Veranderende informatiebehoefte bij opdrachtgevers in de bouw Prof.dr.ir. Marleen Hermans Leerstoel Publiek opdrachtgeverschap in de bouw, TU Delft Managing Partner, Brink Management & Advies
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
1
Publiek opdrachtgeverschap in de bouw De wijze waarop een organisatie in de publieke sector ten aanzien van haar verantwoordelijkheden in de gebouwde omgeving haar interactie met de markt intern en extern vormgeeft en ten uitvoer brengt. Leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap wil een bijdrage leveren aan de professionalisering van opdrachtgevers binnen dit specifieke domein.
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
2
Wat speelt er? • Complexere projecten • Verantwoording dominanter • Middelen beperkter • Opdrachtgever: regieorganisatie • Opdrachtnemer: integrale dienstverlening
Veranderingen in de keten Van…
Klant / gebruiker
Overheid
Markt
Naar… Krimpende overheid Meer focus op kerntaak Meer standaardisatie Meer behoefte aan flexibiliteit
Impact op primair proces Onderscheid generiek / specifiek en courant / incourant Low impact = Standaard producten & processen Individu vs. geheel
De markt levert Inkoop op eindresultaat LCC / TCO Risicobeheersing / -premie
Klant / gebruiker
Overheid
Markt
Bron: Brink Management & Advies
Ontzorgen
Verantwoordelijkheid
Grip en sturing
Prestatiebeloning Integrale werkplekken
Samenwerking
Verander opgave
Kwaliteit eindresultaat Risicobeheersing
Innovatie mede mogelijk gemaakt door
Bestaande voorraad Duurzaamheid Toekomstwaarde
Levenscycluskosten Challenge the future
5
Foto © Marja van Bochove, 2009
Grote veranderbewegingen • Naar een regieorganisatie: sturen op afstand • Nieuwe samenwerkingsvormen: sturen op prestatie • Meebewegen met veranderend gebruik: adaptiviteit = sturen op toekomstwaarde • Van nieuwbouw naar bestaande voorraad
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
6
1. Regisserend opdrachtgeverschap • • • • • • •
Kerntaken Sturing markt bedrijfsdoelen & eindresultaat Laagste kosten -> TCO & LCC Inspanningsgericht -> beloning naar prestatie Innovatie & kennis markt Risico’s (ver)delen Financiering (deels) bij marktpartijen
• Maar ook: Onderling samenwerken vanwege schaalgrootte, kennis & vaardigheden
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
7
Manieren van uitbesteden
Traditioneel
Geïntegreerd
Managing agent
mede mogelijk gemaakt door
Verzelfstandigd
Coöperatie Challenge the future
8
VAN
2. Nieuwe samenwerkingsvormen
Inspanning, laagste prijs
eisen
Volgtijdelijk & gefragmenteerd
proces
‘Wij -Zij’
gedrag
NAAR
product
Bestek & tekeningen ‘Aannemers’
Resultaat, Prijs-kwaliteitverhouding Lange termijn
Functionele specs ‘integrale dienstverleners’
Samenhang, risicobeheersing, innovatie
Samenwerking, dialoog, partnership
Bron: Brink Management & Advies
Typen samenwerkingsvormen
Bron: Brink Management & Advies
‘Nieuwe’ samenwerkingsvormen Type
Doel
VRAAGGESTUURD Geïntegreerde contracten, Sturen op eindresultaat, ‘huisvesting als maincontracts dienst’ ESCO’s, DBFMO’s
TCO / LCC, financiering en financiële prikkel bij markt
Raamcontracten / Inkoopsamenwerkingsverbanden
Benutten van schaalvoordelen en bundelen van expertise
Partnerships / allianties / ketensamenwerking
Stroomlijnen van belangen, samen ontwikkelen, procesoptimalisatie
Managing agent
‘Tussenpartij’ voor coördinatie & kennis
AANBODGESTUURD Conceptontwikkeling
mede mogelijk gemaakt door
Gestandaardiseerd integraal product, lean keten, gezamenlijke ontwikkeling Challenge the future
11
3. Meebewegen met veranderend gebruik Toekomstwaarde = zorgen dat gebouw in gebruik is en blijft: Adaptief Vermogen
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
12
Gebruiksdynamiek
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
13
Herbestemmingsdynamiek
mede mogelijk gemaakt door
Challenge the future
14
4. Van nieuwbouw naar bestaande voorraad Bouwproductie per sector
Woningbouw herstel en verbouw Utiliteitsbouw herstel en verbouw
GWW onderhoud
Woningbouw nieuwbouw € 5,9 mld
€ 4,3 mld
Beheer en onderhoud € 5,7 mld € 25,1 mld € 9,1 mld
Onderhoud gebouwen
€ 9,7 mld
Nieuwbouw € 7,1mld mld € 25,4
Utiliteitsbouw nieuwbouw
€ 8,5 mld
GWW nieuwbouw en herstel
Onderscheid B&O t.o.v. PM Lange termijn / structureel karakter Continue interactie met gebruikers Diffuse regelgeving bestaande bouw Matige informatievoorziening voorraad Beperkte strategische & tactische aandacht • Sterk technische oriëntatie (niet op functionele aspecten gericht) • Specifieke zeer gefragmenteerde leveranciersmarkt met beperkt coördinatievermogen • • • • •
Foto © Morpheus, 2010
Huisvestingscyclus en informatiebehoefte
Initiatief
Definitie
Ontwerp
Voorbereiding
Realisatie
Exploitatie
Sloop / herontwikkeling / renovatie
17
Informatievoorziening door de keten • • • • • •
Specificeren Ontwerpen Verifiëren Integreren Valideren / rechtvaardigen Monitoring
In alle fasen van huisvestingproces werken vanuit & toetsen aan programma van eisen
Veranderende opgave infovoorziening - Veranderende sturingsprincipes (b.v. in prestatiecontracten) betekenen veranderende infobehoefte
- Veranderende rollen (b.v. in nieuwe contracten) betekenen overdracht van verantwoordelijkheid voor infovoorziening – t.b.v. verantwoording, control, controle - Adequate én efficiënte aanpassing informatievoorziening vergt samenwerking tussen partijen
19
Foto © Marina Noordegraaf, 2009
Uitgangspunten • Redeneren vanuit informatiebehoefte in de exploitatiefase; niet vanuit ‘beschikbare’ informatie in bouwproject; • Informatiebehoefte gerelateerd aan eisen aan en risico’s voor gebruiker en eigenaar. • Informatievoorziening passend bij verschillende ‘ontwikkelingsstadia’ beheerorganisatie (traditioneel – functionele maincontracts)
Relatie informatievoorziening BIM • • • • • • • • • •
Koppeling functionele specificatie – BIM Onafhankelijke Certificering van BIM-modellen (betrouwbaarheid, rijkdom) Simulatie / scenario’s Document management Clashdetectie Planning Configuratiemanagement Koppeling kostenraming Decision management BIM als kennisdrager voor totale levenscylcus (kennisbehoefte vanuit exploitatiefase)
