VERSE VOORNEMENS. Houdbaar tot: Mijn verse voornemen is: Om dit te realiseren, heb ik nodig: PAGINA 1

!

PAGINA 1

VERSE VOORNEMENS Houdbaar tot:

Mijn verse voornemen is: Om dit te realiseren, heb ik nodig:

PAGINA 2

// CREATIVE XCELLERATOR //

PAGINA 3

INHOUD

Taskforce Innovatie Regio Utrecht 6 Hogeschool Utrecht 6 Hogeschool voor de Kunsten Utrecht 6

Creative Xcellerator HKU // Xpert CMKB Programma HU // CELL Programma

7 8 11

HKU // Xpert CMKB Projectenlijst

15

18 22 26 30 34 38 42 46 50 54 58 62

HU // CELL Projectenlijst

65

Ambities HU Ambities HKU

68 70

HKU // Xpert CMKB bedankt HU // CELL bedankt Contact Colofon

72 75 76 77

INHOUD

Projecten uitgelicht Xpert CMKB // Kunstgras CELL // Creative Spaces Xpert CMKB // The Art of Business CELL // Marketing van social media Xpert CMKB // 4x4 Utrecht CELL // Designing Spaces for Experience CELL // Mobile Safety Watch Xpert CMKB // Onderzoek creatieve sector CELL // NOOT/Traces Xpert CMKB // Rendez-Vous CELL // Mobile CELL // Pitching Innovation Game

VOORAF Voor u ligt de eindpublicatie van het project Creative Xcellerator, een samenwerkingsprogramma tussen Hogeschool Utrecht en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Deze publicatie laat een aantal dingen goed zien. Ten eerste, de goede samenwerking tussen twee hogescholen met ieder een eigen identiteit maar met een gezamenlijk belang om de creatieve industrie in onze regio te versterken. Ten tweede: het geeft een inkijk in de werkmethodes, projecten en resultaten die door het programma tot stand zijn gekomen. Ten derde geeft het een aantal prachtige voorbeelden van wat Utrecht te bieden heeft aan creatieve industrie, in al zijn diversiteit.

VOORAF

Wat feiten op een rijtje: gedurende de twee jaar dat Creative Xcellerator is uitgevoerd, zijn er zo’n 25 evenementen georganiseerd en 32 onderzoeken gedaan. Meer dan 2000 mensen hebben één of meerdere evenementen of bijeenkomsten bezocht. Aan de projecten hebben ruim 300 studenten meegewerkt en er zijn 90 communicatie- en businessconcepten ontwikkeld, waarvan er 15 zijn uitgewerkt tot product of dienst. Binnen de projecten is met zo’n 250 bedrijven en organisaties samengewerkt. Zomaar wat feiten waar we trots op mogen zijn. Creative Xcellerator mag dan als programma afgelopen zijn, maar dat wil niet zeggen dat we stil gaan zitten. In tegendeel, zowel de Taskforce Innovatie Regio Utrecht als de beide hogescholen blijven de komende jaren inzetten op de creatieve industrie en zullen leveranciers blijven van die volle creatieve kweekvijver die Utrecht nu al rijk is. Wederzijdse inspiratie is hierbij een sleutelwoord. Laten we zorgen dat we elkaar in de toekomst met regelmaat blijven treffen: ondernemers, kennisinstellingen en de Taskforce Innovatie Regio Utrecht. Ik zie uit naar deze ontmoeting, en dank u voor alle mooie en inspirerende ervaringen van de afgelopen jaren. Alma Schaafstal, directeur Taskforce Innovatie Regio Utrecht

CREATIVE XCELLERATOR

TASKFORCE INNOVATIE REGIO UTRECHT (TFI) De Taskforce Innovatie Regio Utrecht brengt de driehoek van kennisinstellingen, overheden en bedrijfsleven bijeen. Hierbij steunt de TFI ondernemers uit onder andere de creatieve industrie in het vernieuwen van hun product, dienst of proces. Naast de creatieve industrie zetten we ook in op life science, zorg & medisch, duurzaamheid, zakelijke dienstverlening en innovatievraagstukken van het MKB. De TFI brengt het (creatief) MKB en creatief professionals met elkaar in contact en laat ze inhoudelijke kennis en expertise delen. Waar mogelijk wordt samenwerking geïnitieerd. Geïnteresseerd? Neem een kijkje op www.taskforceinnovatie.nl.

De regio Utrecht heeft op het gebied van de creatieve industrie veel potentie en grote ambities. Overheden, kennisinstellingen en bedrijven vinden elkaar in toenemende mate in het vervullen van deze belofte. Het aantal creatieve bedrijven in de regio is groot. Deze bedrijven kenmerken zich onder meer door kleinschaligheid, diversiteit en een gemiddeld jonge leeftijd. De regio Utrecht heeft zich ontwikkeld tot de creatieve kweekvijver van de Noordvleugel, het noordelijke deel van de Randstad met Amsterdam en Utrecht als belangrijkste steden. De uitdaging is om voor de snelgroeiende creatieve industrie tot een sectoreigen ondersteuning en stimulering van innovatie te komen. Deze ondersteuning moet niet alleen recht doen aan de snelle ontwikkelingen in innovatietechnieken, maar ook aan de sterk veranderende markt waarvoor geïnnoveerd wordt. Open innovatie en cocreatie zijn hierbij sleutelbegrippen.

HOGESCHOOL UTRECHT (HU)

PAGINA 7

HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN UTRECHT (HKU) Aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht studeren ruim 3800 studenten in de richtingen Beeldende Kunst, Vormgeving, Muziek, Theater, Games en Interactie, Media en Kunstmanagement. In deze richtingen biedt de HKU bacheloropleidingen met meer dan 40 afstudeerrichtingen, maar ook basis-/vooropleidingen en masteropleidingen. Vernieuwing en (cultureel) ondernemerschap zijn belangrijke kernwaarden die in alle richtingen terug te vinden zijn. Met het project Xpert CMKB zet de HKU zich in voor de creatieve sector in de regio Utrecht en versterkt de relatie en uitwisseling met het creatieve werkveld, bedrijfsleven en andere kennisinstellingen.

PAGINA 6

Creatieve industrie en zakelijke dienstverlening zijn motoren voor de Utrechtse kenniseconomie en daarmee ook speerpunt voor de Hogeschool Utrecht. HU heeft een substantiële rol als opleider voor deze sector met opleidingen als Communication & Media Design, Product Design & Engineering, Journalistiek, Mediatechnologie en Commerciële Economie. De HU-kenniscentra verzamelen en ontwikkelen kennis op het gebied van (crossmediale) communicatie en marketing, co-design, business modelling, duurzaam ontwerpen en innovatieprocessen. Deze kennis wordt in het CELL-programma toegepast door multidisciplinaire teams vanuit onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven. Ervaringen en successen van CELL zijn de basis voor nieuwe ontwikkelingen en programma’s van de HU.

Creative Xcellerator is een gezamenlijk initiatief van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU), de Hogeschool Utrecht (HU) en de Taskforce Innovatie Regio Utrecht (TFI). Het project is uitgevoerd in het kader van de Pieken in de Deltaregeling en gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, met co-financiering van de Gemeente Utrecht, HKU en HU. Het is een project dat samenwerking en kennisuitwisseling tot stand brengt tussen creatieve ondernemers, studenten en onderzoekers in de regio Utrecht. De HKU doet dat onder de naam Xpert CMKB; de HU onder de noemer CELL. De doelstelling van het project is om Utrecht als creatieve kweekvijver verder te innoveren en te professionaliseren. Innoveren door een sterke en structurele samenwerking op te bouwen met bedrijven, onderwijsinstellingen, intermediaire organisaties en onderzoeksinstituten; professionaliseren door het ondernemerschap van creatief talent te versterken en zichtbaar te maken. Bij dit alles staat de ontwikkeling en ondersteuning van creatief talent centraal. Uiteindelijk moet dit leiden tot zowel een toename in het slagingspercentage van startende kwalitatief hoogwaardige bedrijven in de creatieve sector, als een toename van innovatief ondernemerschap in de regio Utrecht.

HKU // XPERT CMKB PROGRAMMA

van gedeeld belang. Het is zowel halen als brengen en dat lukt prima in een aantal werkvormen waar we erg veel succes mee hebben gehad.

Met het programma Xpert CMKB zet de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht zich in voor de creatieve sector in de regio Utrecht. Xpert CMKB stimuleert ondernemerschap, innovatie en netwerkvorming in de creatieve sector. Daarbij levert Xpert CMKB een bijdrage aan de professionalisering en profilering van creatieve ondernemers in de regio.

WERKVORMEN HALEN EN BRENGEN Xpert CMKB heeft als een van de belangrijkste doelen voor ogen gehad de creatief professionals in de regio Utrecht te verbinden met creatieve collega’s en met andere branches, om daarmee succesvoller te kunnen zijn in het eigen beroep en de economische positie. Netwerken? Ja, maar dat wordt zo makkelijk gezegd dat het weinig oproept. Xpert CMKB heeft bij netwerken daarom altijd een recept gehanteerd waarbij interactie gegarandeerd is. Waar het om gaat is dat het maken, benutten en onderhouden van contacten altijd een zaak is

PAGINA 9

Xpert CMKB heeft in een periode van twee jaar de Utrechtse creatieve industrie op regionaal, nationaal en internationaal niveau met concrete kennis en acties kunnen versterken.

PAGINA 8

In de afgelopen twee jaar heeft Xpert CMKB allerlei activiteiten ontwikkeld op het gebied van onderzoek en promotie en het verbinden van creatief MKB’ers onderling en met andere sectoren. Er zijn bijeenkomsten georganiseerd rond actuele thema’s en innovatieve samenwerkingsprojecten opgezet tussen de creatieve industrie en het bedrijfsleven. Daarnaast heeft Xpert CMKB verdiepend onderzoek gedaan, zoals een (internationaal) onderzoek naar ‘broedplaatsen’ van creatieve ondernemers en een grootschalig onderzoek naar de groei en ontwikkeling van de Utrechtse creatieve sector. De professionals in alle creatieve werkvelden zijn zeer regelmatig op de hoogte gehouden van het laatste nieuws via diverse communicatiemiddelen, waaronder een weblog, nieuwsbrief en sociale media.

Netwerken doe je om contacten te maken, te benutten en te onderhouden. Voorwaarde is wel dat er meer is dan een lege ruimte met drankjes en bitterballen. Een goede netwerkbijeenkomst heeft een thematische inhoud en een gastspreker. Een thema waar vanuit meerdere branches belangstelling voor bestaat en waarover tevoren uitbundig wordt gecommuniceerd. Het belangrijkste is echter het slim samenbrengen van deelnemers door bijvoorbeeld kennismaking in een flits-sessie, waarbij door beide partijen onderzocht wordt wat ze voor elkaar kunnen betekenen. In een werkconferentie gaat dat nog een stapje verder en wordt zowel plenair als in kleinere groepen van gedachten gewisseld. INNOVATIETRAJECT Een speciale werkvorm is het innovatietraject. Hierbij komen mensen uit de creatieve werkvelden en uit andere branches bij elkaar rond een probleem of maatschappelijk vraagstuk met de bedoeling oplossingen te vinden. Xpert CMKB heeft gewerkt met verschillende methodieken met telkens eigen kenmerken, voordelen en beperkingen. Cruciaal is het besef dat deelnemers niet zoeken naar een uitvinding of ‘de’ oplossing maar door creativiteit nieuwe perspectieven ontsluiten. Dit kan in ‘snelkookpan’-formules die resultaat geven in enkele uren maar ook bijvoorbeeld in de formule ‘4x4’ of juist ultrakort in de ‘close-up cabine’. Een simpele maar erg waardevolle werkvorm is samenwerken. Doe niet alles zelf of in je eentje. Betrek collega’s bij je projecten of probeer iets voor elkaar te betekenen in praktische zin zoals de fotograaf die de websitebouwer helpt en omgekeerd. Denk ook aan samenwerking met mensen of bedrijven uit heel andere branches. Wees niet bang de opbrengsten te delen; samenwerken aan opdrachten levert veel vaker en makkelijker ‘nieuw’ werk op dan klussen in je eentje. SOCIAL MEDIA Gebruik social media als snelle en effectieve werkvorm. Kijk de kunst af van succesvolle bloggers en twitteraars maar voorkom dat je hinderlijk bent (spam), een wijsneus (forumtrol)

of gewoon saai. Voor gebruik van social media is er niet één manier maar wel een manier die bij jou past. Wie erin slaagt het onder de knie te krijgen beschikt over een zeer effectieve werkvorm. Bijvoorbeeld voor crowdsourcing, waarbij je de kracht van de crowd benut om ideeën te ontwikkelen of te toetsen, problemen op te lossen of massa te creëren om bepaalde initiatieven van de grond te krijgen. Ken je het verhaal van de Canadese goudmijn? (Google op Goldcorp.)

Een van de speerpunten van de Hogeschool Utrecht is het versterken van de samenwerking en kennisdeling van de HU met bedrijven in de creatieve sector. Daarvoor is het programma Creative Experience Learning Labs (CELL) opgezet. In dit programma werken studenten, docenten, onderzoekers en (creatief) ondernemers in projecten samen aan kennisontwikkeling en producten dienstinnovaties. Co-creatie en open innovatie zijn daarbij leidende principes.

PAGINA 11

PAGINA 10

Een manier om social media te gebruiken voor financiering is crowdfunding. Met crowdfunding benut je je eigen achterban om potentieel sterke ideeën te lanceren. Voorwaarden zijn een sterk idee, een sterke communicatie én een sterke motivatie richting je achterban. Zó sterk dat die achterban weer zijn/haar achterban gaat motiveren en een sneeuwbaleffect ontstaat. Deze werkvorm is dus heel geschikt om niet alleen een prototype te realiseren maar tegelijkertijd te weten of het aan zal slaan. Xpert CMKB heeft enthousiast bijgedragen aan het initiatief van CrowdAboutNow en raadt elke creatief professional aan goed kennis te nemen van de potentiële mogelijkheden. Bottom line: maak contacten en doe er wat mee!

HU // CELL PROGRAMMA

In het CELL-programma is met meer dan 100 verschillende bedrijven en organisaties samengewerkt. Er zijn 23 projecten uitgevoerd waarin het gehele innovatieproces – van onderzoek, ideegeneratie, conceptontwikkeling en design tot marketing en vernieuwing van het businessmodel – is doorlopen. Dit vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Daarom is het programma gezamenlijk uitgevoerd door de HU-lectoraten Marketing, Marktonderzoek & Innovatie (faculteit Economie en Management), Crossmedia Business (faculteit Communicatie en Journalistiek) en Product Design & Engineering (faculteit Natuur en Techniek). Er is geëxperimenteerd met nieuwe werkvormen en het gebruik van labs (‘laboratoria’) waarin partijen samenwerken en kennis uitwisselen. Er zijn vijf labs ingericht: drie bij de HU, een op het Hilversumse Mediapark en een lab bij het Utrechtse Protospace. De effectiviteit van de werkvormen en labs zijn ook onderwerp van onderzoek geweest. Door specifieke werkvormen te gebruiken is een balans aangebracht tussen exploratie (nieuwsgierigheidgedreven) en exploitatie (businessgedreven). Verder is er een onderscheid gemaakt tussen innovatieprojecten, kennisontwikkelingsprojecten en kennisdelingsprojecten. Deze projecten hebben altijd te maken met een van de drie focusgebieden van CELL: social media, mobile en creative spaces. Per project is steeds een multidisciplinair team samengesteld. Teams bestonden uit werknemers van bedrijven, onderzoekers, studenten, docent-onderzoekers en lectoren. De samenstelling van het team was afhankelijk van opdrachtsoort, type werkvorm en duur en kon gedurende het project per fase aangepast worden.

In de projecten is steeds geprobeerd verbindingen te leggen tussen creatief ondernemers en (potentiële) afnemers van hun diensten. Hierbij past ook de ontwikkeling van de webportal ‘Gemaakt in Utrecht’, gericht op het matchen van vraag en aanbod in de regio.

De Pitching Innovation Game en Creative Pressure Cooker blijken zeer geschikt te zijn om tot ideeën of concrete opdrachten te komen die in de InCompany Labs en Timerprojecten opgepakt kunnen worden. Ook de InCompany Labs genereren concrete concepten die een prima startpunt vormen voor een Timerproject. De korte werkvormen, van maximaal een week, vergen een relatief kleine investering en vormen een goede eerste stap en realitycheck voordat een groot en kostbaar innovatietraject gestart wordt.

De rol van de Hogeschool Utrecht in regionale innovatieprogramma’s groeit. Om deze rol in de toekomst nog beter in te kunnen vullen zijn in een Benchmarkonderzoek aansprekende voorbeelden van organisaties en kennisinstellingen met een open-innovatierol bekeken.

In het CELL-programma zijn in totaal 90 concepten ontwikkeld waarvan er 15 in Timerprojecten zijn doorontwikkeld tot een product of dienst. In de Timerprojecten maken veelbelovende studenten (toptalent) deel uit van het team. Voor de studenten een geweldige kans om op hoog niveau in een innovatietraject mee te draaien; voor het bedrijfsleven een directe toegang tot high potentials onder studenten.

WERKVORMEN VERNIEUWEND SAMENWERKEN

PAGINA 13

PITCHEN EN STOMEN Twee andere werkvormen die tot snelle resultaten leiden zijn de Pitching Innovation Game en de Creative Pressure Cooker. In de Pitching Innovation Game krijgen studententeams vijf dagen de tijd om een recente ontwikkeling door te vertalen naar communicatie- en businessconcepten voor deelnemende bedrijven. Als afsluiting van de week ‘pitchen’ ze hun concepten voor de opdrachtgever en een vakjury. De Creative Pressure Cooker is gericht op crosssectorale innovatie. Bedrijven uit verschillende sectoren, ontwerpers en onderzoekers zitten een of twee dagdelen bij elkaar om gezamenlijk tot nieuwe ideeën en voorstellen te komen.

PAGINA 12

Bij open innovatie horen vernieuwende manieren van samenwerken. Binnen CELL zijn daarom nieuwe werkvormen toegepast, gericht op innovatie, kennisontwikkeling en kennisdeling. Bedrijven blijven graag binnen hun eigen muren opereren en innoveren. Daarom zijn InCompany Labs ontwikkeld. Een team van ontwerpers, onderzoekers en studenten bivakkeert een week bij een bedrijf en werkt samen met de medewerkers aan een probleem of vraagstelling. Aan het eind van de week wordt een gezamenlijk concept gepresenteerd. Wanneer er geloof en vertrouwen is in het concept kan een Timerproject worden opgestart. Daarin wordt kennis omgezet in actie. Een team krijgt afhankelijk van de omvang van de opdracht 100, 200 of 500 dagen de tijd om te komen van idee, concept of prototype naar een product of dienst.

Jobrotation is een geschikte werkvorm voor kennisontwikkeling en kennisdeling van medewerkers van bedrijven en docent-onderzoekers. Zij ruilen voor een bepaalde periode van werkplek. De rotatie zelf is object van onderzoek om te leren over randvoorwaarden en successen van kenniscirculatie, kennismanagement en employability. Het voor langere periode of fulltime uitwisselen van medewerkers blijkt in de praktijk niet eenvoudig te zijn. In het CELL-programma is daarom gezocht naar wat praktisch wel mogelijk was: uitwisselingen voor enkele weken en enkele dagen per week. LABS In het CELL-programma is veel in labs samengewerkt. In de labs wordt onderzoek verricht en worden nieuwe toepassingen ontwikkeld. Een van deze labs is de ConceptSpace. Naast studenten en onderzoekers weet ook het MKB de weg te vinden naar ConceptSpace om met klanten of gebruikers creatieve sessies te houden. Studenten en docenten van de hogeschool zijn opgeleid om de co-designsessies te ontwikkelen en te begeleiden. Daarnaast wordt in het lab geëxperimenteerd met nieuwe middelen die het creatieve proces verrijken en ondersteunen. Zie www.conceptspace.nl voor meer informatie en reserveringen.

HKU // XPERT CMKB // PROJECTENLIJST //

In het Crossmedialab zitten onderzoekers, bedrijven/organisaties, docenten en studenten rond de tafel om crossmediale ontwikkelingen te onderzoeken en toe te passen. De activiteiten en resultaten zijn te volgen op www.crossmedialab.nl. Fysieke plekken om samen te werken zijn een belangrijke factor in het innovatieproces. De labs binnen de hogeschool worden daarom voortgezet en er worden nieuwe labs ontwikkeld. De HU is een van de initiatiefnemers van de Creative Labs Group waarin ruim 20 Nederlandse creatieve labs zijn vertegenwoordigd.

// 4X4 Kunstenaars ontwikkelen innovatieve oplossingen voor vraagstukken uit het bedrijfsleven. // THE ART OF BUSINESS Netwerkbijeenkomsten voor de creatieve industrie.

PAGINA 15

PAGINA 14

// CASESTUDIES Een aantal (inter)nationale casestudies rondom werkplekken, gebiedsontwikkeling en creatief ondernemerschap. // CREATIVE TALENT AWARD Een jaarlijks uit te reiken prijs voor ondernemende HKUstudenten. // CREATIVE URBAN RENEWAL NORTH-WEST EUROPE (CURE) Samenwerkingsproject rondom gebiedsontwikkeling in zes Europese steden, ter ondersteuning van creatieve bedrijvigheid en het stimuleren van ondernemerschap. // CROWDFUNDING PILOT Een pilot waarbij een aantal ondernemers (HKU-alumni en -studenten) de kans krijgt onder begeleiding een project te financieren middels crowdfunding. // KUNSTGRAS Grootschalig netwerkevenement waarbij inspiratie, innovatie en netwerken centraal staat. // ONDERZOEK Onderzoek naar de groei en ontwikkeling van ondernemers in de creatieve industrie.

HKU // XPERT CMKB // PROJECTENLIJST //

// ONLINE DESK Op de blog www.xpertcmkb.nl is informatie te vinden voor creatieve ondernemers over trends, ontwikkelingen en nieuws in de regio Utrecht. // RENDEZ-VOUS Reeks thematische masterclasses voor creatieve ondernemers.

// WE LOVE CREATIEF UTRECHT Publicatie waarin zestien creatieve talenten uit de regio Utrecht geïnterviewd worden. // WERKCONFERENTIE Conferenties over actuele ondernemersvraagstukken van de creatieve sector in de regio Utrecht.

PAGINA 16

// UITGELICHT Maandelijkse (online) etalage waarbij ondernemers bevraagd worden over de ondernemerspraktijk.

PROJECTEN UITGELICHT // HU // CELL // HKU // XPERT CMKB //

PAGINA 17

XPERT CMKB // KUNSTGRAS //

// KUNSTGRAS //

EVENEMENT VOOR INNOVATIEF ONDERNEMEN EN CREATIVITEIT // In juni 2007 organiseerde de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht de eerste editie van Kunstgras in de Pastoe Fabriek: een grootschalig en kleurrijk evenement waarbij bedrijfsleven, (creatieve) ondernemers en kunstenaars elkaar konden ontmoeten en inspireren. Mensen werden aan elkaar gekoppeld door middel van vrolijke matchmakers, werden uitgedaagd om in koppels met een nieuw samenwerkingsvoorstel te komen, en er werden agenda-afspraken ‘geveild’ door de veilingmeester van Christie’s. De formule van Kunstgras was in feite simpel: ondernemers uit de creatieve hoek en uit de zakelijke sector werden door middel van een verrassend programma verleid tot laagdrempelige ontmoetingen en het onderzoeken van nieuwe samenwerkingsverbanden. PAGINA 19 18

PAGINA 18

Op woensdag 2 juni 2010 vond de tweede editie van Kunstgras plaats in de Pastoe Fabriek, nu Toonkamer geheten. Op het programma stonden onder meer socialmedia-expert Erwin Blom, de kick off van het duurzaamheidsnetwerk ‘Clean Drinks’ in Utrecht en zo’n veertig interactieve presentaties en workshops van creatief ondernemers uit de regio. Aan de oorspronkelijke formule van Kunstgras werd niet veel veranderd: ook in de tweede editie stond de laagdrempelige ontmoeting centraal. Bij deze tweede editie wilde organisator Xpert CMKB het concept verdiepen door aandacht te geven aan vier actuele ondernemersthema’s: dare, care, fair en share (innovatie, sociaal ondernemerschap, duurzaamheid en co-creatie). “Bij deze tweede editie wilden we naast een feestelijk netwerkevenement een sterk inhoudelijk programma neerzetten”, aldus Ingrid Dinnissen van Xpert CMKB. “Daarom hebben we gekozen voor samenwerking met sterke, inhoudelijke partners zoals de Kamer van Koophandel, Deloitte Innovation, CultuurOndernemen en Waag Society. Zij weten wat er speelt en waar ondernemers behoefte aan hebben.”



// EEN BEWEZEN CONCEPT ALS KUNSTGRAS VERDWIJNT NIET ZOMAAR UIT HET UTRECHTSE //

MEER WETEN? // www.kunstgras2010.nl

PAGINA 21 20

NAAM GEMAAKT Kunstgras werd in 2007 door zo’n 200 bezoekers bezocht; in 2010 is dat aantal gegroeid naar ongeveer 350 bezoekers. Beide edities zijn succesvol te noemen en inmiddels heeft Kunstgras enige naam gemaakt in de regio Utrecht. Of er in de toekomst nog een Kunstgras komt is volgens het team van Xpert CMKB nog niet zeker, maar dat het evenement potentie heeft, staat vast. Iris Loos: “Het organiseren en vormgeven van een evenement als Kunstgras kost tijd en je hebt er een gedegen productieteam voor nodig. Er is helaas niet altijd financiële en productionele ruimte om iets dergelijks te organiseren buiten de reguliere onderwijsactiviteiten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Maar we hebben het vermoeden dat een bewezen concept als Kunstgras niet zomaar uit het Utrechtse verdwijnt.” //

PAGINA 20

CO-CREATIE Kunstgras werd weliswaar georganiseerd door Xpert CMKB maar was inhoudelijk medevormgegeven door zo’n veertig partners, die met een eigen netwerk en inbreng een aanzienlijke bijdrage leverden aan deze editie. Door middel van brainstorms, open calls en in samenspraak met de toekomstige bezoekers en deelnemers kwam het programma tot stand. “Een evenement laten ontstaan door co-creatie was erg ambitieus in de tijd die we hadden voor alle voorbereidingen. Terugkijkend was het zeker de moeite waard: het gaf Kunstgras 2010 een dynamiek die we nooit alleen tot stand hadden kunnen brengen”, aldus Iris Loos van Xpert CMKB. “Maar het blijft een grote klus om alles inhoudelijk op elkaar af te stemmen. Gelukkig hadden we hulp van evenementenbureau Gabworks en veel HKU-studenten, die ons vanaf de prille start hebben bijgestaan.”

CELL // CREATIVE SPACES //

// CREATIVE SPACES //

HET ONTWERP EN GEBRUIK VAN CREATIEVE RUIMTES // Veel creatieve werkruimtes zijn ingericht met het specifieke doel een optimale sfeer voor creatieve groepssessies te creëren. Toch is er nog maar weinig kennis over de invloed van factoren in de ruimte op creativiteit en het creatieve proces. Bepaalde aspecten – zoals de invloed van kleur en muziek op de creatieve prestatie – zijn onderzocht, maar integrale kennis ontbreekt. Daarom kwamen 25 deelnemers uit verschillende Europese landen in juni 2010 bijeen voor Creative Spaces: een tweedaagse werkconferentie en een symposium. Door de kennis en ervaringen van academici, ontwerpers en de gebruikers van creatieve ruimtes te verzamelen en bundelen, kon een state of the art van inzichten en een model van factoren worden ontwikkeld.

PAGINA 23 22

PAGINA 22

Op de eerste dag werden de deelnemers direct uitgedaagd om in een learning by designing-sessie hun kennis en onderzoeksvragen in de praktijk te brengen. Na een wat onwennige start (“hoe breng je nu alle kennis samen in één concept?”) doken de eerste deelnemers op de enorme berg scrapmateriaal om vier lege ruimtes om te bouwen tot de ideale creatieve ruimte. Dit leverde totaal verschillende concepten op, variërend van een geheel witte en vrijwel lege ruimte (white space) tot een ruimte gebouwd rondom een koffieautomaat. Dit creatieve groepsproces leverde interessante inzichten op. De tweede dag stond in het teken van het opdoen van inspiratie in negen verschillende omgevingen: future centers, locaties voor het Nieuwe Werken en hi tech labs. DENKPROCESSEN Tijdens het daaropvolgende symposium verzorgden verscheidene deelnemers een presentatie. De conclusies uit de activiteiten van de eerdere twee dagen werden gepresenteerd en keynote-spreker professor David Kirsh van de University of California in San Diego speelde in op de bevindingen. Kirsh is een grootheid op het gebied van embedded cognition, een



// RUIMTES WORDEN AL SNEL TE BONT INGERICHT // term die aangeeft dat mensen de ruimte om hen heen optimaliseren voor hun denkprocessen. Kirsh bleef hameren op het begrip cognitive overload: wij laten ons denkproces erg snel verstoren door omgevingsfactoren die de aandacht vragen. Hij ageerde daarmee tegen het bonte en rommelige karakter van veel creatieve ruimtes. Dit komt overeen met een van de conclusies van de deelnemers in de werkconferentie, namelijk dat de white space werkt als startpunt voor creativiteit.

PAGINA 25 24

Een andere belangrijke factor die een rol speelt in het stimuleren van creativiteit, is de mogelijkheid om even uit het groepsproces te stappen. Remko van der Lugt: “Mensen hebben ruimte nodig om even te kunnen beschouwen, de discussie te ontstijgen. In de workshops werd de metafoor van het zwembad gebruikt: in het water wordt gespeeld maar er zitten ook mensen op de rand ernaar te kijken. Bij Twynstra Gudde hebben ze een ‘scheepsbrug’ waarop je je terug kunt trekken om te reflecteren. De vraag waar we alleen nog geen antwoord op hebben, is hoe je vervolgens gemakkelijk het proces weer ínstapt.” Ook aan de overgang vanuit een niet-creatieve naar een creatieve ruimte moet aandacht worden besteed. Het proces van binnenkomst blijkt grote invloed te hebben op de creatieve houding van mensen. “Een goede binnenkomst doet iets met je. De binnenkomst bij Media Plaza bijvoorbeeld schept hoge verwachtingen”, vindt Remko. Bij veel creatieve ruimtes wordt hieraan expliciet aandacht besteed, door het uitvoeren van rituelen of het verrassen van mensen.

MEER WETEN? // [email protected] (proces en invloed van ruimte op creativiteit) // [email protected] (gebruik van mediatechnologie in creatieve ruimtes)

PAGINA 24

LEGE RUIMTE De white space kwam veelvuldig terug in de discussies in de werkconferenties. “Een interessant onderwerp”, zegt Remko van der Lugt, als lector betrokken bij het project. “Ruimtes worden al snel te bont ingericht omdat men denkt dat dat de creativiteit stimuleert. Niets blijkt minder waar te zijn. Het leidt alleen maar af. Wat het beste werkt, is een relatief lege ruimte die uitnodigt om te gebruiken. Niet steriel, want dat blokkeert, dan durf je niet meer. Je moet kunnen zien dat anderen er al eerder gebruik van hebben gemaakt.” Dit is een van de factoren die zijn opgenomen in een model dat door de onderzoekers en deelnemers is ontwikkeld.

Hogeschool Utrecht organiseerde Creative Spaces in samenwerking met het Western Finland Design Center MUOVA, onderdeel van de School of Art and Design van Aalto University in Finland. MUOVA heeft het stokje overgepakt en een uitgever gevonden voor een boek over Creative Spaces. Verscheidene deelnemers van de workshop en het symposium leveren bijdragen aan deze publicatie. Het model en de gevonden factoren komen uitgebreid aan bod. //

XPERT CMKB // THE ART OF BUSINESS //

// THE ART OF BUSINESS //

NETWERKEN, INSPIRATIE EN ONDERNEMEN STAAN CENTRAAL // De kunst van het zaken doen zit in het bouwen en onderhouden van netwerken. Voor ondernemers zijn er talloze netwerkbijeenkomsten te bezoeken en diverse manieren om contacten te onderhouden, online en offline. Bij de start van Xpert CMKB was het daarom de vraag of het zin had om een nieuwe reeks netwerkbijeenkomsten aan te bieden. Uit gesprekken met onze potentiële bezoekers – de creatieve ondernemers – bleek dat netwerkbijeenkomsten vaak inhoudelijk weinig bieden en een plichtmatig karakter hebben. Bovendien weet je de volgende dag al niet meer welke gezichten er bij de visitekaartjes horen.

PAGINA 27 26

PAGINA 26

TALKSHOW Eind 2009 is Xpert CMKB daarom gestart met een aantal netwerkbijeenkomsten waarbij niet alleen de ontmoeting centraal staat maar ook de inhoud en de vorm. Op iedere bijeenkomst werden mogelijkheden geboden om met elkaar in gesprek te gaan en kennis uit te wisselen. Om bezoekers over de drempel te halen elkaar aan te spreken werd het netwerken ‘geregisseerd’ door middel van opdrachten, suggesties en spreekuren. De eerste editie van de serie The Art of Business vond plaats in november 2009 en ging over ondernemerschap in de creatieve industrie, met name acquisitie en prijsstelling van producten en diensten. De deelnemers konden onder meer een gratis consult krijgen van de Kamer van Koophandel en er was een talkshow rond het thema The Art of Selling. Theatermaker Neske Beks sprak daarin met een aantal Utrechtse ondernemers, waaronder Michiel Snijders (il Luster Producties) en Ninke Bloemberg (conservator mode van het Centraal Museum) over de vraag hoe je een product en/of dienst verkoopt, met opdrachtgevers omgaat en hoe je als creatieve ondernemer aan financiering komt. Daarnaast presenteerde LAGroup, adviesbureau voor de culturele en vrijetijdssector, het boek De zin die kleefde en 50 andere tips voor ijzersterke plannen.



// NETWERKEN KAN OOK ZONDER VISITEKAARTJE // LAAGDREMPELIG De eerste bijeenkomst werd bezocht door zo’n honderd bezoekers, die het programma volgden en het bijbehorende netwerken als vanzelfsprekend ervoeren. De setting van een informele talkshow en de mogelijkheid vrijblijvend aan te schuiven voor een consult maakte dat ondernemers makkelijk op elkaar afstapten en ook elkaar om advies en ervaringen vroegen. Laagdrempeligheid werd een van de basisingrediënten van de serie netwerkbijeenkomsten die Xpert CMKB de afgelopen twee jaar organiseerde. Voor elke bijeenkomst werden ontwikkelingen, trends en behoeften uit het werkveld onderzocht om iedere editie een actueel en relevant thema mee te kunnen geven. Input, suggesties, sprekers en tips voor locaties kwamen uit het netwerk van Xpert CMKB, met name via social media.

MEER WETEN? // www.xpertcmkb.nl

PAGINA 29 28

PAGINA 28

Niet alleen het thema wisselde per bijeenkomst, ook voor de vormgeving van de uitnodiging werd elke editie een andere grafische vormgever uit Utrecht uitgenodigd. Zo probeerde Xpert CMKB de reeks The Art of Business steeds verrassend en actueel te houden en vooral ook in dialoog te blijven met de bezoekers. In totaal hebben er acht bijeenkomsten plaatsgevonden, waarin onder andere de thema’s intellectueel eigendom, social media en crowdfunding voorbij kwamen.

ZOMERPICKNICK In de zomermaanden organiseerde Xpert CMKB een zomerpicknick voor ondernemers op het Utrechtse stadsstrand in Oog in Al. De zomerpicknick werd door de aanwezigen enthousiast gebruikt om het eigen netwerk uit te breiden en de basis te leggen voor nieuwe initiatieven. The Art of Business heeft bewezen dat netwerken niet saai hoeft te zijn. En je hebt er vaak niet eens een visitekaartje bij nodig! //

SUCCESMODEL VOOR SOCIALMEDIACAMPAGNES // Social media razen als een hype door communicatieland. Adviseurs, bedrijfsleven, overheid, culturele sector, maatschappelijke organisaties; velen vragen zich af of het zal doorzetten, wat je er mee kunt, waar het goed voor is en wanneer en hoe je het moet gebruiken. Er zijn ook ‘believers’: mensen die voorspellen dat ‘vanaf nu alles anders is’ en oude media hebben afgedaan. Creative Connection, een groep van 15 Utrechtse creatieve bureaus, vroeg hulp aan de Hogeschool Utrecht om grip te krijgen op dit nieuwe verschijnsel, de leercurve te vergroten en de klant een stap voor te blijven. Een groot aantal geslaagde en minder geslaagde campagnes is geanalyseerd. De succesfactoren zijn verwerkt in een analysemodel en twee adviesproducten: een Strategiespel en een Succesmodel.

PAGINA 31 30

PAGINA 30

// MARKETING VAN SOCIAL MEDIA //

CELL // MARKETING VAN SOCIAL MEDIA //

In de eerste fase van het project werden vijftien cases, die door de leden van Creative Connection waren ingebracht, door onderzoekers van de hogeschool bekeken. Met behulp van een analysemodel werd samen met de klant en de communicatieadviseur in kaart gebracht hoe het project was verlopen, of de doelen bereikt waren en of benoemd kon worden welke factoren hadden geleid tot succes. Docent-onderzoeker en projectleider Gerlach Velthoven licht toe: “Door de projecten te verdelen in succesvolle en niet-succesvolle cases konden we een verband leggen tussen de mate van succes en de aanwezigheid van bepaalde factoren. Uit deze vergelijking kwam een aantal duidelijke succesfactoren naar voren, waarmee we een hypothetisch adviesmodel hebben opgesteld.” Dit model is in de tweede fase van het project getoetst aan zo’n veertig cases in een aantal specifieke branches, waaronder publieke gezondheidszorg, retail en goede doelen. De cases werden getoetst op vragen als: wat waren de doelstellingen, strategie en beoogde resultaten, op basis van welke gebruikersinzichten is het concept ontwikkeld, welke middelen zijn ingezet en hoe is gemeten of de doelen zijn gehaald? Elke case werd eigenlijk beschouwd als de ontwikkeling van een communicatieproduct. De antwoorden zijn in verband gebracht met het succes van de case en vergeleken met andere cases om vast te stellen welke factoren belangrijk zijn voor succes.



// ADVIEZEN HEBBEN NU EEN GROTER VOORSPELLEND KARAKTER. DAAR WAS VEEL BEHOEFTE AAN //

STRATEGIESPEL De resultaten werden vertaald in twee adviesproducten: een Strategiespel en een Succesmodel, die beschikbaar zijn voor de deelnemende adviesbureaus en andere geïnteresseerden. Het Strategiespel is bedoeld om de klant inzicht te geven in de manier waarop doelstellingen samenhangen met gekozen instrumenten en activiteiten in een socialmediacampagne. Het Succesmodel geeft een checklist voor de ontwikkeling van socialmediacampagnes waarbij zowel aandacht is voor de procesfactoren als de productfactoren.

PAGINA 33 32

Ten aanzien van de productfactoren werd duidelijk dat de succesvolle projecten een concept hadden ontwikkeld op basis van bekende gebruikersbehoeften, een laagdrempelige crossmediale toegankelijkheid van het middel en een overtuigend authentieke en geloofwaardige afzender. Gerlach Velthoven ziet een duidelijk verband: “We zagen dat het ontbreken van een van deze factoren al snel leidde tot het mislukken van het project. Dat is een duidelijke indicatie dat wat we gevonden hebben bruikbaar is als voorspeller van het succes van socialmediaprojecten.”

PAGINA 32

SNELTREINVAART Het onderzoek brengt naar voren dat factoren die leiden tot succes onder te verdelen zijn in procesfactoren en productfactoren. Veel projecten ontbeerden een degelijk proces. Er werd in sneltreinvaart een idee uitgewerkt en in productie genomen zonder onderzoek, testen met de doelgroep, en vooral ook vaak zonder begeleiding in de live-fase. De succesvolle projecten hadden een duidelijk doel, maakten gebruik van inzichten in de doelgroep en reserveerden een flink deel van de resources voor de live-fase: het aanjagen van het sociale gedrag.

SAY CHEESE GOUDA Een van de meest aansprekende en succesvolle cases die we gezien hebben is de case Say Cheese Gouda; een lokale stichting ontwikkelde een plan om de bevolking van Gouda weer trots op zichzelf te laten zijn. Via allerlei media konden bewoners een lachende foto van zichzelf maken en inleveren. De foto’s werden gepubliceerd op een website en op raamposters.

Er is nog maar weinig systematisch caseonderzoek gedaan naar de voorspellende factoren voor het succes van socialmediacampagnes. Voor de betrokken klanten en communicatieadviseurs waren de inzichten nieuw, overtuigend en leerzaam. “We kunnen onze adviezen nu veel beter onderbouwen, en ze hebben een groter voorspellend karakter. Daar was veel behoefte aan”, laat Harry Louwenaar van Creative Connection weten. “Het mooie in een proces als dit is dat je op een hoger abstractieniveau kunt leren van de ingebrachte casuïstiek van je concurrenten. Alles gaat in de grote pot, dat geeft enorme meerwaarde.” // MEER WETEN? // Onderzoeksrapporten worden gepubliceerd op www.cell.hu.nl. Op www.frankwatching.com verschijnt een serie blogs over het onderzoek en de resultaten. Of neem contact op met [email protected].

XPERT CMKB // 4X4 UTRECHT //

// 4X4 UTRECHT //

KUNSTENAARS PAKKEN VRAAGSTUKKEN BEDRIJFSLEVEN AAN // Vier ambitieuze bedrijven uit Utrecht werden gekoppeld aan een team van ondernemers uit de creatieve sector in het traject 4x4 Utrecht. Deze ondernemers, ofwel kunstenaars (van beeldend kunstenaar tot podiumkunstenaar, van fotograaf tot filmmaker en van ontwerper tot modevormgever) bedachten creatieve oplossingen voor innovatievraagstukken van de vier bedrijven. In het voorjaar van 2010 hebben zij meegedacht over onder andere nieuwe diensten en producten en het vernieuwen van werkprocessen bij Jaarbeurs Utrecht, de Nederlandse Spoorwegen, Bibliotheek Utrecht en ASR Verzekeringen.

PAGINA 35 34

PAGINA 34

LEERZAAM “Ondernemers uit de creatieve sector zijn altijd bezig met het genereren van ideeën en het vernieuwen daarvan”, vertelt projectleider Isjah Koppejan. “De bedrijven hebben hiervan veel kunnen leren en zijn erg enthousiast over de nieuwe inzichten en ontwikkelde ideeën.” Volgens Tjeu Smeets, innovatiemanager bij de Nederlandse Spoorwegen, is 4x4 een interessante methode voor innovatie: “4x4 was voor ons een ‘kraaltje aan de ketting’, waarbij de ketting staat voor de innovatieprocessen binnen de NS. Het was voor ons een leerzame experimenteeromgeving die nieuwe ontwerpen en ideeën op het gebied van duurzaamheid heeft opgeleverd.”



// SAMENWERKING KAN SNELLE EN DUURZAME OPLOSSINGEN OPLEVEREN //

PAGINA 37 36

Productontwerper en deelnemer Sylvie van de Loo had nog een ander doel voor zichzelf: “Ik wilde zakelijker leren denken en meer ervaring opdoen met het positioneren van mezelf in een groep. Ik werk vaak alleen en nu kon ik toetsen hoe ik mij in een team zowel kan onderscheiden als kan samenwerken.” Uit de evaluatie van het traject blijkt dat de kunstenaars veel hebben opgestoken van de samenwerking. Ze zijn verrast te ontdekken dat hun creativiteit ook in het bedrijfsleven van meerwaarde is.

PAGINA 36

BUITEN GEBAANDE PADEN 4x4 Utrecht is bedoeld als platform om kunstenaars en bedrijfsleven met elkaar in contact te brengen, samen te laten werken en van elkaar te laten leren. Gedurende vier weken werkte het team – van vier kunstenaars, vier medewerkers van het bedrijf en een ervaren coach – in vier sessies van vier uur aan een innovatieve oplossing. De kunstenaars werden niet geselecteerd vanwege hun vakmanschap maar vanwege hun vermogen om buiten de gebaande paden te denken. “Het mes snijdt aan twee kanten”, zegt Isjah Koppejan. “Bedrijven ontwikkelen een andere visie doordat zij nieuwe invalshoeken te zien krijgen op vraagstukken waar zij al lange tijd mee worstelen. De creatief ondernemers op hun beurt leren hun creativiteit op een andere manier in te zetten. En het geeft ze de kans om met een groot bedrijf kennis te maken en er eventueel een vervolgopdracht aan over te houden.”

ONVERWACHTE COMBINATIES Het idee van 4x4 is ontstaan in Groningen en door Xpert CMKB doorontwikkeld in Utrecht. “Innovatie ontstaat vaak vanuit onverwachte combinaties”, verklaart Ronald Mulder van De Ondernemers BV uit Groningen, dat 4×4 heeft ontwikkeld. “Kunstenaars kunnen een bedrijf enorm helpen doordat ze buiten de gebaande paden denken. In tijden van crisis is het MKB geneigd om investeringen en innovaties uit te stellen. Met dit programma laten we zien dat creatieve samenwerking met een kunstenaar snelle en duurzame oplossingen kan opleveren, die niet per se duur hoeven te zijn.” 4x4 is ‘open source’. Dat wil zeggen dat iedereen via de 4x4 wiki over de informatie kan beschikken die nodig is om een run voor te bereiden en uit te voeren. // MEER WETEN? // www.vierkeervier.nl

LOCATIESPECIFIEKE MEDIA DIE DE BELEVING VERSTERKEN // De rol van media in de publieke ruimte is sterk aan het veranderen. Waar voorheen in de publieke ruimte vooral printmedia te vinden waren, claimen nu ook digitale media een eigen rol. Musea installeren interactieve middelen, in binnensteden worden billboards vervangen door beeldschermen en bij evenementen worden reusachtige projecties ingezet. In een razendsnelle ontwikkeling waarin de ene na de andere techniek wordt geïntroduceerd ontstaan nieuwe relaties tussen de fysieke en de virtuele werkelijkheid. Veel draait hierbij om beleving: een relatief nieuwe benadering in het ontwerpen van producten, diensten, evenementen en omgevingen. Hoe nieuwe media kunnen worden ingezet om de beleving op een bepaalde locatie te versterken, is de vraag die in ‘Spaces’ is onderzocht. PAGINA 39 38

PAGINA 38

// DESIGNING SPACES FOR EXPERIENCE //

CELL // DESIGNING SPACES FOR EXPERIENCE //

Om het begrip ‘beleving’ te kunnen meten, is een monitor ontwikkeld, vertelt docent-onderzoeker en Spaces-projectleider Jelke de Boer. “Hoe mensen iets beleven, heeft veel met persoonlijke omstandigheden te maken, zoals in wiens gezelschap je bent, hoe je je op dat moment voelt, in hoeverre het onderwerp je interesse heeft, met welke verwachtingen je bent binnengekomen. Maar ook de omgeving zoals de ruimte, het weer of de geluidskwaliteit spelen een rol.” De monitor is al op verschillende evenementen ingezet om de beleving van de bezoekers te kunnen meten en bijsturen. Daarnaast heeft het team verschillende nieuwe toepassingen ontwikkeld voor in de publieke ruimte, en is onderzocht wat het effect hiervan is op de ruimte en haar bezoekers.



// HET IS MEER DAN HET STAREN NAAR EEN SCHERM WAAROP IETS GEBEURT // TOT LEVEN “Een collectie bekijken is iets heel anders dan een verhaal beleven, en dat is wat hier gebeurt”, vertelt Jelke de Boer. “Je gaat veel dieper in op het verhaal achter de collectie, het komt tot leven. Blueland geeft je bijvoorbeeld opdracht om op zoek te gaan naar een bepaald potje medicijnen uit de collectie. De bezoeker zoekt dat en zet het op de interactieve tafel, die het potje herkent en een nieuwe dialoog opstart. Zo leg je een relatie met de ruimte en geef je betekenis aan de collectie.” Bovendien, voegt Jelke toe, is de dialoogvorm realistisch door het gebruik van meerdere schermen. “Je zit fysiek in de houding van het voeren van een dialoog, waarin je heen en weer moet kijken van de een naar de ander. Het is veel meer dan het staren naar een scherm waarop iets gebeurt.” PAGINA 41 40

PAGINA 40

DIALOOG Een van die nieuwe toepassingen is de dialoogtafel, die medio 2011 wordt geplaatst in het Bluelandkabinet in het Utrechtse Universiteitsmuseum. Deze museumzaal bevat een uitgebreide verzameling skeletten, foetussen op sterk water en waspreparaten van lichaamsdelen uit de privécollectie van hoogleraar geneeskunde Jan Blueland (1756-1838). De dialoogtafel is een multitouch table waarmee objecten uit de collectie worden gecombineerd met een digitale interactieve omgeving. Door film en animatie komen persoonlijke verhalen van historische, hedendaagse en toekomstige wetenschappers en patiënten tot leven. Blueland gaat letterlijk ‘in gesprek’ met de bezoeker en collega’s uit andere tijdperken. De bezoeker helpt mee diagnoses te stellen en leeft zo mee met de patiënten door de eeuwen heen. Van aderlaten tot nanobehandeling.

BANDSPOT Een andere veelbelovende toepassing is de Bandspot, een mobiele applicatie die muzikanten en andere artiesten via augmented reality virtueel plaatst in een fysieke omgeving. De artiest is op een bepaalde locatie te zien en te horen, maar alleen via de smartphone. “Je zit bijvoorbeeld op een bankje in de Bijlmer en kunt daar een virtueel optreden volgen van je favoriete hiphopband, die daar op dat bankje hun eerste nummer hebben geschreven. Dat geeft die plek een extra dimensie. Of denk aan een band die ergens live optreedt maar tegelijkertijd op een ander podium te zien is via de smartphone”, legt Jelke uit. De gedachte achter deze ontwikkeling is dat muziekoptredens altijd een sterke beleving met zich meebrengen. “Wij vroegen ons af in hoeverre dat ook te bereiken is met technologie.” Dat was een forse technische uitdaging; de technologie is nog zo nieuw dat er nog maar een beperkt aantal functionaliteiten beschikbaar is. “Maar er zijn zo veel mogelijkheden en nog zo veel ideeën uit te werken. Dat gaan we doen in een platform, maar ik vind het vooral aan de bandjes zelf om met ideeën te komen.” // MEER WETEN? // [email protected]

CELL // MOBILE SAFETY WATCH //

// MOBILE SAFETY WATCH //

APPLICATIE HONDENRONDE HELPT BUURTPREVENTIE // Hoe kun je mensen mobiliseren om actief bij te dragen aan een veilige en prettige buurt? Deze vraag speelde onder andere bij de regiopolitie Utrecht, het Nederlands Centrum voor Innovatie en Veiligheid en AVRO’s Opsporing verzocht. Het brede gebruik van smartphones met geïntegreerde camera en GPS biedt kansen; maar hoe krijg je mensen zover dat ze onveilige situaties gaan melden en eventueel ook zelf in actie komen? Onderzoekers, docenten en studenten onderzochten welke factoren daarbij een rol spelen en pasten deze kennis toe bij de ontwikkeling van een mobiele applicatie: de Hondenronde. Hiermee kunnen buurtbewoners onveilige situaties melden aan het buurtpreventieteam. PAGINA 43 42

PAGINA 42

Interactieve informatietechnologie die ontworpen wordt om het gedrag van de doelgroep positief te beïnvloeden staat bekend als persuasive technology. In dit project zijn de inzichten vanuit persuasive technology met co-design geïntegreerd. Co-design is een aanpak die de gebruiker zo veel mogelijk betrekt bij het ontwerpproces. Dat is gedaan met behulp van context mapping: het in kaart brengen van de omgeving waarin de applicatie wordt gebruikt, in dit geval de wijk. “Het gaat er daarbij niet alleen om hoe de wijk er feitelijk uitziet maar vooral om hoe die wordt beleefd: wat zijn de onaangename plekken, waar voelen mensen zich wél prettig. Dat is natuurlijk heel subjectief maar ook heel wezenlijk. Het gaat om de beleving van veiligheid door de gebruiker”, legt projectleider Arjan Haring uit. PERSONA’S Er is niet alleen informatie verzameld over individuele ervaringen rondom de beleving van veiligheid, maar ook rondom het gebruik van de mobiele telefoon. Op basis daarvan zijn persona’s ontwikkeld: fictieve personen die model staan voor een bepaald type persoon. De persona’s vormden het



// WE ZOCHTEN NAAR AANSLUITING BIJ BESTAAND GEDRAG: HET UITLATEN VAN DE HOND //

uitgangspunt voor de ontwikkeling van een aantal concepten, waarvan het buurtpreventieconcept gekozen is om door te ontwikkelen. Twee buurtpreventieteams zijn betrokken in het co-designtraject. Onderzoekers en ontwerpers liepen samen met hen rondes door de buurt. BESTAAND GEDRAG Dit leidde tot de ontwikkeling van de mobiele applicatie met de naam Hondenronde. Tijdens het uitlaten van hun hond kunnen buurtbewoners melding maken van bijvoorbeeld overlast of kapot straatmeubilair. Deze meldingen worden rechtstreeks naar het buurtpreventieteam verzonden. Een overzicht van alle meldingen in de wijk en de status (bijvoorbeeld ‘opgelost’) is via de telefoon te bekijken.

De inzichten van persuasive technology zijn toegepast in een co-designtraject, waarbij ontwerpers concrete handvatten aangereikt hebben gekregen

PAGINA 45 44

EXTRA OGEN Voor buurtpreventie en politie is de winst evident. Het buurtpreventieteam krijgt door het inzetten van de app extra ogen in de wijk. Het onderwerp veiligheid gaat meer leven en dat verstevigt de positie van het buurtpreventieteam. Ook de betrokkenheid van de app-gebruikers neemt toe. De stap om zich aan te melden als lid van het buurtpreventieteam wordt kleiner voor een actieve hondenronde-melder. “En daar is het eigenlijk allemaal om begonnen”, geeft Arjan toe. “De buurtpreventieteams hebben meer actieve mensen nodig.”

PAGINA 44

In de app zijn diverse inzichten vanuit persuasive technology verwerkt. Er is bijvoorbeeld een beloningssysteem gekoppeld aan de applicatie, waarmee punten kunnen worden verdiend. Arjan Haring: “Dat blijkt een van de basisprincipes uit de psychologie te zijn. Het streven naar een doel, hoe simpel ook, geeft al voldoening op zichzelf. Dat is waarom beloningssystemen werken.” Ook met een ander belangrijk principe hebben de ontwerpers rekening gehouden, namelijk dat het heel moeilijk is om bestaand gedrag te veranderen. “Dus zochten we naar aansluiting bij bestaand gedrag: het uitlaten van de hond.” De applicatie werkt ook als sociaal platform voor de buurt, doordat zichtbaar is welke andere buurtbewoners op dat moment ook hun ronde lopen. De app werkt dus zeer lokaal en de communicatielijnen zijn kort.

om daadwerkelijk gedragsverandering te bewerkstelligen door middel van een ontwerp. Arjan Haring is daar enthousiast over: “Veel pogingen mislukken omdat wel persuasive technology wordt gebruikt, maar gebruikers niet worden betrokken bij het ontwerp ervan. Dat risico dam je in met co-design.” De multidisciplinaire samenwerking van de technische faculteit met de faculteit voor communicatie en journalistiek is van meerwaarde geweest in de aanpak van dit project. Meerdere partijen hebben interesse getoond om het principe van de app verder te ontwikkelen en in te zetten in burgermeldingsinitiatieven. Vanuit de HU wordt het onderzoek rondom persuasive technology in combinatie met co-design voortgezet. // MEER WETEN? // Publicatie Multifaceted Design for Persuasion: a Case Study about the Design of a Mobile Safety Watch (Fenne Verhoeven e.a.), te vinden op www.cell.hu.nl. Of neem contact op met [email protected].

XPERT CMKB // ONDERZOEK CREATIEVE SECTOR //

// ONDERZOEK CREATIEVE SECTOR //

ONDERZOEK NAAR DE GROEI EN BLOEI VAN CREATIEF UTRECHT // In december 2010 heeft Xpert CMKB onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van creatieve ondernemers in de provincie Utrecht. Het doel van het onderzoek was inzicht te verkrijgen in de manier waarop creatieve ondernemers netwerken, samenwerken en professionaliseren. De onderzoeksresultaten bieden de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht/Xpert CMKB de mogelijkheid om in de toekomst beter aan te sluiten bij de ontwikkeling en ondersteuning van de creatieve industrie in de provincie Utrecht.

PAGINA 47 46

PAGINA 46

EENMANSZAKEN Dankzij het grote aantal respondenten is een goed beeld ontstaan van het creatieve midden- en kleinbedrijf (MKB). “Opvallend is dat vooral veel startende ondernemers hebben gereageerd”, aldus Marjolijn Leijtens van Xpert CMKB. Bijna de helft van de creatieven is de afgelopen drie jaar met zijn bedrijf begonnen en ruim 20% in het afgelopen jaar (2010). Diverse onderzoeken naar de creatieve industrie wijzen uit dat creatieve bedrijven vaak eenmanszaken zijn of slechts enkele mensen in dienst hebben. Ook in de provincie Utrecht is bijna driekwart van de ondernemers zzp’er. Bovendien blijkt dat zij ook niet de ambitie hebben om te groeien in het aantal werknemers. Ze willen voornamelijk beter en bekender worden. Beeldende kunst (40%), grafisch ontwerp (26%) en nieuwe media (25%) hebben het grootste aandeel in de creatieve sector in Utrecht.



EIGEN KRACHT In het TNO-rapport Knelpunten in creatieve productie: creatieve industrie (2005) beschrijft Paul Rutten een aantal knelpunten waardoor creatieve ondernemers moeilijker zouden kunnen groeien of zich ontwikkelen. Een belangrijk knelpunt is de financiering bij de start van de onderneming. Hoewel uit het onderzoek van Xpert CMKB inderdaad blijkt dat het verkrijgen van subsidie voor deze ondernemers het grootste knelpunt is, blijkt ook dat slechts 15% problemen heeft gehad met de financiering van de start van zijn onderneming. De ondernemers zetten hun onderneming dus op eigen kracht op en gaan daarvoor geen leningen aan. Opvallend aan de resultaten is dat het merendeel (70%) positief gestemd is over de toekomstige financiële positie van zijn bedrijf.

MEER WETEN? // www.xpertcmkb.nl

PAGINA 49 48

Tot slot wijst het onderzoek uit dat ondernemers in Utrecht graag samenwerken met andere ondernemers in Utrecht en dat ook opdrachtgevers voor het grootste gedeelte uit de buurt te komen. Samenwerking en professionalisering zijn daarmee belangrijke peilers voor de groei en bloei van de creatieve sector van Utrecht. //

// OPMERKELIJK: ONLINE COMMUNITIES SPELEN – NOG – EEN KLEINE ROL IN SUCCES CREATIEVE ONDERNEMERS // PAGINA 48

ONLINE Giep Hagoort stelt in de publicatie Read This First. Growth and Development of Creative SME’s (2007) dat het ontwikkelen van een strategie en een langetermijnplanning noodzakelijk zijn om een onderneming systematisch te kunnen laten groeien en ontwikkelen. Het onderzoek van Xpert CMKB laat echter zien dat 47% van de ondernemers dit niet heeft. Wel geeft 52% aan deze vaardigheden te willen ontwikkelen. Als bepalend voor het succes van het bedrijf noemen de ondernemers voornamelijk informele contacten met hun vrienden uit hetzelfde vakgebied. “Dat is opmerkelijk”, zegt projectleider van het onderzoek Isjah Koppejan. “Online communities blijken nog een tamelijk kleine rol te spelen in het succes van de ondernemers.” 38% van de creatieven geeft aan wel meer te willen weten over de inzet van social media voor het bedrijf. “Blijkbaar is er nog te weinig kennis over de mogelijkheden en het belang van social media voor MKB’ers, terwijl hier belangrijke kansen liggen.”

// OPMERKELIJK: 47% HEEFT GEEN STRATEGIE EN LANGETERMIJNPLANNING //

// OPMERKELIJK: 70% POSITIEF GESTEMD OVER TOEKOMSTIGE FINANCIËLE POSITIE //

CELL // NOOT/TRACES //

// NOOT/ TRACES //

INTERACTIEVE PRODUCTEN IN GROEPSPROCESSEN // Onderzoekers van de Hogeschool Utrecht zijn de uitdaging aangegaan om te kijken hoe digitale media op een nuttige en natuurlijke manier kunnen worden ingezet bij sociale interactie tussen mensen in een creatieve sessie. Er zijn twee projecten uitgevoerd: NOOT en Traces. NOOT is een set van interactieve schijfjes die audio-momenten uit een sessie koppelt aan materiaal in de brainstormruimte. Traces is een interactieve vloer, waarop visuele sporen uit de sessie kunnen worden vastgelegd.

PAGINA 51 50

PAGINA 50

NOOT bestaat uit een set schijfjes die in een brainstormsessie kunnen dienen als geheugensteuntje en om inspiratie te bieden. Tijdens een brainstormsessie wordt het gesprek via een centrale microfoon opgenomen. Wanneer een deelnemer een belangrijk moment wil markeren, pakt hij een NOOT-schijfje en bevestigt dat bij het item dat op dat moment wordt gebruikt of toegelicht, bijvoorbeeld een post-it of een schema op het whiteboard. Of hij legt het gewoon voor zich op tafel. “Het zijn die momenten waarop je anders een aantekening zou maken omdat je nog op iets terug wil komen”, licht Jelle van Dijk, promovendus en projecttrekker van NOOT en Traces toe. “Het kan dus ook midden in een discussie waardevol zijn, als je niet meteen wil onderbreken.” Als de deelnemer later in de sessie wil weten wat er ook alweer gezegd werd toen hij het schijfje pakte (“waarom was dit ook alweer belangrijk”) kan hij het fragment van dat moment terugluisteren met een afspeelhoorn. NOOT is een al eerder binnen de HU ontwikkeld concept, dat nu verder is ontwikkeld in samenwerking met ontwerpbureau VanBerlo.



// HET SUCCES VAN EEN GROEPSSESSIE ZIT IN BETROKKENHEID BIJ HET PROCES //

PAGINA 53 52

Traces is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met diverse creatieve bedrijven. Daarvoor werden Pressure Cookers georganiseerd, waarbij bedrijven uit verschillende sectoren onder tijdsdruk elkaars product innoveren. Door middel van InCompany Labs, waarbij een multidisciplinair team een week bij een bedrijf bivakkeert, werd Traces verder ontwikkeld. Dit gebeurde samen met YouMeet, VanBerlo en LEF Future Center bij Rijkswaterstaat. Het resultaat draait nu als prototoype op de laatste locatie.

PAGINA 52

INTERACTIEVE VLOER Traces heeft als doel om nieuwe functionaliteit en interactie toe te voegen aan de fysieke materialen die mensen tijdens creatieve sessies produceren (post-it notes, schema’s en modellen op het whiteboard, conceptschetsen of kartonnen prototypes). Het prototype bestaat uit een interactieve vloer, waarop beelden geprojecteerd worden door meerdere beamers en waarbij bewegingen van de mensen op de vloer worden gevolgd. Tijdens een creatieve sessie kunnen deelnemers alle materialen (zoals post-its, schetsen) die zij persoonlijk belangrijk vinden fotograferen. Als een deelnemer vervolgens de Traces-vloer betreedt, blijven deze beelden hem als ‘sporen’ volgen in een cirkel op de vloer. De deelnemer kan het beeldmateriaal gebruiken om met anderen in gesprek te komen. Hierbij kunnen de beelden met voetbewegingen worden vergroot, gedraaid en verplaatst.

De bedrijven gaven aan de rol van beide prototypes bij reflectie en het creëren van begrip erg te waarderen. Jelle van Dijk: “Mensen denken dat de kwaliteit van een idee zit in de feitelijke tekst die op het eind als conclusie op het whiteboard staat. Maar het gaat vooral om betrokkenheid en actieve deelname aan het proces dat heeft geleid tot die conclusie. Anders is er zogenaamd een goed idee bedacht, maar in de auto op weg naar huis zijn mensen al niet meer gecommiteerd. Ideeën zijn alleen goed als er iets mee gedaan wordt. Op dat inzicht zijn deze producten gebaseerd.” Op dit moment wordt Traces verder uitgewerkt zodat het in LEF Future Center ingezet kan worden in creatieve sessies. NOOT zal bij ontwerpbureau VanBerlo in gebruik worden genomen en verder worden ontwikkeld. // MEER WETEN? // Papers over het onderwerp op www.cell.hu.nl // [email protected]

XPERT CMKB // RENDEZ-VOUS //

// RENDEZVOUS //

VERSTERKEN VAN PROFESSIONEEL ONDERNEMERSCHAP // Rendez-Vous is een reeks masterclasses die inspeelt op de behoefte aan het versterken van professioneel ondernemerschap bij creatieve ondernemers. Van vormgever tot theatermaker, van architect tot productontwerper: ze hebben allemaal belang bij het vergroten van hun deskundigheid en slagkracht in de ontwikkeling naar een professionele onderneming. Per Rendez-Vous wordt een strategisch thema uit één discipline onder de loep genomen. De bijeenkomsten staan in het teken van best practices en worst case-scenario’s en het uitwisselen van ervaringen rondom het thema. Op basis van deze ervaringen werken de deelnemers toe naar een persoonlijk plan. De vorm hiervan kan variëren: een plan van aanpak, een to-do list of een lijst met tips en trucs. PAGINA 55 54

PAGINA 54

RELEVANT Om per discipline een interessant strategisch thema te vinden, is samen met stakeholders en organisaties uit de desbetreffende discipline gezocht naar relevante, urgente vraagstukken. Dit leverde interessante onderwerpen op waarmee vier masterclasses zijn georganiseerd. Er is een masterclass geweest over fashion branding in samenwerking met het Designercafe, en een over self publishing in games in samenwerking met de Dutch Game Garden. De andere twee edities gingen over duurzaam ontwerpen en over onafhankelijk theatermaken. Voor iedere Rendez-Vous zijn aantrekkelijke, vooraanstaande sprekers en een goede gespreksleider geworven.



// IN EEN NIET AL TE GROTE GROEP IS DE DREMPEL LAGER OM JE KENNIS EN ERVARING TE DELEN //

PAGINA 57 56

MEER WETEN? // www.rendezvousutrecht.com

PAGINA 56

OPEN DIALOOG Alle vier de edities van Rendez-Vous zijn zeer goed ontvangen (met een 8 als gemiddelde waardering) door zowel de deelnemers als de experts. Per Rendez-Vous namen twaalf tot zestien creatieve ondernemers uit één discipline deel. Voor alle edities gold dat de deelnemers al enige jaren werkervaring hadden en bekend waren met het onderwerp. Daardoor kon men snel de diepte in tijdens de bijeenkomsten, en waren de deelnemers heel open tegenover elkaar over hun knelpunten en vragen. “In een niet al te grote groep is de drempel lager om je kennis en ervaring te delen. Hierdoor ontstaat een goede dynamiek en open houding bij de deelnemers”, aldus Ingrid Dinnissen van Xpert CMKB. “In de Rendez-Vous over self publishing in games leidde dit bijvoorbeeld tot lange openhartige dialogen, waarbij de kern van de knelpunten geraakt werd en er veel kennisuitwisseling plaatsvond.” Deze open dynamiek is door zowel de deelnemers als experts als zeer prettig ervaren. Jurrie Hobers, een van de experts bij self publishing in games: “De openheid waarmee wordt gesproken werkt heel goed in een setting als deze. Het is erg motiverend om te zien met hoeveel enthousiasme er wordt gesproken over leermomenten en andere zaken.” //

NETWERKLEREN Centraal in de masterclasses staat netwerkleren, waarbij enerzijds wordt geleerd van vakgenoten en anderzijds van de expertise en het netwerk van Xpert CMKB. Netwerkleren houdt in dat mensen gericht gebruikmaken van de kennis en ervaring in hun netwerk om samen oplossingen te zoeken voor vraagstukken die hen bezighouden. “Een leernetwerk is bij uitstek een manier om ruimte te geven aan datgene waar de deelnemers voor warmlopen”, aldus Isjah Koppejan van Xpert CMKB. “Het thema is de ‘lijm’ tussen de deelnemers en sluit aan op de eigen leerdoelen. Belangrijk is dat het netwerk bestaat uit interessante medeondernemers die elkaars wensen respecteren en helpen met het oplossen van problemen. Op deze manier levert het de deelnemers direct toepasbare kennis op, naast een uitbreiding van hun netwerk.”

CELL // MOBILE //

// MOBILE //

ONTWIKKELING VAN NIEUWE MOBIELE TOEPASSINGEN // Smartphones nemen Nederland over en social media groeien explosief. Mobiele en social media raken steeds sterker met elkaar verweven en het woud aan mogelijke toepassingen groeit gestaag. De ontwikkelingen zijn op zijn zachtst gezegd stormachtig te noemen en voor kleine bedrijven nauwelijks bij te houden. Er is nog weinig bekend over wat wel en niet werkt en welke technologie op termijn een goede basis zal zijn voor nieuwe applicaties. In het project Mobile is gekeken naar de ontwikkelingen en trends in mobiele toepassingen. Er is onderzoek gedaan naar gebruiksvriendelijkheid en op basis van vragen van ondernemers zijn applicaties en applicatieconcepten ontwikkeld om met de nieuwe mogelijkheden te experimenteren.

PAGINA 59 58

PAGINA 58

Een Media Battle vormde de start van het project. In deze variant op de Pitching Innovation Game kregen studententeams de opdracht om de mogelijkheden van mobiele toepassingen te verwerken in een nieuw businessof communicatieconcept. Honderd studenten, afkomstig uit de minoren Mobile Business Design en E-Marketing kregen hier één week de tijd voor. De 24 concepten die voor 8 verschillende bedrijven en organisaties werden ontwikkeld lieten zien dat er veel nieuwe toepassingsmogelijkheden te bedenken zijn. De kansrijkste concepten zijn uitgewerkt in de minoren en door afstudeerders en onderzoekers binnen de kenniskring Crossmedia Business. MOBIELE WEBSITES Voor het Utrechtse mobile-marketingbureau One Shoe werd onderzoek gedaan naar mobile usability: hoe ontwikkel je een goede site voor gebruik op je mobiel? “Daar is nog nauwelijks onderzoek naar gedaan”, vertelt Matthijs Rotte van Crossmedia Business, “terwijl een mobiele site heel anders van opzet moet zijn. Het kleine scherm heeft gevolgen voor de

CELL // MOBILE //

CELL // MOBILE //

// EEN MOBIELE SITE MOET HEEL ANDERS VAN OPZET ZIJN //

een online en een offline ruimte ontwikkeld. Alle medewerkers van Deloitte krijgen een applicatie, genaamd ‘the Bubble’, op hun mobiele telefoon om hun ideeën te creëren en vast te leggen. In de centrale hal van het kantoor is een opvallende aparte ruimte gebouwd met dezelfde naam. Hier komen de ideeën fysiek samen en worden gedeeld met collega’s. Deloitte verkoos dit concept van de studenten van de hogeschool boven dat van een aantal gerenomeerde reclame- en ontwerpbureau’s. De slimme koppeling tussen de mobiele applicatie en de fysieke ontmoetingsplek gaf voor Deloitte de doorslag.

interactie. Je hebt naar verhouding bijvoorbeeld veel grotere knoppen nodig om goed door een site te kunnen klikken. En je moet het gebruik van formulieren vermijden.” Dus werd een groot aantal websites op de mobiele telefoon onderzocht en getest. Op basis daarvan is een handleiding voor applicatieontwikkelaars gemaakt. Ronald de Groot van One Shoe is blij met de concrete aanbevelingen: “Aan de hand van het onderzoek kunnen wij de mobiele markt verder professionaliseren. We kunnen nu nog betere mobiele websites ontwikkelen, waarmee onze klanten hun doelgroep te allen tijde op een gebruiksvriendelijke manier kunnen bereiken.”

PAGINA 61 60

INSPIREREN Hoe kun je medewerkers inspireren om ideeën te verzinnen voor nieuwe producten, diensten en procesverbeteringen? Hoe kunnen ze deze ideeën delen met collega’s? En hoe kun je de mobiele telefoon – waarover iedereen beschikt – daarbij inzetten? In een project voor Deloitte Innovation is

PAGINA 60

SPAARZEGELS In samenwerking met Sanoma Digital is een mobiele applicatie voor couponing ontwikkeld. “Een combinatie van de ouderwetse spaarzegels en kortingsbonnen, maar dan via je telefoon”, legt Matthijs Rotte uit. Winkelend publiek ontvangt tips en aanbiedingen van ondernemers in het winkelgebied. “Hoe vaker je terugkomt, hoe meer aanbiedingen je ontvangt. Dat is mogelijk door gebruik te maken van de GPS-systemen in telefoons, die aangeven op welke locatie jij je bevindt.” Er wordt verder onderzoek gedaan naar deze toepassing, onder andere naar de wensen van consumenten en de mogelijkheden voor ondernemers. Kun je winkelend publiek je zaak binnentrekken met een goede aanbieding? Of ze verleiden tot wandelroutes langs bijzondere winkeltjes? Wat zijn de mogelijkheden voor individuele ondernemers, en levert het ze wat op als ze zich verenigen? De Lijnmarkt in Utrecht vormt binnenkort het decor voor de ontwikkeling van concepten om de kleine ondernemer te profileren ten opzichte van de grote ketens en de webshops.

Mobile heeft inmiddels een prominente plaats binnen het onderwijs en onderzoek op de hogeschool. De ingezette projecten en onderzoeken worden ook na afloop van het CELL-programma voortgezet met de bedrijven waar intensief mee is samengewerkt. // MEER WETEN? // Volg de ontwikkelingen op http://www.crossmedialab.nl/impact of neem contact op met [email protected] of [email protected].

CELL // WERKVORM UITGELICHT //

CELL // WERKVORM UITGELICHT //

// PITCHING INNOVATION GAME // In de Pitching Innovation Game (PIG) leggen MKB-organisaties uitdagende praktijkproblemen voor aan studententeams vanuit verschillende opleidingen. De teams werken een week lang in competitieverband aan (crossmediale) oplossingen voor vraagstukken op het gebied van design, marketing en communicatie. Aan het eind van de week worden de oplossingen plenair ‘gepitched’ bij de opdrachtgevers en kiest een vakjury het winnende concept.

Er zijn drie PIG’s georganiseerd waar in totaal 29 opdrachtgevers, 210 studenten en 20 docenten aan hebben deelgenomen. De thema’s: nieuwe gebruiks- en businessconcepten voor multitouch tables, mobiele toepassingen in crossmediale context en crossmediale businessconcepten voor ondernemers in stadscentra.

PAGINA 63 62

PAGINA 62

60 CONCEPTEN De teams hebben 60 concepten opgeleverd voor opdrachtgevers als One Shoe, Beixo fietsen, Greenberry, Onwijs, SevenSteps, Selexyz, Space Gorilla’s en Restaurant San Siro. Diverse concepten uit de PIG’s zijn doorontwikkeld tot concrete producten en diensten of worden momenteel verder uitgewerkt. Daaronder zijn multitouch tables voor het Museon en het Historisch Museum Rotterdam, een app en fysieke ontmoetingsplek voor Deloitte Innovation en location based services voor ondernemers in de Utrechtse binnenstad. Een Pitching Innovation Game biedt organisaties de mogelijkheid om een cases uit te laten werken door jonge creatieve potentials met een frisse blik. Voor studenten is het een bijzondere kans om zich aan de hand van een reëel vraagstuk van een echte opdrachtgever te profileren en vaardigheden te ontwikkelen. En lectoren en docenten komen via de PIG in aanraking met concrete en urgente problemen binnen MKB-organisaties, die zij mee kunnen nemen in hun onderzoek en onderwijsontwikkeling. KANSRIJK Onder de titel Media Battle wordt de werkvorm ingezet in twee nieuwe programma’s die medio 2011 van start gaan: Museumkompas en Centrumondernemers (samen met Saxion Hogeschool). Ook in deze programma’s worden kansrijke concepten opgepakt en uitgewerkt tot concrete producten en diensten.

MEER WETEN? // [email protected]

PAGINA 64

HU // CELL // PROJECTENLIJST //

// BENCHMARK OPEN INNOVATIE Vergelijkend onderzoek naar organisaties en kennisinstellingen met een rol in open innovatie. Doel is de juiste positionering van de hogeschool te kiezen in de verschillende samenwerkingsverbanden, gericht op de versterking van (open) innovatie in de provincie Utrecht. // CREATIVE PRESSURE COOKER In een paar uur ontwikkelen partijen met verschillende achtergronden nieuwe ideeën. Toegepast bij Creatief Utrecht versnelt en Traces in Creative Spaces. PAGINA 65

// CREATIVE SPACES Internationale werkconferentie en symposium over de vraag hoe een fysieke ruimte groepscreativiteit positief kan beïnvloeden. // GEMAAKT IN UTRECHT Webportal gericht op het matchen van creatieve ondernemers met potentiële opdrachtgevers. Geïnspireerd op ‘Gemaakt in Amersfoort’ en ontwikkeld in samenwerking met stichting U-Design en de Taskforce Innovatie Regio Utrecht. Bijeenkomsten en prijsuitreikingen zullen de matchmaking gaan ondersteunen. // INCOMPANY LAB Een team van onderzoekers, docenten, afstudeerders en medewerkers van de organisatie ontwikkelt binnen een week nieuwe concepten. Uitgevoerd bij Van Berlo, You Meet, LEF Future Center en Koninklijke Marechaussee. // JOBROTATION Docent-onderzoekers van de hogeschool en medewerkers van verschillende bedrijven ruilen van werkplek om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen.



// PITCHING INNOVATION GAME Studententeams ontwikkelen nieuwe communicatie- of businessconcepten in vijf dagen en pitchen deze voor een vakjury. Georganiseerd rond de thema’s multitouch tables, Mobile en Centrumondernemers.

// MOBILE SAFETY WATCH // TIMERPROJECT Mobiele applicatie de Hondenronde, waarmee bewoners bijdragen aan buurtpreventie. // MARKETING EN SOCIAL MEDIA 1 // TIMERPROJECT Analyse van socialmediacampagnes om de succesfactoren te achterhalen en een adviesmodel te ontwikkelen.

// THEMABIJEENKOMSTEN/WORKSHOPS In themabijeenkomsten nodigen ondernemers en onderzoekers het publiek uit om mee te doen in de discussie. In de workshops worden kennis en best practices gedeeld met het werkveld. Ingezet bij onder andere Mobile en Social Media.

// NOOT // TIMERPROJECT Product dat audio-fragmenten uit een creatieve sessie koppelt aan fysieke materialen. // DESIGNING SPACES FOR EXPERIENCE // TIMERPROJECT Interactieve toepassingen die de beleving op een bepaalde locatie versterken. // MOBILE // TIMERPROJECT Nieuwe concepten en mobiele applicaties voor het creatieve MKB en retailers.

PAGINA 67

// TRACES // TIMERPROJECT Interactieve vloer waar deelnemers belangrijke producten uit een creatieve sessie om zich heen kunnen verzamelen.

PAGINA 66

// TIMERPROJECT Een team van onderzoekers, docenten, studenten en bedrijven krijgt 100, 200 of 500 dagen de tijd om te komen van idee, concept of prototype tot product of dienst.

// MARKETING EN SOCIAL MEDIA 2 // TIMERPROJECT Oplevering van twee adviesproducten: Strategiespel en Succesmodel.

AMBITIES HU PROEFTUINEN MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN

PAGINA 69

PAGINA 68

Het ontwikkelen en versterken van de creatieve zakelijke dienstverlening in de regio Utrecht is een van de speerpunten van het HU-beleid in de komende vier jaar. Met het speerpuntprogramma Creatieve Industrie bouwt de HU voort op ervaringen en successen uit het CELL-programma. De kern van dit programma wordt gevormd door innovatieprojecten in drie proeftuinen, opgezet rondom drie relevante maatschappelijke vraagstukken: duurzaam gedrag, gezondheid en zelfstandigheid van ouderen en beleving van cultuur en erfgoed. Deze vraagstukken vragen om een brede kijk en inzet vanuit verschillende specialismen, opleidingen en kennisgebieden. De centrale vraag in de proeftuinen is hoe de creatieve industrie kan bijdragen aan de vraagstukken door het ontwikkelen van crossmediale communicatieconcepten, producten, diensten en bijbehorende nieuwe businessmodellen. Bij de uitvoering van de projecten wordt de hele keten betrokken: van creatief zakelijke dienstverlener, onderzoeker en student tot afnemer en klant/gebruiker.

professionals die een relevante bijdrage kunnen leveren in innovatietrajecten. Om aan te sluiten bij de toenemende eisen en veranderingen in het werkveld, wordt het aanbod van (master)opleidingen en bijscholingscursussen de komende jaren uitgebreid. HU stelt het MKB in staat om in samenwerkingsprojecten aan innovatietrajecten deel te nemen die anders te duur of complex zijn. De vragen uit het MKB dragen weer bij aan de ontwikkeling van modellen, tools en innovatieve richtlijnen waar zowel werkveld als onderwijs van profiteren. De opgebouwde kennis wordt gedeeld in publicaties, colleges, lezingen en workshops, maar vooral ook door de samenwerking in de projecten. De multidisciplinaire samenwerkingsprojecten vormen de basis voor een sterk netwerk rondom de HU van partners en intermediaire organisaties in de creatief zakelijke dienstverlening. www.ci.hu.nl

HU zet de komende jaren in op verbreding van multidisciplinair onderwijs, zoals bij de afstudeerrichting Creatieve Industrie. Daarin werken studenten uit verschillende studierichtingen samen aan de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Technische kennis wordt gecombineerd met sociaalwetenschappelijke kennis van trends en behoeften van klanten en gebruikers, creatieve vaardigheden, zakelijke kennis en ondernemerschap. Doel is de uitstroom van young

AMBITIES HKU KANSRIJKE INTERACTIE

In de afgelopen jaren hebben honderden creatieve professionals uit alle disciplines deelgenomen aan de masterclasses, expertmeetings, events en co-creaties die door Xpert CMKB zijn georganiseerd. Studenten zijn steeds vaker bij deze activiteiten betrokken als deelnemer, maar ook als medeorganisator, zoals bij Kunstgras, de Global Entrepreneurshipweek en The Art of Crowdfunding.

PAGINA 71

Xpert CMKB legt verbindingen tussen de HKU en de creatieve sector door het organiseren van uiteenlopende activiteiten voor alumni en ook – steeds meer – voor studenten. Dit leidt tot meer en beter contact tussen alumni en studenten. Zij delen hun kennis en netwerk en werken samen als het gaat om creëren en ondernemen. Daarmee verstevigt de HKU haar positie in de keten van partijen die relevant voor haar zijn.

PAGINA 70

Het thema ondernemerschap in het project Xpert CMKB heeft een centrale plaats in het onderwijs op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Met het programma Xpert CMKB en de voorganger CMKBU heeft de HKU vorm kunnen geven aan een betekenisvolle relatie met de creatieve sector maar ook aan verbindingen met andere partijen uit de markt en samenleving. Het is de ambitie van de HKU om die relatie verder uit te bouwen met als doel: een ondernemende symbiose tussen onderwijs en praktijk in vele werkvormen.

Het is de ambitie van Xpert CMKB om de kansrijke interactie tussen de HKU en de creatieve industrie uit te breiden en duurzamer te verbinden met het onderwijs. Eind juni 2011 eindigt de subsidietermijn van Xpert CMKB. Dan zal de nieuwe ambitie vorm gekregen hebben in een duurzaam vervolg. Bundeling van krachten door samenwerking of mogelijke integratie met andere HKU-programma’s zoals COCI (Centrum van Ondernemerschap in de Creatieve Industrie), CTC (Consultancy, Trainingen en Cursussen) en het projectbureau Xchange Projects ligt voor de hand.

HKU // XPERT CMKB BEDANKT

Shop // Renske Solkesz // Roger Horam (Edinburgh Chamber of Commerce) // SETUP // Sibrenne Wagenaar // Sigrid Kottelaar // Steffen Donker // Studenten voor Morgen // Studio Vrijdag // Subsoda // Sylvie van de Loo // Syntens // Tarik Yousif // TCN // Tjarda van Vugt // Toonkamer // U-Design // Universiteit Utrecht // Utrecht Inc. // Vrede van Utrecht // We Cross // Wendy Hoenkamp // Wijk in Bedrijf // Xavier van Delft // We bedanken in het bijzonder alle collega’s van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht // PAGINA 73

PAGINA 72

// Akimoto // Alleen Positiviteit // Amersfoort Creatieve Stad // Anke Jongejan // Anne de Grijff // Annechien Steenhuizen // Annette van Zwoll // ASR Verzekeringen // Astrid Ritskes // Autobahn // BBK // Beamsystems // Beehive // Bibliotheek Utrecht // BNO // Bo Reudler // Burobjorn // Cathelijne Grobbee // CBKU // CCAA // City of Dinslaken: Wilfried Klein, Ruth Reuter // Clean Drinks // Colin Lyon // Corline van Es // Cre-Aid // Creative Cloggy // CrowdAboutNow // Culturele Zondagen // Cultuur-Ondernemen // David Uijl // De Gier & Stam Advocaten // De Mecenas // De Winkelhaak Antwerpen // Deloitte Innovation // Designercafe // Detour // Dewi de Brouwer // Dinand Daling // Doke Melman // Dutch Game Garden // Echte Schippers // Economic Development Agency Hagen: Christian Schmidt, Meike Sturm, Claudia Janzen // Edberry Creative // Edith Lindhout // Eric Klarenbeek // Erwin Blom // Everybodylikespenguins // Femke Glas (Groene Offerte) // Flying Grass carpet // Fourcelabs // Francy Derks // Frank Heukels // Gabworks // Gemeente Utrecht // Hajo van de Kuilen // Heinz Schnetger (Grundstückentwicklungsgesellschaft Kettwig) // Heldergroen // Het Icoon // Het Utrechts Model // HOAX // Igluu // il Luster Producties // In A Cabin With // Ingmar Heytze // IPCICO // Jaarbeurs Utrecht // Jarg de Gooijer // Jaspar Roos // Jerry van Heerikhuize // Jong Utrechts Model // Jonge Honden // Jordy Bruins // Josie Worner (Colchester Borough Council) // Jurrie Hobers // Karen Schilstra (Coolcat) // Karin Timmerman // KNTV // Kunst & kitchen // LAgroup // Lille Métropole: Marie Gastaldiv, Claire Pecqueux // Lisette Koren // Lotte de Man // LotteZ // Maarten Hillewaert (Stad Brugge) // Maarten van der Meer // Maarten Westra Hoekzema // Margrethe Beelen // Marijn Brummelhuis-Van Thiel // Marion Beltman // Maxwell Group // Merkwerk // Mieke van Oorschot // Mirko Tobias Schaeffer // Nederlandse Spoorwegen // NPO // Nutrecht // Pet van de Luitgaarden // Pitto // Puha

HU // CELL BEDANKT

Sanoma Digital // Saxion // Scarlet Mae // School voor de Toekomst // Seats2Meet // Sedus // Selexyz/BGN // SevenSteps/Sparked/Heuvelman // Space Gorillas // Stefan Wiltschnig // Stichting Missing Chapter // Studio Ballenbak // Sun Idee // Susagroup // Swedish TelePedagogic // Syntens // TCN // Tele Direct Almere // TFC // The Creativity Company // TNO // TU Eindhoven // T-Xchange // U-Design // Umea Institute of Design // Universiteitsmuseum // Universiteit Twente // Utrecht Inc. // VanBerlo // Virtuagym // Winkeliers Korte Hengelosestraat // Woningstichting Leusden // WSI Webexperts // You Meet PAGINA 75

PAGINA 74

Bedrijven/organisaties // 31 Volts // Adrianne Jonquire // Agentschap NL // Alta // Amersfoort Creatieve Stad // Appelpop // Avro // Beixo // BNO // Buma Stemra // Buurtpreventieteams: Berkel en Rodenrijs, ’s-Gravenland, Capelle West, Capelle a/d IJssel, Lanen en Dijken uit Den Haag // Cendris // CMM Online // Communicatie Instituut Ruimtelijke Ontwikkeling Nederland // Compassion // Copenhagen Business School // Creative Connection // Damian Brown // David Kirsh // DEESZ // Deloitte Innovation // De Villa (Twijnstra Gudde) // De Werf (Belastingdienst) // Dietz Communicatie // Dolte Stedebouw // Drost Advies & Creatie // DPI // EarlyBridge // Enof Communicatiegroep // ESRI // Euretco // Evident Interactive // Explorama // FCE & Gemeente Enschede // Feest.je // Fellini // Festival de Beschaving // Fiselier communicatie // Fit Professionals // Fit!Vak // Frisblik // Gedachtenmakelaar // Gemeente Utrecht // Gillian Engel // GreenBerry // Hansnel groep // HeelHelder // Hemels van der Hart // het Bos // Hi // Highlands Festival // Hidden Profits // Historisch Museum Rotterdam // Hoog en Diep // iMMovator // Jaap Warmenhoven // Joachim Sparenberg // Johanna Lappi // Joren van Dijk // Koninklijke Marechaussee // Kookboek.nl // Kunstfactor // La Piazetta // LaSenzo // LEF Future Center (Rijkswaterstaat) // Livecom // Maatschap voor Communicatie // Make It Tuesday // Mannen met Plannen // MCT // MediaPlaza // Microsoft // Ministerie van EL&I // Ministerie van SZW // Mores // MUOVA Aalto University (Finland) // Museon // Museum Volkenkunde // NAL // National Museum of Greenland // Nederlands Centrum voor Veiligheid & Innovatie // Novay // Nutrecht // O, het leukste buro // One Shoe // Onwijs // Ordina // OutTV // Pieter la Roux // Podium // Politie Berkel en Rodenrijs // Politie ’s-Gravenland // PopSoda // ProtoSpace // Public Health Forum // Rijksuniversiteit Leiden // Regiopolitie Utrecht // San Siro //

Raad van Advies CELL // Wil Janssen // Mark Haaksman // Bruni Hofmans // Erwin Bos // Peter Joziasse // Joris van Zoelen // Pim Jonkman Medewerkers en afstudeerders Hogeschool // Aljan de Boer // Annemarie Slootweg // Aniek Lambregts // Anne-Lise Kamphuis // Antonio Romano // Arjan Haring // Arne Maas // Bob van Houten // Coen Steenhuisen // Dennis Houtzager // Dennis Piekema // Dennis Ringersma // Dick Swart // Erik Hekman // Esther Kool // Fenne Verhoeven // Gerlach Velthoven // Gerrita van der Veen // Gerrit Willem Vos // Gilbert Silvius // Harry van Vliet // Jelke de Boer // Jelle van Dijk // Jens Gijbels // Jeroen Rooijakkers // Jirka van der Roest // Karlijn van Ramshorst // Kees Winkel // Laurens Vreekamp // Lotte van Riessen // Marc Alderliesten // Marcelle Massop // Marian Noor // Marieke Zielhuis // Matthijs Rotte // Michiel Rovers // Niniane Veldhoen // Olga Steen // Remko van der Lugt // Rogier Brussee // Ronald van Essen // Sam Verkoelen // Sander Korringa // Sijme Geurts // Thijs Kremers // Thomas Vente // Tim Bakker // Wim van der Plas // en de ruim 200 studenten die in diverse projecten hebben deelgenomen. //

CONTACT TASKFORCE INNOVATIE REGIO UTRECHT Rembert Sierksma – Projectleider Creatieve Industrie [email protected] Sophie van Keulen – Communicatie & Marketing [email protected] www.taskforceinnovatie.nl HOGESCHOOL UTRECHT Nathalie Waser – Programmamanager speerpunt Creatieve Industrie en CELL, [email protected] www.cell.hu.nl www.ci.hu.nl HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN UTRECHT Erik Uitenbogaard, Isjah Koppejan, Iris Loos, Ingrid Dinnissen [email protected] www.xpertcmbk.nl PAGINA 76

COLOFON Deze publicatie is een uitgave van de Taskforce Innovatie Regio Utrecht, Hogeschool Utrecht en Hogeschool voor de Kunsten Utrecht ter afsluiting van het programma Creative Xcellerator. Het programma is uitgevoerd in het kader van de Pieken in de Deltaregeling en werd gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en Gemeente Utrecht.

PAGINA 77

TASKFORCE INNOVATIE REGIO UTRECHT Postbus 48 3500 AA Utrecht Tel: 030-2363460 E-mail: [email protected] www.taskforceinnovatie.nl // COÖRDINATIE TFI Sophie van Keulen, Rembert Sierksma // TEKST EN BEELD HU: Jelke de Boer, Jelle van Dijk, Arjan Haring, Remko van der Lugt, Matthijs Rotte, Dick Swart, Niniane Veldhoen, Gerlach Velthoven, Nathalie Waser, Kees Winkel, Marieke Zielhuis, Universiteitsmuseum HKU: Ingrid Dinnissen, Isjah Koppejan, Marjolijn Leijtens, Iris Loos, Erik Uitenbogaard // ONTWERP het Bos, Utrecht. www.hetbos.nl // EINDREDACTIE Saskia Fiselier – Fiselier communicatie, Utrecht // DRUKWERK Drukkerij Libertas, Bunnik Oplage: 650 exemplaren © 2011, Taskforce Innovatie Regio Utrecht

PAGINA 79

! 1 CONSUMPTIE

PAGINA 80

VERSE VOORNEMENS. Houdbaar tot: Mijn verse voornemen is: Om dit te realiseren, heb ik nodig: PAGINA 1

Recommend Documents