Vegetarische voeding:

Bijzondere voedingsgewoonten

Vegetarische voeding: Er zijn nog vele bevolkingsgroepen die het noodgedwongen zonder dierlijke voedingsmiddelen moeten stellen. We spreken in dat geval van ‘noodgedwongen vegetariërs’. Daarnaast kennen we ook vrijwillig of principieel vegetariërs. In 1847 ontstond in Manchester de eerste vegetarische bond als reactie op het overdadig gebruik van dierlijk voedsel. In 1895 werd in Nederland een dergelijke bond opgericht.

Wat zijn vegetariërs? Een vegetariër is iemand die zich in het algemeen onthoud van het eten van dierlijk voedsel. Zij voeren daarvoor de volgende beweegredenen aan: -

Het gebruik van vlees verlaagt de moreel van de mens. Ze denken daarbij aan hun plicht tegenover het dier, over wiens leven de mens niet mag beslissen. Zij zien dit als dieren moord. Opmerking: Met alle respect voor deze overtuiging mogen we daar tegenover stellen de woorden van Genesis 1;26 ‘… ( de mens ) …. heerste over vissen der zee, de vogels in de lucht, de viervoetige dieren en over heel de aarde met alles wat erop kruipt.

-

Plantaardige voeding verdient de voorkeur, omdat dit geen (urine-) zuurresten achterlaat. Opmerking: Peulvruchten, noten, havermout, koffie, thee en volkorensoorten zijn plantaardige voedingsmiddel die wel ( urine-) zuur vormen.

-

een dier heeft dezelfde levensrechten als de mens.

-

protest tegen de bio-industrie.

© H.F. Duijndam

1


Soorten vegetariërs. We kennen twee soorten vegetariërs 1. streng vegetariërs of veganisten; 2. lacto-vegetariërs.

Streng vegetariërs Streng vegetariërs of veganisten gebruiken volstrekt geen dierlijke voedingsmiddelen en zelfs geen dierlijke materialen. Dierlijke voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld: vlees, melk, eieren, vis en gevogelte. Dierlijke materialen zijn bijvoorbeeld: schapewollen of geitenharen sokken, leren schoenen. Het voedsel van de veganist bestaat voor een belangrijk deel uit rauwe groenten en fruit. De voeding van een veganist kan voldoend zijn, mits de voedingsmiddelen met overleg worden gekozen.

Lactovegetariërs De groep lactovegetariërs onthoudt zich van alle voedingsmiddelen en materialen die slechts verkregen kunnen worden door het dier te doden. De lactovegetariër zal minder moeilijkheden hebben met het samenstellen van zijn menu, omdat het gebruik van melk, boter, kaas en eieren is toegestaan.

© H.F. Duijndam

2


Religieuze voeding Joodse voeding Inleiding De joden blijven trouw aan de voorschriften uit het Oude Testament, die onder meer voor de voeding gegeven zijn. Regelmatig lezen zij in de ‘thora’ (de eerste vijf boeken van Mozes). Thora betekent ‘wet’. In de thora staan onder andere regels voor het onderhouden van de voedingsvoorschriften, ‘het kasjroet’. Het onderhouden van deze voorschriften is voor de jood van wezenlijk belang. Het heiligt de dagelijkse bezigheden. Het onderhouden van de spijswetten heiligt de handeling van het eten. Het ‘kasjroet’ geldt vooral voor de dierlijke voedingsmiddelen. Voor een niet-jood is het vrij ingewikkeld een menu samen te stellen, omdat dit van vele factoren afhankelijk is (onder andere reine en onreine dieren). Noë moest zich onthouden van het eten van een bepaald soort dierlijk vlees, namelijk vlees met bloed. Hier ligt de nadruk op het niet mogen eten van vlees, maar op het verbod om vlees met bloed te eten. Uit de woorden van God: ‘Ik geef U dit alles, zoals het groene kruid’ en ‘Zie Ik geef U alle kruiden en alle vruchtdragende bomen, om U tot voedsel te dienen’, leidt men wel eens af, dat de mensen géén vlees mochten eten. Ten opzichte van de dieren die Noë met zich in de ark moest nemen, gaf God nog een nadere omschrijving. Er werd een onderscheid gemaakt tussen: - reine dieren; - onreine dieren.

Reine dieren Reine zoogdieren zijn zoogdieren met gespleten hoeven. Bijvoorbeeld: Koeien en kalveren Schapen en lammeren Geiten Reeën en herten Reine vissen zijn vissen met schubben en vinnen. Reine vogels zijn alle vogels met uitzondering van de roofvogels Bijvoorbeeld: Kippen en kuikens Patrijzen en fazanten Kalkoenen enz.

© H.F. Duijndam

3


Onreine dieren Tot de onreine zoogdieren worden gerekend: Het varken, het paard, de haas en het konijn. Tot de onreine vissen behoort: De paling Verder alle schaal- en schelpdieren Bijvoorbeeld: Kreeften en krabben Garnalen Mosselen en oesters Tot de onreine vogels behoren alle vogels die niet behoren tot de 24 in de thora genoemde soorten. Bijvoorbeeld roofvogels. Ook kruipende dieren behoren tot de onreine dieren Bijvoorbeeld slakken.

Rabbinaal toezicht. Rabbinaal toezicht betekent dat de dieren worden geslacht volgens bepaalde voorschriften (ritueel). In de joodse wet worden vele, uitgebreide voorzorgsmaatregelen gegeven voor het slachten van dieren of vogels die voor voedsel bestemt zijn. Deze maatregelen zijn bedoeld om de pijn zo gering mogelijk te doen zijn. Het slachten moet gebeuren door een vakkundig slachter (sjochet). Het te slachten dier moet vrij zijn van enig letsel of organische ziekte. Het slachten gebeurt met een mes, dat aan bijzondere eisen moet voldoen; het mes moet uiterst scherp en glad zijn en mag geen braampje vertonen. Het dier wordt gedood door het toebrengen van een halssnede. De slachter mag hierbij niet drukken of steken en het snijden mag niet onderbroken worden. Het snijden moet in een oogwenk geschieden, waarbij de luchtpijp, de slokdarm en daarmee de halsslagaders doorgesneden worden. Hierdoor stroomt het grootste gedeelte van het bloed uit het lichaam. Het bloed wat achter blijft, bevindt zich in de aderen en in de spierweefsels. De aderen moeten geheel verwijderd worden. Dit vereist een grote mate van anatomische kennis. Het verwijderen van de aderen wordt ‘poorsen’ genoemd. Om ook de weefsels bloedvrij te maken wordt het vlees ‘koosjer’ gemaakt. Dit gebeurt op de volgende wijze. Het vlees wordt een half uur in koud, stromend water gelegd. Het bloed dat zich op de weefsels bevindt wordt zodoende weggespoeld. Daarna wordt het vlees aan alle zijden gezouten en zo neergelegd, dat het bloed er vrij uit kan wegvloeien. Het vlees blijft zo één uur liggen. Hierna wordt het afgespoeld met koud water. De lever wordt niet gebruikt, omdat het bloedvrij maken hiervan geen effect heeft. Het rabbinaal toezicht geldt ook voor enkele plantaardige artikelen; bijvoorbeeld soeparoma en margarine. Wijn moet voorzien zijn van een rabbinaal zegel en mag alleen door joodse handen geopend en geschonken worden.

© H.F. Duijndam

4


De voedselbereiding Ook voor het bereiden van het voedsel gelden speciale voorschriften. Vleeskost en melk en melkproducten mogen niet te zamen worden bereid en genuttigd. Vandaar dat men de joodse keukens heeft verdeeld in twee afdelingen. Beide afdelingen hebben hun eigen bestek, serviesgoed, afwaskeuken, afwasgerei, pannen en gereedschap. Meestal zijn de materialen die gebruikt worden voor de vleeskost rood gemerkt. Pannen met rode handgrepen, rode afdroogdoeken, rode plastic afwasbakken enz. Voor de melkkost zijn de gereedschappen geel gemerkt. Alles wat verboden is voor de consumptie heet ‘trefa’. Levensmiddelen zijn verkrijgbaar bij leveranciers die het predikaat ORT (Onder Rabbinaal Toezicht) mogen voeren.

De sabbat De sabbat, in Israël de zevende aan Jahwe gewijde dag van de week, is de dag waarop alle arbeid rust. Zo staat het ook in Genesis 2:2 ……3: ‘Op de zevende dag rustte God van zijn scheppingswerk’. De maaltijd op de sabbat wordt opgeluisterd door Hebreeuwse tafelliederen. Bij iedere maaltijd worden twee broden gebruikt ter herinnering aan de dubbele portie manna (brood), die aan de vooravond van de sabbat in de woestijn uit de hemel viel. Het deeg van deze broden is gevlochten naar de vorm van een bruidskrans. Sabbat betekent ‘ophouden’. Daarom wordt er op de sabbat: -

geen vuur ontstoken geen elektriciteit gebruikt niet getelefoneerd geen geld uitgegeven of aangenomen geen sigaret of sigaar opgestoken.

© H.F. Duijndam

5


Andere joodse feesten. Behalve de wekelijkse terugkerende sabbat viert de jood nog meer belangrijke feesten, die eveneens rustdagen zijn. Deze feesten houden verband met de oogst en met historische gebeurtenissen in het Heilige Land.

Pasen Het joodse paasfeest of Pesach (ook wel gerstoogst- of lentfeest genoemd), duurt zeven dagen en wordt gekenmerkt door het eten van ongezuurd brood (matses) en door de onthouding van alle gezuurde voedsel. Niets dat gegist is, geen kruimeltje brood of gebak mag in huis nog gevonden worden. Alles wat los en vaststaat wordt schoon gemaakt. Ter gelegenheid van Pesach worden twee andere serviezen te voorschijn gehaald. De gewone borden, kopjes enz. worden schoongemaakt en opgeborgen. Kopjes en borden met het kleinste scheurtje of stukje eruit worden weggedaan. Het koken gebeurt in andere pannen. Tafelzilver wordt met een touw aaneen geregen en driemaal door kokend water getrokken. Gedurende Pesach worden de volgende gerechten genuttigd. 1.

Matses

- ongezuurdbrood (‘brood der ellende’).

2. Gebraden lamsvlees

- herinnert aan het paaslam.

3. Maror

- mierikswortel; herinnert aan de bitterheid van de slavernij.

4. Charoset

- vruchtenmoes van zoete appeltjes, vijgen, noten, rozijnen en amandelen met suiker en kaneel; dit mengsel verzacht de smaak van de mierikswortel.

5. Hardgekookt ei

- dit is het teken van nieuw leven.

6. Radijs en peterselie

- deze vormen het symbool van de steeds terugkerende lente.

Wekenfeest Het wekenfeest (de tarweoogst), valt zeven weken na Pasen en duurt twee dagen. In de met bloemen en vruchten versierde synagoge liggen twee grote tarwebroden als teken van dankbaarheid voor de tarweoogst. Ze zijn ieder 1750 gram (drie en een half pond) zwaar. In orthodox-joodse kringen vormen deze zeven weken na Pasen een periode van rouw. Er worden géén huwelijken gesloten. Vele verzorgen hun baard- en hoofdhaar niet en lopen er slordig gekleed bij.

© H.F. Duijndam

6


Loofhuttenfeest Het Loofhuttenfeest is het einde van de wijnoogst (begin oktober). Dit feest duurt zeven dagen en is een herinnering aan het verblijf in de woestijn. Bij het Loofhuttenfeest spelen vier planten een rol: de cederappel, de palmtak, de wilgtak en de mirte (een altijd groene heester).

Lotenfeest Het lotenfeest wordt ook wel Poerimfeest genoemd. Het feest doet denken aan ons carnaval en valt in februari of maart. Het is een herinnering aan de verijdelde poging alle joden in Perzië (het huidige Iran) te vermoorden.

Nieuwjaar Het joodse nieuwjaar is een dag van diepe ernst. ‘Op nieuwjaar is de wereld geschapen’ zegt een oude traditie. Het nieuwjaar valt in september/oktober en leidt een periode van 10 boete dagen in, die eindigt met de Grote Verzoendag (Jom Kippoer). Na de dienst in de synagoge wordt een zoete appel in honing gedoopt en gegeten.

Grote Verzoendag Grote Verzoendag is de belangrijkste joodse feestdag. Het is de dag van zelfonderzoek, van oordeel en nieuw begin. Volledige onthouding van voedsel is geboden. Alleen de brandende kaarsen geven te kennen dat deze plechtige dag ook een sabbat is.

© H.F. Duijndam

7


Islamitische of mohammedaanse voeding Inleiding Islamieten of mohammedanen bevinden zich in Nederland hoofdzakelijk onder de allochtone bevolkingsgroepen. Hun voedingsgewoonten vertonen enige overeenkomsten met die van de joden. Hun bron is echter niet het Oude Testament, maar de Koran. De Koran is het aan Mohammed geopenbaarde heilige boek. Het boek is verdeeld in 114 hoofdstukken (soera’s). Daarnaast zijn er nog de levensregels die niet in de Koran zijn omschreven. Deze worden soenna genoemd. De koran en de soenna hebben absoluut gezag.

Onreine voedingsmiddelen Onrein zijn varkens en honden, bedwelmende middelen (alcohol) en bloed. Sommige gaan zelfs zover dat ze injecties weigeren.

Het voedsel Enkele kenmerkende voedingsmiddelen van de moslims zijn de volgende: 1. 2. 3. 4. 5.

als vlees wordt veel gebruik gemaakt van schapen en geitenvlees, dat meestal gaar gestoofd wordt, als groente dient meestal een rauwe groente die aangemaakt wordt met een dressing, waarin olijfolie is verwerkt, rijst is het nationale voedsel. Een bekend gerecht is ‘riz pilaw’. als nagerecht maakt men gebruik van yoghurt en in de zoete stroop gedompelde nagerechten. de zwarte, zeer zoete koffie drinkt men de gehele dag door.

Godsdienstige maaltijden Enkele arabische namen voor een godsdienstige maaltijd zijn: - waliman; - slametan; - kandoeri (bijzonder offerfeest).

De vastentijd De vastentijd (ramadan) duurt 40 dagen. Gedurende deze periode mag van zonsondergang tot zonsopgang geen gebruik worden gemaakt van voedsel of drank. Dit is een zware opgave, vooral gedurende de hete zomers (40 °C) in de meeste Arabische landen. Is de zon eenmaal ondergegaan, dan mogen alleen lichte maaltijden worden gebruikt, de hele nacht door tot de zon weer opkomt. De ramadan geldt niet voor zieken, bejaarden, reizigers, zwangere vrouwen en kleine kinderen. Na de vastentijd, komen de families bij elkaar en men geniet van allerlei lekkernijen.

© H.F. Duijndam

8


Boeddhistische voeding De boeddhistische godsdienst is ontstaan in India en heeft zich verspreid over het Midden- en Zuidoost Azië en het Verre Oosten. Boeddhisten eten geen runderen; dat zijn heilige dieren. Ze eten wel schapen-, geiten- en kippenvlees.

Hindoestaanse voeding Het hindoeïsme komt voornamelijk voor in India en Suriname. Het is, na het christendom, de meest verbreide godsdienst. De Hindoestaanse voeding heeft veel overeenkomst met de lacto-vegetarische voeding. Het gebruik van melk en melkproducten is hier wel toegestaan.

Griekse voeding De Grieksevoeding bestaat hoofdzakelijk uit schapen-, lams, rund- en kippenvlees. Daarnaast worden grote hoeveelheden verse vruchten en compotes, spinazie, venkel en ijs gegeten. Als wijn drinkt men een droge, witte wijn, vermengd met hars, dit hars verleent de wijn een terpentijnachtigesmaak en geur.

Spaanse voeding Het spaanse ontbijt bestaat uit in olie gebakken deegkrullen. Als lunch of diner gebruiken ze veel gerechten, waarin olijfolie, knoflook en piment (een specerij) zijn verwerkt. Deze gerechten bestaan uit rijst, kreeft, krab, garnalen, mosselen, kip, boontjes en erwten. Een bekend gerecht is ‘paella’. Als nagerecht dient meestal appel- en amandelgebak.

Italiaanse voeding De Italiaanse voeding kenmerkt zich door het gebruik van grote verscheidenheid in bereidingen van macaroni, spaghetti, noedels, vlees en vis. Olijfolie, knoflook en wijn zijn onontbeerlijke ingrediënten. Een bekend gerecht is de ‘osso bucco’, een gerecht met kalfsschenkel. Als groenten gebruikt men champignons, paprika’s, tomaten, artisjokken en olijven. Verder wordt veel gebruik gemaakt van tomatensaus en geraspte kaas. Een bekend ovengerecht is de ‘pizza’. Als nagerecht wordt meestal ijs gemaakt.

Turkse voeding De turkse voeding vertoont veel overeenkomst met de Islamitische voeding. Kenmerkend zijn echter de gevulde druivenbladeren (dolma’s) en het geroosterde vlees (kebabs).

© H.F. Duijndam

9

Vegetarische voeding:

Recommend Documents