Vereenvoudiging. Architectuur. interview IT-professional moet communiceren. integratie ERP gekoppeld aan magazijnbeheer. gadgets Werken met gadgets

Magazine over application lifecycle management

Jaargang 3, juni 2011

5

interview IT-professional moet communiceren integratie ERP gekoppeld aan magazijnbeheer gadgets Werken met gadgets

Architectuur

Vereenvoudiging

in dit nummer

redactioneel

Groen schrijven

Korte berichten

4

Omslagverhaal Slim programmeren is 'groen'

10

ERP en magazijnbeheer stroomlijnen

Hoe minder vaak een programma een beroep hoeft te doen op de processor, het werkgeheugen of opslag, hoe zuiniger de applicatie. Dan heb ik het niet over die Hollandse zuinigheid

Moderne IT-professional communiceert

van één kaakje bij de thee, maar over efficiënt energieverbruik. Met als doel de vermindering van de uitstoot van koolstofdioxide. Want elk stroompje dat een programma gebruikt, komt

De mooiste cloud-applicatie

grotendeels uit vervuilende energiecentrales (kolen, gas, kernenergie – het is een fabeltje dat kernenergie geen koolstofdioxide-uitstoot kent, want bij de winning van uranium en het transport van de op te werken staven of radioactief afval komt CO2 vrij). Pas als een computer

Danone naar Enterprise 2.0

(of een heel rekencentrum) op vernieuwbare energie draait, hoef je je niet extra in te span-

In zes stappen naar betere UI’s

nen om de applicatie duurzaam te maken. Niettemin is het dan ook een verheven kunst om

(deel 1)

‘groen te schrijven’. De elegantie om met minder nullen en enen dezelfde uitkomst te krijgen, moet in zichzelf al voldoende uitdaging hebben. Een manco van gesloten software is dat anderen nooit

Boeken en zo

kunnen zien hoe je je stinkende best hebt gedaan om echt diep donkergroen te programmeren.

Kersverse Java Champion

Die elegantie sterft in schoonheid. Wie deze AppWorks doorbladert, zal wederom moeten erkennen dat ontwikkelaars (en testers) uitdagingen te over hebben. Is het niet om een steentje bij te dragen aan vermindering van

Werken met gadgets

de klimaatverandering, dan wel om bijvoorbeeld applicaties aan apps te koppelen. Of om datgene te ontwikkelen waar de gebruikersorganisatie echt behoefte aan heeft. En dan blijkt dat

Unieke kennis is niet gratis

het métier zich veel verder strekt: je moet niet alleen aan mooischrijverij doen, maar ook aan mooipraterij: communiceren en nog eens communiceren. Wij proberen ons steentje daaraan

Legal Look

bij te dragen door de onderwerpen te belichten die voor u van belang zijn.

Naar een vraaggerichte IT-governance Cloud gemangeld tussen ‘open’ T M

en ‘gesloten

HOOFDREDACTEUR APPWORKS [email protected]

Webrichtlijnen 2 Column Warmerdam

appworks juni 2011

3

14 16 19 20 22 25 26 28 34 37 38 42 44 46

kort

Gebruikersprofielen overzetten lastig Bij de migratie naar Windows 7 lijken veel organisaties te worstelen met het overzetten van de gebruikersprofielen. Dit blijkt uit onderzoek door TechTarget in opdracht van RES Software, leverancier van dynamische desktop oplossingen. Uit het wereldwijde onderzoek blijkt voorts dat 57 procent van de

(ondersteuning van de) migratie naar Windows 7.

respondenten van plan is om organisatiebreed Windows 7 uit te

Deze zorgen zijn gegrond, aldus RES Software, omdat de migratie moet

rollen voor oktober 2011. 45 Procent geeft aan dat het migreren van

plaats vinden voordat de ondersteuning op Windows XP in 2014 afloopt.

gebruikersprofielen van het ene besturingssysteem naar het andere een

Gartner voorspelt dat middelgrote en grote ondernemingen voor 2014

groot probleem is; 43 procent geeft aan dat autorisaties en applicaties

rond de 250 miljoen pc’s van Windows XP naar Windows 7 migreren.

het moeilijkst zijn om te migreren. Voorts maakt 43 procent zich ernstige

Het behoeft geen betoog dat RES Software over de juiste tools voor een

zorgen omdat zij menen niet over de juiste tools te beschikken voor de

dergelijke migratie meent te beschikken.

Homeland wil open source voor beveiliging Het Amerikaanse Department of Homeland Security (ministerie van binnenlandse veiligheid) kijkt nadrukkelijk naar open source software voor de beveiling van geautomatiseerde systemen. De mogelijkheid om zelf code te kunnen aanpassen en licentievrije verspreiding zijn doorslaggevend geweest.

dat er open source oplossingen bestaan voor beveiliging van computersystemen. De VS-regering wil zich niet afhankelijk opstellen van de software-industrie voor de beveiliging van haar automatisering. Mocht een bres zijn geslagen in een open source beveiligingsoplossing, dan kunnen de knappe koppen van Homeland zelf in de code nagaan wat er aan de hand is en reparaties uitvoeren, hetgeen niet mogelijk is bij closed source software. Bij shared source (waarbij de leverancier onder voorwaarden laat meekijken naar de code) is dat wel mogelijk, maar de regering wil de beperkingen, noch de ermee gepaarde gaande wachttijd, aanvaarden. Het betekent ook dat een federaal overheids-

4

Het ministerie is een vijfjarig programma

orgaan softwarekopiën kan rondsturen naar

van 10 miljoen dollar gestart om na te gaan

alle tienduizend werknemers zonder extra

welke open source software aan de behoefte

licentierechten te hoeven betalen, licht John

voldoet, en welke zwakten er nog bestaan

Weathersby toe. Hij is directeur van het Open

die wellicht met open source zijn te verstevi-

Source Software Institute, een van de deelne-

Davis, hoofdonderzoeker voor HOST en werk-

gen. Het Homeland Open Security Technology

mers in HOST. Hij voegt eraan toe dat in tijden

zaam bij het Georgia Tech Research Institute.

(HOST)-programma zal eventueel investeren

waarin het begrotingstekort van de VS tot aan

“De regering is niet in staat groeiende kosten

in bedrijfjes die volgens het open source prin-

het toegestane maximum is opgelopen, ook

op te vangen, daarom onderzoeken we open

cipe aan oplossingen werken. Bewustwording

dit een zwaarwegend argument is.

source beveiliging om goedkopere en effec-

is één van de taken die HOST op zich heeft

“Tegenwoordig is beveiliging erg duur en

tievere manier te vinden om problemen met

genomen. Veel overheidsorganen weten niet

de kosten stijgen alleen maar”, zegt Joshua

cyberbeveiliging het hoofd te bieden.”

appworks juni 2011

Ziekenhuizen besparen op licentiekosten De zorgsector staat voor de immense opgave kosten terug te dringen. Samenwerking is een van de middelen. Zo onderzoek het Admiraal de Ruyterziekenhuis uit Goes samen met het Sint Antonius ziekenhuis in Nieuwegein of het kan besparen op licentiekosten.

ICT gaat voor groen ICT~Office heeft sinds kort het online platform www. ictgaatvoorgroen.nl gelanceerd. Dit biedt belangstellenden de

Het Sint Antonius heeft, via open source, zelf soft-

gelegenheid informatie uit te

ware ontwikkeld voor ondersteuning van de zorgprocessen. De ICT-afdeling heeft dit zelf in nauwe

wisselen over ‘duurzaamheid en

samenspraak met de specialisten gedaan. Het

ICT’. De Software Improvement

Goesse hospitaal onderzoekt nu of de ervaringen uit Nieuwegein zijn te benutten binnen de eigen

Group (SIG) onderzoekt

organisatie. Eind dit jaar verwacht de organisatie

welke metrieken er zijn om

conclusies te kunnen trekken., Eerder trokken, onder aanvoering van de branche-

de energiezuinigheid van

organisatie GGZ Nederland (geestelijke gezond-

programmatuur te meten.

heidszorg), samen op om de kwaliteit van software voor een EPD (Elektronisch Patiëntendossier) op een hoger plan te krijgen tegen een voor de sector

Het initiatief van de brancheorganisatie ICT~Office

gunstige prijs.

is een voortvloeisel uit haar ondertekening van de Meerjaren Afspraak Energie-efficiëntie (MJA) in 2008. Dit convenant, onder aanvoering van het ministerie van economische zaken, landbouw en innovatie, heef ten doel de energieconsumptie

Mobiele transacties stijgen

in Nederland terug te dringen. Inmiddels zijn

Paypal, leverancier van online betalingsystemen, verwacht

ten opzichte van 2005 bewerkstelligen. Behalve

dat het aantal transacties via mobiele telefoons (mcommerce transacties genaamd) zal vertienvoudigen de komende twee jaar. Ook in Nederland zal die groei zich voordoen.

35 ICT-bedrijven toegetreden tot de MJA. Zij willen in 2020 een verbetering van 30 procent gericht op de eigen bedrijfsvoering, zijn er veel ICT-bedrijven die innovatieve toepassingen ontwikkelen waarmee organisaties en consumenten veel energie besparen. Elektriciteit die niet gebruikt wordt door een computer resulteert in een veelvoud aan

De helft van de Nederlandse consumenten

smartphones, de stijgende beschikbaarheid van

besparingen in primaire energie door het

beschikt naar verwachting eind 2011 over een

mobiel internet en de snelle toename van het

uitsparen van alle opwek-, transformatie- en

smartphone met mobiel internet. Daarmee kunnen

aantal shop apps, maken de exponentiële groei

transportverliezen.

zij banktransacties afhandelen, maar ook mobiel

van het aantal mcommerce transacties mogelijk.

uitkomst genereert, maar met minder ‘compute

aankopen doen. De online consumentenbestedingen

Hierdoor wordt onze visie rond ‘the wallet in

cycles’ bespaart energie. De SIG is gewend

zijn in 2010 in Nederland gestegen naar 8,2 miljard

the cloud’ steeds meer realiteit. Wij zijn ervan

broncode te analyseren. Zij onderzoekt nu hoe

euro. De verwachting is dat een belangrijk deel van

overtuigd dat de digitale portemonnee, waarmee

je kunt meten of software ‘groen’ is. Zij doet dit

die aankopen via ‘het mobieltje’ zullen gaan.

consumenten via hun smartphone overal kunnen

samen met het Green IT Consortium Amsterdam,

Dennis

betalen, de fysieke portemonnee uiteindelijk

waaraan onder meer ook het Centrum voor

grotendeels zal vervangen.’.

Wiskunde en Informatie is verbonden.

van

Allemeersch,

country

manager

Paypal Benelux: “De sterke groei van het aantal

Software

die

appworks juni 2011

dezelfde

5

Helft onbekend met open data Gegevens die de overheid heeft verzameld, op kosten van de belastingbetaler, kunnen leiden tot nieuwe dienstverlening en innovaties bij bestaande organisaties. Vandaar dat minister Verhagen dergelijke ‘open data’ beschikbaar wil stellen aan burgers en bedrijven. Maar ruim de helft van de ICT-bedrijven heeft geen weet van ‘open data’.. Verhagen (Economische Zaken, Landbouw & Innovatie) wil overheids-

omzetstijging kende ten opzichte van het jaar ervoor. Vergelijkbaar is

data, eventueel tegen een vergoeding, beschikbaar stellen aan de

er sprake van een lichte stijging van de werkgelegenheid in de ICT-

samenleving. ICT-bedrijven stellen dat open data nieuwe mogelijkheden

sector.

met zich meebrengt en hierdoor veel nieuwe ICT-toepassingen kunnen worden ontwikkeld. De overheid beschikt over een schat aan informatie die business-kansen bieden. Uit de ICT~Kwartaalmonitor van brancheorganisatie ICT~Office blijkt echter dat ruim de helft nog nooit heeft gehoord van open data. ICT~Office wil overigens meer weten over de kosten die gemoeid zijn met het vrijgeven en beschikbaar stellen van open data. “Die kosten zouden wel eens hoger kunnen zijn dan gedacht. Er moet een balans zijn tussen maatschappelijke kosten en opbrengsten”, aldus de brancheorganisatie. Uit de monitor blijkt voorts dat het eerste kwartaal van 2011 een lichte

CIO richt zich meer op innovatie Drie kwart van de CIO’s meent dat innovatie hard nodig is om te kunnen voldoen aan de bedrijfsbehoeften; niettemin is slechts iets meer dan de helft verantwoordelijk voor vernieuwing van bedrijfsprocessen. CIO's die ’echtstreeks aan de CEO rapporteren hebben 25 procent meer kans op succesvolle innovaties.

6

Deze resultaten komen uit de IT Leadership

is essentieel in de strijd om marktaandeel op

niet geschikt zijn voor hun organisatie.

Strategic Survey van Harvey Nash, een

een globaliserende markt. In die zin is volgens

Volgens Jan-Leen ’t Jong, algemeen directeur

internationale aanbieder van detachering,

de CIO’s innovatie een must geworden.

Harvey Nash Nederland, maakt het voor

contractmanagement, international executive

Verder

technologieën

de kans op succes uit of een CIO vorig jaar

search, werving & selectie, en outsourcing &

zoals public cloud diensten (11 procent),

een budgetverhoging heeft gekregen voor

offshore. Het bedrijf voert dit onderzoek jaarlijks

private cloud diensten (21 procent), mobiele

innovatie, of dat hij lid is van het bestuur van

uit onder meer dan 2000 CIO’s wereldwijd,

technologie (22 procent) en sociale netwerken

de organisatie. “Dat geeft respectievelijk 18

onder wie ruim 300 Nederlanders.

al worden ingezet, terwijl bij veel organisaties

en 22 procent meer kans op een succesvolle

Een efficiënte verwerking en analyses van

proefprojecten lopen om dergelijke tech-

innovatie. Er zit dus nog een gat tussen wat

informatie, in combinatie met het snel

nologiën uit te testen. Slechts een klein

CIO’s als noodzaak zien, en wat zij uiteindelijke

kunnen antwoorden op veranderende markt-

percentage van de ondervraagden heeft na

kunnen leveren.”

omstandigheden of wettelijke voorschriften,

onderzoek besloten dat deze technologieën

appworks juni 2011

blijkt

dat

nieuwe

kort

Zonder contact center De Britse telecomaanbieder Giffgaff (van Telefónica O2) zet zijn eigen klanten in om andere klanten te helpen. En dat werkt uitstekend, aldus Jonathan Browne, senior analist Forrester Research, tijdens een seminar van Adobe in science center Nemo te Amsterdam. Het congres van Adobe gaat over Customer

Een mooi recept om klanten kwijt te raken,

suggestie iets dergelijks te overwegen voor

Expirience Management. De softwareleve-

aldus Browne. Hij vertelt van het Britse te-

de IT service desk.

rancier heeft een platform ontwikkeld waar-

lefoonbedrijf dat de service desk heeft uit-

op alle contactstromen van klanten met een

besteed aan zijn eigen klanten. “Iemand

leverancier samenkomen. Klanten nemen

die een ander helpt, krijgt daar geld of een

contact op via brief, fax, e-mail, instant mes-

korting voor. Naarmate je (pro)actiever bent

sage, telefoon, internet, websites, widgets.

als klant, verdien je meer. Dat werkt heel

Veel bedrijven raken het spoor helemaal

goed. Omdat Gigggaff hiermee de kosten

bijster, zeker als een klant van telefoon over-

sterk drukt, kan zij concurrerend werken. Het

schakelt op chat. Al te vaak moet de klant

bedrijf is bijzonder snel gegroeid in het Ver-

zijn verhaal helemaal opnieuw beginnen.

enigd Koninkrijk”, aldus Browne. Hij doet de

Outsourcing kost meer dan verwacht

Europese eHealth loopt achter

De verhouding tussen bedrijven die IT-werkzaamheden hebben

Onderzoek van de Europese Commissie

geoutsourct en IT-dienstverleners is op een kantelpunt gekomen.

toont aan dat Europa achterloopt op de VS

Uit onderzoek blijkt dat outsourcing heel vaak meer

met het gebruik van eHealth: de toepassing

kost dan was overeengekomen. IT-managers verdenken

van ICT in de gezondheidszorg om deze

dienstverleners er zelfs van werkzaamheden ‘te

op een hoger plan te brengen. In Brussel

verzinnen’ om meer te kunnen declareren.

wordt inmiddels hard gewerkt aan het opzetten van een eHealth Action Plan.

Het onderzoek is gedaan door Lieberman Software Company tijdens de Infosecurity Europe 2011 in Londen en de RSA Conference 2011 in San Francisco. Het blijkt dat 43

Negentig procent van de Europese ziekenhuizen heeft een

procent van de IT-professionals werkt in een organisatie die een belangrijk deel van

breedband internetverbinding, tachtig procent heeft een

haar IT heeft uitbesteed. Bij grotere organisaties (meer dan 1000 werknemers) ligt dit

Elektronisch Patiënten Dossier (EPD), maar slechts vier procent

percentage op 55.

geeft patiënten toegang tot hun medische gegevens. Scandinavië

62 Procent van de ondervraagden zegt dat, in vergelijking tot de oorspronkelijke

loopt in Europa voorop als het gaat om het toepassen van eHealth-

plannen, de uitbestedingsovereenkomsten hun meer heeft gekost. Slechts 11 procent

applicaties. Niettemin loopt Europa op dit vlak achter op de VS.

heeft minder betaald dan was verwacht. Bij 27 procent is sprake van aanzienlijke

Het onderzoek is een opsteker voor de Taskforce eHealth dat het

kostenoverschrijdingen.

actieprogramma uitwerkt. In dat programma is onder meer een

Philip Lieberman, CEO van Lieberman Software, zegt dat het onderzoek bevestigt dat

plan opgenomen om de levensverwachting van Europese burgers

veel organisaties het wel hebben gehad met IT-afdelingen die grotendeels bestaan uit

tegen 2020 met twee jaar te hebben verlengd door toepassing

ingehuurd personeel. “Als organisaties toch hun IT gaan uitbesteden, dan moeten ze

van ICT-applicaties. De Europese Commissie moet obstakels

de prestaties van de dienstverlener meten volgens aanvaardbare criteria; niet alleen

uit de weg ruimen die een innovatieve eHealth belemmeren,

kosten, maar ook beweeglijkheid, transparantie en databeveiliging zijn van belang”, zegt

zoals dure patentprocessen, gebrek aan kundig personeel,

Lieberman.

marktfragmentatie en trage vorming van standaarden. appworks juni 2011

7

legal look

Piraterij steekt weer de kop op In ieder nummer van AppWorks beantwoordt mr. Victor de Pous juridische vragen. Wie iets wil vragen aan hem kan een e-mail sturen naar [email protected]. De redactie van AppWorks zorgt dan dat u antwoord krijgt.

?

piraterij. Immers de producten, van componenten tot complete programma’s, kunnen contractueel onbeperkt worden gebruikt, in die zin dat de licentienemer een zoveel als hij wenselijk acht aantal kopieën mag maken en deze voor gebruik in zijn bedrijfsvoering mag inzetten. Makkelijker kan ‘software license compliance’ eigenlijk niet zijn. Maar pas op. Zo langzamerhand maken vooral softwarebedrijven zelf pijnlijk kennis met de keerzijde van open source software. De ‘gratis’ producten kunnen namelijk rechten van derden schenden. Met alle gevolgen van dien. Zo moet Google van een Texaanse rechter 5 miljoen dollar betalen (vonnis van 15 april jl.) omdat het bedrijf met zijn open source besturingssysteem Android, een Linux-variant, inbreuk maakt op rechten van een octrooihouder. Octrooien op digitale technologie, zoals software, blijken

V  P

steeds vaker als een zwaard van Damocles boven de markt te hangen en dit probleem doet zich vooral voor bij open source software met veel regels code.

> De BSA meldt weer grootschalige softwarepiraterij. Reden tot zorg? Kort gezegd: ja. Zorgvuldigheid in de omgang van spullen van anderen,

Alle software behoort ‘juridisch schoon’, dus ongeacht de leveringswijze (gesloten, open, product, dienst), en leveranciers behoren dit te garanderen en hun klanten te vrijwaren tegen aanspraken van derden, wanneer er toch sprake is van inbreuk op intellectuele eigendomsrechten.

zoals computerprogramma’s, past natuurlijk bij iedere organisatie die professioneel werkt. Intellectuele-eigendomsrechten vormen mede de basis

> Is er dan geen enkele oplossing?

voor economische ontwikkeling en innovaties. In het kader van software

Zeker wel. Wanneer gebruikersorganisaties – breed - overstappen op

gaat het in Europa vooral om auteursrechten, terwijl in de VS in toene-

cloud-computingdiensten, die door externe service providers worden

mende mate octrooien van invloed zijn.

verzorgd, verplaatst allereerst de verplichting tot juist softwaregebruik

Volgens recent onderzoek van de Business Software Alliance is ongeveer

zich - in overeenstemming handelen met de licentievoorwaarden – naar

een derde van de software op PC’s (desktops, nootbooks) in Nederland

de leverancier. Wanneer de computerprogramma’s die als dienst worden

illegaal. Hoewel dit percentage in het perspectief van de laatste twee de-

geleverd, juridisch schoon zijn, verdwijnt softwarepiraterij aan gebruikers-

cennia ongetwijfeld wat afnam, blijft het zeer aanzienlijk en vormt reden

zijde automatisch, omdat gebruikers domweg zelf geen ongeoorloofde

tot zorg. Eerder dachten we dat technische maatregelen (license keys),

kopieën van de software (denk aan salesforce.com of Office 365) kunnen

computervirussen en hologrammen het illegaal gebruik zou indammen,

maken. De feitelijke onmogelijkheid wint het altijd van welke strikte juri-

net zo als het gebruik van software asset programs (SAM), online-vali-

dische bepaling of straffe sanctie dan ook.

datie en nog veel meer. Tevergeefs. Kennelijk werkt het allemaal niet, wellicht met uitzondering van hardware-dongles (zware encryptie) voor pakketten zoals AutoDesk. Mr. V.A. de Pous is bedrijfsjurist en industrie-analist. Hij houdt zich

> Wat moeten we onder ‘juridisch schone’ software verstaan?

sinds 1983 bezig met de juridische aspecten van digitale technologie en informatiemaatschappij en is medewerker van uitgeverij FenceWorks.

In beginsel biedt de opkomst van open source software uitkomst tegen appworks juni 2011

9

beheer

Applicaties eisen complete netwerkbeheer

De groeiende interesse in intelligente en robuuste netwerkmonitoring en -beheer is niet verrassend. Steeds meer organisaties werken met technologieën die veel bandbreedte vereisen zoals VoIP en on-demand samenwerking, webconferentie- en videoconferentie tools, en instant messaging naast de traditionele en bedrijfskritische applicaties. Behalve de voortdurende verschuiving richting consolidatie, de inzet van servervirtualisatie, storage consolidatie en cloud computing leidt goede monitoring en beheer ook tot veel uitdagingen. In het nieuwe tijdperk van cloud compu-

Het belang van applicaties dient herkenbaar te zijn voor netwerkbeheerders. De prestaties van het netwerk en het nut van bepaalde toepassingen voor de bedrijfsvoering moeten op elkaar zijn afgestemd. Daarom hebben beheerders intelligent gereedschap nodig om te voorkomen dat applicaties gaan haperen.

ting zullen netwerkmanagers services moeten monitoren die dynamisch gecreëerd zijn binnen een virtuele omgeving. Verder moeten zij de koppeling begrijpen tussen het netwerk en een individuele service in een computingmodel dat het mogelijk maakt data en bedrijfskritische informatie te verplaatsen tussen verschillende servers.

Wensenlijst Experts uit de industrie en analisten karakteriseren het beeld van de netwerkmonitoring- en beheermarkt zoals hierboven wordt weerge-

C B

geven. Elke oplossing biedt een verscheidenheid aan functies, gericht op het beheren van verschillende onderdelen van het netwerk

In de huidige situatie is netwerkmonitoring

palend voor ‘de gezondheid van het netwerk’.

of de applicatie. Organisaties willen graag de

meer dan alleen het verzamelen van informa-

Vervolgens zouden netwerkmanagers beter

netwerkmonitoring- en beheertools consolide-

tie over en het analyseren van netwerkverkeer,

moeten samenwerken met serverbeheerders,

ren, maar niet ten koste van aanschaf van een

het zoeken naar knelpunten en uitbalanceren

business managers, externe dienstverleners en

best-of-breed suite. Om direct performance te

van zware systeembelasting over routers en

andere betrokkenen om zeker te zijn dat de IT-

leveren aan de business moeten netwerkma-

andere netwerken.

infrastructuur optimaal beschikbaar is.

nagers, bij het zoeken naar een geavanceerde

Beheerders moeten vandaag de dag netwerk-

Verder moeten netwerkmanagers proactief

netwerkmonitoring- en beheer-tool, de volgen-

performance afstemmen op systemen en ap-

problemen identificeren en oplossen, nog

de feature-eisen op hun wensenlijstje zetten:

plicaties, zowel binnen een complexe gevirtua-

voordat iemand in de gaten heeft dat er een

• Het in kaart brengen van de huidige configu-

liseerde omgeving als de fysieke infrastructuur.

probleem is.

10

raties en onderlinge afhankelijkheden van alle systemen binnen een IT-infrastructuur;

Hiervoor hebben zij tools nodig die meten welke applicaties meer dan hun beoogde deel

Een groeiende markt

van de beschikbare bandbreedte gebruiken en

Wanneer grootte een indicator is van belang-

OSI-model in plaats van enkel een set van

gereedschap dat kan waarnemen welke ap-

rijkheid, dan staan netwerkbeheer- en monito-

poorten en protocollen;

plicaties een hoge prioriteit hebben. Daarnaast

ringoplossingen hoog op de agenda van veel

• Real-time zichtbaarheid in de performance van

hebben ze tools nodig die weergeven hoe de

organisaties. IDC schatte in 2008 de netwerk-

applicaties binnen de gehele infrastructuur, van

eindgebruiker de applicatieperformance er-

management- en monitoring-markt op 1.9

back-end-servers tot eindgebruiker-desktops,

vaart; voorheen was het perspectief van de

miljard dollar wereldwijd, met een verwachte

met de mogelijkheid om meer details weer

persoon die het netwerktraffic analyseert be-

jaarlijkse groei van 6,6 procent tot 2013.

te geven in alle onderliggende componenten

appworks juni 2011

• Identificatie van applicaties op laag 7 van het

De beheeroplossingen, specifiek deze met ingebouwde automatisering, zijn ontworpen om organisaties te helpen bij het monitoren en beheren van de performance en beschikbaarheid, vanuit een samenhangende end-to-end visie. Volgens recent onderzoek van Enterprise Management Associates (EMA) wordt dit een grotere zorg voor zowel IT-managers als directieleden.

Performance is een groeiende zorg voor IT-organisatie én directie. Applicatiebeheer In 53 procent van de door EMA ondervraagde organisaties veranderen C-level IT-executives (directeuren of managers) applicatie- en ITbeheerstrategieën van de organisatie. Van de ondervraagden blijkt 42 procent van de C-level directieleden direct betrokken te zijn bij planeen duidelijk en complete beeld hoe de perfor-

ning, implementatie of het bevorderen van

mance is van de belangrijkste applicaties, syste-

applicatiebeheer, ten opzichte van 37 procent

• Prestatiegegevens die granulair genoeg zijn

men en netwerken – zowel individueel als col-

in 2008. Ook liet het onderzoek zien dat de fi-

om verkeerspatronen te identificeren die bij-

lectief. Het is steeds lastiger om IT-omgevingen

nanciering van applicatiebeheer-acquisities in

voorbeeld overbelasting en inconsistenties

te monitoren en beheren nu veel organisaties

toenemende mate uit operationele IT-budget-

veroorzaken;

• over het WAN (Wide Area Network) dat de applicatie ondersteunt;

hun kosten proberen te verlagen door server-

ten komt. Netwerkmonitoring- en beheer-tools

• Automatisering die de typische interacties, op

consolidatie, virtualisatie en datacentertransfor-

blijven in ontwikkeling om de IT-organisatie

verschillende tijden, over het netwerk herkent

matie. Een voorbeeld hiervan is de verminderde

beter te voorzien in wat zij nodig heeft. Zo is te

en deze uitgangswaarden vergelijkt met hui-

zichtbaarheid van applicaties in gevirtualiseer-

garanderen dat het netwerk de nodige perfor-

dige condities, zonder de inzet van een net-

de of cloudgebaseerde infrastructuren, doordat

mance levert voor een optimale bedrijfsvoering.

werkbeheerder;

applicaties vaak verspreid zijn over verschil-

Steeds meer IT-afdelingen gebruiken deze tools

lende servers.

om succesvol te kunnen zijn bij de toenemende

die zowel technische als atechnische mensen

De prestaties van het netwerk zijn ook afhan-

complexe infrastructuren en om strategische IT-

kunnen gebruiken en begrijpen;

• Historische trends en rapportagekenmerken

kelijk van upgrades en dagelijkse of wekelijkse

projecten te plannen zoals cloud computing,

• Alarmeringsmechanismen met actiegerichte

nieuwe releases van applicaties. Een ander

WAN-optimalisatie en datacenterconsolidatie.

informatie over performance- en beveiligings-

voorbeeld is dat veel server beheertools ont-

Er is ruimte voor vooruitgang op beide fronten;

problemen;

worpen zijn om alleen bepaalde specifieke sys-

en die vooruitgang vordert.

• Een enkele console om de netwerkmonito-

temen te beheren. Hierdoor is het moeilijk een

ring- en managementfuncties te bedienen.

compleet beeld te krijgen van de virtuele en fysieke omgeving in zijn geheel. Daarnaast is

Compleet beeld van IT

het lastig om vast te stellen of de vertraging

Het belangrijkste doel van een netwerkmonito-

ligt aan een hardwarestoring of dat het een

ring- en beheertool moet zijn: het creëren van

probleem is in de hypervisorlaag.

Carel Bak is Regional Director Benelux bij Riverbed Technology.

appworks juni 2011

11

strategie

Sourcing strategie bepaalt locatie ontwikkelwerk Software ontwikkelen is een commodity geworden, maar ervoor zorgen dat de juiste programmatuur ontstaat, is een ander verhaal. Daarom heeft Ceva Logistics het ‘schrijfwerk’ uitbesteed naar India, maar houdt het bedrijf ontwikkelaars in dienst die zich richten op procesverbetering. “Onze focus is de bedrijfsvoering”, zegt Fergus Hoedeman, tot voor kort senior vice president global applications bij Ceva Logistics. T M

Hoedeman werkt al sinds 2004 bij Ceva (en diens voorloper TNT Logistics). Vooral net na de vorming van Ceva door de samenvoering van TNT Logistics en Eagle Global Logistics heeft hij het IT-wijs gesproken flink voor de kiezen gehad. Dit leidde in het begin al tot meer dan vijftig veranderingsprojecten. Een kolfje naar Hoedemans hand, want hij genoot ervan. “Daarbij ging het niet zozeer om de complexiteit van de afzonderlijke veranderingen, maar juist om de veelheid ervan. Je hebt immers niet de beschikking over potten goud en legers met IT’ers. Resource management vormde de kern van dergelijke projecten, en is dat eigenlijk altijd blijven doen. Je moet roeien met de riemen die je hebt en daarbij de juiste keu-

12

appworks juni 2011

Een deel van het ontwikkelwerk heeft Ceva Logistics uitbesteed aan HCL in

n India. Op de foto het beroemde grafmonument Taj Mahal in Noord-India.

zes zien te maken. Dat maakt het boeiend”, zegt Hoedeman. Bij Ceva is gekozen voor een centrale aanpak voor de wereldwijde automatisering. Er is één CIO (Peter Dew) en daaronder één persoon die verantwoordelijk is voor de applicaties, een persoon voor global infrastructuur en een persoon voor governance en strategie. Tot 15 januari 2011 bekleedde Hoedeman de functie van svp global applications. Supply chain management, freight management, transportbeheer, magazijnbeheer, en natuurlijk backoffice management zijn de belangrijkste taken die op het IT-bordje liggen binnen de groep global applicaties.

Veel berichtenverkeer De klanten van Ceva – veelal fabrikanten van producten die wereldwijd hun weg naar de distributeurs moeten zien te vinden – willen graag weten hoe het ervoor staat met hun verzendingen. Zij willen weten waar de containers zijn om hun partners op de hoogte te kunnen stellen. Dat zorgt voor enorm veel berichtenverkeer, legt Hoedeman uit.

De acceptatietesten van de software – ook die uit India komt – doen we zelf. Wij kennen immers onze eigen processen en die van onze klanten het beste. Gezien de historische ontwikkeling van Ceva is er niet één systeem waarin wereldwijd alle orders (en de afgeleide berichten) zijn verwerkt. Zo werkt de onderneming met twee verschillende magazijnbeheersystemen: Manhattan en RedPrairie. Geen ideale situatie, geeft Hoedeman, toe. “Maar het kost een vermogen om een systeem te migreren – als je al de politieke hobbel hebt genomen van de vraag welk van die twee systemen dan de standaard zou moeten zijn. Wie gaat dat betalen? Je kunt dat niet verhalen op de klanten.” Enterprise Application Integration is het antwoord. Wereldwijd gebruikt de onderneming meer en meer één platform voor EAI en een Supply Chain Management Systeem. “Wij gebruiken alle denkbare protocollen voor berichtenverkeer”, gaat Hoedeman verder. “Denk aan EDI, HTML, XML, Rosettanet. Voor het berichtenverkeer gebruiken we Tibco en Gentran als platform.”

Maatwerk De fabrikanten die gebruik maken van de diensten van Ceva willen graag dat de documenten zijn uitgerust met hun eigen huisstijl. Bovendien wil elk klant zelf kunnen bepalen welke gegevens er precies in de documenten zijn opgenomen. Dan gaat het niet alleen over facturen en vrachtbrieven, maar ook om bijvoorbeeld rapportages. Het achterhalen van de

appworks juni 2011

13

moet je wel goed begrijpen om het ontwikkelwerk te kunnen managen. Dit alles neemt niet weg dat de bouw van software wel moet voldoen aan onze kwaliteitseisen. HCL heeft de teams aangepast – en gecentreerd rond onze klanten – om de gevraagde kwaliteit te kunnen leveren. Onze eigen Ceva Logistics is een van ’s werelds grootste logistieke dienstverleners.

mensen zijn vooral gericht op procesverbetering en opstellen van de eisen die binnen ons bedrijf leven.” “De Systems Development Life Cycle (SDLC) bepalen wij zelf. Wij willen wel ‘in control’ blijven. Als morgen HCL onver-

wensen van de klanten doet Ceva zelf. Het bouwen van dat maatwerk is

hoopt omvalt, dan hebben we natuurlijk wel een sourcing-probleem, maar

uitbesteed aan HCL. “In beginsel hebben we al het ontwikkelwerk in han-

inhoudelijk is er niks aan de hand. We hebben de touwtjes in handen.”

den gegeven van onze Indiase partner”, vertelt Hoedeman. “HCL hebben we geselecteerd voor support en ontwikkelwerk. Zo’n twee jaar geleden

Voordelen

hadden wij nog 350 mensen binnen de applicatie groep. Dat is inmid-

Hoedeman heeft nog wel wat kanttekeningen bij de outsouring-praktijk.

dels teruggebracht naar 110, het werk van andere 240 mensen wordt

“De grote vraag blijft natuurlijk of het off-shoren van ontwikkeling en sup-

nu (grotendeels of shore) verricht door HCL. Dat hebben we pas kunnen

port werkzaamheden naar India een economisch voordeel oplevert. De

doen nadat we een sourcing-strategie hadden uitgestippeld. Je moet je

uurtarieven zijn natuurlijk beduidend lager, maar daar staat tegenover dat de overhead toeneemt omdat een ‘agile approach’ in een off-shore model

De grote vraag blijft natuurlijk of het

veel moeilijker is en je meer naar een ‘waterfall approach’ toe moet.”

off-shoren van ontwikkeling en

ces en dat er veel ruimte is met Indiase partijen om daadwerkelijk turn key

support werkzaamheden naar India

SLA-structuur gaan waarbij op basis van een vast bedrag fee HCL volledige

een economisch voordeel oplevert.

infrastructuur 24*7 100% beschikbaar te hebben voor de business. In het

“Een groot voordeel is wel dat je beschikking hebt over veel meer resourprojecten af te spreken. oor support werk moet Ceva naar een end to end verantwoordelijkheid krijgt om de applicaties inclusief de onderliggende huidige model is er te vaak verwarring wie de lead heeft bij storingen waarbij meerdere componenten binnen het IT landschap met elkaar moe-

bewust afvragen wat je in huis wilt houden en wat je kunt uitbesteden.

ten worden afgestemd.”

Het antwoord op die vraag bepaalt de bedrijfsvoering. Onze focus moet op de business zijn. Onze partner begrijpt immers niet de samenhang van

Zelf testen

de verschillende maatregelen die we op bedrijfsniveau doorvoeren. Dat

Ceva werkt met standaard softwareleveranciers zoals Oracle, Manhattan en RedPrarie, maar wat Ceva Logistics niet als een softwareproduct inkoopt, is de functionaliteit voor Supply Chain Management. Deze programmatuur,

Wat is Ceva Logistics?

onder de naam Matrix, heeft Ceva in de loop der jaren zelf gebouwd en

Ceva Logistics is een van de grootste logistieke dienstverleners ter we-

bevat verschillende procesonderdelen, zoals transportoptimalisatie, trans-

reld. Het bedrijf heeft twee moeders. Een deel is voortgekomen uit de

port execution, billing, en het tonen van orderinformatie aan de medewer-

van TNT losgemaakte logistieke divisie, een ander deel uit het Ameri-

kers van Ceva, de klant en de transporteurs. Voor Track en Trace ten behoe-

kaanse Eagle Global Logistics. Eigenaar van Ceva Logistics is het equity

ve van freight management heeft Ceva een pakket ontwikkeld onder de

fund Apollo uit de VS. In 2007 heeft deze kapitaalverstrekker beide

naam OneView. Hierop kunnen klanten inloggen om na te gaan hoe hun

bedrijven overgenomen en meteen ingezet op een integratie van de

verzendingen verlopen. De integratie van OneView met Matrix – de kern

bedrijfsonderdelen tot Ceva Logistics. Inmiddels opereert de onderne-

van de de bedrijfsvoering van Ceva – doet de onderneming in samenwer-

ming in honderdzestig landen, heeft zij in zestig landen een eigen kan-

king met HCL. “In dat opzicht is het ontwikkelwerk een onderdeel van het

toor en staat het hoofdkantoor in Hoofddorp. De firma heeft een jaar-

proces. Dat moeten we zelf in hand houden. De acceptatietesten van de

omzet van 6,5 miljard euro. Zij telt ongeveer 54.000 werknemers. Naar

software – ook die uit India komt – doen we zelf. Wij kennen immers onze

omzet gemeten, is zij in grootte de vierde logistieke dienstverlener ter

eigen processen en die van onze klanten het beste”, stelt Hoedeman.

wereld. De omzet komt voor 50% uit Europa, 30% uit de VS en 20% uit Asia Pacific (APAC). De meeste omzet – freight management (container vervoer), magazijnbeheer, assemblage, just in time levering, planning en dergelijke – zit in de VS, Italië en het Verenigd Koninkrijk.

14

appworks juni 2011

Teus Molenaar is hoofdredacteur van AppWorks

migratie

‘Doe het niet zelf’ De migratie naar Microsoft Office 365 kan nog best een klus zijn. Mijn advies is: doe het niet zelf, maar schakel een Microsoft-partner in. Een bedrijf met ongeveer 100 medewerkers moet rekenen op een week of twee, drie voor een volledige migratie, uiteraard wel afhankelijk van welk pakket je kiest. Maar als je eenmaal over bent, ben je ook over. Bedrijven die nu BPOS gebruiken, worden binnen een jaar overgezet.

Jasper Kraak: ‘Met jouw mailbox moet je geen risico willen lopen’.

integratie is het ook van belang de applicaties te inventariseren die zelfstandig mails versturen, zoals monitoringssoftware die incidenten rapporteert. In 9 van de 10 gevallen is dat proces goed mee te migreren, in een enkel geval lukt dat niet en is er geen workaround. In dat geval zal dat proces via de lokale mailserver moeten blijven lopen.

Licentie per gebruiker Het grootste voordeel van Office 365 is dat je geen server meer nodig hebt voor je kantoorpakketten en dus flink kunt besparen op hardware en beheer. De kosten van de licentie hangen af van de zwaarte van het pakket en de ondersteuning. Er zijn verschillende smaken: van een eenvoudig pakket voor 5,25 euro per gebruiker per maand tot een compleet pakket voor 25,50 euro per gebruiker per maand. In dat laatste geval heb je alle Office-toepassingen in de lokale variant en als online versie plus onder meer Exchange, SharePoint en Lync Online met uitgebreide ondersteuning. Voordeel van Office 365 boven BPOS is ook dat je per gebruiker een abonnement kunt afsluiten, er is geen minimum meer van vijf licenties. Dat maakt het ook toegankelijk voor kleine ondernemingen en ZZP’ers.

Software plus service Wie alleen de online versies van de Office-programma’s gebruikt, kan niet alle zware bewerkingen uitvoeren. Online werk je namelijk met de ‘light’-versies van de programma’s die je via de browser (behalve IE op dit moment ook Safari en Firefox) opent. Wil je toch alle features kunnen

J K

gebruiken dan blijf je (deels) aangewezen op de lokale versies. Maar dat past ook nadrukkelijk in de filosofie van Microsoft: niet software as a service, maar software plus service.

Overstappen op Office 365 is op zich goed te doen, maar vergt in veel

Het zal zo zijn dat als je inlogt via SharePoint je de keuze hebt uit de

gevallen toch wel de begeleiding van een professional van een Microsoft-

verschillende versies. Inloggen kan vanaf elke plek met zo goed als elk

partner. Microsoft zelf levert bij het installatiepakket een aantal standaard-

apparaat. Je logt in (single sign-on) met je e-mailadres. Voor bedrijven is

tools, zoals wizards om documenten en mailboxen te uploaden. Maar als

er een overzichtelijk federationprotocol voor toewijzing van rechten. De

je vijftig mailboxen moet uploaden, ben je al gauw twee weken bezig

eindgebruikers zullen in hun dagelijkse praktijk niet zoveel merken van

voordat ze allemaal online staan. Ik raad het bedrijven eigenlijk niet aan

een migratie. De handelingen – inloggen, programma kiezen, bewerken –

om het zelf te doen. Ten eerste omdat je de kosten voor een consultant

blijven vrijwel ongewijzigd.

er vrij snel uit hebt. Goedkoop is in dit geval echt duurkoop. Als je het zelf doet, ben je er erg lang mee bezig en de kans is groot dat je nog weken na de migratie tegen storingen aanloopt.

Jasper Kraak is trainer/consultant bij Microsoft-partner Qwise in

Ten tweede is tegenwoordig mailen zo’n belangrijk, bijna bedrijfskritisch

Amsterdam. Hij begon als één van de eersten wereldwijd met het geven

proces: daar moet je geen risico mee willen lopen. Bij de migratie en

van de off¡ciële Off¡ce 365-training.

appworks juni 2011

15

Office 365 voor MKB Kleinere bedrijven, of ZZP’ers, die willen beschikken over messaging- en samenwerkingstools als Exchange en SharePoint schrokken hiervoor veelal terug vanwege de ingewikkelde implementaties. Met Microsoft Office 365 is dat niet meer het geval. Deze verse clouddienst van Microsoft biedt kleinere organisaties wat voorbehouden leek aan de grotere. T M Met zijn MSN en hotmail heeft Microsoft al jaren

dat er een cloudcomponent in zit”, zegt Arjan

en Lync. Voor de client/server versies van deze

ervaring opgebouwd in het leveren van cloud-

Oude Kotte, directeur MKB Microsoft Nederland.

producten bedankten mkb’ers vaak vanwege de

diensten. Het Azure-platform is van recenter

Niettemin hanteert Microsoft de filosofie dat de

kosten (hardware en licenties) en vanwege de

datum, maar duidelijk is dat het bedrijf uit Red-

keuze aan de klant is. Het softwarehuis blijft on

ingewikkeldheid om de software goed in te rich-

mond zijn kaarten heeft gezet op de cloud. In

premise softwareoplossingen bouwen en ont-

ten en af te stemmen op de hardware. Daar heb

2010 alleen al heeft de onderneming 2,3 mil-

wikkelen, naast het cloud-aanbod.

je toch wel een IT-afdeling nodig en die hebben

jard dollar wereldwijd geïnvesteerd in de bouw

Het voordeel van Microsoft Office 365 is wel

de meeste kleine bedrijven niet; zeker niet als

van datacenters. “En voor alle investeringen

dat kleine bedrijven nu ook kunnen beschikken

het om eenmans/vrouws bedrijven gaat.

in software-ontwikkeling, geldt tegenwoordig

over online-versies van Exchange, SharePoint

Met Microsoft Office 365 zorgt Microsoft voor de inrichting van Exchange en Outlook; en voor het onderhoud ervan (patches, upgrades, noem maar op). Eveneens aanwezig zijn cloudgebaseerde beheertools voor het geven van groepsbevoegdheden, het aanwijzen wie administratierechten krijgt, enzovoorts. Dit omvat tevens het gebruik van mobiele telefoons voor het gebruik van bedrijfs e-mail, agenda en contactbeheer. Uiteraard is er een naadloze integratie met smartphones die onder Windows Phone 7 draaien, maar het opzetten van gebruiksmogelijkheden voor iPhone en de meeste Androidtoestellen is tamelijk eenvoudig. Dit geldt ook voor SharePoint; dat gewoonlijk een veel moeite kost om goed in te richten. Office 365 biedt een hosted versie hiervan, waardoor inrichting en onderhoud niet op het bordje van de gebruiker komen te liggen. Het opzetten van een nieuwe TeamSite is tamelijk

Coca-Cola Amatil in Australië is overgegaan op Office 365

eenvoudig. Je hoeft alleen ontwerp, thema en dergelijke aan te geven. Ook is het eenvoudig

16

appworks juni 2011

documenten toe te voegen om te delen met collega’s of partners. Beheertools voor het geven van bijvoorbeeld documentrechten zijn via het web te gebruiken.

Verschillende versies Volgens Oude Kotte blijkt uit Microsoft-onderzoek dat de e-mailvoorziening Exchange Online een gemiddelde kostenbesparing oplevert van ongeveer vijftig procent, terwijl gebruikers een 80 maal grotere mailbox krijgen; vergeleken met een servergebaseerde e-mail omgeving van het bedrijf zelf). Hij vertelt dat ZZP’ers en kleine bedrijven (225 medewerkers) binnen een kwartier aan de slag kunnen met Office Web Apps, Microsoft Exchange Online, Microsoft SharePoint Online, Microsoft Lync Online en een externe website. Dan gaat het om de basisversie van Office 365.

Infographic van Office 365 (bron: Microsoft).

De kosten bedragen dan 5,25 euro per persoon per maand.

abonnementsmogelijkheden en –prijzen wil we-

cloud) kan dat makkelijk doen met de Microsoft-

Wie meer wil, bijvoorbeeld het gebruik van de

ten, kan terecht op www.microsoft.nl.

filosofie. Op Computerworld stelt Barry Simpson, CIO van Coca-Cola Amatil in Australië, dat die in-

vertrouwde Office Suite (want Office Web Apps is een uitgeklede vorm hiervan) kan kiezen voor

Eenvoudige integratie

tegratiemogelijkheid al een reden was om over

een ander abonnement. Voor 22,75 euro per

De aangeboden extra website via Office 365

te gaan naar BPOS. Zodra Microsoft Office 365

maand per gebruiker krijgen organisaties dan de

is een tamelijk standaard recht toe, recht aan

beschikbaar is, wil hij dit gaan toepassen. Hij

beschikking over Office Professional Plus, samen

mogelijkheid. De gebruiker moet zich schikken

voelt veel voor een geconsolideerd applicatie-

met e-mail, voicemail, enterprise social networ-

in de aangeboden templates. Veel veel organi-

landschap en de snelheid om hiermee aan de

king, instant messaging, web portals, extranet-

saties is dat overigens voldoende. De site biedt

slag te gaan.

ten, videoconferencing, webconferencing en

echter niet alle toeters en bellen die nodig zijn

24/7 telefonische ondersteuning.

om bijvoorbeeld een webwinkel te voeren of

Microsoft heeft verschillende versies, die elk

de geneugten van Flash of Flex in de site in te

een verschillende inhoud hebben, in het leven

bouwen.

geroepen. Zo zijn er versies voor Information

Hoewel Google met zijn Apps vier jaar voor-

Workers en Kiosk Workers. De Kiosk Workers zit-

sprong heeft op Microsoft, lijkt Microsoft met Of-

ten gewoonlijk weinig achter hun pc en maken

fice 365 de achterstand in één klap in te halen.

gewoonlijk weinig gebruik van Micorosoft Office

Organisaties die de afgelopen jaren tevreden zijn

en Microsoft Outlook. De abonnementen voor

over het gebruik van Google Apps zullen even-

de Information Workers zijn daarom duurder dan

wel niet overgaan op het Microsoft-aanbod.

die voor Kiosk Workers.

Maar bedrijven die eerder al gebruik maakten

Daar komt bij dat Microsoft contracten heeft af-

van Microsoft BPOS (Business Productivity On-

gesloten met partners KPN en UPC die de Office

line Suite; de ‘magere’ voorloper van Office 365)

365 gaan bieden. Het is nog onduidelijk wat KPN

zullen zeker het nieuwe aanbod van Microsoft

en UPC extra hebben te bieden (behalve bijvoor-

overwegen. Het grote voordeel is namelijk de

Ahold heeft niet willen wachten op Office 365.

beeld één factuur voor telefonie en clouddien-

eenvoudige integratie met de bestaande Micro-

Dit bedrijf besloot wereldwijd Google Apps te

sten), noch welke prijzen zij gaan hanteren. Dat

soft Office Suite-producten. Toch is het handig

gaan gebruiken. Overigens kwam Ahold van een

alles zal deze zomer duidelijk zijn als Microsoft

voor de migratie de hulp van een deskundige in

IBM Lotus Notes-omgeving. Voor het einde van

Office 365 algemeen beschikbaar is. Wie nu

te roepen (zie vorig artikel in dit tijdschrift).

2011 zullen alle 55.000 medewerkers de web-

al met een proefversie aan de slag wil, en de

Wie beide wil blijven gebruiken (on premise en

diensten van Google benutten.

Microsoft heeft verschillende versies, die elk een verschillende inhoud hebben, in het leven geroepen.

appworks juni 2011

17

architectuur

Vereenvoudiging verrijkt (1) Tal van organisaties staan voor de zware taak om uit kostenoverwegingen het automatiseringsplatform dichter bij de bedrijfsbehoeften te brengen en te rationaliseren. In twee delen beschrijven we – gelardeerd met veel tips – hoe de historisch gegroeide complexiteit is terug te dringen. Dit deel gaat voornamelijk in op het

w

inzichtelijk krijgen van de uitdagingen

en

en neemt al een voorschot op de oplossing. Als gevolg van fusies en overnames is de complexiteit

A J

18

van het IT-landschap alleen maar gegroeid.

Veel informatieverwerkende bedrijven zoals

ders zijn ontevreden, de concurrentiepositie

van functionaliteit daarentegen zijn vaak veel

banken en verzekeraars hebben een periode

verzwakt en er komen geen nieuwe produc-

lastiger, raken meer en grotere belangen, en

van meerdere fusies achter zich. De huidige

ten meer in de markt. Dit is een doemscenario

duren dus vaak langer. Als uiteindelijk de im-

markt kent een hoge graad van concurren-

voor iedere CEO.

plementatie start, staat de volgende fusie al

tie, de marges staan fors onder druk, dus het

De laatste 15 tot 20 jaar is er sprake van sterk

weer voor de deur!

verlagen van operationele kosten is van groot

toenemende schaalvergroting in de markt.

Rationalisatie van het applicatielandschap

belang. Dit resulteert meestal in lagere (IT)

De nadruk bij fusies ligt meer dan eens op

heeft vaak weinig prioriteit bij business en

budgetten. Functionaliteit is door de fusies

organisatorische integratie. Integratie van het

IT-management door de spanning tussen de

meer dan eens dubbel geïmplementeerd. Het

dienstenlandschap is vaak een ander verhaal.

korte termijn van bedrijfsdoelstellingen en

effect hiervan is dat op den duur de kosten

Keuzes over de standaard dienstverlening

de lange termijn van IT-architectuurdoelstel-

van het applicatielandschap de pan uit rijzen,

zoals telefoons en laptops zijn snel gemaakt

lingen. Met als gevolg dat de ruimte voor

en de ´time to market´ daalt. Veranderingen

en geïmplementeerd. Iedereen snapt de ra-

productinnovatie daalt en de kosten van het

worden moeizaam geïmplementeerd: wet-

tio achter het feit dat de IT-organisatie niet

applicatielandschap steedsverder groeien. Het

telijke wijzigingen en productvernieuwingen

een zeer breed scala van merken en typen

veranderbudget gaat daardoor op aan wet-

worden duurder en vragen meer doorlooptijd.

telefoons naast elkaar in de dienstencatalo-

telijke veranderingen en soms grootschalige

Consequentie: de klanten en de toezichthou-

gus aanbiedt. Keuzes over het ontdubbelen

post-merger integratietrajecten.

appworks juni 2011

Geen focus op ‘uitzetten’

Onder meer hierdoor is complexiteitsreductie

businesskant, zonder IT te betrekken, duurt

Organisaties beschikken vaak over meerdere

in het verleden niet succesvol geweest.

vaak langer vanwege de vaak langlopende

duizenden applicaties, aangekocht of zelf

Om deze patstelling te doorbreken maken

verplichtingen en de vele belanghebbenden.

ontwikkeld. Er is geen geld meer over voor

we onderscheid tussen Producten, Proces-

Bij een centraal georganiseerde IT, zal een

ordentelijk versie- en vernieuwingsbeleid,

sen & Organisatie (het businessdomein) en

daadkrachtige IT-organisatie snel een voor-

waardoor ook de infrastructuur onder de applicaties snel veroudert en een ‘technology backlog´ ontstaat. Een businessmanager is gemiddeld korter in zijn functie dan de levensduur van een applicatie. Het gevolg is dat opruimen meestal verhuist naar het bordje van de ‘opvolger’. Met opruimen ‘scoort’ een manager immers niet. Er is meestal geen positieve terugverdientijd

Het verdient aanbeveling de applicatie footprint in eerste instantie zo beperkt mogelijk te houden, bijvoorbeeld tot gegevens die nodig zijn om het applicatielandschap te analyseren.

voor opruimen, en daarmee ontbreekt de businesscase in organisaties met als focus kostenbesparing.

Applicaties en Infrastructuur (het IT-domein).

beeld voor de business kunnen zijn en snel tot

Het gevolg hiervan is dat er in de meeste ge-

Complexiteitsreductie is te starten vanuit elk

resultaten kunnen komen.

vallen alleen nieuwe functionaliteit bij komt

van deze vier invalshoeken. Hier is dus sprake

(nieuw naast oud): er is onvoldoende focus op

van een én-én vraagstuk, in plaats van een

Portfoliobeheer

het uitzetten van verouderde functionaliteit.

óf-óf vraagstuk. De business kan starten met

Applicatieportfoliomanagement is een be-

Applicatierationalisatie komt daardoor onvol-

het ontdubbelen van (deels overlappende)

langrijk proces om IT-complexiteitreductie uit

doende uit de startblokken en de tijdens een

producten en processen. IT kan beginnen

te kunnen voeren. Het voorziet in de nood-

fusie groots aangekondigde IT-besparingen

met het ontdubbelen van functionaliteit en

zakelijke informatie om vereenvoudiging te

blijven uit. Het probleem van hoge kosten en

het terugdringen van de variatie in infrastruc-

kunnen besturen. Gartner schrijft het volgen-

lange ‘time to market’ vermindert niet, maar

tuur en ontwikkel- en beheerhulpmiddelen.

de over de informatiehuishouding die nodig is

groeit alleen maar.

Starten met complexiteitsreductie aan de

voor Applicatie Portfoliomanagement:

IT-organisaties zijn zich hiervan steeds meer bewust, maar slagen er nog onvoldoende in om het businessmanagement te mobiliseren. Pas als het businessmanagement daadwerkelijk voelt dat IT een rem vormt op de bedrijfsontwikkeling - en dit duidelijk en zichtbaar is te onderbouwen – is verandering mogelijk.

Patstelling doorbreken Complexiteitsreductie is geen doel op zich. Het vereenvoudigen van de bedrijfsarchitectuur leidt uiteindelijk tot betere sturing en effectievere inzet van middelen, dus lagere kosten en snellere ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Daar hebben Business en IT beide een verantwoordelijkheid in. In het verleden heeft het onderkennen van deze rolverdeling gezorgd voor een patstelling: Business vond complexiteitsreductie voornamelijk een IT-aangelegenheid, terwijl IT vond dat ze niet kon bewegen voordat de business haar

End user applicaties zijn te vergelijken met een mierennest: erg veel en complex, maar wel begrensd.

producten en processen eenvoudiger maakte. appworks juni 2011

19

‘Each application should be clearly described from a business function and from a technical perspective. Technical dependencies should be clearly identified, as should functional interdependencies with other applications. For each application in the inventory, there should be a clear statement about the costs, benefits and risks associated with the application, and an outline of the expected lifecycle events throughout the planning horizon for the application.’ En over de eerste te zetten stap: ‘The IT management team should invest in the adoption of application portfolio management as a mechanism for formalizing the management of the application inventory.’

Applicatie Inventaris De eerste noodzakelijke stap om complexiteit in het applicatie- en infrastructuur landschap te kunnen reduceren is het aanleggen van een Applicatie Inventaris: de ´single source of truth´ voor alle relevante gegevens over het applicatie- en infrastructuurlandschap. Van tevoren is het nodig goed te overwegen welke gegevens in deze Applicatie Inventaris moeten komen. Volgens sommige leveranciers en adviesbureaus zijn er zeker zestig eigenschappen van applicaties die geïnventariseerd moeten zijn om effectief te kunnen sturen op de applicatieportfolio. Het grote nadeel hiervan is dat er vaak veel geld wordt uitgegeven aan kostbare inventarisaties, die lang duren. Aan het eind daarvan is er echter nog geen applicatie uitgezet, en is de informatie in veel gevallen alweer verouderd. Analyse en besluitvorming over welke applicaties het eerst in aanmerking komen voor sanering, wordt vaak niet beter van nog meer gegevens. Beter is om een beperkt aantal gegevens vast te leggen voor het gehele landschap, en dan op ‘need to know’ basis meer details en anderssoortige informatie te inventariseren. De gegevens die in ieder geval bekend moeten zijn van een applicatie om voldoende management attentie in de business te krijgen zijn te vatten in het acro-

De complexiteit van het IT-landschap kan uiteindelijk leiden tot verminderende

niem CURE:

concurrentiekracht en het uitblijven van nieuwe producten; een doemscenario voor elke CEO.

C: Cost. Dit gaat om het bepalen van de kos-

20

appworks juni 2011

ten van het applicatielandschap (of een deel

om het applicatielandschap te analyseren.

gevens vaststellen. Verschillen die naar voren

daarvan, bijvoorbeeld alleen de SLA applica-

Hiervoor kan een eerste set worden ´bevro-

komen uit zo’n controleplan zijn dan door de

ties), en de verwachte kostenontwikkeling

ren´, totdat alle inhoud bekend is. Daarna is

lijnorganisatie in de bronadministraties te her-

voor de komende vijf tot zeven jaar bij onge-

de gegevensset uit te breiden met de vol-

stellen.

wijzigde omstandigheden. Vooral bij applica-

gende set gegevens, die dan eerst weer al-

ties die aan het einde van hun levenscyclus

lemaal worden gevuld, enzovoorts. Op deze

Types applicaties

zijn, kunnen kosten zich exponentieel ontwik-

manier is het mogelijk de Applicatie Inventaris

Applicaties zijn op verschillende manieren

kelen.

releasematig uit te bouwen. Het is van groot

te typeren. Ieder type applicaties heeft een

U: Utilization. Dit gaat om het inzichtelijk ma-

belang om bedrijfsbreed de afspraak te ma-

andere dynamiek als het gaat om complexi-

ken van de waarde voor de bedrijfsvoering,

ken welke administratie de ‘single source of

teitsreductie. We kunnen de volgende typen

uitgedrukt in KPI´s (Key Performance Indicator)

truth’ is. Deze administratie is leidend voor

onderscheiden:

voor business events. Het gaat erom om het

informatieverstrekking aan alle projecten die

• End User Applicaties: Dit zijn applicaties die

belang van de applicatie in business termen

met applicatiegegevens of gegevens over de

door eindgebruikers zelf (vaak op hun eigen

uit te drukken (bv. het bedrag aan offertes of

infrastructuur werken. Ook zijn er projecten te

werkplek) zijn ontwikkeld. Het gaat dan bij-

orders dat jaarlijks wordt afgewikkeld in die

definiëren die juist bijdragen aan de actualiteit

voorbeeld om meerdere Excelbestanden die

applicatie).

en volledigheid van deze bronadministratie.

onderling samenwerken (zoals bij veel finan-

R: Risk. Dit gaat om het bepalen van het ri-

Via deze projecten zijn specifieke afspraken

ciële processen). Deze groep kenmerkt zich

sicoprofiel rondom de applicatie. Hierbij geldt

te maken over het op orde brengen van de

doordat er geen (centrale) sturing op moge-

als metafoor de machines op een productie-

gegevenshuishouding.

lijk is, en er is geen professioneel beheer op

vloer in een fabriek. De fabrieksdirecteur kan

Voor het initieel vullen van de Applicatie In-

ingeregeld. Het is geïsoleerde complexiteit.

in één oogopslag de staat van zijn machine-

ventaris zijn verschillende (historische en

Dit type applicaties wordt daarom meestal

park overzien (roest, olielekken, rommel). Een

meer actuele) bronnen te gebruiken. Meestal

niet vastgelegd in een Applicatie Inventaris.

businessmanager kan dit niet. Dit risicoprofiel

wordt zo´n initiële inventarisatie in project-

• Standaard Kantoorapplicaties: Dit zijn de

stelt een businessmanager tot hetzelfde in

vorm uitgevoerd. Van belang is dat, wanneer

standaard

staat. Zo´n risicoprofiel bevat bijvoorbeeld het

alle relevante eigenschappen zijn vastgelegd,

markt pakketten) die de gebruiker kan ´be-

aantal openstaande incidenten, of eventuele

deze in overzichtelijke vorm aan de eigenaar

stellen´ via de IT-dienstencatalogus. Welke

audit issues die betrekking hebben op zo´n ap-

kunnen worden gerapporteerd. De eigenaar

pakketten dat zijn, hangt af van het be-

diensten

(meestal

standaard

plicatie. E: Environment. Environment kunnen meerdere factoren zijn uit de omgeving, bijvoorbeeld de servicelevels met toeleveranciers

Applicatieportfoliomanagement is een

(externe service providers).

belangrijk proces om IT-complexiteitreductie uit

Applicatie footprint

te kunnen voeren.

De optelsom van alle eigenschappen van een applicatie noemen we een ´applicatie footprint´. Het verdient aanbeveling om de

van de applicatie kan vervolgens de gegevens

leid van de (interne) IT-organisatie. Voor-

applicatie footprint te definiëren met alle ge-

valideren en waar nodig (laten) aanpassen.

beelden zijn PDF readers, tekstverwerkers,

gevens die nodig zijn om de volledige ‘stack’

Bij de functioneel georiënteerde gegevens is

spreadsheetprogramma´s, of specialistische

te definiëren. Hierdoor is de relatie tussen

dit vaak een business eigenaar, voor de tech-

pakketten die niet voor alle eindgebruikers

het bedrijfsproces, de applicatie, de onderlig-

nisch georiënteerde gegevens is vaak de le-

zijn bedoeld, zoals tekenpakketten, ont-

gende infrastructuur tot op datacenterlocatie

verancier van de IT-dienst eigenaar. Als deze

werppakketten, etcetera. Hier wordt afhan-

niveau vast te leggen. Er zijn dan krachtige

gegevens vervolgens voor analyse en sturing

kelijk van de mate waarin deze groep ap-

analyses mogelijk op basis van alle denkbare

worden gebruikt, zijn deze gegevens door de

plicaties kosten en complexiteit veroorzaakt,

invalshoeken (proces, applicatie omgeving,

eigenaar gevalideerd.

een keuze gemaakt om ze al dan niet vast te

hardwareplatformen, geografische locatie).

Een controleplan helpt de gegevens in de Ap-

leggen in de Applicatie Inventaris.

Het verdient aanbeveling om deze footprint in

plicatie Inventaris op orde te houden. Daarin

• SLA-applicaties: Dit zijn applicaties die niet

eerste instantie zo beperkt mogelijk te hou-

staan allerlei controles die de volledigheid,

standaard in de bestelcatalogus voorkomen,

den, bijvoorbeeld tot gegevens die nodig zijn

actualiteit, en betrouwbaarheid van de ge-

en meestal worden gebruikt ter ondersteuappworks juni 2011

21

is effectiever dan het opstarten van grootse

ning van de (primaire) bedrijfsprocessen.

Het verdient aanbeveling om Applicatie Portfo-

Hiervoor zijn Service Level Agreements af-

lio Management niet als separaat proces te im-

gesloten met de (interne) IT-leverancier.

plementeren, maar de processtappen te inte-

* Financieel Management: Wanneer inkoop

Dit gaat meestal om uitgebreidere stan-

greren in de bestaande proceshuishouding van

van IT-middelen gekoppeld is aan het ge-

daardpakketten, ERP-pakketten en specifiek

het IT bedrijf. Met de juiste implementatie van

bruik van IT-middelen (bv. door doorbelas-

maatwerksoftware. Het zijn deze applicaties

IT-bedrijfsprocessen zou de ´handshake´ moe-

ting aan de businesseigenaar op basis van P

die de kern van de Applicatie Inventaris vor-

ten worden beschreven en geïmplementeerd

(prijs) * Q (hoeveelheid), kan het IT bedrijf

men.

om het onderhoud van de Applicatie Inventaris

sturen op de prijs, maar de business kan stu-

te borgen. De volgende processen zijn rand-

ren op verminderen van de afname van de

voorwaardelijk bij complexiteitsreductie:

hoeveelheid IT-middelen. Hierdoor ontstaat

• Ontwikkel- en beheertools. Dit is een specifieke categorie applicaties voor ‘IT for IT’.

saneringsprogramma´s.

sturing op het verminderen van de variantie in infrastructuur (daling van de P) en het

Rationalisatie van het applicatielandschap heeft

ontdubbelen van functionaliteit (daling van

vaak weinig prioriteit bij business en IT-management

de Q). * Lifecycle Management: Lifecycle Management gaat om het beheren van de levens-

door de spanning tussen de korte termijn van

cyclus van infrastructuur en applicaties. Verouderde infrastructuur en applicatiecom-

bedrijfsdoelstellingen en de lange termijn van IT-

ponenten dienen op tijd vervangen te worden om een ‘technology backlog’ te voor-

architectuurdoelstellingen.

komen.

Standaarden Deze tooling is bedoeld om een IT-dienst

* Configuratiemanagement: het configuratie-

ASL en BiSL zijn de public domain standaar-

te maken (een ‘gereedschapskist’ voor de

beheer onderhoudt de eigenschappen van

den voor applicatiemanagement en Business

ontwikkelaar/beheerder). Aangezien zo’n

applicaties en infrastructuur in de CMDB. De

Informatiemanagement. De nieuwe versie

IT-dienst vaak software betreft, is het on-

´single source of truth´.

van ASL ondersteunt daarbij alle vormen van

derscheid soms lastig te maken tussen de

Informatie-

applicatiemanagement, zoals het beheer

softwarecomponenten die samen een dienst

planning zet businesstrategie om in een

en onderhoud van maatwerksystemen, het

vormen en software waarmee een dienst

effectieve projectportefeuille. Het thema

ontwikkelen, beheren en onderhouden van

wordt ontwikkeld of beheerd. Bij het ratio-

‘complexiteitsreductie’ dient hierin goed

standaardcomponenten of applicatie- en sys-

naliseren van het toolinglandschap bij een

verankerd te zijn.

teemintegratie. Deze modellen werken de

Informatieplanning:

IT-bedrijf is het van belang om duidelijke

* Architectuurmanagement: Architectuurma-

proceshuishouding van het IT bedrijf verder

definities af te spreken met sprekende voor-

nagement beschrijft de ‘stip op de muur’.

uit. Ze bieden veel handreikingen bij het uit-

beelden om deze te illustreren.

Hierin worden de kaders en richtlijnen be-

werken van bovenstaande randvoorwaarde-

paald om te kunnen duiden welke applica-

lijke processen om de IT complexiteit effectief

ties toekomstvast zijn en welke niet.

te kunnen reduceren, bijvoorbeeld middels

Integreren in proceshuishouding

22

* Business

In veel organisaties zijn in het verleden inven-

* SLA management: Dit proces bepaalt de

ver uitgewerkte best practices.

tarisaties rondom het applicatielandschap uit-

voorwaarden tussen IT en Business waaron-

Er zijn veel methoden beschikbaar om het

gevoerd en vastgelegd. Die gegevens werden

der applicaties als dienst worden geleverd.

applicatielandschap te analyseren. De meest

vervolgens niet onderhouden, en zijn na ver-

Uiteindelijk kan een Applicatie Inventaris

bekende is wellicht de matrix waarin de func-

loop van tijd niet meer betrouwbaar voor ana-

evolueren tot een Servicecatalogus.

tionele en de technische kwaliteit van een

lyses rondom complexiteitsreductie. Een apart

* Project portfoliomanagement: Dit proces

applicatie tegen elkaar worden uitgezet. Mis-

onderhoudsproces is duur en biedt voor me-

regelt de governance voor het prioriteren,

schien wel de meest integrale benadering

dewerkers weinig uitdaging. Omdat complexi-

starten, monitoren en beëindigen van pro-

voor categoriseren en prioriteren van applica-

teitsreductie vaak een periode van meerdere

jecten. Dit proces bepaalt de kaders en richt-

ties is de lifecycle benadering. Deze benade-

jaren bestrijkt, is actualiteit, juistheid, betrouw-

lijnen waaraan projecten moeten voldoen.

ring zet de lifecyclefase van de applicatie uit

baarheid en integriteit van de bronadministra-

Het toevoegen van rationalisatiedoelstel-

tegen de lifecyclefase van de onderliggende

tie van groot belang.

lingen aan de bestaande projectportefeuille

infrastructuur.

appworks juni 2011

Applicaties kenmerken zich door het steeds meer toevoegen van nieuwe functionaliteit; overbodig geworden functionaliteit wordt zelden verwijderd.

Lifecycle van de functionaliteit Lifecycle benadering

Lifecycle van de infrastructuur

1. Doel infrastructuur

A. Doel applicaties

B. Te migreren applicaties

C. Legacy applicaties

dat deze nog niet in de doelomgeving wordt aangeboden. Deze applicaties heeft de business aangemerkt om ze nog zo´n 3 tot 5 jaar

NIEUWE WERELD

te gebruiken. * Legacy applicaties: toepassingen waarvan de business heeft aangegeven ze nog binnen de planperiode (meestal 1 tot 3 jaar) te saneren. Dit kunnen applicaties zijn waarin

2. Standaard infrastructuur

oude productportefeuilles zitten, die moge-

BESTAANDE WERELD

3. Verouderde infrastructuur

lijk naar een tijdelijke ´raadpleeg omgeving´ zijn te verplaatsen met een laag servicelevel. Het IT-bedrijf bepaalt de infrastructuur lifecyclefase. Deze is vaak (geautomatiseerd) af te leiden van het technologieplan. De levenscyclus van infrastructuur is eveneens op te delen

De business bepaalt de applicatie lifecycle-

bijvoorbeeld aan een organisatie die streeft

in drie categorieën:

fase. De levenscyclus van applicaties is op te

naar standaardisatie middels een ERP-om-

Doelinfrastructuur: Deze past in de gedefini-

delen in drie categorieën:

geving.

eerde en toekomstvaste architectuurkeuzes, gebaseerd op soorten technologie of leveran-

* Doelapplicaties: deze zijn relatief jong en

* Te migreren applicaties: toepassingen waar-

vaak gebouwd en ingericht conform ‘state

van de functionaliteit nog niet naar de doe-

ciers.

of the art’ -principes en -architecturen. Denk

lomgeving is gemigreerd, bijvoorbeeld om-

Standaardinfrastructuur: Dit is infrastructuur appworks juni 2011

23

die nog volop in de markt verkrijgbaar is, maar niet past in de architectuurkeuzes van de organisatie. Hier spelen naar verwachting geen continuïteitsvraagstukken op korte en langere termijn. Verouderde infrastructuur: Dit betreft infrastructuur waarvan de organisatie heeft besloten deze op korte termijn af te bouwen, of infrastructuur die aan het eind van zijn levens-

Consequentie: de klanten en de toezichthouders zijn ontevreden, de concurrentiepositie verzwakt en er komen geen nieuwe producten meer in de markt. Dit is een doemscenario voor iedere CEO.

cyclus is gekomen.

9-Vlaksmodel

B3. De eerste prioriteit gaat uit naar cel B3. Dit

(onderdeel van de footprint) kennen die

Uitgangspunt is de applicaties te plaatsen in

zijn kernapplicaties die nog 3 tot 5 jaar in

binnen in de budgetperiode ligt. Voor ie-

één van de cellen op het 9-vlaksmodel. De

gebruik zijn, maar die draaien op verou-

der van deze applicaties moet in de pro-

positie bepaalt of een prioriteit voor migratie

derde infrastructuur waarbij op korte ter-

jectenportfolio een project aanwezig zijn

of sanering is te stellen.

mijn continuïteitsissues spelen. Applica-

die deze applicaties saneert.

A1. Om in kolom A geplot te worden, moeten

ties in dit vlak dienen het eerst te worden

zowel de applicatie als de onderliggende

gemigreerd.

C2. De voorlaatste prioriteit gaat uit naar cel C2. Dit zijn applicaties met een lage busi-

infrastructuur conform architectuurprin-

C3. De volgende prioriteit gaat uit naar cel

nesswaarde, maar waarbij geen continuï-

cipes zijn. Daardoor mag alleen cel A1

C3. Dit zijn applicaties met een lage busi-

teitsissues spelen. Deze dienen te worden

gevuld zijn, en zijn cellen A2 en A3 leeg.

nesswaarde, waarbij op korte termijn con-

opgenomen in een roadmap, waardoor dui-

Hetzelfde geldt voor rij 1. Cellen B1 en C1

tinuïteitsissues spelen. Applicaties in deze

delijk is wat de doelomgeving is en wan-

zijn daardoor ook altijd leeg.

cel moeten verplicht een migratiedatum

neer deze applicaties worden gemigreerd.

Een eerste taak is inzicht te krijgen in de verschillende soorten applicaties. Vermindering van complexiteit begint met een Applicatie Inventarisatie.

24

appworks juni 2011

Vernieuwingsbeleid

Dierentuin

B2. Dit zijn applicaties die nog 3 tot 5

Het investeren conform het vernieuwingsbe-

Het volledige applicatielandschap laat zich

jaar meegaan, en waarvoor ook vanuit

leid is voorbehouden aan applicaties in de cel-

goed vergelijken met een dierentuin. De

de businesswaarde geen directe sense

len A1 en B2. Onder het vernieuwingsbeleid

grote mierenhoop bij de ingang bevat dui-

of urgency is om deze te migreren. Ook

verstaan we afspraken in de organisatie over

zenden mieren. Ze nemen nauwelijks plek

deze dienen te worden opgenomen in

de mate waarin software of infrastructuur cou-

in, krioelen door elkaar, en voor elke mier

een planningsroadmap, waardoor duide-

rant moeten zijn. Veel organisaties willen niet

die dood gaat, komen er tien bij. Dit is ver-

lijk is wanneer deze applicatie wordt ge-

werken met de nieuwste versies (de N ver-

gelijkbaar met de end user applicaties: het

migreerd. In eerste instantie zal hiervan

sie) omdat deze zich nog niet bewezen heb-

gaat om veel applicaties, met een enorme

alleen de doelomgeving zijn vastgesteld,

ben (kinderziektes). Vaak wordt de N-1 versie

complexiteit. De complexiteit is echter af-

en volgt de migratiedatum in een later

als actuele versie gebruikt, en is er een N-2

gebakend en deze applicaties veroorzaken

stadium.

versie aanwezig die uitgefaseerd wordt. Door

weinig kosten. Alleen die applicaties die

achterblijvende investeringen komt het vaak

van belang zijn voor het primaire bedrijfs-

Omdat applicaties in kolom C naar verwachting

voor dat applicaties nog werken met software

proces (bedrijfskritisch), zouden moeten

snel worden uitgefaseerd, is het toepassen

of infrastructuur met N-3 versies of ouder. Op

worden vastgelegd met als doel deze zo

van kostenintensieve migratiescenario’s (zoals

enig moment ondersteunt een leverancier

snel mogelijk naar een gecontracteerde on-

herplatformen) uit bedrijfseconomisch oog-

deze versies niet meer.

derhoudsomgeving te migreren. Waar het

punt niet verstandig. Voor applicaties in kolom

De organisatie wordt dan op een ongepast

in essentie om gaat zijn de grote, bejaarde

B kan hiervoor wel degelijk een businesscase

moment ‘gedwongen’ te migreren, dan wel

olifanten middenin de dierentuin, die veel

zijn (afhankelijk van kosten, businesswaarde

om dure onderhoudscontracten af te sluiten

medische aandacht vragen, maar tegelijk

en levensverwachting van de applicatie).

voor een langere periode. Om dit te voorko-

ook de grootste bezienswaardigheid van de

Een interessante KPI is het aantal applicaties

men is het zinvol een vernieuwingskalender

dierentuin zijn. Dit zijn de typische monolie-

in de nieuwe wereld, versus het aantal appli-

op te stellen voor de planperiode, op basis

ten uit de jaren tachtig, waar veel business

caties in de oude wereld. Dit instrument helpt

waarvan investeringen in continuïteit zijn aan

in omgaat, maar waarvan de technologie

om applicaties in de volgorde van sense of

te vragen. Bij applicaties met een korte le-

‘end of life’ is.

urgency te migreren naar de nieuwe wereld.

vensverwachting of verouderde infrastructuur

B2. De laagste prioriteit gaat uit naar cel

is het bedrijfseconomisch niet meer interes-

Definitie van ‘applicatie’

sant om te investeren in actuele versies. Dit

Voor de inventarisatie van applicatiegegevens begint, is het van belang het begrip ‘applicatie’ te defi-

maakt dat het serviceniveau op applicaties

niëren. Er zijn meerdere definities in omloop. Wikipedia definieert een applicatie bijvoorbeeld als volgt:

uit kolom C en rij 3 fors omlaag kan (lagere

‘Een applicatie (letterlijk: toepassing) is een computerprogramma dat is bedoeld om door de gebruiker

kosten, maar ook langere oplostijden bij in-

direct te worden gebruikt. Dit in tegenstelling tot een server-taak of andere taken die door een bestu-

cidenten).

ringsysteem in de achtergrond worden uitgevoerd.’

De plot van applicaties op dit hostingbeleid

Definities zijn vaak te algemeen en geven te weinig richting voor uniforme vastlegging. Definities zijn

kan worden gemaakt op iedere invalshoek die

meestal ook niet sluitend. Er blijft altijd sprake van interpretatie en situationele verschillen. Voor die

voorkomt in de applicatie footprint. Zo kan het

uitzonderingen is het vaak nodig om aanvullende afspraken te maken tussen eindgebruiker, vraagorga-

9-vlaksmodel uit de lifecyclebenadering wor-

nisatie en (interne) leverancier in de keten. Een veel gevoerde discussie is het abstractieniveau waarop

den ingevuld voor de kritische bedrijfsproces-

een applicatie wordt beschouwd. Een groep applicaties staat vaak te boek als een informatiesysteem.

sen, voor bepaalde ontwikkelplatformen of of

Applicaties bestaan op zich vaak weer uit functionele en/of technische componenten (deelsystemen).

voor een bepaalde datacenterlocatie.

Voor het gemak hanteren we de volgende drie definities:

De uitkomst van dit soort analyses ondersteunt

Applicatie: Een applicatie is een eenheid van functionaliteit die van buitenaf autoriseerbaar is ten be-

het gesprek met de business over complexi-

hoeve van een eindgebruiker. Een applicatie ondersteunt een of meerdere stappen uit een bedrijfspro-

teitsreductie op een krachtige manier.

ces. Alles wat verdwijnt op het moment dat de applicatie wordt uitgezet, behoort tot die applicatie. Component: Een applicatie bestaat uit componenten; een component is ondeelbaar en draait op dezelfde technische stack (een ‘stack’ is de optelsom van functionaliteit, ontwikkelplatform, database-

Arjan Juurlink is Program Manager Application Portfolio

platform, middleware, besturingssysteem en hardware).

Management bij Achmea. Tevens is hij auteur van het boek

Informatiesysteem: Een informatiesysteem bestaat uit meerdere applicaties die een bepaalde samen-

‘Applicatieportofliomanagement voor IT Complexiteitsreductie’

hang hebben, bijvoorbeeld uit hoofde van een bedrijfsproces. Er is sprake van onderlinge verbinding,

(Van Haren, 2011).

dat wil zeggen communicatie tussen applicaties, componenten en/of eindgebruikers. appworks juni 2011

25

persoonlijk

26

appworks juni 2011

appworks juni 2011

27

open source

Slordig met open source licenties Softwarebedrijven ontwikkelen tegenwoordig vrijwel allemaal volgens de componentengebaseerde methode van hergebruik, waar open source en andere softwarecode hand in hand gaan. Open source gaat niet meer over kostenbesparing,m aar over snelheid van ontwikkelen. Er doen nog wel altijd veel misverstanden de ronde en organisaties laten juridische steken vallen, zo bleek tijdens de jaarlijkse ‘state of open source software’ in San Francisco. V  P

28

appworks juni 2011

wel verregaande, dwingendrechtelijke regels bij distributie van de gewijzigde code of een virale werking van de licentievoorwaarden wanneer er op een bepaalde wijze wordt ‘gelinkt’.

Rem Het Amerikaanse Red Hat, als leader of the pack, weet dat met open source software geld te ver-

De Open Source Business Conference (OSBC) is

dienen valt. Als enige ‘pure play’ aanbieder van

een uniek toonbeeld van de trends in een blij-

enige omvang is het bedrijf hard op weg naar

vend domein. Sinds 2004 trekken grote ICT-be-

een omzet van 1 miljard dollar en noteerde de

drijven, start-ups, financiers en, last but not least,

laatste jaren 25% groei. Niet met de verkoop van

juristen met de dollartekens in de ogen naar San

softwarelicenties, maar met softwareabonne-

Francisco om open source software in aanschouw

menten voor haar versie en tools van het gratis

te nemen. Ieder vanuit zijn eigen optiek. Zo be-

besturingsprogramma Linux.

seffen Microsoft, Oracle en bijvoorbeeld EMC dat

Hoewel de stemming op de OSBC telkens zon-

negeren geen optie is, maar samenwerking wel.

der uitzondering goed is, zijn er ook zorgen.

Interoperabiliteit centraal, aldus luidt het ge-

Een stijgend tekort aan competenties van eigen

meenschappelijke advies.

ICT-medewerkers – bij leveranciers en vooral ge-

Bovendien voeren de marktleiders, behalve

bruikersorganisaties - remt de adoptie van open

open source aan de interne ontwikkelkant, in-

source software. “Dat geldt zelfs voor het veelge-

middels zelf een ‘open’ portfolio voor levering

bruikte Linux”, zegt Red Hat CEO Jim Whitehurst.

aan klanten. Dat laat onverlet dat dominante

Softwaretechnologie vraagt immers als regel om

marktposities onder druk komen door open-

bijzondere expertise. Voor implementaties, voor

sourceproducten. Zo promoot de Open Virtuali-

onderhoud en ondersteuning en meer. Boven-

zation Alliance de KVM hypervisor en concurreert

dien benadrukt Whitehurst dat alleen de bronco-

daarmee rechtstreeks met VMware. En wie had

de weggeven weinig tot geen zin heeft: het gaat

gedacht dat Google’s Android het besturingssys-

er om dat er een ecosysteem c.q. gemeenschap

teem Symbian van Nokia in zo’n kort tijdbestek

ontstaat waar meerdere leveranciers en meer-

– twee jaar – van de troon zou stoten?

dere gebruikers deel van uit maken. Alleen op deze wijze creëert open source waardecreatie, te

Juristerij

beginnen bij gebruikers.

Startende open-sourcebedrijven dromen van een spoedige overname, terwijl financiers van

OSI

durfkapitaal in het ontwikkel- en leveringsmodel

In de wondere wereld van open source software

geloven om snel tractie en een aantrekkelijke

speelt de Amerikaanse stichting Open Source

‘installed base’ te krijgen. En de juristen? De spe-

Initative (OSI) een centrale rol. Zij certificeert li-

cialisten onder hen snappen het als geen ander.

centies - dus geen computerprogramma’s - op

Zelden getuigt ‘hardcore’ technische codering

basis van de tien uitgangspunten van haar ‘Open

van dito juridische codering als bij open source

Source Definition’ (www.opensource.org). Bij de

software het geval is, vanwegen de diverse,

start, in 1999, betrof de doelstelling vooral het

complexe en vaak incompatibele licenties.

informeren over en pleiten voor - de voordelen

Even een stapje terug. Open source software

van - open source software. Nu richt de stichting

draait om computerprogramma’s en in toene-

zich op het voorkomen van verwatering van het

mende mate om softwarecomponenten, waarop

concept. Je moet er bovenop zitten. De praktijk

een bijzondere categorie licenties van toepassing

is vaak anders.

is. De afwijkende kenmerken bestaan, kernach-

Mark Radcliffe, advocaat en OSI-bestuurslid, sig-

tig gezegd, uit veel en gratis gebruiksrechten,

naleert namelijk slordigheid bij het management

geen waarborgen en zekerheden, maar soms

van leveranciers en gebruikersorganisaties. Met

alle gevolgen van dien. Softwareleveranciers, die overgenomen willen worden, komen hierdoor in de problemen. Zo zakt de prijs of gaat de overname zelfs in het geheel niet door. “Er moet ‘license compliance’ zijn en dat kan alleen als we weten wat er in de code zit”, aldus Radcliffe. Hij heeft gelijk. Voor gebruikers is dat niet anders.

Cloud computing OSBC2011 stond, niet verrassend, in het teken van cloud computing en de grote hoeveelheid gegevens (‘big data’) die tegenwoordig elektronisch wordt verwerkt. De relatie tussen open source software als ontwikkel- en leveringsmodel voor softwarecode en cloud computing als plaats- en tijdonafhankelijk leveringsmodel voor digitale technologie en informatie, noopt tot nadenken. Enerzijds klinkt er een luide stem die zegt dat ‘the cloud’ haar ontstaan aan open source te danken heeft. Sterker nog, ze wordt zelfs aangedreven door open source, aldus verwoordt Red Hat’s Whitehurst de algemene gedachte. Daar staat de bescheiden stem van oud-Sun Micro-

De OSBC-conferentie vond ook dit jaar plaats in San Francisco.

systems medewerker en tevens OSI-bestuurslid Simon Phipps tegenover. ‘Er is geen softwarevrijvrij is en vrij blijft - heeft dat wapenfeit weinig

Op gespannen voet

van doen. Phipps legt, zelfs los van open source

Een voorbeeld. Twee concurrenten in het markt-

Gelijk?

software, de vinger dus op een zere plek. Cloud

segment customer relationship management

Beiden hebben waarschijnlijk gelijk en dat geeft

computing als dienst door een derde geleverd,

(CRM) software kennen verschillende open en

tevens aan dat het ‘open’ concept voor com-

in het bijzonder wanneer het een standaard-

gesloten karakteristieken. Zo draait de SaaS-

puterprogramma’s voor meerdere uitleg vastbaar

dienst betreft, beperkt inderdaad de vrijheid aan

dienst salesforce.com op het open-sourcebe-

heid in the cloud.’

sturingssysteem Linux Red Hat, maar salesforce.

Cloud computing als dienst door een derde geleverd, in het bijzonder wanneer het een standaarddienst betreft, beperkt inderdaad de

com is zelf geen open source software. SugarCRM daarentegen, is wel een open source-softwaredienst, maar draait tevens op Windows en MacOS; beide geen open source software. In beide omstandigheden kan de gebruiker de software van de uitbestede dienst in beginsel niet veranderen, zelfs al beschikt hij over een

vrijheid aan gebruikerszijde.

exemplaar van de broncode en over het recht deze code te wijzigen. En dat staat op gespannen

is. Google, met grosso modo 1 miljoen Linux-im-

gebruikerszijde. Geen onderhandelingsruimte,

voet het centrale uitgangspunt van open source

plementaties op hetzelfde aantal servers, dient

technologie en bedrijfsinformatie in handen van

software.

als het voorbeeld voor het positieve bedrijfs-

de leverancier, toegenomen afhankelijkheid ten

economische effect van het ontbreken van een

opzichte van de leverancier.

gebruiksvergoeding voor programmatuur, mede in relatie tot grootschalige cloud-computingdien-

Mr. V.A. de Pous is bedrijfsjurist en industrie-analist. Hij houdt zich sinds 1983 bezig met de juridische

sten. Maar met de centrale achterliggende ge-

aspecten van digitale technologie en informatiemaatschappij. Hij is medewerker van uitgeverij FenceWorks.

dachte van open source software – software die appworks juni 2011

29

appworks juni 2011

31

persoonlijk

Ontwerp een glasvezelnet Wat is de overeenkomst tussen Parijs en Berkel en Rodenrijs? Juist, ze bieden allebei een glasvezelnet aan hun bewoners aan. Dat glasvezelnet - met al zijn vertakkingen, verdeelstations, koppelstukken en aansluitpunten - is in één dag ontworpen dankzij software van Draka. De programmatuur vormt het resultaat van 20 jaar ervaring in netwerkprojecten in de gehele wereld.

Zo’n honderd jaar geleden startte in Amsterdam aan het IJ een onderneming die de mogelijkheden van de technologische vooruitgang ging benutten. In het industriële tijdperk zouden de fabrieken voortaan niet meer verlicht worden door olielampjes, maar door elektrische lampen, die via kabels van stroom werden voorzien. Het verwerken van koperdraad en het omwikkelen met isolatiemateriaal deed Draka (Draad en kabel) uitgroeien tot een internationale onderneming. Omdat het transport van vele meters kabel op grote haspels erg duur bleek, is de productie verplaatst naar de belangrijkste afzetgebieden. Draka groeide in binnen en buitenland. De expertise opgebouwd met het ontwikkelen en produceren van isolatiemateriaal zorgde zelfs voor een nevenactiviteit: de fabricage van kunststof matrassen. Hoewel tijdelijk van aard, toonde de activiteit wel de veelzijdigheid van de onderneming. Die zou goed van pas komen met de opkomst van de elektronische revolutie. Behalve de productie van elektriciteitskabels nam het bedrijf de productie van kabels voor de telecommunicatie ter hand. De speurtocht naar meer bandbreedte over kleinere kabels leidde tot de introductie van de glasvezelkabel met als geleider een haardunne vezel, getrokken uit glas. De wetenschap daarvoor troffen de Amsterdammers aan in Eindhoven, waar onder invloed van de lokale gloeilampenfabriek de kennis van vastestofchemie, signaalverwerking, mechanica en elektronica de fundamenten vormde voor een procedé dat glasvezel van een uitstekende kwaliteit oplevert.

Eigen ontwikkelteam Glasvezels en glasvezelkabels maken is één ding, het aanleggen van glasvezelnetwerken iets geheel anders. Want er komt nogal wat kijken bij grootschalige infrastructurele projecten, zoals glasvezelnetten tot-in-

F   G

huis, afgekort FttH (fiber-to-the-home). Het gaat dan om technische zaken (materialen, berekeningen, routering, tekeningen), maar ook om vergunningen/wettelijke bepalingen, plaatselijke omstandigheden (bebouwing,

Draka heeft al zijn kennis over en ervaring met de aanleg van kabelnetten gebundeld in een softwareprogramma voor de aanleg van glasvezelnetten.

De CodeMeter dongle regelt het licentiegebruik van de software van Plaxis.

34

appworks juni 2011

bestaande kabels, leidingen voor water, gas, stadsverwarming, rioleringen

dat het aan de communicatie en informatie-uitwisseling van alle betrok-

enz.), projectplanning, logistieke zaken, identificatie/registratie en niet te

ken partijen niet hoeft te ontbreken. Via DrakaXSNet kunnen zij tijdig over

vergeten: documentatie. En aan alles hangt natuurlijk een prijskaartje.

dezelfde (actuele) informatie beschikken. Ieder kan zijn eigen projectwerk-

De exploitatie van het aan te leggen net moet rendabel zijn. Ten behoeve

zaamheden daarin verwerken en zelfs automatiseren, maar het dwingt wel

van de aanleg en ingebruikneming van (glasvezel)communicatienetwerken

een vorm van standaardisatie af. De aannemer kan met de software snel

heeft Draka al enige jaren een eigen software-suite ontwikkeld en op de

zijn project voorbereiden (met inbegrip van alle tekeningen en lassche-

markt gebracht onder de naam DrakaXSNet. Deze software reeks omvat

ma’s), uitvoeren (inclusief alle bestellingen, voortgang, rapportages etc.)

nagenoeg alle functies van netwerkontwerp tot en met exploitatie. En zoals

en opleveren (met revisietekeningen en complete netwerkregistratie).

het goede software betaamt, is deze samengesteld uit modules en kan ver-

De netwerkeigenaar kan alle informatie gebruiken van de verschillende

bonden worden met andere software: GIS, (proces)managementsystemen

modules of zich beperken tot slechts het inzien van de netwerkregistra-

(CRM, HRM), databases, planning/scheduling. DrakaXSNet heeft natuurlijk

tiesoftware en het vullen van de registratiegegevens overlaten aan één of

een geschiedenis achter zich. Draka heeft immers al meer dan dertig jaar

meer aannemers. Bij de exploitatie van het netwerk gebruikt de software

ervaring in het uitvoeren van netwerkprojecten.

geaggregeerde data voor het snel ter beschikking stellen van services aan

De software vindt zijn oorsprong in tientallen projecten in Europa, Afrika,

bestaande en nieuwe klanten, zonder dat installatieploegen op pad moe-

Azië en het Caribische gebied. Het begon met een plug-in bij AutoCAD.

ten. Ook voor onderhoud en facturering laat DrakaXSNet zich integreren

Later volgde een uitbreiding naar projectmanagement programma en een

met de software bij de exploitant.

netwerkregistratiesysteem (verbonden met GIS). Draka heeft nu een permanent ontwikkelteam voor XSNet, dat voortdurend

Samenwerking atesio

in overleg met de eindgebruikers met updates en nieuwe software bezig is.

In 2009 is Draka een samenwerking aangegaan met het Duitse atesio

Het past de programmeertalen Delphi en AutoLISP toe. MySQL als database

GmbH, onstaan vanuit de Konrad-Zuse Universiteit voor Wiskunde in Berlijn.

en als GIS-basis TatukGIS. Uiteraard is AutoCAD een van de meest intensief

Zij zijn gespecialiseerd in optimalisatie-algoritmen voor diverse toepassin-

gebruikte software-omgevingen.

gen (telecom, vaste netwerken, spoorwegen-planning, mobiele netwerken, etc.). Een bekend probleem bij automatisch ontwerp zijn de vaak on-

Standaardisatie

praktische resultaten (een netwerk loopt bijvoorbeeld dwars door een huis

Het streven naar meer doelmatigheid is een absolute voorwaarde in net-

en sloot heen e.d.). De functies verwerken data, gebaseerd op de echte

werkprojecten die van aard uiterst complex zijn. Veelal vindt de aanleg

coördinaten en geplande routes. Daarvoor heeft atesio zelf algoritmen ont-

plaats binnen bestaande bebouwingen. Ook bij nieuwbouw moet er altijd

wikkeld, zodat automatisch nauwkeurige netwerktracés zijn te tonen, waar

rekening worden gehouden met de al aanwezige of nog aan te leggen in-

de opdrachtgever en/of de projectleiding besluiten over het (FttH-)netwerk

frastructuren voor andere nutsvoorzieningen, aangelegd door verschillende

op kan baseren. Door zowel de invoer en de optimalisatie als de uitvoer

aannemers. Draka is zich hiervan ten volle bewust en heeft ervoor gezorgd

100% aan te laten sluiten op de praktijk en de reeds aanwezige DrakaXS-

In het programma is tot op huisniveau aan te geven hoe het glasvezelnet moet worden opgebouwd. Voor de bouw van tunnels, zoals hier in de A2 bij Utrecht, is veel kennis van de ondergrond nodig. Daar is de programmatuur van Plaxis bij te gebruiken.

appworks juni 2011

35

Tools voor koperkabels Omdat Draka begonnen is als producent van koperkabels voor energietransport, zijn ook daar de nodige softwaretools voor ontwikkeld. Een korte opsomming: TRON: voor het berekenen van spanningsvelden in hoogspanningsmasten; het bepalen van het het juiste type kabel, afhankelijk van: tussenafstand, wind- en ijsbelasting. Het registreren van routes en mastlocaties in een GIS. RECAL: voor het ontwerpen en calculeren van koper- en glasvezelkabels t.b.v. de fabricage daarvan. ESIGMA: voor het ontwerpen en calculeren van OPGW-kabels t.b.v. de fabricage daarvan. (OPGW = Optical Ground Wire, aarddraden tussen hoogspanningsmasten met daarin glasvezel verwerkt, dat voor communicatiedoeleinden gebruikt kan worden) In tal van Nederlandse steden is inmiddels een snel netwerk neergelegd.

DRUMFIT: optimalisatieprogramma voor het verminderen van kabel/ draad snijverliezen. (Gratis te dowloaden, Google: draka drumfit download)

Net-software, is het probleem van onpraktische resultaten opgelost. De

NETCONNECT: interface met netwerkregistratieprogramma’s van net-

gezamenlijke oplossing is begin dit jaar in Milaan gedemonstreerd. Enkele

werkoperators. In Nederland gebruikt voor het automatisch 100%

voordelen van deze optimalisatie (en automatisch ontwerp) zijn: snelheid

opleveren naar Cocon (t.b.v. Reggefiber) van FttH-projecten.

(factor 100 sneller dan handmatig), en besparingen op materiaal- en installatiekosten (er worden automatisch tienduizenden oplossingen, dus

gerelateerde modules. Alle engineering- en optimalisatie-gerelateerde

netwerk-ontwerpen, vergeleken terwijl een ontwerper veelal één ontwerp

diensten zijn als service te leveren. Indien gewenst kan de DrakaXSNet-

of hooguit enkele alternatieven volledig uitwerkt).

software vervolgens ‘slechts’ worden gebruikt voor Projectmanagement/beheergerichte taken of voor bijvoorbeeld rapportages.

Configurator

Communicatienetwerken vertakken zich tot in huizen en gebouwen. Daar

Draka heeft een aantal online software-programma’s. Indoor Configurator

doen zich weer geheel andere situaties voor dan ‘buiten’. Voor inpandige

is er één van. Een online Outdoor Configurator is gepland voor het najaar.

aanleg heet de applicatie FttH Indoor Confugurator. Deze software wordt

Voor de meeste DrakaXSNet-programma’s is het reeds mogelijk deze via

door Draka gehost en is door de gebruiker als webtoepassing te gebruiken

Citrix/terminal server te benaderen. Met uitzondering van de AutoCAD-

naast DrakaXSNet. De Indoor Configurator kan het gebouw in een grafische omgeving tonen. Het programma maakt bijvoorbeeld gedetailleerde stukslijsten aan en een opgave van alle vereiste werkzaamheden met inbegrip

Speciale programmafuncties

van de daarmee gemoeide kosten. De applicatie helpt bij het kiezen van

Speciaal voor de kabelbranche zijn programmafuncties ontwikkeld die

alternatieven en is steeds actueel, doordat de nieuwste gegevens steeds

zorgen voor een snelle, eenvoudige en eenduidige manier van wer-

van het web zijn te plukken.

ken. Voorbeelden van speciale functies zijn automatische kabelroute-

Draka FttH Indoor Configurator stelt gebruikers in staat een visueel concept

ring, automatische labeling, automatische teksttoevoeging, speciale

te maken van alle onderdelen van een inpandig netwerk. Het programma

functies voor het snel manipuleren van een ontwerp, automatische

leidt de gebruiker van buiten naar binnen en kan gevoed worden met

calculatie van materialen en arbeid. Er zijn meer dan tachtig verschil-

maten, locatie, eisen aan de glasvezelkabel, kabeltypen en kabellengten,

lende detailrapporten op te stellen voor elk mogelijk onderdeel van

gewenste bevestigingsmaterialen en doorvoercomponenten, (optimale)

een project. Andere functies zijn de preregistratie van het netwerk

plaatsing van distributiekasten verspreid over het hele project, enz. Zodra

(voordat zelfs met de installatie begonnen is) en verversingsfuncties

de geschatte afmetingen online zijn ingevoerd, genereert de applicatie voor

voor het updaten van de registratie vanuit een revisietekening.

de verschillende aanlegmogelijkheden een doorkijkmodel van het gebouw

De software is toe te passen bij alle telecommunicatienetwerken

(met verdiepingen, woningen, standkabels en alle punten die voor het in-

(koper en glas). Er zijn verschillende modules beschikbaar: ontwerp

stalleren van belang zijn). Direct wordt ook een onderdelen- of bestellijst

(concept en detail/installatietekeningen): Net.Design; uitvoering

samengesteld, waarbij de tijdsduur van de werkzaamheden gespecificeerd

(calculaties, projectsturing en logistiek): Net.Project; netwerkregistra-

wordt. Aldus is een goed inzicht in de (verwachte) voortgang van een FttH-

tie/administratie (incl. GIS): Net.ID.

project onderbouwd.l

Door verschillende modules te integreren laten zich maatwerkoplossingen met speciale functionaliteiten samenstellen.

36

appworks juni 2011

Frans van der Geest is freelance journalist.

beheer

Applicaties onder de loep Met Enterprise Manager van Oracle kun je het complete applicatielandschap monitoren, zolang de toepassingen open architecturen en open componenten hebben. Dus ook de niet-Oracle applicaties. Opvallende mogelijkheid is om de tool in te zetten voor testdoeleinden, omdat alle eindgebruikersessies zijn op te nemen.

wat je wel of niet wilt opnemen. Wachtwoorden worden standaard niet opgenomen”, legt Schrijver uit. Hij vertelt dat dit onderdeel van Oracle Enterprise Manager behalve bij functioneel beheer en support afdelingen ook in zwang is bij testafdelingen. “De sessies kun je namelijk importeren in onze Application Testing Suite. Dan hoef je als tester niet handmatig een test case te maken of na te denken over de manier waarop een gebruiker met de applicatie werkt; je neemt gewoon een opgenomen sessie; dan weet je hoe de gebruiker handelt. Je

T M

kunt een sessie gebruiken als functioneel testscript, maar ook als load testscript.” De derde pijler ten slotte is ‘Business Service

Daniël Schrijver is Senior Principal Product Di-

voor transacties. “Die kunnen we door de hele

Management’. Daarbij gaat het om het beheer

rector bij Oracle Nederland. Hij is wereldwijd

IT-keten heen volgen en ook zien waarom een

van services die meerdere componenten aan-

verantwoordelijk voor de marketing van En-

bepaalde transactie die route volgt. Met onze

roepen. “Soms denk je dat een service slechts

terprise Manager en dan vooral het stuk voor

tool kun je tevens onderscheid maken in de

twee componenten aanroept, maar dan blijkt

applicatie- en middlewarebeheer. Hij vertelt

transacties, want sommige, zoals die van jouw

dat de applicatie monitoring van Oracle rust

beste klant, zijn belangrijker dan andere. Ver-

op drie pijlers. Het eerste uitgangspunt is het

volgens kun je ook SLA’s koppelen aan de trans-

‘user experience management’. “Dat betekent

actieafhandeling van die klant. We kunnen niet

dat wij de ervaring van alle eindgebruikers

alleen meten wat er gebeurt; als er iets mis

volgen. Als deze bijvoorbeeld een ‘error 501’

gaat, dan kun je in combinatie met Enterprise

op het scherm krijgen, dan kan de beheerder

Manager oplossingen doorklikken tot bijvoor-

traceren hoe dat komt. Maar ook functionele

beeld aan de database om de fout op te sporen

fouten komen aan het licht, waarna de eige-

en corrigeren.”

naren van de applicatie concrete acties kunnen

We kunnen de transacties door de hele IT-keten heen volgen en ook zien waarom een bepaalde transactie die route volgt.

ondernemen. Als vrijwel iedereen steeds de

Ook voor testers

postcode verkeerd invult, dan valt te overwe-

Het mooie is, aldus Schrijver, dat alle eindge-

het ineens om zeven componenten te gaan. De

gen om op die webpagina een voorbeeldje te

bruikersessies worden opgenomen, en dus ook

meeste mensen weten dat niet. Met Enterprise

laten zien. Als mensen vaak te lezen krijgen dat

afspeelbaar zijn. “ Als iemand naar de help-

Manager maken we die spaghetti automatisch

een bepaald product niet op voorraad is, dan is

desk belt, zijn gebruikrs-ID afgeeft, dan kan de

inzichtelijk.”

het misschien beter dat product (tijdelijk) niet

helpdeskmedewerker precies zien wat iemand

op de bestellijst te plaatsen.”

heeft gedaan, wat die gebruiker heeft gezien

De tweede pijler is ‘business transaction ma-

en constateren waar iets fout ging. Overigens

nagement’. De meeste applicaties zijn bedoeld

is dat configureerbaar, je kunt zelf aangeven

Teus Molenaar is hoofdredacteur van AppWorks.

appworks juni 2011

37

praktijk

Naar een vraaggerichte IT-governance

Te vaak kijken organisaties op een aanbodgerichte wijze en vanuit een IT-bril naar requirements en governance. Daarom nu, en de volgende keer komt een wat beschouwender artikel, aandacht voor het thema vraaggerichte IT-governance. Bij Saxion is omwille van de noodzaak om efficiënter en effectiever om te gaan met de informatievoorziening gestart met de inrichting van vraagsturing en vraaggestuurde IT-governance. Daarbij is volledig aangesloten op businessprincipes; IT-principes over de inrichting van de

De inrichting van een vraaggerichte IT-governance is een voorwaarde om efficiënt en effectief te kunnen sturen op de ict-voorzieningen. Tevens draagt zij er in belangrijke toe bij dat ontwikkelafdelingen tijdig beschikken over de juiste requirements om de diensten te kunnen leveren waaraan binnen de business behoefte bestaat.

governance zijn daarbij losgelaten. We zijn nu ongeveer twee jaar verder en de resultaten zijn frappant. De business pakt nu alle moeilijke thema’s op, en de sturing van de informatievoorziening is geen thema meer, maar een voorbeeld voor de organisatie hoe andere zaken ook georganiseerd kunnen worden.

Aanleiding Zoals vaker was er niet slechts één aanleiding, maar kwam een aantal zaken samen die elkaar versterkten en er voor hebben gezorgd dat we de sprong hebben gewaagd.

H O

* Onvrede over de aansluiting van vraag en aanbod. We kregen in toenemende mate te maken met weerstand tegen de aan de aanbodzijde bedachte oplossingen voor door diezelfde aanbodkant gesignaleerde problemen (“Ze” hebben weer iets bedacht….);

Het gebouw van Saxion Hogeschool in Deventer (foto: Wikipedia)

38

appworks juni 2011

Al met al is voor Saxion bewezen dat

* Slechte benutting van de voorzieningen. Gevolg van het feit dat oplossingen niet gedragen waren,

(onder andere) voor een passende

was niet alleen gemopper, maar ook een slecht gebruik van de aangeboden voorzieningen. Te

applicatieontwikkeling, een vraaggerichte

weinig commitment leidt tot vrijblijvendheid; * Teruglopende middelen. Ook in het hoger onder-

IT-governance een voorwaarde is.

wijs doet de krapte zich gevoelen. Er moet ruimte blijven voor innovatie in onderwijs en onderzoek. Daarom moet (ook) de informatievoorziening efficiëntworden ingericht;

Saxion is dus niet uniek als het gaat om de transi-

een flinke verandering en mensen vragen dan

* Wens tot samenwerking. Instellingen in het

tie naar een vraaggerichte inrichting van de IT-Go-

begrijpelijkerwijs naar zekerheden: hoe gaat het

hoger onderwijs komen steeds meer tot de con-

vernance. Wel als het gaat om de manier waarop

er precies uit zien, wat wordt mijn budget, waar

clusie dat ze zich moeten onderscheiden in hun

we het hebben aangepakt.

ben ik precies verantwoordelijk voor, wanneer is het klaar? Het is dan een geruststelling als dui-

onderwijs en onderzoek, maar ook dat zij moeten samenwerken in de back-office. Die samenwer-

Uitgangspunten

delijk wordt dat we stapsgewijs (en samen) te

king is onder meer nodig om dat onderscheid te

Om meer sturing te bereiken op een manier die

werk gaan. Je wordt als belanghebbende niet

kunnen blijven betalen. Samenwerking vraagt

bij ons past is een aantal uitgangspunten gehan-

opgehangen aan een situatie die totaal anders

een daadkrachtige sturing;

teerd bij het veranderingsproces:

is (en je nog niet goed kunt overzien). Zo’n uit-

* Verandering in het bestuur van de hogeschool.

* Directeuren uit de business zijn slim. IT-afdelin-

gangspunt houdt in dat je moet kunnen leven

Het proces dat Saxion (en andere instellingen

gen hebben nogal eens de neiging te menen dat

met onzekerheden. Maar voor goede managers

voor hoger onderwijs) doormaken, heeft in an-

‘de business’ niet weet waarover ze praten als

is dat dagelijkse kost. Leven met onzekerheden is

dere sectoren eerder plaats gevonden. Door een

het om IT gaat. Dat is geen goed uitgangspunt

(in)spannend, maar verdient zich terug.

nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur

voor samenwerking. Bovendien klopt het niet.

We nemen iedereen mee in de gang van oud naar

kon Saxion gebruiken maken van expertise op dit

Directeuren worden geacht ook een financieel

nieuw. We accepteren dat we in een leersituatie

gebied.

beleid en een personeelsbeleid te voeren, hoe-

zitten (fouten maken mag). Het oude werkte

Al met al was twee jaar geleden de conclusie: er

wel ze daarin niet zijn gespecialiseerd. Ze zijn

deels, het nieuwe werkt beter dan het oude;

moet iets veranderen. We moeten de sturing van

slim genoeg om verantwoordelijk te zijn voor het

* Maatwerk: Saxion is opgedeeld in zes informa-

de informatievoorziening op een andere manier

Informatiebeleid. Zeker met de juiste ondersteu-

tiedomeinen. Deze verschillen onderling als ge-

organiseren. De business moet aan het stuur.

ning. Businessinformatiemanagers spelen een cruciale rol in die ondersteuning;

Wat is Saxion?

Onderdeel primair proces

* Geen blauwdruk. We gaan geen theoretisch

In het hoger onderwijs blijkt de informatievoor-

model uit een boek invoeren, maar gebruiken het

Saxion Is een grote hogeschool in het

zienig steeds bedrijfskritischer. Was zij een aantal

BISL-framework als inspiratiebron om de span-

oosten van het land (Enschede, Deventer,

jaren geleden nog een ondersteunend hulpmiddel

ningen in de organisatie rond de sturing van de

Apeldoorn) met 22.000 studenten en 2 .000

(waarvoor aanbodsturing het aangewezen stu-

informatievoorziening aan te pakken. Een externe

medewerkers.

ringsmechanisme is), nu is het zo dat onderwijs

deskundige helpt ons daarbij. Hij werk volgens

biedt 60 bacheloropleidingen en 40 master-

en onderzoek niet kunnen functioneren zonder

dat uitgangspunt (de methode als middel, niet

opleidingen aan. Onderwijs en onderzoek

een adequate en betrouwbare informatievoor-

als doel);

wordt uitgevoerd door 13 academies die

ziening. Het is thans onderdeel van de primaire

* Niet streven naar de ideale situatie. De ideale

daarbij ondersteund worden door 6 Diensten.

bedrijfsprocessen.

situatie ten aanzien van de sturing is onbereik-

Het Informatiserings-centrum (de ICT-afdeling

Je ziet dus dat alle hogescholen en universiteiten

baar. Hoeft ook niet (want is veel te duur). We

van Saxion) maakt onderdeel uit van een

werken aan een inrichting van IT-Governance die

gaan voor suboptimaal. Goed is goed genoeg. We

van die diensten (het Facilitair Bedrijf). De

(meer) vraaggericht is. Daarbij werken zij samen

streven wel naar verbetering in vergelijking tot

Raad van Bestuur wordt ondersteund door

in SURF-verband en delen elkaars ervaringen. In

het voorgaande jaar;

3 buareau’s. De auteur geeft (als Corporate

SURF werken universiteiten, hogescholen en on-

* Geen revolutie maar een evolutie. Het is een

Informatiemanager) leiding aan het bureau

derzoeksinstellingen samen aan grensverleggen-

ingrijpende operatie is, de kanteling van de or-

Corporate informatiemanagement (13 fte).

de ICT-innovaties (www.surffoundation.nl).

ganisatie naar echte vraagsturing. Het betekent

Saxion

(www.saxion.nl)

appworks juni 2011

39

We gaan voor suboptimaal. Goed is goed genoeg. We streven wel naar verbetering in vergelijking tot het voorgaande jaar.

nance, niet die uit een boek. Proactief participeren van alle actoren is van groot belang. Dat is ook zichtbaar. Men zoekt elkaar op. Vanwege het dynamische karakter zitten er diverse ‘checks and balances’ verwerkt in de

EEN AANPAK volg van de eisen die de bijbehorende informa-

lers. We hebben afgesproken dat we een eerste

tievoorziening stelt: robuust, continue, of juist

opzet maken en met die opzet in 2010 ‘het spel

▼

heel flexibel (en het is niet erg als het af en

spelen’. We werken volgens de spelregels van

Bepaal belangen en stakeholders

toe hapert). Ook de spelers verschillen (je kun

de nieuwe IT-Governance, maar de oude struc-

wel een wenselijk profiel van domeineigenaren

tuur blijft gehandhaafd. Mocht het helemaal

opstellen, maar we werken met de mensen die

misgaan’, dan kunnen we terugschakelen.

er al werken en bouwen niet een heel nieuwe

Aan het eind van dat jaar kijken we of de eerste

▼

organisatie). Met die verschillen wordt rekening

opzet ingrijpend moet worden bijgesteld (kleine

Laat domeineigenaren hun BIM-er kiezen

gehouden.

wijzigingen voeren we gaandeweg door) en

Hoe ziet het landschap er bij de organisatie uit

▼ Beleg het domein bij de belangrijkste stakeholder, mits

▼ Zorg voor corrigerende maatregelen en afspraken

▼ BIM-ers, mits...

aan het eind van het jaar kan de nieuwe struc-

Meteen aan het stuur

tuur als’ie blijkt te voldoen, worden vastgesteld.

Het verandertraject is gestart met een duidelijke

We onderstrepen het belang van open commu-

eigenaar: de (portefeuillehouder informatievoor-

nicatie. Niet alleen formeel via geplande over-

ziening in de) RvB. Daarnaast hebben we vanaf

leggen, maar vooral informeel.

▼ Regel overkoepelende gremia en sturing in

De aanpak die Saxion heeft gebruikt om naar een vraaggerichte IT-governance te gaan.

dag één gewerkt volgens de uitgangspunten zoals boven geformuleerd. De belanghebbenden

Zes informatiedomeinen

structuur. De eigenaren (en de businessinforma-

aan de vraagkant (directeuren van academies

De structuur is vastgelegd. Er zijn zes informatie-

tiemanagers) spelen het spel. Er is een coach

en diensten) zijn direct in hun rol ‘gezet’(practice

domeinen onderscheiden. Ieder domein heeft een

(in het begin van het proces was dat de externe

what you preach): jullie komen aan het stuur te

eigenaar en een businessinformatiemanager.

deskundige, later is die rol overgenomen door

staan, dus jullie zijn ook aan zet. We hebben er

Er zijn afspraken gemaakt over de hanteren

de Corporate Informatiemanager). Er is een ‘rij-

vertrouwen in dat jullie dat kunnen. Waar nodig

werkwijze. We werken volgens een bepaald

dende rechter’ (de portefeuillehouder ICT in de

krijgen jullie externe ondersteuning. Er is geïn-

model. Van daaruit worden ook formats en pro-

RvB). Zij beslist als de eigenaren er onderling

vesteerd in de professionalisering van de spe-

fielen geleverd, maar het wordt onze IT-Gover-

niet uitkomen.

Studenten van de De Hospitality Business School van Saxion (foto: Saxion).

40

appworks juni 2011

Na een jaar ‘het spel spelen’ valt te constateren dat het werkt. Eigenaren pakken hun rol, daarin ondersteund door enthousiaste businessinformatiemanagers. Er vindt een verschuiving plaats van politiek samenwerken naar echt samenwerken. De sfeer tijdens overleggen wordt anders, constructiever. Knelpunten in de informatievoorzieningen (met name organisatiebrede

Banken, verzekeringen, energiebedrijven, overheid

Vraaggestuurd

▼

Het werkt

Rol informatievoorziening Bedrijfsproces

Bedrijfskritisch

Support

Ondersteunend hulpmiddel

Industrie, spinnerijen retail

Consultancy, bouw

Stichtingen

▼

vraagstukken als geïntegreerde managementin-

Aanbodgestuurd

formatie, CRM, de digitale werkomgeving, Documentmanagement) die in het verleden als hete aardappels door de organisatie gingen, worden

In het hoger onderwijs wordt de informatievoorziening steeds bedrijfskritischer.

aangepakt. Hoewel het ‘spelen van het spel’ goed is verlopen en de formele structuur bin-

Applicatieontwikkeling

ringen. Daarmee ontstaat duidelijkheid over de

nenkort wordt vastgesteld, ligt er nog een berg

Een van de thema’s waarin we in het kader van

consequenties van (groot) onderhoud van appli-

werk. Vooral de financiële transparantie is een

de professionalisering van het businessinforma-

caties, updates, aanpassingen etc. Het Informa-

punt van aandacht. Dat wordt met veel energie

tiemanagement investeren, is het applicatie- en

tiseringscentrum (waar voor een belangrijk deel

aangepakt. De informatievoorziening is geen

lifecyclemanagement.

de applicatieontwikkeling plaatsvindt) deelt in

eiland in de organisatie. Het is frappant om te

In het ‘Overleg van domeineigenaren’ is gecon-

een eerder stadium bij de wensen en verwach-

zien dat de cultuurverandering die optreedt door

stateerd dat om een meerjarig financieel beleid

tingen van de business. Al met al is voor Saxion

de veranderingen in de IT-Governance ook gaan

op ict-gebied (zowel in de domeinen als voor

bewezen dat (onder andere) voor een passende

doorklinken in andere thema’s. De werkwijze bij

Saxion als geheel) te kunnen voeren, het van

applicatieontwikkeling, een vraaggerichte IT-

de Informatievoorziening heeft een voorbeeld-

belang is dat het applicatielandschap in kaart

governance een voorwaarde is.

werking bij de herziening van het dienstverle-

wordt gebracht. Dit is nodig om een heldere

ningsmodel binnen de hogeschool.

planning te maken van de vervangingsinveste-

De business-architectuur van de informatievoorziening van Saxion In de businessarchitectuur van de informatievoorziening (IV) van Saxion zijn 4 blokken te onderscheiden (A t/m D). De blokken verschillen t.a.v de belanghebbenden en de eisen die in algemene zin aan de informatievoorziening gesteld worden. dit blok treffen we als hoofdfuncties dit blok is de hoofdfunctie de A Inoverall B Inlogistiek besturing en de daarbij (o.a. studievoortgang en gebruikte basisregistraties (geld, personeel, studenten) aan. De stakeholders in dit blok zijn de Raad van Bestuur (RvB) en de betreffende diensten (aangegeven door verschillende kleuren). Voor de bedrijfsvoering zijn de volgende zaken belangrijk: stabiel, bekend, zekerheid en betrouwbaarheid.

roostering) ten aanzien van studenten. Bij Saxion is de dienst die hierover gaat ook verantwoordelijk voor de basisregistratie van studenten (het gele blokje in blok A). De academies en de diensten zijn de stakeholders binnen dit gebied. De eigenschappen waaraan de IV moet voldoen in dit gebied zijn: flexibel, bereikbaar, enigszins gestandaardiseerd.

Er vindt een verschuiving plaats van politiek samenwerken naar echt samenwerken. De sfeer tijdens overleggen wordt anders, constructiever.

en middelen zijn feitelijk blok staan onderwijs en onderC Inzoekdit centraal. D Infrastructuur dat deel van de IV dat altijd aanwezig Dit is het gebied binnen de IV waar de academies de stakeholders zijn. De eigenschappen waaraan de IV moet voldoen in dit gebied zijn: innovatief, flexibel, een omgeving waarin het mogelijk is zaken uit te proberen waardoor je de mogelijkheid hebt om te leren wat wel en niet werkt voor onderwijs en onderzoek.

moet zijn om überhaupt gebruik te kunnen maken van de IV. Het gaat om het netwerk, de gebruikte servers en de kantoorautomatiseringshulpmiddelen. Stakeholder is het Facilitair Bedrijf (IC). De eigenschappen waaraan de IV moet voldoen in dit gebied zijn: een goed prijs-/prestatieverhouding en zoveel mogelijk gestandaardiseerd.

Hans Outhuis is Corporate Information Manager Saxion.

appworks juni 2011

41

column

colofon

AppWorks is hét vakblad dat alle aspecten van de levenscyclus van

M W

(bedrijfs)applicaties behandelt. Jaargang 3, juni 2011, nummer 5

De e-reader moet gratis zijn

Toezending van AppWorks geschiedt op abonnementsbasis en controlled circulation. Een gratis abonnement op AppWorks?

Ik heb al jaren een haat-liefde verhouding met NRC Handelsblad. Het is een prettige en leesbare

Stuur een e-mail naar [email protected]

krant en hij biedt goede informatie. Er is alleen één probleem: de bezorging. Deze is bij tijd en wijle

met daarin naw-gegevens en uw functie.

slecht, dan ontvang ik geen krant of de verkeerde krant en de beloofde nabezorging blijft uit. Ik zal u de uitgebreide correspondentie besparen die ik voerde met de mevrouw van de klantenservice,

Uitgever:

die me bezwoer dat het ‘vanaf nu beter zou gaan vanwege het nieuwe klantbezorgsysteem’. Laatst

Arnoud van Gemeren; [email protected]

deed ik NRC daarom een voorstel: geef mij ter compensatie een e-reader en zet mijn abonnement

+31 (0)6 53573490

over naar digitaal. Het zou de bezorging overbodig maken en zo het probleem oplossen. Mijn voorstel werd onmiddellijk afgewezen. Ondanks het feit dat de krant reclame maakt voor de

Hoofdredacteur:

NRC e-paper, soms ook in combinatie met een e-reader, bleek een ‘gratis e-reader’ voor NRC

Teus Molenaar; [email protected]

Handelsblad een brug te ver.

+31 (0)6 51 57 84 47

Jammer, want de e-reader biedt door de elektronische inkt een prima leeservaring, veel beter dan LCD-schermen. Het genot van een knisperende, licht naar inkt geurende papieren krant valt

Postadres redactie:

niet te overtreffen, maar elektronische inkt komt in de buurt. Bovendien lijkt de nieuwe generatie

Postbus 82, 2460 AB Ter Aar

multimediale tablets de concentratie negatief te beïnvloeden en zapgedrag te bevorderen. Al

e-mail: [email protected]

die kleuren, bewegingen op het scherm, al die mogelijkheden, het leidt domweg sneller af. De e-reader is door zijn elektronische inkt en ééndimensionaliteit juist een potentieel superieur

Aan dit nummer werkten mee:

alternatief voor het papieren document. Of dit nu kranten, magazines of boeken zijn.

Frans van der Geest, Mark Halvorson, Stephen Hay,

Maar de e-readermarkt die in 2008 en 2009 aardig warmdraaide, stagneert en de technologische

Hans Outhuis, Tiago Simões, Hans Vandam, René

vooruitgang is minimaal. Het succes van de vorig jaar geïntroduceerde iPad blijkt een ware

Visser, Marcel Warmerdam, Andreas van Wingerden

showstopper voor de e-reader te zijn. De iPad zorgt voor een nieuwe computerervaring. Een kind, maar ook opa kan de was doen. Multifunctionele apparaten blijken een magische aantrekkingskracht

Vormgeving:

te hebben op het kopend publiek; je kán er nu eenmaal méér mee. De e-reader lijkt inmiddels

3L Drukkerij BV, Rotterdam

vervallen tot een ééndimensionaal leesplankje. In 2010 werden er iets meer dan 50.000 e-readers verkocht, tegenover een kwart miljoen tablets in een half jaar tijd, waarbij de tablet ook nog eens

Druk:

twee maal zoveel kost als een e-reader. De trend is daarmee gezet. De tablet is er voor de massa,

3L Drukkerij BV, Rotterdam

de e-reader voor de niche. Toch zijn die niche-kansen voor de e-reader niet gering. Voor uitgevers zou het gratis weggeven van

Kopij kan worden ingezonden in overleg met de

e-readers bij abonnementen een interessante mogelijkheid kunnen zijn. De mobieletelefoniesector

redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen

laat al jaren zien hoe dat werkt. Gezamenlijke inkoop kan de inkoopprijs van de e-reader laag

niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie.

houden, terwijl er er een welhaast onuitputtelijke mogelijkheid ontstaat tot het bundelen van

De redactie noch de uitgever aanvaarden enige

abonnementen voor doelgroepen, bedrijven en individuen (bv: NRC + Elsevier + Scientific American

aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van

+ Milieudefensie) De papieren versie wordt dan het premium product. Bovendien wordt er bespaard

derden, ingezonden mededelingen, advertenties

op druk- en bezorgkosten terwijl ook het door Apple verordonneerde 30% omzetaandeel voor

en de juistheid van genoemde data en prijzen. Het

gebruik van het Appstore-kanaal wordt vermeden. Mijn ideale e-reader? 7 Inch, kleurenscherm,

kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of

basale browsingfunctionaliteit, standaard gratis 3G connectiviteit (zie Kindle), ondersteuning van

gedeeltelijk, wordt aangemoedigd, maar is uitsluitend

alle formaten en natuurlijk gratis.

toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever en onder vermelding van: ‘Overgenomen uit AppWorks; inzicht in de levenscyclus van applicaties’ onder vermelding van jaargang en nummer. Marcel Warmerdam is partner bij onderzoeksbureau Atlas Views.

AppWorks is een uitgave van FenceWorks BV

42

appworks juni 2011