veiligheid, vormgeving en bediening

veiligheid, vormgeving en bediening het ontwerp van twee afschermingen voor de P7 bekerdrukmachine

Bachelor Opdracht Industrieel Ontwerpen Offset Machines B.V. : : : 2007 : : :

Sander Sloot S0088218

VEILIGHEID, VORMGEVING EN BEDIENING HET ONTWERP VAN TWEE AFSCHERMINGEN VOOR DE P7 BEKERDRUKMACHINE

Sander Sloot S0088218

Rapport in het kader van de Bachelor Opdracht voor de opleiding Industrieel Ontwerpen aan de Universiteit Twente. Opdrachtgever: Offset Machines BV Datum: Augustus 2007

De beoordelingscommissie, bestaande uit: Offset Machines BV: ir. J.C. van der Valk

Universiteit Twente: ir. J.W. Ho�ijzer

Universiteit Twente: prof. dr. ir. A. de Boer

S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 2

INHOUDSOPGAVE INLEIDING ............................................................................................................................................

5

H1

DE BEKERDRUKMACHINE .........................................................................................................

6

1.1

Speciaaldrukmachines .....................................................................................................

6

1.2

Opbouw ...........................................................................................................................

6

1.3

Het drukproces ................................................................................................................

8

1.4

De rollentrein ...................................................................................................................

9

NORMEN EN WETGEVING ........................................................................................................

10

2.1

Europese richtlijnen .........................................................................................................

10

2.2

NEN-EN 1050 ...................................................................................................................

10

2.3

ARBO-wet ........................................................................................................................

10

ONDERZOEK NAAR VEILIGHEID EN BEDIENING ........................................................................

11

3.1

Doelstelling ......................................................................................................................

11

3.2

Opzet van het onderzoek .................................................................................................

11

3.3

Taakanalyse ......................................................................................................................

11

Handelingen ter voorbereiding van produc�e ......................................................

12

Handelingen �jdens produc�e ..............................................................................

13

Handelingen na afloop van de prodc�e ................................................................

13

3.4

De blootgestelden ...........................................................................................................

14

3.5

Aanwezige veiligheidsmaatregelen .................................................................................

14

3.6

Risico analyse ...................................................................................................................

15

Methode van Fine & Kinney ..................................................................................

15

Risico beoordeling .................................................................................................

16

Algemene problemen ......................................................................................................

29

Reikhoogte ............................................................................................................

29

Scherpe randen .....................................................................................................

30

Bedrading .............................................................................................................

30

Bedieningsinterface ..............................................................................................

30

Conclusies onderzoek ......................................................................................................

31

CONCEPTVORMING .................................................................................................................

32

4.1

Ontwerpkader en -rich�ng ..............................................................................................

32

4.2

Programma van eisen en wensen ....................................................................................

33

4.3

Oplossingsrich�ngen .......................................................................................................

34

Bereikbaarheid van de hoge inktwerken ..............................................................

34

Toegang tot machine onderdelen .........................................................................

35

Beveiligen van de afscherming .............................................................................

37

Afschermen van de inktwerken .............................................................................

37

Combina�es ..........................................................................................................

40

Esthe�sche vormgeving van machines ............................................................................

42

Vormgeving van bekerdukmachines .....................................................................

42

Vormgeving van andere machines .......................................................................

44

H2

H3

3.7

3.8 H4

4.4


| 3

4.5

Kleur composi�es ............................................................................................................

47

4.6

Concepten ...........................................................................................................

48

Concept 1 ..............................................................................................................

48

Concept 2 ..............................................................................................................

50

Concept 3 ..............................................................................................................

51

Concept 4 ..............................................................................................................

52

Concept rich�ngen ..........................................................................................................

54

UITWERKING VAN DE CONCEPT RICHTINGEN ...........................................................................

55

5.1

Gebieden voor afscherming en bediening .......................................................................

55

5.2

Vormgeving van de uitgebreide afscherming ..................................................................

57

5.3

Toegang en beveiliging ....................................................................................................

60

Toegang en beveiliging bij de compacte afscherming ..........................................

60

Toegang en beveiliging bij de uitgebreide afscherming ........................................

62

Ergonomie .......................................................................................................................

64

Trappen .................................................................................................................

64

Bediening ..............................................................................................................

66

Bediening van de compacte afscherming .............................................................

66

Bediening van de uitgebreide afscherming ..........................................................

67

5.5

Globale afme�ngen .........................................................................................................

69

5.6

Onderdelen en materialen ..............................................................................................

74

Het basisframe .....................................................................................................

74

Geluidsreducerende panelen ................................................................................

75

Ramen ...................................................................................................................

77

Deuren ..................................................................................................................

77

Eindontwerpen ................................................................................................................

78

CONCLUSIE ...........................................................................................................................................

80

AANBEVELINGEN .................................................................................................................................

81

BRONVERMELDING ..............................................................................................................................

82

BIJLAGE A - Machine richtlijn 2006/42/EG ............................................................................................

83

BIJLAGE B - Gevaren iden�fica�e NEN-EN 1050 (1997) .........................................................................

86

4.7 H5

5.4

5.7


| 4

INLEIDING Offset Machines BV uit Enter is een bedrijf dat machines ontwikkeld om kunststof verpakkingen van een kleuren opdruk te voorzien. De P7 is een bekerdrukmachine, waarvan het basisontwerp al uit 1990 stamt. In de loop der jaren zijn er vele aanpassingen aan dit ontwerp gemaakt. Bij het verbeteren is vooral aandacht besteed aan de func�onaliteit van de machine. Met de komst van steeds strengere regels rond de veiligheid van machines is er enkele jaren geleden een afscherming voor de P7 ontworpen. De vormgeving en bediening hiervan zijn een groot discussiepunt geworden binnen de organisa�e van Offset Machines. Als afslui�ng van mijn bachelor Industrieel Ontwerpen, heb ik de taak op mij genomen om met een frisse blik naar de problema�ek rond de veiligheid, de vormgeving en de bediening van de bekerdrukmachine te kijken. Dit rapport behandelt het proces dat ik heb doorlopen om uiteindelijk tot het ontwerp van twee nieuwe afschermingen te komen. De resultaten worden getoond in de vorm van 3D gerenderde a�eeldingen. In het eerste hoofdstuk wordt besproken wat een bekerdrukmachine is en hoe deze is opgebouwd. De onderdelen die hier besproken worden dienen tevens als begripsbepaling voor termen die later in dit verslag aan bod komen. In dit hoofdstuk wordt tevens het drukproces toegelicht. Hoofdstuk twee behandeld kort enkele belangrijke normen en we�en die van belang zijn voor de veiligheid van machines. Hierbij komen de machinerichtlijn, de NEN-1050 norm en de ARBO-wet aan bod. Het onderzoek naar veiligheid en bediening van de bekerdrukmachine komt aan bod in hoofdstuk drie. Dit prak�jkonderzoek is uitgevoerd bij Poorthuis Speciaaldruk BV in Vriezenveen. Aan de hand van een taakanalyse is gekeken welke handelingen er verricht worden bij het werken met de machine. Hierbij is speciaal gelet op de gevaren die mogelijk kunnen optreden. Met behulp van de methode van Fine & Kinney is een risico analyse gemaakt die kijkt naar de blootstelling, het effect en de waarschijnlijkheid van het gevaar. Hieruit is een lijst gekomen met risicovolle handelingen bij bepaalde onderdelen uit de machine. Deze risico’s vormen het uitgangspunt voor het creëren van concepten die de veiligheid van de bekerdrukmachine moeten verbeteren. Hoofdstuk vier staat in het teken van de concep�ase. Eerst is vastgesteld wat het projectkader en de projectrich�ng zijn, daarna is een programma van eisen opgesteld en is begonnen met een morfologisch schema om de oplossingsrich�ngen uit te diepen. Bij het creëren van concepten is aandacht besteed aan de vormgeving van concurrerende bekerdrukmachines en andere industriële machines. Uiteindelijk zijn er drie verschillende concepten ontwikkeld die de basis hebben gelegd voor de twee conceptrich�ngen, namelijk een compacte en een uitgebreide afscherming. In het laatste hoofdstuk, nummer vijf, worden de twee conceptrich�ngen verder uitgewerkt. De ergonomische aspecten worden behandeld, maar ook de toegang, de beveiliging en de opbouw van het geheel. De materiaalkeuze wordt besproken en de toepassing van geluidsreducerende panelen. De twee conceptrich�ngen worden nu aangeboden als eindontwerpen. In het onderdeel aanbevelingen wordt kort besproken hoe deze eindontwerpen uiteindelijk moeten worden uitgewerkt tot een echte fysieke afscherming.


| 5

H1

DE BEKERDRUKMACHINE

1.1

SPECIAALDRUKMACHINES

Speciaaldrukmachines zijn ontworpen om kunststof verpakkingen van een kleuren opdruk te voorzien. Voor het bedrukken wordt een speciale inkt gebruikt die droogt in UV licht. Hoewel speciaaldrukmachines breed inzetbaar zijn voor allerlei soorten verpakkingen, wordt er alleen gekeken naar de machine die kunststof bekers bedrukt, namelijk de P7 bekerdrukmachine van Offset Machines. Wel wordt er gekeken naar de veiligheidsaspecten van de andere speciaaldrukmachines, omdat deze in de basisopbouw niet veel verschillen van de P7.

Figuur 1.1 - De P7 bekerdrukmachine

1.2

OPBOUW

De bekerdrukmachine van Offset Machines BV bestaat uit een aantal onderdelen. De toevoerbuffer is het onderdeel dat zorgt voor de aanvoer van bekers. De bekers worden omhoog gebracht en via de toevoerband naar de machine kern getransporteerd. In de machine kern vindt het bedrukken van de bekers plaats. De machine kern is bereikbaar via de voorkant, met het bedieningspaneel, en de zijkant. Aan beide kanten bevinden zich wegneembare afschermingen in de vorm van draaideuren. De inktwerken zijn om de drukunit heen gebouwd, die zich bij de machine kern bevindt. De stapelaartafel zorgt voor de afvoer van de bekers. Hier kunnen de bekers direct worden afgenomen of verder getransporteerd rich�ng de verpakkingsmachine. Het onderstaande figuur toont de belangrijkste onderdelen die zich in de machine kern en de drukunit bevinden. Indexcilinder met doornen

Inktwerk Motor

Gasbrander Schroeventoevoer Afvoerband

Drukunit, met drukcilinder en clichécilinders Figuur 1.2 - Belangrijke onderdelen in de machine kern S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 6

Figuur 1.3 op deze pagina, toont een bovenaanzicht van de verschillende onderdelen van de bekerdrukmachine. Elk onderdeel is gekoppeld aan een foto die toont hoe dat onderdeel er in het echt uitziet. Met pijlen is de bekerdoorvoer weergegeven.

Toevoerbuffer Machine kern Stapelaartafel Toegang voorkant

Toegang zijkant

Drukunit met inktwerken

Figuur 1.3 - Bovenaanzicht van de machine opbouw


| 7

1.3

HET DRUKPROCES

Het bedrukken van kunststof verpakkingen gebeurt met speciale UV drogende inkt. Het drukproces wordt ook wel hoogdrukken genoemd, omdat de inkt wordt aangebracht op een plaat met een kunststof laag op een metalen drager, waarvan de te drukken a�eelding of tekst uitsteekt boven de plaat. Deze plaat wordt in vakterm de cliché genoemd. Vanaf de cliché wordt de inkt overgebracht op een rubberdoek die op de drukcilinder is geplakt. Hier komen alle kleuren op samen, zodat de gehele a�eelding in een keer op het kunststof materiaal gedrukt kan worden. Dit in tegenstelling tot papierdruk, waarbij elke kleur apart wordt gedrukt. De overdracht van inkt vanuit de inktbak naar het rubberdoek vindt plaats in de inktwerken. Per kleur is dan ook een inktwerk noodzakelijk. De bekerdrukmachine kan maximaal acht kleuren drukken, dit betekent dat er acht inktwerken rond de drukcilinder geposi�oneerd zijn. Van aanvoer tot afvoer doorloopt de kunststof beker een cyclus bestaande uit een voorbehandeling, het drukken en een nabehandeling. In het figuur hieronder staat schema�sch weergegeven hoe het drukproces werkt en welke onderdelen van de machine daarbij betrokken zijn. De volgorde van nummering staat gelijk aan de cyclus die een beker doorloopt �jdens het drukproces. Beker aanvoer 3. 1. 2.

4. Beker afvoer

5. Figuur 1.4 - Schema�sch overzicht van het drukproces (links) en de situa�e in de bekerdrukmachine (rechts)

1. Schroeventoevoer (Feeder) Het machine onderdeel waarmee de onbedrukte bekers vanaf de aanvoerlijn met hoge snelheid op de doornen worden geplaatst.

4. Drukcilinder Cilinder met de rubberdoeken die het drukbeeld beva�en. Deze drukt de inkt op de kunststof beker.

2. Doorn Opzetstuk van metaal of kunststof, in de vorm van het te bedrukken object. Hier worden de bekers op geplaatst �jdens de druk-cyclus. Door een vacuüm te creëren blijven de bekers op de doornen zi�en als de indexcilinder op hoge snelheid ronddraait.

5. UV-lamp Onderdeel van de nabehandeling. De inkt op de bekers wordt gedroogd met behulp van UV licht.

3. Gasbrander Onderdeel van de voorbehandeling van het materiaal. De gasvlam verwarmt het kunststof oppervlak van de beker, zodat de inkt beter hecht


| 8

1.4

DE ROLLENTREIN

Het inktwerk bevat alle rollen die nodig zijn om een kleur op een verpakking te drukken. Dit zijn dus alle rollen, behalve de drukcilinder zelf. Deze bevat namelijk de rubberdoeken waarop alle kleuren tot een druk samenkomen. De bekerdrukmachine bevat acht inktwerken die rondom de drukcilinder geposi�oneerd zijn, dit betekent dus dat er maximaal met acht kleuren gedrukt kan worden. Hieronder staat een schema�sch overzicht van alle rollen die zich in een inktwerk bevinden en de plaatsing ten opzichte van elkaar. Al deze rollen samen wordt de rollentrein genoemd.

3. 1.

5.

2.

4.

8.

6. 5.

7.

3. Het inktwerk Figuur 1.5 - Overzicht van alle drukrollen

1.

Drukcilinder, bevat rubberdoeken

5.

Meelooprollen

2.

Cliché cilinder, bevat verhoogde drukplaat

6.

Likrol (Ductor roller)

3.

Opdraagrol (Form roller)

7.

Inktrol (Fountain roller)

4.

Verwrijfrol (Oscilla�ng roller)

8.

Inktbak, voor inktopslag

Figuur 1.6 - Drukrollen in de rollentrein S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 9

H2

NORMEN EN WETGEVING

Voor het ontwerp, de verkoop en het gebruik van machines zijn in Europa een groot aantal we�en en normen opgesteld. De bekerdrukmachine moet hieraan voldoen. Enkele van deze regels zullen worden gebruikt �jdens het onderzoek naar de veiligheid en bediening en toegepast �jdens de ontwerpfase. In dit hoofdstuk zal gekeken worden naar de machinerichtlijn, de CE-markering, de NEN-EN 1050 norm en de ARBO wetgeving.

2.1

EUROPESE RICHTLIJNEN

In 1985 is de Europese ministerraad begonnen met het harmoniseren van Europese wetgeving op het gebied van handel en het gebruik van industriële producten. Er zijn een aantal richtlijnen opgesteld waaraan bepaalde productgroepen moeten voldoen. Hee� het product de goedkeuring, dan krijgt het de CE-markering, een merkteken dat aangee� dat het product voldoet aan de (minimale) eisen met betrekking tot veiligheid, milieu en gezondheid voor de gebruikers. Aan de Europese richtlijnen is na�onale wetgeving gekoppeld. De richtlijnen maken het mogelijk dat een product met een goedkeuring in bijna alle Europese landen verhandeld en gebruikt mag worden, dit is goed voor de vrije markt werking en het stelsel van open grenzen. Tegenwoordig zijn er zelfs een aantal interna�onale afspraken die import en gebruik van machines vergemakkelijkt. De richtlijn die van belang is voor de bekerdrukmachine is de machinerichtlijn. De meest actuele versie, 98/37/EG, stamt al uit 1998. Er is een nieuwe machinerichtlijn ontworpen die eind 2009 van kracht wordt, dit is richtlijn 2006/42/ EG. Een korte lijst van belangrijke eisen voor de bekerdrukmachine is terug te vinden in bijlage A. De richtlijnen zelf geven vaak alleen omschrijvingen van eisen waaraan producten moeten voldoen, de technische details zijn te vinden in een aantal normen op het gebied van veiligheid. De richtlijnen zijn regels waaraan een product moet voldoen, terwijl de norm slechts een aanbeveling is.

2.2

NEN-EN 1050

De NEN-EN 1050 norm is een Nederlandse versie van de Europese norm EN-1050 en ge�teld: ‘Veiligheid van machines. Principes voor risicobeoordeling.’ De huidige versie van deze norm stamt uit 1997 en beschrij� procedures om te voldoen aan de veiligheidscriteria uit de machinerichtlijn. De iden�fica�e van de gevaren in deze norm wordt gedaan aan de hand van de normen EN 292-1 en EN 292-2, hierin worden gevaren voor werknemers op fysische basis beschreven. De lijst voor het iden�ficeren van gevaren uit de NEN-EN 1050 norm, zal worden gebruikt bij de taak- en risico analyse en staat weergegeven in bijlage B.

2.3

ARBO-WET

Het doel van de arbeidsomstandighedenwet is dat de arbeidsomstandigheden bij alle werkgevers in Nederland veilig en gelijkwaardig zijn. De hoofdlijnen van het arbobeleid staan in de Arbo-wet beschreven en de arbeidsinspec�e ziet erop toe dat alle werkgevers de wet naleven. De Arbo-wet bestaat naast deze hoofdlijnen ook uit het arbobesluit, de arboregeling en de arbobeleidsregels. Het arbobesluit bevat voorschri�en voor een goed arbobeleid. In de arboregeling staan voorschri�en voor specifieke onderwerpen beschreven. In de arbobeleidsregels staan de richtlijnen voor de uitvoering van de wet. De nieuwste versie van de Arbo-wet is 1 januari 2007 van kracht gegaan. De beleidsregels in de arbeidsomstandighedenwet zijn erg algemeen en niet direct toepasbaar bij ontwerpen. De regels gana voornamelijk over de taak die de werkgever hee� om zijn werknemers goed voor te lichten over de bestaande risico’s en aan te geven waar de risico’s zich bevinden. Bij specifieke regels wordt in deze wet doorverwezen naar de NEN normen, waarin wel duidelijke eisen worden vermeld. In dit rapport wordt de ARBO-wet alleen gebruikt om de eisen rond geluyidsoverlast en gehoorbeschadiging te behandelen, dit is terug te vinden in paragraaf 5.6.


| 10

H3

ONDERZOEK NAAR VEILIGHEID EN BEDIENING

3.1

DOELSTELLING

Het doel van het onderzoek naar veiligheid en bediening is het analyseren van de veiligheids risico’s die optreden �jdens het bedienen van de P7 bekerdrukmachine. Aan de hand van de uitkomsten van een risico analyse, worden in een later stadium concepten tot verbetering van de machineveiligheid gemaakt. Het �jdsbestek waarin dit onderzoek plaatsvindt is twee weken.

3.2

OPZET VAN HET ONDERZOEK

Het onderzoek naar de veiligheid en bediening van de bekerdrukmachine zal worden uitgevoerd bij Poorthuis Speciaaldruk BV in Vriezenveen. In deze zusteronderneming van Offset Machines BV staan de speciaaldrukmachines opgesteld voor de produc�e. Het produc�e proces bestaat uit het klaarmaken van de machines, het bedrukken van de kunststof bekers en het ombouwen van de machine naar de ‘neutrale’ stand. Bij Poorthuis Speciaaldruk BV wordt met een ploegendienst van drie ploegen gewerkt: de ochtend-, de middag- en de nachtploeg. De ochtend- en middagploegen werken met volle beze�ng, terwijl de nachtploeg maar enkele machines draaiende houdt. Om de veiligheid van de bekerdrukmachine te kunnen beoordelen zal er eerst onderzocht moeten worden welke gevaren het bedienen van de machine met zich meebrengt en waar problemen met de bediening optreden. De taakanalyse is een geschikte methode om de gevaren per verrich�e handeling te iden�ficeren. Het zal worden uitgevoerd door de werknemers �jdens het bedienen van de machine te observeren en gesprekken met hen te voeren. Naast de gevaren, moeten ook de blootgestelden, de werknemers zelf, worden geïden�ficeerd. Het is belangrijk te weten welke groepen mensen in aanraking komen met de bekerdrukmachine en welke invloed dit kan hebben op de bediening van de machine. In de taakanalyse zullen de reeds aanwezige veiligheidsmaatregelen worden weggelaten, zodat alleen de veiligheid van de machine zelf wordt onderzocht. Er wordt wel aandacht besteed aan de aanwezige veiligheidsmaatregelen, om de gebreken ervan aan te tonen. Als alle handelingen, gevaren en werknemers zijn geïden�ficeerd kan worden begonnen met een risicoanalyse. Hiervoor zal de methode van Fine & Kinney worden gebruikt, die de risico’s scha�en aan de hand van het effect van het gevaar, de blootstelling eraan en de waarschijnlijkheid waarmee het plaatst kan vinden. De meest risicovolle handelingen of machine onderdelen zullen als basis dienen voor het verbeteren van de bekerdrukmachine. In het onderstaande model, figuur 2.1, staat de opzet van het onderzoek naar veiligheid en bediening weergegeven. Gevaren iden�ficeren

Blootgestelden iden�ficeren

Aanwezige veiligheidsmaatregelen

Risico’s beoordelen Conclusies Figuur 3.1 - Onderzoeksmodel

3.3

TAAKANALYSE

De taakanalyse hee� als doel om alle gevaren te iden�ficeren die op kunnen treden �jdens het bedienen van de bekerdrukmachine. Dit is een goede methode voor het begin van het onderzoek, omdat er meteen kennis wordt gemaakt met de arbeidsomstandigheden waaronder de bekerdrukmachine in de prak�jk wordt gebruikt. Om de bekerdrukmachine veiliger te kunnen maken is het belangrijk te weten hoe de machine gebruikt wordt, door wie en met welke regelmaat. Om hierachter te komen worden de werknemers �jdens hun alledaagse werk geobserveerd. De handelingen die zij verrichten worden vastgelegd en daarbij wordt specifiek gelet op gevaren die mogelijk kunnen optreden. Zo ontstaat een overzichtelijke lijst van handelingen en gevaren, deze is verderop in dit hoofdstuk te vinden. Uit de observa�es moet blijken of de ontdekte gevaren ontstaan door het ontwerp van de machine zelf of dat de instelling van de werknemers en de lak aan veiligheidsregels de oorzaak is.


| 11

Het probleem van deze aanpak van de taakanalyse, is dat er gevaren zijn die gemakkelijk over het hoofd worden gezien �jdens de observa�e, maar die toch voor de werknemer erg vervelend zijn. Naast de observa�es worden daarom ook gesprekken gevoerd met enkele werknemers van Poorthuis Speciaaldruk, zodat hun visies op veiligheid en bediening ook aan bod komen in het onderzoek. De taakanalyse bestaat uit drie verschillende onderdelen, de handelingen ter voorbereiding van de produc�e, de handelingen �jdens de produc�e en de handelingen na afloop van de produc�e. De gevaren die per handelingen worden ontdekt, worden geïden�ficeerd aan de hand van de NEN-EN 1050 norm. De lijst met gevaren uit deze norm is opgenomen in bijlage B. In deze paragraaf worden overzichtelijk lijsten van de handelingen en bijkomende gevaren getoond, deze worden verder toegelicht in paragraaf 3.4, risico analyse. De loca�e waar de handeling plaatsvindt is benoemd naar de onderdelen zoals deze zijn benoemd in figuur 1.3. HANDELINGEN TER VOORBEREIDING VAN PRODUCTIE De handelingen ter voorbereiding van de produc�e zijn gericht op het produc�eklaar maken van de bekerdrukmachine. Vanuit de ‘neutrale’ stand wordt de machine omgebouwd naar de stand waarmee bedrukt kan worden. Het produc�eklaar maken van de bekerdrukmachine duurt ongeveer een tot twee uur, a�ankelijk van het type beker dat bedrukt moet worden en het materiaal ervan. De lijst hieronder is een opsomming van de gevonden handelingen en de gevaren die erbij kunnen ontstaan. Handeling

Loca�e

Lichaamsdeel

Gevaar voor…

Inkt mengen

-

Huid Longen

Contact met schadelijke stof. Inademen van schadelijke stof.

Rollen in rollentrein plaatsen

Inktwerk

Vingers Hand, vingers Hele lichaam

Bekneld raken tussen rol en ophanging. Snijden aan scherpe randen. Vallen door reikhoogte.

UV tunnel plaatsen

Voorkant

Ogen Arm, hand

Verblinding door UV straling. Brandwonden en blaren door hete onderdelen.

Doornen plaatsen

Voorkant

Hoofd Hand Schroevendraaier of doorn.

Stoten aan scherpe punten. Stoten aan doordraaiende doornen. Laten vallen in de buurt van de machine.

Drukplaten (cliché) plaatsen

Inktwerk

Vingers Hand

Bekneld raken tussen cliché cilinders. Snijden aan randen cliché.

Beker doorloop afstellen

Voorkant

Arm, hand, vingers Bekneld raken bij snel bewegende onderdelen.

Gasbranderhoogte instellen

Voorkant

Hand Hele lichaam

Brandwonden en blaren door hete onderdelen. Vallen in de machine door slechte bereikbaarheid. Stoten aan scherpe punten.

Rubberdoek schoonmaken

-

-

-

Drukcilinder schoonmaken

Zijkant

Vingers Schoonmaakdoek

Bekneld raken bij de drukcilinder. Naar binnen trekken.

Rubberdoek beves�gen

Zijkant

-

-

Kleurpatroon afstellen

Voorkant

Hoofd

Snijden aan scherpe randen. Stoten aan scherpe punten en uitstekende onderdelen in de machine.

Bekers inladen

Toevoerbuffer

Vingers Hand

Bekneld raken tussen tandwiel en ke�ng. Stoten aan beker toevoer pallen. Snijden aan ke�ngen.

-

-

Drukwerk nameten

-


| 12

HANDELINGEN TIJDENS PRODUCTIE Als de machine eenmaal draait en vele bekers per minuut bedrukt, is het de taak aan de werknemer om het produc�e proces te controleren en te zorgen dat er genoeg bekers worden toegevoerd. De handelingen in het schema hieronder beschrijven de gevaren �jdens de produc�e. Er zullen handelingen zijn die ook voor de produc�e al verricht werden, deze worden nogmaals genoemd om aan te geven dat ze ook hier een belangrijke rol spelen. Handeling

Loca�e

Lichaamsdeel

Gevaar voor…

Bekers inladen

Toevoerbuffer

Vingers

Bekneld raken tussen tandwiel en ke�ng. Stoten aan beker toevoer pallen. Snijden aan ke�ngen.

Doorloop bekers controleren (aanvoer)

Toevoerband, feeder

Hand Hand

Hele lichaam

Bekneld raken tussen schroef-koppen van de feeder. Snijden aan scherpe randen van de feeder. Stoten aan doornen. Vallen door reikhoogte.

Doorloop bekers controleren (afvoer)

Afvoerband, voorkant

Hand

Schaafwonden door tandriemen. Bekneld raken tussen tandriem en doorn. Stoten aan beker afduwer.

Inkt toevoegen/wegstrijken

Inktwerken

Hele lichaam Hand Werktuig

Vallen door reikhoogte. Bekneld raken tussen rollen. Snijden aan scherpe randen inktbak. Naar binnen trekken in de machine.

Inktbak controleren

Voorkant

Hele lichaam

Vallen door reikhoogte.

Druk kwaliteit controleren

-

-

-

Drukplaat (cliché) schoonmaken

Inktwerken

Hand Kwast

Bekneld raken tussen rollen Naar binnen trekken.

Folierol vervangen

Verpakkingsmachine (geen Offset)

Arm, hand

Wrijven of schaven aan lopende band.

Bekers opbergen

Stapelaar

Hand Kleding

Bekneld raken tussen spaken en ke�ng. Vastraken en opwikkelen in machine.

HANDELINGEN NA AFLOOP VAN PRODUCTIE De handelingen na afloop van de produc�e moeten de bekerdrukmachine weer terug brengen in zijn ‘neutrale’ stand. Dit betekend dat alles kaal en schoongemaakt moet worden, zodat er met een nieuwe produc�e kan worden begonnen. Handeling

Loca�e

Lichaamsdeel

Gevaar voor…

Inktbakken schoonmaken Inktwerk

Hand Hele lichaam

Snijwonden door scherpe randen inktbak. Vallen door reikhoogte. Contact met schadelijke stof.

Rubberdoeken verwijderen

Zijkant

-

-

Rollen uit rollentrein verwijderen en opbergen

Inktwerk

Vingers Hand, vingers Hele lichaam

Bekneld raken tussen rol en ophanging. Snijden aan scherpe randen. Vallen door reikhoogte.

Rollen schoonmaken

-

-

-

Gevallen bekers opruimen

Voorkant en zijkant

Hoofd

Stoten aan scherpe punten. Brandwonden en blaren door hete onderdelen. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 13

3.4

DE BLOOTGESTELDEN

De ploegen die constant met de bekerdrukmachine werken zijn in te delen in drie categorieën: de ploegbazen, de heftruck bestuurder en de normale werknemers. Per ploeg zijn er twee ploegbazen aanwezig, een he�ruck bestuurder en een aantal werknemers variërend van vier tot �en personen. De he�ruck bestuurder komt zelf niet in aanraking met de machines en zal daarom worden weggelaten bij het iden�ficeren van de blootgestelden. Over het algemeen is er een grote spreiding in lee�ijd bij elke ploeg. De ploegbazen zijn de mensen met de meeste ervaring en de meeste rechten in de fabriek. In principe geldt dat alleen de ploegbaas de afschermingen mag openen om bij de machine te kunnen, in de prak�jk blijkt dit niet al�jd het geval te zijn. Vaak staan de afscherming open zonder dat er een ploegbaas in de buurt is of zet de ploegbaas de afscherming open zonder dat het nodig is. De lee�ijdscategorie van de ploegbazen varieert van 20 tot 40 jaar. Alle ploegbazen zijn van het mannelijke geslacht. De normale werknemers die vooral moeten zorgen dat er genoeg bekers worden ingeladen of ingepakt verschillen behoorlijk in lee�ijd. Enkele zijn jonger dan 20 jaar, dit zijn meestal jongeren die nog op de middelbare school zi�en of klaar zijn met de opleiding en het werk als bijbaan of vakan�ewerk hebben. De mensen ouder dan 20 jaar hebben een laag opleidingsniveau, maar redelijke ervaring met het werk in de fabriek. Van de normale werknemers is ongeveer 90% van het vrouwelijke geslacht.

3.5

AANWEZIGE VEILIGHEIDSMAATREGELEN

De reeds aanwezige veiligheidsmaatregelen bestaan voornamelijk uit afschermingen aan de voor- en zijkant van de bekerdrukmachine. Deze afschermingen moeten voorkomen dat iedereen dicht bij de snel bewegende onderdelen in de machine kan komen. In de prak�jk blijkt echter dat de afschermingen vaak worden open gezet. Dit probleem ontstaat wanneer de afscherming niet op slot is gezet en iedereen vrije toegang hee� tot de kern van de machine. De instelling van de werknemers is op dit gebied verkeerd, want in principe is het niet de bedoeling dat de afscherming zomaar geopend kan worden. Het openze�en van de afscherming wordt hen wel gemakkelijk gemaakt, omdat de slotbeveiliging te saboteren is. Figuur 3.2 - Afscherming aan de voorkant (links) en de zijkant

De afscherming moet de werknemers onder andere beschermen tegen de schadelijk UV straling die vrijkomt in de vorm van strooilicht. Hier voldoet de aanwezige afscherming niet aan de veiligheidseisen. Wanneer het gesloten is, ontstaat er een kier bij de scharnieren van de deur, waardoor er nog steeds veel strooilicht langs schijnt. Dit licht komt recht in de ogen van de werknemer die bezig is bij de stapelaartafel of de toevoerbuffer. Als �jdelijke oplossing is er een stuk karton over de kier heen geplakt, zoals te zien is in figuur 3.3. Eigenlijk is het bedoeling dat de kier wordt afgedicht met een rubberen strip aan de binnenzijde van de afscherming, maar om de een of andere reden is deze strip nooit geplaatst bij de construc�e van de afscherming.

Figuur 3.3 - Afscherming d.m.v. karton aan de voorkant (links) en strooilicht aan de zijkant S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 14

In figuur 3.4 is te zien dat de afscherming in contact komt met elektriciteitsdraden van de inktwerken �jdens het open en dichtdoen. Dit contact tussen de bedrading en de afscherming zorgt voor onnodige slijtage aan de kabel en kan grote gevaren opleveren in combina�e met de metalen behuizing van de afscherming wanneer de kabel kapot gaat. Dit probleem is opgemerkt door Offset Machines en er is daarom bewust gekozen voor een flexibele kabel.

Figuur 3.4 - Conctact tussen afscherming en bedrading (links) en een groot gat in de afscherming (rechts)

In de afscherming aan de voorkant van de bekerdrukmachine is een groot gat gezaagd, zodat de bekerafvoer er door past. Dit gat zorgt voor nog meer strooilicht dat vrijkomt en hee� scherpe randen waar een werknemer zich aan kan snijden, dit is te zien op de rechter foto in figuur 3.4. De reeds aanwezige veiligheidsmaatregelen leveren dus nog veel problemen op �jdens het bedienen van de bekerdrukmachine. De afschermingen zijn ontworpen om de risico’s op verwonding te verminderen, maar in prak�jk blijkt dit niet helemaal te werken. Er komen zelfs nieuwe gevaren bij.

3.6

RISICO ANALYSE

De taakanalyse hee� een duidelijk inzicht gegeven in de gevaren die mogelijk kunnen optreden �jdens het bedienen van de bekerdrukmachine. De gevaren alleen zeggen echter nog niets over het risico op verwonding �jdens de handelingen. Om de gevaren met elkaar te kunnen vergelijken wordt er een risico analyse uitgevoerd, hiervoor zal de methode van Fine & Kinney worden toegepast. Deze methode kijkt niet alleen naar het effect van het gevaar op de werknemer, maar ook naar de �jd dat de werknemer wordt blootgesteld aan het gevaar en de waarschijnlijkheid waarmee het kan plaatsvinden. Aan de hand van de resultaten van de risico analyse, zal uiteindelijk bepaald worden welke onderdelen van de machine verbeterd moeten worden om de veiligheid ervan te vergroten. METHODE VAN FINE & KINNEY De methode van Fine & Kinney is een manier om risico’s te beoordelen aan de hand van drie criteria, namelijk het effect, de blootstelling en de waarschijnlijkheid. De drie criteria zijn onder te verdelen in een aantal klassen waaraan een getalswaarde is gekoppeld. De uiteindelijke risicofactor is het product van deze drie factoren. Het effect gee� aan welke gevolgen zijn verbonden aan een bepaald gevaar. Dit kunnen gevolgen zijn voor de werknemer, zoals het verliezen van een vinger of schade aan de machine en de produc�e. Het effect criteria is onderverdeeld in meerdere gevolgen met een oplopende schadeclaim voor het bedrijf. De blootstelling gee� aan hoe vaak per dag een werknemer wordt blootgesteld aan een gevaar. De schaal van dit criteria is omlaag gebracht naar een dagschaal in plaats van een schaal op jaarbasis, omdat dit een meer realis�sch beeld gee� van de handelingen die in de taakanalyse onderzocht zijn. Als laatste speelt de waarschijnlijkheid nog een belangrijke rol. Dit gee� aan of het denkbaar is dat een gevaar plaatsvindt. Deze factor is het minst objec�ef, omdat het op basis van inscha�ngsvermogen wordt beoordeeld. Een gevaar waarvan iemand denkt dat het zeer onwaarschijnlijk is dat het plaatsvindt, kan door een ander persoon als goed mogelijk worden beschouwd.


| 15

Het onderstaande schema toont alle criteria en de getalswaardes die erbij horen. (E) Effect

(B) Blootstelling

1

Gering (EHBO letsel)

0,5

Dagelijks

3

Belangrijk (medische hulp arts)

1

Eens per dienst (acht uur)

5

Erns�g, kort verzuim (verlies vinger)

2

Eens per vier uur

7

Erns�g, invaliditeit (verlies hand)

3

Eens per uur

10

Erns�g, invaliditeit (verlies arm)

6

Eens per kwar�er

15

Zeer erns�g (dodelijke afloop)

10

Voortdurend

(W) Waarschijnlijkheid

(R) Risico = E x B x W

0,1

Bijna niet denkbaar

< 20

Zeer beperkt risico

0,2

Prak�sch onmogelijk

20-69

Mogelijk risico

0,5

Denkbaar, maar erg onwaarschijnlijk

69-199

Belangrijk risico

1

Enkel mogelijk als grensgeval

200-400 Hoog risico

3

Ongewoon, maar mogelijk

> 400

6

Zeer goed mogelijk

10

Te verwachten

Zeer hoog risico

RISICO BEOORDELING Per handeling wordt uitgelegd waarom en hoe de taak wordt uitgevoerd en staan de verschillende gevaren weergegeven. Elk gevaar is nu gekoppeld aan een nummer zoals dat terug te vinden in de NEN-EN 1050 norm en de risico factor van elk gevaar is uitgewerkt aan de hand van de methode van Fine & Kinney. De handelingen staan niet meer gesorteerd op voor, �jdens en na produc�e en ook staan alle handelingen die vaker voorkomen maar een keer vermeld. Foto’s van de machine onderdelen moeten meer inzicht geven in de mogelijke gevaren die kunnen optreden bij elke handeling. Handeling:

Rollen in rollentrein plaatsen en uit rollentrein verwijderen

Plaats:

Inktwerk

Gebruiksfase:

Voor en na afloop van de produc�e

Uitleg:

A�ankelijk van het aantal kleuren waarmee gedrukt gaat worden, moeten een aantal inktwerken van drukrollen worden voorzien. Deze moeten een voor een geplaatst worden door de werknemer.

Opmerkingen:

Soms wordt gebruik gemaakt van een hamer om de rol goed te posi�oneren of los te halen. Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

1.1

De rollen komen soms vastgeklemd te zi�en in de ophanging. Een vinger kan hiertussen komen en bekneld raken.

Gekneusde of gebroken vingers.

3

2

0,5

3

1.2

1.3

De scherpe randen van het inktwerk vergroten de kans op snijwonden.

Snijwonden aan hand en arm.

1

2

3

6

1.3

8

De hoogste inktrollen zijn alleen goed bereikbaar via een klein opstapje aan de voorkant van de machine (zie algemene problemen: reikhoogte).

Valgevaar: verwondingen gehele lichaam.

3

2

3

18

ID

NEN1050

1.1


| 16

Foto’s: opdraagrol (links) en de rollentrein in een inktwerk (rechts).

Handeling:

UV tunnel plaatsen

Plaats:

Voorkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

De UV tunnel zorgt dat het felle licht van de UV lamp alleen gericht is op de doorn met de beker. De groo�e van de cilinder hangt af van het type verpakking dat bedrukt moet worden. Bij een te grote cilinder komt er veel strooilicht vrij, wat erg gevaarlijk is �jdens het bedienen van de machine.

Opmerkingen:

Tijdens het ombouwen worden vaak te ruime tunnels geplaatst of de tunnels worden niet vervangen bij produc�e met kleinere bekers.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

2.1

6.2

Slechte afscherming van UV straling of teveel strooilicht rond de machine.

Lasogen en blindheid.

5

10

6

300

2.2

3.1

Contact met cilinder die hoge temperaturen kan bereiken door de UV lamp.

Brandwonden en blaren aan de hand.

3

2

0,5

3

2.3

3.1

Contact met afvoerbuis van hete lucht aan Brandwonden de voorkant van de machine. en blaren op arm en hand.

3

2

0,5

3

Foto’s: strooilicht in de machine (links), twee UV cilinders (midden), aanzicht zijkant machine (rechts).


| 17

Handeling:

Doornen plaatsen en verwijderen

Plaats:

Voorkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

Bij het verwijderen van de doornen wordt de gehele machine stopgezet. De doornen worden handma�g los- of vastgeschroefd. Nadat een doorn is geplaatst of verwijderd wordt de schijf met doornen een stand doorgedraaid. Dit gebeurt gecontroleerd met de veiligheidsbediening.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

3.1

1.6

De werknemer loopt de kans zijn hoofd te stoten aan de feeder, als hij licht voorover gebukt de doornen losschroe�.

Lichte verwondingen aan het hoofd.

3

3

6

54

3.2

1.6

Stootgevaar bij doordraaien doornen.

Gebroken hand.

7

2

0,2

2,8

3.3

8.6

De werknemer kan de schroevendraaier of Verwondingen een doorn laten vallen in de buurt van de voet, schade machine. machine.

1

2

0,2

0,4

Foto’s: Potdoorn onderkant (links), bekerdoorn in machine (midden), potdoornen bovenkant (rechts).

Handeling:

Drukplaten (cliché) plaatsen

Plaats:

Inktwerk

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

De drukplaten zijn dunne metalen platen die om de cliché cilinder worden gespannen. Hierbij geldt tevens dat het aantal drukplaten dat geplaatst moet worden a�ankelijk is van het aantal kleuren van de bedrukking. Als de machine uit staat en de inktwerken zijn losgekoppeld kan de drukplaat geplaatst worden. De onderzijde van de drukplaat wordt rond de daarvoor aanwezige pinnen beves�gd en de cliché cilinder wordt langzaam doorgedraaid. Het einde van de plaat wordt ook rond de pinnen op de cliché cilinder beves�gd en met een schroevendraaier wordt de plaat strak gespannen.

Opmerkingen:

Soms wordt een hamer gebruikt om de plaatranden plat te slaan, om zo de plaat beter aan te spannen.


| 18

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

4.1

1.1

Bekneld raken van de hand tussen twee draaiende cliché cilinders.

Gekneusde of gebroken hand en vingers.

5

3

0,5

7,5

4.2

1.3

Tijdens het vasthouden van de plaat en het doordraaien van de cliché cilinder loopt de werknemer het gevaar zijn hand te snijden aan de randen van de cliché.

Snijwonden hand en vingers.

1

3

3

9

Foto’s: Cliché cilinders rond de drukcilinder (links), cliché rond de cilinder gespannen (rechts).

Handeling:

Gasbrander hoogte instellen

Plaats:

Voorkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

De gasbrander bevindt zich midden in de machine achter de doornen, wanneer de hoogte ervan moet worden bijgesteld moet de bediener met zijn hele lichaam vooroverbuigen en zich gedeeltelijk in de machine wurmen, omdat de bediening ervan ver naar achteren is geplaatst.

Opmerkingen:

Vaak wordt de afvoerbuis voor hete lucht �jdelijk weggehaald om beter bij de machine te kunnen �jdens het ombouwen ervan.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

5.1

3.1

Contact met gasbrander die hoge temperaturen kan bereiken.

Brandwonden en blaren op de handen.

3

2

0,5

3

5.2

3.1

Contact met afvoerbuis van hete lucht aan Brandwonden de voorkant van de machine. en blaren op de handen.

3

3

6

54

5.3

8.7

Ongeschikte plaatsing van handma�ge bediening.

3

2

0,5

3

Vallen in de machine of het stoten aan scherpe punten..


| 19

Foto’s: Gasbrander bij de bekerdoorn (links), machine onderdelen waarover de werknemer heen moet buigen om bij de bediening te kunnen (rechts).

Handeling:

Drukcilinder schoonmaken

Plaats:

Zijkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

Bij het schoonmaken staat de machine in een stand waarbij de drukcilinder langzaam ronddraait. De werknemer moet met een doek de drukcilinder schoonvegen.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

6.1

1.5

Naar binnentrekken van de schoonmaakdoek door de draaiende drukcilinder.

Schoonmaakdoek in machine.

2

2

0,5

2

6.2

8.6

Achter schoonmaakdoek aangrijpen wanneer deze naar binnen wordt getrokken. Bekneld raken vinger bij drukcilinder.

Gekneusde of gebroken vingers.

3

2

0,5

3

Foto’s: De drukcilinder vanaf de zijkant van de machine bekeken.


| 20

Handeling:

Rubberdoeken beves�gen en verwijderen

Plaats:

Zijkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

Het rubberdoek wordt met een enkele of dubbele laag op de drukcilinder geplakt. Het aantal rubberdoeken dat geplakt moet worden is a�ankelijk van het type druk en beker, het varieert van twee tot acht (dubbele laag) rubberdoeken. Na het opplakken van een deel van de rubberdoeken wordt de drukcilinder een stand doorgedraaid om het volgende deel te kunnen beplakken.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

7.1

-

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

-

-

-

-

-

-

Foto: Ruberdoeken

Handeling:

Kleurpatroon afstellen

Plaats:

Voorkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

Het afstellen van het kleurpatroon op het rubberdoek is nodig om alle kleuren goed te posi�oneren ten opzichte van elkaar op het rubberdoek. De bediener staat aan de voorkant van de machine om het controlepaneel te kunnen bedienen, tegelijker�jd moet de bediener het patroon op de rubberdoek controleren.

Opmerkingen:

Wanneer de werknemer probeert via de voorkant op de drukcilinder te kijken, moet hij zich in de machine wurmen. Het zicht op de drukcilinder is vanaf deze posi�e erg slecht, omlopen naar de zijkant kost veel �jd.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

8.1

1.6

Hoofd stoten aan uitstekende objecten of scherpe punten in de machine.

Verwondingen aan het hoofd.

3

2

6

36

8.2

1.3

Snijwonden aan het hoofd door scherpe randen van de feeder.

Snijwonden aan het hoofd.

3

2

6

36

Foto’s: Scherpe punt op de feeder afgeplakt met een stuk rubber.


| 21

Handeling:

Drukcilinder afstellen

Plaats:

Voorkant machine

Gebruiksfase:

Voor de produc�e

Uitleg:

Met het afstellen van de drukcilinder wordt bedoeld het posi�oneren van de drukcilinder ten opzichte van de doorn. Tijdens het drukken moet het rubberdoek goed contact maken met de kunststof beker, dus moet de beker tegen het rubberdoek worden geplaatst. Het instellen gebeurd aan de voorkant van de bekerdrukmachine, waar het bedieningspaneel zich bevindt.

Opmerkingen:

Net als bij het afstellen van het kleurenpatroon, geldt ook hier dat het zicht op de drukcilinder erg slecht is vanaf de voorkant en moet de werknemers zich in de machine wurmen om het goed te kunnen zien.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

9.1

1.6

Hoofd stoten aan uitstekende objecten of scherpe punten in de machine.

Verwondingen aan het hoofd.

1

2

6

12

9.2

1.3

Snijwonden aan het hoofd door scherpe randen van de feeder.

Snijwonden aan het hoofd.

1

2

3

6

Handeling:

Inladen bekers

Plaats:

Toevoerbuffer

Gebruiksfase:

Voor en �jdens de produc�e

Uitleg:

De onbedrukte bekers worden in stapels klaargelegd op de tafel die ze afvoert naar de toevoerbuffer. Soms worden zij direct in de toevoerbuffer geplaatst door de bediener. De toevoerbuffer voert de gestapelde bekers omhoog en plaatst ze op de toevoerband die de bekers vervolgens naar de machine transporteert.

Opmerkingen:

Soms leggen werknemers ook stapels bekers neer aan de achterkant van de toevoerbuffer. Zij moeten daarvoor door de toevoerbuffer heen reiken, dit is tegen de voorschri�en in.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

10.1

1.3

De werknemer kan zich verwonden door contact met de bewegende ke�ngen aan de zijkanten van de toevoerbuffer.

Snijwonden hand en vingers

3

6

1

18

10.2

1.6

De werknemer kan zich stoten aan op en neer gaande pallen die de bekers gecontroleerd toevoeren aan de toevoerbuffer.

Blauwe plekken op de hand

1

10

0,2

2

10.3

1.1

De hand kan bekneld raken tussen de ket�ng en het tandwiel bij het opruimen van gevallenbekers.

Amputa�e vingers.

5

1

0,5

2,5

Foto’s: Bekerstapel tafel (links), open neer bewegende pallen voor bekertoevoer (rechts)


| 22

Foto’s: Foto’s: De toevoerbuffer (links), tandwiel met ke�ng (midden), bekerstapel verplaatser (rechts)

Handeling:

Beker doorvoer controleren (aanvoer)

Plaats:

Toevoerband en feeder

Gebruiksfase:

Tijdens de produc�e

Uitleg:

Tijdens de produc�e wil het nog wel eens voorkomen dat de beker doorvoer vastloopt. Bij de aanvoer gebeurt dit vaak bij de toevoerband aan de bovenkant van de machine of in de feeder. De werknemer moet de bekerstroom weer in beweging ien te krijgen.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

11.1

1.8

Schaven van de hand aan de lopende band van de toevoerband.

Schaafwonden aan de hand

1

3

3

9

11.2

8

De werknemer moet hoog reiken (2,30 meter), wanneer de beker doorvoer vastloopt op de toevoerband. (zie algemene problemen: reikhoogte).


3

3

0,5

4,5

11.3

1.3

De werknemer kan zich snijden aan de scherpe randen van de feeder.

Snijwonden hand en vingers.

1

3

6

18

11.4

1.1

De hand kan bekneld raken tussen de schroe�oppen van de feeder.

Gekneusde of gebroken hand, amputa�e vinger

5

2

3

30

11.5

1.6

De werknemer kan zijn hand stoten aan de doornen wanneer de machine niet is uitgezet.

Amputa�e hand en vingers.

7

2

0,5

7

Foto’s: Bekerdoorvoer naar de feeder


| 23

Foto’s: Bekerstapel tafel (links), open neer bewegende pallen voor bekertoevoer (rechts)

Handeling:

Beker doorvoer controleren (afvoer)

Plaats:

Machine voorkant

Gebruiksfase:


Uitleg:

Bij de afvoer loopt de beker doorvoer regelma�g vast op de plek waar de bekers worden afgeworpen van de doorn. Ook bij de beker afduwer en de overgang van afvoerband naar stapelaar gebeurt dit vaak.

Opmerkingen:

Soms halen werknemers bekers weg van gevaarlijke plaatsen wanneer de machine nog doorloopt.

ID

NEN1050

12.1

1.1

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

Bekneld raken van de hand tussen tandriem en doorn

Amputa�e vinger.

5

3

1

15


| 24

12.2

1.8

Contact met snel bewegende tandriemen kan lijden tot het schaven van de hand.

Schaafwonden op de hand.

3

3

3

27

12.3

1.6

De werknemer kan zich stoten tegen de beker afduwer.

Verwondingen aan de hand en vingers.

3

3

3

27

Foto’s: Tandriemen bij het afwerpen van de beker van de doorn (boven), beker afduwer en overgang van de afvoerband naar de stapelaar (onder).

Handeling:

Inkt toevoegen en wegstrijken

Plaats:

Inktwerken

Gebruiksfase:


Uitleg:

Tijdens de produc�e moet er af en toe nieuwe inkt worden toegevoegd aan de inktbakken. Bij hoger gelegen inktwerken moet de bediener op de machine klimmen om er goed bij te kunnen. Dit gebeurt meestal aan de voorkant, omdat hier geen motoren in de weg zi�en. Tijdens het toevoegen van de inkt loopt de machine door en voegt de bediener met een hand inkt toe met een spatel.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

13.1

1.5

De spatel kan naar binnen worden getrokken als deze tussen de rollen blij� steken.

De spatel verdwijnt in de machine.

3

2

1

6

13.2

1.3

Snijden van de hand aan de scherpe randen van een inktbak.

Snijwonden hand.

1

3

3

9


| 25

13.3

8

De hoogste inktbakken zijn alleen goed bereikbaar via een klein opstapje aan de voorkant van de machine (zie algemene problemen: reikhoogte).


7

3

3

63

13.4

11

De werknemer kan zelf bekneld raken tussen de draaiende rollen met zijn hand en vingers.


3

2

0,5

3

Foto’s: Inktbakken in de inktwerken

Handeling:

Drukplaat (cliché) schoonmaken

Plaats:

Inktwerken

Gebruiksfase:


Uitleg:

Het schoonmaken van de drukplaat is belangrijk om geen inktvlekken op de bekers te krijgen. Dit schoonmaken wordt meestal gedaan als de machine al een �jdje staat te draaien. Voor het schoonmaken wordt het inktwerk losgekoppeld, zodat de cliché cilinder goed bereikbaar is. De cilinder zelf draait langzaam door en de bediener gaat met een kwast over de plaat heen.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

14.1

1.5

De kwast kan naar binnen worden getrokken als deze tussen de rollen blij� steken.

De kwast verdwijnt in de machine.

3

2

1

6

14.2

1.1

De werknemer kan zelf bekneld raken tussen de draaiende rollen met zijn hand en vingers.


5

2

0,2

2

Foto’s: Opengeklapte inktwerken (links) en cliché cilinder met drukplaat (rechts).


| 26

Handeling:

Bekers opbergen

Plaats:

Stapelaartafel

Gebruiksfase:


Uitleg:

Bij het opbergen van de verpakte bekers worden de verpakte bekers uit een bak gehaald. Dit levert geen risico’s op verwonding met zich mee. In andere gevallen worden de rijen bekers direct van de stapelaartafel gepakt en in dozen opgestapeld.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

15.1

1.1

Bekneld raken van de hand tussen spaken en afscherming (kappen).

Gekneusde of gebroken vinger.

3

6

0,5

9

15.2

1.4

Vastraken / opwikkelen van kleding.

Vastraken.

3

3

0,5

4,5

Foto’s: De stapelaartafel (boven), knelpunten tussen de afscherming en ke�ng (onder)


| 27

Handeling:

Inktbakken schoonmaken

Plaats:

Inktwerken

Gebruiksfase:

Na afloop van de produc�e

Uitleg:

De inktbakken moeten worden schoongemaakt na elke produc�e, zodat er bij de volgende produc�e weer nieuwe inkt gebruikt kan worden. Bij dit schoonmaken worden met een schoonmaakdoek alle inktresten verwijderd.

Opmerkingen:

De inkt kan zorgen voor huidirrita�e wanneer geen handschoenen worden gedragen.

ID

NEN1050

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

16.1

1.3

Snijwonden door scherpe randen van de inktbak.

Snijwonden aan hand en vinger.

1

3

6

18

16.2

7.1

Contact met schadelijke stof

Huidirrita�e

3

2

1

6

16.3

8

Hoogte inktrollen (zie algemene problemen: reikhoogte).


7

2

3

42

Handeling:

Gevallen bekers opruimen

Plaats:

Voorkant, zijkant, stapelaar, toevoerbuffer

Gebruiksfase:

Na produc�e

Uitleg:

Na produc�e liggen er veel bekers op de grond aan de voor- en zijkant van de machine. Deze zijn �jdens de produc�e weggeschoten of gevallen en moeten worden opgeruimd.

Opmerkingen:

-

ID

NEN1050

17.1

3.1

Gevaar

Letsel / schade

E

B

W

R

Werknemers bukken bij een hete buis om bekers op te ruimen.

Brandwonden en blaren aan het hoofd.

3

2

6

36

Foto’s: Op de grond gevallen bekers aan de voorkant van de bekerdrukmachine.


| 28

3.7

ALGEMENE PROBLEMEN

Tijdens het onderzoek werd in de taak- en risico analyse duidelijk dat een aantal problemen, die de oorzaak kunnen zijn van verwondingen, meerdere keren optraden. Onder deze gevaren vallen de reikhoogte, de aanleg van bedrading, de bedieningsinterface en de scherpe randen aan bepaalde onderdelen van de bekerdrukmachine. De problemen die hier benoemd staan los van de risicobeoordeling en zijn bijkomende problemen die een groot risico met zich mee kunnen brengen of gewoonweg erg onprak�sch zijn voor de gebruiker of qua ontwerp. Deze problemen worden de algemene problemen genoemd. REIKHOOGTE Bij de toevoerband en de inktwerken treden problemen op met de hoogte waarop werknemers moeten werken of tot waar ze moeten reiken. Op de toevoerband loopt soms de bekerdoorvoer vast. In dat geval moet de werknemer de rij bekers een zetje geven met zijn hand. Hierbij loopt de werknemer het risico zich te schaven aan de lopende band of zelfs bekneld te raken tussen bewegen en niet bewegende onderdelen. De werknemer hee� vanaf de grond slecht zicht op de situa�e en kan nauwelijks of zelfs helemaal niet bij het hoogste punt van de toevoerband.

Figuur 3.5 - Hoge toevoerband

De hoogste inktwerken bevinden zich op een hoogte van 2,03 meter. Vanaf de grond kan niemand hier goed bij. Bij de bekerdrukmachine zijn twee opstapjes gecreëerd, een aan de voorkant van de machine en een aan de zijkant. De opstap aan de zijkant van de machine is een plateau waarop iemand goed kan staan. Het probleem is echter dat aan de zijkant van de machine de motoren die de inktwerken laten draaien in de weg zi�en. Het is dus erg las�g om via de zijkant van de machine de taken uit te voeren waarbij de hoogste inktwerken ook in gebruik zijn. Aan de voorkant van de machine bevindt zich slechts een klein opstapje. De werknemer die via deze kant bij de inktwerken wil, moet zich met een hand vasthouden of goed balanceren. Met de andere hand moet de taak uitgevoerd worden, bijvoorbeeld het toevoegen van nieuwe inkt aan de inktbak. In sommige gevallen staat zelfs de afscherming aan de voorkant open wanneer iemand bij de hoogste inktwerken bezig is, dit vergroot het risico op letsel aanzienlijk als de werknemer valt.

Figuur 3.6 - Hoge inktwerken S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 29

SCHERPE RANDEN Een aantal onderdelen van de machine beva�en scherpe randen en punten, terwijl de werknemers er vaak bij in de buurt komen. Het betre� de feeder en de inktbakken. De feeder hangt in de machine en is via de voorkant bereikbaar. Voor sommige taken moet de werknemer zich in de machine buigen om ergens bij te kunnen of om ergens goed zicht op te hebben, hierbij lopen zij telkens het risico zich te stoten aan de feeder. Op de feeder is zelfs al een dunne rubberen strip geplakt om de kans op verwonding te verkleinen. Voor de inktbakken geldt dat zij uitsteken aan de voorkant van de machine, waaroor een werknemer die er langsloopt zich kan snijden aan de randen. Ook bij taken waarbij de inkt moet worden toegevoegd of de bakken worden schoongemaakt, lopen de werknemers een grote kans zich te snijden.

Figuur 3.7 - Scherpe randen aan de schroeventoevoer (links) en de inktbakken (rechts)

BEDRADING Op sommige punten is de bedrading van de machine erg slecht aangelegd of weggewerkt, waardoor nieuwe risico’s op verwonding ontstaan. Een van de gevaren is de bedrading van de inktwerken, die in contact komt met de afscherming. Dit is al besproken in hoofdstuk 3.5 bij de aanwezige veiligheidsmaatregelen. Een ander probleem dat optreedt, is bedrading dat uitsteekt bij de machine en het risico op struikelen vergroot. Een voorbeeld is de bedrading van de veiligheidsbediening, deze is afgebeeld in het figuur hiernaast. Dit paneel is bedoeld om de aansturing veiliger te maken, maar vergroot juist het risico op struikelen in de buurt van de machine. BEDIENINGSINTERFACE Het bedieningspaneel en het scherm zijn slecht geplaatst ten opzichte van elkaar. Het bedieningspaneel bevindt zich aan de voorkant van de machine terwijl het scherm bijna aan de achterkant van de machine is geplaatst. Vanaf de plek van de bediening is het scherm nauwelijks zichtbaar. Dit is vooral vervelend wanneer de werknemer op de machine moet le�en en tegelijker�jd op het scherm. Figuur 3.8 - Struikelgevaar door bedrading


| 30

3.8

CONCLUSIES ONDERZOEK

De afschermingen die nu rond de machine zijn geplaatst voldoen niet aan de eisen van de CE-markering of worden niet op die wijze gebruikt. De gebreken die de afscherming vertoont leveren gevaar op voor de werknemers, bijvoorbeeld het doorlaten van schadelijke UV straling, scherpe randen en slechte afslui�ng. De afschermingen beperken de gevaren gedeeltelijk, maar dus niet voldoende. Uit de risico analyse blijkt dat de hoogte waarop sommige machine onderdelen zich bevinden, zoals de toevoerband en de inktwerken, erg vervelend zijn voor de taken die verricht moeten worden �jdens het bedienen van de bekerdrukmachine. De slechte bereikbaarheid van de hoogste inktwerken levert extra gevaren op, zoals vallen van de verhoging, omdat de werknemer zichzelf staande moet houden, goed zicht wil hebben op de werkzaamheden en de werkzaamheden moet uitvoeren. De combina�e van al deze dingen maakt het werken op die hoogte behoorlijk onveilig. Daar komt bij dat het grootste gedeelte van de werknemers vrouwen zijn, zij zijn gemiddeld kleiner dan de meeste mannen. Zij moeten dus nog hoger reiken en kunnen met nog meer moeite de taak uitvoeren. Een klein probleem, maar wel erg vervelend voor de werknemers, zijn de scherpe randen in de machine. Dit is onder andere het geval bij de inktbakken en de feeder. De werknemers komen vaak dicht in de buurt van deze onderdelen en lopen daardoor een groot risico op verwonding, dit probleem kan worden opgelost met behulp van een kleine aanpassing, bijvoorbeeld een rubberen strip plaatsen. Dit geldt tevens voor de afvoerbuis van hete lucht die zich aan de voorkant van de machine bevindt en slecht geïsoleerd is. De werknemer komt vaak dicht in de buurt van deze buis, zelfs wanneer de machine draait, het risico op brandwonden en blaren is hierdoor aanzienlijk groot. Verbetering van de veiligheid van de bekerdrukmachine kan op twee manieren plaatsvinden. De problemen kunnen bij de bron worden aangepakt. Dit houdt in dat bij bewegende onderdelen met beknellinggevaar kan worden nagedacht over het voorkomen van onnodige openingen in de machine. Daarnaast kan gekeken worden hoe de afschermingverbeterd kan worden. Hiermee wordt niet het gevaar opgelost, maar wel het risico op verwonding aanzienlijk verlaagd. ALs laatste kan worden nagedacht over de plaatsing van bepaalde onderdelen in de machine ten opzichte van elkaar. Is het bijvoorbeeld nodig dat de afvoerbuis van hete lucht aan de voorkant van de machine loopt, of kan deze verplaatst worden naar achteren? De onderdelen in de machine die hoge risico’s opleveren zijn de stapelaar tafel, de hoge inktwerken, de schroeventoevoer, de hete afvoerbuis, de afvoerband en de UV stralingsbron. Figuur 1.4 in het volgende hoofdstuk toont een goed overzicht van de gevaarlijke onderdelen die in de machine kern zijn aangetroffen.


| 31

H4

CONCEPTVORMING

Tijdens het onderzoek zijn de mogelijke gevaren en risico’s, die �jdens het bedienen van de bekerdrukmachine optreden, vastgelegd. Nu is het �jd om voor deze problemen een oplossing te vinden en zo de veiligheid van de werknemers te vergroten. In dit hoofdstuk wordt het hele traject van conceptvorming toegelicht. Met behulp van brainstormsessies worden drie concepten ontwikkeld. Nadat alle voor- en nadelen tegen elkaar zijn afgewogen, wordt gekeken welke conceptonderdelen als rich�ng voor het eindconcept dienen. In hoofdstuk vijf worden de details van het eindconcept verder uitgewerkt.

4.1

ONTWERPKADER EN -RICHTING

Voordat er kan worden begonnen met ontwerpen, is het van belang vast te stellen wat de grenzen zijn waarbinnen ontworpen gaat worden en in welke rich�ng naar oplossingen wordt gezocht. Dit zijn het ontwerpkader en de ontwerprich�ng van het project. De bekerdrukmachine is grofweg in te delen in drie onderdelen: de toevoerbuffer, de stapelaartafel en de machine kern met drukunit (zie hoofdstuk 1). Daarnaast zijn er nog aan- en afvoerbanden, die het transport van bekers tussen de verschillende machineonderdelen mogelijk maakt. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste gevaren optreden bij taken rond de machinekern en de stapelaartafel. Dit zijn dus twee onderdelen die een goed kader voor het ontwerptraject kunnen vormen. Nu wil echter het geval dat Offset Machines al een herontwerp van de stapelaartafel hee� klaarliggen. Het hee� geen zin om oplossingen te bedenken voor een product dat al vervangen wordt, vandaar dat als projectkader alleen de machinekern met de drukunit wordt gekozen. In figuur 4.1, staat het projectkader afgebeeld met daarin aangegeven waar de meest risicovolle gebieden of onderdelen zich bevinden. Het zijn deze gevaarlijke gebieden waar �jdens de concep�ase de focus op ligt. Hoge inktwerken Slecht zicht op de drukcilinder Scherpe randen aan de schroeventoevoer

Scherpe randen v/d inktbak Hete afvoerbuis UV stralingsbron Figur 4.1 - Overzicht van de gevaarlijke onderdelen in de machine kern en bij de drukunit


| 32

Nu het projectkader is vastgesteld moet bepaald worden in welke rich�ng er gezocht gaat worden naar oplossingen. Bij het verbeteren van de veiligheid van machines ligt de nadruk in eerste instan�e op het aanpakken van de bron. Bij de bekerdrukmachine betekent dit dus dat er machineonderdelen herontworpen moeten worden of dat de instelling van de werknemers moet worden veranderd. De gevaren die ontstaan in de machine zijn vaak het gevolg van snel bewegende onderdelen en de ‘slechte’ plaatsing ervan in de machine. Hierbij moet onder andere gedacht worden aan bedieningsorganen die zo geplaatst zijn dat de werknemer er moeilijk bij kan. Het oplossen van deze problemen en het zoeken naar andere mechanische mogelijkheden, leidt vaak tot veranderingen die de machine in zijn geheel op de kop ze�en. Dit is binnen de drie maanden van de bachelor opdracht geen haalbare taak. Er is de afgelopen twin�g jaar veel onderzoek gedaan naar de verbetering van speciaaldrukmachines door allerlei bedrijven, toch komen zij telkens weer terug bij hetzelfde basisprincipe. Het verschil bij de concurren�e is vooral te vinden in de plaatsing van de drukunit ten opzichte van de bekerdoorvoer. Voorbeelden van bekerdrukmachines van de concurren�e zijn te vinden in paragraaf 4.4. Het aanpakken van de bron van het gevaar is erg las�g en gaat veel �jd kosten, daarom wordt er gekeken naar de tweede op�e om de veiligheid te verbeteren, namelijk het ontwerpen van een afscherming. Met een afscherming is het mogelijk om direct een groot gebied rond de machine te beveiligen. Het is daarbij belangrijk dat de afscherming aanwezig is wanneer dat nodig is en weg te halen wanneer de werknemer een taak moet verrich�en bij de machinekern. Zeker omdat de bestaande afscherming niet voldoet aan de eisen, is het de moeite waard om concepten voor een nieuwe afscherming te ontwikkelen. Daarnaast is de vormgeving van de bestaande afscherming niet erg mooi, het lijkt alsof het slechts een �jdelijke oplossing is die snel in elkaar is geknutseld. Dit is natuurlijk niet het geval, maar een nieuwe afscherming moet in ieder geval een esthe�sche vormgeving krijgen die de uitstraling aanzienlijk verbetert. Als rich�ng voor het project wordt dus het ontwerpen van een afscherming gekozen, omdat hier alle elementen met betrekking tot de veiligheid, bediening, vormgeving en toegang tot de machine in een ontwerp geïntegreerd kunnen worden.

4.2

PROGRAMMA VAN EISEN EN WENSEN

Het ontwerp van een afscherming moet aan allerlei eisen voldoen om volgens de Europese richtlijnen en normen te worden goedgekeurd. Er zijn ook eisen die specifiek gelden voor de afscherming van de bekerdrukmachine, deze eisen hebben natuurlijk betrekking op de veiligheid van de werknemers en de omgang met de machine. Om een overzicht te krijgen van alle eisen en wensen, is er een programma van eisen en wensen opgesteld. Er is een duidelijk verschil tussen de eisen, dat waar aan voldaan moet worden en de wensen, dat wat fijn zou zijn om aan te voldoen. Het programma van eisen en wensen, dat hieronder is weergegeven, dient als richtlijn �jdens het bedenken van concepten en wordt daarom nog niet aangevuld met technische specifica�es. De conclusies uit de risicobeoordeling en de algemene problemen zijn in het schema verwerkt. In de loop van het project zullen er eisen en wensen worden toegevoegd of verwijdert, om het ontwerpproces dynamisch te houden. Eisen met betrekking tot de bescherming van de werknemer 1

Moet de werknemer beschermen tegen snel bewegende onderdelen: doornen, schroeventoevoer, drukrollen, tandriemen van de afvoerband

2

Moet de werknemer beschermen tegen UV straling: UV stralingsbron

3

Moet de werknemer beschermen tegen hoogspanning.

4

Moet de werknemer beschermen tegen scherpe randen en punten: schroeven toevoer, inktbakken

5

Moet de werknemer beschermen tegen wegschietende bekers.

6

Moet de werknemer beschermen tegen hete onderdelen: afvoerbuis hete lucht.

Eisen met betrekking tot toegang bieden aan machine onderdelen 7

Moet de werknemer toegang bieden tot de indexdoornen.

8

Moet de werknemer toegang bieden tot de drukcilinder.

9

Moet de werknemer toegang bieden tot de inktwerken.

10

Moet de werknemer toegang bieden tot de schroeven toevoer.

11

Moet de werknemer toegang bieden tot handma�ge bedieningsorganen.


| 33

Eisen met betrekking tot goed zicht verschaffen op machine onderdelen 12

Moet de werknemer goed zicht verschaffen op de indexdoornen.

13

Moet de werknemer goed zicht verschaffen op de schroeven toevoer.

14

Moet de werknemer goed zicht verschaffen op de inktbakken.

15

Moet de werknemer goed zicht verschaffen op de drukcilinder.

Eisen met betrekking tot ruimte voor randapparatuur en beweging 16

Moet ruimte bieden aan bekeraanvoer band.

17

Moet ruimte bieden aan bekerafvoer band.

18

Moet ruimte bieden aan de verplaatsing en rota�e van de drukunit

Algemene eisen aan de afscherming 19

Moet beveiligd zijn tegen onbevoegd gebruik.

20

Moet stabiel staan.

21

Moet een esthe�sche vormgeving hebben.

22

Mag geen scherpe randen hebben.

23

Mag niet eenvoudig te demonteren zijn.

24

Moet goede verlich�ng bieden in de machine.

25

Moet goed toegankelijke bedieningsinterfaces hebben.

Wensen van de afscherming

4.3

26

Moet de werknemer beschermen tegen geluidsoverlast.

27

Moet uit zo weinig mogelijk onderdelen bestaan.

28

Moet wegschietende bekers in de machine opvangen of wegleiden.

OPLOSSINGSRICHTINGEN

Met de eisen in het achterhoofd kan nu echt begonnen worden met het vinden van oplossingen door te brainstormen. Een morfologisch schema is een goed middel om alle ideeën gestructureerd en overzichtelijk te houden. Voor een func�e, bijvoorbeeld toegang verschaffen tot een machineonderdeel, worden verschillende mogelijke oplossingen bedacht en in een schema geplaatst. Door meerdere func�es te behandelen ontstaat een overvloed aan mogelijke oplossingen om die func�es te vervullen. Door verschillende oplossingen voor verschillende func�es met elkaar te combineren is het gemakkelijk om concepten te genereren. Het morfologisch schema dient ook om de gedachten die �jdens het brainstormen ontstaan vast te leggen, zodat er later naar gerefereerd kan worden. Het is belangrijk om in het morfologisch schema ook oplossingen mee te nemen die minder voor de hand liggen of minder prak�sch zijn, dit om het crea�eve proces van de brainstormsessie niet in de weg te staan. BEREIKBAARHEID VAN DE HOGE INKTWERKEN De eerste func�e voor in het morfologisch schema, is het bereikbaar maken van de hoge inktwerken. De hoge inktwerken zijn nu bereikbaar via een plateau dat vastzit aan de kast onder de drukunit, deze blijkt echter te laag te zijn voor de meeste vrouwen en meisjes die de machine bedienen. Bij Poorthuis Speciaaldruk BV bleek namelijk dat de meetste werknemers kleine meisjes of vrouwen zijn. Verschillende oplossingen voor dit probleem zijn weergegeven in figuur 4.2. Naast oplossingen om een persoon omhoog te brengen is er ook gekeken of de machine verlaagd kan worden. De oplossingen zijn genummerd en worden hieronder kort toegelicht, met de eventuele voor- en nadelen.


| 34

1.

4.

2.

3.

5.

Figuur 4.2 - Bereikbaar maken van de hoge inktwerken

1

Een ladder

Een ladder hee� als voordeel dat het weinig ruimte in neemt rond de machine. Het nadeel is echter dat de werknemer beide handen moet gebruiken om omhoog te klimmen, dit is las�g wanneer er inkt of drukrollen mee omhoog genomen moeten worden.

2

Een trap

Een trap neemt meer ruimte in dan een ladder. Wel is een trap erg gemakkelijk als de werknemer spullen mee wil nemen naar boven.

3

Verlagen van de inktwerken

Het verlagen van de inktwerken lost het hoogte probleem direct op, maar hee� als grote nadeel dat alle andere machine onderdelen verlaagd moeten worden. De plaatsing ten opzichte van elkaar is namelijk erg belangrijk, dus de werknemer moet dan veel bukken of de plaatsing van de onderdelen moet aangepast worden.

4

Een li�

Het voordeel van een li� is dat het weinig moeite kost voor de werknemer. De nadelen zijn dat er extra energie in de aandrijving van de li� moet worden gestoken en dat het extra lawaai kan opleveren. Het dynamische karakter van een li� kan er wel voor zorgen dat de werkhoogte instelbaar is.

TOEGANG TOT MACHINEONDERDELEN De tweede func�e is het verschaffen en voorkomen van de toegang tot onderdelen van de machine. Het is namelijk belangrijk dat de werknemers bij de juiste machineonderdelen kunnen wanneer dat nodig is en dat op alle andere momenten de afscherming is afgesloten. Er moet worden voorkomen dat werknemers in contact kunnen komen met de snel bewegende onderdelen wanneer de machine op volle snelheid draait. Bij de manieren om openingen te creëren ligt het verschil meestal in de ruimte die nodig is en waar die ruimte zich bevindt. Een deur kan bijvoorbeeld naar voren of naar achteren draaien en behoe� daarom op een andere plaatst lege ruimte dan een schuifdeur. De oplossingen die weergegeven zijn in figuur 4.3 zijn natuurlijk in meerdere rich�ngen toepasbaar, het morfologisch schema gee� de verschillen tussen de technieken aan en niet zozeer de rich�ng. Een deur kan bijvoorbeeld naar voren opendraaien, maar ook omlaag of naar boven.


| 35

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Figuur 4.3 – Creëren en afsluiten van de toegang tot de machine

1

Een wegneembare plaat

Het voordeel van een wegneembare plaat is dat deze overal kan worden neergelegd en dus niet direct in de buurt van de machine hoe� te liggen. Het is echter vervelend om telkens een plaat weg te leggen en terug te plaatsen en daarbij kan de plaat ook kwijtraken.

2

Vouwdeur

De deur is opvouwbaar als een harmonica en neemt veel ruimte in de breedte in.

3

Oproldeur

De oprolbare deur neemt meer ruimte in naarmate het materiaal dikker is, maar wel in de vorm van een rol.

4

Enkelvoudig scharnierende deur

De meest standaard deur in een huis. Hee� een draai as en neemt ruimte aan de voor- of achterkant van de deur in.

5

Flexibele deur

Door de smalle la�en in dit type deur, is de deur weg te schuiven in bijna elke rich�ng en eventueel oprolbaar.

6

Meervoudig scharnierende deur

Dit is een deur die veel in garages wordt gebruikt. Door de plaatsing van de scharnieren is de deur op allerlei manieren weg te schuiven of te draaien. De techniek is echter wel complexer dan een normale deur.

7

Schuifdeur

Deze deur schui� en neemt dus in de schuifrich�ng veel ruimte in.


| 36

BEVEILIGEN VAN DE AFSCHERMING De derde func�e waarvoor een morfologisch schema is getekend, is het beveiligen van de afscherming. Dus wanneer kan de afscherming open, wanneer staat de machine aan en hoe wordt dit gecontroleerd door bijvoorbeeld sensoren. 1.

2.

4.

5.

3.

Figuur 4.4 – Beveiligen van de afscherming

1

Sensor die de aanwezigheid van mensen detecteert in een gebied.

In plaats van afschermen kan een sensor de omgeving controleren op de aanwezigheid van personen. De machine kan gestopt worden wanneer iemand te dicht bij komt. Het nadeel is dat de machine aan en uit gaat als niet duidelijk is aangegeven tot waar de sensor meet.

2

Sensor die een opening controleert.

Een sensor die alleen de toegang tot de machine controleert en reageert wanneer iemand bij de snel bewegende onderdelen komt.

3

Sleutelbeveiliging

Een sleutelbeveiliging op de afscherming zodat niet iedereen de afscherming kan openen. Het nadeel is dat een sleutel kan kwijtraken of in verkeerde handen valt.

4

Contact beveiliging

Wanneer de afscherming gesloten is kan de machine weer draaien.

5

Code beveiliging.

Beveiliging als met de sleutel alleen dan met een code. Voordeel is dat er geen apart object nodig is om de afscherming te openen.

AFSCHERMEN VAN DE INKTWERKEN Een van de wensen in het programma van eisen, is het afschermen van de inktwerken. Door de vorm van de inktwerken en de vele uitstekende onderdelen levert dit veel problemen op. Toch biedt het afschermen van de inktwerken wel degelijk voordelen, zo komen werknemers minder snel in contact met de rollen of de inktbakken en het vermindert de geluidsoverlast buiten de machine. Door de vele uitstekende onderdelen, het bewegen van de drukunit, het kunnen openklappen van de inktwerken en de vorm van de drukunit met inktwerken in zijn geheel zorgen er samen voor dat een oplossing niet gemakkelijk te vinden is. Daarnaast is het belangrijk dat werknemers een goede toegang tot de hoge inktwerken krijgen, ook hier zit een afscherming vaak in de weg. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 37

Hieronder worden mogelijke oplossingen gegeven voor de afscherming van de inktwerken. Deze oplossingen worden niet tot in detail uitgewerkt. Ze zijn vooral bedoeld om inzicht te verschaffen in de problema�ek rond de inktwerken. De eisen rond afscherming van de drukunit met inktwerken: • De inktwerken moeten kunnen openklappen (rota�e zijwaarts) • De drukunit moet kunnen verplaatsen (transla�e zijwaarts en voorwaarts, rota�e) • De hoge inktwerken moeten bereikbaar zijn • De lage inktwerken moeten bereikbaar zijn • De afscherming moet toegang bieden tot zowel de voor- als de zijkant van de machine • De vormgeving moet passen bij die van het eindconcept.

1.

2.

3.


| 38

4.

5.

De eerste oplossing laat een scherm zien dat door middel van rota�e en transla�e naar achteren wordt verplaatst. Dit openen moet automa�sch gebeuren, omdat het veel te zwaar en ongemakkelijk zou zijn voor de werknemer. Deze oplossing biedt geen afscherming aan de bovenste inktwerken en het weggeklapte scherm neemt ergens anders veel ruimte in. In plaats van deze oplossing zou net zo goed een normale draaideur gebruikt kunnen worden. Oplossing twee laat een inschui�aar scherm zien dat uit meerdere delen bestaat die wegdraaien. Nu zijn alle inktwerken zowel aan de voor- als de zijkant afgesloten. Dit type oplossing beïnvloed de vormgeving van het eindproduct aanzienlijk, door de lossen scho�en die in elkaar schuiven. De derde oplossing bestaat uit een oprolbare deur aan de voorkant van de drukunit. Dit type deur is gemakkelijker weg te werken dan de twee oplossingen op de vorige pagina. Hierbij geldt wel dat de zijkant van de inktwerken niet is afgesloten. Een ander nadeel is dat voor deze oplossing een geleidingsrail nodig is die al�jd aanwezig is op een onhandige plek. Oplossing vier is een variant van de eerste oplossing op de vorige pagina. Het verschil zit in het type deur, bij deze oplossing beschermt de deur namelijk zowel de zijkant als de voorkant van de inktwerken. De geleiding waarover het draaipunt verschuifd ligt hier op een ver�cale as in plaats van een horizontale. Dit type deur kan in een keer alle inktwerken bereikbaar maken, maar levert ook een enorme deur op die ergens anders ruimte in gaat nemen en is dus geen mooie oplossing. Het laatste idee laat een oplossing zien waarbij een roldeur zich over de inktwerken kan verplaatsen. Zo kan de zijkant van de inktwerken worden afgesloten en geopend en kan gekozen worden welke kant open moet. Deze oplossing alleen is niet voldoende om de drukunit volledig af te schermen, maar biedt wel aan alle kanten toegankelijkheid zonder dat er veel extra ruimte verloren gaat. De bovenstaande oplossingen bieden geen mooi resultaat waarbij de afscherming goed toegankelijk en redelijk compact blij�. De vier besproken func�es van het morfologische schema in deze paragraaf zijn natuurlijk niet de enige func�es die belangrijk zijn. Deze vier zijn uitgekozen omdat ze in het begin erg veel invloed hebben op de uiteindelijke vormgeving van de afscherming. Een oplossing voor het hoogte probleem van de inktwerken moet wel genoeg ruimte over laten voor toegang tot de machine. Deze twee onderdelen zijn dus erg bepalend voor het geheel. Daarnaast is het morfologisch schema uit te breiden met subfunc�es van elke oplossing. Een trap kan bijvoorbeeld op meerdere manieren worden uitgevoerd. De subfunc�es zijn in dit stadium van het project nog niet belangrijk, eerst moeten er enkele basisconcepten worden bedacht. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 39

COMBINATIES Het doel van een morfologisch schema is het combineren van oplossingen van verschillende func�es, om zo tot nieuwe concepten te komen. Zo moet toegang tot de hoge inktwerken ook nog ruimte bieden aan toegang tot de voor- en zijkant van de bekerdrukmachine. Voor dit probleem worden de verschillende oplossingen gebruikt om combina�econcepten te genereren. Het eerste combina�econcept is voortgekomen uit de combina�e van een schuifdeur met een trap. De trap zit hierbij vast aan de schuifdeur. Door dit toe te passen aan de voorkant van de machine hee� de werknemer genoeg ruimte om goed bij de onderdelen in de machine kern te kunnen, zonder dat er de trap direct in de weg zit. De schuifdeur moet wel erg stevig worden uitgevoerd om te voorkomen dat er extra risico op valgevaar ontstaat wanneer iemand op de trap gaat staan. Daarnaast moet de trapdeur ook niet al te zwaar worden, omdat de werknemer het nog wel gemakkelijk opzij moet kunnen schuiven. In figuur 4.5 hieronder staat een tekening van het combina�econcept.

Figuur 4.5 – Trap in combina�e met een schuifdeur

Het tweede combina�econcept bestaat uit de samenvoeging van een ladder en een deur die daar overheen schui�. De ladder neemt weinig ruimte in en door de deur erover heen te laten schuiven wanneer deze open gaat, wordt er vrije ruimte rond de deur bespaard. Bij de reling van de trap kan een afslui�ng worden gemaakt die het licht uit de machine tegenhoudt. Het resultaat is te zien in a�eelding 4.6.


| 40

Figuur 4.6 – Combina�e van ladder met schuifdeur.

Het laatste combina�econcept laat een trap zien die verder uitsteekt en gebruik maakt van de kast onder de drukunit om op te lopen. Voor de schuifdeur is ruimte vrij gelaten, zodat de werknemer goed bij de machine kern kan. Dit concept is bedoeld voor de voorkant van de machine en staat afgebeeld in figuur 4.7 hieronder.

Figuur 4.7 – Trap en schuifdeur gescheiden


| 41

4.4

ESTHETISCHE MACHINE VORMGEVING

Met behulp van het morfologisch schema zijn aanze�en gegeven tot het ontwerpen van concepten voor de afscherming. Er is echter alleen nog gelet op de toegankelijkheid van de machine en de bereikbaarheid van de inktwerken. Tijdens het ontwerpen moet ook rekening gehouden worden met de vormgeving van de afscherming. In eerste instan�e lijkt vormgeving voor machines niet erg nu�g, omdat het bij machines vooral om de func�es gaat die ermee verricht kunnen worden. Het is namelijk niet vaak het geval dat een bedrijf een machine aanscha� omdat deze er mooi uitziet. Toch is de esthe�sche vormgeving van een machine wel degelijk belangrijk en dan gaat het vooral om het gebruik en de omgang met de machine. De vormgeving bepaald grotendeels of het pre�g is om met de machine te werken. Het straalt dus als het ware gebruiksgemak uit en dit is iets wat erg belangrijk is bij fabriekswerk. De werknemers moeten het gevoel krijgen dat werken met de machine veilig is en misschien wordt het werk in de fabriek zelf wel pre�ger als niet alles grijs en grauw is. Dit zijn echter allemaal aannames en het wordt niet beves�gd met een onderzoek. In deze paragraaf worden voorbeelden getoond van allereerst concurrerende bekerdrukmachines en daarna van allerlei andere machines met een degelijke vormgeving. Deze voorbeelden moeten als inspira�e dienen voor het ontwerpen van de concepten in een later stadium. VORMGEVING VAN BEKERDRUKMACHINES Er zijn een aantal bedrijven, die ook bekerdrukmachines produceren. De technische oplossingen die toegepast worden lijken sterk op elkaar en ook de machine onderdelen vertonen veel gelijkenissen. Het grootste verschil is te ontdekken in de plaatsing van de drukunit ten opzichte van de bekerdoorvoer. Bij de P7 van Offset Machines maakt de drukunit een hoek van ongeveer 90 graden met de indexschijf, bij machines van de concurren�e is deze hoek soms veel groter, dit is te zien in figuur 4.8.

Figuur 4.8 – Plaatsing van de drukunit t.o.v. de indexschijf bij verschillende bekerdrukmachines

Figuur 4.9 – Offset machines van Kohuko Seiko CO, Ltd.


| 42

Figuur 4.10 – Offset machines van OMSO SPA

Figuur 4.11 – Offset machines van Polytype

Figuur 4.12 – Offset machines van Van Dam

Figuur 4.13 – Offset machines KASE (links) en een onbekend merk (rechts) S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 43

Zoals te zien is in de voorgaande a�eeldingen, zijn er geen bekerdrukmachines waarbij de inktwerken geheel zijn afgeschermd, hooguit gedeeltelijk met enkele kunststof kapjes aan de zijkant. De reden hiervoor is waarschijnlijk de vreemde vorm van de drukunit in zijn geheel en de vele uitstekende onderdelen, zoals motoren, knoppen en beves�gingspunten voor elektriciteit. Bijna alle machines hebben ook een draaideur aan de kant waar de werknemer gemakkelijk bij de machine kan. Het nadeel van de foto’s is dat ze bijna allemaal van dezelfde hoek zijn genomen, dit is de kant van de machine die het gemakkelijkste is af te schermen. Een reclame foto van een product laat vaak de machine vanaf de mooiste kant zien, dus het blij� gissen hoe de vormgeving er aan de achterkant uitziet. Bij de concurren�e zijn de inktwerken vaak nog hoger geplaatst dan bij de P7 van Offset Machines. Hoe het probleem van de bereikbaarheid wordt opgelost, is niet erg duidelijk te zien op de foto’s. Bij de machine van Van Dam is wel duidelijk te zien dat er een trap bij de inktwerken is geplaatst. Andere machines zullen waarschijnlijk een verhoogd plateau gebruiken zoals bij de P7 ook het geval is. De vormgeving van de bekerdrukmachines van de concurren�e is meestal niet erg bijzonder. Alleen bij OMSA SPA is duidelijk te zien dat zij extra aandacht aan de vormgeving hebben besteed, in plaatst van alleen een muur met een deur die een bepaalde kleur hee�. Erg inspirerend zijn de bekerdrukmachines van de concurren�e dus niet, daarom wordt hierna de vormgeving van allerlei andere machines bekeken. VORMGEVING VAN ANDERE MACHINES


| 44


| 45

Bij de vormgeving van machine afscherming vind ik persoonlijk een strak ontwerp erg mooi. Met een strak ontwerp bedoel ik dan de vormgeving die voornamelijk uit rechte vlakken en hoeken bestaat. Het nadeel van zo’n ontwerp is dat het snel op een blokkerige doos gaat lijken. Om dit te voorkomen is het belangrijk met de vlakken en dieptewerking te spelen. Door enkele vlakken boven anderen uit te laten steken en door middel van licht - donker contrasten krijgt een hoekig ontwerp toch een spannend element. Voor de bekerdrukmachine is het erg belangrijk dat er niet alleen met een en dezelfde keur worden gewerkt, er moeten wat volle kleuren in het ontwerp komen die zorgen dat een fabrieksomgeving als minder grauw en grijs ervaren wordt. Hierbij speelt het materiaal natuurlijk een belangrijke rol en hoe de oppervlaktes aanvoelen. Staal voelt vaak heel koud en hard aan, in tegenstelling tot de meeste kunststof materialen. Contact van de werknemer met een materiaal kan zijn stemming en houding ten opzichte van de machine beïnvloeden. De bekerdrukmachine moet in ieder geval een rus�ge uitstraling krijgen en hierbij kunnen kleine afrondingen in het ontwerp ook goed meehelpen. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 46

4.5

KLEUR COMPOSITIES

Kleuren kunnen in verschillende patronen steeds een andere indruk geven. Door middel van kleurcomposi�es is gekeken wat een mooie en minder mooie uitstraling bij de machine zou hebben. Deze persoonlijke keuze is niet goed te onderbouwen, wel kan gezegd worden dat rood geen goede keuze is. Deze kleur hee� een te waarschuwend karakter en het is de bedoeling dat de machine rus�g oogt. De kleurpale�en die voorzien zijn van een lichtgrijs kader verdienen mijn voorkeur. Uiteindelijk is gekozen voor het eerste kleurpalet, waarbij achtergrond kleuren donker grijs ge�nt zijn en de voorgrond voornamelijk wit met donkerblauw is. Dit pas ook bij de kleur van het logo van Offset Machines BV, wat namelijk blauw is.


| 47

4.6

CONCEPTEN

Om een beter inzicht te krijgen in de maten van de bekerdrukmachine en de plaatsing van belangrijke onderdelen ten opzichte van de afscherming, worden er nu ontwerpen gemaakt met behulp van 3D CAD so�ware. De basisonderdelen en assemblage worden uitgewerkt in SolidWorks en met behulp van 3D Studio Max zijn van deze modellen mooie a�eeldingen gemaakt. Als basis voor het interac�ef ontwerpen wordt een simpel 3D model van de bekerdrukmachine gebruikt, zie figuur 4.16. Voor dit model zijn de belangrijkste maten van de machine opgemeten en van enkele minder belangrijke maten is een inscha�ng gemaakt. Dit betekent dus dat het model niet honderd procent overeenkomt met de werkelijke machine, maar het is in ieder geval een goede richtlijn voor de concep�ase.

Figuur 4.14 – 3D model van de bekerdrukmachine

Door middel van passen en meten zijn in SolidWorks meerdere concepten gecreëerd voor afscherming van de bekerdrukmachine. Het eerste concept is een compacte afscherming, die alleen de belangrijkste onderdelen afschermt, de andere twee zijn afschermingen voor de gehele machine. CONCEPT 1 Het eerste concept bestaat uit een afscherming die zo compact mogelijk rond de machine kern is geplaatst. De inktwerken zijn hierbij vrij gelaten zodat ze goed bereikbaar blijven en van alle kanten goed toegankelijk zijn. Om de hoge inktwerken te bereiken is er een trap aan de zijkant van de machine geplaatst. Deze trap is hoger dan het plateau wat eerst aan die kant geplaatst was, hierdoor kunnen de vrouwen en meisjes die met de machine werken ook fatsoenlijk bij de hoge inktwerken. De doornen, de schroeventoevoer en de toevoerband zijn goed bereikbaar aan de voorkant van de machine door een deur die op heuphoogte begint. Dit is een normale enkelvoudig scharnierende deur met tegen UV straling beschermend plexiglas erin. De deur kan naar twee kanten openklappen, waarbij het eerste deel alleen een doorkijkdeur is, die van buiten de afscherming goed zicht gee� op de inwendige machine. De tweede deur bevat een bedieningspaneel dat mee kan draaien, zodat de bediening goed toegankelijk is wanneer beide deuren open staan. Door de deur op heuphoogte te plaatsen wordt de werknemer beschermd tegen de hete afvoerbuis die aan de voorkant van de machine loopt, dit hee� meteen als nadeel dat de machine niet toegankelijk is voor repara�e of het opruimen van gevallen bekers. Bij dit concept is geen rekening gehouden met de drukunit die moet kunnen bewegen in zowel de lengte als de breedte as en een kleine rota�e moet kunnen ondergaan. Dat is de reden waarom dit concept niet in deze vorm in de prak�jk kan worden toegepast, daarvoor moeten eerst aanpassingen aan de deur worden gemaakt. Het figuur op de volgende pagina, 4.15, laat verschillende aanzichten van dit concept zien.


| 48

Figuur 4.15 – Concept 1, verschillende aanzichten S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 49

CONCEPT 2 Het tweede concept is een aanpassing van het eerste concept. Bij het eerste concept werd namelijk geconcludeerd dat de drukunit niet vrij kon bewegen door de sta�sche deur aan de voorkant die aan de drukunit is vastgemaakt. Om dit probleem op te lossen is er een deur ontworpen die eigenlijk bestaat uit twee elementen die dor midden van een geleiding in elkaar kunnen schuiven. De deur scharniert nog steeds rond een as, maar de lengte van de deur is variabel geworden. De oplossing van een schuivend elemnt in een draaideur is een goede oplossing voor hte probleem, alleen het levert geen mooie vormgeving op. De rechte lijn van de deur wordt nu onderbroken omdat het schuivende gedeelte lager ligt dan het draaiende gedeelte van de deur. Het concept is afgebeeld in figuur 4.16 hieronder. Een ander probleem van concept een, is dat de machine niet goed bereikbaar is voor schoonmaak, montage en repara�e doeleinden. Om dit op te lossen is er een tweede deur aan de voorkant geplaatst, die zich direct onder de hoofdeur (blauw) bevindt. Deze deur is vormgegevn als wandonderdeel, om zo de illusie te wekken dat er geen deur aanwezig is. Het is dan ook de bedoeling dat deze deur niet gebruikt wordt door de normale werknemers en echt alleen dient voor de eerder genoemde taken. Het is namelijk niet nodig dat de normale werknemer bij alle onderdelen van de machine kan, het is dus voor de veiligheid van de werknemer dat deze deur is weggewerkt. Een goede beveiliging moet er voor zorgen dat deze deur ook alleen door de personen met de juiste toestemming wordt gebruikt.

Figuur 4.16 - Aanzichten van concept twee, gesloten (boven) en open (onder) S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 50

CONCEPT 3 Het derde concept laat een afscherming zien die de gehele machine omhult, dus inclusief de drukunit met inktwerken. Dit concept is weergegeven in figuur 4.17. Door de machine in zijn geheel af te schermen is het mogelijk om de geluidsoverlast uit de machine te verminderen. Daarnaast lopen werknemers niet meer direct het risico om zich te snijden aan de scherpe randen van een inktwerk en de kans dat kleding naar binnen wordt getrokken door de inktrollen is aanzienlijk kleiner. De toegang tot de machine kern wordt geleverd door een deur aan de voorkant. De inktwerken zijn bereikbar door een grote deur voor de inktwerken. De werknemer kan via een trap aan de zijkant van de afscherming bij de hoge inktwerken, die zijn afgesloten met een schuifraam. De afscherming is ook voorzien van een overkapping, daarom is er een koker in geplaatst die dient als doorvoer van bekers naar de feeder. De afscherming in het derde concept hee� een heel groot nadeel, namelijk dat op deze manier de inktwerken zelf niet meer kunnen opendraaien. Er is dus een andere manier nodig om de inktwerken goed te kunnen afschermen. Als de ruimte binnen de afscherming groter wordt, zodat de inktwerken open kunnen, is er weinig ruimte voor de werknemer om goed bij de hoge inktwerken te kunnen. Deze problemen lost concept drie nog niet op. Een ander nadeel van deze afscherming is dat er veel ruimte is tussen de deur aan de voorkant van de machine en de onderdelen in de machine kern, hierdoor kan het gevaar ontstaan dat iemand opgesloten raakt in de afscherming en de machine begint te draaien. De ruimte tussen de deur en de machine moet dus kleiner of er moet een sensor komen die de aanwezigheid van mensen binnen de afscherming controleert. Een tweede nadeel van de grote ruimte tussen deur en machine is de plaatsing van het bedieningspaneel, deze moet zowel buiten de machine als binnen in de machine bereikbaar zijn. Er moeten meerdere geplaatst worden of een die vanaf beide posi�es te gebruiken is.

Figuur 4.17 – Concept drie, de voorkant van de machine gesloten (boven) en open (onder) S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 51

Figuur 4.18 – Aanzichten van concept drie

CONCEPT 4 Het vierde concept laat ook een afscherming zien die de gehele machine omhult, hier is geprobeerd de nadelen van concept drie op te lossen. Dit concept is te zien in figuur 4.19. De inktwerken zijn afgeschermd door een ruime omheining, die precies genoeg ruimte biedt aan de openklappende inktwerken. De werknemer kan vanaf de voorkant nog goed bij de inktwerken, alleen bereikbaarheid van de hoge inktwerken is nu een nog las�ger probleem. Als oplossing hiervoor is de combina�e van schuifdeur met trap gebruikt die met behulp van het morfologisch schema werd gevonden. Door de plaatsing van de schuifdeur met trap kan de werknemer goed bij de hoge inktwerken via de voorkant van de machine. Bij het wegschuiven van de trap is de machine kern aan de voorkant toegankelijk. Het is erg voordelig dat de trap verplaatsbaar is en daarom niet in de weg zit wanneer iemand bij bijvoorbeeld de doornen moet. Construc�etechnisch gezien is deze oplossing een groter probleem. De trap moet namelijk wel een behoorlijk gewicht kunnen dragen en tegelijker�jd moet de deur niet te zwaar zijn om te openen. De toegang tot de drukunit wordt gegeven door twee grote deuren, dit zorgt dus voor een ruime omheining. Het voordeel hiervan is dat de drukunit vrij kan bewegen en dus niet voor problemen met deuren zorgt zoals bij concept 1.

Figuur 4.19 – Concept vier, de voorkant van de machine S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 52

Figuur 4.20 – Aanzichten van concept vier S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 53

4.6

CONCEPT RICHTINGEN

Bij de concepten die in paragraaf 4.7 zijn besproken zijn twee wezenlijk verschillende rich�ngen te onderscheiden, namelijk een gericht op het afschermen van alleen de meest gevaarlijke onderdelen en een rich�ng waarbij alle onderdelen worden afgeschermd. De eerste rich�ng is dus een compacte versie van de afscherming, terwijl de tweede de uitgebreide, allesomva�ende versie is. In eerste instan�e werd er gezegd dat er een concept gekozen zou worden die verder uitgewerkt wordt in hoofdstuk vijf, maar het is veel interessanter om beide concept rich�ngen uit te werken. Door beide concepten uit te werken komt de uiteindelijke keuze bij de toekoms�ge klant te liggen. De klant kan nu een afweging maken tussen twee soorten afschemring gebaseerd op de voor- en nadelen van elk concept. De compacte afscherming omschermt alleen de machine kern zelf en laat de drukunit vrij. De werknemer kan in principe alleen een deur aan de voor- en zijkant van de machine openen, die hem direct toegang gee� tot de onderdelen waar hij met zijn handen bij moet kunnen, dit zijn de doornen, de schroeventoevoer en de afvoerband. Aan de zijkant biedt de deur toegang tot de drukcilinder, om er goed zicht op te krijgen. Voor montage kan een groter gedeelte van de afscherming open worden gezet, zodat er toegang tot alle machine onderdelen is. De drukunit is dus niet afgeschermd en daardoor van alle kanten goed toegankelijk. Aan de zijkant is een trap geplaatst om ook de hoge inktwerken goed bereikbaar te maken. Deze compacte versie van de afscherming is een goedkope oplossing, omdat het minimale gebied rond de machine wordt afgeschermd. Een nadeel kan zijn dat de gevallen bekers binnen de afscherming moeilijk zijn op te ruimen, ook het machine lawaai dat ontstaat in de machine kern kan via de bovenkant de afscherming verlaten en via het plafond weerkaatsen.

Figuur 4.21 – De conceptrich�ngen voor de compacte afscherming (links) en de uitgebreide versie (rechts)

De uitgebreide afscherming omschermt naast de machine kern ook de drukunit. Het grote voordeel van een allesomva�ende afscherming is dat het lawaai uit de machine grotendeels wordt tegengehouden, hetzelfde geldt voor de warmteontwikkeling in de machine. Het nadeel is dan ook dat deze afscherming veel meer ruimte in gaat nemen. Zeker omdat de inktwerken nog goed toegankelijk moeten zijn vanaf de zijkant, voor het vervangen van de rollen, en de voorkant, voor het controleren van de inktbakken. Daarnaast moeten de inktbakken nog kunnen openklappen en het lijkt zonde om de ruimte die hiervoor nodig is al�jd gereserveerd te hebben binnen een afscherming. De uitgebreide afscherming wordt duurder dan de compacte versie, maar beschermd de werknemer op een betere wijze. De belangrijkste verschillen tussen beide typen afscherming zijn de kostprijs en de mate van bescherming van de werknemer. In hoofdstuk vijf zullen beide conceptrich�ngen worden uitgewerkt. Er zal gekeken worden of het gemakkelijk is om van het uitgebreide concept een toevoeging te maken voor het compacte concept of dat het uitgebreide concept echt een wezenlijk andere uitvoering krijgt.


| 54

H5

UITWERKING VAN DE CONCEPTRICHTINGEN

In hoofdstuk vier is �jdens de conceptvorming een onderscheidt gemaakt tussen een compacte uitvoering van de afscherming en een uitgebreide versie. Beide concepten hebben duidelijke verschillen die voor een klant het overwegen waard zijn. Zo moet de klant de keuze hebben tussen een goedkope en degelijke afscherming of juist de uitgebreide allesomva�ende versie. In dit hoofdstuk zullen beide concepten worden uitgewerkt tot een niveau waarop in principe alle keuzes omtrent ergonomie, materialen en de opbouw van de afscherming vaststaan. Voor elk concept zullen ook de globale afme�ngen worden gegeven. Deze uitwerking van de concepten is meteen het laatste onderdeel van deze bachelor opdracht. In de toekomst kunnen deze gegevens gebruikt worden om een concept tot in detail uit te werken en daadwerkelijk alle maten en verbindingen vast te leggen.

5.1

GEBIEDEN VOOR AFSCHERMING EN BEDIENING

Voordat de concept rich�ngen verder worden uitgewerkt is het van belang eerst eens te kijken of de concepten uit het vorige hoofdstuk wel geschikt zijn om als basis voor de twee verschillende versies te dienen. In figuur 5.1 staan nog eens de risico gebieden en de gebieden waar de machine bediend wordt aangegeven. Zoals te zien is het risico het groots in de machine kern, terwijl de risico’s in bij de drukunit behoorlijk meevallen. Voor de bediening geldt dat de werknemer op sommige plekken goed bij onderdelen moet kunnen en bij andere goed bij handma�ge bedieningsorganen, dit zijn de noodzakelijke bedieningsgebieden. Aan de zijkant van de drukunit, waar de motoren voor de inktwerken zich bevinden, is bediening mogelijk. Dat wil zeggen dat zich daar geen bedieningsorganen bevinden die van belang zijn voor de werknemer, hooguit voor de monteur.

Figuur 5.1 - Risico gebieden (links) en de gebieden voor bediening (rechts)

Risico groot

Bediening noodzakelijk

Risico aanwezig

Bediening mogelijk

Voor de compacte versie van de afscherming komt concept twee uit hoofdstuk vier in aanmerking. Als de afgeschermde gebieden, weergegeven in figuur 5.2, vergeleken worden met de risico- en bedieningsgebieden, dan blijkt dat deze afscherming voldoet. De gebruiker wordt beschermd tegen de grootste gevaren en kan overal bij waar nodig. De toegang in de afschermingswand gee� een deur aan die de gebruiker toegang kan verschaffen tot een bedieningsgebied en beschermt tegen een risicogebied. Concept twee is dus een goede basis voor de compacte versie van de afscherming. Concepten drie en vier uit hoofdstuk vier kunnen de basis vormen voor de uitgebreide versie van de afscherming, deze is ook te zien in figuur 5.2. Vergelijken we deze afscherming met de risico- en bedieningsgebieden dan blijkt dat een wand de noodzakelijke bedieningsonderdelen van de drukunit afsluit. De kant waar de trap voor de hoge inktwerken zich bevindt is wel toegankelijk, maar eigenlijk is dit niet de kant waar de werknemer bij wil kunnen. Eigenlijk voldoen beide concepten dus niet aan de eisen voor de bediening. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 55

Figuur 5.2 - Afgeschermde gebieden: compact afscherming (linksboven), afscherming concepten drie en vier (rechtsboven) en de uitgebreide afscherming (onder)

Afschermingswand Toegang in de afschermingswand

Om de gebruiker goede toegang te geven tot de bedieningsgebieden is een aangepast of nieuw ontwerp nodig voor de uitgebreide versie van de afscherming. Daarbij moet ook rekening gehouden worden met de beweging van de drukunit en de bereikbaarheid van de hoge inktwerken. Om deze bereikbaarheid te vergemakkelijken moet de werknemer in het noodzakelijke gebied van de bediening toegang hebben tot de inktwerken en niet in het mogelijke gebied, daar zi�en namelijk de motoren in de weg wanneer de inktwerken opengeklapt zijn. Het plaatsen van de clichécilinder gaat ook veel gemakkelijker aan die kant van de drukunit. Als deze eisen worden omgezet tot een model van de uitgebreide afscherming dan komt er een blok omheining uit, dit is te zien in figuur 5.2. Dit is de meest efficiënte vorm van afschermen waarbij ook rekening wordt gehouden met de drukunit en de inktwerken. De toegang tot de afscherming bevindt zich aan de zijkanten, zodat de werknemer goed bij de voorkant en de zijkant van de machine kern kan. Een blokvorm is efficiënt, maar zeker niet mooi, daarom moet er eerst gekeken worden naar de vormgeving van de uitgebreide versie van de afscherming. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 56

5.2

VORMGEVING VAN DE UITGEBREIDE AFSCHERMING

De vormgeving van het compacte concept zal voornamelijk gebaseerd zijn op concept twee uit hoofdstuk 4. In dat concept hee� de afscherming al de minimale afme�ngen die nodig zijn om de machine kern zo compact mogelijk te omhullen, ook voldoet het aan de eisen wat betre� de bedieningsloca�es. De vormgeving van het uitgebreide concept moet opnieuw bekeken worden, aangezien de eerdere concepten niet geschikt waren. Nu er besloten is een blokvormige afscherming te ontwikkelen wordt er eerst een schetssessie uitgevoerd om wat te spelen met de vormgeving. Het is de kunst om een vormgeving toe te passen waarvan de basis nog een blok is, maar door de visuele aspecten ervan daar niet direct op lijkt.

Figuur 5.3 - Conceptschetsen


| 57

Figuur 5.4 - Conceptschetsen S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 58

De schetssessie hee� geleid tot het concept weergegeven in figuur 5.5. Dit concept bevat dezelfde kleurstellingen en vormvlakken als het model van de compacte afschemring, zo ontstaat er een lijn in de vormgeving. Dit concept bevat twee schuifdeuren aan de voorkant en drie schuifdeuren aan de achterkant van de afscherming. De werking van dit deursysteem staat uitgelegd in paragraaf 5.3. De wi�e panelen aan de zijkanten van de afschemring zijn doorgetrokken naar boven, zodat ze goed aansluiten bij het plafond. Een kliene afronding aan de bovenkant van de panelen zorgt ervoor dat de afschemring minder sta�sch oogt. Door de donkere hoek aan de achterkant te laten uitsteken wordt de illusie gewekt dat het ontwerp niet echt een blokvorm is, terwijl dit wel het geval is. De blokvorm vergemakkelijkt het produc�eproces aanzienlijk, wat uiteindelijk is terug te zien in de prijs van het geheel. Door donkere kleuren aan een kant en de lichte kleuren aan de andere kant krijgt de machine echt een voor- en achterkant. Dit gee� dus aan waar de werknemer het vaakste bij moet en waar de belangrijkste onderdelen zich bevinden.

Figuur 5.5 - Vormgeving van de uitgebreide afscherming, de voorkant (boven) en de achterkant (onder) S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 59

5.3

TOEGANG EN BEVEILIGING

De werknemer moet een goede toegang hebben tot alle machine onderdelen en tegelijker�jd moet de werknemer beschermd worden tegen snel bewegende onderdelen. De afscherming moet dus open kunnen wanneer de werknemer een taak moet verrichten bij dat machine onderdeel en afgesloten zijn wanneer de machine op volle snelheid draait. De manier waarop de werknemer toegang krijgt tot de machine onderdelen is erg verschillend voor beide oplossingsrich�ngen. Bij de compacte afscherming kan de gebruiker in principe niet opgesloten raken in de machine, terwijl dit bij de uitgebreide versie wel kan gebeuren, dit vraagt dus ook om een hele andere beveiliging van het systeem. TOEGANG EN BEVEILIGING BIJ DE COMPACTE AFSCHERMING De compacte afscherming kent twee loca�es die de werknemer toegang bieden tot de machine kern, namelijk aan de voorkant en aan de zijkant. Hierbij is de toegang tot de voorkant weer opgesplitst in twee delen, namelijk een hoofddeur die bedoeld is voor de standaard taken van de werknemer en een deur die alleen open mag voor onderhoudswerkzaamheden of voor het opruimen van bekers. In concept twee is het probleem van de verplaatsbare drukunit opgelost door een deur met een schuivend gedeelte toe te passen. Dit type deur lijkt erg veel op de oplossing die men nu gebruikt bij de afscherming van de P7 en doet niet veel goed aan de vormgeving van het geheel. Een betere manier om dit probleem op te lossen is door de deur te laten schuiven bij het scharnierpunt. De draaideur aan de voorkant blij� op deze manier behouden, de deur is aanpasbaar aan de plaats van de drukunit en de vormgeving blij� constant. De oude en de nieuwe deur staan afgebeeld in figuur 5.6. De werking van het deursysteem staat schema�sch weergegeven in figuur 5.7 hieronder.

Figuur 5.6 – Oude deur uit concept twee (links) en de nieuwe deur (rechts)

Basisframe Schuifgedeelte Draaideur Figuur 5.7 – Bovenaanzicht van het deursysteem

Het schuivende gedeelte hee� een geleiding nodig waarlangs het kan bewegen en het liefst een die niet direct zichtbaar is. Het probleem hierbij is dat deze deur alleen de bovenste hel� van de afscherming aan de voorkant afdekt en dus ook geleiding halverwege nodig hee�. De oplossing hiervoor is om de geleiding aan de onderkant van de deur Geleiding onder aan een van de isola�e panelen te beves�gen. Deze panelen steken enkele cen�meters buiten de wand van het basisframe uit en zijn sterk genoeg om een geleiding met deur te kunnen dragen. Hierdoor is Basisframe de geleiding die nodig is ook minder goed zichtbaar dan waneer deze direct op de wand van het basisframe zou worden beves�gd. De deur hee� ook geleiding nodig aan de bovenkant, dit is opgelost door de geleiding aan de achterzijde van de wand van het basisframe te plaatsen. Isola�e paneel Hier is de geleiding niet zichtbaar vanaf de buitenkant van de afscherming en worden de krachten op de deur beter verdeeld. De plaatsing van de geleiding is afgebeeld in figuur 5.8.

Deurwand

Geleiding

Figuur 5.8– Zijaanzicht van het deursysteem S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 60

Om de deur te laten bewegen is een geleiding nodig, deze zijn verkrijgbaar in allerlei soorten en maten. De geleiding in de compacte afscherming hoe� alleen heen en weer te bewegen langs een rechte as, hieraan kan worden voldaan met een lineaire geleiding of een telescopische geleiding. De meeste telescopische geleidingen bieden de mogelijkheid tot 140% extensie. Dit is niet genoeg voor de deurgeleiding, die in dat geval 200% extensie nodig hee� (zie paragraaf 5.5). Een lineaire geleiding zou prima voldoen, maar is misschien zichtbaar en daardoor minder mooi voor de vormgeving. Voor lineaire geleiders is gekeken op de site van Schreuder & Co Siebol B.V. Deze geleiders bestaan uit een of meerdere rondlopende kogelloopwagens welke in een profiel geleiden (Siebol B.V., 2007). De breedte van de geleiding hangt af van de belas�ng die het moet kunnen dragen. De kleinste geleiding, die een belas�ng van 8-15 kg aankan, is 28 mm breed, terwijl de geleiding voor 400-600 kg, al 97,7 mm breed is. Pas wanneer de afme�ngen en materialen van de deur vast staan moet een besluit worden genomen over de geleiding die gebruikt gaat worden. De werking van de hoofddeur aan de voorkant van de machine is nu uitgelegd, nu resten de bijdeur aan de voorkant en de deur aan de achterkant nog. Dit zijn beide simpele draaideuren met een enkelvoudig scharnierpunt. Om de vormgeving er mooi uit te laten zien is het belangrijk dat er niet zomaar een scharnier aan de buitenkant van de deur wordt gemonteerd, het scharnier moet samenvallen met de wanddelen van de afscherming. De toegangsmogelijkheden van de compacte afscherming liggen nu vast, maar het is evenzeer belangrijk dat de toegang afgesloten kan worden tegen onbevoegd gebruik. Hiervoor is de beveiliging van de afscherming erg belangrijk. Het moet onmogelijk zijn om de afscherming te openen wanneer de machine op volle snelheid draait. Nu kan er gekozen worden voor een systeem waarbij de machine automa�sch stopt wanneer de deur wordt geopend, of de werknemer moet eerst de machine stoppen en kan daarna pas de deur openen. Het eerste geval kost de minste moeite voor de werknemer, dus hier gaat de voorkeur naar uit. Allereerst is het belangrijk om de verschillende deuren in de compacte afscherming te vergelijken op de func�e waarvoor dienen. De deuren staan afgebeeld in figuur 5.9. Aan de voorkant bevindt zicht de blauwe hoofddeur en een wi�e bijdeur (met logo) aan de onderkant. Aan de zijkant is maar een deur geplaatst. Figuur 5.9 - Toegang tot de voorkant (links) en de zijkant (rechts) De hoofddeur aan de voorkant is de deur die de werknemers het meeste gebruiken, deze beidt hun toegang tot de belangrijkste machine onderdelen. Deze deur moet gemakkelijk te openen zijn en moet een beveiliging beva�en die de machine uitschakelt. Het is erg belangrijk dat deze beveiliging niet gemakkelijk te omzeilen is, dit is namelijk wel het geval bij de aanwezige afscherming van de P7. Daar bevindt zich een contactbeveiliging in het deurslot die te omzeilen is door een stuk metaal, zoals een schroevendraaier, op de juiste manier in het slot te steken. Voor de deur kan een mechanische, magne�sche of gecodeerde veiligheidsschakelaar gebruikt worden (Pilz Benelux, 2007). Voor de compacte afscherming van de P7 is de magne�sche veiligheidschakelaar uitermate geschikt, deze is contactloos en bieden een hoge beschermingsgraad. De magne�sche schakelaar werkt nog goed bij extreme vervuiling en wordt aangeraden als strenge hygiënische voorschri�en moeten worden nageleefd. De PSENmag van Pilz is ongevoelig voor het trillen of zwaaien van beveiligingsdeuren en zijn daarom geschikt voor niet exacte geleide veiligheidsvoorzieningen. Het werkt als volgt, wanneer de magneet beweegt gee� de interne sensor een signaal af. Dit signaal kan worden doorgestuurd naar de machine die dan stopgezet wordt. Deze magneet beveiliging kan worden gebruikt in combina�e met een lichtsensor die controleert of de deur zich op de juiste plek bevindt. Door de dubbele beveiliging is het bijna onmogelijk om de machine te laten draaien terwijl de deur open is. Het is natuurlijk wel handig om de normale werknemers niet op de hoogte te stellen van de beveiligingen, zodat ze ook niet gaan zoeken naar manieren om deze te omzeilen. Voor de deur aan de zijkant gelden in principe dezelfde eisen als de hoofddeur aan de voorkant.

De bijdeur aan de voorkant lijkt op een onderdeel van de afschermingwand en is bedoeld om de gebruiker te beschermen tegen de hete afvoerbuis die daar vlak achter langs loopt. Deze deur dient alleen als toegang voor montage doeleinden of het opruimen van bekers en hoe� dus maar weinig gebruikt te worden. Deze deur mag alleen open kunnen als de hoofddeur open is en dat is simpel weg te bereiken door een schuif- of draaislot aan de binnenzijde van de deur te plaatsen. Om te zorgen dat niet iedereen deze deur kan openen kan hij beveiligd worden met een code die ingevoerd kan worden op het bedieningspaneel. Het voordeel van een code ten opzichte van de sleutel is dat hij niet fysiek kwijt kan raken of in de verkeerde handen vallen. Het is de bedoeling dat een of enkele personen de code kennen en dat alleen zij deze gebruiken om de deur te openen. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 61

Hiermee zijn alle toegangsmogelijkheden en -beveiligingen voor de compacte afscherming besproken. Het openen van de deuren zelf gebeurt handma�g door de werknemer, het is dus van belang dat de deuren niet te zwaar worden. De handvaten die gebruikt worden om de deur te openen worden besproken in paragraaf 5.4 over ergonomie. TOEGANG EN BEVEILIGING BIJ DE UITGEBREIDE AFSCHERMING

Figuur 5.10 - Twee deuren aan de voorkant (links) en drie aan de achterkant (rechts)

De toegang bij de uitgebreide versie van de afscherming verloopt op een heel andere manier dan bij de compacte versie. De afscherming is nu in zijn geheel om de bekerdrukmachine heen geplaatst en hierdoor kan de gebruiker niet direct met zijn handen bij de machine onderdelen wanneer de afscherming open staat. In figuur 5.10 staat de uitgebreide afscherming afgebeeld. Aan de voorkant van de afscherming bevinden zich twee schuifdeuren en aan de achterkant drie. Let op dat de voorkant van de afscherming overeenkomt met de linker zijkant van de bekerdrukmachine! Alle deuren kunnen twee kanten op schuiven en de geleiding hiervoor is te vinden aan de onderkant van de deur en aan de bovenkant. Aan de bovenkant is de geleiding gemonteerd aan een balk die over de gehele lengte van de afscherming loopt, lijnrecht boven de motoren van de inktwerken. Hier zit de balk niet in de weg als de werknemer via de voorkant van de afscherming de hoge inktwerken wil bereiken (zie paragraaf 5.4 over ergonomie). Een dwarsdoorsnede van de afscherming is weergegeven in figuur 5.11. Geleiding bovenkant Middenbalk Raam Deurwand

Geleiding onderkant

Deur aan de voorkant

Deur aan de achterkant

Figuur 5.11 - Dwarsdoorsnede van het deursysteem bij de uitgebreide afscherming

De twee deuren aan de voorkant kunnen niet over de gehele lengte van de afscherming schuiven, omdat er ook ruimte moet blijven voor de beker aan- en afvoer. Aan de achterkant schuiven de deuren wel over de hele lengte van de afscherming en daarom is er daar ook gekozen voor drie, in plaats van twee, deuren. Er is aan de achterkant nog wel ruimte vrij gelaten voor bedieningspanelen. Vergeleken met de compacte afscherming kent de uitgebreide versie een veel groter aantal deuren die alle kanten op kunnen schuiven. Voor de werknemer is het veel handiger om deze deuren daarom ook automa�sch te laten openen en sluiten. Met een druk op de knop moeten de deuren schuiven naar een bepaalde rich�ng. Door dit automa�sch te laten werken kan meteen de beveiliging op deze knoppen worden aangesloten. Als iemand dan een van deknoppen indrukt, stopt meteen de machine met draaien. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 62

In het vorige stuk werd al gesproken over meerdere knoppen, terwijl de werknemer juist zo weinig mogelijk handelingen zou moeten verrichten om de machine te betreden. Dit is vanwege de rich�ng waarin de deuren openschuiven, dit staat weergegeven in figuur 5.12.

Figuur 5.12 - Het openen en sluiten van de schuifdeuren door verschillende knoppen aan de voor- en achterkant

Aan elke zijde waar de werknemer eventueel naar binnen wil is een knop geplaatst die een opening creëert aan die zijde van de afscherming. Dit systeem is erg gemakkelijk en verscha� meteen toegang tot de loca�e waar de werknemer bij moet kunnen. Bij deze afscherming is er een groot risico dat iemand opgesloten raakt binnen de afscherming. Dit mag absoluut niet gebeuren, omdat de machine dan op volle snelheid kan lopen. Om dit te voorkomen is een goede beveiliging nodig die de machine stop zet zodra iemand een knop van de deuren indrukt. Daarnaast moet er een systeem zijn dat detecteert of er zich mensen binnen de afscherming bevinden. Is dit het geval dan mogen de deuren niet dicht kunnen schuiven als iemand buiten de afscherming op een van de toegangsknoppen drukt. Voor normaal gebruik geldt dat maar een zijde van de afscherming mag open schuiven, alleen bij montage doeleinden mogen beide zijden, dus zowel de voor- als de achterkant, openschuiven. Voor de detec�e van het open of gesloten zijn van deuren kan direct het signaal uit de toegangsknoppen gebruikt worden, het detecteren van mensen binnen de afscherming behoe� een apart sensoren systeem. Mogelijke op�es zijn schakelma�en, laserscanners, ultrasoon sensoren of warmte camerasystemen. Een schakelmat wordt op de grond neergelegd en gee� een signaal af wanneer iemand erover heen loopt. Het nadeel van dit systeem is dat het alleen een 2D vlak beveiligd. Een laserscanner controleert een oppervlak en is bedoeld voor afgesloten omgevingen. Een voorbeeld van een dergelijk scanner is de Safety Laser Scanner LSS 300 van Sensor Partners BV. Hier geldt tevens dat er alleen een 2D vlak wordt gecontroleerd. Het controleren van een 2D vlak werkt wel wanneer de scanner aan het plafond van de afscherming wordt geplaatst, maar hier is weinig ruimte en vanaf dit punt (de middenbalk) kan de voorkant van de machine niet goed gecontroleerd worden door de dode hoek die ontstaat door de drukunit en inktwerken. Een warmte camera systeem kan problemen opleveren met de warmteontwikkeling in de machineafscherming zelf. Dit geldt als een de omgevingswarmte gelijk is aan de lichaamswarmte van een persoon. De werking van dit type systeem zou eerst getest moeten worden. Ultrasone sensoren zenden een kegelvormig geluidssignaal uit die mensen detecteert door de terugkaatsing ervan. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 63

Hier is ook niet bekend wat voor effecten de machine geluiden hebben op dit type sensor. Pilz hee� een nieuw systeem in ontwikkeld dat uitermate geschikt zou zijn voor het probleem, namelijk een camerasysteem die een 3D ruimte controleert. So�ware ma�g wordt een beschermcocon over het gevaarlijke gebied geprogrammeerd. Het systeem is in ontwikkeling sinds maart 2007 en is daarom nog erg prijzig. Hiermee is de beveiliging van de uitgebreide bescherming besproken. Nu is het �jd om de ergonomische aspecten van de bediening en de toegang te behandelen.

5.4

Figuur 5.13 - Beveiligingscamera voor een 3D ruimte (Pilz, 2007)

ERGONOMIE

Bij alle ontwerpen waar mensen aan te pas komen om iets te bedienen of te gebruiken is ergonomie erg belangrijk. Er moet rekening gehouden worden met de verschillende mensen die het product gaan gebruiken. Bij de afscherming van machines speelt ergonomie ook een belangrijke rol, denk hierbij aan de bediening, de toegankelijkheid en de vormgeving van de afscherming. In deze paragraaf worden voor zowel het compacte als het uitgebreide concept deze ergonomische aspecten uitgewerkt, ook zal er aandacht worden besteed aan een algemeen deel dat op beide concepten van toepassing is, zoals het bereikbaar maken van de inktwerken door middel van een trap. TRAPPEN Beide typen afscherming maken gebruik van een trap die zorgt dat de werknemer goed bij de hoge inktwerken kan. Bij de compacte afscherming komt deze trap aan de rechterzijkant van de drukunit te staan en bij de uitgebreide versie aan de linkerzijkant. De hoogte van de trap wordt bepaald met behulp van + 10 cm ergonomische ontwerpprincipes. Precisie werk Om de hoogte van de trap te bepalen is het begrip werkvlak hoogte van belang. De ontwerpprincipes hiervoor worden normaal gesproken gebruikt 0 om een werkoppervlak zoals een tafel te ontwerpen. Bij het ontwerp van Licht werk de afscherming werken we juist andersom. Met een bekende werkvlakhoogte, namelijk de hoogte van de hoogste inktwerken, wordt de hoogte van de ondergrond bepaald. Het werk zelf dat bij de inktwerken verricht - 10 cm wordt is van korte duur en verspreid over de dag. Het plaatsen van de inktrollen is geen precisiewerk en ook niet erg zwaar, het wordt onder de Zwaar werk categorie licht werk geplaatst. Het werk wordt staand uitgevoerd. In figuur 5.14 zijn de werkvlak hoogte verschillen te zien voor de drie soorten werk, -20 cm hierbij is 0 de ellebooghoogte van een persoon (Sanders & McCormick, 1987). Figuur 5.14 – Werkvlak hoogtes Voor het bepalen van de hoogte van de trap is dus de elleboog-hoogte van belang. Antropometrie is de onderzoeksrich�ng die zich bezig houdt met de menselijke lichaamsmaten en fysieke kenmerken van het lichaam. De DINED tabel, ontwikkeld door de TU Del�, laat alle lichaamsmaten en de spreiding zien van de Nederlandse bevolking in 2004. In deze tabel staat de volgende informa�e omtrent de ellebooghoogte van mensen tussen 20 en 30 jaar: Gemiddeld (mm)

Standaard devia�e (mm)

P5 (mm)

P95 (mm)

Man

1153

56

1061

1245

Vrouw

1050

50

968

1132

Met de gegevens uit de bovenstaande tabel kan nu bepaald worden wat de ideale hoogte zou zijn voor de trap bij de inktwerken. De meeste werknemers bij Poorthuis Speciaaldruk zijn vrouwen. Het verschil tussen de ellebooghoogte van de kleinste vrouw en die van de grootste mannen (P95 man – P5 vrouw) bedraagt maar liefst 277 mm, dus bijna 30 cm. Voor de hoogtebepaling van de trap wordt de gemiddelde ellebooghoogte van de vrouw gebruikt. Aangezien de �jdsduur van de taak kort is, moeten de mannen iets meer moeite verrichten om goed bij de inktwerken te kunnen. De handvathoogte van het hoogste inktwerk is 1990 mm hoog, maar voor de bereikbaarheid van de inktwerken nemen we de hoogte vanaf de grond tot de hel� van de inktwerken. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 64

Dan kunnen de werknemers goed bij de rollen in het inktwerk en bij de lager gelegen cliché cilinder. Van de hoogte, 1842 cm, moet de gemiddelde ellebooghoogte van de vrouw worden afgetrokken: 1849 – 1050 = 799 mm. Dit is de hoogte waarop de trap moet eindigen. Hiermee is de trap natuurlijk nog niet ontworpen, een trap hee� treden met een bepaalde hoogte ertussen en een helling. De begrippen die een trap definiëren, staan in het figuur hieronder weergegeven. Aantrede Welbreedte

Optrede

Trap hoogte

Trap helling

Tredevlak

Figuur 5.15 - Trap defini�es

Voor de bouw van trappen in Nederland zijn eisen opgenomen in het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit bevat voorschriften met betrekking tot het bouwen van bouwwerken uit het oogpunt van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. In het Bouwbesluit uit 2003 staan de volgende eisen omtrent afme�ngen van trappen van een niet voor woning bestemde gebruiksfunc�e: Minimum breedte van de trap

80 cm

Maximum hoogte van de trap

400 cm

Minimum aantrede

18,5 cm

Maximum hoogte van de optrede

21 cm

Minimum lengte van het tredevlak

23 cm

Om de theorie te controleren zijn er twee trappen opgemeten, de informa�e is te vinden in de onderstaande tabel: Optrede

Tredevlak

Aantrede

Welbreedte

Tree dikte

Trap 1

23 cm

25 cm

18 cm

5 cm

4 cm

Trap 2

22 cm

22 cm

20 cm

2 cm

2 cm

De gemeten waarden komen redelijk overeen met de waarden uit het Bouwbesluit, de hoogte van de optrede is echter hoger dan het maximum. Bij de trap voor de afscherming van de P7 staat een hoogte van 80 cm vast. Dit getal delen we door 4, het gewenste aantal treden, en komen dan op een staphoogte van 20 cm uit. In combina�e met de gegevens van trap 1, ontstaan de volgende maten voor de trap:

Trap (4 treden)

Optrede

Tredevlak

Aantrede

Welbreedte

Tree dikte

20 cm

25 cm

20 cm

5 cm

3 cm

Hiermee liggen de maten van de trap vast. Er zijn een aantal alterna�even om de traptreden an�slip te maken. Zo kunnen er op de trap rubberen randen worden geplakt of krijgen de treden een an�slip profiel van bijvoorbeeld uitstekende richels. In het figuur 5.16 hiernaast is een goed profiel te zien wat vaak gebruikt wordt voor metalen trappen. De gaten maken de trap lichter en de richels zorgen voor grip. Dit is zeer geschikt om toe te passen bij de trap voor de afscherming van de bekerdrukmachine. Bij trapfabrikanten kunnen trappen in standaard onderdelen worden aangeschafd, die gemakkelijk gemonteerd kunnen worden. Figuur 5.16 - An�-slip oppervlak S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 65

BEDIENING De bediening is misschien wel het belangrijkste onderdeel van een goede afscherming. Wanneer de bediening namelijk niet bevalt, raken mensen geïrriteerd. Dit kan leiden tot het proberen van andere manieren van omgaan met een machine of zelfs proberen de veiligheidsmaatregelen te omzeilen. Een goede bediening is dus erg belangrijk voor de veiligheid van de werknemers. In deze paragraaf wordt niet tot in detail ingegaan op het ontwerp van bedieningspanelen of interfaces, maar wel op de plaatsing, loca�e en de func�es ervan. In tegenstelling tot de trap die voor beide ontwerpen van toepassing is, is de bediening voor de compacte en de uitgebreide afscherming erg verschillend. BEDIENING VAN DE COMPACTE AFSCHERMING Eerst wordt de bediening van de compacte afscherming nader bekeken. Er moet een inventarisa�e worden gemaakt van de benodigde bedieningsonderdelen. In de tabel hieronder staan deze met hun func�e erbij opgesomd. Hierbij is de taak de func�e die vervuld moet worden wanneer het onderdeel gebruikt wordt en commando’s zijn de hoeveelheid en type commando’s die de werknemer via dit type bediening moet kunnen doorsturen. Taak

Commando’s

Onderdeel

Loca�e

Openen hoofddeur

Open / dicht

Handvat

Voorkant

Openen bijdeur

Open / dicht Data-invoer (code)

Deur zelf Bedieningspaneel

Voorkant

Openen zijdeur

Open / dicht

Handvat

Zijkant

Instellen van de machine

Werkingsintensiteit bepalen, posi�e machine onderdelen bepalen, programma keuze

Bedieningspaneel

Voorkant

Afstellen van de drukunit

posi�e drukunit bepalen

Bedieningspaneel

Zijkant

Om de hoofddeur aan de voorkant te openen is het pre�g om het handvat tussen elleboog- en schouderhoogte te hebben liggen. Hier is tevens de DINED tabel voor volwassenen tussen de 20 en 30 jaar van belang, hierin staat het volgende over de ellebooghoogte van de kleinste 5% van de vrouwen en de schouderhoogte van de grootste 95% van de mannen: Gemiddeld (mm)

SD (mm)

P5 (mm)

P95 (mm)

Man (schouderhoogte)

1515

74

1394

1638

Vrouw (ellebooghoogte)

1050

50

968

1132

De hoofddeur begint op een hoogte van ongeveer 800 mm, dus het handvat kan inderdaad beginnen op 968 mm en wordt dan 1636-968 = 670 mm lang. Het handvat bestaat uit een buisvorm die uitsteekt buiten de deur. De diameter voor een handvat is, voor een gemengde groep bestaande uit mannen en vrouwen, gemiddeld 4,9 cm (Buurman et al., 1995). Dit zal ook de diameter van het handvat voor de afscherming worden. Het bedieningspaneel waarmee alle machine instellingen kunnen worden ingevoerd bestaat uit een scherm met een aantal knoppen. Het is van belang dat de knoppen en het scherm dicht bij elkaar worden geplaatst, zodat de gebruiker goed kan zien waar hij mee bezig is. Dit is namelijk niet het geval bij de afscherming van de P7, waar het scherm zich twee meter verderop bevindt. Het meest logische is om de knoppen en het scherm in een paneel samen te voegen. Er kan ook worden gekozen voor een touchscreen, het nadeel hiervan is dat de gebruiker geen fysieke feedback krijgt als hij iets instelt en tegelijker�jd let op de machine onderdelen die verplaatsen. Er wordt gekozen voor een systeem met een scherm en drukknoppen. De meeste mensen zijn bekend met de werking van dit systeem en ze weten hoe ze ermee om moeten gaan, ook dit is bij een touchscreen niet al�jd het geval. Voor de hoogte van het bedieningspaneel is het menselijke blikveld erg belangrijk. Ooghoogte 0 - 5o Normaal lijn (15o - 20o) 30o - 35o Figuur 5.17 - Het menselijke blikveld voor de snelste reac�e�jd S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 66

In rust is het menselijke blikveld iets naar beneden gekanteld, door de wervels in de nek. De normaal lijn van het blikveld beslaat een hoek van 15 tot 20 graden ten opzichte van de ooghoogtelijn (Sanders & McCormick, 1987). Voor de op�male reac�e�jd van de ogen geldt dat het bedieningpaneel in een straal van 15o rond de normaal lijn moet liggen. Het blikveld zelf reikt in de lengte van de ooghoogte tot 80o onder de normaallijn en in de breedte tot 70o vanaf de normaallijn naar zowel de linker als de rechter zijde. Dit betekent dat het bedieningspaneel lager dan de ooghoogte moet liggen. In de tabel hieronder staan de ooghoogtes van mannen en vrouwen in Nederland tussen 20 en 30 jaar weergegeven. Gemiddeld (mm)

SD (mm)

P5 (mm)

P95 (mm)

Man (ooghoogte)

1733

80

1602

1867

Vrouw (ooghoogte)

1578

62

1476

1681

Man (armlengte)

763

43

692

834

Vrouw (armlengte

676

36

617

736

Het verschil tussen de P95 ooghoogte van de mannen en de P5 van de vrouwen beslaat maarliefst 391 mm, bijna 40 cm dus. Nu moet de juiste hoogte van het bedieningspaneel worden bepaald 1867 mm

α Man: 692 mm

H 400 mm β

1476mm

Vrouw:

H Figuur 5.18 - Hoogte verhoudingen tussen man en vrouw en het blikveld

Met behulp van pythagoras kan de hoogte (H) van het bedieningspaneel worden bepaald, zodat deze goed bruikbaar is voor zowel kleine vrouwen als grote mannen. De eis is dat de voor de kijkhoek geldt: 0o < α , β < 70o. De schouderhoogte voor de P5 van de vrouwen is 1281 mm, nemen we deze maat als waarde voor H dan wordt α: 260 en β: 58o. Een hoogte van 1281 mm is dus hoog genoeg om goed bereikbaar te zijn en dit ligt zelfs boven de ellebooghoogte van de P95 van de mannen, dit is namelijk 1241 mm. De ideale kijkhoek is echter kleiner dan de maximale hoek in de eis, hiervoor geldt namelijk: 0o < α , β < 35o. Nemen we voor α een hoek van 35o, dan komt er een hoogte van 1470 mm uit. Dit is dus net onder de ooghoogte van de P5 vrouwen en kan dus net. Bij de gemiddelde schouderhoogte van vrouwen hoort een hoogte van: 1381 mm, passen we dit toe dan komt er een hoek α van 45o uit en dit is acceptabel voor kleine vrouwen en grote mannen. De hoogte voor het bedieningspaneel wordt dus: 1381 mm. Het type bediening en de hoogte van het bedieningspaneel zijn bepaald, nu is de vraag waar op de afschering deze bediening geplaatst wordt. De bediening moet zich aan de voorkant van de compacte afscherming zo dicht mogelijk bij de hoofddeur bevinden. Op de deur zelf is geen goede optie, omdat deze wegdraait. Aangezien de meeste mensen rechtshandig zijn, namelijk ongeveer 85 tot 90%, is het beter om de bediening aan de rechterzijde van de deur te positioneren, de enige plek waar hiervoor ruimte is, is de wand van de drukunit. Op deze plek bevindt zich ook nu al de bediening bij de bekerdrukmachine. Aan de zijkant van de afscherming dient ook een bedieningselement geplaatst te worden, waarmee de werknemer de afstand van de drukunit tot de doorn kan afstellen. De zijkant is namelijk de enige plek vanaf waar iemand goed zicht heeft op de drukcilinder. BEDIENING VAN DE UITGEBREIDE AFSCHERMING De uitgebreide versie van de afscherming zal ook een bedieningspaneel gebruiken zoals dat besproken is bij de bediening van de compacte versie. De hoogte hiervan zal gelijk blijven, alleen de plaatsing is anders. De bediening wordt namelijk aan de buitenkant van de afscherming geplaatst en de beste plek hiervoor is de rechterzijde aan de voorkant van de afscherming. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 67

In tegenstelling tot de bediening van de compacte afscherming zou hier het bedieningspaneel in hoogte verstelbaar kunnen worden. Er is genoeg ruimte beschikbaar, omdat er geen uitstekende onderdelen aan de wand van de afscherming zi�en. Het is dan de kunst om het bedieningspaneel verplaatsbaar te maken zonder dat dit nega�eve gevolgen hee� voor de vormgeving. De bediening van de uitgebreide afschemring blij� voorlopig een op een vaste hoogte. De werknemer staat niet direct voor de onderdelen in de machine kern, dus de interface moet goed ontworpen zijn en eventueel a�eeldingen of anima�es tonen wanneer de posi�e van onderdelen wordt ingesteld. Het bedieningspaneel aan de voorkant wordt voornamelijk gebruikt voor numerieke doeleinden. Bij het instellen van de machine hoe� de werknemer alleen waardes te veranderen en hee� hiervoor geen direct zicht op de machine kern nodig. Voor het afstellen van de drukcilinder geldt hetzelfde als bij de compacte versie, daarom wordt aan de rechterzijde aan de achterkant van de afscherming ook een bedieningspaneel geplaatst. De schuifdeuren worden bediend door met de hand op de desbetreffende knop te drukken. Deze drukknoppen zijn vierkant en worden uitgevoerd in de blauwe kleur die vaker terug komt bij de afscherming. Hierdoor passen de knoppen goed bij de vormgeving. De knoppen worden geplaatst op een hoogte van 1245 mm, dit is de P95 ellebooghoogte van jong volwassen mannen. Zo kunnen bijna alle mensen goed bij de knop, omdat de knop zich nog onder de schouderhoogte van de P5 vrouw bevindt.


| 68

5.5

GLOBALE AFMETINGEN

Om dit ontwerp in de toekomst verder te kunnen uitwerken is het belangrijk om de globale afme�ngen weer te geven. In een later stadium kan met behulp van deze maten een proefmodel worden gebouwd en uiteindelijk moeten de maten nauwkeurig worden opgesteld voor produc�e. Eerst worden tekeningen van het compacte concept getoond en daarna die van het uitgebreide concept.

Figuur 5.19 - Vooraanzicht van de compacte afscherming

Figuur 5.20 - Bovenaanzicht van de compacte afscherming S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 69

Figuur 5.21 - Achteraanzicht van de compacte afscherming

Figuur 5.22 - Linker zijaanzicht van de compacte afscherming S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 70

Figuur 5.23 - Rechter zijaanzicht van de compacte afscherming

Figuur 5.24 - Vooraanzicht van de uitgebreide afscherming S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 71

Figuur 5.25 - Achteraanzicht van de uitgebreide afscherming

Figuur 5.26 - Rechter zijaanzicht van de uitgebreide afscherming


| 72

Figuur 5.27 - Linker zijaanzicht van de uitgebreide afscherming

Figuur 5.28 - Bovenaanzicht van de uitgebreide afscherming S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 73

5.6

ONDERDELEN EN MATERIALEN

Het materiaal dat gebruikt wordt is voor beide ontwerpen gelijk, alleen de afwerking verschilt. De verschillende onderdelen van beide ontwerpen zijn in te delen in een basisframe, wanddelen, ramen en a�ributen. AOnder a�ributen vallen de beveiligingen de bedieningscomponenten. HET BASISFRAME Het basisframe bestaat uit holle profielen van staal die aan elkaar gelast zijn. Dit houdt het frame sterk en rela�ef licht. Metalen randen aan de binnenzijde van het frame dienen voor de beves�ging van de geluidsreducerende panelen, deze worden vastgemaakt met schroeven. Het nadeel van dit systeem is dat het montagewerk veel �jd gaan kosten, omdat elke schroef apart moet worden aangedraaid. In het figuur hiernaast is de opbouw van een wanddeel weergegeven.

Figuur 5.29 - Opbouw van de afschermingswand

Voor de compacte afscherming bestaat de kern uit vijf wanddelen die aan elkaar gekoppeld kunnen worden. De wanddelen zijn allemaal hoekdelen, dit hee� als voordeel dat er minder losse onderdelen zijn en dat de hoekpanelen goed geplaatst kunnen worden. De wanddelen zelf bestaan op hun beurt weer uit een basisframe met daarin geluidsreducerende panelen gemonteerd en aan de onderkant in hoogte verstelbare pootjes. Dit is nodig op loca�es met ongelijke vloeren. Een voorbeeld van de opbouw van een wanddeel voor de compacte afscherming staat weergegeven in figuur 5.30 hieronder.

Figuur 5.30 - Wanddeel bestaande uit een basisframe en panelen

De uitgebreide versie van de afscherming kent een iets andere opbouw, omdat hier ook plafonddelen nodig zijn. In plaatst van een 2D frame is nu dus een 3D frame noodzakelijk. Het is belangrijk dat aan de bovenkant een balk loopt waaraan de geleiding van de schuifdeuren gemonteerd kan worden. Om de overgang van de wanden naar het plafond mooi te laten verlopen, steken de geluidsreducerende panelen nu aan de bovenkant boven het basisframe uit en lopen over in de plafonddelen. Dit zijn dezelfde type panelen als die voor de wanden worden gebruikt. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 74

GELUIDSREDUCERENDE PANELEN Het geluidsniveau van het lawaai uit een machine ligt tussen de 80 en 84 decibel, alle machines samen in een fabriek produceren een veel lawaai dat schadelik is voor het menselijke gehoor bij langdurige blootstelling. De gevoeligheid van het oor is frequen�e a�ankelijk, het geluidsdruk niveau wordt bij lagere frequen�es als minder hinderlijk ervaren. Lawaai beslaat het hele frequen�espectrum, bij geluidsreduc�e wordt daarom gebruik gemaakt van de dB(A) schaal, die aangepast is aan het gehoor van jong volwassenen. In de arbeidsomstandighedenwet staat in ar�kel 6.8 van hoofdstuk 2, vermeld dat als een werknemer wordt blootgesteld aan een dagdosis van 85 db(A) (weten.overheid.nl, 2007) er op de werkplek regelingen moeten worden getroffen voor geluidsreduc�e. Om het geluidsniveau van de bekerdrukmachine terug te dringen worden geluidsreducerende panelen gebruikt in de afscherming. Om een goed type te kiezen wordt eerst de theorie over geluidsreduc�e behandeld. LUCHT WAND LUCHT Geluidsintensiteit Absorp�e Doorla�ng Reflec�e

Figuur 5.31 - Geluidsenergie vallend op een wand

De geluidsintensiteit is de energie per �jdseenheid per m2, dit is de som van de reflec�e, absorp�e en de doorgelaten intensiteit, zie figuur 5.31. Geluidsreduc�e kan worden ongedeeld in geluidsabsorp�e en geluidsisola�e. Geluidsabsorberende materialen ze�en een deel van de geluidsenergie om in warmte. De trillende lucht levert namelijk wrijving op in nauwe doorgangen in het materiaal. Hoge frequen�es zijn beter te absorberen, omdat de lucht sneller trilt en meer wrijving oplevert. Voor geluidsabsorp�e zijn de porositeit en de dikte van het materiaal erg belangrijk Een toenemende groo�e van beide vergroot de absorp�e van de geluidsintensiteit. Geluidsisola�e richt zich juist op isoleren van geluid dat van de ene ruimte in de andere doordringt. Hierbij is geluidsreflec�e dus erg belangrijk, om geluid binnen een ruimte te houden. Een hogere materiaaldichtheid vergroot de isolerende werking ervan, dit hee� echter weer nadelige gevolgen voor de absorp�e. Een hoge porositeit is slecht voor de isola�e van geluid. Bij de afscherming van de bekerdrukmachine is geluidsabsorp�e erg belangrijk, omdat een hoog geluidsniveau binnen in de afscherming kan zorgen voor hoge nagalm. Op de markt zijn allerlei soorten akoes�sche panelen te koop die het geluid van machines, verkeer of mensen reduceert. Enkele van deze panelen zullen hieronder besproken worden, ook wordt gekeken welk soort paneel geschikt is voor de afscherming van de bekerdrukmachine. Als schaal voor de test resultaten wordt de geluidsreduc�e index (RW) in dB of de geluidsabsorp�e coëfficiënt (α) in een schaal van 0 tot 1, waarbij 0 geen absorp�e en 1 volledige absorp�e betekend. Sound-Ply ® van LAMBRI

Twee platen mul�plex met daartussen een kunststof massamat of kurkrubber.


| 75

PAROC van Si-Tech BV

PAROC paneel of geperforeerd PAROC paneel gecombineerd met een glaswol plaat.

Cyclefoam ® van Deceuninck

Een hoogslagvaste hard-PVC-toplaag aan de buitenzijde met een kern van hard-PVCschuim. Beide lagen in een geheel door het procédé van coëxtrusie. De binnenzijde is voorzien van cilindrische perfora�es voor betere geluidsreduc�e.

SonicSeal ® van Sontech

Plaat van Sonofoam polyester vlakschuim PU.


| 76

Resorber Base van Sonogamma

Plaat van Melamineschuim.

Met deze grafieken wordt enige informa�e verkregen over de geluidsabsorberende mogelijkheden die reeds op de markt zijn. Met de beschikbare informa�e over het geluidsniveau van de P7 kan geen goede keuze worden gemaakt over het soort geluidsreduc�e dat toegepast gaat worden. Eerst is er een overzicht van het frequen�ebereik van het lawaai uit de machine noodzakelijk. Dan is er nog het probleem dat de mate van geluidsreduc�e enorm moeijlijk te voorspellen is. De bestaande onderzoeksmodellen gaan allemaal uit van een sta�sche kans dat er zich ergens rond een punt een piek in het frequen�espectrum bevindt. Dit komt voornamelijk omdat er geen nauwkeurig model bestaat voor de manier waarop geluid zich gedraagd. Voor de afschermingswand geldt dan ook dat een kleine verandering in het ontwerp, dit kan gaan om een verschuiving van enkele cen�meters, een grote verandering in het frequen�espectrum oplevert. Pas wanneer er een prototype van de afscherming is gemaakt kan er serieus gekeken worden naar het soort geluidsreducerende panelen. Op basis van experimenten moet dan de juiste keuze gemaakt worden. Er zijn wel enkele eisen die vooraf aan de panelen gesteld kunenn worden. Deze moeten namelijk enigzins stevig zijn en ze moeten bij de vormgeivng passen. Voor de panelen kunnen meerdere materialen worden gebruikt, zodat er geluidsabsop�e en isola�e plaatsvindt. Hiervoor dienen materialen met verschillende dichtheden te worden gebruikt. De binnelaag wordt vervaardigd uit aluminium, met een dichtheid van 2702 kg/m3. De buitenlaag wordt gevormd door een hard-PVC laag, dit is gekozen vanwege de vormgeving. De islorende binnenlaag bestaat uit Akotherm van Merford. Dit is een geluidsabsorberend en thermisch islorend wolproduct, gemaakt uit polyestervezels. Het voordeel ten opzichte van glaswol is dat dit materiaal geen gevaar op allergische reac�es, irrita�e of ademhalingsproblemen oplevert. Daarnaast is het rela�ef goedkoop, een plaat van 25 mm dikte hee� een prijs van 5,55 euro per vierkante meter. Het materiaal hee� een dihtheid van 20 kg/m3. RAMEN De ramen worden allemaal vervaardigd uit verdonkerd plexiglas met addi�even die goede UV absorberende eigenschappen opleveren. De platen plexiglas worden gebogen om zo ook de bovenkant van de machine af te schermen. Het plexiglas hee� slechtere geluidsabsorberende eigenschappen dan de panelen, maar omdat de afscherming een afgesloten geheel is, scheelt het toch wat in de doorla�ng van de geluidsenergie. DEUREN De deuren in beide typen afscherming bestaan uit een aluminium basisframe met plexiglas als ramen. Het aluminium biedt voldoende sterkte aan de deuren, maar is vooral erg licht. De ophanging van de deuren in de compacte versie gebeurt door middel van enkelvoudige scharnieren, deze zijn verwerkt in een framedeel, zodat er geen uitstekende onderdelen zijn. Hierdoor blij� de vormgeving een mooi geheel. De bijdeur aan de voorkant van de compacte versie lijkt op een wanddeel en zal ook op die manier worden uitgevoerd.


| 77

5.6

DE EINDONTWERPEN

Figuur 5.32 - Eindontwerp van de compacte afscherming


| 78

Figuur 5.33 - Eindontwerp van de uitgebreide afscherming


| 79

CONCLUSIE Als eindresultaat van de bachelor opdracht voor Offset Machines BV, zijn twee conceptrich�ngen aangeleverd. Een daarvan is een compacte versie van de afscherming voor de P7 bekerdrukmachine en de ander een uitgebreide versie. De compacte versie beschermt de werknemer alleen tegen de snel bewegende onderdelen in de machine kern, daar waar het bedrukken van de kunststof bekers plaatsvindt. De toegang tot deze onderdelen is bewust beperkt gehouden, zodat de werknemer geen mogelijkheid krijgt om in de machine opgesloten te raken of er in te vallen. De toegang biedt de werknemers wel genoeg ruimte om met zijn handen goed bij de onderdelen te kunnen die bediend of vervangen moeten worden. De slechte bereikbaarheid van de hoge inktwerken, die in het onderzoek naar voren kwamen, is opgelost door een trap aan de zijkant van de drukunit te plaatsen. Deze drukunit is niet afgeschermd en rond de machine is dus genoeg ruimte voor deze oplossing. Nu hoeven vooral de kleine vrouwen, die in Poorthuis Speciaaldruk BV veel met de machine werken, niet hoog te rijken en te balanceren op de punt van de kast onder de drukunit. De bediening van de compacte versie is vrijwel hetzelfde gebleven als die van de reeds aanwezige afscherming, alleen is er een extra bedieningspaneel geplaatst aan de zijkant van de machine. Aan deze kant hebben de werknemers namelijk het beste zicht op zowel de drukcilinder als de doornen, zij hoeven zich nu niet voorover te bukken in de machine om goed zicht op deze onderdelen te hebben. De vormgeving van de compacte afscherming is dras�sch anders dan de aanwezige afscherming. De combina�e van licht gekleurde panelen op een donker frame gee� de machine een rus�ge uitstraling, de blauwe kleur gee� net dat beetje extra wat de afscherming en zelfs een hele fabriekshal minder saai maakt. De rus�ge uitstraling en gekleurde afscherming moeten de werknemer het gevoel geven dat de afscherming gemakkelijk en licht te bedienen is. Hopelijk is het fabriekswerk hierdoor voor hen beter vol te houden. De uitgebreide versie van de afscherming is niet zozeer een toevoeging voor de compacte versie, maar een geheel nieuw ontwerp. In dit concept wordt de gehele machine afgeschermd, wat erg veel voordeel oplevert wat betre� geluidsoverlast. Nu is bij Poorthuis Speciaaldruk BV nog gehoorbescherming verplicht, omdat alle machines samen enorm veel lawaai maken. Met de uitgebreide afscherming wordt dit lawaai grotendeels geabsorbeerd door geluidsreducerende panelen en er bevinden zich geen grote openingen in de afscherming. Om de toegang tot de machine te vergemakkelijken zijn er schuifdeuren toegepast die automa�sch open en dicht schuiven bij een druk op de knop, beveiligingssystemen zorgen ervoor dat de deuren niet dicht gaan als een werknemer zich binnen de afscherming bevindt en opgesloten raakt. Dit is erg belangrijk, omdat de machine alleen op volle snelheid kan draaien als de deuren dicht zijn. Verdonkerde plexiglas ramen maken goed zicht van buiten de afscherming in de machine mogelijk en beschermt tegelijker�jd de werknemer tegen schadelijk UV licht. De vormgeving van de uitgebreide afscherming lijkt qua kleuren en materialen erg veel op de compacte versie, zodat er een lijn in de vormgeving ontstaat. Er is geprobeerd door middel van contrast werking en vormen de uitgebreide afscherming minder op een blok te laten lijken, maar dat blij� het in principe wel. Voor toekoms�ge klanten van Offset Machines BV is het aanbieden van beide conceptrich�ngen erg handig, de keuze kan gebaseerd worden op de kostprijs van het geheel of de beschermende eigenschappen. In het eerste geval is de compacte versie dus een betere keus en bij de tweede de uitgebreide afscherming. In deze bachelor opdracht is de basis gelegd voor twee nieuwe typen afscherming voor de P7 bekerdrukmachine, maar er kan nog niet defini�ef worden gesproken over een eindontwerp. De afme�ngen van de afscherming zijn globaal gegeven en de keuze omtrent de bediening en veiligheid zijn beargumenteerd. Voor dat dit ontwerp echt af is moeten er nog een aantal stappen worden ondernomen en deze worden besproken in de aanbevelingen. Tijdens dit project is het goed duidelijk geworden waarom de laatste jaren zo’n discussie over de afscherming is gevoerd binnen Offset Machines BV, maar een ding stond vast, namelijk dat de bestaande afscherming moest worden verbeterd qua vormgeving, bescherming en bediening. Met de resultaten die in dit verslag zijn besproken ben ik persoonlijk wel tevreden en ik hoop dat deze resultaten in de toekomst leiden tot een nieuw ontwerp voor de afscherming van de P7 bekerdrukmachine.


| 80

AANBEVELINGEN De eerstvolgende stap die nodig is om het ontwerp van de afschermingen af te ronden, is een gebruikstest uitvoeren. Voor deze test moeten volledig func�onerende modellen worden gebouwd op ware groo�e. Dit kan worden uitgevoerd in hout, maar het is belangrijk dat alle bedieningen beveiligingscomponenten erin verwerkt zijn. Bij Poorthuis Speciaaldruk BV kunnen deze afschermingen voor een duur van bijvoorbeeld een maand getest worden. De werknemers gaan gewoon aan het werk met de machine en een zelfde soort taak- en risicoanalyse als aan het begin van dit project moeten worden gebruikt om de afscherming te analyseren. Als de resultaten van deze gebruikstest posi�ef zijn kan echt worden begonnen met het detailontwerp van de concepten. Voor het detailontwerp schakelt Offset Machines meestal een ingenieurs bureau in. De mensen hier zijn gespecialiseerd in het uitwerken van alle elementen, zodat elk onderdeel goed geproduceerd, dan wel ingekocht en gemonteerd kan worden. Na veel overleg volgt er na ongeveer een half jaar een echt detail ontwerp dat tot in de puntjes is uitgewerkt. Met het detail ontwerp kan ook een reële kostenscha�ng worden gemaakt. Het is namelijk nog de vraag hoeveel beide typen afschermingen gaan kosten. Als alles is afgerond moeten er twee kant en klare afschermingen worden geproduceerd die dienen om klanten te tonen wat beide afschermingen te bieden hebben. Daarna moet nog blijken of klanten wel behoe�e hebben aan een dergelijke nieuwe afscherming. Het duurt nog zeker een tot twee jaar voordat er van beide concepten echt een fysieke afscherming is geproduceerd.


| 81

BRONVERMELDING LITERATUUR • Ing. W. Verwoerd, “CE handleiding”, 05-12-2003, versie 21, Syntens – Innova�enetwerk voor ondernemers. • Europees Parlement en de Raad van 22 juni 1998, “Richtlijn 98/37/EG, inzake de onderlinge aanpassing van de wet gevingen van de lidstaten betreffende machines”, 07-12-1998 • Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2006, “Richtlijn 2006/42/EG, betreffende machines en tot wijziging van Richtlijn 95/16/EG (herschikking)”, 09-06-2006 • Nederlands Normalisa�e-Ins�tuut, “NEN-Catalogus 2004”, Del�, 2004 • Sanders M.S., McCormick E.J., “Human factors in engineering and design, 6th edi�on”, McGRAW-HILL book compagny, 1987 • Prof. dr. ir. R. den Buurman et al., “Ontwerpergonomie”, eerste druk, TU Del�, 1995 INTERNET • h�p://www.pilz.nl/dutch/service/solu�onsupplier_html/ce.html, ”CE”, Pilz Nederland, laatste toegang op: 24-05-2007. • h�p://www.dined.nl, “Applied ergonomics and design”, TU Del�, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.euronorm.net, “Machinerichtlijn”, Veenendaal, laatste toegang op: 24-04-2007. • h�p://www.lambri.com, “Acous�c panels”, Lambri Interna�onal BV, Holland, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.parocpanelen.nl/pantotsyst/acous�sch.html, “Acous�sch systeem, geluidsisola�e & absorp�e”, Si-Tech, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.campen.nl/_images/pdf/documenta�e.pdf, “De ideale geluidswand, another product in Cyclefoam”, Van Campen Aluminium, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.sonogamma.com/producten/resorber/absorbbase.html, “Resorber Base - absorp�e waarden”, Sonogamma, Leuven, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.sonicseal.nl/geluidsabsorp�e.htm, “Sonicseal geluidsabsorp�e”, Sontech lawaaibestrijding BV, Dordrecht, laatste toegang op: 30-07-2007. • h�p://www.noisecontrol.nl/akotherm_nl.html, “Akotherm”, Merford, Nederland, laatste toegang op: 01-08-2007 • h�p://www.bklengicon.com/Downloads/opleidingsdocument%20risicoanalyse.pdf, “Opleiding risico-evalua�es”, BKL Engicon, laatste toegang op: 01-08-2007 • h�p://www.vlaamseschrijnwerkers.be/veiligheid/files/media/docs/pdf/Methode%20van%20Fine%20en%20Kinney. pdf, “Risico-inventarisa�e en -evalua�e methode van Fine & Kinney”, laatste toegang op: 01-08-2007 • h�p://we�en.overheid.nl, “Beleidsregels arbo omstandighedenwet”, laatste toegang op: 01-08-2007


| 82

BIJLAGE A : : : MACHINE RICHTLIJN 2006/42/EG In deze bijlage staan enkele eisen weergegeven uit de machine richtlijn 2006/42/EG en die van toepassing zijn op de bekerdrukmachine. Op wat kleine veranderingen na komen deze overeen met de eisen uit de machinerichtlijn 98/37/ EG. 1.1.6

Ergonomie Onder de beoogde gebruiksomstandigheden moeten hinder, vermoeidheid en fysieke en psychische belas�ng waarmee de bediener wordt geconfronteerd tot het minimum beperkt blijven, met inachtneming van ergono mische beginselen zoals:

1.2.2

•

het rekening houden met de verscheidenheid aan fysieke afme�ngen, kracht en uithoudingsvermo gen van de bedieners,

•

het voorhanden zijn van voldoende ruimte opdat de bediener zijn lichaamsdelen vrijelijk kan bewe gen,

•

het vermijden dat de machine het werktempo bepaalt,

•

het vermijden dat langdurige concentra�e is vereist,

•

het aanpassen van het raakvlak tussen mens en machine op de te voorziene eigenschappen van de bedieners.

Bedieningsorganen De bedieningsorganen moeten: • duidelijk zichtbaar en herkenbaar zijn en, waar nodig, voorzien zijn van pictogrammen,

1.3.3

•

zodanig zijn geplaatst dat de bediening veilig, zonder aarzeling of �jdverlies en zonder misverstand kan geschieden,

•

zodanig zijn ontworpen dat er een logisch verband bestaat tussen de beweging van het bedienings orgaan en het bewerkstelligde effect,

•

buiten de gevarenzones geplaatst zijn, behalve wanneer dit voor bepaalde bedieningsorganen, zoals noodstoporganen of hangende bedienings-sta�ons, nodig is,

•

zodanig geplaatst zijn dat hun bediening geen extra risico met zich meebrengt,

•

zodanig zijn ontworpen of beveiligd dat het beoogde effect, indien dat gevaar kan opleveren, uitslui tend door een opze�elijke handeling kan plaatsvinden,

•

zodanig zijn vervaardigd dat zij aan de voorzienbare krachten kunnen weerstaan. Bijzondere aan dacht moet worden geschonken aan de noodstopvoorzieningen, die sterk belast kunnen worden.

Risico’s in verband met vallende of uitgeworpen voorwerpen Er moeten voorzorgsmaatregelen worden genomen om risico’s in verband met vallende of uitgeworpen voor werpen te voorkomen.

1.3.4

Risico’s in verband met oppervlakken, scherpe kanten, hoeken Bereikbare machineonderdelen mogen, voorzover dat in verband met hun func�e toegelaten is, geen scherpe kanten en hoeken of ruwe oppervlakken vertonen die gemakkelijk verwondingen kunnen veroorzaken.


| 83

1.3.7

Risico’s in verband met de bewegende delen De bewegende delen van de machine moeten zodanig zijn ontworpen en gebouwd dat wat betre� risico voor aanraking waardoor zich ongelukken zouden kunnen voordoen, wordt voorkomen, of, wanneer risico’s blijven bestaan, voorzien zijn van afschermingen of beveiligingsinrich�ngen. Alle nodige maatregelen moeten worden genomen om het onverwacht blokkeren van bewegende delen die bij het werk zijn betrokken, te verhinderen. Wanneer ondanks deze voorzorgsmaatregelen het waarschijnlijk is dat een blokkering kan optreden, moet waar nodig worden gezorgd dat deze blokkering met de nodige specifieke beschermingsmiddelen en gereedschappen zonder gevaar kan worden verholpen. Deze specifieke beschermingsmiddelen moeten in de gebruiksaanwijzing en, indien mogelijk, op de machine zelf worden vermeld, met een beschrijving van het gebruik ervan.

1.3.8

Keuze van de beveiliging tegen risico’s in verband met bewegende delen Afschermingen of beveiligingsinrich�ngen ontworpen om te beschermen tegen risico’s veroorzaakt door bewegende delen, moeten worden gekozen op grond van de aard van het risico. De volgende richtsnoeren moeten als hulp worden gehanteerd om de keuze te maken.

1.3.8.1 Bewegende overbrengingsorganen Afschermingen ontworpen ter beveiliging van personen tegen de gevaren die worden veroorzaakt door bewegende overbrengingsorganen, moeten: • hetzij vaste afschermingen zijn als bedoeld in punt 1.4.2.1, • hetzij beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening als bedoeld in punt 1.4.2.2. Als frequente toegang te verwachten is, zouden beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening moeten worden gebruikt. 1.3.8.2 Bewegende delen die voor de bewerking dienen Afschermingen of beveiligingsinrich�ngen ter beveiliging van personen tegen gevaren veroorzaakt door bewe gende delen die voor de bewerking dienen, moeten: • hetzij vaste afschermingen zijn als bedoeld in punt 1.4.2.1, • hetzij beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening zijn als bedoeld in punt 1.4.2.2, • hetzij beveiligingsinrich�ngen zijn als bedoeld in punt 1.4.3, • hetzij een combina�e zijn van bovenstaande elementen. Wanneer echter bepaalde bewegende delen die dienen voor de uitvoering van de werkzaamheden, niet vol ledig onbereikbaar kunnen worden gemaakt wanneer zij in werking zijn, wegens handelingen die het ingrijpen van de bediener noodzakelijk maken, moeten deze delen worden voorzien van: • vaste schermen of beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening, waardoor de toe gang tot de niet bij het werk gebruikte delen onmogelijk wordt, en • instelbare afschermingen als bedoeld in punt 1.4.2.3, waardoor de toegang 1.4

VEREISTE KENMERKEN VAN DE AFSCHERMINGEN EN BEVEILIGINGSINRICHTINGEN

1.4.1

Algemene eisen Afschermingen en beveiligingsinrich�ngen: • moeten stevig zijn uitgevoerd, • moeten stevig op hun plaats worden gehouden, • mogen geen bijkomende gevaren met zich brengen, • mogen niet op eenvoudige wijze omzeild of buiten werking gesteld kunnen worden, • moeten voldoende ver van de gevarenzone verwijderd zijn, • moeten het zicht op het verloop van het werk zo min mogelijk belemmeren, en • moeten de noodzakelijke werkzaamheden voor het aanbrengen en/of vervangen van de gereedschappen en voor de onderhoudswerkzaamheden mogelijk maken, waarbij de toegang nauwle�end wordt beperkt tot de sector waar het werk moet worden verricht, zo mogelijk zonder dat de afscherming moet worden verwijderd of de beveiligingsinrich�ng moet worden uitgeschakeld. S. Sloot : : : Bachelor Opdracht 2007

| 84

Tevens moeten de afschermingen, voorzover mogelijk, bescherming bieden tegen het wegspringen of vallen van materialen of voorwerpen en tegen de emissies voortgebracht door de machine. 1.4.2.1 Vaste afschermingen Vaste afschermingen moeten zodanig zijn beves�gd dat zij alleen met behulp van gereedschappen kunnen worden geopend of verwijderd. Bij demontage moeten de beves�gingsmiddelen met de afschermingen of de machine verbonden blijven. Waar mogelijk, mogen afschermingen niet zonder hun beves�gingsmiddelen op hun plaats kunnen blijven. 1.4.2.2 Beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening Beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening moeten: • wanneer geopend, zoveel mogelijk met de machine verbonden blijven, • zodanig worden ontworpen en gebouwd dat ze enkel met een opze�elijke handeling kun nen worden afgesteld. Beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening moeten gecombineerd zijn met een vergrendelinrich �ng die: • voorkomt dat gevaarlijke machinefunc�es in werking treden totdat de afscherming gesloten is, en • een opdracht tot stopze�ng gee� wanneer de afscherming niet meer gesloten is. Wanneer het mogelijk is dat een bediener de gevarenzone bereikt voordat het risico dat voortvloeit uit de gevaarlijke machinefunc�es is geweken, moeten de beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening niet alleen met een vergrendelinrich�ng, maar ook met een voorziening voor het vergrendelen van de afscherm ing worden gecombineerd die: • •

voorkomt dat gevaarlijke machinefunc�es in werking treden voordat de afscherming geslo ten en vergrendeld is, en de afscherming gesloten en vergrendeld houdt totdat het risico van verwonding door de gevaarlijke machinefunc�es is geweken.

Beweegbare afschermingen met blokkeervoorziening moeten zodanig worden ontworpen dat het ontbreken van of een defect aan een van de onderdelen het op gang brengen van gevaarlijke machinefunc�es verhindert of gevaarlijke machinefunc�es tot s�lstand brengt.


| 85

BIJLAGE B : : : GEVAREN IDENTIFICATIE NEN-EN 1050 (1997) 1. Mechanische gevaren 1.1 Gevaar voor bekneld raken 1.2 Gevaar voor a�nippen 1.3 Gevaar voor snijden of afsnijden 1.4 Gevaar voor vastraken of opwikkelen 1.5 Gevaar voor naar binnentrekken of opgesloten raken 1.6 Stootgevaar 1.7 Gevaar voor steken of doorsteken 1.8 Gevaar voor wrijven of schaven 1.9 Gevaar door binnendringen of uitstoot van vloeistoffen onder hoge druk 2. Elektrische gevaren door: 2.1 Direct contact van personen met onder spanning staande delen 2.2 Contact van personen met delen die door een defect onder spanning zijn komen te staan 2.3 Nadering van onder hoogspanning staande delen 2.4 Elektrosta�sche verschijnselen 2.5 Thermische straling of andere verschijnselen zoals de uitstoot van gesmolten deeltjes of chemische effecten bij kortslui�ng,overbelas�ng, enz. 3. Thermische gevaren, resulterend in: 3.1 Brandwonden en brandblaren door contact van personen met objecten of materialen met een zeer hoge of lage temperatuur, door vlammen of explosies en ook door straling van warmtebronnen 3.2 Schadelijke gevolgen voor de gezondheid door een koude of warme werkomgeving 4. Gevaren door lawaai, resulterend in: 4.1 Gehoorverlies (doo�eid), andere fysiologische gebreken (bijvoorbeeld evenwichtsverlies, aandachtsverlies) 4.2 Verstoring van de gesproken communica�e, van akoes�sche signalen, enz. 5. Gevaren door trillingen 5.1 Gebruik van handgereedschap, leidend tot een verscheidenheid aan zenuw- en vaatziekten 5.2 Trillingen van het gehele lichaam, in het bijzonder in combina�e met een slechte houding 6. Gevaren door straling 6.1 Laagfrequente straling, radiostraling, microgolven 6.2 Infrarood, zichtbaar en ultraviolet licht 6.3 Röntgen- en gammastraling 6.4 Afstraling, bètastraling, elektronen- en ionenbundels, neutronenstraling 6.5 Lasers 7. Gevaren door materialen en stoffen (en hun bestanddelen) die door de machine of delen daarvan worden verwerkt of gebruikt 7.1 Gevaren van contact met of inademing van schadelijke vloeistoffen, gassen,dampen, rook en nevels 7.2 Vuur- of explosiegevaar 7.3 Biologische of microbiologische (virale of bacteriële) gevaren 8. Gevaren door verwaarlozing van ergonomische principes bij het machine-ontwerp, zoals bijvoorbeeld gevaren door: 8.1 Ongezonde houdingen of bovenma�ge inspanning 8.2 Onvoldoende aandacht van hand-arm- of voet-been-anatomie 8.3 Nala�g gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen 8.4 Onvoldoende plaatselijke verlich�ng 8.5 Mentale over- of onderbelas�ng, psychische spanning (stress) 8.6 Menselijke fouten, menselijk gedrag 8.7 Ongeschikte construc�e, plaatsing of aanduiding van handma�ge bedieningen 8.8 Ongeschikte construc�e of plaatsing van visuele weergavepanelen 9. Combina�es van gevaren


| 86

10. Onverwacht opstarten, onverwacht doordraaien of te snel draaien (of een vergelijkbaar slecht func�oneren) door: 10.1 Uitval/storing van het besturingssysteem 10.2 Herstel van de energietoevoer na een onderbreking 10.3 Invloeden van buitenaf op de elektrische uitrus�ng 10.4 Andere invloeden van buitenaf (zwaartekracht, wind, enz. 10.5 Fouten in de programmatuur 10.6 Fouten gemaakt door de bediener (zie 8.6 voor onvoldoende aanpassing van de machine aan menselijke eigenschappen en mogelijkheden) 11. De onmogelijkheid om de machine in de best mogelijke omstandigheden s�l te ze�en 12. Varia�es in de rota�esnelheid van gereedschappe 13. Uitvallen van de energietoevoer 14. Uitvallen van het besturingscircuit 15. Montagefouten 16. Breken �jdens het in bedrijf zijn 17. Vallende of uitgestoten objecten of vloeistoffen 18. Verlies van stabiliteit/omvallen van de machine 19. Uitglijden, struikelen en vallen van personen (in samenhang met de machine) Aanvullende gevaren, gevaarlijke situa�es en gevaarlijke gebeurtenissen ten gevolge van mobiliteit. 20. In samenhang met de voortbeweging van de machine: 20.1 Voortbeweging bij het starten van de machine 20.2 Voortbeweging zonder dat de chauffeur op de bestuurdersplaats zit 20.3 Voortbeweging zonder dat alle delen zich in een veilige posi�e bevinden 20.4 Te grote snelheid van machines die door de bediener te voet worden geleid 20.5 Sterke trillingen bij de voortbeweging 20.6 Onvoldoende mogelijkheden om de machine te vertragen, te stoppen en vast te ze�en 21. Verbonden met de werkplek (inclusief bestuurdersplaats) op de machine 21.1 Vallen van personen �jdens de toegang tot (of van) de werkplek 21.2 Uitlaatgassen/zuurstofgebrek op de werkplek 21.3 Brand (brandbaarheid van de cabine, gebrek aan brandblusmiddelen) 21.4a Mechanische gevaren op de werkplek door contact met de wielen 21.4b Mechanische gevaren op de werkplek door kantelen 21.4c Mechanische gevaren op de werkplek door vallen van objecten, doordringen door objecten 21.4d Mechanische gevaren op de werkplek door breken van snel roterende delen 21.4e Mechanische gevarenop de werkplek door contact van personen met machinedelen of gereedschappen (bij te voet geleide machines) 21.5 Onvoldoende uitzicht vanuit de werkplek 21.6 Ongeschikte verlich�ng 21.7 Ongeschikte zitplaats 21.8 Lawaai op de werkplek 21.9 Trillingen op de werkplek 21.10 Onvoldoende ontsnappingsmogelijkheden/nooduitgang 22. Door het besturingssysteem Ongeschikte plaatsing van bedieningsorganen Ongeschikte construc�e van de bedieningsorganen en hun werkwijze 23. Door het werken aan de machine (gebrek aan stabiliteit) 24. Door de energiebron en de energie-overdracht 24.1 Gevaren van de motor en de accu’s 24.2 Gevaren van de energie-overdracht tussen machines 24.3 Gevaren van koppelen en slepen


| 87

25. Door en voor derden 25.1 Ongeoorloofd starten/gebruiken 25.2 Bewegen van een deel voorbij zijn stopposi�e 25.3 Gebrek aan of ongeschiktheid van visuele of akoes�sche waarschuwingsmiddelen 26. Onvoldoende instruc�es voor de bestuurder/bediener 27. Mechanische gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen 27.1a Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine door gebrek aan stabiliteit 27.1b Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine door verkeerde belading; overbelas�ng; overschrijding van kantelmomenten 27.1c Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine door ongecontroleerde amplitude van de beweging 27.1d Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine door onverwachte/onbedoelde beweging van de last 27.1e Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine doorongeschikte beves�gingsmiddelen/toebehoren 27.1f Door vallende lasten, botsingen, kantelen van de machine door botsing van meer dan een machine 27.2 Toegang van personen tot de laadvloeren 27.3 Ontsporing 27.4 Onvoldoende mechanische sterkte van delen 27.5 Ongeschikt ontwerp van haken en rollen 27.6 Ongeschikte keuze van ke�ngen, kabels, hijs- en he�oebehoren en hun inbouw in de machine 27.7 Het zakken van de last met een wrijvingsrem 27.8 Abnormale omstandigheden bij montage, beproeving, gebruik en onderhoud 27.9 Inwerking van de last op personen (stoot door last of contragewicht) 28. Elektrische gevaren 28.1 Door blikseminslag 29. Gevaren door de verwaarlozing van ergonomische principes 29.1 Onvoldoende uitzicht vanuit de bestuurdersplaats 30. Mechanische gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen door: 30.1 Gebrek aan stabiliteit van wandelondersteuningen 30.2 Falende aandrijving- of rembediening van hefwerktuigen op rails 30.3 Falen van of afwezigheid van dodemansinrich�ngen op machines op rails 31. Beperkte bewegingsvrijheid van personen 32. Brand en explosie 33. Emissie van stof, gassen, enz. 34. Mechanische gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen door: 34.1 Onvoldoende mechanische sterkte; ongeschikte gebruikscoëfficiënten 34.2 Falen van de lastbesturing 34.3 Falen van de besturing in een personenverplaatsmiddel (func�e, prioriteit) 34.4 Te grote snelheid van het personenverplaatsmiddel 35. Vallen van personen uit het personenverplaatsmiddel 36. Vallen of kantelen van het personenverplaatsmiddel 37. Menselijke fouten, menselijk gedrag


| 88

veiligheid, vormgeving en bediening

Recommend Documents