VANAF OKTOBER IN DE WINKEL. boekenkrant voor nederland en vlaanderen jaargang 6 nummer 10 november 2012

Dennis bespreekt Uit de tijd vallen

jaar ­boekenkrant 2007-2012

pag

4 >>> | Josten en Smits over de verleiding van het kwaad

Mieterse jaren­ vijftigtaal

19 >>>

11 >>>

adve rte n ti e

DE NIEUWE VANAF

OKTOBER

pag

pag

IN DE WINKEL

19,95€

b o e k e n k r a n t v o o r n e d e r l a n d e n v l a a n d e r e n • j a a r g a n g 6 • n u m m e r 1 0 • n o v e m b e r 2 0 1 2 • w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

Dansen op de vulkaan

Marjolijn van Heemstra De laatste Aedema pag 7

Peter Buwalda Bonita Avenue



pag

8

Sarah McCoy en Jenna Blum De Bakkersdochter en Het familie­ pag 9 portret

Euforie opent met twee knallen: architect Johannes Vermeer is getuige van een terroristische aanslag in Den Haag. Dan herkent hij tussen de puinhopen zijn voormalige klasgenote Isa. Weijts katapulteert twee verhaallijnen de ruimte in om ze ragfijn uit te pluizen.

foto erik smits

verder op pagina 5 >>>

Verder in dit nummer:

Met onder meer: Mick Jagger liep het podium op, pakte de microfoon en ging niet bij, maar vóór de band staan. Zingend, schreeuwend, dansend. Hij vond het verschijnsel van de ‘frontman’ uit.

pag

21 >>>

Aefke ten Hagen Tijdens kantooruren pag 13

Stefan van Dierendonck >>> pag 4 En het regende brood Charles Lewinsky Terugkeer ongewenst

>>> pag 9

Esther van der Zee Levenslust

>>> pag 17

Peter Olsthoorn De macht van facebook

>>> pag 19

Strips Boekhandels Win een boek

pagina 16 pagina 22 pagina 23

a dv e rt e nt i es

Marco Kroon

Leiderschap onder vuur Lees het Boekfragment op pagina 14

Bekijk op www.boekenkrant.tv interviews, én filmpjes van evenenten! 1

LOSSE DELEN

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

Heeft u opmerkelijke feiten of bijzondere wetenswaardigheden rondom boeken te melden? Wilde u altijd al een boze brief schrijven, maar wist u niet aan wie? Losse delen plaatst niet alles, maar ontvangt wel graag uw post.

boekenkrant tIp 3 2012, week 44 1 Christiaan Weijts – Euforie Uitgeverij De Arbeiderspers, € 21,95 Architect Johannes Vermeer is getuige van een aanslag in Den Haag. Later mag hij op die plek een nieuw gebouw realiseren.

[email protected]

Post AKO Bernlef

Dit jaar zijn ons helaas iets teveel Grote Namen ontvallen. Onder hen Gerrit Komrij, Rutger Kopland en Ivo Michiels. En enkele dagen geleden Bernlef. Natuurlijk las ik Hersenschimmen voor de leeslijst. En Onder ijsbergen. Mooie boeken. Zijn klasse drong pas later, toen ik Sneeuw, Cellojaren en Buiten is het maandag las, tot me door. Raadselachtige sfeer, veel onderhuidse spanning. Zijn personages bleven wat vaag. En ze dronken whisky. Dat viel me ook op: hoeveel whisky er doorheen ging. Met al die overleden Grote Namen zou je bijna vergeten dat een nieuwe generatie schrijvers en dichters opstaat. Neem Kira Wuck, Aloka Liefrink en Shira Keller uit de vorige Boekenkrant. Of Ellen Deckwitz, die haar tweede bundel Hoi feest publiceerde. Theatermaakster en journaliste Marjolijn van Heemstra, die ik sprak over haar debuutroman De laatste Aedema. En Aefke ten Hagen, de nieuwe thrillerkoningin. Gijs Korevaar interviewde haar over Tijdens kantooruren. De schrijvers zijn dood. Leve de schrijfsters! Roel Weerheijm hoofdredacteur

Post mortem van Peter Terrin ontving de AKO Literatuurprijs. De jury prees het boek van ‘een auteur die de liefde verklaart aan de literatuur’. In zijn speech verwees Peter Terrin naar zijn dochtertje, die een herseninfarct kreeg, wat deels de inspiratie vormde voor het boek. ‘Zij leert mij elke dag om nooit op te geven,’ besloot hij.

2 Aefke ten Hagen – Tijdens kantooruren Uitgeverij Mistral, € 17,95 Wat gebeurt er als de nieuwe collega het kantoor ontwricht? En is die collega tijdens kantooruren echt een natuurlijke dood gestorven?

De een zijn dood

Bernlef, 75 jaar en nog altijd zeer productief, overleed op 29 oktober. Hij schreef vele tientallen romans, verhalenbundels, dichtbundels, essays en vertalingen. Opgestapeld was de lengte van die boekenstapel groter dan Bernlef zelf, zo bleek uit een foto van Allard de Witte. De een zijn dood was Bernlefs laatste roman; hij publiceerde nog een bloemlezing uit eigen werk, Voorgoed.

3 Philip Norman – Mick Jagger, De biografie Uitgeverij Thomas Rap, € 24,90 Hij vond het verschijnsel ‘frontman’ uit en werd een van de meest begeerde en bewonderde rock-iconen: Mick Jagger.

De havik draait door

Matthijs van Nieuwkerk heeft sinds kort een boekenclub in De Wereld Draait Door. Elke maand kiest een panel boekverkopers (Gerda Aukes, Monique Burger, Wim Krings en Ronnie Terpstra) hun favoriete boeken. Deze maand is hun favoriet Havik van Marco Kamphuis. Ook een van “onze” boekhandelaren steekt de loftrompet over dit boek, op pagina 22.

nederland top 3 2012, week 44 1 E.J. James - Vijftig tinten grijs PROMETHEUS €15,00 Studente Anastasia Steele krijgt een sadomasochistische verhouding met Christian Grey. Deel een van trilogie.

Dure flater

Tijdens een veiling van een reeks cartoon- en striptekeningen van André Franquin is een tekening van Guust Flater geveild voor € 33.000,-. De tekening verscheen in 1958 en werd verkocht op de veiligsite catawiki.nl. Binnenkort volgt een veiling van diverse tekeningen van Kuifje, gemaakt door Hergé.

2. E.J. James - Vijftig tinten donkerder PROMETHEUS €15,00 Vervolg op Vijftig tinten grijs. Anastasia schrikt van de duistere kanten van Chris Grey, maar blijft naar hem verlangen.

Bibliotheekvakmanschap is bibliotheekmeesterschap Volgens bibliotheekorganisatie NBD Biblion is de OBA in Amsterdam de beste bibliotheek van Nederland. ‘Alle aspecten van goed bibliotheekvakmanschap zijn te vinden in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam,’ luidt het oordeel. De Bibliotheek Groningen kreeg een ander soort prijs: zij zijn de meest duurzame bibliotheek van Nederland.

Verstuur dit boek als covercard www.covercards.nl

3. E.J. James - Vijftig tinten vrij PROMETHEUS €15,00 Slotdeel van de Vijftig tintentrilogie. Juist nu Anastasia en Christian Grey gelukkig zijn, dreigt het noodlot.

Nobele kikkers

De Chinese schrijver Mo Yan won dit jaar de Nobelprijs voor de literatuur. De Geus koopt de rechten van zes andere boeken van de Chinees: vier boeken die eerder bij Prometheus verschenen, en twee die nog niet in het Nederlands zijn vertaald. De Geus wil de boeken opnieuw, rechtstreeks, uit het Chinees vertalen. Daarnaast versnelt De Geus de publicatie van Mo Yans nieuwe roman Kikkers.

Bleekneuzige betweters

Peter’s Zeurkalender 2013 Peter van Straaten, Niet zeuren, maar scheuren!, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 6832 6 (€ 14,90)

strip

Bram Moszkowicz heeft een roerige week achter de rug: binnen enkele dagen staan zijn relatie met Eva Jinek, een geldbedrag van vier ton en zijn baan als advocaat ter discussie. De strafpleiter wil nu een boek uitbrengen. Waar het over gaat? ‘Heilige boontjes, bleekneuzige betweters, kwetterende papegaaien en over het paard getilde grootheden van klein formaat’. Gelukkig zal Bram Moszkowicz ook zichzelf niet sparen.

2012

De Boekenkrant geeft een overzicht van de 3 meest verkochte boeken in de eerste week van de maand van uitgave van de krant. Bron: Stichting CPNB. De Stichting CPNB stelt De Bestseller 60 samen op basis van door de Stichting Marktonderzoek Boekenvak / GfK Benelux Marketing Services verzamelde verkoopgegevens van meer dan 900 Nederlandse boekwinkels.

vlaanderen top 3 2012, week 44 1 E.J. James - Vijftig tinten grijs PROMETHEUS €15,00 Studente Anastasia Steele krijgt een sadomasochistische verhouding met Christian Grey. Deel een van trilogie.

2. E.J. James - Vijftig tinten donkerder PROMETHEUS €15,00 Vervolg op Vijftig tinten grijs. Anastasia schrikt van de duistere kanten van Chris Grey, maar blijft naar hem verlangen. 3. E.J. James - Vijftig tinten vrij PROMETHEUS €15,00 Slotdeel van de Vijftig tintentrilogie. Juist nu Anastasia en Christian Grey gelukkig zijn, dreigt het noodlot.

2

Voor meer boekentips: www.boekenkrant.com

november

2012 •

LITERATUUR

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

artikel

uitgelicht

Alfred Hitchcock meets Kees ’t Hart

Hoi feest

De scholier Vincent van Zandt was op het juiste moment op de juiste plek. Het moment: augustus 1957, de plek: San Francisco. De verfilming van Vertigo van de legendarische regisseur Alfred Hitchcock was in volle gang en Vincent was onderdeel van de crew. De filmwereld trok hem als een magneet aan en hij hoopte op een glorieuze toekomst. Maar in het Amerika van de Koude Oorlogsjaren liep het anders voor Vincent: hij was verdacht, hij zou gespioneerd hebben, hij zou een vandalist zijn geweest. Vincent werd het land uitgezet. Nu hoopt hij, eenmalig teruggekeerd, sporen terug te vinden van zijn tijd in San Fransisco, een tijd die de rest van zijn leven bepaald heeft. Wat treft hij aan? En belangrijker nog: is zijn vriendin van weleer nog te traceren?

De titel lijkt sarcastisch, na De steen vreest mij – zeker indien de bundel een vergelijkbare lading zou hebben. Hoi feest is echter levenslustig, soms op het manische af. De gedichten zitten vol zintuiglijke waarnemingen. Op de grens tussen het innerlijk en de buitenwereld gebeuren grote dingen in het leven van een jongvolwassene. Die ‘ik’ in de gedichten (ik neem aan dat die een vrouw is) krijgt in het openingsgedicht gestalte in een geschreven portret. Daarna volgen poetische inkijkjes in haar leven. Er is een grote liefde, die de ‘ik’ aantrekt en afstoot. Waar ze ondersteboven is van die man klinkt het: ‘je vindt iemand zo leuk dat je het gewoon niet meer aankan dat hij rechtop staat.’ Om dat beeld nog te overtreffen met de directe en erg mannelijke zin: ‘Ik stelde me altijd voor dat als ik iemand zoende, ik in hem belandde.’

Ellen Deckwitz debuteerde begin 2011 met De steen vreest mij, een confronterende bundel met een centrale rol voor de dood. Haar tweede bundel Hoi feest viert het leven, de liefde en seks.

Vincent van Zandt is een weduwnaar, een oudere man met pensioen. Hij bezoekt San Fransisco. Eigenlijk is Vincent op zoek naar zichzelf.

Draden over de globe Kees ’t Hart schrijft zijn werk met een mengeling van lichte weemoed en relativeringsvermogen. Veel van zijn verhalen spelen zich in buitenlanden af: in De krokodil van Manhattan reist een fictieve Kees ’t Hart naar New York voor zijn werk, in Blauw Curaçao probeert een jongen zijn tijd op Curaçao te reconstrueren. Het beeld van Goethe is een historische novelle over een man die naar Weimar reist om aan Goethe te vragen om een replica van een van zijn standbeelden. Ook Hotel Vertigo reist, weliswaar vanuit Nederlandse personages, de horizon voorbij. Maar hoever de draden van zijn verhalen zich ook over de globe spannen, ’t Hart schrijft over ’t Hart. De mensen, verhalen en locaties die hij bewondert, zijn zijn onderwerpen. In het semi-autobiografische Engelvisje en andere verhalen vertelt hij over een bezoek aan Elmira, New York, waar Mark Twain, een van ’t Harts favoriete schrijvers, gewoond heeft. ’t Hart werkte toen aan De krokodil van Manhattan waar Twain een rol in zou

Kees ’t Hart

abe borst

spelen. Het is een mooi en lezenswaardig verhaal, literair en interessant – maar we lezen uiteindelijk toch Kees ’t Harts persoon, uitgedrukt in letters. Plezier in het schrijven Uit elke pagina die Kees ’t Hart schrijft, spreekt het plezier om met taal, met tekst bezig te zijn, het plezier om mooie literatuur te schrijven. In Hotel Vertigo is dat niet anders. Het is prettig dat de bekende Alfred Hitchcock een van de referentiekaders is, met zijn onontkoombare portret en geniale verfilmingen. Goed, Hitchcocks Vertigo mag dan commercieel een flop hebben geheten, Hitchcock was net als ’t Hart een kunstenaar die niets liever deed dan bezig zijn met zijn vak. Alles straalde dat uit, zoals bij ’t Hart. Lees Hotel Vertigo, kijk eens naar de film. En, als u tijd over heeft: pakt u het boek D’entre les morts van BoileauNarcejac, waar de film op gebaseerd is, er ook eens bij! Kees ’t Hart,

Hotel Vertigo, Uitgeverij Querido, ISBN 978 90 214 4311 9 (€ 19,95)

a d v e r t e nt i e

NEEM NU EEN ABONNEMENT EN ONTVANG DE BOEKENKRANT THUIS! 6 NUMMERS VOOR € 15.

Ja,

ik wil een abonnement op de Boekenkrant – 6 nummers voor € 15,inclusief bezorgkosten

Naam Straat Postcode Land e-mail Handtekening

: : : : : :

Plaats

Stuur deze bon naar : Boekenkrant Visschersplein 160 3511 LX Utrecht Nederland

column

Maar er kan ook enorme afstand ontstaan: ‘…was ik maar een geraamte. Of nog magerder. Dan kon ik eindelijk sijpelen door de muur tussen ons.’ Een ander gedicht toont kwetsbaar hoe eenzaamheid kan voelen, ’s ochtends in bed: ‘doen alsof andermans warmte nog kleeft aan de dekens. Om te leren houden van iets wat ’s nachts van ons af kwam.’ De jonge vrouw in deze bundel bevindt zich in een draaikolk van emoties die bij de liefde kan horen, maar ook alledaagse dingen zoals van je fiets vallen (‘hoe fel de kleur tussen wiel en grind valt waar te nemen’) of een mooi uitzicht op mist (‘Nevel gumt alles boven de grasvlakte uit’) krijgen een sterk zintuiglijke lading mee. Hoi feest is een heel andere bundel, maar al even onontkoombaar als De steen vreest mij. Ellen Deckwitz, Hoi feest, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, ISBN 978 90 388 9621 2 (€ 16,50)

Het hier en nu

Vorige maand was ik nog in Beiroet, aan het genieten van de culturele vermengingen tussen Oost en West, verbaasd over de gemoedsrust die de Libanezen leken te bezitten over onrusten in het buurland Syrië. Sindsdien zijn de problemen helaas dan toch overgewaaid naar Libanon, de bom is letterlijk gebarsten (het begon de afgelopen maand met het ontploffen van een autobom in naam van de Syrische dictator Assad). Elke plaats heeft geschiedenis, elke oorlog die zich er afspeelde heeft oorzaken, maar het blijft op een rare manier te ver weg. Als je je er niet middenin bevindt, kun je alleen maar proberen het je voor te stellen. Het is net zo zeer lastig om de twee kanten van een verhaal goed te zien. Sommige conflicten lopen zo hoog op met als resultaat een hete brij waarvan niemand meer weet hoe het nu precies ontstond. Er sprake van vermenging van het nu en alles wat eraan vooraf ging. Er is misschien nog wel wat over van wat er was, maar dat is niet meer wat er nu is. Dat geldt voor het conflict tussen Oost en West, maar ook voor de spanning tussen magie en realiteit. In de literatuur van het magisch realisme is er ook sprake van een mix van magie en realiteit. Je wordt erdoor als lezer van de wijs gebracht, de realiteit moet plaatsmaken voor iets waar het normaal gesproken geen ruimte voor heeft, met als surrealistisch effect dat het onrealistische soms zelfs meer zegt over de werkelijkheid dan de

feiten zelf. Het zal mij vast niet in dank worden afgenomen dat ik zoiets serieus als de problemen rondom het MiddenOosten gelijk stel aan de tegenstelling van magie en realiteit – Salman Rushdie kreeg twintig jaar geleden als bedankje een fatwa over zich uitgeroepen. Die gebeurtenis heeft zijn leven bepaald, blijkens zijn autobiografische boek van Salman Rushdie, Joseph Anton, een memoir, dat eind september verscheen. Dat verhaal wordt constant onderbroken door allerlei kleinere verhaaltjes binnen de vertelling – allemaal stukjes die hebben bijgedragen aan het geheel. Net als in het magisch realisme wordt het verhaal onderbroken door fragmenten die tegelijkertijd het geheel bepalen. Met zijn opmaken van de rekening blijkt maar weer eens hoe ver hier en nu van elkaar gescheiden kunnen zijn. Maar weinigen worden zo in het het hier en nu geplaatst als Rushdie. Hij is de schrijver die de spanningen tussen Oost en West belichaamt, het kruispunt tussen heden en verleden, tussen werkelijkheid en fictie. Hij bevond zich middenin het moment waarop alles samenkwam en veranderde – dat moment heb ik niet meegekregen in Beiroet, ik was daar enkel vooraf. Sindsdien is de situatie compleet omgeslagen, het hier en nu zijn er samengekomen. Het realistische nu heeft alle eigenschappen van de magie – zo was er nog geen conflict, zo is het oorlog.

3

LITERATUUR

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

bespreking

uitgelicht

Uit de tijd vallen Tijdens de Israëlisch-Libanese oorlog in 2006 doet schrijver en verklaard pacifist David Grossman een hartstochtelijke oproep tot een staakt-het-vuren. Minder dan een dag voor het einde van de oorlog komt zijn zoon Uri, dienstplichtig soldaat in het Israëlisch leger, om het leven. Zes jaar later verschijnt de novelle Uit de tijd vallen, over een vader die op zoek gaat naar zijn overleden kind. Door Dennis Smits De vergelijking met A.F. Th. van der Heijden is onvermijdelijk. Ook hij schreef, met Tonio, een boek over het overlijden van zijn zoon. Maar daarmee houdt de vergelijking meteen op. Grossman kiest voor een novelle met een abstractere, meer poëtische verwerking van het gegeven een kind kwijt te raken. In Uit de tijd vallen stapt een vader, na

verstrijkende tijd blijft ongeduid. Er is alleen de taal. Het boek is opgebouwd uit korte monologen vanuit de lopende stoet en de Centaur die, gekluisterd aan zijn bureau, de stoet gadeslaat, omringd door spullen van zijn overleden kind en vechtend om die gebeurtenis te herscheppen in een verhaal. De wending komt als het gezelschap tegen een muur aanloopt, letterlijk. Op de vaste route staat ineens een muur, die er eerder nog niet was. Op die plek volgt de bezinning en het besef:

jarenlang zwijgen aan de keukentafel, van het ene op het andere moment de deur uit om nog één keer zijn overleden zoon te kunnen zien: -Ik moet weg -Waarheen? -Naar hem. -Waarheen? -Naar hem, daarheen. -Naar de plek waar het gebeurd is? -Nee, nee, Daarheen. De zoektocht is geen letterlijke zoektocht van een vader naar zijn zoon. Het is een abstracte zoektocht naar woorden om het onuitspreekbare te zeggen: ‘Mijn kind is dood’. Onderweg krijgt de man steeds meer gezelschap. Van een nettenboetster, van een vroedvrouw, een schoenmaker, een oude rekenonderwijzer. Allemaal blijken ze een kind te hebben verloren en allemaal worstelen ze met de erkenning van dat verschrikkelijke feit. De route die hij loopt blijft, hoewel telkens weer dezelfde ronde, onbepaald. De

Hijzelf, het kind, is dood. Bijna vat ik de betekenis van de klanken: kind, is dood. En ik erken daarmee dat waarheid in die woorden steekt. Uit de tijd vallen is een heftig en confronterend document. David Grossman schetst de gemoedstoestand van een om een kind rouwend mens, en vertaalt die toestand in beeldschone taal en poëtische structuren. Hij vindt de juiste balans tussen een abstract, literair werk en een persoonlijk rouwdocument: ‘Mijn hele leven hangt aan het puntje van mijn pen’.

column

David Grossman,

Limoen-honingcocktail

Uit de tijd vallen, Uitgeverij Cossee, ISBN 978 90 593 6363 2

ISBN 978 90 600 5976 0 (€ 18,90)

adve rte n ti e

Leuk om te geven en te krijgen! Nieuwe Fokke & Sukke-uitgaven Fokke & Sukke scheurkalender 2013 Begin iedere dag met een lach! Scheurblok, 370 pagina’s, € 14,18 ISBN 9789078753452 REID , GELE

REID , GEL EI

JNSE

IJNS

9 7890 78 75 3551 Gefel icitee midd rd! Je elb De mo are scho kunt deze ol vo oiste let ter lto En tus prac tica, tijd van je oid. En s lezen, dus dat be ex send leven je he tek oor lek tra bijva ! Echt kken Colleges, ent: stu bt de ker ne iet s deren , werkg tentam uz voor ! Maar roep ens; ieman en in al en, die he d me ook laat je nie t jou fascinere erlijk! prob t helem w sc Ga bij eren af herp nde boek aal op en e vo en. gees biertj slo toe iet orbee t. s leu kken do daar e bestelle ld eens or de ks te na bove n, ar zo studie doen of ee Moch ndien allem n lekke ’n café. Da in je stu : je mo neem t dat ec r et de aa gla hte ar ntenti l dan af en r je stu vriende asje fris. kun je da jd. lijk die paar hilari toe een pa schema e leefti En je zult n een jds sche zien te ve stude uze tusse dat el in genoten Fo de n nteng ko meest kke & Su rappe het stude war scho men. kk uitge ren do n va ppen lezen e aan de n Fo , en sig stu kke & or met nifican die is we een Fokke Sukk te keu ten e. & Su ze van schappe kke sta lijk de be an elk ste stu bewezen e dag de dente in NR C Ha ncarto ndels ons. blad en NR C Ne xt.

E & VA N TOL

A AN

& VA N TO L

DE S TUDI E

Fokke & Sukke aan de studie De beste studentengrappen Speciaal voor mensen met een IQ Hardcover, 96 pagina’s, € 12,50 ISBN 9789078753551

DE B ESTE

STUD ENTE NGR APPE N

Uitgev erij Ca tullu

s

Houla

het afzien van 2012

Het afzien van 2012

€ 9,95

En het regende brood, Uitgeverij Thomas Rap,

Fokke & Sukke

ISBN 9789078753490

Stefan van Dierendonck,

DE S TUDIE

DPK

Hollande iPhone

Pater Johannes Beckers ontvangt een pakket van voormalig leerling-priester Clemens Driessen. Hij is dood. Beckers besluit diens levensverhaal op te schrijven. Driessen worstelde tijdens zijn opleiding met de katholieke leer. Hij deed zijn best en Beckers zag hem in zijn rol groeien. Toch werpt Driessen de handdoek in de ring. Fysiek is hij niet in orde. Beckers constateert dat “in zijn binnenste geen geolied klokwerk draaide en tikte, maar eerder een warrige werveling van gassen, sappen en elementaire deeltjes. Hij heeft de feiten veel te lang ontkend.” Nu zit Beckers aan een tafel en schrijft hij zijn levensverhaal neer. Driessens worsteling wordt zijn eigen worsteling. Heeft hij hem voldoende gesteund?

E AA N

Tour de France

GroenLinks

doping

bongolijsten

“Ik had het handschrift herkend. ‘Waarde broeder, enige tijd geleden is dit pakket met de post gekomen. Zoals je ziet is het aan jou gericht.’ Ik knikte. De abt ging verder. ‘Je weet dat het volgens onze regel niet is toegestaan om zonder toestemming van de abt brieven, gewijde voorwerpen of anderszins kleine geschenken aan te nemen.’”

FOKK E&S UKK

Whitney Houston

En het regende brood

(€ 18,90)

Reid, Geleijnse & Van Tol

Ik ben zo slim geweest om mijn zomer- een verhaal te schrijven over een stel jongens hoe ze zich echt gedragen, vakantie in de herfst op te nemen, gewoon als jongens, en niet als heilige en om tijdens de druilerige oktober­ boontjes, zoals ze in de meeste jeugdmaand naar een exotisch oord te en kinderboeken worden opgevoerd?’ reizen waar amper internetverbinding In Lord of the Flies moorden kinderen is, waar een taal gesproken wordt die elkaar uit, er ontstaan er twee kamik niet begrijp en die ik niet kan lezen, pen, en als je de barbarij leest, ben je waar Westerse toeristen met open mee en kan je niet stoppen, omdat je mond worden nagestaard en falang een wordt met de tekst. worden genoemd, en waar dikke rode Van de moordzuchtige, verwilderde mieren in geroosterde vorm als een kinderen ben ik probleemloos overgekrokante lekkernij worden geprezen stapt naar de liefde tussen vrouwen. en gegeten. Fluwelen begeerte van Sarah Waters, Ik doe hier niets anders dan lezen. Al het – verfilmde – verhaal van deze zijn er niet eens ligstoelen. Ik strek Britse schrijfster lag al me uit op een geruite lang te wachten en nu matras, in een hut die kan ik niet wachten van alle zijden open met het uit te lezen, staat, en waardoor nu en want de begeerte die dan een briesje blaast. door de bladzijden Ik lees het ene boek na waart, vervult me met het andere. Alle boeken zoveel opwinding dat ik zijn, inhoudelijk en qua herhaaldelijk meer bij toon, erg verschillend. En het boek betrokken ben, toch zijn ze allemaal ook dan met mijn partner erg gelijkend. die naast me ligt, en Ik nam alleen boeken ook leest, en muggen mee waarvan ik het Foto: Tom van Nuffel - eurocrisis - Vestia - Costa Concordia Schmallenberg-virus - VVD - Obama dood slaat,-- Griekenland en ook waksterke vermoeden had - peilingen - Kunduz-akkoord - Facebook - VUmc - sportzomer - Catshuis-overleg ker wil blijven, om te lezen, en uiterdat ik ze van begin tot einde zou lezen, - Tweede Kamerverkiezingen - EK2012 - Hedwigepolder - KPN aard om dies meer, ook dat is fijn, met en voorlopig doe ik dat ook: dat is de - Olympische Spelen - langstudeerboete - wietpas - Badr Hari - Friso - Europees noodfonds - project X dat briesje. gelijkenis tussen al de werken die me - André Kuipers - Higgsdeeltje - Holleeder - inbrekersrisico - Ryder Cup - Samsom - Armstrong - Kunsthal - FARC - Rutte II Ik noemde slechts twee boeken. hier omringen. Ze zorgen ervoor dat ...met Fokke & Sukke blijf je lachen! Ik heb er acht bij me. ik met mijn handen in de geroosterde Uitgeverij Catullus En straks ga ik mijn eigen manuscript insecten graai, ze maken dat ik ’s lezen. nachts wakker schiet en een volgend Als ik schrijf, ben ik een met mijn tekst. hoofdstuk wil lezen, ze krijgen het Als ik de tekst herlees, gebeurt dat voor elkaar dat ik, bij gebrek aan wijn, minder vaak. Een schrijver kent het mijn limoen-honingcocktail langer werk achter de schermen. Het is als bij dan ooit onaangeroerd laat staan. het maken van een film: hij weet hoe Een van die boeken is Lord of the Flies de magie tot stand is gekomen en dat van William Golding, een boek van de het decor niet echt is, maar dat het, als jaren vijftig. het goed zit, wel echt lijkt. Lord of the Flies is een boek voor Schrijvers lezen, naar ik meen, liever ‘volwassenen’ over kinderen ‘hoe ze de werken van anderen dan die van echt zijn’. Het verhaal gaat dat Golding henzelf. op een herfstige dag aan zijn vrouw Margot Vanderstraeten zegt: ‘Zou het niet aardig zijn om eens

4

2012

Het afzien van 2012 Het leukste jaaroverzicht

Het favoriete Sinterkerstcadeautje Paperback, 112 pagina’s, € 9,95 ISBN 9789078753490

Reid, Geleijnse & Van Tol

Fokke & Sukke Kwartet

‘Mag ik van jou van Poep de Diarree?’ Past in iedere schoen € 2,99 per stuk ISBN 9789078753407

www.catullus.nl

november

2012 •

LITERATUUR

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview vulkaan: het was misplaatste euforie. Nu hebben we terrorisme, energiecrisis, vergrijzing, financiële crisis. En de EU brokkelt langzaam weer af.’ Midden in die onzekerheid staat Johannes. Hoe staat hij in de huidige tijd? ‘Hij is alleen in zijn hoofd een rebel. Johannes is cynisch en hij is passief, zoals veel van mijn hoofdpersonages. Als architect krijgt hij de eerste en de zwaarste de klappen van de crisis. Veel architecten gaan failliet, de rest is gedwongen ingrijpend te veranderen. Johannes wil terug naar de invulling die Vitruvius gaf aan het beroep van architect.’ Wat houdt die invulling in? ‘Tegenwoordig schrijft de overheid een project uit. De goedkoopste ontwikkelaar mag het uitvoeren. Geld bepaalt de richting en de invulling van architectuur. Volgens Vitruvius hoorde architectuur een erezaak te zijn. Architectuur was een morele opvatting.’

Dansen op de vulkaan foto erik smits

Euforie opent met twee knallen: architect Johannes Vermeer is getuige van een terroristische aanslag in Den Haag. Dan herkent hij tussen de puinhopen zijn voormalige klasgenote Isa. Weijts katapulteert twee verhaallijnen de ruimte in om ze ragfijn uit te pluizen.

‘In Florence ligt, tussen enkele paleizen, de Gang van Vasari. Gemaakt voor de familie De Medici zodat ze niet tussen het gepeupel liepen – en om niet gelyncht te worden, geliefd waren ze niet. Het is een wandelroute door de lucht, met telkens andere uitzichten over Florence. De kozijnen zijn schilderijlijsten. Later hebben ze enkele kozijnen vervangen voor portretten van familieleden, chronologisch geordend. Zo is Euforie ook opgebouwd: kozijnen met uitzicht over het hedendaagse Nederland, met Johannes’ visie op architectuur, afgewisseld met portretten van klasgenoten, herinneringen van Johannes aan school.’

Christiaan Weijts

Verdrag van Maastricht en ondanks kritiek op de EG was het optimisme op zijn hoogtepunt.’ Begin jaren negentig was de sfeer überhaupt heel optimistisch. ‘In Leiden waren krakers die zich later ‘Eurodusnie’ noemden. Maar kritiek kwam alleen vanuit niches. Dingen zoals armoede, oorlog, honger leken in het westen voorbij. Op gebied van technologie, computer en internet leek alles mogelijk’ Fukuyama schreef destijds dat de westerse geschiedenis afgelopen was. Hoe denk je daarover? ‘Dat was een frivoliteit.’ Waarom? ‘Heeft Fukuyama na 11 september volgehouden dat de geschiedenis gestopt is?’ Geen idee. Vind je dat Fukuyama ongelijk heeft? ‘Als de geschiedenis echt was gestopt, zoals hij beweerde, was het anders gelopen. Johannes’ verhaal is het bewijs dat de geschiedenis doorgaat. Het westen speelt nog steeds een hoofdrol. De aanslag bij aanvang van Euforie is maar een van de dingen die dat aantonen.’

‘In de jaren ’90 was Nederland af, beweerde Gerrit Zalm.’

Koos je met opzet voor 1991 als het jaar van Johannes’ schoolherinneringen? ‘Johannes is dan vijftien, de leeftijd waarop je het meest vatbaar bent voor radicale ideeën. 1991 was een belangrijk jaar: de Berlijnse Muur was net gevallen en er was discussie over de eenwording van Duitsland. Bovendien woedde de Golfoorlog om Koeweit. Het was voor het

Hoe is de geschiedenis sindsdien verlopen? ‘In de jaren ’90 was Nederland af, beweerde Gerrit Zalm. We dansten op de

Het is toch niet vreemd dat die dingen veranderen? ‘Natuurlijk niet. Vroeger gaf de kerk de standaard aan, daarna de familie De Medici, toen de industrie en nu zijn het de merken. Apple bijvoorbeeld, heeft dwingende invloed op de ontwerpers van bepaalde marktonderdelen.’ Is dat erg? ‘Soms wel. Bijvoorbeeld: Rem Koolhaas krijgt de opdracht om in China een gebouw te ontwerpen voor de Chinese staatsomroep. Terwijl dat land een dictatuur is! Kun je dan nog van morele opvattingen spreken?’ China is zichzelf behoorlijk rap aan het evolueren tot een westers georiënteerd land. Misschien is dit een vorm van beloning? ‘Ik denk dat de moraal niet of nauwelijks een rol heeft gespeeld. Het gaat om geld en statements. Neem de trend van uitkragende gebouwen: delen die als het ware vrij in de lucht hangen, niet gestut door muren of pilaren. ‘Gaat dat wel goed,’ denk je als je het ziet. Het heeft

geen nut.’ Moet architectuur nut hebben? ‘Onder andere. Het een sluit het ander niet uit, volgens mij heeft architectuur beide in zich: nut en esthetiek. Architectuur koppelt ze los. Het gaat om geld en prestige. Aan de andere kant is het teveel in zichzelf gekeerd. De buitenwacht ziet een ontwerp van een bekende architect als een monument van, en voor de architect zelf.’ Toch krijgt Johannes een eervolle opdracht: hij ontwerpt het gebouw dat op de plek van de aanslag komt. Hij maakt 43 ramen in het gebouw, naar de 43 doden die bij de aanslag vielen. ‘En het boek heeft 43 hoofdstukken. Puur toeval. Maar inderdaad, dergelijke symboliek stuurt de roman.’ Is het leuk om als schrijver dat soort dingen te doen? ‘Schrijvers en architecten hebben een paar dingen gemeen. In een gebouw en in een roman woon je in andermans gedachten. Daarnaast: Vitruvius zag de architect als een ‘homo universalis’. Een architect moest overal iets van af weten. Het weer buiten, schilderkunst, materialen, noem maar op.’ En dat geldt ook voor een schrijver… ‘Die moet een wereld scheppen voor zijn personages, zijn gedachten over allerlei zaken, en natuurlijk zijn literaire en taalkundige opvattingen.’ In je eerdere boeken speelde je met literaire opvattingen en stijlen. Ook in Euforie? ‘Zeer veel. Een van de hoofdstukken over de middelbare school van Johannes, bijvoorbeeld, opent met: “Het had niet eens een conciërge, zo bekakt was het.” Een verwijzing naar Simon Vestdijk, Terug tot Ina Damman. Meer verklap ik niet.’ Christiaan Weijts, Euforie, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 8627 6 (€ 21,95). Verschijnt 15 november

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Kasteel Groeneveld

adve rte n ti e

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen. De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustieke vrijstaande landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse. Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost € 250,– en een week € 350,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

5

a dv e rt e nt i e

IN DE BOEKHANDEL

In de boekhandel € 13,50

In de boekhandel € 14,90

ursus WEHrLI

OpruImEN, DAt Is D E KuNst! ALLEs KAN WOrDEN OpgEruImD DE BEstE tEKENINgEN OvEr DE tELOOrgANg vAN DE cuLtuur

NIEuW

DEEL

In de boekhandel € 9,90 In de boekhandel € 9,90

In de boekhandel € 14,50

w w w. d e h a r m o n i e . n l 6

november

2012 •

LITERATUUR

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview

Vragen als grondtoon Loina Aedema is een jonge vrouw uit een adellijk geslacht. Ze groeit op bij haar opa in Rotterdam, omringd door fysiek bewijs van een roemrijk familieverleden en bijbehorende verhalen. Dan overlijdt haar opa. Loina wil de familietraditie waardig afsluiten en besluit naar Friesland te

Marjolijn van Heemstra foto keke keukelaar

gaan, op zoek naar het familiearchief. Ze ontdekt het levensverhaal van haar overgrootmoeder, en meer. Hoewel ze aanvankelijk vastbesloten was een punt te zetten achter de familiegeschiedenis, is ze steeds onzekerder over die beslissing. Kan dat wel, een familiegeschiedenis afsluiten? ‘Ook ik ben een jongvolwassen vrouw die haar achtergrond en haar vragen wil ordenen,’ vertelt Van Heemstra. ‘De laatste Aedema is wat dit thema betreft een heel open boek. Het gaat niet om antwoorden, maar om het stellen van de juiste vragen. Die vragen vormen de grondtoon.’ Is het niet naïef voor Loina om zich met zulke grote dingen bezig te houden? ‘Nee. Het boek is niet naïef, het boek bevat geen cynisme. Dat is een belangrijk verschil. Ik vind cynisme te makkelijk en het interesseert me niet. Cynisme is afwezig in mijn dichtbundel Als Mozes had doorgevraagd, in mijn theaterstukken en in mijn journalistieke werk. Ik vertel het verhaal van De laatste Aedema juist met een onderzoekende, nieuwsgierige blik. Het stellen van de juiste vragen is veel belangrijker dan het vinden van antwoorden.’ De aanname dat Van Heemstra dit boek schreef om tegen haar eigen achtergrond te schoppen, is te makkelijk en onjuist: ‘Ik ben telg van een familie met een uitgebreide, adellijke geschiedenis. Daar moest ik wat mee, maar ik heb de behoefte niet om me ergens aan te ontworstelen. Ik wilde niet een boek waarin ik afreken met mijn achtergrond – integendeel zelfs.

bespreking

Niets is wat het lijkt De veelvuldig bekroonde en vertaalde Annelies Verbeke, die een geweldige start nam met Slaap!, komt op de proppen met een verhalenbundel: Veronderstellingen, wat in het verlengde ligt van haar vorige Groener gras. De meesteres van het korte verhaal schreef vijftien kortverhalen in haar typerende licht absurdistische stijl. Door Wendy Claes Eerst lijken ze niets gemeen te hebben, hoewel er toch een rode draad te bespeuren valt: vermoedens die al dan niet gegrond zijn. Typerend aan de mens is dat hij telkens uitgaat van aannames. De protagonisten komen over als sterke persoonlijkheden, maar naar verloop van tijd vertonen ze barsten, vallen ze ten prooi aan veronderstellingen van anderen of van zichzelf. Onbewust wordt ook de lezer getest op vooroordelen. Als in een ensemblefilm komen personages uit voorgaande kortverhalen samen. De vijftien kortverhalen zijn echter niet allemaal nieuw: enkele lazen we een paar jaren geleden al in kranten en magazines. Verbeke zelf noemt kortverhalen ‹terugkeren naar de essentie›; het schrijven ervan is iets wat ze het liefste doet. Vergeleken met gewone proza heb-

ben korte verhalen altijd het voor- en nadeel dat ze snel (eventueel tussendoor) gelezen kunnen worden, maar enkele pagina›s net niet genoeg zijn om de personages te doorgronden. Het is ook moeilijk om van het ene verhaal in het andere te vallen en de draad weer op te pikken, want telkens wordt je een nieuwe wereld geloodst. Het pluspunt daarentegen is dat als een verhaal minder kan boeien (zoals de vrouw met de baard: een erfenis uit haar vorige bestaan), er voldoende andere zijn, zoals het instuif- of kerstverhaal over eenzame zielen. Wie Verbekes gevoel voor tragikomische humor weet te smaken, zal niet op zijn honger blijven zitten. Opvallend is dat ze zonder uitzondering voor een vertelstem kiest, wat afstand creëert tussen de hoofdrolspeler en de lezer. Een proloog of eindwoord was ook fijn geweest, al is het goed dat ze alles openlaat voor de lezer. Hoe dan ook is Veronderstellingen een vlot lezende bundel over heel uiteenlopende kleine en grote thema›s die verhaal na verhaal interessant blijft. Annelies Verbeke, Veronderstellingen, Uitgeverij De Geus, ISBN 978 90 445 2374 4 (€ 18,95)

Het gaat om het verduidelijken van mijn eigen vragen voor de toekomst. Ook aan het eind van De laatste Aedema gaat het verhaal door.’ De laatste Aedema ontstond vanuit twee personages, opa en kleindochter, en de verhouding tussen hen. De tegenstellingen tussen die generaties vind ik fascinerend. Sowieso ben ik altijd geboeid geweest door oudere mensen: ze staan dichter bij de dood. Dat je zoveel afscheid moet nemen in je leven, dat je eigenlijk de hele tijd ook een beetje sterft, dat houd me bezig. Op hoge leeftijd wordt je

wereld weer kleiner. Meestal eindig je met weinig, zoals je ook begon. Zoals ik in het boek schrijf: aan het eind weet je niet meer welke kant de tijd oploopt.’ Marjolijn

van Heemstra, De laatste Aedema, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 7134 9 (€ 18,90)

nieuwe titels Manieren om naar huis terug te keren

Dit zijn de namen

Lange tijd was het werelddeel het toneel van dictators en onderdrukten. Iedereen schreef over het lot van het continent in tinten van zwart en wit. Maar die tijd is over. Zambra vertelt over de nieuwe generatie die opgroeit in de roman van haar ouders. Een jongen van negen spreekt, een jonge schrijfster spreekt. Ze hebben iets nieuws te vertellen aan de wereld.

In Michailopol dolen mysterieuze, uitgehongerde vluchtelingen rond. Bewoners zijn bang. Agent Pontus Beg komt in actie. De vluchtelingen bewaren in hun bagage het bewijs voor een misdrijf. Beg onderzoekt de zaak van de vluchtelingen maar is ook bezig met zijn eigen verleden. De rabbijn die hij spreekt, gunt Beg eindelijk inzicht zijn achtergrond.

Alejandro Zambra, Manieren om naar

Tommy Wieringa, Dit zijn de namen,

huis terug te keren, Uitgeverij Karaat,

Uitgeverij De Bezige Bij,

ISBN 978 90 797 7007 6 (€ 18,90)

ISBN 978 90 234 7269 8 (€ 19,90)

De hormoonfabriek

Stille mensen

Mordechai de Paauw heeft een leven achter zich als ondernemer. Hij en zijn broer begonnen een fabriek waarin ze slachtafval uit de vleesverwerking gebruikten om hormoonpreparaten te ontwikkelen. De beginjaren zijn zwaar, de broers zien zich geconfronteerd met armoede, criminaliteit en Jodenhaat. Pas na de Tweede Wereldoorlog kijkt De Paauw om.

Nicky trekt op haar 19e een kraakpand in. Ze woont tussen hippies, punkers, kunstenaars, junks en andere mensen. Ze wonen vredig, maar dat eindigt wanneer een groep neonazi’s de boel komen slopen na een feest. De schade wordt hersteld, maar de harmonie is verdwenen: de voormalige vrienden zijn lijnrecht tegenover elkaar komen staan.

Saskia Goldschmidt, De hormoonfabriek,

Esther J. Ending, Stille mensen, Uitgeverij

Cossee, ISBN 978 90 593 6369 4 (€ 18,90)

Prometheus, ISBN 978 90 446 1782 5 (€ 19,95)

adve rte n ti e

GRNVLD

Societeit Literair 9 december Op zondagmiddag 9 december 2012 vanaf 14 uur bent u meer dan welkom op de GRNVLD Sociëteit Literair, georganiseerd door de Boekenkrant en Kasteel Groeneveld. Wederom in het Koetshuis, met Arjan Visser en Christiaan Weijts! Voor aanmelding en/of meer informatie kunt u een bericht sturen naar [email protected].

7

leesclub

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

Hallo leesclub!

De Boekenkrant stelt elke maand een nieuw boek en zijn schrijver/schrijfster aan u voor. Hierbij geven wij ook een stelling en een aantal vragen. Deze zijn om met nog meer gevoel en betrokkenheid van het boek te kunnen genieten. Alleen of samen, in de leesclub! dossier

Bonita Avenue

Bonita Avenue volgt een bijeengeraapt gezin met Siem Sigerius aan het hoofd. Hij was een begenadigd judoka, ontpopte zich als een wiskundig genie en is intussen rector magnificus van de Tubantia University. Zijn flamboyante karakter zit echter vol onvolkomenheden, zo laat Siem zich gewillig versieren door een eerstejaars studente. De gevolgen hiervan blijven bescheiden, maar het is zijn gezin dat hem in het jaar 2000 langzaam maar gestaag van zijn sokkel de afgrond in zal trekken. Siem heeft een zoon, Wilbert. Hij diende zijn tijd uit in de gevangenis wegens moord met een moker. Wanneer hij vrijkomt, ziet Siem hem als een levensgevaarlijke bedreiging voor hem en zijn gezin. Wilbert perst zijn vader af, hij weet dingen waarvan Siem niet wil dat die uitkomen. Siem heeft namelijk een stiefdochter, Joni, die met haar vriend Aaron een website vol softporno heeft waar ze goud geld mee verdienen. Lang weten ze dit geheim te houden voor Siem, maar uiteindelijk komt het aan het licht. Het tragische verhaal begint chronologisch op 13 mei 2000, wanneer de Enschedese wijk Roombeek explodeert door de vuurwerkramp. Langzaam explodeert ook het gezin Sigerius. Peter Buwalda, Bonita Avenue, De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 5729 9 (€ 19,90)

overtuig ons Vertelt u ons per mail waarom juist ú Bonita Avenue van Peter Buwalda zou willen ontvangen. Voor de vijf meest overtuigende inzendingen stelt uitgeverij De Bezige Bij de boeken gratis ter beschikking. Mailt u naar: redactie@ boekenkrant.com o.v.v. Peter Buwalda.

Peter Buwalda

Peter Buwalda (1971) werkte enige tijd als redacteur bij diverse uitgeverijen en richtte het literaire poptijdschrift Wah-Wah op. September 2010 verscheen Bonita Avenue, het debuut waar sindsdien bijna iedere literatuurliefhebber over spreekt. Geen tijdschrift heeft het boek onbesproken gelaten. In de Boekenkrant recenseerde Dennis Smits het boek. ‘Een overdonderend debuut,’ vond hij. ‘Zoveel te vertellen, zo’n scherpe blik op het morele verval in de samenleving. Zo’n rauwe, humorvolle stijl.’ Buwalda werd genomineerd voor tal van prijzen en won onder meer de Anton Wachterprijs, de meest prestigieuze debutantenprijs die Nederland rijk is.

uitnodiging

GRNVLD

Sociëteit Literair

Op zondagmiddag 9 december 2012 bent u meer dan welkom op de GRNVLD Sociëteit Literair, georganiseerd door de Boekenkrant en Kasteel Groeneveld. Voor de vierde keer dit jaar is het Koetshuis

8

foto mikel buwalda

Inzendingen het decor voor een gevarieerde en verrassende boekenmiddag. Te gast zijn Arjan Visser en Christiaan Weijts. Test uw kennis van boeken en schrijvers, geniet van poëzie, en vergeet daarbij vooral niet te eten en te drinken. De entree bedraagt vijf euro per persoon, inclusief een drankje. Het programma begint om 14.00 uur. U kunt reserveren via [email protected]. Kasteel Groeneveld Groeneveld 2 3744 ML Baarn

Maak kans op een leuk boekenpakket! De Boekenkrant wil meer doen voor de leesclubs. Daarom komen wij graag met u in contact. Beantwoord de volgende vragen en maak kans op een leuk boekenpakket of op een meet & greet met een echte schrijver! • Hoeveel deelnemers telt uw leesclub? • Hoe vaak komt u samen? • In welke plaats komt u samen? • Wat is uw laatst gelezen boek? Stuur uw antwoorden met uw naam en adres naar: [email protected]

november

2012 •

internationaal

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

nieuwe titels Leven met de ster

Tweede Wereldoorlog. Praag is bezet door de nazi’s. Josef Roubícek heeft zich verschanst op een zolderkamer. Hij is geen onderduiker maar vanzelfsprekend probeert hij zo min mogelijk op te vallen. De kater Thomas houdt hem gezelschap. Alleen in zijn gedachten kan Josef met zijn geliefde Ruzena praten. Met de week sluit het nazistische net zich steeds meer om de Praagse joden. Ze moeten een ster dragen, vernederingen ondergaan, gedwongen zware arbeid verrichten. De

namenlijst voor de transporten groeien. Josef denkt niets anders te moeten doen dan simpelweg gehoorzamen. Zo maakt hij de meeste kans om deze ellende te overleven. Maar dan overkomt hem iets waardoor zijn inzicht radicaal veranderd. Jiri Weil, Leven met de ster, Uitgeverij Van Gennep, ISBN 978 94 616 4089 5 (€ 12,50)

Valse papieren

Waar Valse papieren over gaat? Probeer daar zelf een antwoord op te zoeken. Niemand weet het. En niemand weet wat voor boek dit is. Verhaal, roman, essay, dagboek, boekenlijst? Zegt u het maar. En probeer er dan nog achter te komen wat er gebeurt in dit boek. En waar. Dik is Valse papieren niet, indrukwekkend des te meer. Valeria Luiselli is een jonge, intelligente, creatieve vrouw. Peukrokend staat ze op de achterflap. Ze leest boeken. Ze loopt door steden rond.

Ze denkt na. Ze schrijft. Veel woorden heeft ze niet nodig. Luiselli doet niet gewichtig, dat heeft ze ook niet nodig. Luiselli is woorddronken en zocht een authentieke manier om dat tussen kaften te krijgen. En dat is gelukt. Net als haar boek. Valeria Luiselli, Valse papieren, Uitgeverij Karaat, ISBN 978 90 797 7010 6 (€ 16,90)

interview

Solitaire godinnen Sarah McCoy schreef De Bakkersdochter, Jenna Blum Het familieportret. In beide romans loopt het Duits oorlogsverleden als een rode draad door de levens van twee Amerikaanse vrouwen. En in beide draait er veel om de moeder/ dochterrelatie. Niet alleen in de boeken, ook bij de schrijfsters zelf. Sarah: ‘Terwijl ik De bakkersdochter schreef, had ik Het familieportret nog niet gelezen. Iemand wees me op het boek. Jenna en ik ontmoetten elkaar, we bleken identieke karakters te hebben en werden als magneten tot elkaar aange-

Sarah Mc Coy

trokken. We leken zo op elkaar dat we onafhankelijk van elkaar bij onze romans een vergelijkbare invalshoek hadden gekozen, hoewel de uitwerking vervolgens compleet anders was.’ Jenna: ‘Sarah is zo’n beetje de zus die ik nooit heb gehad. Ja, onze romans lijken op elkaar en verschillen enorm. Net zoals wij. En zoals onze schrijfstijl en werkwijze.’ Sarah: ‘Die hebben we met elkaar vergeleken. Bij mij is het zo dat de karakters tot me komen en met me praten in de derde persoon. De oudere Elsie, bijvoorbeeld, vertelt haar verhaal in het verleden. Dat retrospectieve geeft haar woorden authenticiteit. En ze kan niet in heden en verleden tegelijk zijn.’ Jenna: ‘Mijn personages zijn zo geïnfecteerd door het verleden, dat ze het in de tegenwoordige tijd beleven. De lezer beleeft het mee zonder de veiligheid van afstand. De kou, de honger, de seks… het gebeurt allemaal nu.’ Sarah: ‘We zijn allebei trouwens erg hecht met onze moeder, misschien wel te. Zoiets lees je ook in onze boeken terug. Elsie en haar dochter Jane hebben een heel dagelijkse, dynamische relatie. De relatie tussen Reba en haar moeder is veel moeilijker. Dan heb je nog Elsie, die inmiddels dus tachtig is, en háár moeder. Grootste issue tussen hen was het feit dat

Elsie onafhankelijk wilde zijn. Welke dochter wil dat niet?’ Jenna: ‘Het is soms lastig om close met je moeder te zijn, want wanneer je het oneens bent is dat extra vervelend. Mijn moeder voelt zich heel erg verantwoordelijk voor Het familieportret. Ze heeft me gebaard en vier keer meegenomen naar Duitsland. Ze heeft zelf ook een Duitse achtergrond, en toch, zo verwijt ze me, heb ik het boek opgedragen aan mijn vader. Ik was trouwens helemaal niet van plan om over een moeder/dochterrelatie te schrijven. Mijn therapeut wees me er op dat ik het had gedaan.’ Sarah: ‘Maar we zijn verder gegaan. Jenna met The Stormchasers, ik met mijn

beroemd was en van betekenis?’

te luisteren en te realiseren dat je een idee hebt om hier vervolgens iets van te maken. Het probleem is, voor een schrijver, dat je een keuze moet maken uit alle ideeën en daaraan moet vasthouden. Je kunt ook niet enkel het raam openzetten en verwachten dat de muse naar binnen komt vliegen. Dan vat je kou, meer niet. Je zult je huiswerk moeten doen en aan elke zin, elk woord, moeten werken. Een korte weg bestaat niet. Soms kost het een hele dag om één zin te schrijven. Het is me overkomen.’

Sarah McCoy,

Jenna Blum,

De bakkers­d ochter,

Het Familieportret,

De Boekerij,

De Boekerij,

ISBN 978 90 225 6363 2

ISBN 978 90 225 5791 4

(€ 18,95)

(€ 10,00)

derde roman waarvoor ik nog geen titel heb. En hoe goed we elkaar ook kennen, schrijven doen we alleen.’ Jenna: ‘Want er is een reden dat we schrijver zijn: het maakt ons baas over ons eigen verhaal.’ Sarah: ‘Als solitaire godinnen…’

Jenna Blum foto marcia perez

interview

Terugkeer ongewenst Charles Lewinsky is in Nederland voor de promotie van zijn nieuwe roman: Terugkeer ongewenst. Het is het verhaal van de Joodse acteur/regisseur Kurt Gerron, die door de Obersturmführer wordt gevraagd een film te maken over het leven in modelgetto Theresienstadt, waar hij zelf is opgesloten. Hij weet: er is altijd een volgende trein naar Auschwitz. ‘Kurt Gerron stond voor een dilemma: of ik maak de film en verloochen mezelf, of ik maak de film niet en sterf. Een goede uitkomst was onmogelijk, dat was de tragedie. Bovendien, hoe voelt het als je zo bekend was als hij, een ster, die altijd in elk restaurant de beste tafel kreeg? En om dan, als een rottige Jood het land te worden uitgegooid? Niets van wat je hebt gedaan en betekend is nog maar iets waard. Kun je dan vergeten dat je

Kurt Gerron belichaamde deze tragedie en daarom koos u hem, een historische figuur? ‘Niet ik kies het verhaal uit, het verhaal kiest mij. Kurt Gerron diende zich jaren geleden al bij mij aan. Het bleek dat ik aan hem bleef denken. Toen, na tien jaar, besloot ik: ik schrijf een boek. Soms is het een persoon, soms een verhaal, en pas zodra je er over hebt geschreven ben je er vrij van. Daarbij hoeft het niet altijd te zijn in de vorm van een boek. Een toneelstuk is ook mogelijk, of een kort verhaal, een filmscript, een gedicht, een televisieshow... Laten we zeggen dat het poppetje gelijk blijft, en dat je het verschillende kleren aan kunt trekken. Hoewel je een verhaal op vele verschillende manieren kunt vertellen, heb ik altijd gevoel dat er uiteindelijk toch maar één vorm is. En het is aan mij om te ontdekken welke.’ Het verhaal kiest u, hebt u dan nog keuze? ‘Ideeën en dus verhalen en het aantal keuzes vormen nooit het probleem. Daartoe hoef je alleen maar naar jezelf

Dan moet er wel een enorme uitdaging liggen in de toch omvangrijke werken die u schrijft… ‘Om te schrijven is een vorm van creatieve ijdelheid noodzakelijk, een gevoel van grootsheid over wat je gaat presteren en een jezelf verheugen in het moment dat je het zal hebben volbracht. Zoals bij het lopen van een marathon. Ik denk dat de triomfverwachting bij het afleggen van 42 kilometer per trein een stuk kleiner is. Bovendien, schrijven is werken. De schrijver is geen artiest, hij is een ambachtsman. Wanneer je weet

hoe je de ene steen op de andere plaatst, kun je een huis bouwen of een kathedraal. Zolang je maar serieus bezig bent en je best doet – wat het werk trouwens ook plezierig en lonend maakt. De lezer beslist vervolgens wel of het kunst is wat je hebt gemaakt. Die ziet als het goed is in de woorden en de zinnen ook alleen maar de zwaan die majesteitelijk door het water glijdt – terwijl het dier onder water als een gek aan het peddelen is.’ Is het verhaal van Kurt Gerron nu verteld? Is hij weer geschiedenis? ‘Ja, Kurt Gerron achtervolgt me niet langer. Vrij naar de uitspraak van Vladimir Nabokov: het huis is leeg. Ik heb weer een lege plek, en kan bepalen welk nieuw verhaal het zal gaan vullen.’ Charles Lewinsky,

Terugkeer ongewenst, Uitgeverij Signatuur, ISBN 978 90 567 2410 8 (€ 22,95) Vertaling: Elly Schippers

9

boekfragment

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

De laatste sterft Tess Gerritsen, De laatste sterft, THOB, ISBN 978 90 443 3690 0 (€ 17,95)

De levens van drie kinderen raken door extreem gruwelijke gebeurtenissen met elkaar verweven: eerst worden hun families vermoord, daarna hun pleeggezinnen. Ze blijven als enige overlevenden over. De kinderen worden in veiligheid gebracht op de streng beveiligde kostschool Evensong, een internaat voor zwaar getraumatiseerde kinderen dat is opgericht door leden van de Mefisto Club. Maura Isles vertrouwt de gang van zaken op de school niet en wil dat de zestienjarige Julian ‘Rat’ Perkins, die ze kent van een eerdere zaak en ook op Evensong verblijft, een ander onderkomen zoekt. Jane en Maura storten zich op het onderzoek naar de moorden op de families en zetten hun eigen levens op het spel om de kinderen te beschermen. Kunnen ze het gevaar op tijd afwenden? Op de avond dat de dertienjarige Claire Ward had moeten sterven, stond ze op de vensterbank van haar slaapkamer in Ithaca te weifelen of ze de sprong zou wagen. Haar kamer was op de tweede etage, het raam zeven meter boven de grond. In de diepte stonden wat uitge-

bloeide forsythiastruiken die haar val wel zouden breken, maar ze zou er hoogstwaarschijnlijk niet zonder botbreuken van afkomen. Ze keek naar de esdoorn. Op een meter of twee van haar raam zat een dikke tak. Ze had dit nog nooit geprobeerd, omdat ze er nog nooit toe was gedwongen. Tot nu toe was ze er steeds in geslaagd ongezien de voordeur uit te glippen. Maar de avonden van eenvoudige ontsnappingen waren verleden tijd, want Brave Bob had het in de gaten gekregen. Van nu af aan blijf je thuis, jongedame! Ik wil niet hebben dat je ’s avonds laat als een zwerfkat door de stad zwalkt. Als ik mijn nek breek, dacht ze, is het zíjn schuld. Ja, die tak haalde ze wel. Ze moest weg,

dingen doen, mensen spreken. Ze kon niet de hele avond op de vensterbank in dubio staan. Ze bukte zich voor de sprong, maar bleef als bevroren staan toen de koplampen van een auto de hoek om kwamen. Een SUV gleed voorbij als een zwarte haai en vervolgde zijn weg door de stille straat alsof hij op zoek was naar een bepaald adres. Niet ons adres, dacht ze. Bij haar pleegouders, Brave Bob en de al even Brave Barbara Buckley, kwamen nooit interessante mensen op bezoek. Ze hadden brave na men en ze voerden brave gesprekken. Heb je een fijne dag gehad, schat? Ja, dank je, en jij? Wat een heerlijk weertje, hè? Kun je de aardappelen even doorgeven? In hun degelijke, brave wereld was Claire

de vreemdeling, het wilde kind dat ze nooit zouden begrijpen, al deden ze nog zo hun best. Claire wou dat ze bij kunstenaars of toneelspelers of musici geplaatst was, mensen die de hele nacht opbleven en wilde feesten hielden. Haar soort mensen. De zwarte auto was uit het zicht verdwenen. Het was nu of nooit. Ze haalde diep adem en sprong.

Zwijgplicht Helen Vreeswijk, Zwijgplicht, Uitgeverij Manteau Jeugd, ISBN 978 90 223 2802 6 (€ 19,95)

Arjan moet voor school enkele weken stage lopen bij een verzorgingstehuis. Een opdracht die hij beslist niet ziet zitten, maar dan vallen er tijdens zijn dienst gewonden en zelfs doden. Joke Drenth had het tafereeltje vanuit haar rolstoel op haar vaste plek bij het raam gadegeslagen. Haar verrimpelde handen lagen bewegingloos in haar schoot. De vrouw was tweeëntachtig en sinds haar komst in het verzorgingstehuis, acht jaar geleden, leefde ze een zo onopvallend mogelijk leven. Gelaten liet ze zich elke dag in de rolstoel door de verpleegkundigen haar kamer uitrollen. Ze werd bij het grote raam in de ontvangsthal geparkeerd waar ze uitzicht had over het park dat voor het tehuis met zorg was aangelegd. Een strategisch punt want vanaf deze plek had Joke niet alleen zicht op het park maar ook op de kamer van de directrice, de kantine en de balie. De liftdeuren schoven open en langzaam draaide ze haar hoofd. ‘Ratten’, mompelden haar oude lippen toen de brancard voorbij rolde. Ze liet haar doffe, grijze ogen door het parkje dwalen ter-

10

wijl er een opstandig gevoel in haar aderen borrelde. ‘Dit moest een keer stoppen. Iemand moest hen stoppen.’ Resoluut schudde ze haar hoofd en verzette ze zich tegen de stem in haar hoofd die haar tot actie maande. De stemmen in haar hoofd waren haar met de jaren gewoon geworden. Een bondgenoot waar ze vrijuit mee kon praten. Het voelde veilig aan, veiliger dan de mensen die zich om haar heen hadden verzameld. ‘Nee, nee, nee. Ik ben te oud. Het is niet meer mijn taak. Ken je vijand. Straks ben ik de volgende die onder een laken wordt afgevoerd. Het is te gevaarlijk…’ Ze keek naar de directiekamer en snoof minachtend. Ze was niet bang, dat was ze nooit geweest. ‘Ze denken dat ik seniel ben

maar ik zie alles. Ik ben een vlieg op de wand. Domme ratten! Beter seniel dan dood. Mond dicht.’ Het leek alsof de oude vrouw niemand kende in het verzorgingstehuis maar ze wist drommels goed wie er zojuist werd afgevoerd. ‘Het was de dwaas van vier hoog met zijn grote bek. Dacht hij nou echt dat hij het zou winnen? Van die ratten? Hij maakte geen schijn van kans. Niemand in dit godvergeten hol maakte een kans. Ze waren allemaal te oud, te naïef en te onervaren. Hoe zouden ze hem hebben vermoord? Want vermoord was hij… Het kon niet anders na gisteren… Zodra je te dicht bij de waarheid kwam, had je je doodvonnis getekend. Hadden ze hem een overdosis aan medicijnen gegeven of hadden

ze hem gesmoord met een kussen? Een oud trucje maar efficiënt. Het liet geen sporen na.’ Ze wist hoe het werkte. Haar mondhoeken krulden omhoog toen ze in gedachten terug ging in de tijd. Een brandschoon geweten had ze niet maar er was toen geen keus, hield ze zichzelf voor. Het was eten of gegeten worden. De ouderdom maakte haar week. Na al die jaren bezorgde haar verleden haar plotseling slapeloze nachten. Of was het toch de angst? Angst dat ze te zwak was om zich te verzetten als de ratten haar op een avond de mond kwamen snoeren? Ze verstarde toen ze het geluid van hakken op de plavuizen vloer hoorde tikken.

november

2012 •

SPANNING

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview

Verleid door het kwaad Weinig mensen kiezen er aan het begin van een loopbaan bewust voor om de wet te overtreden. Een projectontwikkelaar stapt niet op een dag zijn bed uit met de gedachte om het criminele pad op te gaan. En een advocaat sluit zijn studie niet af met de verzuchting dat hij – of zij natuurlijk – eindelijk kan gaan witwassen, mensenhandelaren verdedigen of zwart geld achterover drukken. Door Gijs Korevaar Toch laat een enkeling zich verleiden en verliest uit het oog dat er een grens bestaat tussen wat nog net wel en wat absoluut niet door de beugel kan. Over die grens tussen goed en slecht schrijven journalist Marc Josten en jurist Rob Smits hun spannende boeken. In hun eerste boek Opgelicht doken zij in de vastgoedwereld, de tweede uit de serie, Kroongetuige, speelt in de advocatenwereld. In Kroongetuige stapt de vaste heldin van de schrijvers, Denise de Wit, uit onvrede

column

met de bureaucratie van wetshandhaving over naar een advocatenkantoor. Daar wordt zij op een zaak van namaak merkkleding gezet. De productie blijkt onderdeel van een criminele organisatie te zijn onder leiding van Goran Goltas, een Turkse vrouwenhandelaar. Bovendien is deze Goltas klant van de zoon van oprichter en naamgever van het advocatenkantoor. Deze zoon verdedigt de vrouwenhandelaar en eist van Denise dat zij zich terugtrekt. Maar Denise zet juist haar tanden in het criminele netwerk en ontrafelt ook de dubieuze rol van haar baas, de advocatenzoon. De verleidingen om de grens uit het oog te verliezen, is de leidraad van de boeken van het schrijversduo, zeggen zij in de brasserie in het Amsterdamse Centraal Station. ‘Het gaat over gewone mensen’, zegt Marc Josten, ‘en de verleiding van het kwaad. Mensen die de grens uit het oog hebben verloren.’ ‘In Kroongetuige gaat de advocaat zijn ondergang tegemoet. Hij is te close met zijn cliënten en heeft de grens niet in de gaten gehouden. De verleiding is ook

Bekend

Uit Zweden komen veel goede dingen. Knäckebrot, Volvo’s en Ikea. Maar natuurlijk ook een onwaarschijnlijke hoeveelheid goede thrillerschrijvers. Nu was ik onlangs zelf in Zweden – Göteborg om precies te zijn – voor een proefrit met de nieuwe Volvo-truck. Die vrachtwagen is hier even minder interessant (maar ze zijn groot: als ik voor zo’n kolos sta, begint de cabinevloer ongeveer op ooghoogte). Maar waar ik met veel van de Volvo-mensen over heb gesproken in het magnifieke Clarionhotel in het centrum van de stad hebben mij de ogen geopend. Je kan het zo gek niet bedenken, of ze kenden hun ‘eigen’ schrijvers. Camilla Läckberg? Natuurlijk ken ik die. Ake Edwardson, Liza Marklund, Roslund en Hellstrom, Jens Lapidus, noem maar op. Ze zijn wereldberoemd in Zweden. Om over Stieg Larsson maar te zwijgen. Logisch, zou je denken. Het zijn goede schrijvers uit eigen land, dus dat zit wel goed. Voor een klein minionderzoekje ben ik te raden gegaan bij mijn Nederlandse collega’s in het gezelschap. Peter de Zwaan? Lieneke Dijkzeul? Elvin Post? Charles den Tex? Nee, sorry, er gaat geen belletje rinkelen. Schrijvers, zeg je? O, nee ik heb nooit van ze gehoord. Ja, Saskia Noort, die wel. Esther Verhoef? Nu je het zegt, daar heb ik ook wel eens van gehoord, ja. Wat zijn wij Nederlanders toch een raar volk. We weten meer van buitenlandse schrijvers dan van de auteurs

uit eigen land. We kijken wel naar Zweedse en Deense thrillerseries op tv – alhoewel de Belgische zenders de Nederlandse minstens een half jaar voor zijn – maar Nederlandse series zeggen ons minder. Sylvia Kristel gaat stilletjes ten onder en sterft veel te jong, maar de leiding van het filmfestival wil de stervende actrice niet eren. In Frankrijk, ja zelfs in Amerika, wordt vol lof over La Kristel gesproken, wij denken vooral aan bloot, aan porno. En dat is geen kunst, zegt die directeur. De boekenlezer trekt zich van vergelijkbare grillen minder aan en koopt waar het zelf zin in heeft. Maar dat is dan wel liever een Stieg Larsson dan een Den Tex. We kennen Karin Slaughter maar halen de schouders op als iemand over Corine Hartman noemt. Nooit van gehoord, koop ik niet. Het is de hoogste tijd dat wij, Nederlanders, nu eens niet onze neus ophalen voor onze eigen auteurs. Ik pleit niet voor nationalisme, patriotisme of een ander -isme. Ik zou willen dat wij onszelf eens serieus nemen. Onze bankensector, actrices en auteurs. De Nederlandse thriller is echt de Baantjesstatus voorbij. Zo is er van Peter de Zwaan net een nieuw boek uit, De bruiloften van Annika Kommer. Een meer dan uitstekend boek. Of De Kroongetuige van Josten & Smits, Tijdens kantooruren van Aefke ten Hagen. Doe eens gek, probeer het eens. Gijs Korevaar

Josten en Smits

groot. Vooral voor mensen die bij de wereld van glamour en glitter willen horen’, vult Rob Smits aan. Josten: ‘Het staat zo dicht bij de realiteit. Mensen zijn zwak geweest en zij moeten daar vervolgens voor boeten.’ Het is een wereld die de twee goed kennen. Josten als onderzoeksjournalist en Smits als advocaat generaal. Jaren geleden kwamen zij elkaar professioneel tegen toen Josten onderzoek deed en Smits namens het openbaar ministerie medewerking verleende. Het was de tijd van de IRT-affaire over undercover agenten en het doorlaten van harddrugs om de bazen te pakken. ‘Ik kreeg toen een ruime kijk in de keuken van het onderzoek. Tot en met een obductie, een lijkschouwing. Als je dat eenmaal hebt geroken, schrijf je er echt anders over. Rob was een van de officieren van justitie die dat voor mij mogelijk heeft gemaakt’, aldus Marc Josten. Uit die samenwerking groeide een hechte vriendschap. Na de liquidatie van vastgoedman Endstra besloten zij dat het tijd werd een thriller te schrijven over de ondergang van een vastgoedmakelaar die verstrikt raakt in het net van de georganiseerde criminaliteit. Toevallig ligt het tweede boek net in de winkel op het moment dat er een procedure loopt tegen

een beroemde Amsterdamse strafpleiter. Zij schrijven fictie, onderstreept het duo, maar zij blijven zo dicht mogelijk in de buurt van de werkelijkheid. Hun heldin is Denise de Wit, opsporingsambtenaar en in Kroongetuige advocaat. ‘Zij is een heel principiële lone wolf. Een beetje onze Jack Reacher (hoofdpersoon van de langlopende serie van Engelse schrijver Lee Child, red.) Reacher slaat desnoods zes man tegelijk neer, onze Denise doet haar werk met iets meer verstand. Zij is onafhankelijk, altijd zichzelf, laat zich door niemand gek maken’, aldus Josten. ‘Ja, daar herkennen wij ons wel in’, lacht Rob Smits. ‘Zij is een mix van wat wij in ons vak ook moeten zijn.’ De fans van Denise de Wit hoeven voorlopig niet bang te zijn. Smits: ‘Wij weten nog niet welke thema’s er nog gaan volgen na de vastgoed en de advocatuur. Maar met Denise de Wit zijn we nog niet klaar’. Josten en Smits, Kroongetuige, Uitgeverij AW Bruna, ISBN 978 90 229 9930 1 (€ 19,95)

adve rte n ti e

Ga voor dagelijks vers boekennieuws naar onze website:

boekenkrant.com!

Covercards

verstuur gratis e-cards van boekomslagen via www.covercards.nl! Meer dan 2000 e-cards beschikbaar

11

boekfragment

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

Een Kerstvertelling Charles Dickens, Een Kerstvertelling, Uitgeverij Ad. Donker, ISBN 978 90 6100 656 5 (€ 17,50 Boek + CD)

Deze verkorte versie van A Christmas Carol las Charles Dickens zelf voor in uitverkochte zalen, jaar in jaar uit, tot aan zijn dood. ‘Vrolijk Kerstfeest, oom! En God zij met u!’ riep een vrolijke stem. Het was de stem van de neef van Scrooge, die zo snel naar binnen kwam stuiven dat Scrooge hem pas hoorde toen hij al naast hem stond. ‘Bah!’ zei Scrooge; ‘flauwekul!’ ‘Het Kerstfeest zou flauwekul zijn? Maar oom, dat kunt u toch zeker niet menen?’ ‘En of ik dat meen! Het Kerstfeest kan me gestolen worden. Waar dient de Kersttijd anders toe dan om rekeningen te betalen wanneer je geld op is; een tijd waarin je ontdekt dat je alweer een jaar ouder bent geworden en geen uur rijker; een tijd om je kasboek af te sluiten, waarbij al je cijferwerk alleen maar tot de barre uitkomst leidt dat al je zaken, maand in, maand uit, een jaar lang regelrecht rampzalig zijn verlopen? Als het aan mij lag, dat zou je iedere idioot die “Vrolijk Kerstfeest” over zijn lippen krijgt in zijn

eigen pudding gaar moeten laten koken, om hem daarna te begraven met een hulsttak door zijn hart. Zo denk ik er over.’ ‘Maar oom toch!’ ‘Neef, vier jij je Kerstfeest maar op jouw manier, en laat mij het op de mijne doen.’ ‘Maar u doet helemaal niets aan het Kerstfeest, oom!’ ‘Laat mij er dan maar helemaal niets aan doen. En wat jou betreft, geluk met je Kerstfeest! Heeft dat Kerstfeest eigenlijk wel eens in jouw voordeel uitgepakt?’ ‘Er zijn veel zaken die in mijn voordeel hadden kunnen uitpakken,’ zei de neef, ‘maar die, helaas, aan mijn neus voorbij zijn gegaan, het Kerstfeest inbegrepen. Maar wel weet ik dat ik de Kersttijd altijd

wanneer het weer zover was een gelukzalige tijd heb gevonden - en dat ook zonder de verering die men het Kerstfeest vanwege zijn gewijde herkomst verschuldigd is, hoewel je zulke zaken uiteraard niet los van elkaar kunt zien: een vriendelijke, vergevingsgezinde, barmhartige, plezierige tijd; de enige tijd die ik ken, in het lange kalenderjaar, wanneer het lijkt of mannen en vrouwen met elkaar hebben afgesproken om spontaan hun gesloten harten voor elkaar te openen, en waarin zij de mensen die het minder hebben, beschouwen als medereisgenoten naar het graf, en niet als een vreemd soort schepsels op weg naar andere bestemmingen. En daarom, oom, hoewel het mij nog nooit een schijntje zilver of goud heeft opgeleverd, geloof ik dat het Kerstfeest mij geluk heeft

gebracht, en geluk zal blijven brengen. Ik zeg: God zegene het Kerstfeest!’ Op de CD wordt de gehele tekst uit het boek voorgelezen door Peter Bulthuis.

Onder het water Morgan Mccarthy, Onder het water, Karakter Uitgevers, ISBN 978 90 452 0077 4 (€ 19,95) Oorspronkelijk: The Other Half Of Me. Vertaling: Hanneke van Soest

Fascinerend als Atonement. Subtiel als Brideshead Revisited. ‘Zelden heeft een roman me zo kunnen ontroeren en betoveren.’ – Boeken-en-zo-blogspot Toen we de laatste prikkende braamstruiken eindelijk achter ons lieten en bij de rand van het bos kwamen, was de hemel diepblauw. De lichtere horizon gloeide nog na in de verte en dichter bij huis brandden enkele lantaarns die hun zwakke licht op het terras wierpen, dat leek te trillen in hun warme gloed. De grasvelden kleurden vreemd groen en golfden als de zee in de wind die uit het bos kwam en een zware, zoete rozengeur verspreidde. Ik was bang dat we straf zouden krijgen, maar in huis leek het alsof de tijd had stilgestaan: Alicia en juffrouw Black zaten nog precies zoals wij ze uren daarvoor hadden achtergelaten. De zondagskrant, gelezen en vervolgens op de grond gegleden, had de goudkleurige salon aan de achterzijde van het huis veranderd in een woestenij van verstrooide krantenpagina’s als waren het dode vogels; de twee vrouwen zelf lagen bijna bewegingsloos op de banken.

12

‘We hebben een geheim meer ontdekt,’ verkondigde Theo. ‘Een meer?’ zei Alicia, opkijkend. ‘Een meer of een vijver?’ ‘Een grote vijver,’ zei ik. ‘O, een grote vijver.’ Ze dacht even na. ‘Nee… ik geloof niet dat er hier in de buurt een vijver is,’ ‘Een meertje dan.’ ‘Ik heb ook nooit een meertje gezien,’ zei Alicia. Ze wendde zich tot juffrouw Black. ‘Jij?’ ‘Ik hoop niet dat het weer een van jullie verzinsels is,’ zei juffrouw Black tegen ons. Juffrouw Black was jong en plomp als een gemberbroodvrouwtje, met haar dikke vlecht en rozijnenoogjes, maar als ze echt van gemberbrood was, dan was ze koud en ongebakken; haar molligheid

was allesbehalve troostrijk. Ze glimlachte nooit tegen ons, alleen tegen Alicia, met wie ze graag praatte. Op verveelde, bijna wetenschappelijke toon bespraken ze de affaires en huwelijken van Alicia’s vrienden, alsof ze zelf dat soort zaken allang ontstegen waren. Op dat moment kwam mevrouw Williams met de thee binnen, alsof ze net uit de keuken kwam en niet achter de deur had staan luisteren. ‘Ik weet waar die vijver is,’ zei ze. ‘Daar is het niet veilig. Eve is er vroeger als kind een keer in gevallen. Ze was er in haar eentje opuit gegaan en moest gered worden door de tuinman.’ Ze zette juffrouw Blacks kopje thee zo hardhandig neer dat de thee over de rand golfde. (‘Jezus, kan die juf-

frouw Black zelf geen thee zetten?’ had ze in de keuken tegen ons gemopperd.) ‘Hoe dan ook,’ zei juffrouw Black, ‘jullie blijven dus voortaan uit de buurt van die vijver.’ Ze zei het streng, om Alicia tegemoet te komen, die haar tijdschrift weer had opgepakt en al niet meer luisterde. ‘Heb jij dan niet in die boom geschreven, mama?’ vroeg Theo. ‘Samen met papa?’ Dit ‘papa’ was nieuw in haar vocabulaire en het klonk alsof ze het woord uitprobeerde. ‘Waar heb je het over?’ reageerde Alicia sneller dan gewoonlijk, zodat juffrouw Black haar verbaasd aankeek. ‘Pápa,’ zei Theo nogmaals. ‘Zijn naam staat in de boom. En die van jou ook.’ Alicia fronste nadenkend en zei toen: ‘Ik begrijp absoluut niet wat je bedoelt, Theodora. En ga nu maar gauw ergens anders spelen. Hup.’

november

2012 •

SPANNING

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview

De nieuwkomer in de groep

Aefke ten Hagen Een nieuwe collega komt binnen met de manager. Die laatste trots met de nieuwe aanwinst, de nieuwkomer naast een beetje trots ook een beetje verlegen. Hand na hand door de kantoortuin. Nieuwsgierige blikken, van top tot teen ongegeneerd bekeken, woorden van welkom. Door Gijs Korevaar Iedereen heeft het wel eens meegemaakt: als nieuwkomer de werkvloer oplo-

pen. Wat gebeurt er indien daarna het bestaande, hechte team in elkaar bestrijdende groepen uiteenvalt? Indien de rot in de kantoortuin slaat? Kan een nieuwe collega echt zo’n grote invloed hebben? Ja, denkt Aefke ten Hagen. Ze schreef de thriller Tijdens kantooruren die over deze vragen gaat. ‘Er kwam bij mij op kantoor een nieuwe collega binnen. Het bestaande team was binnen drie dagen helemaal ontwricht. Hoe kan dat nou, dacht ik. Eén iemand? Ik wist: dit is een goed onderwerp voor een boek. Maar,’ voegt zij er lachend aan toe, ‘ik heb wel gewacht tot die nieuwe collega weg was.’ ‘Instinctief voel je dat er iets niet klopt. Je kan er je vinger niet op leggen. Het geeft een heel onveilig gevoel, de sfeer verandert. Achteraf zegt iedereen: ik wist het wel. Maar ondertussen houdt iedereen zijn mond. Mijn boek gaat over zo’n situatie. Het blijft dicht bij mijn eigen ervaringen op kantoor. Dat schrijft lekker.’ Het bureau Tijdens kantooruren vertelt het verhaal van Malou, die op een gewoon kantoor werkt. Kinnesinne, computerproblemen, beetje flirten, niets ongewoons. Tot tijdens een teamuitje in de Ardennen een van de collega’s verongelukt. De politie denkt aan een ongeluk, maar Manou is er van overtuigd dat het moord was. Zij kijkt met andere ogen op kantoor rond en ziet dingen die er eerst niet waren. De spanning stijgt als er nog een collega

bespreking

Niemand, NIEMAND, schrijft zulke boeken als Deon Meyer!

Onzichtbaar van Deon Meyer komt als een ouderwetse dieselmotor op gang. Misschien wel zoals de auteur het in de eerste regel beschrijft: langzaam en ritmisch als een zware voorhamer. Met het razendrappe en knappe 13 uur nog in de leesherinnering, zijn vorige thriller dus, is dat een verrassende sensatie. Toch wel lekker je zo te laten meevoeren op een trager Zuid-Afrikaans ritme, waarbij de stoere, wat nurkse bodyguard Lemmer de chaperon wordt van Emma le Roux, een rijke dame die vastbesloten is om haar broer te vinden die al jaren is vermist. Ze zag hem op televisie, denkt ze, als een moordverdachte. Ze begint vragen te stellen en dat brengt haar in een bedreigende situatie. Maar hoezo meevoeren? Deon Meyer bindt je rustig en stevig vast aan zijn verhaal, geeft ongemerkt gas, en voor je het weet sleurt hij je mee in opnieuw een meer dan razendknappe thriller die je alle hoeken van Zuid-Afrika laat zien! Net als in 13 uur heeft Meyer een geweldig en heel realistisch complot opgezet,

dat als een onzichtbaar raamwerk rond het verhaal zit. Alle onbegrijpelijke gebeurtenissen en samenhangen laten zich door dat raamwerk verklaren, maar denk maar niet dat Meyer zo vriendelijk is om dit zomaar zichtbaar te maken. In plaats daarvan laat hij de lezer in hetzelfde ongewisse als de hoofdrolspelers. Zelfs de vraag of Emma le Roux écht haar broer heeft gezien, blijft vrijwel tot het einde onbeantwoord. En daarom draait toch het hele verhaal. Deon Meyer wordt in de media vergeleken met Ian Rankin, Henning Mankell, John le Carré… Ja, ze schrijven allemaal geweldige thrillers, dat is waar. Maar niemand, NIEMAND, schrijft zulke boeken als Meyer. Wanneer je Onzichtbaar hebt gelezen, hangt er nog enige tijd een beeld van Zuid-Afrika in je hoofd. Dan heb je niet alleen een geweldig spannende thriller tot je genomen, je bent verrijkt met een wereld die slechts de lezers en liefhebbers van Deon Meyer kennen.

verdwijnt. Het boek beschrijft gedetailleerd kleine en grote gebeurtenissen op kantoor, zoals een spannende miniuitvoering van Het bureau van J.J. Voskuil. ‘Kantoor is voor veel mensen herkenbaar, het is hun werkomgeving. Zelf werk ik op een kantoor van een semioverheidsinstelling. Ik kan niet van mijn boeken leven en het is fijn als je weet dat je aan het eind van de maand de hypotheek kan betalen.’

‘Ik kan niet van mijn boeken leven en het is fijn als je weet dat je aan het eind van de maand de hypotheek kan betalen.’ Groepsproces Aefke ten Hagen wilde graag journalist worden, maar ging sociaal-maatschappelijk werk doen, om later sociale psychologie in Nijmegen te studeren. ‘Daarom is zo’ n nieuwkomer in een groep voor mij ook zo interessant. Wat doet het met de groepsdynamiek, waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen? Dat vind ik leuk om te bestuderen.’ Daarom heeft zij voor Tijdens kantooruren eerst de personages uitgedacht. Een plot heeft zich vervolgens ontrold. Alleen de context, het kantoor en de nieuweling, stond vast. Dit is overigens makkelijker samenvatting dan hoe het in werkelijk-

heid is gegaan. ‘Ik heb eerst een andere versie geschreven. Die heb ik helemaal weggegooid. Ik wilde veel teveel vertellen, waardoor de boodschap niet uit de verf kwam. Ik heb mezelf gedwongen te kiezen: de dader analyseren of het groepsproces beschrijven. Het is het tweede geworden.’ ‘Een boek moet leuk en interessant zijn voor mezelf. Waarom zou ik het anders schrijven? Ik moet er zelf plezier in hebben. Het is niet mijn doel om er van te kunnen leven. Een schrijver zit maar alleen thuis. Dat wordt op den duur saai. Ik wil wel mensen blijven ontmoeten.’ Tijdens kantooruren is niet haar eerste boek. Twee jaar geleden verscheen haar debuut In naam van mijn vader. ‘Schrijven deed ik altijd al. Mijn grootste succes als kind was een verhaal dat ik instuurde voor een wedstrijd. Dat verhaal is zelfs verfilmd en op tv uitgezonden.’ Haar eerste thriller is goed bevallen. ‘Ik hou er van te schrijven over gekke en vreemde mensen en een thriller is daarvoor een goede en veilige manier.’ Na Tijdens kantooruren zal het even op boekgebied rustig blijven: Ten Hagen gaat trouwen en ze verwacht een kind. ‘Daar ben ik nu mee bezig. Maar er komt vast wel weer een idee. Want vrije tijd, dat is voor mij schrijven.’ Aefke ten Hagen, Tijdens kantooruren, Uitgeverij Mistral, ISBN 978 90 499 5274 7 (€ 17,95)

nieuwe titels Nacht van het Kwaad

Het tweede deel van de trilogie van meesterverteller Ken Follett sleept de lezer ruim negenhonderd pagina’s door de vorige eeuw waarbij opkomend fascisme, communisme en nazisme een inktzwarte periode in de geschiedenis veroorzaken. De hoofdpersonen proberen zich staande te houden in deze tijd van oorlog en verzet. Een lekker dik vakantieboek. Ken Follett, De Century-trilogie deel 2:

Nacht van het Kwaad, Uitgeverij Unieboek, ISBN 978 90 475 1492 3 (€ 29,99)

Zeg dat het je spijt

Twee vriendinnen verdwijnen en jarenlang wordt niets van hen vernomen. Tot een echtpaar in het huis waar een van de meisjes woonde, worden vermoord. Een verwarde jongen wordt opgepakt, maar psycholoog Joe O’Loughlin denkt dat de moord in verband staat met de verdwijning.

Michael Robotham, Zeg dat het je spijt, Uitgeverij Cargo, ISBN 978 90 234 7487 6 (€ 19,90)

De kakkerlak

Deon Meyer, Onzichtbaar, AW Bruna

Een uit de hand lopende familiegeschiedenis zorgt voor drama en spanning in het nieuwe boek van Loes den Hollander. Het verleden haalt de familie in na een geslaagde zelfmoord. De overlevenden proberen zich tegen dat verleden te verzetten, maar dat laat zich maar moeilijk wegdrukken.

Loes den Hollander, Bodemloos, Karakter

Met De kakkerlak duikt de Noorse schrijver Nesbø in het verleden van zijn held Harry Hole die in zijn vorige boek om het leven kwam. Nu is Hole nog springlevend en moet hij onderzoek doen naar de moord op de Noorse ambassadeur in Bangkok. Opnieuw een keihard en bloedig avontuur van Hole, dat goed wordt verteld door de succesvolle Noorse auteur.

Uitgevers, ISBN 978 94 005 0002 0 (€ 19,95)

Uitgevers, ISBN 978 90 452 0188 7 (€ 19,95)

ISBN 978 90 234 7548 4 (€ 19,90)

Bodemloos

Jo Nesbø, De kakkerlak, Uitgeverij Cargo,

13

a dv e rt e nt i e

boekfragment

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

Een weekend Hotel du Cap Milan van Opmeer, Een weekend Hotel du Cap, MVO producties, ISBN 978 90 818 5997 4 (€14,95) Verschijnt 7 januari 2013

De onzekere rechtspsycholoog Waldemar verliest zijn vrouw en kind en gaat samen met Mirjam, een goede vriendin van zijn omgekomen vrouw, op onderzoek uit… Mirjam had haar camera tevoorschijn gehaald, een spiegelreflex Canon met alles erop en eraan, en stond pontificaal – midden op het plein – met haar modieuze sandalen vol modder, plaatjes te schieten. Ondertussen liep ik met John langs de haviksogen van handelaren, loerend op inkomsten als ware het hun enige kans vandaag te overleven. Op een hoge toon, een felle vrouwelijke gil, draaiden we simultaan de andere kant op, naar waar het geluid vandaan kwam; John stond er stukken alerter bij, in een soort automatische gevechtshouding van een doorgewinterde straatvechter, zijn schouders breed en de handen met gebalde vuisten, klaar om in actie te komen, terwijl ik plompverloren Mirjams val in de bruine smurrie waarnam. De camera was al uit haar hand gegrist door een Zuid-Europese man van middelbare leeftijd, een man die vliegensvlug verdween, achter een handelaar langs, tussen een smalle doorgang van kooien.

betraden we de Ik signaleerde John verblijfplaats van de zijn aarzeling: de Dukun, onze zwarte motoriek stokte bij Milan van Opmeer magiër. Hautain de razendsnel door onheilspellende, zijn brein gemaakte Een weekend okergele zonneschijn afweging dat Hotel du Cap splitste de kelder; de erachteraan renschaduwen zochten nen geen zoden aan naar houvast, naar de dijk zou zetten; veiligheid… maar het het was alsof zijn was tevergeefs. Daar lichaam nog wel zat hij, in zijn stoel verder wilde, maar van slangenhuid met zijn geest het al hoogopstaande leuhad opgegeven, dus ning; het onnozele, ik klopte hem als MvO halflange kroeshaar support zo joviaal met zijn kinderlijke mogelijk op de lach en twinkelende schouder en riep: oogopslag – zijn ‘Die halen we nooit aanzien als tovenaar niet verloochenend meer in, John. Kom!’ We spoedden ons naar Mirjam, en trokken haar uit de mod- – greep, ondanks haar kritische houding, de volledige aandacht van de eerste aander omhoog. schouwer (Mirjam), en daarna meteen Even later schuifelde ik op mentale die van Buleh John en mij, tot aan het reserve en tureluurs van het wantroumoment dat zijn schaamteloze wederwen, de koorts en de jeuk, de houten vraag alles opslokte en ons confronteerde verhoging af, achter de levendig convermet de realiteit van mijn dromen, van serende Mirjam en John aan; ze lagen mijn nachtmerries: hun voorspellende elkaar goed, té goed naar mijn smaak. kracht! Voelde ik een soort van jaloezie? Kón ‘Dus als ik het goed begrijp, zegt deze ik dat weer voelen? Schoorvoetend

magiër dat de dromen van Waldemar niet zomaar onzinnig zijn, niet zomaar dromen, maar een kern van waarheid bevatten, en dat niet alleen, nee, dat ze ons zelfs een blik in de toekomst verschaffen?’ vroeg Mirjam ontzet aan Buleh John, die alles voor ons had vertaald. De Dukun scheen een Soendanees dialect te spreken. ‘Dat klopt.’ We bleven stil. Ik woog deze woorden. Flarden van recente nachtmerries schoten door mijn hoofd terwijl het kippenvel mijn onderarmen en nekharen kietelde.

Leiderschap onder vuur Marco Kroon, leiderschap Onder vuur, UHB, ISBN 978 90 820036 0 4 (€ 18,95)

Kapitein Marco Kroon is drager van de Militaire Willems-Orde. Hij kreeg deze onderscheiding voor moed, beleid en trouw als commandant van een peloton van het Korps Commandotroepen in Afghanistan. In Leiderschap onder vuur deelt Marco Kroon voor het eerst zijn persoonlijke ideeën en overtuigingen. Beschrijvingen van zijn gevechtservaring geven het kader voor zijn leiderslessen. De langste nacht ‘These mist covered mountains Are a home now for me But my home is the lowlands And always will be’ Uit: Brothers In Arms, Dire Straits (1985) Het was 12 juli 2006, de laatste opdracht voor ons Viper-peloton in de Chora-vallei, Afghanistan. Ons doel: het creëren van freedom of movement. Maandenlang hadden we samen met het AUSSAS-peloton, onze Australische collega’s, verkenningen uitgevoerd en High Value Targets gelokaliseerd. Waar zat de vijand, met hoeveel

14

en hoe sterk was ze? Het terrein was bergachtig, met begroeiing langs de beken. Muurtjes, trappetjes, huisjes en hutjes waren opgetrokken uit dezelfde klei waarop we stonden; het was een Efteling-gebied zonder sprookjes. We kenden dit terrein minder goed dan onze tegenstanders. Bij al onze operaties gingen we steeds voorzichtig voorwaarts, van dorp naar dorp, tot we op de vijand stuitten. Of beter gezegd, zij op ons, want we waren niet uit op contact. Zodra we werden aangevallen was het zaak om zo snel en zo goed mogelijk het gevecht af te breken, veilig terug te keren naar kamp en onze bevindingen aan het hoger echelon te rapporteren. Deze operatie, Operatie Chitag, zou

anders zijn. Als een speerpunt zouden we door de vijandelijke linies trekken, kinetisch erin gaan. De volgende ochtend haalde een grotere groep ons dan in een soort rupsbeweging in. We gingen op de vijand af. Gevechtcontact was zeker. De operatie was zorgvuldig voorbereid, de juiste nacht was uitgekozen. Hoe goed alles ook leek te zijn doorgenomen, een ding wisten we niet: of we met z’n allen zouden terugkomen. De mannen beseften dat. Kort voor vertrek keken we naar een compilatie van beelden uit eerder missies en luisterden we naar Brothers in Arms, van Dire Straits. Het was een afscheid. Freedom of movement creëren was weliswaar ons doel, maar zonder woorden stelden we ons er nog een: thuiskomen. We keken elkaar in de ogen,

drukten elkaars hand. Toen, zwijgend, liepen we naar de auto’s. Het dorp Chora, the white compound, was ons verzamelpunt. We kenden deze plek goed, want het was al vaker bevochten. Vanuit hier zouden we vertrekken. Ons einddoel lag vervolgens nog twintig kilometer dieper in vijandelijk gebied. We zaten tegen de avondschemer en wachtten tot het nacht werd. Iedereen rustte uit voor de actie en ging slapen op de klei. Mij lukte het niet. De adrenaline pompte te hard en steeds weer ging ik in mijn hoofd na of ik aan alles had gedacht en alle risico’s had afgedekt. Een groot deel van mijn denken bestond uit piekeren. Was de beslissing juist om te voet te gaan? Waren de voorraden goed verdeeld, was het terrein afdoende ingeprent? Het was per slot van rekening onbekend guerrillaterrein. Om mijn gedachten stop te zetten, stond ik op en maakte nog één keer een foto van de slapende mannen.

Dit boek verschijnt op 22 november 2012.

november

2012 •

BOEKFRAGMENT

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

De Mooiste Dood Gerard Kind, De Mooiste Dood. Filosofie van een welgekozen levenseinde, Uitgeverij Ad. Donker, ISBN 978 90 6100 670 1 (€17,50)

De discussie over de zelfverkozen dood is in volle gang. De Mooiste Dood bespreekt dit onderwerp vanuit de filosofie van de levenskunst: na een mooi leven past een mooie dood! Weinig aandacht voor de kunst van het einde Een van de belangrijkste eigentijdse filosofen van de levenskunst, Michel Foucault, raadt ons aan van ons leven een kunstwerk te maken. Waarom zouden allerlei voorwerpen ‘kunst’ kunnen zijn en mijn leven niet? vraagt hij zich af. ‘En onze dood?’, vraag ik. Ons levenseinde is niet iets wat buiten ons leven staat, integendeel: het maakt er een wezenlijk deel van uit. Zoals de voltooiing van een schilderij of beeldhouwwerk een essentiële afrondende fase is in het scheppingsproces, zo is ons sterven een finale daad die ons leven zijn uiteindelijke vorm geeft, een beslissend element van het kunstwerk! De filosofen die in onze tijd de levenskunst onder de aandacht brengen, houden zich echter niet of nauwelijks

bezig met denken over het levenseinde. Het lijkt of ook zij de dood buiten het domein van dit bestaan hebben gebannen. Sommigen wijzen wel op de tijdelijkheid van ons leven en manen ons er goed en bezonnen gebruik van te maken. Volgens Wilhelm Schmid, schrijver van het bekende boek Filosofie van de Levenskunst is de ‘kortheid’ van het leven het finale argument om van ons leven een mooi leven te maken. Maar onze allerlaatste eindfase en ons concrete sterven zelf, daar wordt ook door deze belangrijke hedendaagse levenskunstfilosoof weinig over gezegd. Wij worden niet uitgedaagd ons bezig te houden met de vraag hoe we ons leven willen beëindigen.

Zelfbeëindiging onnatuurlijk? Niet zelden leeft de mens wiens leven met technisch-medische ingrepen wordt verlengd een bestaan waarvan de waarde en wenselijkheid voor hem of haar kan worden betwijfeld. Hoe kan een leven een ‘mooi leven’ zijn zonder doelen die je nog kunt vervullen, zonder vreugde die je daarvan kunt beleven; een bestaan soms met niet goed te bestrijden pijnen, benauwdheid, angst en verwarring. Waarom zou je dat niet zelf tijdig beëindigen? Waarom wachten op een ‘natuurlijke’ dood? Laten we vaststellen dat een ‘natuurlijke dood’ in wezen niet bestaat. We gaan pas dood op het moment dat onze cultuur faalt. Volgens sommigen zullen we het in de toekomst veel langer volhouden

omdat we kunnen morrelen aan ons eigen genetisch systeem. Het is slechts uitstel van executie: een deel van ons leven is gewoon een ‘onnatuurlijke zaak’. We dwarsbomen de natuur zodanig dat we ons einde zo veel mogelijk op ons moment laten plaatsvinden. Wij proberen zo lang als het mogelijk is niet dood te gaan omdat wij vinden dat dat in ons belang is. Tot wij wel doodgaan en, zoals ik schreef, dan is de natuur vaak geen vriendelijke moeder... Wat is er dan tegen om nog een laatste keer, in ons eigen belang, de natuur en haar uiteindelijke verloop te trotseren door zelf ‘onnatuurlijk’ te bepalen wanneer en hoe wij doodgaan? En is dit wel zo ónnatuurlijk? Wij zijn een van de weinige levende wezens die door de natuur zijn begiftigd met deze mogelijkheid.

Walsen Elma van Haren, Walsen, De Harmonie, ISBN 978 90 761 6840 1 (€ 17,90)

Walsen is het prozadebuut van dichteres Elma van Haren. Net zoals in haar poëzie verbaast Van Haren zich in haar verhalen over de weerbarstigheid van de dagelijkse realiteit. Kleine maar vastberaden aanwijzingen leiden naar gebeurtenissen die je misschien niet had verwacht, maar die zich als een volslagen vanzelfsprekenheid openbaren. Mickey Free Duizenden glassplintertjes, angels van kristal. Het is plots pikkedonker. De schrik en het lawaai verdoven me. De deur wordt opengegooid en moeder Yvonne stormt naar binnen. Het glas knarst onder haar voeten. Ze slaakt een hoge gil en buigt zich over mijn broer. Ze kijkt beschuldigend naar mij, het hele tafereel grotesk beschenen door het licht vanuit de gang, en ik zie haar grote mond druk in de weer met tong en tanden, wit en zwart, waaraan schrille kreten en woorden ontsnappen: ‘Leren jullie het dan nooit! Kijk nou wat daarvan komt!’ Andere vrouwen verdringen zich in de

deuropening. Ik hoor onze moeder ergens achterin verschrikt roepen: ‘Wat is er? Is er wat met de jongens?’ Wanneer ik naar Pelle kijk, zie ik het bloed in dikke stralen langs zijn wangen naar beneden lopen. Zijn ogen wijd opengesperd, zijn blik is leeg. Ik open mijn mond om iets te roepen, ik verroer me niet, maar ik weet dat ik iets moet doen. Ik wacht op dat moment. In de tussentijd kijk ik naar Pelle die bevroren op de grond zit, zijn maarschalk is net op mijn bom gestuit. Het stomste wat je kan overkomen als maarschalk! Geëxplodeerd! Domme zet, broer! Nu win ik! Wanneer ik me eindelijk kan bewegen, beweegt hij tegelijkertijd, maar terwijl ik

overeind kom, valt hij langzaam voorover. Stijf als een pop met een onbewogen gezicht en open ogen. Zwart bloed vloeit uit over het speelveld. Het doordrenkt de voeten van de soldaten, het spoelt de loopgraven in. * Ik heb mijn koffers gepakt. Zo noem ik het plechtig, hoewel er geen koffer aan te pas komt. Het is afgelopen. Al mijn bezittingen kunnen precies in een opvouwbare nylon sporttas en een plastic zak van de supermarkt. Meer dan twee cargo moet een mens niet bezitten. De tassen heb ik naar beneden gebracht, waar iedere verdieping van het huis een opslagruimte heeft. Zolang ik geen onderdak heb, kunnen ze daar staan wachten als brave paarden in een stal.

Misschien moet ik daar vannacht zelf wel slapen, bedenk ik, als ik de voordeur achter me dichttrek. Ik sta een moment besluiteloos op de stoep. Ik bezit alleen nog de sleutel van de opslagruimte, die van het appartement boven heb ik op de tafel achtergelaten. Voordat ik onze verdieping voorgoed verliet, heb ik nog heel even mijn oor tegen de slaapkamerdeur gedrukt om te horen wat Irene daar deed. Diepe stilte. Misschien stond ze zelf ook met haar oor tegen de deur om te luisteren wat ik uitspookte en waren we, dat ene perfecte moment, elkaars spiegelbeeld. Ik snuit mijn neus tussen twee vingers en hef mijn gezicht op om de snijdende wind te voelen. Dat brengt me tot mijn positieven. Ik schud mijn handen. Ik ben los, onbelast, weer een vrij man. Naar links of naar rechts? De straten strekken zich wollig grijs-wit uit, verdwijnen in de verte in een ijzige mist. Ik loop naar het café op het plein en bestel een donker bier. Het is warm binnen.

15

strips

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

nieuw

nieuw

Dikke Billie Walter Dikke Billie Walter is een groot kind met gigantische ervaringen. Kamagurka en Herr Seele vertellen zijn absurdistische avonturen, waarbij zijn omvang hem slechts zelden in de weg zit. Herr Seele & Kamagurka, Dikke Billie Walter, De Bezige Bij Antwerpen, ISBN 978 90 854 2428 4 (€ 19,95)

uitgelicht

De blauwe wijven

Jodocus is een jonge barbaar. Hij kan lezen, maar beheerst het barbaarse ambacht verder nauwelijks. Hij helpt prinses Yazine ontsnappen uit de klauwen van haar vader, de verschrikkelijke magiër Azaroth. Zij denkt dat hij prins Folio is. Dan duiken de gevreesde Blauwe Wijven op. Marq van Broekhoven, De blauwe wijven, Strip 2000, ISBN 978 90 700 6025 1 (€ 8,95)

a d v e r t e nt i e

Joe Sacco, strippionier

www.pathofthepatriots.com KEMPER CONSEIL Publishing

16

Reportages is het nieuwste album van Joe Sacco, pionier op het gebied van de stripjournalistiek. Als correspondent werkt hij vanuit conflictgebieden over de hele wereld. Zijn beste beeldverslagen voor onder andere Time en The Guradian zijn samengebracht in dit album. Van de smokkelaarstunnels in de Gazastrook naar de Haagse oorlogstribunalen. Van Joe Sacco verscheen onder meer Onder Palestijnen, de intifada in beeld en Gorazde over zijn ervaringen in OostBosnië tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië. Vorig jaar kwam Gaza 1956 uit, het verhaal van de stad Rafah in het meest zuidelijke puntje van de Gazastrook. Joe Sacco, Reportages, Uitgeverij Oog & Blik, ISBN 978 90 549 2377 0 (€ 24,90)

2012

november

2012 •

spiritualiteit

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview

Maak je eigen keuzes Esther van der Zee schreef Levenslust, een spiritueel boek over de zoektocht naar jezelf. ‘Word geen slachtoffer. Je hebt altijd zelf de macht om je eigen keuzes te maken.’

Boeken over ‘de zoektocht naar jezelf’ zijn er bij bosjes, erkent ook Van der Zee. Maar weinig van die boeken zijn geschreven vanuit een eigen strijd bergopwaarts. ‘Dit is geen zelfhulpboek met tips en adviezen. Ik heb mijn eigen zoektocht beschreven, mijn eigen worstelingen en ervaringen. Ik stel alleen reflectieve vragen en ik confronteer de lezer.’ Veerkracht en bewustzijn Esther van der Zee kende een bijzonder moeilijke jeugd. Alcoholisme, mishandeling, verwaarlozing. ‘Wij probeerden als kinderen initiatief te nemen om er iets aan te doen. Zo zijn we naar de huisarts gegaan om hulp te vragen. “Als jullie ouders problemen hebben, komen ze zelf maar,” was zijn antwoord. Het heeft lang geduurd voor er iets gebeurde.’ De ervaringen uit haar jeugd zouden Van der Zee definitief hebben kunnen verlammen als ze niet de veerkracht en het bewustzijn had gevonden om zelf de regie over haar leven terug in handen te nemen.

Wees geen slachtoffer ‘Ik ben zelf verantwoordelijk voor mijn toekomst, dat wist ik al op jonge leeftijd. Als iets je overkomt, zeker als jongere, willen hulpverleners en mensen in je omgeving je benaderen als slachtoffer. Wanneer je voor die rol kiest, kies je voor comfort. Het is makkelijk. De buitenwacht ziet een slachtoffer echter als zielig, als een onvolwaardig mens.’ Maar Van der Zee pleit niet alleen voor meer eigen initiatief van slachtoffers. ‘Hulpverleners nemen je, weliswaar met de beste bedoelingen, veel uit handen en dat is voor het leren nemen van verantwoordelijkheid een verkeerde zaak’

Geluk ben je zelf Van der Zee zocht na de ellendige jaren haar geluk, onder meer met een lange reis door Afrika. ‘Dat heeft me erg veel geleerd en ik had het niet willen missen. Maar: je kunt de hele wereld rondtrekken, je vindt geluk pas als je weet dat geluk niet te vinden is. Het ligt niet ergens op je te wachten, het is geen bezit. Want alles wat je bezit, kun je weer kwijtraken. Geluk bén je zelf.’ Volgens Van der Zee staan twee vragen centraal: wat wil ik van het leven, en wat wil het leven van mij? Wanneer je ver-

column

Schaduw van de tijd

Toen ik nog op de basisschool zat, verslond ik de Moeder Aarde-trilogie van Thea Beckman. Niet alleen vond ik dat spannende boeken, maar de onderliggende thematiek van een nieuwe, meer spiritueel geënte samenleving die door vrouwen geregeerd werd en die Moeder Aarde respecteerde sprak me aan.

Ik las heel graag als kind, en mijn favoriete genres waren fantasy, toekomstromans en SF. Toch was ik helemaal geen zweverig type: ik verdiepte me al op jonge leeftijd in wetenschap, voornamelijk archeologie en astronomie. Eigenlijk heb ik altijd de magie in ‘gewone’ dingen gezien. Wetenschap was voor mij ook iets magisch. De onderliggende processen van de natuur en het heelal proberen te begrijpen is in feite iets diep spiritueels. En toch wist ik ook altijd wel dat er nu eenmaal dingen zijn die je met wetenschap nooit zult kunnen bewijzen. Liefde bijvoorbeeld – wat is dat? Is het alleen een chemisch proces in de hersenen, of zit er toch meer achter? Toen ik begon met schrijven als kind, maakte ik altijd verhalen en boeken met een magische of spirituele twist. Het waren veelal geen pure fantasierijken die ik schiep in die verhalen, want ik schreef het liefste over doodgewone mensen die ongewone dingen meemaken. Toen in Engeland en Amerika de paranormal romance een paar jaar

interview

geleden enorm populair werd onder de jeugd en de tweens, was ik daar meteen enthousiast over en wilde ik ook zoiets schrijven. De boeken in dat genre gingen over doodgewone meisjes en jonge vrouwen die onverwacht in aanraking kwamen met ongewone wezens, zoals engelen, vampiers, geesten. Ik besloot het wat meer op de spirituele toer te gooien en schreef een boek dat zich in Navajo Nation afspeelde en een doodgewoon Amerikaans meisje in de hoofdrol had. Schaduw van de Tijd heeft me een heleboel onderzoek gekost, want ik wilde dat werkelijk alles in het verhaal zou kloppen. De mannelijke hoofdpersoon moest iemand zijn die echt in de Navajo Nation van nu zou kunnen bestaan… maar met een mystieke twist. Op dit moment ligt mijn eerste boek Back to School! in de winkel: een chicklit zonder spirituele ondertoon die in september bij uitgeverij Ellessy is uitgekomen. Volgend jaar september komt bij dezelfde uitgever vervolgens Schaduw van de Tijd uit, de eerste mystieke liefdesroman die in Nederland door een reguliere uitgever wordt uitgegeven. Tot nu toe zijn er alleen maar vertaalde romans in dit genre uitgekomen. Met Schaduw van de Tijd is hopelijk een weg gemaakt voor meer auteurs uit ons land die ook graag dit soort verhalen schrijven. Jen Minkman

Esther van der Zee, zeven jaar oud antwoordelijkheid genomen hebt en tot dit besef bent gekomen, kun je je met die vragen bezighouden.

van woede. Mijn verleden is afgerond. Daarom kon ik dit boek nu pas schrijven.’

Vrij van woede Paul de Blot, hoogleraar business-spiritualiteit in Nijenrode, schreef een voorwoord voor het boek. Maar het belangrijkste was de reactie van Van der Zee’s broers. ‘Zij hebben het als eerste gelezen. Het was heftig maar het heeft de band alleen maar sterker gemaakt.’ Het boek is niet een afrekening met haar achtergrond, geen natrappen. ‘Ik ben vrij

Esther van der Zee, Levenslust, ISBN 978 90 819 8970 1 (€ 19,95). per boek wordt € 2,- gedoneerd aan De Vrolijk­ heid, een stichting voor asielzoekers­ kinderen.

uitgelicht

Spannend en spiritueel Gerard Wijkel zit een straf uit en wordt behandeld in een tbs-kliniek. Bij wijze van experiment mag hij vroeg in zijn straf op lang proefverlof. Uit alle macht probeert hij om zijn leven buiten de tralies te verbeteren en zijn oude geloofsgekte links te laten liggen. Eugénie Stauf is groot geworden in de media. Ze heeft een vader die fanatiek nazi was. Hij hield haar thuis om haar te indoctrineren met Hitlers opvattingen, hij verbrandde haar poppen en hij spijkerde een spreuk boven zijn open haard: ‘God moet worden wat hij is: morsdood’. Eugénie heeft een bizar idee waar verder niemand in de televisiewereld aan wil: ze wil de wereld op televisie ontdoen van god. Gerard moet in haar programma, live voor miljoenen kijkers, bewijzen dat god bestaat. Het doel van de atheïste is duidelijk. Ze maakt reality-tv die eigenlijk te ver gaat, maar toch een kijkcijferhit moet worden. Maar: wie maakt hier wie gek? Probeert Eugénie de tbs-er gek te krijgen door hem op tv te confronteren met zijn verleden? Of wil Gerard de mediamagnaat

gek maken? En wat is de reactie op een tv-programma waarin een veroordeelde, een tbs-er, een hoofdrol speelt? En: bestaat god, of niet? Uit de duisternis neergedaald gaat over die grote vraag. Maar het boek behandelt óók een ziekte waarover nog altijd tal van misverstanden bestaan. Psychotische mensen die we schizofreen noemen, moeten behalve hun bijna onoverkomelijke kwaal ook opboksen tegen vooroordelen en een op onjuistheden gebaseerd imago. Van Brunschot duikt diep in het karakter van Gerard Wijkel en maakt de wereld, gezien door de bril van een psychotische man, iets begrijpelijker. Uit de duisternis neergedaald is een spannend en spiritueel boek.

Clemens van Brunschot, Uit de duisternis neergedaald, Uitgeverij Zilverspoor, ISBN 978 94 907 6710 5 (€ 16,95)

17

a dv e rt e nt i e

boekfragment

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

Spirituele oplossingen Deepak Chopra, Spirituele oplossingen, Servire, ISBN 978 90 215 5234 7 (€ 15,95)

Het leven hoeft geen lijdensweg of worsteling te zijn; het ontvouwt zich vanuit zijn bron als zuiver bewustzijn. Als je slechts één ding uit dit boek oppikt, dan hoop ik dat het dit is. Deepak Chopra Niemand zal het met me oneens zijn als ik zeg dat het leven vol uitdagingen zit. Maar laten we even een stapje terug doen en de vraag stellen die op een diepere laag leeft: Waarom? Waarom is het leven zo moeilijk? Welke voorsprong je ook hebt bij je geboorte – veel geld, een goed stel hersens, een aantrekkelijke persoonlijkheid, een zonnig voorkomen of goede sociale contacten – het geeft je niet de magische sleutel tot een gemakkelijk bestaan. Op de een of andere manier slaagt het leven erin je met ingewikkelde problemen te confronteren die enorm veel leed en strijd kunnen veroorzaken. De manier waarop jij met deze uitdagingen omgaat, maakt het verschil. Jouw antwoord bepaalt of je succesvol bent in het leven of faalt op cruciale momenten. Heeft dit een reden, of gaat het simpelweg om een willekeurige reeks gebeurtenissen die ons langdurig uit balans brengt?

Spiritualiteit begint met een resoluut antwoord op deze vraag. Het leven is geen kwestie van willekeur. Iedere bestaansvorm kent een bepaald patroon en dient een hoger doel. De uitdagingen die je tegenkomt, hebben wel degelijk een reden: ze maken je bewuster van je innerlijke doel, van de zin van je leven. Als het spirituele antwoord waar is, zou er een spirituele oplossing voor ieder probleem moeten zijn – en dat is er ook. Het antwoord ligt niet op het niveau waarop het probleem zich voordoet, hoewel de meeste mensen hun energie wel op dat niveau richten. De spirituele oplossing stijgt boven dat niveau uit. Als je met je bewustzijn kunt uitstijgen boven de laag waar de worsteling plaatsvindt, gebeuren er twee dingen tegelijkertijd: je bewustzijn wordt ruimer, en nieuwe ant-

woorden dienen zich aan. Als het bewustzijn zich verruimt, wordt zichtbaar dat gebeurtenissen die willekeurig lijken dat in feite niet zijn. Een hoger doel wil zich via en door jou ontvouwen. Als je je van dit hogere doel bewust wordt – en iedereen heeft zijn of haar unieke doel – ben je ineens een architect aan wie een blauwdruk is overhandigd. Je bent niet meer bezig met het opstapelen van stenen en het hier en daar aanleggen van leidingen; je bouwt verder met het gehele plaatje in je achterhoofd. Je weet hoe het gebouw eruit moet zien als het klaar is, en hoe je het moet bouwen. De eerste stap in dit proces is herkennen op welk niveau van bewustzijn je momenteel actief bent. Op het moment dat je met een probleem wordt geconfronteerd – op het gebied van relaties,

werk, persoonlijke ontwikkeling of een acute crisis – zijn er drie niveaus van bewustzijn in het spel. Als je weet welke drie dat zijn, heb je al een grote stap gezet in je zoektocht naar een beter antwoord.

Op 10 november spreekt Deepak Chopra in Rotterdam over zijn nieuwste boek Spirituele oplossingen. Nieuwsgierig? Lees hier alvast een fragment! Voor tickets, surf naar www.inspirerendleven.nl

De zin van jouw bestaan Frank Janse, De zin van jouw bestaan, Uitgeverij Bewust Zijn, ISBN 978 90 817 4790 5 (€ 14,90)

De zin van jouw bestaan verrast je met een ander perspectief op de wereld. Het laat je ontdekken wat je in essentie bent, altijd al was en altijd zal zijn. Een aanrader voor een ieder die zoekt naar meer modern geformuleerde spirituele inspiratie. Het maakt spiritualiteit en zingeving zeer tastbaar en concreet. Wie zit er achter het stuur? Heb je enig idee wie of wat bepaalt hoe jouw leven zich ontvouwt? Denk er gerust even over na. Leg het boek nog even terzijde wanneer deze vraag je boeit. Mogelijk ben je er snel uit. Mogelijk veronderstel je, dat jij zelf bepaalt hoe je leven verloopt. Dat zou kunnen, dat je dat veronderstelt. Is dat ook zo? Heb jij het stuur daadwerkelijk in handen? Heb jij wezenlijk grip op jouw leven? Als jij de bepalende factor bent, zou jij je leven dan niet anders hebben laten verlopen? Had je, terugkijkend op je leven, dan niet liever andere keuzes gemaakt? Zou je dan niet nog gelukkiger zijn geweest? Zou je dan niet meer vrijheid en liefde hebben ervaren? Je kunt tegenwerpen dat je niet

18

alles in de hand hebt. Uiteraard, je bent niet meester over alle situaties. Sterker nog, ik zal je laten zien dat je op niets in je leven ook maar enige invloed hebt. Niets. Ja, het staat er echt. Dat is een domper nietwaar? Je kent vast boeken die leuker uit de startblokken schieten. Wat vind je van het idee dat jij niet het stuur in handen hebt? Stel je eens even voor hoe dat is... Stel je voor dat jouw leven een auto is. Je zit op de achterbank van die auto terwijl hij in volle vaart vooruit schiet. Vervolgens merk je dat er niemand achter het stuur zit! Wat doet dat met je? Verschrikt kijk je door de ramen om te zien hoe jouw leven de verkeerde kant op gaat. Wat een ellende... Dan wordt het beeld buiten weer afgewisseld met

prachtige dingen. Dingen die jij prettig vindt in jouw leven. Het wil ook wel eens gebeuren dat de auto stilstaat bij een kruispunt. Je hoort het slechts geluid dat de auto maakt. Een gevoel van besluiteloosheid bekruipt je. Ben je nu al weer de weg kwijt? Maar voor je het weet rijdt de auto weer. Er is een afslag gekozen. ‘Was dat wel de juiste afslag?’, vraag je je af. Soms zijn er momenten dat je uit de bocht vliegt, of met veel geluid tot stilstand komt. In enkele gevallen is er wat blikschade opgelopen. Niet voor het eerst. Je kijkt nog eens goed door de ramen naar buiten. Hier was je toch al eens geweest? Je mompelt iets over ezels en stenen… Het leven voelt wel eens aan alsof het jou leeft, in plaats van dat jij je leven leeft. Ik ben in mijn leven weinig mensen

tegengekomen die beweren heel bewust achter het stuur te zitten. In tegendeel, ik hoor mensen vaker zeggen: ‘Ik word geleefd.’ Als je dit boek uit hebt, lach je waarschijnlijk om deze uitspraak. Onbedoeld hebben ze het namelijk bij het rechte eind. Inzicht en humor zijn goede vrienden. ‘Hoe zit het dan met mijn leven?’, vraag jij je misschien af. Laten we dat samen eens rustig verkennen. Of dacht je er voor te kunnen kiezen om dit boek nu dicht te slaan en nooit meer te openen? […] Jij kunt de secondewijzer op de klok zien veranderen, omdat jij in essentie tijdloos bent. Het feit dat jij tijd ervaart, betekent dat jij geen onderdeel van de ‘stroom’ van tijd bent. Als getuige ben je dus eeuwig en oneindig. Nooit geboren, en nooit gestorven. Laat dit even op je inwerken, neem gerust de tijd...

november

2012 •

NON-FICTIE

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

bespreking

De macht van Facebook Wereldwijd zijn meer dan een miljard mensen actief op Facebook. Mensen leren nieuwe mensen kennen, hebben vaker contact met elkaar en delen samen hun foto’s, meningen, gebeurtenissen, emoties en gedachten. Mooi! Toch? Peter Olsthoorn plande de presentatie van zijn boek De macht van Facebook in het Groningse Haren. Reden was het uit de hand gelopen “feest” in het dorp, eind september. Het Project X-evenement toonde aan dat we ons niet altijd bewust zijn van de kracht en het gevaar van Facebook.

Hoe ver reikt de invloed van die website? Online pesterijen zijn geen uitzondering meer. Hatelijke teksten en scheldpartijen blijven jaren op de Facebookpagina’s staan. Gênante foto’s op feestjes brengen mensen in de problemen tijdens sollicitatiegesprekken. En die foto’s zijn vaak ook niet meer van Facebook af te halen. Ook als je geen Facebook-account hebt, maar wel gezien wordt op foto’s, kan Leiden in last zijn. Facebook zelf neemt het intussen niet zo nauw met privacy. Facebook verkoopt persoonsgegevens aan bedrijven zodat zij gericht reclame kunnen maken op de

interview

Een snedig relaas over Sinterklaas De Goedheiligman is in Wie klopt daar? een gierige boer die opkomt voor kinderen. Door Wendy Claes De Sinterklaasliedjes klinken straks weer onophoudelijk. In oktober verscheen het prentenboek Wie klopt daar? van Bart Moeyaert, die opnieuw samenwerkte met illustrator Gerda Dendooven. Dit boek vertelt niet het klassieke verhaal van de alom geliefde Sinterklaas, maar een eigenzinnige versie met ouderwetse illustraties, geïnspireerd door Bruegel en

Rubens. Geen lieflijk verhaal, maar gebaseerd op een minder vrolijke mythe waar honger en armoede heerst. Alles is ondergesneeuwd. Niet zo betoverend wanneer je weet dat iedereen kreunt onder de kou en ieders maag knort. Tot overmaat van ramp begeeft het magere paard van de boer het. De slager helpt bij het slachten en hoopt op een mooie beloning. Een vette kluif zit er echter niet in voor hem. Is de boer gierig of de slager veeleisend?, kun je je afvragen. Sinterklaas is hier geen heilige, maar een gewone boer. Er bestaan heel uiteenlopende legendes over Nicolaes van Myra. Eén constante: een man die kinderen redt. Bart Moeyaert: ‘Als je gaat grasduinen in alle mythes en verhalen die worden verteld, vind je vaak de jongetjes in de pekelton terug en de drie hoertjes (die hier de revue passeren als de meisjes van de hoedenmaker). Let op de gruwel van de oude verhalen die vroeger bij het haardvuur werden verteld,’ aldus de schrijver. Hij komt, hij komt, de lieve goede Sint... Bart Moeyaert,

Wie klopt daar, Uitgeverij De Eenhoorn, ISBN 978 90 583 8798 1

Bart Moeyaert foto leo van der noort

(€ 17,50)

Facebook-accounts. De suggestie dat je foto’s, teksten en andere persoonlijke informatie alleen voor je eigen vrienden te zien zijn, maakt dat mensen meer op Facebook plaatsen dan verstandig is, zoals telefoonnummers en exen. Van alles wat je op Facebook plaatst, zou je het prima moeten vinden als het de volgende dag onaangekondigd op de voorpagina van de Volkskrant staat. Dit beaamt ook Peter Olsthoorn. Zijn journalistieke werk vindt goeddeels op internet plaats, en gaat daarover. Maar hij is kritischop Facebook. In De macht van Facebook onderbouwt

Olsthoorn zijn verhaal met statistieken, cijfers en de marketing- en economische context waarin een groot hedendaags bedrijf opereert. En hoewel het niet zijn bedoeling is mensen van Facebook weg te jagen, denk je er na het lezen van dit boek toch één keer goed over na. Peter Olsthoorn, De macht van facebook, Uitgeverij elikser, ISBN 978 90 895 4400 1 (€ 14,90)

bespreking

De taal van de jaren vijftig ontrafeld De veranderingen die er in de jaren vijftig plaatsvonden gingen gepaard met heel veel nieuwe woorden, en dat is precies waarover Wim Daniëls zich in Mieters! buigt. Het tijdperk dat somber begon, maar swingend eindigde, zorgde voor een fascinerende woordenschat. Door Jolijn Klein Kranenbarg Als ik zeg: ‘Hoi boppers,gaan jullie mee barbecuen op de camping?’, dan gebruik ik maar liefst vier woorden die hun oorsprong vinden in de jaren vijftig. Barbecueën wordt nu natuurlijk anders gespeld en boppers wordt vooral geassocieerd met Bob en Annie de Rooy, maar toch: het is ontzettend leuk om te ontdekken dat heel veel woorden al ruim zes decennia in omloop zijn. Babysitter, hostess, huilen met de pet op, integratie: allemaal jarenvijftigtaal. Net als rompkabinet, ‘see you later, alligator’, sjorsklanten en brainwave (een woord dat ik zelf vaak gebruik). Hilarisch is het overzichtje uit Philips taalgids,waarin men werd aangemoedigd om geen gebruik te maken van anderstalige woorden: een stopwatch wordt een stophorloge, spotlight een puntlicht, stekker een contactstop en timen wordt tijden. Dat

klinkt toch gek, ‘ik ga je even tijden met m’n stophorloge.’ Daniëls schenkt daarnaast aandacht aan het ontstaan van het Groene boekje en het kommagebruik in de jaren vijftig, waardoor Mieters! een compleet en interessant overzicht geeft. Toch mis ik iets: ik vind het zonde dat er geen aandacht is voor de manier waarop de taal van de jaren vijftig nu gebruikt wordt. Het viel mij op dat ik vrijwel alle door Daniëls genoemde woorden kende en ze soms zelf ook gebruik. Dat er dan geen hoofdstukje aanwezig is waarin, bijvoorbeeld, de taal van nu en toen met elkaar in verband worden gebracht, is een gemiste kans. Desondanks is Mieters! een heerlijke doorlezer, die je altijd even snel kunt doorbladeren om je omgeving te kunnen bestoken met uitdrukkingen waarvan ze nog nooit hebben gehoord. Ik wil bovendien graag een lans breken voor de terugkeer van de uitroep ‘haar op de dijk!’; ‘uitroep van jongens of mannen als ze ergens een aantrekkelijke vrouw of enkele vrouwen zagen.’

Wim Daniëls, Mieters! De taal van de jaren vijftig, Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 978 94 004 0185 3 (€ 14,90)

uitgelicht

Hoe te leven

Een zestiende-eeuwse schrijver trekt zich terug om honderden stukken te schrijven over zijn eigen denkwereld. Zijn onderwerpen komen overal vandaan: van abstracte ideeën over filosofie en grote onderwerpen zoals liefden en dood, tot verbazing over zijn eigen luiheid en de opvoeding van zijn huisdieren. Onbewust vond Montaigne een belangrijk genre uit dat sindsdien een steeds hogere vlucht heeft genomen: het essay. Het woord is afgeleid van het Franse ‘essaier’: proberen. Zijn teksten waren pogingen om bepaalde gedachtes uit te werken of om een antwoord op een

vraag te zoeken. Het waren letterlijk probeersels. In de eeuwen na Montaigne werd het essay een steeds belangrijker middel voor een schrijver om zijn eigen ideeën in uit te werken. Er is bijna geen schrijver te vinden die niet door hem is beïnvloed en zijn essays bleven veelgelezen teksten – maar: wie was Montaigne eigenlijk? Sarah Bakewell is docent en collectioneur van zeldzame boeken voor de Britse National Trust, en schrijfster van Hoe te leven, de biografie van Montaigne. Hier past ze zijn methode van proberend en zoekend schrijven toe om zijn leven te reconstrueren. Ze heeft de hoofdstukken

gebiedend-adviserende titels meegegeven (‘Twijfel aan alles’, ‘Maak gebruik van trucs’). Hoe te leven is geen biografie in de conventionele zin. Montaigne’s literaire inspiratiebronnen en schrijvers die weer door hem zijn beïnvloed vormen een letterkundig web van duizenden jaren in de tijd, en duizenden kilometers over de globe. Alles beïnvloedt elkaar, alles ontstaat uit elkaar – niet voor niets neemt Ovidius een belangrijke plaats in de biografie in – en die intelligente wisselwerking tussen Montaigne en zijn collegaschrijvers is dan ook een overtuigend en kloppend zonnestelsel, met Montaigne

in het stralende middelpunt. Dus u komt, met andere woorden, niet zozeer de feiten rond zijn leven te weten (wie waren zijn ouders, hoe was zijn jeugd) maar vooral datgene wat hem voor de geschiedenis zo belangrijk maakt: bron, inhoud en gevolg van zijn tot behoorlijke proporties uitgedijde onderzoek naar zichzelf. Sarah Bakewell, Hoe te leven, Uitgeverij Van Gennep, ISBN 978 94 616 4041 3 (€ 22,50)

19

a dv e rt e nt i es

LIGT NU IN DE WINKEL

19,95€

EEN UNIEKE KIJK IN DE LEEFWERELD VAN JONGEREN Arjan moet voor school enkele weken stage lopen bij een verzorgingstehuis in de stad. Een opdracht die hij beslist niet ziet zitten: oude mensjes wassen en voeren, het kan niet saaier. Maar daar heeft hij zich behoorlijk in vergist. Er vallen tijdens zijn dienst gewonden en zelfs doden. Het wordt pas echt luguber als een van de bewoners beweert dat er iemand rondloopt die het lot een handje helpt. Arjan twijfelt: oude mensen zijn toch seniel? Of spreekt de vrouw de waarheid? Op haar aandringen gaat hij op onderzoek uit, waardoor hij in een lastig parket terechtkomt. Feiten worden verdraaid en bewijzen worden verdoezeld. Wat een spannend avontuur leek wordt een regelrechte nachtmerrie. Wie gaat hem, een knaap van zeventien met een niet al te beste reputatie, geloven? En hij is niet de enige met een reputatie. Hij wordt met een geheim opgezadeld waar hij geen raad mee weet.

‘EEN AANRADER VOOR ZOWEL DE JONGERE ALS DE OUDERE GENERATIE.’ – CHICKLIT.NL

Helen Vreeswijk

Persbericht Verwacht: januari 2013

helen BOEKENKRANT.indd 1

GRNVLD Magazine over het verbinden van stad en land Een kwartaaluitgave van Kasteel Groeneveld, over duurzame groei en groene innovatie met reportages, interviews, essays en nieuwsrubrieken – maar ook verhalen, poëzie, tekeningen, foto’s en strips in

29/10/12 10:44

Een weekend hotel du Cap Paperback

€ 14,95

184 pagina’s

een vernieuwende vormgeving. In het kader van het Themajaar van de buitenplaats 2012 heeft GRNVLD een special over Amsterdammers en hun buitenplaatsen verzorgd. Een abonnement kost € 25,- voor 4 nummers per jaar.

ISBN 9789081859974 Dutch professor missing The Jakarta Post, Andreas Ardento A dutch professor in legal psychology appears to be missing. Groeneveld 2 3744 ML Baarn T 035 542 04 46 E [email protected] www.kasteelgroeneveld.nl Kasteel Groeneveld, buitenplaats voor stad en land, maakt deel uit van het

Prof. W. van Splunteren is reported missing. He was last seen in the batavia-café, Jakarta eastside. If you have any information about his where-abouts, please contact John Smit, on [email protected]

ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

KG.2012.13_Adv_Parool_220x285mm_DEF.indd 1

Wat kun je doen, wanneer je niet wilt loslaten? 15-08-12 11:15

Onderzoeken… en dan… †

MvO Producties ║ www.mvo-producties.nl Literatuur voor een breed lezerspubliek.

20

november

2012 •

non-fictie

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

interview

Cool en arrogant Hij vond het verschijnsel van de ‘frontman’ uit. Tot het begin van de Rolling Stones hadden jazz- en popmuzikanten van een band altijd samen muziek gemaakt. Mick Jagger liep het podium op, pakte de microfoon en ging niet bij, maar vóór de band staan. Zingend, schreeuwend, dansend.

Philip Norman schreef een lijvige biografie over Mick Jagger. Zijn leven als frontman van de Rolling Stones begint bij Buddy Holly. ‘Buddy Holly stond heel dicht bij zijn publiek. Hij liet jongens zien hoe je gitaar moet spelen, zijn muziek had toegankelijke akkoorden. Hij inspireerde ze daarmee om zelf muziek te maken. Holly had de poort geopend en wat volgde, was een reeks legendarische Britse pop- en rockartiesten, waaronder Eric Clapton, de Beatles en de Stones.’ Een jongen van 70… Mick Jagger had direct het aura over zich van een gevaarlijke jongeman. ‘De Rolling Stones was een brave band, ze kleurden nooit buiten de lijntjes. Maar terwijl de Beatles een nogal sleezy begin van hun carrière hadden in Hamburg en desondanks bekend stonden als de lievertjes van de popmuziek, waren de Stones zogenaamd de ruige outlaws terwijl ze nota bene stropdassen droegen! Dat imago heeft ze nooit meer verlaten.’

Toch was Mick Jagger geen koorknaapje. ‘Hij wilde cool en modern zijn. Hij was narcistisch en arrogant. Jagger was zich teveel bewust van de positie die hij in had genomen, van de aandacht op hem en op de band. Die plek wilde hij niet ter discussie stellen. Ook nu nog wil hij die jonge Mick Jagger zijn, maar hij is intussen 70 jaar.’ Als het onderwerp van zijn boek nog in leven is, is het voor een biograaf allicht het handig om een dialoog met zijn onderwerp te hebben. Maar: ‘Mick Jagger claimt dat hij niks meer weet over de voorbije jaren. Leugens. Hij weet nog genoeg maar hij is bang om zich op een kwetsbare manier op te stellen, om ter discussie te staan. Het probleem is dat hij zich nooit volwassen heeft hoeven opstellen. Om hem heen stonden mensen die de moeilijke beslissingen moesten nemen. Mick Jagger heeft weliswaar een goed zakelijk inzicht en hij wist van begin af aan wat hij met de band wilde, maar hij is ook daarin nooit helemaal volwassen geworden.’ Philip Norman, Mick

Jagger, de biografie, Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 978 94 004 0204 1 (€ 24,90)

a d v e r t e nt i e

Macht van Facebook nauwgezet ontleed Onthullend, diepgaand, actueel In twee edities Peter Olsthoorn De macht van Facebook Onweerstaanbaar! Gebonden (complete tekst) 470 pag. € 29,90 De macht van Facebook Theo, ben je dood ofzo? Paperback (de kern) 245 pag. € 14,90

nieuwe titels De kracht van wilskracht

Jacht op de jagers

Kelly McGonigal, De kracht van

Laurens de Groot, Jacht op de jagers,

Problemen, verslaving, stress, uitstellen en andere dingen leiden ons af van wat we echt willen doen met ons leven. Dit zijn echter geen zwakheden maar algemene, menselijke eigenschappen. Maar waarom kunnen we niet altijd van onze wilskracht op aan? En hoe kunnen we meer controle krijgen over onze wilskracht? Dit boek biedt een steuntje in de rug.

Laurens de Groot wilde de strijd aanbinden met grote milieucriminelen, maar vanuit zijn baan bij de politie kon hij weinig uitrichten. Hij meldde zich daarom aan als vrijwilliger bij Sea Shepherd. De Groot voerde actie tegen walvisvaarders, varend in kleine rubberbootjes. Hij is achtervolgd door woeste jagers in Namibië. Hij was erbij toen de Ady Gil werd geramd. De Groot vertelt erover.

wilskracht, Uitgeverij Nieuwezijds,

Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 978 94 004 0195 2

ISBN 978 90 571 2365 8 (€ 19,95)

(€ 19,90)

Na twee dagen regen volgt maandag

De laatste wens

Axel Bojanowski, Na twee dagen regen

Mockelle Haest, De laatste wens,

Wat weten we eigenlijk over de aarde? Op veel alledaagse verschijnselen heeft de wetenschap geen antwoord. Waarom liggen de meeste continenten bijvoorbeeld op het noordelijk halfrond? Waarom staan veel eilanden niet op satellietfoto’s? Hoe kunnen rotsen van duizenden kilo’s door een woestijn wandelen? En waarom is het juist in het weekeind slecht weer?

Hoe organiseer je als uitvaartverzorgster een begrafenis of crematie? Veel mensen overlijden onverwacht en lang niet iedereen heeft nabestaanden iets verteld over hun laatste wensen. Na de dood willen nabestaanden vooral rouwen en zo min mogelijk regelen. Haest vertelt over haar ongewone, heftige en dankbare beroep, van een kist vol postzegels tot opgebaard liggen in een stal.

volgt maandag, Uitgeverij Marmer,

Uitgeverij Thomas Rap,

ISBN 978 94 606 8090 8 (€ 14,95)

ISBN 978 94 004 0304 8 (€ 13,90)

21

boekhandel

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m • n o v e m b e r

2012

Hallo boekhandel!

De Boekenkrant stelt elke maand enkele boekhandelaren aan u voor. Waarschijnlijk kent u ze. Dankzij hen leest u immers de Boekenkrant – en heel veel goede boeken! boekhandels die de boekenkrant verspreiden Alblasserdam

Beilen

Emmen

Heeze

Nieuwegein

Veenendaal

Boekhandel de Krekel dekrekel.nl

Boekhandel Het Logboek hetlogboek.org

Plantage Vermeer vermeer.plantage.nl

BLZ Lektura lektura.nl

Boekhandel Manschot boekhandelmanschot.nl

Boekhandel van Kooten boekhandelvankooten.nl

Boekhandel Feijn feijn.nl

Eerste Bergensche Boekhandel eerstebergenscheboek­handel.nl

Smit en Co Boek- en Kantoorboekhandel kantoorboekhandelsmitenco.nl

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl

De Nijmeegse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl

Bek Boeken bekboeken.nl

Bilthovense Boekhandel bilthovenseboekhandel.nl

Boekhandel Broekhuis Boekhandelbroekhuis.nl

Enschede

De Hoevelakense Boekhandel hoevelakenseboekhandel.nl

Roelants [in LUX] roelants.nl

Etten-Leur

Heusinkveld – Holten meerdaneenboekhandel.nl

Nuenen

Boekhandel Jansen & de Feijter eenpassievoorboeken.nl

Boekhandel van de Moosdijk moosdijk.com

Exloo

Hoornse Boekhandel hoornseboekhandel.nl

Purmerend

Boekhandel Koops koophetbijkoops.nl

Het Boekeneiland boekeneiland.nl

Franeker

Boekhandel Leeskunst leeskunst.nl

Alkmaar

Boekhandel Het Keerpunt boekhandelhetkeerpunt.nl Boekhandel Van der Meulen’s vandermeulensboekhandel.nl Alphen a/d Rijn

Boekhandel Haasbeek haasbeek-libris.nl Amersfoort

De Algemene Boekhandel algemeneboekhandel.nl Amsterdam

De Nieuwe Boekhandel denieuweboekhandel.nl Boekhandel Mulder boekhandelmulder.nl Amsterdam-Z.O.

Boekhandel Barends & Donkersloot boekhandelbend.nl Almelo

Boekhandel Broekhuis boekhandelbroekhuis.nl Apeldoorn

Nawijn & Polak Boekverkopers nawijn-polak.nl Arnhem

Bergen NH

Bilthoven

Bleiswijk

Boekhandel Muilenburg boekhandelmuilenburg.nl Bloemendaal

Geerts Warenhuis geertswarenhuis.nl

Boekhandel Elckerlijc elckerlijc.nl

Wever boek- en kantoorvakhandel boekhandelwever.nl

Boxtel

Brugge

De Reyghere Boekhandel dereyghere.be Castricum

Groningen

Boekhandel Wolters boekhandelwolters.nl Haarlem

Scholte boek-en kantoorboekhandel boekhandelscholte.nl

Boekhandel Gillissen & Co boekhandelgillissen.nl

Boekhandel Van Stockum vanstockum.nl

Boekhandel H. de Vries Boeken devriesboeken.nl

Den Haag

Doorn

Boekhandel Binkhorst [email protected] Dronten

Voster Boek & Kantoor voster.nl

Boekhandel Iwema iwema.nl

Boekhandel Maas & Waal boekhandelmaasenwaal.nl

Boekhandel Den Boer denboer.nl

Plantage Doomen plantagebooksandmore.nl

Baarn

Plantage Etten-Leur plantage-ettenleur.nl

Boekhandel Bloemendaal boekhandelbloemendaal.nl

De Arnhemse Kinderboekwinkel lezenisleuk.nl Assen

Enkhuizen

Druten

Eindhoven

wat is er te doen bij…

Haren GN

Boomker Boeken boomker.nl Harlingen

Hengelo

Hoevelaken

Holten

Hoorn

Kerkrade

Krimpen aan den IJssel

Puttershoek

Boekhandel Marjan Houtman marjanhoutman.nl

Boekhandel Cazemier Boekhandelcazemier.nl

Boekhandel De Boekenwurm deboekenwurm.info

Boekhandel Lovink boekhandellovink.nl

Boekhandel Scheveningen boekhandelscheveningen.nl

Leiden

Lochem

Maassluis

Boekhandel Het Keizerrijk hetkeizerrijk.nl Meppel

Boekhandel Barth boekhandelbarth.nl

Roosendaal

Scheveningen

Sittard

Deeder Boekhandel deeder.nl

Mijdrecht

Steenwijcks Boeckhuys boekwinkel.com

Monnickendam

Boekhandel Libris boekhandellibrisutrecht.nl

Boekhandel Mondria boekhandelmondria.nl

Bij Het Raethuys bijhetraethuys.nl

Nimo Boek nimoboek.nl

22

Venlo

Venray

Boek- en kantoorvakhandel van den munckhof boekhandelvenray.nl Wormerveer

Pasman Boek & Hobby pasmanboekenhobby.nl Zeist

Groenveld Boeken [email protected] Zeist

Boekhandel Kramer & Van Doorn kramerenvandoorn.nl Zwolle

Waanders Boekverkopers waandersboekverkopers.nl

Steenwijk

Utrecht

zoek mijn boek

Boekhandel Boomker in Haren

6 november: Godsdienstfilosoof Just van Es vertelt over zijn boek Weg uit het moeten. Hij laat zien hoe godsdienst ons kan oefenen in ‘een doen dat geen doen is’. Tijd: 20.00 uur. Plaats: Boomker boeken+, Entree: € 5,-. 7 november: Frank Westerman is een veelbekroonde schrijver die vanuit journalistieke achtergrond non-fictieboeken schrijft. Plaats: Museum de Buitenplaats, Eelde Tijd: 19.30 uur Entree: € 10,- (€ 7,50 voor klanten) 13 november: Met Bericht uit Berlijn bevestigt Otto de Kat zijn bijzondere schrijverschap, dat inmiddels internationale erkenning heeft gekregen. De auteur wordt geïnterviewd door Marius van der Pas. De Kat leest voor uit eigen werk. Er is gelegenheid tot vragen stellen en signeren. Tijd: 20.00 uur. Plaats: Boomker boeken. Entree: € 5,-

Velp GLD

Soest

Boekhandel Van de Ven boekhandelvandeven.nl

Boekhandel Blokker boekhandelblokker.nl

Veghel

Boekhandel Krings boekhandelkrings.nl

Middelburg

De Drvkkery de-drvkkery.nl

Heerlen

Boekhandel Van den Hoorn [email protected]

Boekhandel De Korf boekhandeldekorf.nl

Wever boek- en kantoorvakhandel boekhandelwever.nl Heemstede

Nijmegen

Dit is boekhandel Kramer & Van Doorn in Zeist. Zoek op de foto naar drie boektitels en stuur ze naar [email protected] o.v.v. ‘Kramer & Van Doorn’.

waar is mijn boekhandel? Kent u een boekhandel die ook op deze pagina thuishoort? Omdat het zo’n mooie winkel is met een prachtige collectie en fantastische medewerkers? Mail de plaats en de naam naar [email protected], o.v.v. ‘waar is mijn boekhandel’.

Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via [email protected]

tip van Boekhandelaar Boekhandel Den Boer uit Baarn tipt de volgende vier boeken: •H  avik van Marco Kamphuis. ‘Soms stuit je zomaar op een juweel van een boek. Dat overkwam mij met dit boek. Havik gaat over de desillusies die het leven voor menigeen in petto heeft. Ik heb van begin tot eind genoten van dit boek.’ •D  e oorsprong van geweld van Fabrice Humbert ‘Ik kon dit boek niet wegleggen: wat is dit verpletterend goed! Het lijkt volgens sommigen op HhhH van Laurent Binet maar ik werd toch meer gegrepen door het boek van Humbert. Zijn verhaal is heel persoonlijk.’ •H  et boek Ont van Anton Valens ‘Je moet het maar bedenken; een zelfhulpgroep voor mannen die bang zijn om hun post te openen. Vier mannen vinden, en helpen elkaar. Het boek Ont is komisch en scherpzinnig van toon. Valens is een taalkunstenaar.’ • J oop van den Ende biografie van Henk van Gelder ‘Een prettig leesbare biografie over een man die we wel en toch niet kennen. Biograaf Henk van Gelder schreef een interessant boek over de man die de Nederlandse theater- en tv-geschiedenis voorgoed veranderde.’

november

2012 •

WIN EEN BOEK

w w w. b o e k e n k r a n t. c o m

GESPLETEN PERSOONLIJKHEID

nieuwsbrief

Deze schrijver heeft last van een gespleten persoon­ lijkheid. Welke drie zijn in dit beeld verborgen? Stuur de drie namen voor maandag 3 december 2012 naar: [email protected]

Meld je nu aan voor de digitale Boekenkrant Nieuwsbrief op www.boekenkrant.com.

agenda Nationaal, 1 t/m 30 november: Nederland Leest De donkere kamer van

Damocles van W.F. Hermans. Tal van activiteiten rond het beroemde boek en gratis verspreiding van het boek via bibliotheken. Zie nederlandleest.nl Antwerpen, t/m 11 november: boekenbeurs in de AntwerpExpo. Dagelijkse boekverkoop in combinatie met live interviews en signeersessies. Zie boekenbeurs.be

Rotterdam, 7, 14, 21 en 28 november: voorleeshalfuurtje voor de kinderen in

de Bibliotheek Rotterdam. Van 14.00 tot 14.30. Zie bibliotheek.rotterdam.nl Sint Niklaas, 8 november t/m 2 december: tentoonstelling over Hendrik

Conscience, de Vlaamse auteur ‘die zijn volk leerde schrijven’. Zie zone03.be Breda, 10 november: literaire avond met schrijver Arthur Umbgrove. Hij

schreef Midden op de weg zo hard mogelijk en De hartslag van de aarde. Zie kemhol.nl

Antwerpen, 10 november: lezing van Geert Mak over zijn nieuwe boek

Reizen zonder John, waarin hij zijn ervaringen met Amerika uiteenzet, in de voetsporen van John Steinbeck. Zie groenewaterman.be

Utrecht, 10 tot en met 25 november: 3e editie van Festival Literaire Meesters,

met in 2012 J.J. Slauerhoff als onderwerp. Met een overzichtstentoonstelling, voordrachten, filmvertoningen en veel meer. Zie literairemeesters.nl

Zwolle, 21 november: interview met Stefan Brijs over zijn roman Post voor mevrouw Bromley, een boek over oorlog, over moeten of willen vechten voor je land. Over heldenmoed en heldenangst. Zie lazzwolle.nl

Sneek, 21 november: interview met P.F. Thomese over zijn boeken, van zijn

debuut Zuidland (Nominatie AKO Literatuurprijs), via zijn autobiografische

Schaduwkind naar de volvette verhalen over J. Kessels. Zie stichtinglas.nl

dit kunt u winnen

Soest, 21 november: gesprek tussen Ronald Giphart en Ingmar Heytze. Ze gaan op zoek naar overeenkomsten en verschillen in hun literaire werk. Zie ­­

Peter van Straaten is een van Neerlands bekendste cartoonisten. Het Parool, Vrij Nederland en nog veel meer kranten plaatsen zijn werk. Naast bundelingen in boeken, zoals Roken, Neuken, Drinken, verschijnt ook een scheurkalender, sorry, zeurkalender.

slas-soest.nl

Peter’s Zeurkalender 2013

de stad, hun bloemlezing van 21e eeuwse korte verhalen. Zie vooruit.be

zeuren, maar scheuren!,

vrienden en volgers

Peter van Straaten, Niet Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 6832 6 (€ 14,90)

winnaars Wie waren de drie schrijvers met een gespleten persoonlijkheid? Het goede antwoord was: Shira Keller, Aloka Liefrink en Cees Nooteboom. Uit de vele inzendingen trokken wij Esther Potters uit

Gent, 29 november: boekvoorstellingen van Annelies Verbeke

Eindhoven als winnares. Esther Potters wint een exemplaar van Beschaving zoekt sponsor van Stefan Verwey.

Van harte gefeliciteerd!

(Veronderstellingen) en Sanneke van Hassel (Ezels). Ook presenteren zij Naar

De Boekenkrant is ook actief op Twitter en Facebook! Kijk op twitter.com/ boekenkrant. Intussen hebben we 8023 vrienden en volgers.

adverteren?

adve rte n ti e Schrijfster Maria Genova: "Een boek dat je aan het denken zet. Waarom bestaat God voor sommige mensen wel en voor andere niet? Bijzonder origineel om deze vraag door middel van een spannende tv-show te beantwoorden."

Adverteren in de Boekenkrant? Informeer naar de mogelijkheden via [email protected] of kijk op www.boekenkrant.com

medewerkers

Wendy Claes

Siebe Huizinga

Sanne Wolters

Roel Margot Leoni Weerheijm ­Vanderstraeten Nijland

Abe Borst

Gijs Korevaar

Jolijn Klein Lotte Kranenbarg Platenkamp

colofon

€ 17,95

COLOFON – De Boekenkrant is een uitgave van Uphill Battle boekpromotie i.s.m. de boekhandels. Redactieadres Uphill Battle boekpromotie, Visschersplein 160, Kamer 22, 3511 LX Utrecht, Nederland. Telefoon +31 30 2231718; fax +31 30 2145823; e-mail [email protected]. Redacteuren Roel Weerheijm, hoofdredacteur; Gijs Korevaar, redacteur spanning; Siebe Huizinga, redactie-adviseur. Vormgeving en lay-out Titus Vegter. Concept & realisatie Uphill Battle boekpromotie, Utrecht. Uitgever Jan Louwers ([email protected]). Oplage 21.000. Abonnementenservice abo@ boekenkrant.com. Informatie over adverteren? tel. +31 30 2231718; [email protected] www.boekenkrant.com. De Boekenkrant thuis ontvangen? Dat kan! Meldt u aan via www.boekenkrant.com. Of vul de bon in op pagina 3. De volgende Boekenkrant verschijnt op 3 december 2012!

Back to School! van Jen Minkman

ISBN 978-90-8660-199-8

cleme

nsvan

bruns

chot.n

l

23

a dv e rt e nt i e

LEES NU DE

24