vernauwde halsslagader Uw arts heeft bij u een vernauwde halsslagader vastgesteld. Een andere benaming daarvoor is arteria carotis. Wat houdt dat in? En hoe wordt het behandeld? Dat en meer leest u in deze folder.
De halsslagader De linker- en rechterhalsslagader zijn de belangrijkste slagaders in het hoofd. Vlak boven het hart komen ze als vertakkingen uit de grote lichaamsslagader (aorta). Ze lopen voor in de hals tussen de luchtpijp en de halsspier die van buitenaf te zien is. Vlak onder de kaak splitsen ze zich in één tak naar het aangezicht en één tak naar de hersenen. Samen met nog enkele slagaders voorzien zij de hersenen van bloed.
schematisch overzicht van de bloedsomloop
Het ontstaan van een vernauwing Een vernauwing in de halsslagader is het gevolg van aderverkalking (atherosclerose). Bij aderverkalking verkalkt en verhardt (=sclerose) de wand van de slagader. De slagader wordt hierdoor vernauwd of zelfs afgesloten. Het is niet precies bekend waardoor aderverkalking ontstaat. Het is wel duidelijk dat roken, een hoge bloeddruk, diabetes (suikerziekte), overgewicht of een te hoog cholesterol gehalte hierbij een belangrijke rol spelen. Aderverkalking kan ook een embolie veroorzaken. Er breekt dan een propje van de verkalking af. Dit propje kan verder stroomafwaarts in de hersenen het bloedvat helemaal afsluiten. Deze propjes leveren het grootste risico voor een beroerte. Klachten Een vernauwing of zelfs een afsluiting in de halsslagader hoeft geen klachten te geven. Het bloed kan altijd nog via andere slagaders in de hersenen komen. Dit verloopt bij iedereen anders. Bij de ene mens zijn de reserveverbindingen tussen de slagaders naar de hersenen beter aangelegd dan bij de andere. De andere bloedvaten kunnen ook vernauwingen hebben. Een vernauwing van de halsslagader en een propje kunnen als gevolg hebben dat hersencellen afsterven. Dit kan leiden tot een beroerte (CVA). Driekwart van alle mensen die een beroerte krijgen, hebben 2
hieraan voorafgaand kortdurende verschijnselen. Dit worden TIA’s (Transient Ischemic Attacks) genoemd. Het zijn waarschuwingssignalen voor een toekomstige beroerte. Deze verschijnselen worden veroorzaakt door tijdelijk bloed tekort in de hersenen.
Verschijnselen die op een TIA of CVA kunnen wijzen: • kortdurend (meestal enkele minuten) eenzijdig krachtverlies of verlamming van een hand, arm of been • tintelingen of een doof gevoel in een arm, hand of been • een periode van moeilijker kunnen spreken • afhangende mondhoek • voorbijgaande blindheid aan één oog Door op tijd deze verschijnselen te herkennen en te behandelen, kunt u mogelijk een beroerte voorkomen.
Onderzoek en diagnose Meestal verwijst de huisarts u naar een neuroloog om te beoordelen of er werkelijk sprake was van een TIA of CVA. Soms is een CT-scan (computer-tomogram, een röntgenonderzoek) van het hoofd nodig om te zien of en hoeveel schade er in de hersenen is opgetreden. Meestal laat de neuroloog een uitgebreid onderzoek van de halsvaten uitvoeren. Dit is een Duplex onderzoek, een combinatie van onderzoek met geluidsgolven en echografie. Met dit onderzoek kan nauwkeurig worden
gemeten hoeveel vernauwing er in de halsslagader is opgetreden. Het is belangrijk om te weten hoeveel de halsslagader vernauwd is, want bij een vernauwing van meer dan 70 procent neemt het risico op een beroerte sterk toe. In het eerste jaar na het optreden van de waarschuwingsverschijnselen, de TIA’s, is de kans op een beroerte dan tien tot vijftien procent. Als een vernauwing minder dan 70 procent bedraagt, stroomt er in principe voldoende bloed door de slagader naar de hersenen. Wordt de vernauwing bij toeval gevonden en zijn er nog geen verschijnselen opgetreden? Dan is de kans op een beroerte aanzienlijk kleiner, twee tot vijf procent per jaar. Kijk voor meer informatie over de vaat onderzoeken bij Radiologie op onze website www.olvg.nl.
Er is slechts een kleine hoeveelheid van dit geneesmiddel per dag nodig, zodat er weinig bijwerkingen zijn. Ook hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte zijn met medicijnen te behandelen. Hiernaast is een gezonde levensstijl van groot belang: niet roken, voldoende lichaamsbeweging, gezonde, gevarieerde voeding met weinig verzadigd vet en niet te veel alcohol.
Een vernauwde halsslagader kan worden behandeld met medicijnen, een operatie of beide. De meest zinvolle behandeling voor u is afhankelijk van de ernst van de vernauwing, uw lichamelijke conditie en uw leeftijd. Uw arts bespreekt dit met u.
• Operatie Een operatie aan de halsslagader brengt risico’s met zich mee. Tijdens de operatie kunnen bloedpropjes of stukjes van de verkalkte vaatwand loslaten. Deze kunnen naar de hersenen meestromen en een herseninfarct veroorzaken. Dit terwijl de operatie juist bedoeld is om een beroerte te voorkomen. De kans hierop bedraagt twee tot vijf procent. De keuze om wel of niet te opereren moet daarom goed worden overwogen. De schade die is ontstaan door de vernauwing is helaas niet te herstellen met een operatie. Het is niet zinvol om een halsslagader die al helemaal dicht zit, opnieuw open te maken.
• Medicijnen Heeft u (vermoedelijk) een TIA gehad? Dan krijgt u in elk geval acetylsalicylzuur (bijvoorbeeld Ascal, Aspirine) voor geschreven. Dit middel wordt gegeven als bloedverdunner. Hierdoor vermindert de kans op een beroerte en een hartinfarct.
De operatie • De operatie vindt plaats onder narcose. • U krijgt een bloedverdunnend medicijn om bloedstolsels te voorkomen. • Via een snede aan de zijkant van de hals zoekt de chirurg de slagader op. Vervolgens klemt hij de slagader af.
De behandeling
3
Een kortdurende onderbreking van de bloedstroom naar de hersenen is niet gevaarlijk. De bloeddruk in de slagader wordt gemeten. Bij te lage druk brengt de arts een kleine plastic buis (shunt) in het bloedvat. Hij knelt met klemmetjes de vaatwand strak om het buisje. Daarna stroomt het bloed door het buisje weer naar de hersenen. Meestal is een shunt echter niet nodig. • Tijdens de operatie maakt de chirurg de slagader schoon. Hij verwijdert de binnenste laag van de vaatwand. Hierna sluit hij de halsslagader weer. • Soms kan de slagader op de plaats van de hechtingen vernauwd raken. Om dit te voorkomen plaatst de arts op deze plek een reepje kunststof of een stukje ader, dat tijdens de operatie uit uw been wordt verwijderd.
Na de operatie • Na de operatie verblijft u een paar uur op de uitslaapkamer. • Als de verdoving is uitgewerkt, kan de wond pijnlijk zijn. U krijgt hiervoor pijnstillers. Complicaties Geen enkele operatie is zonder risico’s. Zo zijn er ook bij deze operatie complicaties mogelijk, die eigenlijk bij alle operaties kunnen voorkomen, zoals wondinfectie, hartinfarct, longontsteking, trombose of longembolie. Daarnaast zijn er nog enkele
4
voor deze operatie specifieke complicaties mogelijk: • Tijdens of vlak na de operatie kan een beroerte optreden. De kans hierop is klein. Aangezien deze operatie juist wordt uitgevoerd om een beroerte te voorkomen is dit een ernstige complicatie. • Omdat u aan de bloedvaten wordt geopereerd en bloedverdunnende medicijnen krijgt, bestaat er een verhoogde kans op een bloeding na de operatie. Dan is het soms nodig om de bloeding te stoppen tijdens een tweede operatie. Dit heeft verder geen nadelige gevolgen. • Minder ernstige, maar toch vervelende complicaties kunnen optreden als er tijdens de operatie zenuwen beschadigd raken die in het operatiegebied lopen. Als gevolg daarvan kunnen slikstoor nissen of problemen aan de stemband (heesheid) ontstaan. Ook is het mogelijk dat u na de operatie last heeft van een doof gevoel of tintelingen van de oorlel, of in het gebied van kaak en mondhoek. Meestal is het een kneuzing van die zenuw. Dat gevoel is van tijdelijke aard en zal na korte tijd verdwijnen.
Naar huis
Uitstel operatie/ingreep
• U krijgt een medicijn voor een goede doorstroming van bloed naar de hersenen. • Het herstel is meestal zeer snel. U kunt na twee tot vier dagen het ziekenhuis verlaten. • De snede in de hals geneest bijna altijd mooi. • U krijgt een afspraak om terug te komen voor de controle tijdens het spreekuur (poliklinisch). • Na ongeveer drie maanden volgt een Duplex-onderzoek om de halsslagaders te beoordelen. • Na de operatie is het mogelijk dat de bloeddruk tijdelijk verhoogd is. Dan krijgt u bloeddrukverlagende medicijnen. • Na deze operatie is het niet nodig om nog lang onder controle te blijven. Meestal is een jaar poliklinische controle voldoende. • Door de operatie is de aderverkalking, die ook in de andere bloedvaten voorkomt, niet gestopt! Het is dan ook verstandig om te zorgen dat de aderverkalking zo min mogelijk toe neemt. Dit doet u door de risicofactoren hiervoor zo klein mogelijk te maken: stoppen met roken, behandelen van hoge bloeddruk en diabetes, een dieet volgen en cholesterolverlagende medicijnen gebruiken.
Houd er rekening mee dat het altijd mogelijk is dat een operatie uitgesteld wordt door onvoorziene omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan een patiënt die spoedeisende hulp nodig heeft. Hij krijgt om medische redenen altijd voorrang. Uiteraard stellen wij dan alles in het werk om u zo snel mogelijk te opereren/te behandelen.
Klacht of opmerking? Wij doen er alles aan uw bezoek aan ons ziekenhuis zo goed mogelijk te laten verlopen. Het kan echter voorkomen dat u niet tevreden bent. Wij raden u aan uw opmerkingen of klachten direct te bespreken met de betrokkene(n) of de leidinggevende van onze afdeling. Andere mogelijkheden vindt u in de folder ‘Klacht of opmerking?’. Deze folder is verkrijgbaar op de afdeling, bij het Voorlichtingscentrum of via www.olvg.nl.
Vragen? Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, raadpleeg dan de folder ‘Opname chirurgie’ voor het juiste telefoonnummer. U kunt ook een e-mail sturen naar
[email protected] of de website www.olvg.nl of www.chirurgie-olvg.nl raadplegen. De informatie is bedoeld als aanvulling op het gesprek dat u met de chirurg heeft gehad. Realiseert u zich dat voor u de situatie anders kan zijn dan hier is beschreven. Meer informatie over de 5
opname op Chirurgie en de opnamedatum kunt u lezen in de folder ‘Opname Chirurgie’.
Patiëntenvereniging Er is een Patiëntenvereniging die ook de belangen behartigt van patiënten met een vernauwing in de halsslagader. Het adres is: De hart en vaatgroep www.hartenvaatgroep.nl Prof. Bronkhorstlaan 2 3723 MB Bilthoven of postbus 132, 3720 AC Bilthoven
6
7
onze lieve vrouwe gasthuis amsterdam • locatie ijburg ijburglaan 727 • locatie oosterpark oosterpark 9 • locatie prinsengracht prinsengracht 769 postadres postbus 95500 1090 hm amsterdam telefoonnummer (020) 599 91 11 website www.olvg.nl Bron: De tekst is gebaseerd op informatie van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde Redactie en uitgave Communicatie en Patiëntenvoorlichting juni 2011/chirurgie/301-571
algemene voorwaarden op behandelingen in het olvg zijn de algemene voorwaarden van het olvg van toepassing zie www.olvg.nl
