VERSLAG CO-DESIGN SESSIE WONEN & ZORG GEMEENTE NIEUWEGEIN

VERSLAG

CO-DESIGN SESSIE WONEN & ZORG GEMEENTE NIEUWEGEIN

30 06 2015

VERSLAG WONEN & ZORG GEMEENTE NIEUWEGEIN Deelnemers Betsy de Keizer De Keizer Senior Wonen Ed de Boer WPF Fokkesteeg Bas Verheij Lijn 5 Jeske Hoogebeen Portaal Monique Laurier Algemene Hulpdienst Nieuwegein Hedwig Hof Netwerk Vrijwilligers in de Zorg Hetty van Oldeniel St. Boogh Cathy Venselaar GGD regio Utrecht Gerda Veltman Mantelzorgondersteuning Rode Kruis Marella Verhagen Jutphaas wonen Janine Lubberding Wijkplatform Zuilenstein/ Huis de Geer/Blokhoeve

Yvon Hoogendijk Grijzelente Theo de Korte Leger des Heils Midden Nederland Mirre Nijman Leger des Heils Midden Nederland Vincent van Esch Provincie Utrecht Mirjam Groenendijk Zorgspectrum Ingrid Oude Lenferink St. de Tussenvoorziening Lonneke op ‘t Broek Reinaerde Willemien Hermans Zorgspectrum Laura Tervoort Lister Danny van Stam Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Hannie Olij-Haak Timon Ellen van Rooijen Elcare Rene van Drogenbroek Elcare Marion de With Rivas Harry Eleveld St. Nedereind Antoinette van Heijningen Collegamento Advies B.V. Jetske den Hartog-Spruijt Lister Carla Swart-Comes Huisarstenpraktijk Mondriaanlaan Willem Goverse Mitras Arthur Kocken, Conny Hofstede, Monique Elbers, Nico Kersten, Natascha Nauta, Lillian Petter, Sabrina Eijk, Chris Versluijs, Dionne Baare, Gigi van Maanen gemeente Nieuwegein StratAct Samantha van Rooij StratAct Rosemarie Konijnenburg StratAct Lex Dirkse StratAct

Inhoud Welkom 2 Uitgangspunten gemeente Nieuwegein 4 Bouwen aan een zorgzame stad 10 Aan de slag 18 Uitwerking Wonen en Zorg in bestaande woningvoorraad 22 Uitwerking Nieuwe Woonconcepten 28 Uitwerking Conditionerende maatregelen 30 Uitwerking Jeugdhulp / Maatschappelijke opvang / Geestelijke gezondheidszorg 33 Verdieping 36 1. Bewoners 38 2. Zorgpartijen 39 3. Gemeente en Provincie 42 4. Woningcorporaties en vastgoedpartijen 43 Met welk totaalbeeld ga je naar huis? 46 Afsluiting 48 Wie voor wat... 50

2

Welkom Samantha van Rooij – Stratact

VERSLAG WONEN & ZORG GEMEENTE NIEUWEGEIN

3

Goedemorgen, Het is heel fijn dat we met zo’n diverse groep professionals aanwezig zijn. Het is de uitdaging om de belangrijkste bouwstenen van het wonen- en zorgbeleid van de gemeente Nieuwegein hier met elkaar verder te ontwikkelen. Dionne Baare vertelt ons wat er al aan bouwstenen ligt en daarna is het aan ons om daar meer scherpte in te krijgen. We willen met elkaar helder krijgen waar de echte uitdagingen voor alle partijen liggen. En vervolgens nadenken hoe we hier gezamenlijk vorm en inhoud aan kunnen geven en waar de kansen liggen als het gaat om de decentralisatie. Vandaag is het jullie uitdaging en kans om de gemeente te laden met de juiste richting.

4

Uitgangs punten gemeente Nieuwegein Dionne Baare – Programmamanager Woningbouw, Kantorenaanpak, Wonen & Zorg gemeente Nieuwegein


Erg fijn dat jullie hier allemaal zijn. Veel van jullie ken ik niet en een van de doelen van vandaag is dan ook om elkaar beter te leren kennen. Ongeveer de helft van de deelnemers komt uit de zorg, de drie woningcorporaties zijn vertegenwoordigd, de provincie en bewoners.

5

6

Waar staan we? Het doel van de gemeente is om eind 2015 een programma vastgesteld te hebben voor wonen en zorg dat aan de gemeenteraad gepresenteerd wordt. Hiervoor willen we kijken hoe en met welke projecten wonen en zorg goed aan kunnen sluiten op de vraag uit de maatschappij. Van huisvesting tot informatievoorziening. Het gaat ons wel echt om huisvestingsvraagstukken en die zijn niet zozeer zorginhoudelijk. Maar de huisvestingsvragen die vanuit een zorgbehoefte komen vallen hier wel onder. Om ons doel te bereiken hebben we een analyse van de opgave wonen en zorg gemaakt en bouwstenen voor een programma geformuleerd.

Het doel van vandaag: •• •• •• ••

Uitwisselen kennis en inzichten Aanscherpen van de opgave Invullen van het programma Verbinding tussen partijen


7

Trends & ontwikkelingen Ontwikkeling en woonsituatie

Bevolkingsontwikkeling Nieuwegein - uit presentatie Dionne

Nieuwegein is een groeikern waar in de jaren ‘70 veel gebouwd is en waar tegelijkertijd veel 30-ers met kinderen zijn komen wonen. En deze mensen worden nu allemaal tegelijkertijd oud. Dit maakt dat de vergrijzingsgolf harder stijgt dan de gemiddelde groei in Nederland. Het aantal ouderen boven de 75 stijgt maar liefst met 175 %. Het grootste deel – 56% – van deze ouderen woont in een koopwoning, 40% in sociale huur en 4% in particuliere huur. Ze wonen dus relatief veel in sociale huurwoningen.

Ontwikkeling zorg Jullie weten waarschijnlijk beter welke ontwikkelingen er zijn maar als ik er een paar mag noemen denk ik aan: •• krimp intramurale zorg •• langer zelfstandig thuiswonen •• afschaffen zorgzwaartepakketten 1 t/m 3 Veroudering Naast dat de bevolking veroudert, geldt dit ook voor de woningen. De bestaande woningvoorraad is verouderd en niet meer geschikt voor de nieuwe ontwikkelingen.

8

Conclusie Er zijn nieuwe vormen van zelfstandig en verzorgd wonen nodig. Uit onze cijferanalyse blijkt dat als we de komende jaren niets zouden doen we in 2030 een tekort hebben van circa 1800 0-trede woningen, 935 woningen voor verzorgd zelfstandig wonen en 37 intramurale woningen. Wij beseffen heel goed dat we niet alleen door nieuwbouw in deze hoeveelheden kunnen voorzien. Het zal gaan om nieuwbouw in combinatie met het aanpassen van de bestaande voorraad. Daarbij willen we goed op het netvlies krijgen wat de conditionerende maatregelen zijn. Wat is er nodig in het openbare gebied om goed van huis naar winkel te komen? Welke informatie heeft de markt nodig om goed te weten waar men terecht kan? Wat zijn nog meer randvoorwaarden die heel belangrijk zijn om fijn te kunnen blijven of gaan wonen? Het gaat uiteraard niet alleen om ouderen maar ook om mensen met een verstandelijke beperking en de maatschappelijke opvang. Het zwaartepunt ligt vaak bij de vergrijzing omdat die opgave zo groot en duidelijk is. Wat er nodig is voor mensen met een verstandelijke beperking en maatschappelijke opvang is op dit moment voor ons minder duidelijk dus ik wil jullie vragen ons te voeden met trends en ontwikkelingen en vraagstukken die op dit gebied op Nieuwegein afkomen.

Uitgangspunten Wij als gemeente maken het programma en het is niet onze vraag of jullie aan het einde van deze dag jullie handtekening willen zetten onder een plan. Wij stellen het programma samen en zijn er ook verantwoordelijk voor maar dat wil niet zeggen dat er geen projecten zijn die anderen kunnen doen. Zoals bijvoorbeeld A Cappella waar Mitros verantwoordelijk is. We zoeken dus niet naar consensus maar wel naar jullie input. Wij hopen dat jullie vanuit de projecten die jullie doen en die passen bij jullie eigen beleid, een bijdrage leveren aan het wonen- en zorgbeleid van de gemeente.


De uitgangspunten van het gemeentelijke programma: •• Verzorgd wonen wijkgericht opzetten •• Sluitende zorgstructuur •• Zelfredzaamheid en zorg voor elkaar •• Nabijheid van voorzieningen •• Rol gemeente: programmerend, stimulerend, faciliterend, verbindend

9

10

Bouwen aan een zorgzame stad Antoinette van Heijningen – Collegamento Advies B.V.


Ik ben betrokken bij de pilot in Wenkebach en sta met het ene been in de stedenbouw en met het andere been in de zorg. Met deze presentatie wil ik jullie graag uitdagen en prikkelen. Daarom praat ik meer in stellingen dan in onderzoeksresultaten.

11

12

Enkele aanjagers •• Het aantal ouderen van 80-plus is tussen 1980 en 2013 verdubbeld, in 2040 hebben we 4,6 miljoen 65-plussers. •• Er ontstaat een kloof tussen behoefte aan zorg en capaciteit door bezuinigingen. Tegelijkertijd •• Is het aantal intramurale zorgvoorzieningen sinds ‘80 met 2/3 afgenomen. •• Stijgt de vraag naar kleinschalige woonvoorzieningen (zie voor inspiratie Woonlandschap De Leyhoeve in Tilburg). •• Heeft het scheiden van wonen en zorg consequenties voor de toekomst van het wonen. •• Verschuift een deel van de professionele zorg naar mantelzorg en vrijwillige zorg. Ontwikkelingen in de zorg •• Focus op bedrijfseconomische aspecten •• Alle aandacht gaat uit naar de 3 Decentralisaties •• Bezuinigingen en ontslagen •• Scheiden wonen en zorg …………….maar vanuit instituten bedacht....

We zijn teveel gericht op de zorg in plaats van het leven! De zorgzame stad Met al deze ontwikkelingen is het dus belangrijk om te kijken naar de ‘zorgzame stad’. Dat is een stad, die… … gezond leven stimuleert … zorgzame buurten heeft … sociale dynamiek bevordert … economische uitdaging biedt Het is belangrijk dat er ook gekeken wordt naar de economische uitdagingen. Dit heeft te maken met zingeving wat je niet alleen haalt uit golfen of fietsen. Het is denk ik niet voor niets dat een toenemend aantal hoogopgeleiden na hun pensioen met een alcoholprobleem kampen.


13

De zorgzame stad gaat over gezond leven. En over het actief in de maatschappij houden; je kunt 4,6 miljoen mensen niet zomaar afschrijven! Zorgzame steden zorgen daarom voor sociale dynamiek.

Partners in de zorgzame stad

14

In de praktijk zien we dat er een aantal partners uitvalt en er globaal 3 overblijven.

Redenen: •• Gemeenten vrezen leegstand. •• Nieuwe ondernemers en burgerinitiatieven krijgen geen kans. •• Beleggers doen mondjesmaat mee; De Leyhoeve in Tilburg heeft buitenlandse investeerders achter zich. Ook Achmea en Bouwinvest (pensioen) zijn bereid om in NL te investeren.


15

Anders denken Het is heel hard nodig dat we anders gaan denken in de zorg! Van de grote institutionele zorggerelateerde service-accommodaties naar socialere wooneenheden die middenin de wijk liggen en waar in en met de wijk gezorgd wordt dat mensen nog een aangenaam leven hebben en onderdeel zijn van de maatschappij.

Voorbeelden •• Camelot plaatst studenten in leegkomende plaatsen in verzorgingshuis. •• Woonstad Rotterdam wil van Kralingen Top 5 wijk maken … ook in comfortabel en gezond leven. •• Grootste zorgaanbieder van ‘s-Hertogenbosch wil vijf nieuwe kleinschalige concepten in wijken. •• Gemeente Nieuwegein gaat samen met Zorgspectrum en Jutphaas wonen experimenteren in wonen en zorg in Wenckenbachplantsoen.

Voorbeeld van de opbouw van een zorgzame buurt in Dukenburg in opdracht van ZZG Zorggroep Nijmegen

16

In het Wenckebach plantsoen zijn we ouderen aan het interviewen en vragen wat zij willen om vervolgens te kijken welke aanpassingen mogelijk zijn. Zo komen we straks uit op het ontwerp voor een zorgzame buurt die ook echt met de buurt tot stand komt. In een zorgzame buurt: 1 Ligt de regie bij de bewoners. 2 Samenwerking organisaties van zorg, welzijn en diensten. 3 Fysiek aanpassingen in de buurt: •• Gewoon wonen •• Aansluiten bij renovatie en energie •• Kijk naar de woning, het complex, de straat, de buurt, het centrum en de openbare ruimte. Wat is er nodig om dit te bereiken: •• Bottom-up/ gedeïnstitutionaliseerd •• Samenwerking tussen complementaire partijen •• Domeinoverstijgend •• In elkaars denken en culturen verdiepen.

Niemand kan het meer alleen! Vragen en opmerkingen Vraag: Waar komt de constatering vandaan dat er een toename is van de vraag naar kleinschalig wonen? Antwoord: Veel mensen willen de regie zelf houden en willen verzorgd worden door een vast team als zorg nodig wordt. Dat kan met een kleine schaal beter dan met een grotere schaal. Er is onderzoek naar gedaan en er zijn hele goede voorbeelden zoals zorgconcept De Herbergier voor mensen met dementie. Zij werken met zelfstandige zorgondernemers en alle locaties zijn kleinschalig. Ze zitten al aan de 100 locaties en elk jaar komen er 5 bij. Ze zijn ook bezig in Rosmalen en hebben een wachtlijst van 56 mensen.


17

Reactie: Niemand doet precies onderzoek of er behoefte aan kleinschalig wonen is. Komt die wachtlijst omdat er geen ander alternatief is of omdat men echt kleinschaliger wil wonen? Of is er alleen een behoefte aan verzorging in kleinere teams? Gaat het om het gevoel van klein en persoonlijk? Dit kun je ook in groot verband organiseren. We moeten oppassen dat we geen aannames doen en zeggen dat we iets te pakken hebben omdat er een tekort is aan iets anders.

18

Aan de slag Samantha van Rooij – Stratact


19

Inhakend op de vraag of men echt kleinschaliger wil wonen of dat je kleinschaligheid ook in groter verband kunt organiseren wil ik jullie uitdagen vandaag vooral in diversiteit, in diverse oplossingen te denken. De ambitie en de uitdaging is helder maar de antwoorden zijn des te moeilijker. We zitten middenin grote veranderingen. Hoe bepalend is het zorgaspect en wat zou je bijvoorbeeld op het gebied van preventie kunnen doen? Zelfs een goede woning kan preventief werken. Ik heb een aantal seniorensteden in Amerika bezocht en hoewel ik in eerste instantie sceptisch was heb ik daar gezien hoe goed preventief wonen werkt. De manier waarop alle ouderen daar met elkaar samenleven en een community vormen is verfrissend. Met 70 of 80 ben je daar nog niet oud want de buurman is al 100 jaar. Daar is men heel enthousiast over deze manier van wonen. We hebben in de afgelopen jaren gemerkt dat het in Nederland geen gewenst concept is hoewel er ook nog steeds behoorlijk wat mensen zijn die hier wel naar verlangen. We moeten dus goed beseffen dat verschillende mensen voor verschillende oplossingen kiezen. Zoals er verschillende soorten auto’s en fietsen zijn moeten we ook nadenken over verschillende concepten. Vandaag gaan we de bouwstenen die de gemeente tot nu toe gemaakt heeft aanscherpen en verrijken. Hierbij willen we goed kijken naar de doelgroep voor iedere bouwsteen. De bouwstenen zijn: •• Bestaande woningvoorraad •• Nieuwe woonconcepten •• Conditionerende maatregelen •• Jeugdhulp / Maatschappelijke opvang / Geestelijke gezondheidszorg. Er is ook een infographic gemaakt met de management samenvatting van trends en ontwikkelingen, bevolkingsontwikkeling, wat er nodig is, uitgangspunten en bouwstenen.

20


21

22

Uitwerking Wonen en Zorg in bestaande woningvoorraad Team 1 •• •• •• •• ••

Betsy de Keizer Rene van Drogenbroek Marella Verhagen Conny Hofstede Jetske den Hartog

Vraag: Wat zijn de belangrijkste issues / problemen / wensen van de mensen die zorg nodig hebben en in hun huidige woning blijven wonen? Wij kwamen tot een hele lijst aanpassingen van de bestaande woning, zowel grote als kleine. Een andere behoefte die wij zien is die aan extra sociale contacten. Dat is ook heel erg belangrijk. Vraag: Welke belangrijke doelgroepen moeten we hierbij onderscheiden? Over de doelgroep hebben we een uitgebreide discussie gehad en hierbij kwamen we ook tot een hele lijst en dachten we ook over mensen met een lichamelijke beperking en misschien autisme.


23

Vraag: Wat zijn mogelijke oplossingen die door gemeente / zorgpartijen / vastgoedpartijen kunnen worden geboden om deze problemen op te lossen? •• Garantiestelling voor particuliere initiatieven voor de aanpassing van de eigen woning. 60% heeft een koopwoning en het probleem is dat het geld in die woning zit en de vraag is hoe je dat vrij krijgt om aanpassingen te financieren. We hadden een voorbeeld van iemand die een eengezinswoning om wilde bouwen naar 3 appartementen om hier mensen met een zorgvraag in te huisvesten maar die kreeg dit financieel niet rond. Het is jammer dat er voor zo’n voorbeeld van participatie nog geen oplossing is. We weten niet of dan bijvoorbeeld de gemeente garant zou moeten staan. We hebben er nog niet over nagedacht hoe dat op te lossen. •• Toewijzing van een zorgwoning naar zorgbehoefte Wij denken dat het goed is als de partij die de woning aanpast die ook kan toewijzen aan mensen die de aanpassingen nodig hebben. Dit is nu nog niet geregeld en we zijn in een pilot aan het nadenken hoe je dit op kunt lossen. En ook dat op het moment dat mensen uit het huis gaan het ook weer geschikt is voor anderen. •• Informatievoorziening vinden we ook heel belangrijk over: •• Doorstroming •• Technische mogelijkheden •• Financiering •• Faciliteiten voor kamergewijze verhuur: mensen niet korten als ze samenwonen! Wij vinden variatie in het aanbod ook heel belangrijk zodat mensen uit verschillende dingen kunnen kiezen. Denk aan geclusterd wonen, gespikkeld wonen. Als er meer keuze is, kan er ook meer doorstroming op gang komen.

Vragen en opmerkingen Vraag: Betekent de toewijzing van de woningen dat mensen continu moeten verhuizen? Wij bedoelen dat je een woning die leegkomt aanpast voor mensen die zorg nodig hebben. Zo kun je woningen die we hiervoor aanwijzen allemaal aanpassen. Mensen die zorg nodig hebben kunnen hier dan wel zo lang als ze willen blijven wonen maar moeten hier dan wel naartoe verhuizen.

24

Team 2 •• •• •• •• ••

Gerda Veltman Monique Laurier Willemien Hermans Jeske Hoogebeen Vincent van Esch

Vraag: Wat zijn de belangrijkste issues / problemen / wensen van de mensen die zorg nodig hebben en in hun huidige woning blijven wonen? Wij zijn begonnen met onszelf de vraag te stellen hoe we zelf zouden willen wonen. Daarbij passeerden de aanpassingen in de woning de revue en hebben we het ook gehad over het grote belang van voorzieningen dichtbij in de wijk. Waar we vaak bij uitkwamen was het woord ‘informatie’. Het blijkt dat er al behoorlijk veel mogelijk is op het gebied van het inschakelen van hulp in de buurt alleen weten mensen dat vaak niet. Deze informatie kan op allerlei manieren worden aangeboden: op papier, digitaal, via inloop of huisbezoek. De insteek hiervan is dat het het gevoel van comfort en veiligheid vergroot. Een centraal woord wat bij ons steeds naar voren kwam is ‘vraagverlegenheid’. Mensen vinden het vaak lastig om hulpvragen te stellen. Daarom moeten we eraan werken om de drempel voor het stellen van vragen te verlagen. De focus op informatie maakt niet dat we aanpassingen en voorzieningen minder belangrijk vinden.


25

Vraag: Welke belangrijke doelgroepen moeten we hierbij onderscheiden? Het is belangrijk om op de vraag van verschillende doelgroepen in te spelen. Hiervoor moeten partijen goed samenwerken. De gemeente heeft een aantal punten van aandacht opgegeven en die herkennen wij ten volle. Vraag: Wat zijn mogelijke oplossingen die door gemeente / zorgpartijen / vastgoedpartijen kunnen worden geboden om deze problemen op te lossen? De oplossing ligt wat ons betreft vooral in het aanjagen van vernieuwingen en het opstarten van pilots. De gemeente hoeft dat niet perse allemaal zelf op te pakken maar heeft hier wel een belangrijke stimulerende rol in. Vraag: Noem een aantal goede voorbeelden (best practices) waarvan je er graag meer zou willen hebben binnen de gemeente. Wij vinden de oplossing waarbij je de student laat wonen in een voorziening waar wonen en zorg gecombineerd wordt erg interessant om zo een vernieuwend experiment naar je gemeente toe te halen.

Vragen en opmerkingen? Opmerking: Het realiseren van voorzieningen in een buurt met bestaande woning voorraad is wel meteen een spanningsveld. Ik erken het belang maar hoe ga je dat invullen? Er zijn echt wijken in Nieuwegein waar de voorzieningen verder weg zitten en die ook niet makkelijk te plaatsen zijn. Antwoord: Een stukje van het antwoord ligt in het bestaande. De behoefte om te blijven wonen en aanpassingen zoals een traplift door te voeren is dat je in een buurt zit waar de contacten goed zijn en anderen je kunnen helpen. Opmerking: Ja maar dat betekent dat je het puur alleen van de contacten moet hebben. Daar staat of valt het wel echt mee en dat is kwetsbaar.

26

Aanvulling gemeente: We hebben 7 cirkels in Nieuwegein benoemd waar voorzieningen bij elkaar zitten en binnen die straal is het dus gunstig om wonen en zorg uit te bouwen. We hebben als gemeente gezegd dat wanneer er nog nieuwbouw plaatsvindt, dit binnen deze cirkels met voorrang bestemd wordt voor doelgroepen die behoefte hebben aan voorzieningen dichtbij. De cirkels geven aan dat we binnen die zones in willen zetten en dat binnen die zones de bestaande woningen het meest geschikt zijn. Wonen en zorg - 400 meter grens van voorzieningen, interessante clusters voor wonen en zorg in Nieuwegein [Sam, is deze nog op te vragen bij de gemeente?]

Opmerking: De pilot met studenten is een mooi idee maar hoeveel studenten zijn er in Nieuwegein? Het is een Utrechts project en daar zijn er studenten genoeg maar voordat je hier de zoveelste pilot start is het belangrijk om te weten of het haalbaar is qua aantallen.


27

Opmerking: We gaan er allemaal vanuit dat iedereen op dit moment graag in de eigen woning wil blijven wonen maar er is wetenschappelijk onderzocht dat er een gapende kloof is tussen de baby boomers waar we het nu over hebben en de generatie die er straks aankomt. Ambo heeft in 2013 een onderzoek gedaan dat 87% van de 65-plussers in eigen huis wil blijven wonen maar dat gaat over de baby boomers. Maar wat over de generaties daarna? Die hechten niet meer zoveel aan spullen. Zij groeien op in de deeleconomie en verhuizen makkelijker. Het is daarom belangrijk dat dit ook meegenomen wordt wanneer je over duurzame oplossingen voor wonen en zorg denkt. Niet alleen voor de generatie die nu een zorgbehoefte heeft. Over 10 jaar ziet de wereld er weer heel anders uit en daar zou je vandaag al over na moeten denken. Opmerking: Er is volgens mij ook behoefte aan woonvormen waarbij een echtpaar niet gescheiden hoeft te worden bijvoorbeeld als een van de partners dementeert en hij of zij naar een andere plek moet en de ander achterblijft. Het zou heel goed zijn als hier ook een oplossing voor komt.

28

Uitwerking Nieuwe Woonconcepten •• •• •• •• •• •• •• ••

Theo de Korte Mirjam Groenendijk Arthur Kocken Ellen van Rooijen Willem Goverse Yvon Hoogendijk Lonneke op ‘t Broek Antoinette van Heijningen

Wij kwamen tot de conclusie dat er aan nieuwe woonvormen eigenlijk al veel meer is dan we denken. Zoals zojuist de opmerking over echtparen waarvan een partner een zorgvraag heeft en de ander niet. Hier is misschien nog niets voor in Nieuwegein maar de oplossing is al wel bedacht. Zoals bijvoorbeeld nachtverblijf dementie en short stay. Bij het ontwikkelen van concepten gaat het er volgens ons om dat je vanuit de persoon denkt en niet vanuit de doelgroep. En dat er een nieuwe assemblage van oplossingen plaats moet vinden. Belangrijke remmende werking hierbij is dat (betalings)regels belemmeren dat er creatief bij de behoefte van personen aangesloten kan worden.


29

Dus de woonconcepten bestaan eigenlijk al alleen zouden ze anders samengesteld moeten worden zonder beperkende regels. Dit geldt ook voor regelgeving van de gemeente. En de financiering is een belemmering. Als dit verandert is er veel mogelijk en kan er een grote diversiteit aan oplossingen ontstaan door meer naar de persoon te kijken. Hierdoor kunnen er vanzelf ‘doelgroepen’ ontstaan van meerdere mensen die voor een oplossing kiezen.

Vragen en opmerkingen? Opmerking: Een voorbeeld niet uit deze gemeente is dat wij graag een pand wilden kopen van 700 m2 om daar zowel zelf in te gaan wonen en onze ouders in te huisvesten. We hebben onderhandeld tot we een ons wogen maar we mochten het pand niet splitsen. Er zit een woonbestemming op voor 1 gezin wat betekent dat je het niet in meerdere woningen met meerdere keukens etc. op mag delen. Wij willen dus voor onze ouders zorgen, hebben een goed idee en lopen vast op de regels.

30

Uitwerking Conditionerende maatregelen •• •• •• •• •• ••

Ed de Boer Cathy Venselaar Sabrina Eijk Hedwig Hof Marion de With Carla Swart

Vraag: Welke behoefte / issues / wensen van mensen die thuis zorg nodig hebben kunnen of worden nu onvoldoende ingevuld door de huidige woon- / zorgoplossingen? Een lastige vraag die we eigenlijk aan de mensen zelf zouden willen stellen. Als we het vanuit onze eigen expertise bekijken dan komen we uit op: •• Contact: het is voor mensen soms moeilijk om contact te zoeken. En we denken ook aan de match met de doelgroep. Er is hier een mooi zorgplein gebouwd voor sociale ontmoeting maar de appartementen die hierboven zitten zouden weleens voor een doelgroep kunnen zijn die hier niet echt op zit te wachten. Het zijn dure koopwoningen terwijl de behoefte aan ontmoeting misschien juist meer bij sociale huur ligt.


31

•• Mobiliteit: hoe makkelijk is het voor mensen met rollator om in onze gemeente te bewegen? We hebben veel drempels in Nieuwegein, houdt dat mensen tegen om erop uit te gaan? •• Toegang tot ontmoetingsplek met activiteiten: zie eerste punt. •• Betaalbare woningen dichtbij voorzieningen: zie eerste punt. •• Klusjes: het zou mooi zijn wanneer mensen die in hun eigen woning willen blijven wonen een beroep kunnen doen op een klusjesdienst die bijvoorbeeld de dakgoten leeg komt scheppen of andere dingen in en rond het huis opknapt. Vraag: Welke extra maatregelen kunnen worden getroffen en / of ontwikkeld door gemeente / zorgen vastgoedpartijen? Wij denken aan: •• Betaalbare woningen. •• Veilige hoofdroutes: niet alleen zonder drempels maar ook bijvoorbeeld sneeuw- en ijsvrij in de winter. •• Cohesie bewerkstelligen via wijkactiviteitein. •• Goede voorlichting. •• Klussenbus. Vraag: Noem een aantal goede voorbeelden waarvan je er graag meer zou willen hebben binnen de gemeente •• Geinexpress: organiseert uitstapjes voor en biedt hierbij begeleiding aan 55-plussers uit Nieuwegein. •• Verhuisservice Jutphaas wonen. •• Huiswerkservice Stichting MON (Migranten Ouderenorganisatie Nieuwegein): ouderen leren jongeren. •• Gebruik kennis en kunde van mensen. •• Wijklunch en ‘t Schoffeltje Fokkesteeg. •• Wandelfit.

32

Vragen en opmerkingen? Vraag over betaalbaarheid woningen bij voorzieningen Antwoord: We waren het erover eens dat je als je ouder wordt bij voorzieningen wilt zitten. Dus kun je je eengezinswoning verkopen en te gelde maken alleen is de waarde van de woningen vaak zo gedaald dat je geen appartement boven de voorzieningen kunt kopen. Want die zijn allemaal ontzettend duur. Je betaalt in de binnenstad binnen een straal van voorzieningen altijd meer voor een woning. Dit geldt voor alle winkelcentra en die vraag zal alleen maar toenemen. Dus is er een discrepantie tussen wat we willen en wat financieel haalbaar is. De prijs is gekoppeld aan de voorzieningen in plaats van aan de zorg.


33

Uitwerking Jeugdhulp / Maatschappelijke opvang / Geestelijke gezondheidszorg Team 1 •• •• •• •• •• ••

Janine Lubberding Mirre Nijman Hannie Olij Ingrid Oude Lenferink Danny van Stam Lillian Petter

Wij hebben ons met name op de behoefte geconcentreerd en zien een behoefte aan kleinschalige oplossingen in een grotere context met diversiteit in doelgroepen: •• NAH •• GGZ •• Maatschappelijke opvang •• Vluchtelingen oud/jong Het Leger des Heils werkt op dit moment met de ‘omklapwoning’. De organisatie huurt de woning en de huurder betaalt vervolgens de huur aan het Leger. Voorwaarde is wel dat de huurder begeleiding krijgt. Dit werkt goed maar er zijn er nog veel te weinig van. Wat zou het mooi zijn als we een groot concept kleinschalig wonen kunnen introduceren waar verschillende doelgroepen elkaar versterken waarmee we het geheel haalbaar en toekomstbestendig kunnen maken. Wat er ook uitkwam wat we heel belangrijk vinden bij zo’n concept dat er een goede samenwerking is tussen professionals en informele zorg. De verbinding met buren en familie is essentieel. Ook zaken als respijtzorg en logeerfuncties om mantelzorgers tijdelijk te ontlasten zijn belangrijk. Het is interessant

34

om te kijken hoe je dit in assemblage van het totaal kunt integreren, bijvoorbeeld met een zorghotel in combinatie met specifieke begeleiding. We hebben ook geconstateerd dat er een tekort is aan huisvesting voor jongvolwassenen met een hulpvraag. En dat er behoefte is aan structurele logeer- en opvang mogelijkheden.

Team 2 •• •• •• •• •• ••

Harry Eleveld Hetty van Oldeniel Bas Verheij Laura Tervoort Monique Elbers Nico Kersten

Wij hebben bedacht dat we doelgroepen willen samenvoegen en in de buurt van elkaar willen plaatsen. Niet perse in een grote zorginstelling maar in de woowijk: Zoeken naar slimme combinaties van doelgroepen in nabijheid ‘samen’-wonen.


35

Ook bij ons is de omklapwoning genoemd. Wij hebben hier ook contact over met Mitros. Nu is het soms zo dat mensen wanneer ze uit de zorg gaan, niet direct een complete woning aangeboden krijgen. Dus moeten ze bijvoorbeeld terug naar een zolderkamertje in Utrecht. Dat is niet bevorderlijk voor het oppakken van de draad want het is belangrijk dat de omgeving veilig is. Er moet meer gekeken worden naar zelfstandige woonvormen. Vanuit de zorginstellingen moet er echt naar een cultuuromslag gekeken worden. Er wordt teveel vanuit de aanbieder zelf geredeneerd in plaats van uit de persoon. Dit moet en kan echt anders. Het is nu ‘ dit zijn wij vanuit GGZ’ of ‘dit zijn wij vanuit GZ’ of ‘dit is alleen maar jeugd’; iedereen blijft teveel op zijn eigen eiland waardoor combinaties moeilijk te maken zijn. We moeten kijken wat we allemaal gezamenlijk kunnen. Dit geldt voor klanten, personeel (‘wij doen het altijd zo’-mentaliteit moet veranderen), de omgeving buurt / wijk: kan er een woning of een set van woningen bij elkaar gebruikt worden om in te zetten zodat samenwonen goed gerealiseerd wordt.

Vragen en opmerkingen Opmerking: Als een aanvulling op wat er in de wijk gebeurt, wij moeten allemaal, niet alleen als zorgverleners maar ook als ‘gewone’ burgers wennen dat er ook iets anders van ons gevraagd wordt. Dat wij bijvoorbeeld straks iets voor de buurvrouw moeten gaan doen. Dat hoort bij een samenleving waar participatie gezamenlijk opgepakt wordt. Of dat je in de buurt van mensen woont die anders zijn dan jij. Daar wordt vaak ook raar op gereageerd. Je zoekt dwarsdenkers om het gewoon te gaan doen en te gaan proberen. Initiatiefnemers die lef hebben en medewerking zoeken en krijgen van allerlei partijen.

36

Verdieping Samantha van Rooij – Stratact Het is nu de bedoeling verder in te zoomen op wat er nu ligt. Hiervoor stappen jullie uit de groep van net en gaan jullie terug naar de eigen ‘bloedgroep’ om na te denken over: •• • de top 3 prioriteiten in de bouwstenen •• • de belangrijkste issues die we nog niet hebben opgelost •• • de belangrijkste kansen voor verdere samenwerking.


37

38

1. Bewoners De top 3 (in dit geval 5) prioriteiten: •• Versoepeling regelgeving zowel financieel als fiscaal •• Meedenken in oplossingen in plaats van beperkingen; geldt zowel voor gemeente als voor zorginstellingen •• Informatie ontsluiting •• Voorzieningen in de wijk •• Sociale cohesie waardoor samen redzaam Op te lossen: •• Eenzaamheid •• Contactplekken •• Flexibele woon-/zorgvormen zodat partners bij elkaar kunnen blijven Te benutten kansen: •• Doe het samen met de mensen waar het om gaat - er wordt nu veel gesproken ‘voor’ de mensen maar spreek meer ‘met’ de mensen •• Samenwerking tussen vrijwilligers en professionals


39

2. Zorgpartijen Groep 1 De top 3 (in dit geval 4) prioriteiten: •• Herstellen doe je thuis -> mits je je thuisvoelt: wat maakt een woning tot een thuis. •• Voldoende voor doelgroep geschikte woningen = aanbod moet worden vergroot voor: •• Ex-gedetineerden •• Aangepast ouderen •• Gezinnen •• Jongeren •• Verbinden van 3 domeinen wonen / werk - financiën / vrije tijd - zingeving •• Netwerk wijk/thuis met steun, zorg of hulp •• Hokjescultuur tussen zorg, gemeente, klanten en bewoners loslaten. niet meer denken in eigenbelang maar in groepsbelang cq clientbelang •• Preventie: •• Groter informeel netwerk •• Op- en afschalen professionele zorg, bijvoorbeeld op financiën (overname tijdelijk huurcontract), beschikking flexibel; rol Geynwijs in regie voor continuïteit •• Voorkom huisuitzetting •• Aanpassen woning -> voorbereiden / info doorstroom

40

Op te lossen: •• Aantal woningen beschikbaar voor uitstroom omhoog, zowel regulier als omklapwoningen met zorg. •• Samenhang voorzieningen in de wijken: ‘mini’ sociale kaart -> wie is de linking pin? •• Geschikte woningen voor ouderen / toenemende zorgvraag moet omhoog: divers aanbod zorg op maat = wonen op maat. risico is dat het ‘onvangbaar’ wordt. Sturen op balans tussen zorg en pakken van zelfstandigheid = burger, cliënt, professional. •• Eigen focus op transitie, van collega naar concurrentie, desondanks toch ketenfocus en bereidheid tot samenwerken ook buiten domein zorg / gemeente / corporatie. Te benutten kansen: •• Gemeente als regisseur op alle drie domeinen. •• Aanbod in de keten ontwikkelen - koop/particulieren en corporatie - voor verschillende doelgroepen met dragende huurders -> kans voor multicultureel / multiprobleem; mixen: •• Doelgroep zorgvraag - leeftijd •• Instellingen •• Regulier / zorg -> gespikkeld •• Koop / huur •• Intra- en extramuraal.


41

Groep 2 De top 3 prioriteiten: •• Kleinschalig in grotere context met diversiteit in burgers met beperking en/of ondersteuningsbehoefte •• Herbenutten van bestaande woningvoorraad / kantoren / huizen etc. voor andere bestemmingen •• Regelarm (flexibele wet/regelgeving) waardoor burgerinitiatieven gestimuleerd worden. Op te lossen: •• Van zorgen voor ... naar ... zorgen dat! Ga ervoor zorgen dat er dingen gebeuren en geef mensen meer eigen mogelijkheden in plaats van alleen maar te zorgen ‘voor’. Kansen voor samenwerking: •• Ga van ketenpartner naar netwerkpartner! Er zijn heel veel kansen voor samenwerking maar daar is wel echt een cultuuromslag voor nodig. Er is nu nog teveel marktwerking. We moeten elkaar meer gunnen en meer met elkaar meedenken. We moeten ervoor zorgen dat we de burger centraal stellen en kijken hoe we samen de burger beter kunnen bedienen. Denken in aanvullen in plaats van concurreren.

42

3. Gemeente en Provincie De top 3 prioriteiten: •• Ontregelen - meer meedenken met initiatieven, meer kijken naar de geest van de regels in plaats van naar de letter •• Informatievoorziening naar de inwoners; mogelijkheden in kaart brengen •• Aanjagen van initiatieven; zorgen dat partijen bij elkaar komen, verbindingen leggen tussen partijen, bijvoorbeeld inwoners die iets willen ontwikkelen en beleggers. Op te lossen: •• Meer beleggers nodig voor huur •• Waar zijn de bewonersinitiatieven? •• Uitstroom GGZ Kansen voor samenwerking: •• Kansen in leegstaande kantoren •• Inwoners stimuleren zorgcooperaties op te starten en zelf aan het roer te zitten om zorg in te kopen.


43

4. W oningcorporaties en vastgoedpartijen De top 3 prioriteiten: •• Prijzen voor grondpositie en panden onder de loep nemen en kijken hoe minder kapitaalkrachtige inwoners toch bij voorzieningen terecht kunnen komen. Wat doe je met de prijzen van de grondpositie die je beschikbaar stelt. Wil je er het meest optimale uithalen dan worden het per definitie hele dure woningen. Dus als we hier iets mee willen moet de grondprijs aan de doelgroep aangepast worden. Je moet hier volkshuisvestelijk op sturen. •• Er moet goed gestuurd worden op de woningtoewijzing. •• Verhuisadviseur; advies geven voor doorstroming. Op te lossen: •• Uniformiteit versus maatwerk; de regelgeving is uniform en geldt voor iedereen maar de discussie vandaag is juist dat er maatwerk gewenst is en dat verhoudt zich niet met de huidige regels. Kansen voor samenwerking: •• Aandacht voor welzijn / gemeenschappelijke ruimte voor de eerste 5 à 10 jaar •• Mix van initiatiefnemers / eigenaren; zoek elkaar op!

44


45

46

Met welk totaalbeeld ga je naar huis? Hans Adriani – Wethouder Wmo/Welzijn Gezondheidszorg gemeente Nieuwegein

47


Uit een aantal gesprekken begrijp ik dat het niet ‘wonen en zorg’ moet zijn maar ‘wonen als het allemaal even niet meer zo vanzelfsprekend is’. Waar ik benieuwd naar ben nu jullie zo bezig geweest zijn is met welk totaalbeeld jullie naar huis gaan? Reactie: •• Dat de gemeente openstaat voor de ideeën die er leven en bereid en welwillend is om veranderend de toekomst in te gaan. Dat klinkt als een opdracht dus meteen mijn volgende vraag: is dit allemaal van en voor de gemeente?

Reactie: •• wat mist is het inzicht in de knelpunten die jullie zien en de initiatieven waar jullie mee bezig zijn. De vraag is waarom jullie dit organiseren, wat zijn jullie doelstellingen met deze middag? De reden dat we dit organiseren is omdat wij een enorme opgave zien vanwege regelgeving, scheiding van wonen en zorg, demografische ontwikkelingen en ruimtegebrek. Ik denk dat de uitdagingen waar we voor staan niet alleen van de gemeente is maar dat het van ons allemaal is. Zoals we hier zitten hebben we allemaal een stukje van de oplossing in handen. De tijd dat de gemeente achter het bureau plannen maakte en ‘wist hoe het moest’ is wel voorbij. Daarom blijft het wat ons betreft niet bij vandaag. En door de opbrengst van vandaag ben ik nog meer overtuigd dat we met elkaar aan de rand van iets nieuws staan.

48

Afsluiting Dionne Baare – Programmamanager Woningbouw, Kantorenaanpak, Wonen& Zorg gemeente Nieuwegein


Ik heb het gevoel dat we hier vandaag een zaal met hele betrokken mensen hebben gehad en dat stap 1 in het proces van de cultuuromslag gezet is. De bereidheid waarmee iedereen op alle vraagstukken meedenkt is goed om te zien. Hopelijk hebben jullie net als ik mooie contacten gelegd en hebben jullie ook een aantal nieuwe inzichten gekregen. Zo wist ik niet dat er een ‘omklapwoning’ bestond. Er zijn heel veel zaken benoemd waar wij nu mee verder kunnen. Zo kunnen we een betere inschatting maken waar we als eerste mee aan de slag moeten. Allemaal heel hartelijk bedankt voor jullie input en graag tot ziens.

49

50

Wie voor wat... DOMEIN

WIE

GEMEENTE PROVINCIE

Vincent van Esch

ZORG/WELZIJN

Willemien Hermans

WAARVOOR

nieuwbouw •• beleggers interesseren •• vergroten aanbod betaalbare huur •• kunnen (blijven) wonen waar je wilt -> (zorg)voorzieningen in de wijk

•• woonruimteverdeling / -toewijzing aan de juiste doelgroep Ellen van Rooijen

pilots op de hoogte houden wonen/ zorg

Carla Swart

•• van keten naar netwerk •• herbenutten bestaande bouw promoten samenwerking informatie voorziening = essentieel voor samenwerking (weet elkaar te vinden)

Danny van Stam Monique Laurier

Hetty van Oldeniel

zorgen dat .... vanuit netwerkpartner schap investeren in samenwerking

Jetske den Hartog-Spruijt

•• verbinden netwerk •• preventie •• netwerken •• samenwerking breed •• gemixt wonen •• respijtzorg en time-out plekken time-out voorziening voor mensen die het even niet meer redden in de wijk

Hedwig Hof Theo de Korte Mirre Nijman

51


DOMEIN

WIE

WAARVOOR

Laura Tervoort

•• ideeën nieuwe woonconcepten •• informeren indien behoefte aan kennis rondom doelgroep GGZ of VG en werk & dagbesteding •• alles waarbij jullie denken dat ik kan bijdragen

VASTGOED / WONING CORPORATIES

BEWONERS

Marion de With

navragen behoeften van bewoners aan initiatieven in de wijk

Jeske Hoogebeen

netwerkpartner

René van Drogenbroek

mix zorgen huisvesting en verhuisadviezen

Willem Goverse

meedenken over ‘passend’ toewijzen van woningen

Marella Verhagen

altijd bereid te praten / mee te denken met leuke initiatieven en nieuwe samenwerking

Antoinette van Heijningen

beleggers en private ontwikkelingen binnenbrengen

Sabrina Eijk

•• vergroten rol bewoners •• betrekken van bewoners (initiatieven)

Janine Lubberding Betsy de Keizer

•• community building voorzieningen in de wijk •• saamhorigheid •• benutting van techniek (domotica) om de burger te ondersteunen bij zelfstandigheid

52

VERSLAG CO-DESIGN SESSIE WONEN & ZORG GEMEENTE NIEUWEGEIN

Recommend Documents