Rabobank Cijfers & Trends Branche-informatie
Bouw De sector bouwnijverheid bestaat uit een diversiteit aan bedrijven. Belangrijke bedrijfsgroepen zijn: • Aannemersbedrijven Burgerlijke en Utiliteitsbouw (algemeen en gespecialiseerd)* • Aannemersbedrijven Grond-, Water- en Wegenbouw (algemeen en gespecialiseerd)* • Installatiebedrijven (elektrotechnisch en werktuigbouwkundig) • Afbouwbedrijven (schilders, stukadoors, overige vloeren- en wandafwerkingsbedrijven) *Gespecialiseerde aannemersbedrijven zijn bijvoorbeeld: dakdekkers, metselaars, voegers, slopers, stratenmakers, kabelleggers, hei- en funderingsbedrijven.
Trends Meer aandacht voor duurzaam bouwen door zowel opdrachtgever als bouwer; Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie; Toename mondigheid van de klant; Samenwerking tussen bedrijven door voorwaartse (richting planontwikkeling en ontwerp) of achterwaartse integratie (richting beheer, onderhoud) in het bouwproces; Meer aandacht voor virtueel bouwen oftewel Building Information Modeling (BIM). Dit is een model (database) waarin gegevens van architect, constructeur, installateur en aannemer worden verwerkt.
Kansen en bedreigingen Bouwen op grote uitleglocaties maakt steeds meer plaats voor binnenstedelijk bouwen. Samenwerking tussen de bouwpartijen, gemeenten en woningcorporaties wordt hierdoor steeds belangrijker; Nederland vergrijst, waardoor de vraag naar huisvesting verandert. Voorbeelden hiervan zijn woonconcepten voor jonge koopkrachtige senioren en hoogkwalitatieve woonzorgvoorzieningen voor oudere senioren; Duurzaam bouwen en energiebesparing komen steeds hoger op de wensenlijst van overheden, consumenten en bedrijfsleven met een huisvestingsbehoefte; Een bouwopdracht bestaat steeds vaker niet alleen uit de realisatie van een bouwwerk, maar ook uit ontwerp, engineering, financiering, onderhoud of exploitatie ervan; Meer focus op de renovatiemarkt door opdrachtgever en bouwer.
Rabobank Cijfers & Trends, 18 februari 2013
pagina 1 van 5
Rabobank Cijfers & Trends Branche-informatie
Perspectief Sinds de start van de crisis is de bouwproductie met 20% gedaald. Met name de nieuwbouw (utiliteit en woningen), maar inmiddels ook renovatie, werden zwaar getroffen. Alleen onderhoud bleef op peil. De bouw heeft aan de ene kant te maken met de terughoudende consument en aan de andere kant de beleidsmaatregelen. De woningmarkt zit hierdoor op slot wat direct gevolgen heeft voor de bouwproductie. Voor 2013 wordt dan ook geen herstel verwacht. De totale bouwproductie daalt in 2013 naar verwachting met 5%, waarbij alle onderdelen, ook onderhoud, krimpen. De voorheen kansrijke markten zoals werken in het onderhoud of renovatie zijn inmiddels overvol met forse prijsdruk tot gevolg. De bodem van de reserves van vele bouwers is in zicht en capaciteitsreductie heeft plaatsgevonden. De mogelijkheden om zich verder aan te passen aan de aanhoudende laagconjunctuur drogen op, wat een toename van faillissementen tot gevolg zal hebben. Ondernemingen die zich hieraan kunnen onttrekken zijn bouwers die de interne organisatie op orde hebben, hun klant centraal stellen en een antwoord hebben op het duurzaamheidsvraagstuk.
Vraag Woningbouw: Kennis en Economisch onderzoek (KEO) van Rabobank Nederland verwacht dat de economische situatie in 2013 nog niet significant zal verbeteren ten opzichte van 2012. De werkloosheid loopt nog verder op, de pensioenen en de bezuinigingen zullen ertoe leiden dat kopers blijven aarzelen om de koopmarkt te betreden. Gevolg is dat de prijzen van bestaande koopwoningen in de eerste maanden van 2013 onder druk blijven staan. De beleidsonzekerheid, zowel in Nederland als in Europa, lijkt echter wel te zijn afgenomen. Ook ligt het percentage dat huishoudens aan woonlasten besteden momenteel onder het historisch gemiddelde. Mede daarom zijn zij over de periode daarna optimistischer. Woningen zijn dus goed betaalbaar voor veel huishoudens. Het is een vooral een kwestie van een gebrek aan vertrouwen dat kopers de markt niet nog betreden. Naast de vraag is ook het aanbod van wezenlijk belang bij de prijsvorming. Door de lage bouwproductie en de toename van het aantal huishoudens zal de krapte op de woningmarkt de komende jaren verder toenemen. Hierbij bestaan echter wel aanzienlijke verschillen tussen regio’s. Oorzaken zijn de uiteenlopende economische ontwikkelingen in de verschillende gebieden en de samenstelling van de bevolking. Volgens het Economisch instituut voor de bouw (EIB) nam het nieuwbouwvolume in 2012 met 10% af. Het aantal voltooide woningen daalde in 2012 tot 52.000. Het aantal vergunningen daalde tot een nieuw dieptepunt van 41.000 woningen, hetgeen meer dan een halvering is van het aantal in 2008. De daling van de woningbouwproductie zet dan ook in 2013 verder door en het aantal voltooide woningen bereikt het voorlopige dieptepunt van 51.500. Utiliteitsbouw: In 2013 zet de daling van de utiliteitsbouwproductie in beperktere mate door. Op basis van de afgegeven vergunningen, welke in 2012 een nieuw dieptepunt bereikten, zal de utiliteitsnieuwbouw in 2013 met 5% dalen. De nieuwbouw van winkels neemt in 2013 toe en die van schoolgebouwen stabiliseert. De nieuwbouw van overige gebouwtypen daalt, waarbij de nieuwbouw van kantoren het sterkst wordt getroffen. De productie van herstel en verbouw krimpt in 2013 met 2%. Hiermee wordt in 2013 het (voorlopige) dieptepunt van de utiliteitsbouw bereikt met een productievolume van € 10,7 miljard (constante prijzen). Dit is bijna 30% onder het niveau van 2008. Bron: EIB Grond-, water- en wegenbouw: In 2012 nam de totale gww-productie met 7% af. Vooral de gww-productie in opdracht van gemeenten en bedrijven liep sterk Rabobank Cijfers & Trends, 18 februari 2013
pagina 2 van 5
Rabobank Cijfers & Trends Branche-informatie terug. In 2013 en 2014 wordt opnieuw een daling van de gww-productie verwacht. Aanvankelijk blijven in 2013 de investeringen van het Rijk nog op peil, maar onder andere door de structurele verlaging van het investeringsfonds nemen deze in 2014 met 3½% af. Bij de lagere overheden wordt een krimp verwacht van respectievelijk 3½% in 2013 en een ½% in 2014, als gevolg van de bezuinigingen en een verdere afname van de b&u-gerelateerde werkzaamheden (bouw- en woonrijp maken). Bron: EIB
Aanbod Aantal bedrijven Nederland telt circa 135.000 bedrijven in de bouwnijverheid. De meeste hiervan (circa 128.000) behoren tot het kleinbedrijf (tot 10 werknemers). ). In 2012 bedroeg het aantal eenmanszaken in de bouw 104.110, een fikse stijging vergeleken met 2011 (97.400). Tot het middenbedrijf (10 tot 100 werknemers) worden ruim 6.000 bedrijven gerekend en 385 ondernemingen vallen onder de noemer grootbedrijf (meer dan 100 werknemers). (Bron: CBS). Het aantal werkzame personen in de bouw daalt al sinds de top in 2008 (506.000 werkzame personen). De werkloosheid is in 2012 bijna verdubbeld van 6% naar 11%. In 2013-2014 daalt de werkgelegenheid van werknemers en zelfstandigen in de bouw verder met 24.000 arbeidsjaren tot 407.000 arbeidsjaren in 2014.
Omzet De verschillen in de bouw zijn groot. Het is dan ook zeer belangrijk om te weten in welk(e) segment(en) de onderneming actief is. Zie onderstaande tabel waarin de productie in de bouw voor de komende jaren is opgenomen, onderverdeeld naar de verschillende segmenten. Bouwproductie * per sector 2012-2018, jaarlijkse veranderingen** (%) 2012
2013
2014
2018***
-10
-8,5
3
9
-9
-8
-1,5
6
- Nieuwbouw
-9
-5
2
3,5
- Herstel en verbouw
-7
-2
3,5
4
Onderhoud Gebouwen
0
-1,5
-1
1,5
- nieuwbouw
-9,5
-3,5
-1
2
- onderhoud
-3,5
-2,5
0
1,5
Externe onderaanneming
-7
-5
0,5
4
Totaal Bouw
-7
-5
0,5
4
Woningbouw - Nieuwbouw - Herstel en verbouw Utliliteitsbouw
GWW
Rabobank Cijfers & Trends, 18 februari 2013
pagina 3 van 5
Rabobank Cijfers & Trends Branche-informatie * Exclusief projectontwikkelaars, interne leveringen, machines, overige investeringen, saldo uitvoer diensten en handelsmarges; basis Nationale rekeningen; bedragen in prijzen 2011, exclusief btw. ** Raming *** Gemiddeld jaarlijkse mutatie in de periode 2015-2018 Bron: EIB, januari 2013
Rabobank Cijfers & Trends, 18 februari 2013
pagina 4 van 5
Rabobank Cijfers & Trends Branche-informatie
Achtergrondinformatie Vakbladen Cobouw Bouwwereld GWW krant Bouwkennis PropertyNL Fosag actueel Organisaties Naam
Telefoonnummer
URL
Bouwend Nederland
(079) 325 22 52
www.bouwendnederland.nl
Aannemersfederatie Bouw & Infra Nederland
(030) 603 58 54
www.aannemersfederatie.nl
Rabobank Cijfers & Trends Al meer dan vijfendertig jaar biedt de Rabobank met Cijfers & Trends betrouwbare branche-informatie. Via www.rabobank.nl/cijfersentrends is deze informatie gratis te raadplegen. U vindt er onze thema-updates, branche-informatie en sectorprognoses. Ook kunt u de prestaties van uw bedrijf vergelijken met die van andere bedrijven in uw branche.
Rabobank Cijfers & Trends, 18 februari 2013
pagina 5 van 5
