Veel belangstelling voor het zevenentwintigste orgelconcours voor amateurorganisten van de Stichting Groningen Orgelland De SGO stimuleert jonge organisten les te nemen van een professional en op het hoogst mogelijke niveau te musiceren op de mooie Groninger orgels. Het concept van het concours is uniek. Alle historische orgels met minimaal twee klavieren en aangehangen pedaal komen in aanmerking. De deelnemer mag zijn eigen programma van ca. tien minuten vaststellen en de jury is ieder jaar wisselend. Het orgelconcours heeft al veel bekende organisten voortgebracht, o.a. Hayo Boerema, Sietze de Vries en Tymen Jan Bronda. Veel deelnemers zijn, nadat ze op jeugdige leeftijd aan de concoursen hebben deelgenomen, naar het conservatorium gegaan. In de loop der jaren zijn de concoursen gehouden op orgels van 1658 (Noordwolde) tot aan 1906 (Maarschalkerweerd), ook op orgels in de stad Groningen, in de Martinikerk, de Der Aa-Kerk en de Nieuwe Kerk. Op zaterdag 25 oktober 2014 werd voor de zesde maal het concours gehouden op het Hinszorgel van Leens. Om precies negen uur werd gestart met de eerste deelnemer, Wietse Ouwejan uit Drachten. Deze vijftienjarige jongeman is een leerling van Jochem Schuurman en zit op de HAVO . Hij beet het spits af met de Canzona in G van Scheidemann. De jury, bestaande uit Theo Jellema, Gerben Mourik en Pieter Pilon beoordeelden uiteindelijk het spel van drie en twintig deel-
nemers. De tweede kandidaat was ook een debutant, Bert-Jan Zijlema uit Stedum. Deze twintigjarige organist is een leerling van Stef Tuinstra. Stef attendeerde hem op het concours en wilde Bert-Jan daarvoor klaarstomen als hij ervoor zou gaan. Met de Fantasia en Fuga in c-moll BWV 537 maakte hij een hele goede indruk bij de juryleden. We vinden Bert-Jan ‘s zondags regelmatig achter de klavieren van de orgels in Stedum, Huizinge, Siddeburen en Bedum. Beide debutanten is de deelname zeer goed bevallen en ze willen volgend jaar zeker weer meedoen. De derde kandidaat was Siebe Reiding uit Frieschepalen. Zijn buurtgenoot Tobias
Groeneveld uit Ureterp gooide met zijn vertolking van Preludium en Fuga in a (BWV 543) van Bach hoge ogen. Kandidaat nummer vijf was bijzonder door het hedendaagse stuk dat hij ten gehore bracht: Nocturne van J.G. Koers (1953). De componist was bij de uitvoering aanwezig. Tot in het middagjuryberaad is deze inbreng positief besproken. Harm Woltjer, nog maar pas conservatoriumstudent, mocht voor de laatste keer meedoen en deed dat met een wervelende vertolking van het Preludium en Fuga in G (BWV 550) . Het viel op dat vanaf de vroege ochtend de kerk volop bezet was met publiek, waaronder een tiental vakorganisten uit Gro-
www.groningenorgelland.nl 1
ningen en Friesland . Het leek wel een reünie. Rutgher Franssen en Paul Biester brachten op degelijke wijze de door hen gekozen werken ten gehore. Ze zijn beide bestuurslid van de Stichting Hinszorgel Leens, evenals Hilda Rodenboog, die met Dirk Molenaar organist van het Hinszorgel Leens is. Na de pauze was er een middendeel met de oude bekenden Erik Nijzink en Alle Smith (gedeelde eerste prijswinnaars van vorig jaar). Zij speelden degelijk, maar niet opvallend. Gerard Kadijk uit Holwierde bracht een groot werk van Buxtehude ten gehore. Sander ter Veen (tweede prijswinnaar 2013 Zuidbroek) en Richard Vos (eerste prijswinnaar 2011 Der Aa-Kerk), hadden een mooie voordracht, maar geen finaleplaats deze keer. Hannelore van der Woude, de enige vrouw in het gezelschap, speelde zeer verdienstelijk de tweede sonate van Mendelssohn. Met veel temperament bracht de zeventienjarige VWOscholier Jos Maters het Praelu-
www.groningenorgelland.nl 2
dium in e van Bruhns. De vonken vlogen er vanaf en de steeds wisselende klankkleuren openbaarden de unieke mogelijkheden van het Hinszorgel. Jos wil graag naar het conservatorium, is nu leerling van Willem van Twillert en doet volgend jaar graag weer mee. Het viel op hoe mooi er geregistreerd werd. Nergens te dik en te luid, met vaak hele mooie combinaties. Ondanks de vaak grote werken bleef het luisteren naar de deelnemers de hele dag een weldaad voor het oor. De Stichting
Hinszorgel Leens hanteert een zeer open speelbeleid, hetgeen tot gevolg heeft dat vele deelnemers ook buiten het concours om op het orgel kunnen spelen. In de derde serie voorronden zaten oude bekenden: de nog jonge Rien Volkerink (wordt nog steeds beter in zijn spel), Dirk Dreschler (eerste prijswinnaar 2006 Eenrum), William Qualm, Christaan Drost en Arian van der Mark. Hans van Heemst (Gedeelde eerste prijswinnaar Leens 2004) viel op door zijn vertolking van het
neobarokke werk van H.F. Micheelsen (1902-1973): “Choralkonzert Es sungen drei Engel”. De muziek en de vertolking pasten zeer goed bij het orgel. Finalist uit de derde voorronde was Niels-Jan van der Hoek (tweede prijswinnaar 2000 Midwolda), die vaak het lef heeft om zeer virtuoze stukken ten gehore te brengen, zonder dat het altijd lukt om in de finale te komen. Dit jaar was het wel weer raak, hij behaalde een tweede plaats. Heel overtuigend klonk het werk “Wie soll ich Dich empfangen” van Ernst Pepping. Niels-Jan speelde zeer muzikaal het Preludium en fuga in G (BWV 550) van Johann Sebastian Bach. Alles klopte aan deze uitvoering en de jury vond unaniem dat deze kandidaat in de finale thuishoorde. Christian Drost uit Dalfsen, niet te verwarren met zijn neef Christiaan Drost uit Nijkerk, overtuigde met zijn prachtige vertolking van twee werken van Bach: “An
Wasserflüssen Babylon” (BWV 653) en “In dir ist Freude” (BWV 615). In beide werken kwamen de tongwerken van het Hinszorgel maximaal tot hun recht. Voor de jury was het snel duidelijk. Drie finalekandidaten : Tobias Groeneveld, Niels-Jan van der Hoek en Christian Drost. In het finalespel leek er van enige spanning sprake bij Tobias Groeneveld. Maar wat wil je ook, een finale spelen in een volle kerk! Niels-Jan van der Hoek bracht de door hem gespeelde werken overtuigend en ontspannen. Ook Christian Drost, die in 2012 in de Martinkerk van Groningen al eens de eerste prijs won, was wederom overtuigend. Zowel de jury als het publiek in de publieksprijs waren unaniem: 1. Christian Drost 2. Niels-Jan van der Hoek 3. Tobias Groeneveld De prijzen werden uitgereikt door de gedeputeerde van cultuur
van de provincie Groningen, de heer Bote Wilpstra. Voor de prijswinnaars waren er muziekbonnen van de firma Boeijenga. Voor alle deelnemers een CD van Peter Westerbrink van het Hinszorgel en een Groninger Orgelkalender. Na de prijsuitreiking, die stipt om 17.00 uur was afgerond, kregen de kandidaten gelegenheid met de juryleden de juryrapporten door te nemen. Hier werd zo gretig gebruik van gemaakt dat we er om 18.30 uur een einde aan moesten maken, omdat er op dat moment een ander evenement in de kerk plaatsvond. Op 24 oktober 2015 heeft het achtentwintigste concours plaats op het pas gerestaureerde Hinszorgel(1785) in de Mariakerk te Uithuizermeeden. Zie verdere info: www.groningenorgelland.nl Albert Rodenboog (bestuurslid SGO)
www.groningenorgelland.nl 3
Bijzondere CD Gelijk met deze orgelagenda brengt de Stichting Groningen Orgelland (SGO) een bijzondere CD uit. Het gaat om de CD met het volledige orgeloeuvre van Franz Tunder. In het jubileumjaar 2014, toen de SGO vijfenveertig jaar bestond, organiseerde zij een aantal jubileumconcerten. Op 21 juni 2014 had een van die concerten plaats in de Martinikerk. Pieter Dirksen en Vincent van Laar speelden toen alle orgelwerken van Franz Tunder. Aan hem werd dat jaar aandacht besteed, omdat hij vierhonderd jaar geleden werd geboren. In de SGO-orgelagenda 2014 publiceerde de musicoloog dr. Pieter Dirksen, eminent kenner van de NoordDuitse orgelcultuur, een belangwekkend artikel over leven en werken van Franz Tunder. Het was een indrukwekkend concert op 21 juni, zeker omdat men hoogst zelden het volledige werk van Franz Tunder hoort. Pieter Dirksen
www.groningenorgelland.nl 4
Vincent van Laar
Daar kwam nog bij dat twee onvoltooid gebleven werken ten gehore werden gebracht, door de concertgevers voltooid. De SGO heeft gemeend dit unieke concert op CD uit te brengen. Het is een interactieve CD, want door de beperking in omvang van een CD kunnen niet alle werken daarop een plaats vinden. Daarom zal een aantal werken op de SGO-website te downloaden zijn. Dat is ook het geval met het genoemde artikel van Pieter Dirksen uit de orgelagenda. De CD zal aan de donateurs van de SGO gratis
worden toegezonden en is voor andere geïnteresseerden te koop via de webshop en in de SGO orgelstand Het programma van de CD is als volgt: Pieter Dirksen Praeludium in F Wass kann vns kommen an für Noth [in F] (fantasia) Praeludium in d (fragment van 6 maten; voltooing P. Dirksen) Vincent van Laar Praeludium in g [nr. 1] Was kan uns kommen an für Noth [in C] (fantasia) (fragment van 180 maten; voltooing V. van Laar) Jesus Christus, wahr Gottes Sohn Komm Heyliger Geist Herre Gott (fantasia) Praeludium in g [nr. 2] Cantzon in G (thema van della Porta) Christ lag in Todes Banden (fantasia) Pieter Dirksen Praeludium in g [nr. 3] In dich hab ich gehoffet Herr (fantasia) Jesus Christus Unser Heyland (3 versus)
Draagt u ook een pijpje bij? De plannen tot herbouw van het Lutherse Schnitger-orgel (1699/1717) in de stad Groningen zijn in een beslissende fase gekomen. De stichting heeft zoals u bekend is gekozen voor de Gronings/Zwitserse orgelmaker Bernhardt Edskes. Deze firma heeft grote expertise in toonaangevende restauraties (Schnitger-orgels Nieuw Scheemda, Uithuizen en Mariana, Brazilië) en een geslaagde kopie van het Schnitger-orgel van Grasberg in de Waisenhauskirche in Basel. Uitgangspunt voor de reconstructie is de ontstane situatie van 1717. Het orgel komt in de zgn. ‘Kammerton’-hoogte terug zoals het in het contract van Garrels en Radeker (Schnitgers meesterknechten die het orgel hebben uitgebreid in 1717) recentelijk is ontdekt. Vanuit praktisch oogpunt is er een separaat continuoklavier gepland waarmee het manuaal vanuit de positie van de cantor (-organist) bespeeld kan worden. De originele musicerende engeltjes zijn teruggevonden op het van Oeckelen-orgel in Appelscha en deze zullen zo mogelijk worden teruggeplaatst. Naar onze mening voegt het nieuwe instrument niet alleen een orgel toe aan het bestaande Groninger Schnitger-instrumentarium maar is het bovendien een reconstructie van de hele muzikale setting op zichzelf. Een belangrijk argument was de toonhoogte a1=415 Hz, die het orgel ideaal voor het samenspel met barokke instrumenten en ensembles maakt. Het gebruik van een kerkorgel bij uitvoering van cantates is een oude praktijk die de laatste jaren sterk in opkomst is, kijk bijvoorbeeld naar het “All of Bach” project van de Nederlandse Bachvereniging. Ook in de stad Groningen willen we in 2017 deze bijzondere en ook authentieke dimensie toevoegen.
Anderzijds is dit het feestelijke moment (500 jaar na de Reformatie, 400 jaar na het ontstaan van de Ev.-Lutherse Gemeente Groningen en 300 jaar na de ombouw van het oorspronkelijke orgel in het kerkgebouw waar de grote meester Arp Schnitger ter kerke ging) om de stad en de kerk het instrument ‘terug te geven’. Arp Schnitger wordt alom gezien als de “Stradivarius onder de orgelbouwers”. Er is echter van hem in Nederland geen orgel bewaard gebleven van het type Hoofdwerk-Borstwerk-Pedaal. Het te bouwen orgel vormt ook daarom ook een waardevolle en unieke toevoeging aan het orgelbestand van Stad en Ommeland.
Dit jaar, 2015, is het jaar van de waarheid. Hoewel de eerste toezeggingen binnen zijn gekomen is er nog een gapend gat! We hopen dit te dichten met substantiële fondsenbijdragen, met Gulle Gevers, maar ook via ons orgelpijpadoptieproject. In september dit jaar zal het gat grotendeels gedicht moeten zijn. Van cruciaal belang dus om het project te doen laten slagen. Daarbij rekenen we natuurlijk op uw steun, ook alle kleintjes helpen! Adopteer een pijp, of bestel alvast speeltijd op het orgel, of bezoek een van de benefietconcerten die vanaf dit seizoen zullen worden georganiseerd. Al deze mogelijkheden staan op een website, zie daarvoor www. schnitgerorgel2017.nl. U mag ook rechtstreeks overmaken op NL12 RABO 0365 2143 45. Onze Stichting beschikt over een zgn. ANBI(cultureel) status. Uw giften zijn dus belastingtechnisch aftrekbaar. Namens de Stichting Albert Rodenboog, Leens. Comité van Aanbeveling Commissaris van de Koning, drs. Max van den Berg Prof. Dr. Ton Koopman Prof. Dr. Masaaki Suzuki Prof. dr. Harald Vogel Aart van Bochove (oud-voorzitter Nederlandse Bachvereniging) Prof. dr. Sibrand Poppema (voorzitter CvB Rijksuniversiteit Groningen)
www.groningenorgelland.nl 5
Help us out by adopting a pipe! The project for the reconstruction of the Schnitger-organ in the Lutheran Church in Groningen has entered a critical phase. After careful consideration of proposals from three leading organ builders the Foundation has elected organ builder Bernhardt H. Edskes of Wohlen (Switzerland) to carry out the reconstruction. His firm has great expertise in restaurations (e.g. Nieuw-Scheemda, Uithuizen, Melle and Mariana, Brasil). More recently he built a very convincing instrument in Ommen, inspired by the Schnitger-organ in Pellworm. The reference point for the reconstruction is the 1717 situation. The organ will have a low (‘Kammerton’) pitch as stipulated in the contract with Garrels and Radeker (Schnitger’s master journeymen that enlarged the organ in said year). From a practical point of view a separate continuo keyboard is planned that allows for playing the great division of the organ from the position of choirmaster(-organist). The trumpet-playing angels, carved by Jan de Rijk for the lost Schnitger-organ, have been discovered on the van Oeckelen-organ in Appelscha and will return to their original place on top of the pedal towers. Why yet another baroque organ in Groningen, already richly endowed with great historical instruments? The most important argument is that the pitch of a1=415 Hz makes the organ ideal for accompanying baroque instruwww.groningenorgelland.nl 6
ments and ensembles. The use of a large organ in the performance of cantatas is an ancient practice that is currently gaining a lot of momentum (as witnessed by e.g. the ‘All of Bach’-project of the Nederlandse Bachvereniging). This lends an extra dimension to Groningen Organ-city. Also it is a great moment, exactly 500 years after the Reformation took place and 300 years after the former organ was rebuilt, to return it to the city and church where Arp Schnitger was a regular visitor and Radeker and Garrels were members. Arp Schnitger is widely considered to be the ‘Stradivarius among organ builders’. His remaining organs will be nominated for the UNESCO world heritage list. In the Netherlands sadly no organ by Schnitger of the type Great - Positive - Pedal has survived. Also in this respect, the project adds something unique and valuable
to the organ landscape in the city and province of Groningen. Our Commitee of Recommendation includes the King’s commissioner of the province of Groningen Max van den Berg, Ton Koopman, Masaaki Suzuki, Harald Vogel, Aart van Bochove (chairman Nederlandse Bachvereniging) en Sibrand Poppema(chairman of the Board of Groningen University). The year 2015 is crucial. Although we have received the first donations, there is still a big mountain to climb, and we need to be way higher up that mountain in order to be able to sign the contract in the fourth quarter of this year. We therefore need your support! You can help us by adopting one or more pipes, reserve playing time on the finished instrument or buy tickets for the cantata season 2018.
Beteiligen Sie sich auch an einer Orgelpfeife? Die Pläne für den Wiederaufbau der Lutherischen Schnitger-Orgel (1699/1717) in der Stadt Groningen sind in eine Beschlussphase gekommen. Die Stiftung hat sich für den Groninger –schweitzerischen Orgelbauer Bernhardt Edskes entschieden. Diese Firma hat großen Sachverstand in tonangebenden Restaurationen (Schnitger-Orgeln Nieuw Scheemda, Uithuizen und Mariana, Brasilien) und eine gelungene Kopie der Schnitger-Orgel von Grasberg in der Waisenhaus-Kirche in Basel vorzuweisen. Ausgangspunkt der Rekonstruktion ist der Zustand von 1717. Die Orgel wird in die so genannte „Kammertonhöhe“ zurück versetzt so wie es im Vertrag von Garrels und Radeker (Schnitgers Werkmeister die die Orgel 1717 erweiterten) vor kurzem entdeckt wurde. Aus praktischen Gründen ist ein separates Continuo Klavier geplant womit das Manual aus der Position des Kantors (-Organisten) bespielt werden kann. Die originalen musizierenden Engel wurden auf der van Oeckelen-Orgel in Appelscha wieder gefunden und sollen wenn möglich wieder zurück platziert werden.
Unserer Meinung nach reiht sich mit dem neuen Instrument nicht nur eine Orgel in das bestehende Groninger Schnitger-Instrumentarium ein, sondern ist obendrein eine Rekonstruktion des ganzen musikalischen Rahmens an sich. Ein wichtiges Argument war die Tonhöhe a1=415 Hz, die die Orgel ideal für das Zusammenspiel mit barocken Instrumenten und Ensembles macht. Der Gebrauch einer Kirchenorgel bei Aufführungen von Kantaten ist eine alte Praxis, die in den letzten Jahren stark zugenommen hat, so auch zum Beispiel beim „All of Bach“-Projekt der Nederlandsen Bachvereniging. Auch in der Stadt Groningen wollen wir im Jahr 2017 diese besondere und auch authentische Dimension hinzufügen. Zum anderen ist dies der feierliche Moment (500 Jahre nach der Reformation, 400 Jahre nach der Entstehung der Ev.-Lutherischen Gemeinde Groningen und 300 Jahre nach dem Umbau der ursprünglichen Orgel im Kirchgebäude wo der große Meister Arp Schnitger zur Kirche ging) der Stadt und Kirche das Instrument „zurück“ zu geben. Arp Schnitger wird allseits gesehen als der „Stradivarius“ unter den Orgelbauern, es ist jedoch in den Niederlanden keine Orgel des Typs Hoofdwerk-Borstwerk-Pedal von ihm erhalten geblieben. Die zu bauende Orgel stellt auch darum eine würdevolle und einzigartige Hinzufügung an den Orgelbe-
stand von Stadt und Region dar. Dieses Jahr, 2015, ist das Jahr der Wahrheit. Obwohl die ersten Zusagen eingegangen sind gibt es noch eine klaffende Lücke! Wir hoffen diese mit substantiellen Fondbeiträgen, großzügigen Spendern, aber auch mit unserem Orgelpfeiffen-Adoptions-Projekt schließen zu können. Im September diesen Jahres soll die Lücke größtenteils geschlossen sein, deshalb ist es von entscheidender Wichtigkeit, dass das Projekt Erfolg hat. Dabei rechnen wir natürlich auch mit Ihrer Hilfe, jede Kleinigkeit hilft. Adoptieren Sie eine Pfeife, bestellen Sie im Voraus eine Orgel-Spielzeit oder besuchen Sie eins von den Benefizkonzerten, die von dieser Saison an organisiert werden. Alle diese Möglichkeiten stehen auf der Website www.schnitgerorgel2017. nl. Sie können auch direkt spenden (IBAN NL12 RABO 0365 2143 45). Im Namen der Stiftung Albert Rodenboog, Leens. Ausschuss/Komitee der Empfehlung Commissaris van de Koning Groningen, drs. Max van den Berg Prof. Dr. Ton Koopman Prof. Dr. Masaaki Suzuki Prof. dr. Harald Vogel Aart van Bochove (Nederlandse Bachvereniging) Prof. dr. Sijbrand Poppema (Rijksuniversiteit Groningen)
www.groningenorgelland.nl 7
Beiaardnieuws provincie Groningen Open Toren Op zaterdag 13 juni tussen 13.00 en 16.00 uur kunnen de carillons in de torens te Appingedam, Groningen (Martini, vanaf 11.00 uur), Veendam en Winschoten weer worden bezichtigd. Deskundige beiaardiers zijn aanwezig om uitleg te geven over de instrumenten en om het beiaardspel te demonstreren. Uiteraard kan men ook van de fraaie uitzichten genieten. Ook op Open Monumentendag (12 en 13 september) zijn sommige carillons te bezoeken. Excursie De jaarlijkse excursie van de Stichting Klokkenspel Groningen vindt plaats op zaterdag 10 oktober. De voor iedere belangstellende mee te maken tocht voert dit keer naar de provincie Drenthe, waar enkele interessante luidklokken en carillons worden bezocht. Nadere informatie over deelneming is te verkrijgen bij het secretariaat van de S.K.G.: Parallel-
weg 4, 9986 ST Beerta, tel.: 0597331835, of via
[email protected]. Hier kan ook de opgave voor deze gratis excursie plaats vinden. CD Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de Stichting Klokkenspel Groningen is in 2013 een CD geproduceerd waarop alle zeven carillons in de provincie Groningen worden bespeeld. Deze CD is voor € 12,- + porto onder meer verkrijgbaar via infoskg@ planet.nl en via de website van de Stichting Martini Beiaard Groningen: www.martinicarillon.nl. Demo-carillon Ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van het Hemony-carillon in de Groningse Martinitoren is in januari 2015 op de luidzolder een demonstratiecarillon geplaatst. Het werd gemaakt door Klokkengieterij Reiderland en Orgelmakerij van der Putten, beide te Finsterwolde. Belangstellenden
kunnen daar de werking van een carillon zien en, na toestemming van de torenwachter, erop spelen. Speeltrommel Middelstum De door P. van Oeckelen in 1857 geleverde speeltrommel voor het carillon in de Hippolytustoren in Middelstum wordt gerestaureerd en weer in bedrijf gesteld. De ingebruikname zal plaats vinden op 17 juli. Zie ook www.carillonmiddelstum.nl
Beiaardbespelingen in 2015 Appingedam, Nicolaïtoren (www. damsterklokkenspel.nl) april t/m september wekelijks op vrijdag, 19.15 uur: Adolph Rots zomerconcerten: op zaterdagmiddag, 15.00 uur: 18 juli, 1 en 22 augustus - Adolph Rots Groningen, Martinitoren (www. martinicarillon.nl)
www.groningenorgelland.nl 8
8
wekelijks op dinsdag, 12.00 uur en zaterdag, 11.00 uur: Adolph Rots en Auke de Boer overige bespelingen: 16 juli 19.30 Auke de Boer, zomerspecial 30 juli 19.30 Adolph Rots, zomerspecial 20 augustus 19.30 Adolph Rots, zomerspecial 28 augustus 9.00 uur Auke de Boer, Bommen Berend 17 december 19.30 uur Auke de Boer, kerstprogramma 22 december 19.30 uur Adolph Rots, kerstprogramma op 12 september (Open Monumentendag) 12.00-16.00 uur: beiaard- en luidklokkendemon-
straties Groningen, Academietoren wekelijks op dinsdag, 10.00 uur: Auke de Boer 7 september, 15.30 uur: Auke de Boer, opening Academisch Jaar Heiligerlee, Klokkengieterijmuseum (www.museaheiligerlee.nl/ klokkengieterijmuseum) incidentele bespeling Middelstum, Hippolytustoren (www.carillonmiddelstum.nl) op de eerste zaterdag van de maand, 16.00 uur: Henk Veldman concerten op zondagmiddag, 16.00 uur: 27 juni – Henk Verhoef 30 augustus – Adolph Rots
Veendam, toren Hervormde kerk (www.stichtingcarillonveendam.nl) wekelijks op donderdag, 13.30 uur: Adolph Rots Winschoten, Olle Witte tweewekelijkse bespeling (even weken) op donderdag, 15.30 uur: Adolph Rots zomerconcerten op vrijdagmiddag, 15.00 uur: 3 juli – Adolph Rots 24 juli – Hylke Banning 31 juli - Bernard Winsemius 7 augustus – Joey Brink (USA) 21 augustus – Wim Ruessink 28 augustus – Roy Kroezen
Middelstum
www.groningenorgelland.nl 9