VAN TREKKRACHT NAAR SLAGKRACHT

VAN TREKKRACHT NAAR SLAGKRACHT....

nota bedrijventerreinen 2002-2006

Gedeputeerde Staten van Gelderland februari 2003

INHOUDSOPGAVE

1

INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1 1.2

2

DE GELDERSE ECONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

3

Historische ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De Gelderse economie in 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Actuele ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruimte voor bedrijven tot 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 3 4 5 7

BELEIDSDOELEN EN PLANNINGSOPGAVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

4

Status en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Ambities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Voldoende aanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Ruimtelijke concentratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Efficiëntie en duurzame kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

REGIONALE VERKENNINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5

Knooppunt Arnhem/Nijmegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

24 24 25 26 27 28

4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5

Stedendriehoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29 30 30 31 32 33

4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5

Vallei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34 34 35 36 36 37

5

4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

Noordwest Veluwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38 38 38 39 40 40

4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.5.5

Achterhoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

41 41 42 43 44 45

4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5

Rivierenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regiobeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regionale beleidsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Planningsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Revitalisering en herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45 46 46 48 49 49

BELEIDSUITVOERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 5.1 5.2 5.3 5.4

Instrumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beleidsagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51 57 60 65

6

SAMENVATTING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

7

UITVOERINGSPROGRAMMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

1

INLEIDING

In deze nota wordt het beleid voor bedrijventerreinen uit het sociaal-economisch beleidsplan Trekkracht Gelderland1 uitgewerkt. De doelstelling van het sociaal-economisch beleid, zoals in "Trekkracht" geformuleerd, luidt: "economische groei die niet ten koste gaat van ecologie en leefomgeving en daaraan ook bijdraagt". Deze doelstelling is in "Trekkracht" voor wat betreft de bedrijventerreinen uitgewerkt in de volgende beleidsuitgangspunten: 1 zorgen voor voldoende bedrijventerreinen; 2 inzetten op meer concentratie zowel binnen als buiten de Economische Hoofdstructuur; 3 efficiënter en duurzamer ruimtegebruik stimuleren; 4 zorgen voor bereikbaarheid van Gelderland. In "Trekkracht" is benadrukt dat de kracht van Gelderland ligt in de samenhang van economie en natuur, ecologie en woonklimaat. Dat gaat niet vanzelf goed. De economische dynamiek zorgt voor grote druk op ruimte en infrastructuur en op de kwaliteit van de leefomgeving en het werkklimaat. Daarom is (nieuw) provinciaal beleid nodig voor bedrijventerreinen om de gewenste economische groei in goede banen te leiden opdat dit niet ten koste gaat van ecologie en leefomgeving maar daaraan juist bijdraagt. Dat beleid formuleren wij in deze nota. Doel van de nota is om onze beleidsambities nader te concretiseren in de vorm van een beleidsagenda van uitvoeringsacties die gericht zijn op de tijdige beschikbaarheid op de juiste plek van voldoende kwalitatief hoogwaardige, duurzame en ruimte-intensieve bedrijventerreinen in onze provincie. 1.1

Status en procedure

In deze nota wordt het bundelingsbeleid voor bedrijventerreinen uit het streekplan van 1996 en uit ons sociaal-economisch beleidsplan "Trekkracht Gelderland" inhoudelijk en instrumenteel verder uitgewerkt. Deze uitwerking vormt ook de basis voor het nieuw op te stellen streekplan. Het nieuwe concept van de Economische Hoofdstructuur (EH) biedt daartoe een strakkere invulling van het bestaande bundelingsbeleid. Ook geven wij nu nieuwe sturingsmogelijkheden aan om onze beleidsuitgangspunten te realiseren. Deze nota is daarmee ook de periodieke (vierjaarlijkse) actualisering van de streekplanuitwerking Regionale Bedrijventerreinplanning 1997, zoals toegezegd door ons college. Het beleid van het streekplan van 1996, van de streekplanuitwerking Regionale Bedrijventerreinplanning 1997 en van de eerste partiële herziening uit 2000 blijft met deze nota onverkort gehandhaafd. Onderhavige nota is een streekplanuitwerking ingevolge de Wet op de Ruimtelijke Ordening, artikel 4a, lid 8. Zoals hiervoor reeds aangegeven strekt de nota tot nadere concretisering van de algemene beleidslijnen van het streekplan. Deze nota bevat dan ook geen beleid dat met deze algemene beleidslijnen niet overeenstemt. Over de inhoud van de uitwerking alsmede de te volgen procedure zijn de Provinciale Planologische Commissie, de Statencommissie Ruimtelijke Ordening en de Statencommissie Economie en Landelijk Gebied om advies gevraagd. Er staan geen uiteindelijke locatiekeuzen voor nieuwe bedrijventerreinen in deze nota maar wel de door ons vastgestelde geconcentreerde zoekgebieden binnen de EH. Uiteindelijke locatiekeuzen worden gemaakt in het traject van de ruimtelijke ordening, namelijk in de gemeentelijke visies op wonen en werken en in de bestemmingsplannen.

1

Provincie Gelderland, Trekkracht Gelderland; Sociaal-Economisch Beleidsplan 2001-2006, Arnhem 2001

1

Wij maken ons er sterk voor om in overleg met de Regionale Economische Samenwerkingsverbanden een "Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen" vorm te geven. Doel daarvan is met de betrokken gemeenten te zorgen voor een goed aanbod van bedrijventerreinen door eventuele bestaande knelpunten in het aanbod op te lossen en door nieuwe knelpunten in de toekomst te voorkomen. De confrontatie van vraag en aanbod zal een vast agendapunt zijn op basis van een (nog in overleg op te zetten) systeem van monitoring met hoge actualiteitswaarde. Deze nota is afgestemd met het Gelderse Milieubeleidsplan, het Waterhuishoudingsplan Gelderland, het Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan en het kabinetsstandpunt ten aanzien van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening. Voorafgaand aan vaststelling is deze nota besproken met de Gelderse regio’s en gemeenten, het Ministerie van Economische Zaken/Regio Oost, de VROM Inspectie Regio Oost en de SoPaG en ter advisering voorgelegd aan de Provinciale Planologische Commissie en de Statencommissies Economie en Landelijk Gebied en Ruimtelijke Ordening. 1.2

Leeswijzer

De opbouw van deze nota is als volgt. In hoofdstuk 2 wordt het probleem geschetst van de huidige en te verwachten kwantitatieve en kwalitatieve discrepanties tussen de vraag naar en het aanbod aan bedrijventerreinen in Gelderland. In hoofdstuk 3 concretiseren wij onze ambities in de vorm van vier beleidsdoelen met concrete planningsopgaven en acties voor de korte en (middel)lange termijn. In hoofdstuk 4 staat de regionale uitwerking van ons beleid in de vorm van regiobeelden voor het Knooppunt Arnhem/Nijmegen, de Stedendriehoek, de Vallei, de Noordwest Veluwe, de Achterhoek en het Rivierenland. Hoofdstuk 5 gaat over de uitvoering van het beleid en bevat de instrumenten en de beleidsacties die in gang gezet worden. Ook wordt daar aangegeven op welke wijze inhoudelijk en organisatorisch de monitoring van het bedrijventerreinenbeleid wordt opgezet en wordt specifiek ingegaan op de financiële aspecten. Hoofdstuk 5 eindigt met een overzicht van de voorgenomen acties in de vorm van een beleidsagenda voor de komende vijf jaar. In hoofdstuk 6 staat een algehele samenvatting. De nota besluit in hoofdstuk 7 met een globaal uitvoeringsprogramma.

2

2

DE GELDERSE ECONOMIE

Bij het ontwerpen van een Gelderse beleidsstrategie is kennis van de economische situatie en ontwikkeling belangrijk, evenals de beschikbaarheid van een toekomstscenario waarin de mogelijke gevolgen van bepaalde trends zichtbaar worden. Over deze materie is de afgelopen jaren veel onderzoek verricht. Ook is een Gelders toekomstscenario opgesteld. In dit hoofdstuk presenteren wij hiervan een compilatie. Op hoofdlijnen verschaft dit inzicht in de economische ontwikkeling van Gelderland en de behoefte aan bedrijventerreinen. Voor meer gedetailleerde gegevens wordt verwezen naar de oorspronkelijke rapportages en naar de onderzoeksappendix van deze nota. 2.1

Historische ontwikkelingen

Na een langdurige internationale crisis beleefde Nederland vanaf het midden van de jaren tachtig een sterk economisch herstel. In Gelderland voltrok de groei zich aanvankelijk nog wat sneller dan in Nederland. De werkgelegenheid nam sterker toe, het besteedbaar inkomen per inwoner groeide harder, de werkloosheidsdaling was groter en de bijdrage van Gelderland aan het nationaal product nam trendmatig toe. Deze algemene economische ontwikkeling in Gelderland werd bepaald door de gunstige wereldconjunctuur en de hoge economische groei in Nederland. De laatste paar jaar zijn de verschillen in groeitempo echter aan het afvlakken. De Gelderse ontwikkeling is vertraagd tot het Nederlands gemiddelde of zakt daar recentelijk zelfs iets onder. Over meerdere jaren gezien neigen ook de regionale ontwikkelingen binnen Gelderland tot convergentie: de economische groei is hoog in elke regio, het bedrijfsleven floreert in alle regio’s, de regionaal-economische structuur wordt eenvormiger, de werkloosheid is overal sterk gedaald en het besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking tendeert naar het Nederlands gemiddelde. Sommige bedrijfstakken hebben jaren te kampen gehad met marktverlies, sanering en afbouw danwel kennen een gestage daling van de werkgelegenheid als gevolg van productiviteitsstijgingen. Andere activiteiten zijn opgekomen en beleefden een periode van grote bloei. In de afgelopen 25 jaar heeft zich daardoor een belangrijke structuurwijziging voltrokken in de samenstelling van de werkgelegenheid. Sinds begin jaren zeventig zijn in Gelderland twintigduizend arbeidsplaatsen in de landbouw verloren gegaan en dertigduizend in de nijverheid. In de dienstensector heeft zich daarentegen een ongekende expansie voor gedaan en nam de werkgelegenheid toe met bijna een kwart miljoen arbeidsplaatsen. De werkgelegenheidsverliezen in de landbouw, de industrie en de bouwnijverheid zijn dus ruimschoots gecompenseerd door de groei van de dienstensector. In vergelijking met Nederland bleef het verlies aan banen in de bouw en de industrie beperkt terwijl de groei in de dienstensector belangrijk hoger was. Alleen in de landbouw was de afkalving groter. Per saldo heeft de totale Gelderse werkgelegenheid zich tot het midden van de jaren negentig beter ontwikkeld, nadien is de groei wat achtergebleven. 2.2

De Gelderse economie in 2020

In het Gelderse toekomstscenario, dat gebaseerd is op het CPB-scenario "Global Competition", wordt de economie beheerst door een dynamische technologische ontwikkeling, sterke internationalisering en een grote rol van het marktmechanisme. De economische groei in Europa en in Nederland is hoog, er is veel aandacht voor deregulering en liberalisering. De internationale handel bloeit. Liberalisering, deregulering en een felle concurrentiestrijd leiden tot een sterke economische dynamiek die belangrijke sociale gevolgen heeft: de flexibilisering van de werktijden zet door, er treden krachtige individualiseringstendensen op en de verzorgingsstaat wordt soberder ingericht. De arbeidsparticipatie van vrouwen zal sterk toenemen.

3

Ondanks de sterk terugvallende bevolkingsaanwas ligt het groeitempo van de beroepsbevolking daardoor toch nog redelijk hoog. Het arbeidsaanbod van mannen blijft de komende 25 jaar vrijwel gelijk; het arbeidsaanbod van vrouwen neemt daarentegen toe met meer dan 50%. Terwijl tot voor kort nog bijna tweederde deel van het arbeidsaanbod uit mannen bestond, zal in 2020 bijna een evenwicht zijn bereikt. Ongeveer de helft van de beroepsbevolking bestaat dan uit vrouwen. Een tweede belangrijke verandering speelt zich af in de leeftijdsopbouw: het aantal jongeren daalt met ca. 10% en het aantal beroepsbeoefenaren boven de 45 jaar verdubbelt. In de werkgelegenheidsontwikkeling worden verschillende trendbreuken voorzien: het verlies aan agrarische werkgelegenheid verdubbelt, de afname bij de industrie halveert. Tegelijkertijd neemt de werkgelegenheid in de bouwnijverheid weer toe. Bij alle wisselingen en omslagpunten lijkt de groei van de dienstensector een constante factor in de economische ontwikkeling. Deze zal de komende periode bijna even hoog uitvallen als in het verleden. Per saldo groeit de totale werkgelegenheid iets sneller dan in de afgelopen 25 jaar. In vergelijking met Nederland is de landbouwproblematiek in Gelderland ernstiger en ingrijpender. Evenals in het verleden zal de dienstensector veruit de belangrijkste banenmotor zijn. Voor de industrie en de bouwnijverheid treedt een belangrijk keerpunt op. Hadden deze sectoren in het verleden te kampen met ernstige werkgelegenheidsverliezen, in de toekomst zal de industriële werkgelegenheid nog maar weinig afnemen terwijl in de bouw een substantiële groei optreedt. De totale Gelderse werkgelegenheidsgroei neigt naar het landelijk gemiddelde. Per saldo ontstaan tussen 2000 en 2020 in Gelderland bijna 150.000 nieuwe banen. De vraag naar arbeid stijgt sneller dan het aanbod van arbeid. Tot 2020 is de trend van de werkloosheid daardoor dalend hetgeen resulteert in een zeer laag werkloosheidsniveau. 2.3

Actuele ontwikkelingen

De afgelopen jaren werden gekenmerkt door een hoogconjunctuur. In de loop van 2000 kwam daarin enige kentering. In het laatste kwartaal van 2001 was de internationale conjunctuuromslag onmiskenbaar. Volgens de voorlopige cijfers heeft zich in Nederland en Gelderland in 2001 toch nog een bevredigende economische groei voorgedaan, daalde de werkloosheid gestaag en nam de werkgelegenheid opnieuw krachtig toe. De vooruitzichten voor de komende jaren zijn echter onzeker. Op dit moment is niet te voorspellen of de conjunctuur zich snel zal herstellen of dat rekening moet worden gehouden met een langdurige recessie. De historie leert dat er periodiek momenten optreden waarin de conjunctuur verslechtert. In het Gelderse toekomstscenario is een dergelijke terugval voorzien in de periode 2000-2005. De banengroei halveert en zakt terug tot 1% of minder. Dit leidt onmiddellijk tot een scherpe stijging van de werkloosheid. Bij een aanhoudende conjunctuurdaling tot 2005 moet gevreesd worden dat de werkloosheid in Gelderland met eenderde zal toenemen. Daarmee zou de werkloosheid dan weer terug zijn op het niveau van de begin jaren negentig. Maar intussen is het nog niet zover. Het staat immers niet vast dat de conjunctuuromslag een langdurig karakter zal krijgen. Toch moet ervan uit worden gegaan dat op korte termijn de werkloosheid niet verder zal afnemen. De beroepsbevolking blijft trendmatig groeien, de werkgelegenheidsgroei dreigt te stagneren. Een stijging van de werkloosheid lijkt onder die omstandigheden eerder waarschijnlijk. In het Gelderse toekomstscenario wordt ervan uitgegaan dat de economische groei zich na 2005 wezenlijk herstelt. Ook dan hervat de arbeidsmarkt de trendmatige ontwikkeling naar evenwicht.

4

2.4

Ruimte voor bedrijven tot 20202

De vraag naar bedrijventerreinen De verwachte ontwikkeling van de economie in combinatie met een trendmatige ontwikkeling naar zorgvuldiger ruimtegebruik is door het Centraal Planbureau gebruikt voor de prognose van de vraag naar bedrijventerreinen. Via eigen onderzoek zijn deze gegevens doorvertaald naar de Gelderse gemeenten. Voor de verdere toelichting op deze onderzoekmethodiek zij verwezen naar het onderzoek "Ruimte voor Bedrijven". De Gelderse vraag naar bedrijventerreinen neemt tot 2020 toe met bijna 2500 ha. Het totale areaal aan collectief bedrijventerrein in Gelderland bedraagt op dit moment ruim 6500 ha. Volgens de behoefteraming zal dit dus moeten aangroeien tot ca. 9000 ha in 2020, een stijging van bijna 40%. Het tempo waarin nieuwe bedrijventerreinen worden uitgegeven weerspiegelt over het algemeen de fase waarin de economische conjunctuur zich bevindt. Het langjarig gemiddelde ligt op ongeveer 115 ha. Gedurende de economische crisis viel de uitgifte in de eerste helft van de jaren tachtig terug tot 50 ha per jaar. Onder invloed van de recente hoogconjunctuur lag de verkoop in de jaren 1997-1999 op een zeer hoog niveau. De uitgifte in 2000 duidt echter al weer op een kentering. De conjuncturele afvlakking heeft in 2000 geleid tot een meer gematigde verkoop van 120 ha. In de toekomst moet eveneens rekening worden gehouden met sterke fluctuaties. Gemiddeld over de hele prognoseperiode wordt geraamd dat er ruim 120 ha aan nieuw terrein per jaar nodig is.

2

Onderzoek Ruimte voor Bedrijven, confrontatie vraag en aanbod 2020. Bureau Economisch Onderzoek, provincie Gelderland, maart 2000

5

Het aanbod aan bedrijventerreinen Tegenover de vraag naar bedrijventerreinen staat het aanbod. Het aanbod van bedrijventerreinen bestaat uit de nog aanwezige ruimte op bestaande locaties (terstond uitgeefbaar terrein) en de nog niet terstond uitgeefbare terreinen. De niet terstond uitgeefbare voorraad bestaat uit plannen die zijn opgenomen in vastgestelde, goedgekeurde, vigerende en ontwerpbestemmingsplannen (harde plannen).

Tabel 1

Planologische voorraad bedrijventerreinen verdeeld naar "terstond uitgeefbaar" en "in planning" 1985-2001, Gelderland in ha planologische voorraad

terstond uitgeefbaar

1985-1995 929 1995 926 1996 1090 1997 1104 1998 1181 1999 1254 2000 1101 2001 1031 Bron: IBIS Gelderland, provincie Gelderland

395 340 393 443 366 326 319 352

niet terstond uitgeefbaar/ harde plannen 533 586 697 661 815 928 782 679

De terstond uitgeefbare voorraad is over meerdere jaren bezien tamelijk constant en beweegt zich rondom de 400 ha. De voorraad "terreinen in planning" vertoonde in de tweede helft van de jaren negentig een sterke stijging. De laatste twee jaar is de planningsvoorraad echter snel geslonken. Afgezet tegen het verleden bevindt de huidige planologische voorraad zich nog steeds op een hoog niveau. Confrontatie van vraag en aanbod Uit de confrontatie van vraag en aanbod voor geheel Gelderland blijkt dat op middellange termijn geen ernstige discrepanties zijn te verwachten. Qua hectares is het huidige aanbod bedrijventerreinen tezamen met de geplande uitbreidingen voldoende om de vraag tot 2010 op te vangen (1031 ha is bij een gemiddelde jaarlijkse uitgifte van ca. 120 ha voldoende voor 8 à 9 jaar). Dit betekent overigens niet automatisch dat zich in die periode geen tekorten zullen voordoen. Weliswaar lijkt de plancapaciteit voldoende voor de komende 8 à 9 jaar, maar dit garandeert nog niet dat het geplande aanbod ook tijdig en op de juiste plek voor de markt beschikbaar komt. Een goede voorraadbewaking en een flexibel planningsbeleid zijn in dat verband van kardinaal belang. Voor geheel Gelderland worden op middellange termijn in planologisch opzicht dus geen ernstige discrepanties gesignaleerd. Wordt evenwel gekeken naar de direct voor de markt beschikbare voorraad, dan blijkt de terreinvoorraad (per 1 januari 2001) in Rivierenland, op de Noordwest Veluwe en in Arnhem/Nijmegen slechts voldoende voor 1,5 à 2 jaar. Vanuit de marktvraag bezien is de conclusie dat in deze regio’s op korte termijn nieuwe locaties beschikbaar moeten komen, danwel dat de vigerende plannen in uitvoering moeten worden genomen. In de overige regio’s is de terstond uitgeefbare voorraad naar verhouding ruim bemeten.

6

Tabel 2

Behoefteraming en de planologische voorraad (terstond uitgeefbaar + niet terstond uitgeefbaar) planologische voorraad in ha

Behoefteraming in ha onderzoek Ruimte voor Bedrijven totaal per waarvan terstond uitgeefbaar totaal voor de periode 1 januari 2001 2001-2005 Vallei 109 53 68 NW Veluwe 45 13 46 Stedendriehoek 158 84 76 Arnhem/Nijmegen 269 97 211 Achterhoek 195 73 102 Rivierenland 254 32 101 Gelderland 1030 352 603 Bron: planologische voorraad: IBIS Gelderland; behoefteraming: onderzoek Ruimte voor Bedrijven provincie Gelderland

De hier gepresenteerde cijfers hebben betrekking op regio’s en zijn niet gedifferentieerd naar kwaliteit. Voor een juiste beoordeling is echter ook de lokale situatie van belang en zijn zaken als kwaliteit, ontsluiting, inrichting en kavelgrootte van doorslaggevende betekenis. Hoewel in planologisch opzicht - en gemeten in hectare - er op het niveau van de regio als geheel dus geen problemen hoeven te zijn, kunnen er binnen de regio wel ernstige knelpunten bestaan. Zo lijkt bijvoorbeeld op basis van de voorraadinventarisatie de regionale plancapaciteit voor zware industrieterreinen voldoende voor de komende twee decennia. Hierbij moet echter de kanttekening worden geplaatst dat een deel van de voorraad slechts op papier aanwezig is. In de praktijk gebeurt het nogal eens dat gemeenten de reeds gevestigde bedrijven toezeggen dat er geen milieuhinderlijk bedrijf in hun nabijheid zal worden toegestaan. Hoeveel ruimte er feitelijk nog voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid beschikbaar is, is daardoor hoogst onduidelijk. 2.5

Samenvatting

Het Gelderse toekomstscenario gaat uit van een gunstige economische conjunctuur op lange termijn. De werkgelegenheidsgroei zal onder die omstandigheden nog iets sneller verlopen dan in de afgelopen 25 jaar. De dienstensector zal evenals in het verleden veruit de belangrijkste banenmotor zijn. Tussen 2000 en 2020 zullen in Gelderland bijna 150.000 nieuwe banen ontstaan. De beroepsbevolking neemt in dezelfde periode toe met ongeveer 130.000 personen. De vraag naar arbeid stijgt dus sneller dan het aanbod van arbeid. Tot 2020 is de trend van de werkloosheid daardoor dalend hetgeen resulteert in een zeer laag werkloosheidsniveau. De afgelopen jaren werden gekenmerkt door een hoogconjunctuur. In de loop van 2000 kwam daarin enige kentering. In het laatste kwartaal van 2001 was de internationale conjunctuuromslag onmiskenbaar. Bij een aanhoudende conjunctuurdaling tot 2005 moet gevreesd worden dat de werkloosheid in Gelderland met eenderde zal toenemen. Daarmee zou de werkloosheid weer terug zijn op het niveau van begin jaren negentig. Op dit moment is echter niet te voorspellen of de conjunctuur zich snel zal herstellen of dat rekening moet worden gehouden met een langdurige recessie. Wij verwachten evenwel dat op korte termijn de werkloosheid niet verder zal afnemen. De Gelderse vraag naar bedrijventerreinen neemt tot 2020 toe met bijna 2500 ha. Gemiddeld komt dit neer op een jaarlijkse behoefte aan nieuw terrein van ruim 120 ha per jaar. Het huidige aanbod aan bedrijventerreinen (stand per 1 januari 2001) omvat ongeveer 1000 ha, waarvan ca. 350 ha direct beschikbaar.

7

Ruim 650 ha zit in de planning en zal in de komende jaren op de markt komen. De plancapaciteit lijkt dus voldoende voor de komende 8 à 9 jaar, maar dit garandeert nog niet dat het geplande aanbod ook tijdig op de juiste plek en met de juiste kwaliteit voor de markt beschikbaar komt. Zo blijkt de terstond uitgeefbare voorraad in Rivierenland, op de Noordwest Veluwe en in Arnhem/ Nijmegen slechts voldoende voor 1,5 à 2 jaar. Vanuit de marktvraag bezien is de conclusie dat in deze regio’s op korte termijn nieuwe locaties beschikbaar moeten komen, danwel dat de vigerende plannen in uitvoering moeten worden genomen. In de overige regio’s is de terstond uitgeefbare voorraad naar verhouding voldoende.

Tabel 3

West Veluwe/Vallei waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Noordwest Veluwe waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Stedendriehoek waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Arnhem/Nijmegen waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Achterhoek waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Rivierenland waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein Gelderland waarvan: gemengd terrein zwaar distributieterrein

Behoefteraming onderzoek Ruimte voor Bedrijven De vraag naar bedrijventerreinen 2001-2020 naar kwaliteit, in ha (exclusief MTC) 2002-2020 332 290 15 27 190 164 12 15 306 271 11 24 878 773 37 68 305 266 12 27 407 346 17 44 2420 2109 105 205

2001-2005 68 63 0 5 46 42 2 2 76 71 1 4 211 195 3 12 102 96 3 4 101 94 0 7 603 561 9 33

2006-2010 87 77 5 5 52 46 4 2 87 78 5 4 245 219 14 12 95 85 5 4 122 107 6 9 688 612 40 36

2011-2020 177 150 10 18 92 76 6 10 144 122 6 16 422 359 20 44 109 85 4 20 185 146 11 29 1129 937 56 136

Bron regionale gegevens: Onderzoek Ruimte voor Bedrijven, Bureau Economisch Onderzoek, provincie Gelderland; Bron Gelders randtotaal: BLM, CPB. Bij de vraagberekeningen is onderscheid gemaakt naar drie kwaliteiten (de definities zijn ontleend aan IBIS, Werklocaties 1997, RPD): Gemengd bedrijventerrein: terreinen met een hindercategorie 1 t/m 4, bestemd voor reguliere bedrijvigheid alsmede terreinen die specifiek zijn bestemd voor bedrijven met hoogwaardige (productie- en/of R&D-)activiteiten, en niet behorend tot de terreinen die zijn getypeerd als distributiepark. Zwaar industrieterrein: dit zijn terreinen waar vestiging van alle soorten bedrijvigheid toegestaan is (inclusief milieuhinderlijke bedrijven) en terreinen waar minimaal bedrijvigheid in hindercategorie 5 is toegestaan. Distributiepark: terreinen die specifiek zijn bestemd voor transport- en distributiebedrijven.

8

3

BELEIDSDOELEN EN PLANNINGSOPGAVEN

Op papier lijkt de totale planologische voorraad in Gelderland aan terstond uitgeefbare terreinen en harde plannen in hectares voldoende om de vraag tot 2010 op te vangen. Kijken wij echter per regio, dan is op de korte termijn al een tekort aan terstond uitgeefbaar terrein te verwachten in Rivierenland, Noordwest Veluwe en Arnhem/Nijmegen. Daarnaast dreigen in kwalitatief opzicht discrepanties te ontstaan, onder meer voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid. Bovendien zal naar verwachting na 2010 nog een nieuwe vraag van ongeveer 1500 ha geaccommodeerd moeten worden. Inspelen op deze kwantitatieve en kwalitatieve behoeften is niet alleen van economisch belang voor de provincie, maar is ook een maatschappelijke zorg ten aanzien van behoud en voortzetting van voldoende werkgelegenheid voor de groeiende beroepsbevolking van onze provincie. Bovendien vragen deze opgaven, conform "Trekkracht", om zorgvuldige afstemming ten opzichte van natuur, ecologie en woonklimaat. In dit hoofdstuk maken wij helder wat hiertoe onze ambities zijn en tot welke planningsopgaven dit leidt. 3.1

Ambities

Bij ons economisch beleid zetten wij in op kwaliteit. Behoud van de groene omgeving speelt een grote rol bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. Versnippering van stedelijke ontwikkelingen binnen de groene ruimte willen wij zo veel mogelijk voorkomen. Het groene karakter maakt Gelderland immers juist tot een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven. Kwaliteit, concentratie en bundeling en zorgvuldig ruimtegebruik zijn hierbij kernbegrippen. In dit kader achten wij ook revitalisering en herstructurering van bestaande verouderde bedrijventerreinen van groot belang. Door revitalisering en herstructurering kan worden voorkomen dat onnodig een beroep op de groene ruimte moet worden gedaan. Wij richten het beleid voor bedrijventerreinen op: Voldoende aanbod: de nodige, kwalitatief hoogwaardige ruimte bieden aan bedrijven, maar niet zonder meer en overal. Waar nodig door revitalisering en herstructurering van bestaande terreinen. Hierdoor blijft Gelderland een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven en kan voldoende werkgelegenheid gecontinueerd en gecreëerd worden. Ruimtelijke concentratie: het aanbod aan bedrijventerreinen wordt ruimtelijk geconcentreerd op de beste locaties daarvoor aansluitend aan reeds bestaande stedelijke ontwikkelingen binnen en buiten de Economische Hoofdstructuur (EH) van Gelderland. Hierdoor wordt open ruimte zo min mogelijk aangetast, versnippering voorkomen en zorgvuldig ruimtegebruik gestimuleerd. Efficiëntie en duurzame kwaliteit: voldoende variatie bieden en meervoudig gebruik stimuleren met accent op hoogwaardig aanbod aan nieuwe en vernieuwde bedrijventerreinen, zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik en duurzame inrichting en bedrijfsprocessen. Hierdoor wordt verspilling en vermorsing voorkomen en kunnen bedrijventerreinen voor een zeer lange periode aantrekkelijk blijven als vestigingslocatie. Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid: zorgen voor fysieke (liefst multimodale) bereikbaarheid door nieuwe bedrijventerreinen zo veel mogelijk te situeren nabij de bestaande verkeersinfrastructuur op de snijvlakken van wegen, spoorwegen en vaarwegen. Dit, vanwege de mogelijkheden voor verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail (modal shift).

9

Voor een goede en concurrerende elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen worden bedrijventerreinen zo veel mogelijk aangesloten op moderne ICT-infrastructuur. Waar de benodigde infrastructuur (nog) ontbreekt kunnen door "slim te graven" en door samenwerking (parkmanagement) kostenvoordelen worden bereikt. Wij willlen dit proces stimuleren en versnellen. Voorts willen wij in Gelderland een Internet Exchange realiseren waardoor het Gelderse dataverkeer snel en voordeling kan worden getransporteerd en nieuwe bedrijvigheid wordt aangetrokken. Deze ambities worden hierna verder uitgewerkt. 3.2

Voldoende aanbod

Doel is het creëren van een optimaal vestigingsmilieu voor bedrijven, rekening houdende met de wensen van de markt. De Gelderse markt vraagt om geschikte ruimte en bovendien willen wij selectief ruimte bieden aan bedrijvigheid van buiten de provincie. De ontwikkeling van nieuwe terreinen staat daarbij niet los van de bestaande terreinen. Ongeveer driekwart van de vraag naar nieuw terrein in een gemeente is afkomstig van bedrijven uit de betreffende gemeente zelf. Daarbij zijn nieuwe locaties overigens alleen aan de orde nadat de mogelijkheden voor inbreiding en de mogelijkheden voor ruimtewinst door revitalisering en herstructurering optimaal zijn benut3. Omdat in onze provincie de ruimte voor bedrijfsvestiging schaars is, moeten wij zorgvuldig met de beschikbare ruimte omgaan. Op bestaande terreinen zijn veel bedrijven gevestigd die een belangrijk aandeel in de Gelderse werkgelegenheid hebben. Behoud van deze terreinen is dan ook belangrijk voor de regionale (en nationale) economie, zeker als ze substantieel van omvang zijn, potentie hebben en planologisch goed gesitueerd zijn. Op de bestaande terreinen kan het vestigingsklimaat verbeterd worden, opdat de continuïteit en uitbreiding van de werkgelegenheid wordt gewaarborgd en bedrijven niet of minder snel de behoefte hebben op zoek te gaan naar een nieuwe locatie. Revitalisering of herstructurering kan bijdragen aan intensiever gebruik van de ruimte en vermindert de omvang van nieuwe ruimteclaims. Daarbij wordt de levensduur van een bedrijventerrein verlengd en dat past uitstekend in ons streven naar een duurzame economische ontwikkeling. Bovendien heeft dit een positief effect op de waarde van het vastgoed, de grond en de bedrijfspanden. Een geherstructureerd terrein voldoet weer aan de eisen van de (reeds gevestigde) bedrijven en blijft daardoor behouden voor economische activiteiten. Om deze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig: A De spanning tussen papier en praktijk wordt verminderd. B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar. C Een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd. A De spanning tussen papier en praktijk wordt verminderd Het komt voor dat de voorraad voor bepaalde sectoren op papier zeer ruim is terwijl in de praktijk geen vierkante meter terrein beschikbaar is. Soms ligt dat aan extra beperkende voorschriften van gemeenten, waardoor voor bepaalde soorten bedrijvigheid (LTD en milieuhinderlijke bedrijvigheid) onwenselijke tekorten kunnen ontstaan.

3

Ook het kabinetsstandpunt ten aanzien van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening koppelt de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen nadrukkelijk aan de opgave om binnenstedelijke terreinen te herstructureren. Voorkomen moet worden dat de gestage afname aan areaal bedrijfsruimte in de steden doorzet.

10

Initiatieven “ Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat er regionaal ruimte is voor alle typen van bedrijven die een (betere) plek moeten hebben. B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar Het aanbod bedrijventerreinen in hectares is tezamen met de geplande uitbreidingen voldoende om de vraag tot 2010 op te vangen, maar een belangrijk deel van de planologische voorraad voor de periode na 2005 is nog niet uitgeefbaar. Daardoor is het onzeker of dit aanbod daadwerkelijk en op tijd voor de markt beschikbaar komt. Initiatieven “ Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat uit de planologische voorraad op tijd voldoende areaal op de juiste plek voor directe uitgifte beschikbaar komt. Wij bieden op basis van regionaal gezamenlijk gesignaleerde knelpunten actieve ondersteuning bij de versnelde realisering van toekomstplannen. “ Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en uitgifte worden via een gezamenlijk met de gemeenten op te zetten elektronisch systeem van monitoring in beeld gebracht. C Een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd De revitaliseringopgave in Gelderland bedraagt op grond van een eerste inventarisatie 1370 ha (bij terreinen groter dan 5 ha4). Wij laten in 2003 een onderzoek uitvoeren naar de daadwerkelijke revitaliseringsbehoefte om hierop nog beter zicht te krijgen ten behoeve van een meerjarige programmering. Revitalisering is gericht op behoud van de werkfunctie van een bedrijventerrein5. Een bedrijventerrein is verouderd als ontsluiting, aanzicht, aanwezige bedrijven, milieukwaliteit en inrichting niet meer aan de eisen van het bedrijfsleven en/of de overheid voldoen. Soms kunnen bedrijven vanwege ruimtegebrek zich niet voldoende ontwikkelen, soms leidt de toegenomen mobiliteit tot problemen met parkeren en laden en lossen en het komt ook voor dat als gevolg van conflictsituaties tussen bedrijven verplaatsing noodzakelijk is. Revitalisering dient zo duurzaam mogelijk te geschieden, waarbij stimulering van de verduurzaming van de inrichting en van de individuele bedrijfsvoering belangrijke aandachtspunten zijn. In Nederland moeten grote inspanningen worden verricht om de vele verouderde bedrijfsterreinen te revitaliseren danwel te herstructureren. Ook in Gelderland is dat het geval. Het Ministerie van Economische Zaken geeft aan herstructurering van bedrijventerreinen de komende jaren een hoge prioriteit. In "Trekkracht Gelderland" hebben Provinciale Staten zich eveneens uitgesproken voor intensivering van het beleid.

4

De behoefte aan revitalisering bij bedrijfsterreinen die kleiner zijn dan 5 ha is ook in kaart gebracht. Deze behoefte is ongeveer 100 ha.

5

Onder revitalisering vallen alle eenmalige ingrepen in het bedrijventerrein die tot doel hebben de veroudering van het terrein als geheel te bestrijden en die niet tot het reguliere onderhoud kunnen worden gerekend. De revitaliseringsopgave is een opgave van reeds lopende maar nog niet afgeronde projecten plus die terreinen waarvan wij vinden dat ze in de toekomst zouden moeten worden gerevitaliseerd. Het gaat hierbij niet om een limitatieve opgave. In hoofdstuk 4 wordt nader op de regionale revitaliseringsbehoefte ingegaan.

11

Ook in het Convenant "Samenwerking in de regio" hebben de ministeries van VROM, EZ, de provincies en de VNG uitgesproken hun beleid te richten op het versneld realiseren van een kwaliteitsslag en het afremmen van veroudering van bedrijventerreinen. Het is, zo blijkt uit verschillende publicaties, op grond van kengetallen niet goed mogelijk een raming op te stellen van de kosten van revitalisering. Daarvoor zijn de omstandigheden per terrein te verschillend. Voor een globale raming van de revitaliseringskosten voor Gelderland gaan wij uit van € 0,5 miljoen per ha. Dat is gebaseerd op de bedrijfslocatiemonitor van het CPB, het Ministerie van EZ en het Ministerie van VROM. Met de revitalisering van de ca. 1370 ha in Gelderland is zo een bedrag gemoeid van bijna € 700 miljoen. De overheid subsidieert echter alleen maatregelen in het openbaar gebied. De totale kosten per ha openbaar gebied bedraagt € 200.000,--. Indien de provincie daarvan 10% voor haar rekening zou nemen, betekent dat een beslag op provinciale middelen van ongeveer € 27,5 miljoen. Veelal ontbreekt het gemeenten aan voldoende capaciteit om processen van revitalisering en herstructurering in gang te zetten. Om te komen tot een meer systematische en adequate aanpak wordt onder meer in Noord-Brabant de oprichting van een herstructureringsmaatschappij en een herstructureringsfonds overwogen. Ook wij willen ons hierop nader oriënteren en zullen in de loop van 2003 Provinciale Staten rapporteren over onze bevindingen. Initiatieven “ Wij willen stimuleren dat per bedrijventerreinen (minimaal 5 ha) een haalbaarheids- en masterplan wordt opgesteld dat op basis van overleg met de ondernemers zicht biedt op het collectief realiseren van duurzaamheidwinst. “ Wij bieden hiervoor een subsidiemogelijkheid. Het gaat hierbij dus om een revitaliseringsplan in brede zin (mogelijkheden voor collectieve verduurzaming, zuinig en meervoudig ruimtegebruik, mogelijkheden voor verbetering van de ICT-infrastructuur en multimodaal goederentransport, herstructurering, parkmanagement, optimale energie-infrastructuur). Voor de uitvoering van dit revitaliseringsplan stellen wij eveneens financiële middelen beschikbaar, zowel eigen middelen als middelen van Rijk en EU. De subsidie is gericht op de fysieke inrichtingsmaatregelen en niet op de beheerskosten. Hiervoor hanteren wij een jaarlijks tendersysteem, waarbij de projecten worden gewogen op de hiervorengenoemde aspecten. Wij stellen als eis dat is voorzien in parkmanagement en dat ingegaan wordt op de mogelijkheden voor ruimtewinst, verbetering ICT-infrastructuur en multimodale ontsluiting en collectieve terreingebonden energievoorziening (cascadering, benutting duurzame bronnen, opslag). “ Wij gebruiken het regionaal overleg om per regio zicht te krijgen op de behoefte aan revitalisering en herstructurering. Wij zullen hiernaar een onderzoek laten doen en tevens naar de hiermee gemoeide kosten. “ Wij stellen een onderzoek in naar de wenselijkheid van de oprichting van een herstructureringsmaatschappij en een herstructureringsfonds en zullen Provinciale Staten hierover in de loop van 2003 informeren. “ Wij onderzoeken het instrument van verevening, waarbij revitalisering of herstructurering van bestaande bedrijventerreinen mede wordt bekostigd door een opslag op de grondprijs van nieuw aan te leggen terreinen en bevorderen de oprichting van industrieschappen en daarbinnen de totstandkoming van regionale prijsafspraken. “ Wij onderzoeken de mogelijkheid van instelling van een apart bedrijfsverplaatsingsfonds.

12

3.3

Ruimtelijke concentratie

Doel is om zo veel als mogelijk de nieuwe meer grootschalige economische ontwikkelingen ruimtelijk op de juiste plek te concentreren in de Economische Hoofdstructuur (EH). De EH is een verbijzondering van de Ruimtelijk-Economische Hoofdstructuur uit het streekplan en is de zoekruimte voor nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen, grote stationslocaties, grootschalige distributiebedrijven en zware industrie. Nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot bedrijventerreinen binnen de EH sluiten zo veel mogelijk aan op bestaande stedelijke concentraties. Uiteraard blijven binnen de EH ook mogelijkheden voor de ontwikkeling van lokale en subregionale terreinen bestaan. Het is niet zo dat binnen de EH overal bedrijventerreinen kunnen worden ontwikkeld, ook daarbinnen streven wij naar geconcentreerde ontwikkeling. Buiten de EH stellen wij groen en rust voorop. Daar bestaat alleen de mogelijkheid voor lokale en subregionale bedrijventerreinen ten behoeve van naar aard en schaal passende bedrijvigheid. Ook staan wij hier een grotere concentratie van bedrijventerreinen voor. Uit een oogpunt van concentratie gaan wij uit van binnengemeentelijke bundeling (niet bij elke kern een bedrijventerrein). Ook de ontwikkeling van een intergemeentelijk lokaal bedrijventerrein achten wij uit een oogpunt van zorgvuldig ruimtegebruik aan te bevelen. De ruimtelijke allocatie dient daarbij rekening te houden met het nieuwe locatiebeleid, dat onderdeel is van het kabinetsstandpunt ten aanzien van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening. In plaats van alleen bereikbaarheid, spelen daarin ook zaken rond vitaliteit van het stedelijk gebied, veiligheid, milieu, water en natuur en landschap een rol. Provincies, kaderwetgebieden en gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor de nadere uitwerking van dit rijksbeleid voor hun eigen grondgebied. Wij zullen het locatiebeleid uitwerken in het nieuwe streekplan. Bij gemeenten wordt het locatiebeleid uitgewerkt in de visies voor wonen en werken en in de bestemmingsplannen, die aan het streekplan worden getoetst. Wij hebben dit beleid ook kwantitatief uitgewerkt. In hoofdstuk 2 hebben wij op basis van onderzoek een prognose gegeven van de vraag naar bedrijventerreinen. Uit oogpunt van sterkere ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen vormt deze prognose niet zonder meer het uitgangspunt voor de allocatie van bedrijventerreinen. Voor het formuleren van de beleidsopgave is het onderscheid in endogene en exogene vraag van belang. Wij maken onderscheid in de vraag van reeds in de gemeente gehuisveste bedrijven (endogene vraag) en de vraag als gevolg van gemeentegrensoverschrijdende bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven voor naar aard en schaal bovenlokale bedrijvigheid (exogene vraag). De uitbreidingsbehoefte van het zittende bedrijfsleven (endogene vraag) kan in onze visie in principe, en rekening houdend met aard en schaal, geaccommodeerd worden in de gemeente waarin deze behoefte ontstaat. De exogene ruimtevraag als gevolg van gemeentegrensoverschrijdende bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal zal daarentegen in de EH moeten worden geaccommodeerd. Een uitzondering geldt voor de subregionale kernen buiten de EH. Zij hebben een opvangfunctie voor de exogene vraag uit de directe omgeving, voorzover passend naar aard en schaal. Voor zware industrie alsmede grootschalige transport- en distributiebedrijven geldt zonder meer dat zij moeten worden gevestigd op (boven)regionale terreinen binnen de EH. Om onze ambities te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig: A Concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties. B De ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt. C Het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein. 13

A Concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties Voorkomen moet worden dat de economische bedrijvigheid te veel uitwaaiert en de groene ruimte versnipperd raakt of overal hetzelfde wordt. Dat is niet goed voor de leefbaarheid, noch voor de economie van Gelderland. Initiatieven “ Wij presenteren een beleidsopgave voor de regionale bedrijventerreinenplanning. Deze vormt het uitgangspunt voor het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (zie hoofdstuk 4, Regionale verkenningen). “ Wij willen nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen concentreren binnen de EH aansluitend aan bestaande stedelijke concentraties. “ Niet iedere kern hoeft zijn eigen terrein. “ Wij bevorderen de (her)vestiging van bedrijven, die naar aard en/of schaal niet (meer) passen op de huidige locatie. Dat geldt ook voor bedrijven die vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandigheden niet meer op hun huidige locatie kunnen blijven. “ Wij bevorderen de ontwikkeling van intergemeentelijke bedrijventerreinen. “ Wij bieden door middel van de jaarlijkse Tender Bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid van een financiële tegemoetkoming in de schade van een bedrijf als gevolg van verplaatsing. B De ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt Voorkomen moet worden dat onnodig een beroep op open ruimte wordt gedaan voor verstedelijkingsdoelen, waaronder bedrijfsvestiging. Een doordachte inrichting van een bedrijventerrein kan bijdragen aan zorgvuldig ruimtegebruik. Gezamenlijke parkeervoorzieningen en gezamenlijke opslag bieden ruimtewinst. Goede inpassing vermindert de overlast en hinder voor de omgeving. De provincie is onlangs de discussie gestart over meervoudig ruimtegebruik6. Onder meervoudig ruimtegebruik wordt verstaan: het opnieuw integreren van functies waarbij doelgericht gebruik wordt gemaakt van de derde en vierde dimensie. De derde dimensie is het verweven en stapelen van functies in de hoogte en, door de toepassing van ondergronds bouwen, de diepte. Ondergronds bouwen dient tegen deze achtergrond niet los, maar juist in samenhang te worden gezien met de functies die daarboven worden gerealiseerd. De vierde dimensie is de tijd, waarbij ruimten langer en beter worden benut. Dat kan door ruimten zo te ontwerpen dat ze in de tijd gezien (dag, week, seizoen) voor meerdere functies kunnen worden gebruikt. Hieronder valt ook hergebruik na verlies van de oorspronkelijke functie. In het kader van deze planningsopgave is door ons onderzoek verricht naar de financiële haalbaarheid van intensiever bouwen vergeleken met traditioneel bouwen en de voordelen daarvan voor de ondernemer. De onderzoeksresultaten geven inzicht in welke concepten voor zorgvuldig ruimtegebruik op bedrijventerreinen rendabel zijn en welke concepten niet. Daarbij is via een rekenmodel inzicht gegeven in de meer- en minderkosten van zorgvuldig ruimtegebruik bij bedrijfspanden. Naarmate de huur en grondprijzen hoger zijn, zijn de voordelen voor intensief bouwen groter. Met name grote bedrijfspanden kunnen de investeringskosten beperkt houden. Voor kleinere organisaties kunnen met name bedrijfsverzamelgebouwen of geschakelde gebouwen een uitkomst bieden. Het rapport geeft ook een overzicht van maatregelen die zorgvuldig ruimtegebruik kunnen stimuleren en de rol van de gemeente daarbij.

6

Startnotitie Ondergronds bouwen en meervoudig ruimtegebruik, februari 2001 en de notitie Gelderland gelaagd; Bevordering meervoudig ruimtegebruik als bijdrage aan zorgvuldig ruimtegebruik, Arnhem, 20 november 2001.

14

Door de invoering van de Wet grondexploitatie (waarbij een exploitant/ontwikkelaar een exploitatievergunning moet aanvragen) kan de gemeente eisen neerleggen omtrent inrichting en betaling van kosten. Andere maatregelen die de gemeente kan treffen zijn: heldere communicatie, tegemoetkoming in de kosten (bijvoorbeeld bij het bouwrijp maken van de grond), subsidies en voorschriften ten aanzien van bebouwingspercentages, minimale floorspace, minimale bouwhoogten en parkmanagement. Wij zullen nog nader bezien hoe wij zullen inspelen op de resultaten van dit onderzoek. Initiatieven “ Wij bieden alle gemeenten en/of samenwerkingsverbanden de mogelijkheid om voor hun grondgebied een quick scan uit te voeren naar de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun terreinen. “ Wij gaan na of en in hoeverre wij zorgvuldiger ruimtegebruik kunnen bevorderen in bestemmingsplanvoorschriften. “ Wij willen in het nieuwe streekplan bepalingen opnemen om zorgvuldig ruimtegebruik te bevorderen. C Het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein In specifieke werkmilieus (bedrijventerreinen) dienen uitsluitend bedrijven en voorzieningen toegelaten te worden die niet inpasbaar zijn in andere stads- en dorpsmilieus én die geen arbeids- en bezoekersintensieve functies hebben én een goede aansluiting op het wegennet behoeven. Een van de problemen is het vinden van goede locaties voor milieuhinderlijke en risicovolle bedrijvigheid, grootschalige (vooral transport- en distributie)bedrijven en bedrijven die voor hun functioneren afhankelijk zijn van ligging aan waterwegen. Voorts is het gewenst om industrie die proceswarmte nodig heeft zich, in de nabijheid van grote restwarmteproducenten te laten vestigen. Om concrete vestigingsmogelijkheden voor zware en milieuhinderlijke bedrijven te verbeteren zijn wij het project Inpassing Zware Industrie (IZI) gestart. Gezien de aard en vaak ook de schaal van dergelijke bedrijven zal het hierbij moeten gaan om een bedrijventerrein met een (boven) regionaal karakter. Dit betekent dat voor de zware industrie binnen de EH vestigingsmogelijkheden moeten worden gevonden. Ook de vestiging van grootschalige transport- en distributieactiviteiten zal met name plaats moeten vinden in de EH. Vanwege de spreiding van de regionale vervoersvraag is er echter ook behoefte aan een zekere mate van spreiding van de vestiging van de transportsector in verband met een efficiënte logistiek en transport en het vermijden van onnodige kilometers. Initiatieven “ Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) uitwerken in het nieuwe streekplan. “ In overleg met de regio’s gaan wij na hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de EH beschikbaar is voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid. “ Wij zijn van plan om samen met de regio’s te bezien op welke wijze kan worden voorkomen dat bedrijven uit een andere categorie zich vestigen op locaties die gereserveerd zijn voor zware industrie. “ Per regio bezien wij in welke mate facilitering van de groei van de transportsector buiten de EH gewenst of nodig is. “ Wij bevorderen het transport over water en de beschikbaarheid van voldoende natte terreinen voor bedrijven die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van vervoer over water. In potentie is er een behoefte van ruim 250 ha.

15

3.4

Efficiëntie en duurzame kwaliteit

Doel is om te komen tot bedrijventerreinen van goede kwaliteit. Een kwalitatief goed bedrijventerrein is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven. Zij kunnen daar hun bedrijfsdoelstellingen op het gebied van markt, winstgevendheid, omzet en imago optimaal realiseren. Ook een bedrijfseconomisch verantwoorde aanpak van het milieu ter plekke speelt daarbij een rol. Daarbij gaat het vooral om een goede locatiekeuze en inpassing in de omgeving, een duurzame inrichting, een duurzame inzet van elektriciteit, warmte, water, grondstoffen, afval en reststoffen, personenvervoer, goederentransport en om een adequaat beheer van het terrein. Een duurzaam bedrijventerrein is dan ook een terrein waarop bedrijven zijn gehuisvest die duurzaam ondernemen in hun bedrijfsvoering hebben verankerd, waarbij onder meer wordt samengewerkt tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en overheden om het bedrijfseconomisch resultaat te verbeteren, de milieubelasting te verminderen, de ruimte efficiënt(er) te gebruiken en een aantrekkelijk en afwisselend werkmilieu te scheppen. De ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein is een continue proces: het is nooit af. Door technologische toepassingen en nieuwe inzichten is het mogelijk het terrein in de loop van de tijd steeds meer te "verduurzamen". Dat geldt voor alle bedrijventerreinen binnen en buiten de EH, dus ook voor de bestaande en de te revitaliseren terreinen. Wij zijn begonnen met een aantal pilotprojecten waarmee wij ervaring willen opbouwen met de ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen en de verduurzaming van bedrijfsprocessen en aan de hand daarvan ons beleid zonodig verder uitwerken. De pilots betreffen duurzame bedrijfsprocessen, vormgeving en zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing van een bedrijventerrein, ontwikkeling van een adequaat parkmanagement en de menging van wonen en werken. Aanvullend zijn wij vanuit het energiebeleid in de regio Achterhoek begonnen met de inzet van een "consulent energie op bedrijventerreinen". Deze pilot betreft de systematische selectie van kansrijke combinaties van maatregelen en bedrijven voor duurzamere inzet van energie. Om onze ambities te realiseren zijn de volgende vier planningsopgaven nodig: A Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen. B Verduurzaming van bedrijfsprocessen. C Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering. D Parkmanagement. A Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen Duurzame ontwikkeling van inrichting en inpassing speelt op verschillende schaalniveaus die met elkaar samenhangen. Allereerst de keuze van een locatie: waar dient een nieuw bedrijventerrein ontwikkeld te worden? Bij die keuze spelen verschillende factoren een rol, zoals bereikbaarheid, milieubelasting naar de omgeving en consequenties voor het watersysteem. Deze keuzen zijn van invloed op de indeling en het beheer van het terrein. Dan de keuze van de inrichting van de locatie: hoe richt je het bedrijventerrein duurzaam in, welke maatregelen zijn mogelijk en wat is het effect daarvan op het beheer? Vervolgens is het schaalniveau van de bouw en inrichting van het individuele bedrijfspand aan de orde en tot slot het beheersniveau: hoe beheer je op duurzame wijze het bedrijventerrein en de bedrijfspanden? In het proces om te komen tot verduurzaming van inrichting en inpassing dient aan deze verschillende vragen aandacht besteed te worden. Duurzaam waterbeheer is een belangrijk uitgangspunt. Dit betekent dat vanaf het eerste begin rekening moet worden gehouden met de waterhuishoudkundige aspecten. 16

Om de inbreng van water een plaats in procedures over ruimtelijke plannen en besluiten te geven is inmiddels landelijk de Watertoets ingevoerd. Het kader voor de Watertoets is het vigerend beleid (Vierde Nota Waterhuishouding, Waterbeleid 21e eeuw, Europese kaderrichtlijn Water, Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening, beleidslijn Ruimte voor de Rivier). In deze Watertoets worden alle relevante wateraspecten meegenomen (veiligheid, wateroverlast, verdroging en waterkwaliteit). De Watertoets wordt uitgevoerd bij locatiekeuze, (her)inrichting en beheersplannen. De accenten van de Watertoets kunnen daarbij veschillend zijn. In de landelijke Handreiking watertoets is aangegeven hoe de Watertoets vorm te geven. Deze landelijke Handreiking vormt samen met de provinciale Handreiking bestemmingsplannen het uitgangspunt voor een nog op te stellen checklist met inhoudelijke watercriteria, afgestemd op de Gelderse situatie. Een belangrijke bouwsteen voor de Watertoets en een nieuw op te stellen streekplan vormen de Stroomgebiedsvisies. Deze worden momenteel opgesteld. In deze visies worden alle ruimtelijke wateropgaven, regionaal en de interactie met het hoofdsysteem, behandeld (wateroverlast, watertekort, waterkwaliteit, ruimtebehoefte voor verbetering waterkwaliteit en natte natuur). Dit zijn de wateropgaven waarvoor het waterbeheer in de toekomst aan de lat staat. Deze ruimtelijke wateropgaven worden gematcht met alle andere ruimtevragers, bijvoorbeeld de ruimtevraag uit deze nota. Hoewel in deze nota geen concrete locaties worden aangewezen zal het wel zo zijn dat dit plan uiteindelijk ruimtelijke consequenties heeft. Omdat op dit moment de uiteindelijke ruimtelijke consequenties nog niet in beeld zijn, zal deze nota afgestemd worden met de op te stellen Stroomgebiedsvisies. Uiteindelijke weging vindt plaats binnen het op te stellen streekplan. Ten aanzien van ons milieubeleid gelden nog de volgende aandachtspunten ten aanzien van luchtkwaliteit, geluid, externe veiligheid en bodem. Bij revitalisering van bestaande bedrijventerreinen moet het uitgangspunt zijn dat de belasting voor geluid, geur en externe veiligheid niet toeneemt. De voorkeur is uiteraard dat de milieubelasting ter plaatse verbetert. Bij het inrichten van nieuwe, duurzame bedrijventerreinen moet ernaar worden gestreefd dat de luchtkwaliteit ter plaatse niet verslechtert ten gevolge van de bedrijvigheid. Wij realiseren ons dat dit niet altijd voor 100% mogelijk zal zijn. Wij zullen locatiekeuzen op dit punt van geval tot geval beoordelen. Bij revitalisering van bestaande bedrijventerreinen moet er ten aanzien van geluid en externe veiligheid via individuele maatregelen en eventueel herinrichting naar worden gestreefd dat de bestaande (geluid)belasting afneemt. Nieuwe bedrijventerreinen moeten bij voorkeur niet in de nabijheid van geluids- en stankgevoelige bestemmingen worden gerealiseerd. Voor gezoneerde bedrijventerreinen geldt dat de benodigde geluidsruimte zo klein mogelijk moet zijn. Voor de ontwikkeling van nieuwe terreinen en revitalisering is het tot slot van belang dat in een vroeg stadium van de planvorming bekend is of bodemverontreiniging en grondwaterverontreiniging aanwezig zijn. In dat geval zal een eventueel saneringstraject qua tijdsplanning, gewenste bodemkwaliteit en financiering een plaats moeten krijgen in de totale ontwikkeling. Vroegtijdige afstemming over toekomstig gebruik en de daarbij behorende bodemkwaliteit is dan noodzakelijk voor een duurzame ontwikkeling.

17

Initiatieven “ Wij starten een aantal pilotprojecten voor de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein. Wij hebben daarover ook afspraken gemaakt met het Rijk (IPO-EZ-VNG-convenant en Regioconvenant Oost-Nederland7). Centraal staat hierbij het revitaliseren danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties met het oog op zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan met ruimte en milieu. “ Wij onderzoeken de mogelijkheid om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen verplicht te stellen. “ Er zal afstemming plaatsvinden tussen de op te stellen Stroomgebiedvisies en deze Nota Bedrijventerreinen. “ Bij alle ruimtelijke plannen en besluiten moet de Watertoets toegepast worden. Ook wij moeten bij de beoordeling van dergelijke plannen en besluiten een Watertoets uitvoeren. Wanneer naar onze mening de waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen onvoldoende aandacht krijgen, zal dit voor ons een reden zijn om het betreffende (bestemmings)plan niet goed te keuren8 B Verduurzaming van bedrijfsprocessen Voor het in stand houden van een duurzaam bedrijventerrein zijn ondernemers nodig die duurzaam ondernemerschap hoog in het vaandel hebben staan. Duurzaam ondernemen is maatschappelijk verantwoord ondernemen, het in de bedrijfsvoering rekening houden met de gevolgen voor mens, milieu en economie. Daarbij worden bedrijven continu afgerekend op het behalen van individuele en collectieve milieudoelen. Vestiging op een duurzaam terrein kan daarbij helpen. Wij vinden dat de bedrijven op een bedrijventerrein het milieu zo min mogelijk mogen belasten. Bedrijven moeten zowel individueel als gezamenlijk blijven zoeken naar milieu-innovaties om duurzamer te ondernemen. Dat kan door te kijken hoe de milieubelasting kan worden voorkomen en gebruik te maken van de toepassing van schone technologie in het productieproces en door samenwerking tussen bedrijven om de cumulatieve milieubelasting te verminderen, bijvoorbeeld in het zo veel mogelijk sluiten van kringlopen van energie, water en stoffen. Opties zijn ook het voorkomen van milieubelasting door toepassing van grondstof- en energiebeperkende processen, het benutten van duurzame energiebronnen en warmte/koudeopslag op locatie, de gezamenlijke inkoop en uitwisseling van energie, grondstoffen en water, energieopslag, het combineren van vervoer van goederen en personen, collectieve inzameling en afvoer van afvalstoffen en gezamenlijk gebruik van voorzieningen en bedrijfsfuncties.

7

Het actiepunt "Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen" uit het Regioconvenant Oost-Nederland heeft direct betrekking op de inrichting van bedrijventerreinen. Doel van het actiepunt is revitalisering danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties, waarbij zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan met ruimte en milieu uitgangspunten zijn.

8

In de Watertoets worden alle relevante wateraspecten meegenomen (veiligheid, wateroverlast, verdroging en waterkwaliteit). Bij het zoeken naar nieuwe locaties is het effect op het watersysteem mede bepalend voor de locatiekeuze. Voor het bepalen van die effecten is de ligging ten opzichte van het watersysteem van belang (hoog en droog of laag en nat), de behoefte en de beschikbaarheid aan/van proceswater, watergevoelig gebruik in de omgeving (waterwingebied, EHS) en veiligheidsrisico’s vanuit overstroming/ wateroverlast. Bij de inrichting van locaties spelen zaken als waterneutraal bouwen (ophogen versus ontwatering, vasthouden, bergen, afvoeren), sluiting waterketen/cascadering/hergebruik, afkoppelen verhard oppervlak, beperking grond-/drinkwatergebruik, behoud/herstel ecosystemen en voorkomen van difuse verontreiniging (uitloging, beperking bestrijdingsmiddelen).

18

Initiatieven “ In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met de provincie Overijssel de afspraak gemaakt om een project te starten om bedrijven in onze provincies vertrouwd te maken met de beginselen van duurzaam ondernemen. “ Wij onderzoeken de mogelijkheid om door bedrijven een quick scan te laten uitvoeren voor preventiemaatregelen op het gebied van afval en emissies (preventiescan) en deze eventueel te combineren met het via NOVEM aangeboden instrument "duurzame-energiescan" voor bedrijventerreinen. Wij zullen hierover in de loop van 2003 met voorstellen komen. Ook is de milieuvergunning een relevant instrument. “ Wij willen binnen vijf jaar in samenwerking met de regio’s en betrokken gemeenten voor alle regionale bedrijventerreinen de gewenste milieukwaliteit vaststellen en afspraken maken over het beheer van de totale milieubelasting van deze terreinen. Hiervan is afhankelijk of individuele bedrijven geplaatst worden en een vergunning krijgen op deze terreinen. C Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering Verduurzaming valt of staat met bewuste overheden en bedrijven die hun gedrag aanpassen. Men dient overtuigd te worden van de meerwaarde van een duurzame inrichting van een terrein. Daarvoor is communicatie en kennisoverdracht essentieel. Wij hebben samen met TNO, ECN, KEMA, NOVEM en de gemeenten Apeldoorn, Arnhem en Nijmegen een proceshandreiking opgesteld voor gemeenten ("Werken aan duurzaamheid op bedrijventerreinen"), waarin alle aspecten van de realisering van een duurzaam bedrijventerrein de revue passeren. Dit is één van de bouwstenen voor de beoogde bewustwording en gedragsverandering. Initiatieven “ Wij zullen gerichte acties ondernemen om bewustwording en gedragsverandering bij de verschillende actoren te bevorderen. “ Wij bieden een subsidiemogelijkheid voor de opstelling van een revitaliseringsplan om op bestaande bedrijventerreinen te komen tot samenwerking met betrekking tot duurzame inrichting en adequaat terreinbeheer. Om onze ambities om te zetten in effectieve samenwerking met gemeenten zullen wij een menukaart ontwikkelen waarin ons ondersteuningsaanbod voor duurzame bedrijventerreinen (subsidiemogelijkheden voor masterplan, preventie- en/of DE-scan, procesondersteuning) en de condities worden gebundeld. “ De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek tot aanjager voor duurzame terreinen en speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces en gemeentelijke advisering. D Parkmanagement Goed terreinbeheer (parkmanagement) is een waarborg voor behoud van kwaliteit en aantrekkelijkheid van een bedrijventerrein voor een lange periode. Kenmerk van een duurzaam bedrijventerrein is de aanwezigheid van een collectief voorzieningenniveau van goede kwaliteit en een goed beheer van de beschikbare ruimte. Daarvoor is een goed functionerende organisatie nodig als aanjager voor parkmanagement. Initiatieven “ In de nieuwe tenderregeling revitalisering en herstructurering van bedrijventerreinen (zie paragraaf 3.2, C) zal adequaat terreinbeheer een belangrijk criterium zijn voor toekenning van subsidie. “ Wij willen dat de GOM op verzoek behulpzaam is wanneer belanghebbende partijen op een bedrijventerrein afspraken willen maken over de inrichting en het beheer van het terrein.

19

3.5

Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid

Bereikbaarheid is voor veel bedrijven een belangrijke factor bij hun locatiekeuze. Nieuwe, grotere bedrijventerreinen worden daarom gesitueerd op de best bereikbare locaties in de Economische Hoofdstructuur nabij en zo veel mogelijk ontsloten door reeds aanwezige multimodale infrastructuur en dichtbij de bestaande steden. Dat heeft een positief effect op goederenstromen en op het personenverkeer. Multimodale overslag van goederen levert een bijdrage aan het terugdringen van congestie bij het vervoer over de weg. Concentratie nabij de steden biedt kansen voor bundeling van stromen in het personenvervoer en voor adequaat vervoersmanagement op bedrijventerreinniveau. Inzake de bereikbaarheid en infrastructuur zal bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen nadrukkelijk rekening dienen te worden gehouden met de uitgangspunten en wegennetvisie zoals die in ons PVVP staan vermeld. Bij overleg en planvorming dient het thema infrastructuur van het begin af te worden meegenomen. Daarbij dient ook de financiering van eventuele aanvullende (provinciale) weginfrastructuur te worden betrokken. Wij willen daarbij bezien of andere financieringswijzen en/of -bronnen gewenst of mogelijk zijn. Naast fysieke bereikbaarheid is in toenemende mate ook de elektronische bereikbaarheid van strategische betekenis voor bedrijven. Wij willen optimale glasvezelvoorzieningen en een Internet Exchange in Gelderland. Een fors deel van de bedrijventerreinen in Gelderland zal op termijn behoefte krijgen aan verbetering van hun huidige elektronische bereikbaarheid. Hierbij gaat het om terreinen in het economische kerngebied van Gelderland, maar ook om terreinen buiten dit kerngebied die voor telecombedrijven op dit moment minder luctratief zijn. Bundeling van de vraag op regionale bedrijventerreinen maakt de aanleg van glasvezel door telecombedrijven commercieel aantrekkelijk. Om deze doelen te realiseren zijn de volgende drie planningsopgaven nodig: A Stimuleren van multimodaal goederenvervoer. B Stimuleren van bereikbaarheid per openbaar vervoer en vervoermanagement in het personenverkeer. C Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid. A Stimuleren van multimodaal goederenvervoer In de komende decennia wordt een verdubbeling van het goederenvervoer verwacht. Vooral het containervervoer zal fors groeien, ook als transitovervoer door Gelderland. Het aandeel van het wegvervoer zal verder stijgen. Meer goederenvervoer per binnenschip en per trein is daarom uit oogpunt van leefbaarheid en bereikbaarheid van groot belang. Multimodale terminals en bedrijventerreinen zouden ruimtelijk moeten worden gekoppeld. Het idee voor een kwaliteitsnet goederenvervoer uit het nationale verkeers- en vervoerbeleid sluit hierop aan. Dat is de samenhangende "hardware" van verbindingen voor goederentransport over weg, spoor en water, knooppunten en bedrijfsterreinen. De ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen vormen een belangrijk onderdeel van dit netwerk. De bereikbaarheid over de weg van bedrijventerreinen is daarbij een belangrijk criterium voor functietoekenning aan onze provinciale wegen. Omgekeerd geldt natuurlijk ook het principe dat bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen rekening wordt gehouden met de bestaande functieindeling van ons wegennet. Behalve de weg dienen ook water en rail beter benut te worden.

20

De ligging aan de internationale goederenstroom over water (Waal) en straks ook via het spoor (Betuwelijn) maakt het mogelijk om het KAN tot een multimodaal knooppunt van regionale en (inter) nationale goederenstromen te ontwikkelen. Gekoppeld aan de Betuweroute komt er een Container Uitwissel Punt (CUP) en de provincie zal daar de ontwikkeling van het Rail Service Center (RSC) bevorderen. Met het oog op een rendabele exploitatie daarvan zal worden onderzocht hoe een bedrijventerrein kan worden ontwikkeld voor aan het RSC gelieerde bedrijvigheid. De bestaande haventerminal aan de Waal in Nijmegen zal in overleg met de betrokken partijen verder worden uitgebreid. Wij zullen het initiatief nemen om een visie op te stellen op de structuur van overslagpunten in Gelderland. Initiatieven “ Wij stimuleren met financiële steun voorbeeldprojecten die het draagvlak vergroten bij marktpartijen voor een verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail en dragen bij aan de totstandkoming van de benodigde infrastructuur. “ De keuze van locaties voor nieuwe regionale bedrijventerreinen stellen wij mede afhankelijk van de mogelijkheid om daar multimodaal goederenvervoer te realiseren. “ Op bestaande regionale bedrijventerreinen stimuleren wij multimodaal vervoer door innovatieve samenwerkingsprojecten op dit gebied te helpen. “ Wij willen multimodale overslagactiviteiten in het nieuwe streekplan benoemen zodat gemeenten in hun bestemmingsplannen deze activiteiten specifiek kunnen bestemmen. “ Wij maken een visie op goederenvervoer over water met daarin een netwerk aan overslagpunten in aanvulling op de gewenste haven- en railterminalvoorzieningen (CUP/RSC) in het KAN. In het nieuwe Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan (PVVP) wordt deze visie uitgewerkt. “ Wij ondersteunen het idee van een kwaliteitsnet goederenvervoer van weg, water en rail in samenhang met de ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen. In het nieuwe PVVP wordt dit nader uitgewerkt. “ Wij verkennen de financieringsopties ten behoeve van de (provinciale) weginfrastructuur ten behoeve van de ontsluiting van bedrijventerreinen. “ Wij willen met de gemeenten/terreinbeheerders afspraken maken over het zuinig omgaan met het areaal aan natte kavels. Natte kavels mogen niet worden uitgegeven aan bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, zullen in overleg met de regio "droge" bedrijven van natte kavels verplaatst worden. B Stimuleren van bereikbaarheid per openbaar vervoer en vervoersmanagement in het personenverkeer De bereikbaarheid van bedrijventerreinen per openbaar vervoer wordt van belang geacht. Bestemmingsplannen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen worden getoetst op dit aspect. Deze bestemmingsplannen dienen te voldoen aan de minimum openbaarvervoerkwaliteit zoals wij die in de streekplanuitwerking Verbinden en Ontsluiten ("Netwerknota") hebben aangegeven. Om de groei van het autogebruik in het woon-werkverkeer te beperken is vervoersmanagement noodzakelijk. Het succes van een collectief vervoersproject op een bedrijventerrein staat of valt met voldoende omvangrijke vervoersstromen. Daarom willen wij dat in een vroeg stadium van de planvorming van nieuwe terreinen wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor collectief vervoer. Beleid en criteria hiervoor staan in de Netwerknota en in de Nota Handreiking bestemmingsplannen.

21

C Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid Uit onderzoek samen met de regionale partners naar de elektronische ontsluiting van 29 Gelderse bedrijventerreinen komt naar voren dat op korte termijn behoefte zal ontstaan aan verbeterde ICTinfrastructuur9. In Arnhem/Nijmegen en op terreinen met veel zakelijke dienstverleners zijn nu nog geen problemen, maar dit beeld is minder rooskleurig op terreinen met minder veeleisende gebruikers en in de economische "periferie" van de provincie. Verwacht mag worden dat in de nabije toekomst dit beeld zich zal verscherpen. Ook komt uit onderzoek naar voren dat er een organisatorische en fysieke samenwerking tot stand zou moeten worden gebracht tussen de verschillende Internet Service Providers in de vorm van een Internet Exchange10. Het realiseren van deze Internet Exchange zorgt ervoor dat telecomcapaciteit tegen de laagst mogelijke kosten aangeboden kan worden. Bovendien is de aanwezigheid van zo’n knooppunt een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven in de ICT-branche en voor overige sectoren met een grote vraag naar telecomfaciliteiten, zoals de zakelijke en financiële dienstverlening, transport en logistiek, de ICT-sector, de energiebedrijven en de olie- en gassector. Op dit moment gaan wij de mogelijkheden na om een Internet Exchange in Gelderland tot stand te brengen. Teneinde adequaat in te spelen op de vraag willen wij bij de aanleg van glasvezelnetwerken, die nu onder verantwoordelijkheid valt van telecombedrijven11, een meer actieve rol spelen om de bereidheid tot investeren in optimale ICT-voorzieningen te prikkelen. Wij stimuleren dit door vraagbundeling, "slim graven" (dat reduceert de kostprijs met een factor 10), koppelen met revitalisering, eisen voor ICT-ontsluiting bij nieuwe terreinen en proeven met PPS-constructies in dun bevolkte gebieden waar private investeringen economisch onaantrekkelijk zijn wanneer de overheid niet de onrendabele top afdekt. Wij denken hierbij ook aan samenwerking met de GOM, KAN (o.a. Stichting Telematica), KEMA, universiteiten en hogescholen, telecomaanbieders, gemeenten, samenwerkingsverbanden, Kamers van Koophandel, bedrijventerreinen en bedrijven. Initiatieven “ Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis over de topologie van de Gelderse ICT-infrastructuur wordt uitgebreid en op structurele wijze wordt bijgehouden als basis voor acties op het gebied van de ICT-infrastructuur. “ In samenspraak met regionale partijen realiseren wij een Internet Exchange in Gelderland. “ Wij stimuleren vraagbundeling op de regionale bedrijventerreinen om de aanleg van glasvezel door telecomaanbieders commercieel aantrekkelijk te maken. “ Wij stimuleren dat bij revitalisering en herstructurering voorzien wordt in adequate ICT-infrastructuur. “ Samen met gemeenten realiseren wij projecten waarbij "slim graven" in de praktijk wordt gebracht.

9

Zie onderzoek KPMG; Glasvezelaansluiting van Gelderse bedrijventerreinen geïnventariseerd: "een match tussen vraag en aanbod"; 2002

10

Zie onderzoek IX in Gelderland; haalbaarheidsstudie in opdracht van de provincie Gelderland; SenProf b.v.; 2001

11

De aanleg van glasvezel is in handen van telecombedrijven. De meeste van deze bedrijven zijn om verschillende redenen in financieel opzicht in de gevarenzone terecht gekomen, waardoor de terugverdientijd voor investeringen in glasvezelnetten drastisch is ingekort. Verwacht wordt dat zonder ingrijpen van de overheid de investeringen in glasvezel verder zullen teruglopen.

22

“ Wij realiseren een pilotproject in de Achterhoek om met Europese middelen in een publiek/ private samenwerking de aanleg van een glasvezelnet te realiseren. “ Wij onderzoeken de mogelijkheid om in bestemmingsplannen voor nieuwe bedrijventerreinen de aanleg van glasvezelnetten en relevante ICT-infrastructuur verplicht te stellen ("ICT-toets"). 3.6

Samenvatting

Samenvatting van de provinciale beleidsdoelen en planningsopgaven 1

Voldoende aanbod aan bedrijventerreinen De nodige, kwalitatief hoogwaardige ruimte bieden aan bedrijven, maar niet zonder meer en overal. Waar mogelijk door revitalisering en herstructurering van bestaande terreinen. A Vermindering van de spanning tussen papier en praktijk. B Niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar. C Revitalisering van een deel van de terreinen.

2

Ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen Het aanbod aan bedrijventerreinen wordt ruimtelijk geconcentreerd op de beste locaties daarvoor, aansluitend aan reeds bestaande stedelijke ontwikkelingen binnen en buiten de Economische Hoofdstructuur (EH) van Gelderland. D Concentreren van bedrijvigheid op de beste locaties. E Zorgvuldiger gebruik van de ruimte op bedrijventerreinen. F Huisvesting van het juiste bedrijf op het juiste terrein.

3

Efficiëntie en duurzame kwaliteit van bedrijventerreinen Voldoende variatie bieden en meervoudig gebruik stimuleren met accent op hoogwaardig aanbod aan nieuwe en vernieuwde bedrijventerreinen, zorgvuldig ruimtegebruik en duurzame bedrijfsprocessen. G Verduurzaming van inrichting en inpassing van bedrijventerreinen. H Verduurzaming van bedrijfsprocessen. I Bevorderen van bewustwording en gedragsverandering. J Parkmanagement.

4

Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid Zorgen voor fysieke (liefst multimodale) bereikbaarheid door nieuwe bedrijventerreinen zo veel mogelijk te situeren nabij de bestaande verkeersinfrastructuur. Voor een goede elektronische bereikbaarheid worden bedrijventerreinen zo veel mogelijk aangesloten op moderne ICT-infrastructuur (glasvezelnetten, Internet Exchange). K Stimuleren van multimodaal goederenvervoer. L Stimuleren van vervoermanagement in het personenverkeer. M Bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid.

23

4

REGIONALE VERKENNINGEN

De ambities en initiatieven in het vorige hoofdstuk willen wij bespreken met de regio’s. De regionale samenwerkingsverbanden en het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) zijn hiervoor de platforms. Wij willen graag met de regio’s afspraken maken over de uitvoering van het regionale bedrijventerreinenbeleid. Als aanzet en vertrekpunt voor dat overleg schetsen wij op basis van de beleidsdoelen en planningsopgaven uit hoofdstuk 3 in dit hoofdstuk verschillende regiobeelden. Daarbij gaan wij per regio in op de regionale beleidsopgave met betrekking tot de ontwikkeling van nieuwe terreinen, revitalisering en herstructurering van bestaande terreinen en de fysieke en elektronische bereikbaarheid. De in de regionale opgave aangegeven oppervlakte bedrijventerrein heeft een indicatief karakter. Wanneer de behoefte aan een groter oppervlak bedrijventerrein kan worden aangetoond, kan deze in principe worden geaccommodeerd. Wij beperken ons in dit hoofdstuk tot bedrijventerreinen van bovenlokaal belang. 4.1

Knooppunt Arnhem/Nijmegen

Hattem Oldebroek Elburg

Harderwijk

Heerde

Nunspeet

Epe

Olst

Ermelo

Deventer Bathem

Putten Voorst Nijkerk

Gorssel

Apeldoorn

Lochem

Barneveld

Neede Warnsveld Borculo

Zutphen Vorden

Brummen Woudenberg

Eibergen

Scherpenzeel

Ede

Renswoude

Leersum

Steenderen

Rheden Rozendaal

Veenendaal

Groenlo

Doesburg Hummelo en Keppel

Arnhem Renkum Rhenen

Zelhem

Lichtenvoorde

Angerlo

Winterswijk

Wageningen Wehl

Westervoort

Kesteren

Overbetuwe

Doetinchem

Didam

Duiven

Buren

Culemborg

Ruurlo

Hengelo

Zevenaar

Wisch

Geldermalsen

Tiel

Dinxperlo Rijnwaarden

Druten

Aalten

Bergh

Lingewaard Gendringen

Beuningen Lingewaal

Neerijnen

Ubbergen

West Maas en Waal

Nijmegen

Millingen a.d. Rijn

Wijchen Zaltbommel Heumen

Groesbeek

Maasdriel Mook en Middelaar

4.1.1

Regiobeeld

Het Knooppunt Arnhem/Nijmegen (KAN) is het stedelijk kerngebied van de provincie Gelderland. Het is ook de eerst aangewezen regio voor de opvang van wonen en werken in Gelderland. In het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening is het KAN aangemerkt als nationaal stedelijk netwerk. Dat betekent dat het KAN door onderlinge samenwerking ruimtelijke kwaliteit dient te bevorderen en een hoogwaardig sociaal, economisch en cultureel vestigingsklimaat dient te bieden.

24

De regio manifesteert zich als een belangrijke multimodale schakel voor goederen en personen tussen Randstad en Ruhrgebied en de daarbij behorende netwerkrelaties tussen en binnen bedrijven. Naast kennisinstellingen (KU Nijmegen, Hogeschool Larenstein, Hogeschool ArnhemNijmegen, KEMA, medisch cluster) zijn in het KAN de hoofdkantoren van een aantal internationaal opererende bedrijven gevestigd. Ook is er een sterk groeiende ICT-sector. Voor bedrijven is op verschillende plaatsen een geavanceerde datacommunicatie-infrastructuur aanwezig. De schakelfunctie van het gebied wordt met de ontwikkeling van de Betuwelijn, HSL-Oost, het HST-station Arnhem, het multimodale knooppunt KAN en het netwerk van Europese binnenhavens verder uitgebouwd. Deze strategische positie maakt het KAN kansrijk als vestigingsplaats voor commerciële dienstverlening. Het KAN is evenwel ook een buitengewoon aantrekkelijk woon- en werkgebied. Het stedelijk netwerk ligt ingebed in gevarieerde en gradiëntrijke landschappen en bezit een breed scala aan onderwijsvoorzieningen en een florerende culturele infrastructuur. De inzet voor de regionaaleconomische ontwikkeling is dan ook om de landschappelijke kwaliteiten te behouden en te versterken en uitbreiding van stedelijk gebied zo zorgvuldig mogelijk te laten plaatsvinden. Het KAN heeft daarbij zelf ingevolge de Kaderwet Bestuur in Verandering een eigen verantwoordelijkheid voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de regio. In de Regionaal-Economische Ontwikkelingsstrategie KAN (Van Schakel naar Netwerk, mei 2000) heeft het KAN een integrale economische visie op de regio tot 2010 gepresenteerd. Wij kunnen ons goed vinden in deze visie. Daarnaast schetst ook de nieuwe bedrijventerreinennota KAN 2001 het beleid voor de regio Arnhem/Nijmegen. Met het KAN hebben wij onder meer in het kader van bedrijventerreinontwikkeling "intentieafspraken verstedelijking 2010" gemaakt. 4.1.2

Regionale beleidsopgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling, concentratie, verduurzaming en bereikbaarheid van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH. De uitbreidingsbehoefte van het zittende bedrijfsleven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard en schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) daarentegen zal in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven) regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie alsmede grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 4 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties - of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen. 25

Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen Economische Hoofdstructuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/sub) regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het streekplan. In Arnhem/Nijmegen zal de exogene vraag volledig afgeleid worden naar de EH. Hetzelfde geldt voor de specifieke vraag naar transport- en distributieterreinen en de terreinen voor zware industrie. Om aan het KAN-gebied binnen de EH voldoende ruimte voor economische ontwikkeling te bieden is een ruim zoekgebied aangewezen. Bij de plaatsen Nijmegen/Wijchen en Arnhem/ Duiven zullen grootschalige nieuwe terreinen moeten worden gerealiseerd met een (boven) regionale opvangfunctie. Een nadere uitwerking hiervan zal plaatsvinden in de bedrijventerreinennota van het KAN. Ten behoeve van de ontwikkeling van bedrijventerreinen langs de A 12zone is tussen de betrokken gemeenten een intentieverklaring getekend om te komen tot een Industrieschap A 12. Dit industrieschap zal zich gaan bezighouden met gemeenschappelijke bedrijventerreinontwikkeling en -uitgifte. Hierbij zal ook ruimte voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid en transport- en distributiebedrijven moeten worden gevonden. Wij willen komen tot een samenhangende visie voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen in de A 12-zone. Tabel 4

Regionale beleidsopgave, totaal netto-oppervlakte voor de periode 2001-2020 in ha, Knooppunt Arnhem/Nijmegen

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave

(boven)regionale gemeenten/kernen Arnhem*/Duiven*/Westervoort* Nijmegen*/Beuningen*/Wijchen*

655 275 380

Subregionale gemeenten/kernen Overbetuwe (i.c. Elst*) Zevenaar*

108 61 47

Overige gemeenten Angerlo, Bemmel, Didam, Doesburg, Groesbeek, Heumen, Millingen a/d Rijn, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Ubbergen

115

Totaal

878

* deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen.

4.1.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS12 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht.

12

Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem

26

Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel 4) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode. Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringssysteem ontwikkelen. In het Knooppunt Arnhem/Nijmegen is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ruim 65 ha terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 116 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft de volgende bedrijventerreinen: “ Westervoortse Dijk (Arnhem). In reeds vigerend bestemmingsplan: 5 ha “ Bijsterhuizen (Nijmegen). In reeds vigerend bestemmingsplan: 66 ha “ De Aam (Elst). In vastgesteld bestemmingsplan: 4.60 ha “ Merwedestraat (Arnhem). In ontwerpbestemmingsplan: 1.5 ha “ Hofsedam (Wijchen). In ontwerpbestemmingsplan: 2.5 ha Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 171 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!): “ Bakenhof Oost (Arnhem): 1 ha “ Spoordriehoek (Arnhem): 3 ha “ Oude Veerweg (Arnhem): 5 ha “ Koningspleij Noord (Arnhem): 20 ha “ Seingraaf (Duiven): 10 ha “ Roelofshoeve II (Duiven): 20 ha “ Graafstaete (Duiven): 15 ha “ De Merm (Elst): 14 ha “ De Aam Zuid (Elst): 3 ha “ Hengelder II (Zevenaar): 80 ha Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in het knooppunt tot 2020 van 763 ha, betekent dit dat er, naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 411 ha bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en willen dit graag bespreken in KAN-verband. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.1.4

Revitalisering en herstructurering

In het KAN is een revitalisering/herstructureringsbehoefte van ongeveer 350 ha. In de hierna volgende tabel 5 is dit nader gespecificeerd. Met de regio maken wij afspraken over de prioriteiten en de periodieke actualisering van de gegevens.

27

Tabel 5

Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de KAN-regio

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/ herstructurering 90

Wijchen Zevenaar Arnhem Nijmegen

32 75 120

Naam bedrijventerrein Zesweg/Nieuweweg Zuidspoor/Tatelaar Westervoortsedijk/Het Broek, Gasfabriekterrein Noord- en Oost-Kanaalhavens, West-Kanaaldijk, Compaq-terrein, Vasim-terrein Stationzone Spankeren

Overbetuwe: Elst 20 Rheden 16 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij specifieke kansen voor ontwikkeling: “ Bedrijventerrein Westervoortsedijk/Het Broek/Kleefsche Waard (Arnhem). Hier komt 30 ha vrij door sanering. “ Noord- en Oost-Kanaalhavens en West-Kanaaldijk (Nijmegen). Dit is een terrein van bovenregionale betekenis. Er zijn met name kansen voor watergebonden activiteiten. “ Compaq-terrein Nijmegen: grote kansen voor kennisintensieve bedrijvigheid. “ Stationszone (Elst): unieke kansen voor herontwikkeling. “ Gasfabrieksterrein (Arnhem): Dit is een binnenstedelijk bedrijventerrein met sterk vervuilde grond waar de gemeente een begin wil maken met bodemsanering en revitalisering en herstructurering. Ontwikkeling van dit terrein is kostbaar en tijdrovend maar wel essentieel voor nieuwe binnenstedelijke ontwikkelingen in Arnhem. 4.1.5

Bereikbaarheid

Wij ondersteunen met kracht de verdere ontwikkeling van de regio Arnhem/Nijmegen tot een knooppunt van multimodale vervoerssystemen. Dat geldt voor de voorspoedige ontwikkeling van de gewenste haventerminal in Nijmegen en de railterminal (CUP/RSC) bij Valburg en de realisering van een halteplaats in Arnhem voor de hogesnelheidslijn. Deze strategische projecten zijn in onze optiek noodzakelijk voor het realiseren van duurzame verkeers- en vervoersystemen ten behoeve van de (inter)nationale en regionale bereikbaarheid. Wij vinden de uitbreiding van de spoorcapaciteit van uitermate groot belang voor de afwikkeling van het personenverkeer (HSL, RegioRail KAN) en zullen bij het Rijk met kracht aandringen op de aanleg van extra sporen rondom het knooppunt Arnhem. De doortrekking van de A 15 tot aan de A 12 en de doortrekking van de A 73 tot aan de A 15 vinden wij noodzakelijk voor de completering van het hoofdwegennet binnen het KAN-gebied, mede ter ontlasting van de Pleijroute. Met het Rijk, het KAN en de gemeente Nijmegen hebben wij afspraken gemaakt over een gezamenlijke studie naar de verbreding van de A 50 en de doortrekking van de A 73. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft een trajectnota MER voor de doortrekking van de A 15 uitgebracht, maar daarna de procedure stopgezet. Wij verkennen nu onder welke voorwaarden (deelname marktpartijen, juridische en financiële mogelijkheden) het project door andere partijen kan worden voortgezet. Voorts willen wij maatregelen nemen om de doorstroming op de Pleijroute te verbeteren. Verder zullen wij initiatieven voor stadsdistributie van het Knooppunt Arnhem/Nijmegen ondersteunen. Voor de volgende bedrijventerreinen vragen wij in overleg met de regio specifieke aandacht: “ IJsseloord II (Arnhem). Dit terrein heeft één buslijn. Dit achten wij onvoldoende. Een uitbreiding van de ov-voorzieningen dient te worden gerealiseerd.

28

“ Op bedrijventerrein Westervoortse Dijk/Het Broek/Kleefsche Waard (Arnhem) is sprake van een waterontsluiting, die echter wel nader ontwikkeld zou moeten worden. De spoorontsluiting van het terrein schept vooral kansen voor de sector transport en logistiek. Het is een omvangrijk bedrijventerrein. De grote afstand van de westelijk gelegen gedeelten tot de snelweg is echter een knelpunt voor dit terrein. Ook laat de kwaliteit van de weginfrastructuur op enkele plaatsen te wensen over. Een gedeelte is nu in reconstructie. Uit onderzoek is ons gebleken dat op dit bedrijventerrein de aansluiting tussen vraag en aanbod van ICT-infrastructuur niet optimaal is. Wij willen samen met gemeente en het bedrijfsleven bekijken hoe knelpunten kunnen worden opgelost. “ Noord- en Oost-Kanaalhavens (Nijmegen) zou een sterkere rol kunnen spelen in het goederenvervoer per spoor. “ Hengelder II (Zevenaar): een extra ontsluiting op de A 12 is randvoorwaarde voor de ontwikkeling van dit terrein. “ Koningspleij (Arnhem): hier bestaat de mogelijkheid voor zowel een wegontsluiting, als een spoor- en waterontsluiting. “ Centerpoort (Duiven): hier zou waterontsluiting mogelijk zijn. “ Griftdijk, Oosterhout (Nijmegen): de ontsluiting is op dit moment matig. Het bedrijventerrein ligt op 1 kilometer van de snelweg. Het terrein kent geen water- en spoorontsluiting, maar er bestaat wel de mogelijkheid om hier een spoorontsluiting te realiseren. Omdat wij ons willen inzetten voor een verbetering van de ICT-infrastructuur zullen wij het initiatief nemen om in samenwerking met de gemeenten en het KAN-bestuur (stichting Telematica) de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van terreinen te bespreken. Onderzocht zijn Arnhem (IJsseloord I en II, Arnhem-Centrum, KEMA-terrein, Gelderse Poort, Westervoortse Dijk en Kleefsche Waard), Nijmegen (Nijmegen-Centrum, Winkelsteeg I-III, Lindenholt, Katholieke Universiteit Nijmegen, West-Kanaaldijk, Bijsterhuizen, Brabantse Poort) en Zevenaar-Didam (Hengelder). Zeven van de vijftien genoemde terreinen hebben naar verwachting een goede aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Zes van de terreinen hebben naar verwachting een redelijke aansluiting, maar kunnen in de nabije toekomst mogelijk problemen verwachten. Dit zijn Arnhem Gelderse Poort en IJsseloord II, in Nijmegen de West-Kanaaldijk (ook genomineerd voor revitalisering), Bijsterhuizen en de Brabantse Poort en in Zevenaar-Didam de Hengelder. Er zijn twee terreinen in Arnhem waarvan nu al gezegd kan worden dat naar verwachting de aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur onvoldoende is. Dat zijn de Westervoortse Dijk en de Kleefsche Waard. De eerste is ook genomineerd voor revitalisering. 4.2

Stedendriehoek

H a tt e m O ld e b r o e k E lb ur g

H a r d e rw ij k

H e e rd e

N u n s p ee t

Epe

O ls t

E r m e lo

D e v e n te r B a th e m

P u tt e n V o o rs t N i jk e r k

G o rs s e l

A p e ld o o r n

Lo c h e m

B a rn e v e l d

N e e de W a r n s v e ld B o rc u lo

Z u tph e n V o rd e n

Br um m e n

E ib er g en

S c h e rp e n ze e l

W ou d e n be rg

Ed e

Renswoude

Le e rs u m

S tee n d e re n

R h e de n R o z en d a a l

V e e n en d a a l

H u m m e lo e n K e pp e l

Z e lhe m

L i c h te n v o o rd e

A n g e rlo

W in te r s w i jk

W a g e n in g e n W e s t e r v o o rt

W eh l D ida m

D u iv e n

B u re n

C u le m b o r g

G ro e n lo

D o e s b ur g A rnh e m Renkum

R h e ne n

R u u rl o

H e n ge lo

K e s ter e n

O v e rb e tu w e

Z e v e n a ar

D o e ti n c h e m W is c h

B e rg h

Lin g ew a ar d G e ld e r m a ls e n

T ie l

D i n x p e r lo R i jn w a a r d e n

D ru te n B e u n in g e n

Lin g ew a al

N e e ri jn e n

U b b er g e n

W es t M aa s e n W a a l

N i jm e g e n W ij c h e n

Z a l tb o m m e l H eum en

G ro e s b e e k

M a a s d r ie l M oo k e n M id de la ar

29

M il li n g e n a .d . R i j n

G e n d r in g e n

A a l te n

4.2.1

Regiobeeld

De Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen is in het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening aangeduid als regionaal stedelijk netwerk. Zij ontleent haar strategische positie mede aan de ligging aan de internationale as A 1 die de Randstad verbindt met Hannover, Berlijn en verder met Noord- en Oost-Europa. Deze as kan sterk in betekenis toenemen door de opkomende Oost-Europese economieën, de verhuizing van de Bondsregering naar Berlijn en de toetreding van Oost-Europese staten tot de Europese Unie, waardoor het gebied nieuwe economische kansen kan krijgen. Ook de A 50 speelt een belangrijke rol in de bereikbaarheid van de Stedendriehoek. De Stedendriehoek oefent een sterke aantrekkingskracht uit door haar gunstige ligging aan de Veluwezoom, de IJssel en haar historische uitstraling als schakel in de keten van Hanzesteden. Gezien de afstand tot de Randstad en de kwaliteit van natuur en landschap, zien wij perspectief voor de Stedendriehoek voor arbeidsintensieve functies (waaronder ICT, commerciële en maatschappelijke diensten, toerisme en recreatie, de grafische sector, mediasector en milieuprocestechnologie). Om de ruimtedruk zorgvuldig te geleiden vindt er in toenemende mate afstemming plaats tussen ruimtevragende functies en worden bovenlokale speerpunten geïdentificeerd (o.a. verbetering verbindingen van openbaar vervoer) om specifieke potenties te benutten. Met de Stedendriehoek zijn onder meer in het kader van bedrijventerreinontwikkeling "intentieafspraken verstedelijking 2010" gemaakt. 4.2.2

Regionale beleidsopgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH. De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) daarentegen zal in de Economische Hoofdstructuur moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de Economische Hoofdstructuur. Zware industrie alsmede grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 6 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties - of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen. Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen "Economische Hoofdstructuur" en "overig Gelderland".

30

Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/sub)regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het Streekplan. De Stedendriehoek is na de regio Arnhem/Nijmegen de meest belangrijke regio voor het ruimtelijk accommoderen van bedrijvigheid. Wij hebben binnen de EH een zoekgebied voor de opvang van (boven)regionale bedrijvigheid tussen de drie stedelijke kernen Apeldoorn, Deventer en Zutphen aangegeven. Door in dit zoekgebied nieuwe bedrijventerreinen te realiseren wordt tevens de functie van het stedelijke netwerk versterkt. Daarnaast heeft Lochem als subregionale gemeente nog een beperkte bovenlokale opvangfunctie. Tabel 6

Regionale beleidsopgave, totaal netto-oppervlakte voor de periode 2001-2020 in ha, Stedendriehoek

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave 238 188 50 21 21 47

(boven)regionale gemeenten/kernen Apeldoorn* Zutphen* Subregionale gemeenten/kernen Lochem Overige gemeenten Brummen, Epe, Gorssel, Voorst, Vorden, Warnsveld Totaal

306

* deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur. De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen.

4.2.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS13 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode. Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen. In de Stedendriehoek is in de (Gelderse) kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ruim 64 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 53 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft de volgende bedrijventerreinen: “ Brouwersmolen (Apeldoorn). In vigerend bestemmingsplan: 4 ha “ Stationsweg (Lochem). In vigerend bestemmingsplan: 2.20 ha “ Ecofactorij (Apeldoorn). In ontwerpbestemmingsplan: 26 ha “ Aalsvoort-West I (Lochem) In ontwerpbestemmingsplan: 0.15 ha “ Stijgoord (Lochem). In ontwerpbestemmingsplan: 4 ha

13

Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem

31

“ Aalsvoort-West II (Lochem). In ontwerpbestemmingsplan: 5 ha “ Revelhorst III (Zutphen). In ontwerpbestemmingsplan: 12 ha Specifiek ten behoeve van luchtvaartgebonden (regionale) bedrijvigheid: bestemmingsplan Luchthaven (Voorst): ongeveer 8 ha Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 124 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!): “ Stadhoudersmolen (Apeldoorn): 15 ha “ A 1-strook (Apeldoorn): 15 ha “ Deventerstraat (Apeldoorn): 10 ha “ Apeldoorn-Noord II (Apeldoorn): 40 ha “ Revelhorst IV (Zutphen): 12 ha “ Eefde-West (Zutphen): 20 ha “ Letlandsestraat (Zutphen): 12 ha Uitgaande van een behoefteraming voor de (Gelderse) bovenlokale gemeenten in de Stedendriehoek tot 2020 van 259 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 18 ha bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.2.4

Revitalisering en herstructurering

In de Stedendriehoek (het Gelderse gedeelte) bestaat op dit moment een totale revitalisering/ herstructureringsbehoefte van 380 ha. In navolgende tabel is deze behoefte nader gepreciseerd. Met de regio zal overleg over prioriteiten en actualisering plaatsvinden. Het bedrijventerrein De Mars (Zutphen) wordt deels herontwikkeld. Het gaat om een plangebied van ca. 140 ha, waarvan ongeveer 20 ha door revitalisering/herstructurering vrijkomt, wellicht te gebruiken voor zware bedrijvigheid. Er is inmiddels een containerdienst op Rotterdam gestart. Volgens voorzichtige prognoses zou de herontwikkeling van het terrein kunnen leiden tot enkele duizenden nieuwe arbeidsplaatsen. Ten behoeve van de revitalisering/herstructurering van het terrein is een subsidie verleend in het kader van de Tender Investeringsprogramma’s Provincies (TIPP). Tabel 7

Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de Stedendriehoek

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/ herstructurering Apeldoorn 150 Zutphen 140 Epe 30 Lochem 60 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

32

Naam bedrijventerrein Kanaalzone, Brouwersmolen/Visionpark De Mars Kweekweg Kwinkweerd

4.2.5

Bereikbaarheid

Een knelpunt in deze regio is de toenemende congestie op de A 1. Recent is een startnotitie MER voor capaciteitsvergroting van de A 1 van start gegaan. Andere infrastructurele maatregelen in de regio die wij ondersteunen zijn de verbetering van de spoorverbinding Apeldoorn-KAN en - afhankelijk van regionaal draagvlak - de ontwikkeling van een spoorterminal op bedrijventerrein De Ecofactorij. Recent is de containeroverslag weg/water in Zutphen gestart. Ook willen wij ons inzetten voor de verdere ontwikkeling van de ICT-infrastructuur. Voor de volgende bedrijventerreinen vragen wij in het overleg met de regio de specifieke aandacht: “ Wij zullen de ov-voorzieningen in de Stedendriehoek verder optimaliseren. De contractsectorlijn Zutphen-Apeldoorn en het streekvervoer worden binnenkort door ons aanbesteed. “ De Mars (Zutphen) is op dit moment slecht ontsloten. Er zijn plannen voor de realisatie van een noordelijke ontsluiting van het bedrijventerrein. Op dit bedrijventerrein zijn mogelijkheden aanwezig voor multimodale transportmogelijkheden o.a. door de verdere ontwikkeling van de containeroverslagmogelijkheid aan het Twentekanaal. “ De Revelhorst (Zutphen): uit onderzoek is ons gebleken dat de aansluiting tussen vraag en aanbod aan ICT-infrastructuur onvoldoende is. Samen met de gemeente en bedrijfsleven zal bekeken worden hoe knelpunten kunnen worden opgelost. Uit oogpunt van elektronische bereikbaarheid zijn twee terreinen in Apeldoorn en twee terreinen in Zutphen onderzocht op hun elektronische bereikbaarheid. Het gaat om het Environmental Technology Valley en om het terrein Apeldoorn-Noord in Apeldoorn. In Zutphen ging het om De Revelhorst en De Mars. De onderzochte terreinen in Apeldoorn en Zutphen, met uitzondering van De Revelhorst, hebben naar verwachting een redelijke aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. De Revelhorst heeft naar verwachting onvoldoende aansluiting tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Doch voor alle vier terreinen geldt dat zij naar verwachting in de nabije toekomst problemen zullen gaan ondervinden met elektronische bereikbaarheid. De Mars in Zutphen is overigens genomineerd voor revitalisering/herstructurering. Wellicht kan hierin de elektronische ontsluiting meegenomen worden.

33

4.3

De Vallei

H a tt e m O lde b ro e k Elb ur g

H a rd e rw ijk

H e e rd e

N u n s p ee t

Ep e

O ls t

Er m e lo

D e v e n te r Ba th e m

Pu tt e n Vo o rs t N ijk e r k

G o rs s e l

Ap e ld o o rn

Lo c h e m

B a rn e v e ld

N e e de W ar n s v e ld B o rc u lo

Z u t ph e n Vo rd e n

B r um m e n

E ib er g en

Sc h e rp e n ze e l

W ou d e n be r g

Ede

R e n sw o u d e

Le e rs u m

St ee n d e re n

R h e de n R o z en d a a l

Ve e n en d a a l

G ro e n lo

D o e s b ur g H u m m e lo e n K e pp e l

Ar nh e m Renku m R h e ne n

Ze lhe m

Lic h te n v o o rd e

An g e rlo

W in te r s w ijk

W ag e n in g e n W eh l

W es t e rv o o rt

K e s t er e n

O v e rb e tu w e

D o e tin c h em

D ida m

D u iv en

Bu re n

C u le m bo r g

R u u rlo

H e n ge lo

Ze v e n a ar

W is c h B e rg h

Lin g ew a ar d G e ld e rm a ls e n

T ie l

D inx pe r lo R ijn w a a rd e n

D ru t e n

Aa lte n

G e n dr in g e n

Be u n in g e n Lin g ew a al

N e e rijn e n

U b b er g e n

W es t M aa s e n W a a l

N ijm eg e n

M illin g e n a .d . R ijn

W ijc h en Za ltb o m m e l He um en

G ro e s b e e k

M aa s d r ie l M oo k e n M id de la ar

4.3.1

Regiobeeld

De regio is gelegen tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe en vormt deels de oostflank van de Randstad. Er zijn veel doorgaande verbindingen maar de regio heeft ook een fijnmazige interne structuur. Vanouds kent de regio een sterke oriëntatie op kleinschalige, intensieve veehouderij die sterk aan verandering onderhevig is. In dit gebied is een aanzienlijke industriële en logistiek/transportcomponent aanwezig. Het gebied staat sterk onder druk van de oostflank van de Randstad. Daarnaast neemt dit gebied een bijzondere (inter)nationale positie in vanwege de aanwezigheid van de Universiteit Wageningen en de daaraan gelieerde instituten en kennisintensieve bedrijven. Door de daar aanwezige kennis op het gebied van de (agro)life sciences kan de Gelderse Vallei uitgroeien tot een Food Valley. De ruimtelijke dynamiek concentreert zich als gevolg van de ligging aan doorgaande (inter) nationale verbindingen in het gebied Wageningen-Ede-Rhenen-Veenendaal. Deze steden zijn in het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening aangeduid als regionaal stedelijk netwerk (WERV). Ede en Veenendaal stemmen de accommodatie van regionale woonen werkfuncties af op basis van hun Interprovinciale Structuurvisie Ede-Veenendaal. De WERVgemeenten ontwikkelen in samenwerking met de provincies Utrecht en Gelderland een gezamenlijke visie over de regionale opvangtaak van de Valleiregio rond het Binnenveld. Op economisch gebied is er in de regio sprake van een toenemende provinciegrensoverschrijdende samenwerking tussen gemeenten en bedrijfsleven. Deze ontwikkeling wordt door ons zeer toegejuicht.

34

Begin 2000 heeft de samenwerking geleid tot de formele totstandkoming van het Sociaal-Economisch Overleg Valleiregio. In 2001 is een Strategisch Gebiedsperspectief (SGP) Vallei opgesteld waarin een aantal gemeenten in de regio hun ambities omtrent toekomstige ontwikkelingen hebben neergelegd. 4.3.2

Regionale opgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de Economische Hoofdstructuur. De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) daarentegen zal in de Economische Hoofdstructuur moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 8 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Vanwege de bestaande provinciegrensoverschrijdende economische samenhang is door ons in de Economische Hoofdstructuur een zoekgebied aangegeven in de driehoek Wageningen-EdeRhenen-Veenendaal. Binnen dit gebied zullen (boven)regionale terreinen moeten worden ontwikkeld. Het zal dan met name gaan om gemengde en hoogwaardige bedrijventerreinen. Tabel 8

Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte voor de periode 2001-2020 in ha, De Vallei

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave 156 156 165 71 50 44 11

(boven)regionale gemeenten/kernen Ede* ** Subregionale gemeenten/kernen Barneveld Nijkerk Wageningen* Overige gemeenten Scherpenzeel Totaal

*

**

332

deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen. de opgave voor Ede is exclusief de ISEV-afspraken

35

4.3.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS14 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode. Wij geven hierna de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen. In de Vallei is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ongeveer 50 ha terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 22 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft de volgende bedrijventerreinen: “ Heestereng 2 (Ede). In reeds vigerend bestemmingsplan: 1.9 ha “ Watergoor 2000 (Nijkerk). In reeds vigerend bestemmingsplan: 20 ha Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 106 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!): “ De Klomp-Oost (Ede): 38 ha “ Ede-West II (Ede): 28 ha “ Ede-West III (Ede): 32 ha “ Nudepark II (Wageningen): 8 ha Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in De Vallei tot 2020 van 321 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 154 ha bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.3.4

Revitalisering en herstructurering

In de Valleiregio bestaat op dit moment een totale revitaliserings- en herstructureringsbehoefte van ongeveer 155 ha. In onderstaande tabel is deze behoefte nader gepreciseerd. Met de regio zal overleg over prioriteiten en actualisering plaatsvinden. Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij specifieke ontwikkelingsmogelijkheden: “ Arkervaart (Nijkerk): hier kan 8 ha beschikbaar komen voor herinvulling; “ Harselaar-West (Barneveld): hier wordt 5 ha herontwikkeld. Er zijn plannen in ontwikkeling voor de aanleg van een facilitycenter om voorzieningen te concentreren, zoals douane, horeca, onderhoud en overnachtingen. Ook zal door middel van een doseringssysteem worden getracht verkeersdruk en parkeeroverlast te voorkomen.

14

Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem

36

Tabel 9

Te herstructureren bedrijven (in ha) voor de Valleiregio

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/herstructurering Nijkerk 15 Barneveld 80 Ede 50 Wageningen 10 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

4.3.5

Naam bedrijventerrein Arkervaart Harselaar Klaphek/Enka-terrein Haven

Bereikbaarheid

Toenemende congestie op de A 12 (mede in het licht van de toekomstige aansluiting van de A 30 op de A 12) vormt een serieus knelpunt voor de economische ontwikkeling van de WestVeluwe. Vergroting van de capaciteit op de A 12 is op korte termijn gewenst. Het tracébesluit voor de A 12 zal naar verwachting in 2003 worden genomen. De Minister van Verkeer en Waterstaat wil de A 12 niet voor 2010 verbreden. Wij zullen bij het Rijk pleiten voor een snellere aanpak. Overige aandachtspunten zijn het behoud van de overslagfunctie bij Arkervaart, Nijkerk en de multimodale mogelijkheden van de haven bij Wageningen. Inzake de huidige locatie van de spoorterminal in Ede-Oost dient te worden bezien of verhuizing naar Ede-West of naar Valburg gewenst of mogelijk is. Er vindt onderzoek plaats naar de doortrekking A 30-A 28 en naar de mogelijkheid om de "Valleilijn" van Ede naar Amersfoort nieuw leven in te blazen. Wij hebben in 2001 binnen de WERV-gemeenten een vijftal bedrijventerreinen en (kantoren) locaties laten onderzoeken op hun elektronische bereikbaarheid. Het betrof de volgende locaties: de Vallei, de Frankeneng en de Heestereng in Ede en het Wageningen Universiteit en Research-centrum (WUR) en het Agro Business Park in Wageningen. Hieruit bleek dat alleen de Vallei in de nabije toekomst mogelijk problemen zal gaan ondervinden met haar elektronische bereikbaarheid. Wij zullen het initiatief nemen om, in samenwerking met de gemeenten, de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van het genoemde en mogelijk andere terreinen te bespreken.

37

4.4

Noordwest Veluwe

Ha tte m O lde b ro e k Elb ur g

H a rd e rw ijk

He e rd e

N u n sp ee t

Ep e

Ols t

Er m e lo

De v e n te r Ba th e m

Pu tte n Vo o rs t Nijke r k

Go rss e l

Ap e ld o o rn

Lo ch e m

Ba rn e v e ld

Ne e de W ar n s v e ld Bo rc u lo

Zu tph e n Vo rd e n

Br um m e n

Eib er g en

Sch e rp e n ze e l

W ou d e n be r g

Ed e

R e n sw o u d e

Le e rsu m

Stee n d e re n

Rh e de n R o zen d a a l

Ve e n en d a a l

G ro e n lo

Do e s b ur g Hu m m e lo e n K e pp e l

Ar nh e m Re n k u m Rh e ne n

Ze lhe m

Lic h te n v o o rd e

An g e rlo

W in te r s wijk

W ag e n in g e n W eh l

W es te rv o o rt

Ke ster e n

O v e rb e tu w e

Do e tin c h em

D ida m

Du iv en

Bu re n

C ule m bo r g

R u u rlo

H e n ge lo

Ze v e n a ar

W isc h

G e ld e rm a lse n

Tie l

D inx pe r lo Rijn wa a rd e n

Dru te n

Aa lte n

Be rg h

Lin g ew a ar d G e n dr in ge n

Be u n in g e n Lin g ew a al

Ne e rijn e n

U bb er g e n

W est M aa s e n W a a l

Nijm eg e n

M illin g e n a .d . Rijn

W ijc h en Za ltb o m m e l He u m e n

G ro e s b e e k

M aa sd r ie l M oo k e n M id de la ar

4.4.1

Regiobeeld

De Noordwest Veluwe ligt op de overgang van Veluwe naar de Randmeren met Harderwijk als regionaal centrum. Het gebied heeft een sterk toeristisch-recreatief potentieel. De Noordwest economische ontwikkeling. Het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden voor het reeds gevestigde bedrijfsleven staat daarom centraal in deze regio, waarbij Harderwijk de functie vervult van regionale opvangkern. Vanwege onvoldoende ontwikkelingsmogelijkheden is daarom door ons reeds gekozen voor overloop van bedrijven naar Flevoland. Met instemming hebben wij kennisgenomen van het rapport "De Noordwest Veluwe, Duurzaam Vitaal" (april 2000), dat mede door de regio is opgesteld. De hierin opgenomen beleidsaanbevelingen, alsmede de Regionale Ontwikkelingsvisie die nadien door de regio is opgesteld, achten wij een waardevolle bijdrage aan de verdere vormgeving van het ruimtelijk-economische beleid voor deze regio. 4.4.2

Regionale beleidsopgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH.

38

De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en naar aard en schaal bovenlokale nieuwe initiatieven (de zgn. exogene ruimtevraag) zal daarentegen in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven) regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 10 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties - of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen. Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen Economische Hoofdstructuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/ sub) regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het streekplan. Er is zeer beperkte opvang mogelijk van de exogene ruimtevraag. Alleen Harderwijk komt daarvoor in aanmerking met een eventuele overloop naar Flevoland. Tabel 10

Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte voor de perode 2001-2020 in ha, Noordwest Veluwe

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave 106 106 84

(boven)regionale gemeenten/kernen Harderwijk* Overige gemeenten Elburg, Ermelo, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek, Putten Totaal

*

190

deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen.

4.4.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS15 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode.

15

Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem

39

Wij geven hierna de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen. In de Noordwest Veluwe is in de enige kern met een bovenlokale functie, Harderwijk, nog 3.70 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 67 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft het volgende bedrijventerrein: “ Lorentz 1990. In reeds vigerend bestemmingsplan: 12 ha “ Lorentz-Haven: 15 ha “ Lorentz-Oost: 40 ha Uitgaande van een behoefteraming voor Harderwijk tot 2020 van 106 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 25,3 ha bedrijventerrein. In de Noordwest Veluwe bestaat slechts zeer beperkte mogelijkheden voor economische ontwikkeling. Alleen Harderwijk maakt daarom deel uit van de Economische Hoofdstructuur. Op langere termijn wordt gedacht aan overloopmogelijkheden naar Flevoland. Hierover vindt overleg plaats met de provincie Flevoland. De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek ontwikkelen samen een intergemeentelijk lokaal bedrijventerrein. Wij ondersteunen dit van harte en zullen uit het Fonds Majeure Projecten financiële middelen beschikbaar stellen ten behoeve van planvorming met betrekking tot de ontwikkeling van een dergelijk bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.4.4

Revitalisering en herstructurering

De revitalisering/herstructureringsbehoefte in de regio bedraagt in totaal 223 ha. In onderstaande tabel wordt deze behoefte gespecificeerd. Met de regio zullen wij nadere afspraken maken over actualisering en prioritering. Tabel 11

Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Noordwest Veluwe

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/ herstructurering 35 40 26 32 65

Elburg Ermelo Putten Heerde Harderwijk

Nunspeet 25 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

4.4.5

Naam bedrijventerrein Kruismaten Veldzicht Keizerswoert Wapenveld Weiburg, De Wittenhagen, Handelsweg, Marie Curiestraat, Flevoweg, Lorentz Feithenhof

Bereikbaarheid

Voor een toekomstige opvangfunctie van Flevoland wordt zowel door de regio als door de beide provincies een adequate ontsluiting tussen beide provincies als onontbeerlijk beschouwd. Reeds op dit moment schieten de vaste oeververbindingen tekort en zijn ze zeer congestiegevoelig.

40

In de eerste plaats dienen daarom de bestaande verbindingen bij Harderwijk en Elburg te worden verbeterd. Voorts dient het nieuwe regionale bedrijventerrein Lorentz-Oost optimaal te worden ontsloten. Hiervoor dienen de nodige infrastructurele aanpassingen te worden verricht. Sinds begin dit jaar is een containeroverslag weg/water gestart op Lorentz-Oost. Bij de revitalisering dienen de ontwikkelingsmogelijkheden van deze overslag te worden uitgebreid. Tot slot is het van groot belang voor de regio om de A 30 aan te sluiten op de A 28 en vervolgens op zo kort mogelijke termijn door te trekken naar Flevoland. Uit een inventarisatie naar de elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen bleek het Lorentz in Harderwijk naar verwachting onvoldoende aansluiting te hebben tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Wij zullen het initiatief nemen om, in samenwerking met Harderwijk, de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van het genoemde en mogelijk andere terreinen te bespreken. Het Lorentz in Harderwijk is overigens ook genomineerd voor revitalisering/herstructurering. Wellicht kan hierin de elektronische ontsluiting meegenomen worden. 4.5

Achterhoek

Hatte m Oldebroek Elburg

Harderw ijk

Heerde

Nunsp eet

Epe

Olst

Ermelo

Deventer Bathem

Putten Voorst Nijker k

Gorssel

Apeldoorn

Lochem

Barne veld

Neede W ar nsveld Borculo

Zutphen Vorden

Brum men

Eibergen

Scherpe nzeel

W oudenber g

Ede

Renswoude

Leersum

Steenderen

Rheden Rozendaal

Veen enda al

He nge lo

Groenlo

Doesbur g Hummelo en Keppel

Arnhem Renkum Rh ene n

Zelhem

Lichtenvoorde

Angerlo

W interswijk

W ageningen W estervoort

W ehl

Kester en

Overbetuw e

Doetinchem

Didam

Duiv en

Buren

Culem borg

Ruurlo

Zevena ar

W isch Bergh

Lingewa ar d Gelderm alsen

Tiel

Dinx perlo Rijnwaarden

Druten

Aalten

Gendringen

Beuningen Ling ew aal

Ne erijnen

Ubber gen

W est M aas en W a al

Nijm egen

Millingen a.d. Rijn

W ijchen Zaltbommel Heumen

Groesbeek

Maasdriel Mook en Midde la ar

4.5.1

Regiobeeld

De Achterhoek neemt een bijzondere positie in tussen de stedelijke netwerken KAN, Stedendriehoek en Twente. De Achterhoek wordt gekenmerkt door een zeer aantrekkelijk afwisselend landschap met deels ook een sterke industriële oriëntatie. Het zoeken naar een evenwicht tussen een gezonde economische ontwikkeling en behoud van de groene kwaliteiten staat dan ook cen41

traal. De doortrekking van de A 18 is van belang voor toekomstige welvaart en welzijn. Wij kunnen ons goed vinden in de in mei 2000 uitgebrachte nota "Nijver in het Groen, ruimtelijke kernpunten Achterhoek". Laatstgenoemde nota benadrukt het principe van regio op eigen kracht, waarbij de ruimte voor eigen bedrijvigheid voorop staat. Veel waardering hebben wij voor de reeds jarenlang bestaande samenwerking tussen de Achterhoekse gemeenten en het regionale bedrijfsleven in het Sociaal-Economisch Overleg Achterhoek (SEO). 4.5.2

Regionale beleidsopgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH. De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) daarentegen zal in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven) regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 12 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Wij hopen via het Programmeringsoverleg in gezamenlijkheid een antwoord te vinden op deze planningsvragen en de beslissende stappen te kunnen zetten op weg naar een zo optimaal mogelijke ruimtelijk-economische structuur. Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties - of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen. Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen "Economische Hoofdstructuur" en "overig Gelderland". Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/ sub) regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het streekplan. De Achterhoek kent vele gebieden met een grote landschappelijke waarde. Juist om de landschappelijke waarden optimaal te ontzien en om de druk op die gebieden te verminderen, hebben wij in de EH een zoekgebied voor toekomstige (boven)regionale bedrijventerreinen aangegeven langs een deel van de (toekomstige) A 18 en - specifiek voor logistiek en transport - bij Bergh-Emmerich. Dit betekent dat de behoefte aan (boven)regionale bedrijventerreinen zal worden opgevangen in deze gebieden. Uiteraard zijn stappen in de realisering van de A 18 daartoe van groot belang. Op dit moment wordt een aantal bedrijventerreinen van bovenlokale betekenis ontwikkeld. Deze voorzien in de behoefte aan gemengde bedrijventerreinen en terreinen voor logistiek en distri42

butie. De bedrijventerreinen Wijnbergen in Doetinchem en RBT Achterhoek-Oost in Groenlo/ Eibergen voorzien in de behoefte aan gemengde bedrijventerreinen. Een knelpunt is het gebrek aan ruimte voor de regionale opvang van bedrijven op Wijnbergen in Doetinchem. Daartoe zal een nieuw bedrijventerrein worden ontwikkeld langs de A 18 mede op het grondgebied van de gemeente Wehl. Een extra terrein in deze omgeving is naar onze mening hard nodig. De uitbreiding van het Euregionaal terrein in Bergh is met name geschikt voor de vestiging van transport- en distributiebedrijven. Op dit moment verkennen wij de mogelijkheden van een grensoverschrijdend bedrijventerrein bij Bergh-Emmerich.

Tabel 12

Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte voor de perode 2001-2020 in ha, Achterhoek

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave 140

(boven)regionale gemeenten/kernen Doetinchem* Bergh* Subregionale gemeenten/kernen Aalten Groenlo* Lichtenvoorde Winterswijk Varsseveld Overige gemeenten Borculo, Dinxperlo, Eibergen*, Gendringen, Hengelo, Hummelo en Keppel, Neede, Ruurlo, Steenderen, Wehl, Zelhem Totaal

117 23 113 12 18 22 33 28 52

305

*

deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur N.B. Groenlo en Eibergen alleen ten aanzien van het RBT De Laarberg De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen.

4.5.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS16 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode. Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen. In de Achterhoek is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog ongeveer

16

Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem

43

52 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 74 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft de volgende terreinen: “ Industrieterrein II-2000 (Aalten). In vigerend bestemmingsplan: 11.82 ha “ 't Kobus (Aalten). In ontwerpbestemmingsplan: 1.31 ha “ Euregionaal bedrijventerrein (Bergh). In vigerend bestemmingsplan: 28 ha “ Wijnbergen (Doetinchem). In vigerend bestemmingsplan: 16.9 ha “ De Kamp Noord (Lichtenvoorde). In ontwerpbestemmingsplan: 13 ha “ De Kamp Zuid (Lichtenvoorde). In goedgekeurd bestemmingsplan: 2 ha “ Industrieterrein Zuid (Winterswijk). In vigerend bestemmingsplan: 2.5 ha Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van ongeveer 83 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!): “ Uitbreiding Industrieterrein II (Aalten): 10.1 ha “ Rand 't Kobus (Aalten): 1.3 ha “ Driehoek v'Klasstraatweg (Aalten): 1.9 ha “ Matjeskolk (Bergh): 2.5 ha “ Iris-bedrijfslocatie (Doetinchem): 1 ha “ Locatie kleinschalig Bedrijventerrein(?): 1 ha “ RBT De Laarberg fase II (Groenlo/Eibergen): 40 ha “ Spoorwegemplacement (Winterswijk): 6 ha “ Hofskamp Oost 2e fase (Wisch): 20 ha Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale gemeenten in de Achterhoek tot 2020 van 253 ha betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor 44 ha bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.5.4

Revitalisering en herstructurering

In hoofdstuk 3 hebben wij aangegeven dat wij zo min mogelijk een beroep willen doen op nieuwe open ruimte. Om die reden achten wij revitalisering en herstructurering van bestaande, verouderde bedrijventerreinen van groot belang. Op basis van een in het jaar 2000 uitgevoerde inventarisatie van revitalisering/herstructureringsplannen bij gemeenten bestaat in deze regio een revitalisering/herstructureringsbehoefte van in totaal 197 ha. In onderstaande tabel wordt de behoefte nader gespecificeerd. Met de regio zal worden overlegd over actualisering en prioritering. Tabel 13

Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Achterhoek

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/ herstructurering Winterswijk 35 Borculo 30 Eibergen 12 Doetinchem 120 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

44

Naam bedrijventerrein Veneslat Lichtenhorst De Mors Verheulsweiden, Keppelseweg

4.5.5

Bereikbaarheid

Om een goede verbinding tussen de stedelijke netwerken Arnhem/Nijmegen en de Twentesteden tot stand te brengen en in ruimtelijk-economisch opzicht een evenwichtige ontwikkeling van de Achterhoek te realiseren, hechten wij groot belang aan een spoedige realisering van de doortrekking van de A 18. De omleidingen bij Haaksbergen, Eibergen en Usselo zijn door de beide provincies en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ingediend voor ICES-financiering. Inzake de uitbreiding van het bedrijventerrein bij Bergh zal ook de relatie met de terminal in Emmerich in het oog worden gehouden. Bij de revitalisering van het bedrijventerrein bij Doetinchem zal rekening worden gehouden met de mogelijkheden van binnenvaart via de Oude IJssel. Wij onderzoeken de potenties van de Oude IJssel. Uit een inventarisatie naar de elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen blijken de drie onderzochte bedrijventerreinen in de Achterhoek alle naar verwachting onvoldoende aansluiting te hebben tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Het gaat om de terreinen Den Sliem in Groenlo, 't Goor in ‘s-Heerenberg en Keizers Noord in Winterswijk. Wij zullen het initiatief nemen om in samenwerking met betreffende gemeenten en het SociaalEconomisch Overleg de mogelijkheden voor een betere ontsluiting in de toekomst van genoemde en mogelijk andere terreinen te bespreken. 4.6

Rivierenland

H att em O ldeb ro ek Elbur g

Ha rd erw ijk

H ee rd e

Nu nsp eet

Ep e

Olst

Erm e lo

De ven te r Bathem

Pu tt en Voo rst Nijk er k

G orsse l

Ape ld oorn

Loc hem

Barne veld

N eede W ar nsv eld Borculo

Zu tphen Vo rden

Br um m en

Eiber g en

Sch erpen zee l

W oud en ber g

Ede

R en sw oud e

Le ersum

St een de re n

R he den Ro zen daa l

Vee nen daa l

G roe nlo

D oe sbur g H um m e lo e n K e ppe l

Ar nhe m R enku m R he nen

Zelhe m

Lic htenvo orde

Ang erlo

W inter s wijk

W ag ening en W est ervoo rt

W ehl

Ke st er en

O ve rbetuw e

Do etin chem

D idam

Du iv en

Bure n

C ule m bo rg

Ru urlo

H en gelo

Ze ven aar

W is ch Berg h

Lingew a ar d G eld erm alsen

Tie l

D inx pe r lo Rijn wa arde n

D rut en Beu nin gen

Lin gew aal

Ne erijne n

U bber g en

W est M aas e n W aa l

N ijm egen W ijchen

Za ltbo m me l H eu m en

G roe sbe ek

M aa sdr ie l M ook en M idde la ar

45

M illinge n a .d . R ijn

G en dr in gen

Aalte n

4.6.1

Regiobeeld

Het Rivierenland heeft een grotendeels landelijke, groene en weidse uitstraling. Het ligt in het kruispunt van west-oost en noord-zuid georiënteerde stromen. De regio is zeer in trek als vestigingsplaats voor bedrijven. Tevens kent de regio grote landschappelijke kwaliteiten. Economische ontwikkelingsmogelijkheden en behoud van landschappelijke kwaliteiten dienen daarom zorgvuldig afgewogen te worden. In het kabinetsstandpunt van de Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening is het Rivierenland aangewezen tot Nationaal Landschap, hetgeen overigens geen verdere beperking van economische ontwikkelingsmogelijkheden inhoudt dan nu al het geval is. Met de regio zullen wij bekijken hoe hieraan vormgegeven kan worden op een dusdanige wijze dat de economische ontwikkelingsmogelijkheden zo min mogelijk worden beperkt. In aansluiting op Tiel wordt het regionaal bedrijventerrein Medel ontwikkeld op een multimodaal ontsloten locatie. Met de gemeenten in het Rivierenland hebben wij een "Experiment ruimtelijk beleid Rivierenland" ontwikkeld, waarmee kwaliteitscontouren voor de verstedelijking tot 2015 zijn bepaald. Eventuele toekomstige stedelijke uitbreidingen voor wonen en werken dienen zich binnen de aangegeven zoekgebieden af te spelen. Daarbij wordt niet meer gestuurd op kwantiteit maar op kwaliteit. De gemeenten hebben bij de uitvoering van het experiment een regionale afstemmingsopgave op zich genomen. Zowel door ons als door het Rijk zal het verloop daarvan nauwlettend worden gevolgd. Wij kunnen ons goed vinden in de door de regio vervaardigde nota "Rivierenland op eigen kracht" (2001), waarin de regionale uitgangspunten voor de komende twintig jaar zijn weergegeven met als doelstelling: een evenwichtige ruimtelijk-economische ontwikkeling die passend is binnen open, groene ruimten. Wij hebben veel waardering voor de reeds jaren bestaande sociaal-economische samenwerking in Rivierenland tussen overheden en bedrijfsleven in het Stimuleringsprogramma Economie Rivierenland (StER). 4.6.2

Regionale beleidsopgave

In hoofdstuk 3 hebben wij onze visie gepresenteerd over de spreiding, bundeling en concentratie van bedrijventerreinen in Gelderland. Dit heeft gevolgen voor de allocatie van de toekomstige terreinen. Wij willen zo veel mogelijk versnippering van de stedelijke ontwikkelingen voorkomen. Het centrale uitgangspunt is dan ook concentratie en bundeling, zowel binnen als buiten de EH. De uitbreidingsbehoefte van de gevestigde bedrijven (de zgn. endogene ruimtevraag) kan in onze visie in principe geaccommodeerd worden in de gemeente waar zij ontstaat. De vraag als gevolg van bedrijfsmigratie en nieuwe initiatieven van bovenlokale aard of schaal (de zgn. exogene ruimtevraag) zal daarentegen in de EH moeten worden geaccommodeerd. Alleen kernen buiten de EH met een subregionale functie hebben nog de mogelijkheid voor opvang van exogene vraag vanuit de directe regio en voorzover passend naar aard en schaal. Nieuwe (boven) regionale bedrijventerreinen dienen dus te worden ontwikkeld binnen de EH. Zware industrie en grootschalige transport- en distributiebedrijven moeten gevestigd worden op regionale bedrijventerreinen binnen de EH. Deze beginselen en behoefteramingen (tabel 3) leiden tot de regionale beleidsopgave. In tabel 14 zijn de gemeenten van de regio ingedeeld naar streekplanstatus. Vermeld staan de 46

hectares die in de betreffende gemeenten kunnen worden geaccommodeerd op basis van onze ruimtelijke visie. Dat is de regionale beleidsopgave. Het bundelingsbeleid krijgt voorts gestalte door het algemene uitgangspunt om nieuwe locaties - of de uitbreiding van bestaande locaties - zo veel mogelijk te laten aansluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen. Het bundelingsbeleid gaat dus verder dan alleen het onderscheid tussen Economische Hoofdstructuur en overig Gelderland. Wij streven ook naar een binnengemeentelijke bundeling, dat wil zeggen: niet bij elke kern een bedrijventerrein en de (boven/ sub)regionale terreinen uitsluitend accommoderen in de kernen die daarvoor zijn aangewezen in het streekplan. Het behoud van de landschappelijke kwaliteiten en het gericht accommoderen van economische ontwikkeling, die zich met grote druk in het gebied manifesteert, heeft centraal gestaan in het formuleren van de EH voor Rivierenland. In het Rivierenland hebben wij geen zoekgebied aangegeven maar willen wij slechts uitbreiding van bedrijventerrein Medel bij Tiel mogelijk maken. De uitbreiding van Medel zal vooral moeten fungeren als opvanggebied van reeds in de regio gevestigde bedrijven die uitbreidingsmogelijkheden zoeken of vanwege hun aard of schaal of anderszins moeten worden verplaatst. Daarnaast voorzien wij een beperkte instroom van bedrijvigheid van elders, voorzover deze bedrijvigheid een meerwaarde biedt voor de aanwezige productiestructuur en arbeidsmarkt. De behoefte aan ruimte voor bedrijven zal als gevolg van de beleidslijn "Ruimte voor de rivier" mogelijk in aanmerkelijke mate moeten worden vergroot. Op het moment dat zich ten aanzien van ruimte voor bedrijven knelpunten voordoen, zullen wij samen met de regio een oplossing zoeken. Naast gemengde bedrijventerreinen heeft de regio Rivierenland volgens onze prognoses ook behoefte aan ruimte voor transport- en distributieactiviteiten. Deze zal met name bij Tiel moeten worden gevonden. In ieder geval moet voorkomen worden dat de sector verder uitwaaiert over de hele regio. Van belang is ook dat de regio Arnhem/Nijmegen voldoende vestigingsmogelijkheden biedt. In verband met het in deze regio in voorbereiding zijnde Experiment Ruimtelijk Beleid Rivierenland, waarbij nieuwe plannen voor bedrijventerreinen voortaan op kwaliteit zullen worden getoetst op de wijze zoals vastgelegd in de nota "Een lijn voor kwaliteit", zijn in deze uitwerking geen oppervlakten per gemeente vastgesteld. Wel is in navolgende tabel per categorie kernen/ gemeenten indicatief een oppervlakte weergegeven, welke zal worden gehanteerd in de periode tot de definitieve start van het genoemde experiment. Dit zal zijn nadat, als onderdeel van dit experiment, het strategisch bedrijventerreinbeleid is uitgewerkt in een ontwikkelingsprogramma, vastgelegd door de drie betrokken overheden.

47

Tabel 14

Regionale opgave, totaal netto-oppervlakte voor de periode 2001-2020 in ha, Rivierenland

Streekplanstatus

Provinciale beleidsambitie: Regionale Beleidsopgave 157

(boven)regionale gemeenten/kernen Tiel* Subregionale gemeenten/kernen Culemborg Druten Geldermalsen Zaltbommel

170

Overige gemeenten Buren, Dodewaard, Echteld, Kesteren, Lingewaal, Maasdriel, Neerijnen, West Maas en Waal Totaal

*

80

407

deze gemeenten (of delen daarvan) maken deel uit van de Economische Hoofdstructuur. De genoemde hectares hebben betrekking op de totale gemeentelijke behoefte c.q. beleidsopgave. Bij het zoeken naar locaties binnen de betreffende gemeenten moet het "binnengemeentelijke bundelingsbeleid" als richtsnoer worden genomen.

4.6.3

Planningsopgave

Jaarlijks enquêteert de provincie onder de Gelderse gemeenten naar het aanbod van bedrijventerreinen (IBIS17 Gelderland). Daarbij wordt geïnventariseerd hoeveel capaciteit nog beschikbaar is op bestaande locaties. Daarnaast wordt de planning in kaart gebracht. Het verschil tussen de vraag (regionale opgave tabel) en het aanbod (IBIS) geeft een indruk over de omvang van de regionale planningsopgave voor de komende periode. Wij geven hieronder de stand van zaken weer per 1 januari 2001. In het overleg met de regio’s zal uiteraard van meer actuele cijfers moeten worden uitgegaan. Daarvoor willen wij met de gemeenten een goed en actueel monitoringsysteem ontwikkelen. In het Rivierenland is in de kernen met een bovenlokale functie per 1 januari 2001 nog 19.5 ha aan terstond uitgeefbaar bedrijventerrein voorhanden. Ongeveer 130 ha is wel al in ruimtelijke plannen opgenomen maar nog niet terstond uitgeefbaar. Het betreft de volgende bedrijventerreinen: “ Pavijen V (Culemborg). In goedgekeurd bestemmingsplan: 26 ha “ Medel (Tiel). In goedgekeurd bestemmingsplan: 85 ha “ Tiel-Oost (Tiel). In vigerend bestemmingsplan: 5.5 ha “ De Wildeman (Zaltbommel). In vigerend bestemmingsplan: 4.5 ha “ Van Heemstraweg Zuid (Druten) In ontwerpbestemmingsplan: 9 ha Daarnaast zitten initiatieven met een totaal van 33.6 ha nog in de pijplijn (d.w.z. nog niet in het ontwerpplanstadium; per 1 januari 2001!): “ Hondsgemet (Geldermalsen): 27 ha “ Kraaijenhoef (Zaltbommel): 5.6 ha “ De Wildeman (Zaltbommel): 1 ha

17

Integraal Bedrijventerreinen Informatiesysteem

48

Uitgaande van een behoefteraming voor de bovenlokale kernen in Rivierenland tot 2020 van 327 ha, betekent dit dat er naast het tijdig beschikbaar komen van nog niet uitgeefbaar terrein in plannen en pijplijn, tot 2020 nog ruimte gevonden moet worden voor ongeveer 214 ha bedrijventerrein. Wij zijn voornemens periodiek een vraag/aanbodconfrontatie op te stellen en te bespreken in het RPB. Op basis van een gezamenlijke knelpuntenanalyse kan dan worden bezien welke stappen moeten worden ondernomen om de discrepanties op te lossen. 4.6.4

Revitalisering en herstructurering

Op basis van een in het jaar 2000 uitgevoerde inventarisatie van revitalisering/herstructureringsplannen bij gemeenten bestaat voor de regio een revitalisering/herstructureringsbehoefte van totaal 208 ha In onderstaande tabel 14 wordt de behoefte nader gepreciseerd. Met de regio zullen afspraken over actualisering en prioriteitstelling worden gemaakt. Op de volgende te herstructureren terreinen zien wij de specifieke ontwikkelingsmogelijkheden: “ Pavijen: (Culemborg): nabij het station, revitalisering/herstructurering schept kansen voor nieuwe werkgelegenheid. “ Koxkampen (Zaltbommel): de ligging aan het spoor en de snelweg A 2 biedt kansen met betrekking tot de Noord-Zuidas. “ De herontwikkeling van het stationsgebied en bedrijventerrein Watermolen in Geldermalsen schept kansen en maakt deel uit van project Rail 21; hierdoor ontstaan op termijn kansen voor kantoren en andere hoogwaardige activiteiten. “ Kellen (Tiel): wij bestuderen samen met de ondernemersvereniging van dit bedrijventerrein, de gemeente Tiel en de Kamer van Koophandel Rivierenland op welke wijze de aanwezige initiatieven voor parkmanagement kunnen worden uitgebreid zodat revitalisering danwel herstructurering in de toekomst niet nodig is. Dit plan hangt samen met het naastgelegen bedrijventerrein Medel, dat nog in ontwikkeling is. Tabel 13

Te herstructureren bedrijven (in ha) in de regio Rivierenland

Gemeenten

Aantal ha voor revitalisering/ herstructurering Culemborg 50 Zaltbommel 65 Geldermalsen 35 Tiel 50 Lingewaal 8 Bron: Inventarisatie provincie Gelderland

4.6.5

Naam bedrijventerrein Pavijen A 2-zone Watermolen Latenstein De Oven

Bereikbaarheid

Op dit moment speelt Geldermalsen, dat gelegen is aan de A 15, een prominente rol op het terrein van distributie en transport. Er hebben zich in de kern Geldermalsen distributiecentra van zeer grote ondernemingen als Albert Heijn en Blokker gevestigd. Ook brengt de veiling in Geldermalsen veel transportbewegingen met zich mee. De wijziging van de op- en afritten tot de A 15 als gevolg van de aanleg van de Betuweroute betekent een verbetering voor de ontsluiting van de bestaande bedrijventerreinen in de kern Geldermalsen.

49

Het terrein Medel is gelegen aan de oostzijde van het Amsterdam-Rijnkanaal, tegenover het terrein Kellen (Tiel). Het terrein heeft mogelijkheden voor overslag via het water. De ontsluiting van het terrein is op dit moment niet optimaal, de toegang loopt via het bedrijventerrein Kellen of via de afslag Echteld aan de A 15. In beide gevallen is er sprake van een aanzienlijke afstand tot Medel. Bewegwijzering ontbreekt. De aanleg van de Betuwelijn langs de A 15 vereist een nieuwe ontsluiting. Het bedrijventerrein Westeroyen uit Tiel is meegenomen in een onderzoek naar de elektronische bereikbaarheid. Dit terrein zal naar verwachting redelijke aansluiting hebben tussen vraag en aanbod op het gebied van ICT-infrastructuur. Waarschijnlijk zal het terrein in de nabije toekomst problemen krijgen met haar elektronische bereikbaarheid. Op de terreinen Kellen en Medel worden door ondernemers, ontwikkelaars en gemeente initiatieven genomen om de ICT-infrastructuur integraal op te waarderen. Hierdoor ontstaan interessante mogelijkheden voor vraagbundeling richting aanbieders van telecominfrastructuur en -diensten.

50

5

BELEIDSUITVOERING

Het beleid van deze nota willen wij met onze provinciale instrumenten en met de beschikbare rijksinstrumenten zo veel mogelijk ondersteunen. Een overzicht daarvan schetsen wij in dit hoofdstuk. Ook geven wij hier aan hoe wij deze instrumenten zullen inzetten om het bedrijventerreinenbeleid optimaal uit te voeren. Het zijn bestuurlijk-juridische instrumenten, financiële instrumenten en instrumenten voor kennisoverdracht en kennisuitwisseling (zie paragraaf 5.1). Wij willen bovendien de vinger aan de pols houden met behulp van en systeem van monitoring (paragraaf 5.2). Bij de uitvoering streven wij uitdrukkelijk naar samenwerking met andere overheden, bedrijven en organisaties van het bedrijfsleven. Alleen zo zijn wij verzekerd van een optimale doorwerking van ons beleid. Wij besluiten dit hoofdstuk met een overzicht van de door ons voorgenomen beleidsinitiatieven (paragraaf 5.3). 5.1

Instrumentarium

Het instrumentarium om de ambities en planningsopgaven te realiseren bestaat uit overleg, regels, geld en kennis. Kennisoverdracht en -uitwisseling achten wij van groot belang voor draagvlakvorming en daarmee voor de implementatie van ons in deze nota weergegeven beleid. Ons bestuurlijk-juridisch instrumentarium bestaat uit: A Overleg met de regionaal-economische samenwerkingsverbanden en in dat verband te organiseren Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen B Ruimtelijke planvorming C Milieuvergunningen D Convenanten E Project Inpassing zware industrie De financiële instrumenten zijn op provinciaal niveau: F Sociaal-Economisch Ontwikkelingsfonds (SEO-Fonds) G Stimuleringsregeling milieu H Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten I Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) J Gelders Budget Stedelijke Ontwikkeling (GSO) K Meerjarig Investeringsfonds Gelderland 2004-2011 L Fonds Provinciale Wegen M Subsidieregeling mobiliteitsprojecten N Subsidieregeling goederenvervoer O Stimuleringsfonds Meervoudig Ruimtegebruik P Stibosa Q Bedrijvenregeling ten behoeve van bodemsanering R Logistiek Stimuleringskader Arnhem-Nijmegen Op rijksniveau: S Subsidieregeling duurzame bedrijventerreinen (EZ/NOVEM) T Innovatieprogramma stedelijke vernieuwing (IPSV) U Tender InvesteringsProgramma’s Provincies (TIPP) Op Europees niveau: V Doelstelling 2-middelen W Interreg 51

Als kennisinstrumenten denken wij aan de inzet van: X N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij Y Voorbeeldprojecten Z Quick scans A Overleg met de regionaal-economische samenwerkingsverbanden: Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen Wij willen de komende jaren bijdragen aan een gezamenlijke regionale aanpak van het bedrijventerreinenbeleid. Een daarop gericht Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) per regio is daarvoor in onze visie noodzakelijk. Hieraan moet zo praktisch mogelijk vorm worden gegeven. In regio’s waar al een economisch samenwerkingsverband bestaat, beschouwen wij de regionale programmering van bedrijventerreinen als een "agendapunt" van deze regionaal-economische samenwerkingsverbanden. Om tot een goede uitvoering te komen van de regionale programmering kan een aparte werkgroep vanuit het regionaal-economisch samenwerkingsverband wenselijk zijn. Ook hechten wij eraan dat in regio’s waar (nog) niet een dergelijk economische samenwerkingsverband bestaat, door de regio op enigerlei wijze vorm wordt gegeven aan een regionaal programmeringsoverleg. In het afgelopen jaar hebben wij op dit vlak al eerste initiatieven genomen. Deze zullen waar mogelijk opgaan in de vorengeschetste structuur. Het Regionaal Programmeringsoverleg heeft als doel een goed en regionaal afgestemd aanbod van bedrijventerreinen te realiseren ten behoeve van de huidige en toekomstige vraag. In dit RPB zouden de volgende punten aan de orde moeten komen: S visie op het regionale bedrijventerreinenbeleid; S de regionale planning van bovenlokale terreinen (fasering, segmentering en planontwikkeling); S revitalisering/herstructurering van bedrijventerreinen; S de monitoring(sresultaten) van ontwikkeling in voorraden en uitgifte; S de fysieke en elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen; S regionaal oplossen van acute knelpunten in het aanbod. B Ruimtelijke planvorming Deze nota is tevens een streekplanuitwerking van het Streekplan Gelderland 1996. In die zin is het beleid in deze nota ook toetsingskader bij de beoordeling van ruimtelijke plannen van lagere overheden. Naast de kwantitatieve aspecten van het bedrijventerreinbeleid zullen bij de toekomstige beoordeling van ruimtelijke plannen ook de kwalitatieve aspecten van ons bedrijventerreinenbeleid zo veel mogelijk worden meegenomen. C Milieuvergunningen Vergunningverlening: belangrijke instrumenten om de milieubelasting te beperken en te verminderen blijven vergunningverlening en handhaving in het kader van de Wet milieubeheer. De verschillende belangen tussen milieu, bedrijf en omgeving moeten worden afgewogen. De vergunning geeft de kaders aan waarbinnen een bedrijf kan en mag opereren. Het is vaak een complex proces.

52

Voor een aantal stoffen en voor de geluidsbelasting kan gekeken worden naar de totale belasting van een bedrijventerrein, maar dit is nog niet het geval voor alle stoffen. Daar wordt aan gewerkt. Veel milieuwinst valt nog te behalen wanneer bedrijven samenwerken om zo veel mogelijk de kringlopen van energie, water en stoffen te sluiten, optimale samenwerkingsmogelijkheden te creëren en een milieubeheerssysteem voor het totale bedrijventerrein te ontwikkelen (parkmanagement). Het stolp-concept is een sturingsinstrument hierbij: één gezamenlijke grens voor de milieubelasting van verschillende bedrijven op een bedrijventerrein. Het stimuleert de individuele bedrijven om, binnen de gestelde milieugrenzen, te zoeken naar de bijdrage die zij kunnen leveren om de milieubelasting verder te verlagen. De provincie Gelderland wil het stolp-concept verder uitwerken en toepassen. D Convenanten In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met het Rijk en de provincie Overijssel afspraken gemaakt om op korte termijn op het gebied van het regionaal ontwikkelingsbeleid gezamenlijk knelpuntanalyses uit te voeren, studies te verrichten en afspraken over samenwerking te maken. Er worden hiertoe een aantal pilots gefinancierd die zijn gericht op de samenwerking tussen Rijk en provincies bij de uitvoering van rijksnota’s en bij het regionaal ontwikkelingsbeleid. E Projecten Wij willen bewerkstelligen dat er in de afzonderlijke regio’s (in de Economische Hoofdstructuur) ruimte komt voor de vestiging van milieuhinderlijke en risicovolle bedrijven. Hiertoe zijn wij het project Inpassing zware industrie (IZI) gestart. Het doel van dit project is te komen tot voldoende vestigingsmogelijkheden voor zware bedrijvigheid. Tevens beoogt het project kennis te genereren voor de toekomst. F Sociaal-Economisch Ontwikkelingsfonds (SEO-Fonds) Het SEO-Fonds is door Provinciale Staten ingesteld om projecten te ondersteunen die zijn gericht op de bevordering van de sociaal-economische ontwikkeling van Gelderland. Wij leveren hieraan een bijdrage door het stimuleren van de tijdige realisatie van voldoende en voldoende gedifferentieerd aanbod van bedrijventerrein, intergemeentelijke samenwerking op dit gebied, revitalisering en herstructurering van verouderde bedrijventerreinen, het ondersteunen van noodzakelijke bedrijfsverplaatsingen en het ondersteunen van gemeenten en bedrijven bij het oplossen van ruimtelijk-economische knelpunten. Onze activiteiten in dit verband zijn, voorzover hier relevant, “ het subsidiëren van concrete projecten die van bovenregionale betekenis zijn en die vernieuwend en structuurversterkend zijn; “ het subsidiëren van regionale quick scans ten behoeve van het duurzamer maken van bedrijventerreinen; “ het subsidiëren van haalbaarheidsonderzoeken en masterplannen voor het revitaliseren van bedrijventerreinen en het in financiële zin bijdragen aan de uitvoering van fysieke maatregelen; “ het subsidiëren van haalbaarheidsonderzoeken voor bedrijfsverplaatsingen en bijdragen aan bedrijfsverplaatsingen; “ het subsidiëren van haalbaarheidsstudies voor nieuwe bedrijfslocaties.

53

G Stimuleringsregeling milieu Door middel van dit instrument ondersteunen wij activiteiten die zijn gericht op het oplossen van milieuproblemen. De subsidie wordt uitsluitend verstrekt indien de activiteit: “ een voorbeeldfunctie kan vervullen; “ afrekenbaar of evalueerbaar is in termen van milieuwinst; “ past binnen het provinciale beleid, zoals neergelegd in het GMP; “ niet leidt tot ongerechtvaardigde verrijking of tot concurrentievervalsing. H Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten Voorzover een bepaald (bedrijventerrein)project niet uit andere hoofde voor provinciale subsidie in aanmerking komt, behoort een subsidie in het kader van de MIP tot de mogelijkheden. De Verordening majeure projecten Gelderland 1998 biedt hiervoor uitsluitsel. Bij de allocatie van middelen voor het Meerjareninvesteringsprogramma Majeure Projecten gelden de volgende criteria: “ een meetbare bijdrage aan de Gelderse economische, sociaal-economische en/of culturele infrastructuur in brede zin; “ een meetbare bijdrage aan de Gelderse (structurele) werkgelegenheid, bij voorkeur aan de onderkant van de arbeidsmarkt; “ de mate waarin majeure projecten nieuw geld genereren (multiplier-effect); “ een evenwichtige spreiding over de provincie; “ afdoende waarborgen voor de continuïteit en haalbaarheid (in de exploitatiesfeer) van investeringsprojecten. I Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) Het ISV kent een aantal programmagemeenten die via de provincie geld krijgen voor een programma dat zij moeten opstellen voor vijf jaar. Binnenkort wordt hiervoor weer een nieuwe ronde gestart. Wij zullen bevorderen dat het thema "duurzame bedrijventerreinen" daarbij wordt ingebracht. De overige gemeenten worden ingevolge deze regeling als projectgemeenten beschouwd. Deze gemeenten kunnen een financiële bijdrage krijgen voor projecten in het kader van stedelijke vernieuwing, waaronder ook de revitalisering/herstructurering/ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen. J Gelders Budget Stedelijke Ontwikkeling (GSO) Het Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid subsidieert projecten in de acht grotere Gelderse steden, te weten: Arnhem, Nijmegen, Doetinchem, Harderwijk, Tiel, Apeldoorn, Ede en Zutphen. Daarbij wordt om een visie gevraagd, waarbij de sociaal-economische invalshoek een belangrijke peiler vormt. In het GSO-beleid komt het thema "duurzame bedrijventerreinen" ook terug. K Meerjarig Investeringsfonds Gelderland Dit fonds volgt het MIP op en is door Provinciale Staten vastgesteld voor de periode 2004-2011. De beschikbare middelen zijn thematisch verdeeld. Herstructurering van bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen zijn ondergebracht bij de thema’s "ruimtelijke kwaliteit" en "sociale infrastructuur".

54

L Fonds Provinciale Wegen Hieruit wordt het provinciale wegennet bekostigd. Besluitvorming verloopt via separate voorstellen aan Provinciale Staten en/of via het jaarlijks door Gedeputeerde Staten vastgestelde programma "Werken aan mobiliteit". M Subsidieregeling mobiliteitsprojecten Op basis van deze regeling kunnen bedrijven subsidie aanvragen voor haalbaarheidsstudies voor projecten op het vlak van vervoermanagement. N Subsidieregeling goederenvervoer Op basis van deze regeling kunnen bedrijven subsidie aanvragen voor haalbaarheidstudies, pilots en praktijkproeven. Gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor investeringen in de infrastructuur voor multimodaal goederenvervoer. O Stimuleringsfonds Meervoudig Ruimtegebruik Uit dit fonds kunnen middelen worden ingezet ten behoeve van haalbaarheidsstudies naar en het stimuleren van innovatief meervoudig ruimtegebruik. P Stibosa De Stimuleringsregeling Bodemsanering is een subsidieregeling waarbij wij via een tendersysteem de uitvoering van bodemsaneringen bij derden stimuleren. Q Bedrijvenregeling ten behoeve van bodemsanering Deze regeling zal op z’n vroegst in 2003 in werking treden. De regeling houdt in dat er voor urgente en ernstige gevallen van bodemverontreiniging op bestaande bedrijventerreinen een saneringsplicht komt. Onder bepaalde voorwaarden heeft een bedrijf daarbij aanspraak op een bijdrage van de overheid in de saneringskosten. R Logistiek Stimuleringskader Arnhem-Nijmegen Het LSK heeft tot doel het versterken van Midden Gelderland tot een multimodale transportregio middels het realiseren van nieuwe, door de markt geïnitieerde, logistieke bedrijfsactiviteiten. Deze activiteiten zijn met name gericht op een structurele samenwerking tussen ondernemers en op innovatie van logistieke bedrijfsprocessen. Door samenwerking wordt de sector versterkt. Het LSK bestaat uit een haalbaarheidsfaciliteit, waarbij de haalbaarheid van een samenwerkingsinitiatief wordt beoordeeld, en een adviesfaciliteit waarbij ondernemers financiële steun kunnen krijgen bij de opstelling van ondernemingsplannen. S Subsidieregeling duurzame bedrijventerreinen Dit is een subsidieregeling van het Ministerie van Economische Zaken. De doelstelling van de regeling is de realisatie van duurzame bedrijventerreinen waarbij de nadruk ligt op samenwerking tussen bedrijven onderling dan wel tussen bedrijven en overheid.

55

Op grond van deze regeling kan door overheden en bedrijven subsidie worden aangevraagd voor oriënteringsprojecten, ontwikkelingsprojecten en haalbaarheidsprojecten die betrekking hebben op bestaande terreinen, uitbreiding van bestaande terreinen en nieuwe terreinen met een minimale omvang van 10 ha. NOVEM voert deze regeling voor het ministerie uit. Waar mogelijk zullen wij een beroep doen op deze regeling. T Innovatieprogramma stedelijke vernieuwing (IPSV) Dit is een programma van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Het richt zich op het stimuleren van innovatie van de stedelijke vernieuwing. Op basis van deze regeling is een budget beschikbaar voor ideeën, plannen en voorbeeldprojecten met een innoverend karakter op het gebied van stedelijke vernieuwing en fysieke leefomgeving. Duurzame ontwikkeling en duurzame revitalisering van bedrijventerreinen kunnen op basis van deze regeling en onder de in de regeling opgenomen voorwaarden, worden gesubsidieerd. U Tender InvesteringsProgramma’s Provincies (TIPP) Op basis van deze tender kan het Ministerie van Economische Zaken een financiële bijdrage beschikbaar stellen voor het stimuleren van (in potentie) haalbare projecten, gericht op het tijdig voorzien in bedrijventerreinen en/of bedrijfsruimte waarnaar in de regio vraag is. Deze projecten moeten bijdragen aan een internationaal concurrerend regionaal investeringsklimaat met als uiteindelijk doel de versterking van de nationale economie. De provincies doen een voordracht. Om in aanmerking te komen voor een bijdrage is een meerjarige provinciale visie vereist op de bedrijventerreinsituatie en -ontwikkeling alsmede een jaarlijks door de provincie op te stellen investeringsprogramma waarin projecten en beleidsvoornemens op het gebied van bedrijventerreinen zijn opgenomen. Het betreft een tenderregeling; jaarlijks kunnen vier tot zes provinciale investeringsprogramma’s worden gehonoreerd. Senter voert deze regeling voor het Ministerie van Economische Zaken uit. Na 2003 zal het instrument in gewijzigde vorm worden voortgezet. V Doelstelling 2-middelen W Interreg X N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij Wij hebben ervoor gekozen om de N.V. Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) meer in te schakelen bij ons stimuleringsbeleid van duurzame bedrijventerreinen. Wij willen dat de GOM zich ontwikkelt tot een permanent expertisecentrum op het gebied van met name duurzame bedrijventerreinen, waar gemeenten en andere betrokkenen bij de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein terecht kunnen met hun vragen op het gebied van duurzame ontwikkeling, revitalisering en beheer van bedrijventerreinen. Y Voorbeeldprojecten Om kennis op te doen op het gebied van duurzame ontwikkeling, revitalisering en beheer van bedrijventerreinen bestaat de mogelijkheid tot het uitvoeren van een aantal pilots. Deze pilots moeten verschillende leereffecten opleveren. Daarom zal in elke pilot een ander aspect van duurzame ontwikkeling worden belicht. 56

De pilots hebben betrekking op duurzame bedrijfsprocessen, vormgeving en zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing van een bedrijventerrein, ontwikkeling van adequaat parkmanagement en menging van wonen en werken. Aan de hand van de uitkomsten van de pilots is het mogelijk om het beleidskader verder aan te scherpen waardoor nog betere kansen gecreëerd kunnen worden voor duurzame ontwikkeling. In het kader van het IPO/EZ-convenant en het Regioconvenant Oost-Nederland worden pilots opgestart en als onderdeel van het project Duurzame Stedelijke Ontwikkeling (DSO) zal één duurzaam bedrijventerrein als voorbeeldproject worden ontwikkeld. Z Quick scans Alvorens een bedrijventerrein ook daadwerkelijk duurzaam in te richten is het van belang de mogelijkheden voor een dergelijk initiatief in kaart te brengen. Wij bieden regio’s, gemeenten en samenwerkingsverbanden van bedrijven de mogelijkheid om met behulp van een regionale "quick scan" de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun bedrijventerreinen te onderzoeken. Ook individuele bedrijven kunnen gebruik maken van een quick scan voor afval- en emissiepreventie, gericht op duurzaam ondernemen. Het bedrijf krijgt daarmee een indicatie van de bedrijfseconomische, technische, organisatorische en milieuhygiënische consequenties van maatregelen op dit gebied. Bij het verrichten van deze scan wordt uitgegaan van het "no cure, no pay"-beginsel. Alleen wanneer de besparingen over een periode van drie jaar meer dan € 2.300,-- bedragen moet het desbetreffende bedrijf de kosten van de scan vergoeden. 5.2 Monitoring In de hoofddoelstelling van "Trekkracht" staan twee elementen centraal: economische groei en ecologie/leefomgeving. Voor het bedrijventerreinenbeleid is dat uitgewerkt in vier doelstellingen, die in deze nota vertaald zijn in planningsopgaven en initiatieven. De monitoring van deze vier doelstellingen zal plaatsvinden in het kader van ons jaarlijkse monitoringsverslag sociaal-economisch beleid. Bij de operationalisering van de beleidsdoelen hebben wij per doel de volgende indicatoren voor ogen. A Monitoring van het aanbod aan bedrijventerreinen Voldoende ruimtelijke ontplooiingsmogelijkheden voor het bedrijfsleven zijn van vitaal belang voor het regionale bedrijfsleven en daarmee voor de ontwikkeling van het Gelders regionaal product. De mate waarin Gelderland aan deze randvoorwaarde voldoet, zal gevolgd worden door een jaarlijkse analyse van de voorraad bedrijventerreinen en door het opstellen van een confrontatie vraag/aanbod. Op basis van deze analyse wordt inzicht verkregen in de aard en omvang van de (toekomstige) discrepanties. De resultaten van deze analyse worden geplaatst in een langetermijnbeeld zodat de actuele situatie kan worden beoordeeld in de historische context. Daarbij zullen de volgende indicatoren worden gepresenteerd: “ de jaarlijkse uitgifte aan bedrijventerreinen; “ de planologische voorraad bedrijventerrein, onderscheiden naar terstond uitgeefbaar en terreinen in planning (deze niet terstond uitgeefbare voorraad bestaat uit plannen die zijn opgenomen in vastgestelde, goedgekeurde, vigerende en ontwerpbestemmingsplannen; “ het aantal jaren waarvoor de planologische voorraad voldoende is om aan de vraag te kunnen voldoen; “ omvang en locatie van de tien grootste aaneengesloten en nog uitgeefbare kavels bedrijventerrein in Gelderland. 57

B Monitoring van de ruimtelijke concentratie van bedrijventerreinen Het uitgangspunt om de ruimtelijke consequenties van de economische ontwikkelingen sterker te concentreren heeft geleid tot een aanscherping van het bundelingsbeleid. Dit beleid komt neer op een verdere concentratie van de economische expansie in een deel van Gelderland (de zgn. Economische Hoofdstructuur). Daarnaast dienen nieuwe locaties zo veel mogelijk aan te sluiten op bestaande (stedelijke) ontwikkelingen (binnengemeentelijke bundeling). De voortgang van deze processen zal worden gevolgd door een jaarlijkse geografische analyse van de economische groei en van de uitgifte van bedrijventerreinen. Daarbij zullen de volgende indicatoren worden gepresenteerd: “ werkgelegenheidsgroei in de EH versus de groei in overig Gelderland; “ werkgelegenheidsgroei verdeeld naar de hiërarchie van kernen uit het streekplan (bovenregionaal, regionale en subregionale kernen en overige gemeenten); “ werkgelegenheidsgroei verdeeld naar kernen en buitengebied; “ nieuwe uitgifte bedrijventerreinen in de EH versus de uitgifte in overig Gelderland; “ feitelijk uitgiftepatroon bedrijventerreinen versus het patroon volgens de beleidsopgave uit deze nota Bedrijventerreinen. C Monitoring van efficiëntie en duurzame kwaliteit van bedrijventerreinen Onder duurzame bedrijventerreinen verstaan wij terreinen waarbij samengewerkt wordt tussen bedrijven onderling en bedrijven en overheden om het bedrijfseconomische resultaat te verbeteren, de milieubelasting te verminderen, de ruimte efficiënter te gebruiken en een aantrekkelijk en afwisselend werkmilieu te scheppen. Daarbij gaat het vooral om een duurzame inzet van elektriciteit, warmte, water, grond- en reststoffen, personenvervoer, goederen en afvalstoffen, een duurzame inrichting, een goede inpassing in de omgeving en om een adequaat beheer van het terrein. Over geen van deze elementen is echter op dit moment statistische informatie beschikbaar. Inzicht in de omvang en ontwikkeling van de relevante factoren kan dus niet worden verschaft. Monitoring van de doelstellingen is dus ook niet direct mogelijk. Het enige dat zonder aanvullende gegevensverzameling kan worden geboden is inzicht in de aard en omvang van onze inspanningen om de doelstellingen te bereiken. Dit gebeurt echter al standaard voor alle EZ-activiteiten in ons jaarlijkse monitoringsverslag sociaal-economisch beleid en zal hier dus niet verder besproken worden. Wij zullen bezien of wij via een apart onderzoek deze gegevens gaan verzamelen of dat mogelijk de IBIS-enquête kan worden uitgebreid met gegevens over duurzaamheid. Daarbij denken wij bijvoorbeeld aan indicatoren over parkmanagement, collectief vervoer en andere gemeenschappelijke voorzieningen die de milieubelasting verminderen. Onze actieve inbreng in het IPO-project "Monitoring duurzame bedrijventerreinen" zal op termijn bijdragen aan de noodzakelijke operationalisering van duurzaamheidaspecten. Zodra dit project indicatoren heeft opgeleverd, zullen deze worden opgenomen in ons jaarlijkse monitoringsverslag. Herstructurering van verouderde bedrijventerreinen kan een intensiever gebruik van de ruimte bevorderen en de omvang van de ruimteclaims verminderen. Het leidt tot verbetering van de ruimtelijke kwaliteit en tot verlenging van de levensduur van het terrein. Ruimteverlies wordt zo voorkomen. De revitaliserings- en herstructureringsopgave in Gelderland is aanzienlijk (bijna 1500 ha verspreid over geheel Gelderland). De monitoring van deze opgave zal plaatsvinden in de vorm van een jaarlijkse voortgangsrapportage.

58

Daarbij zullen de volgende indicatoren worden gepresenteerd: “ overzicht van voltooide herstructureringen; “ overzicht van de gerealiseerde ruimtewinst als gevolg van de herstructureringen; “ overzicht van lopende herstructureringen; “ overzicht van de resterende herstructureringsopgave. D Monitoring van de fysieke en elektronische bereikbaarheid Voor het bedrijfsleven is bereikbaarheid van groot belang om goed te kunnen functioneren. Bij nieuwe locatiebeslissingen is bereikbaarheid dan ook een belangrijke vestigingsplaatsfactor. Het situeren van omvangrijke goederenvervoersstromen in de buurt van multimodale overslagcentra kan een bijdrage leveren aan het terugdringen van de congestie op de wegen (model shift). Wij willen daarom nieuwe bedrijventerreinen zo veel mogelijk situeren nabij, en ontsluiten via, de reeds aanwezige verkeersinfrastructuur. Wij zullen de doelstellingen op het gebied van de (multimodale) bereikbaarheid monitoren aan de hand van een algemene bereikbaarheidsindicator, een groeianalyse van de sector logistiek en transport, kenmerken en ligging van de Gelderse bedrijventerreinen en de Gelderse vervoersprestatie naar modaliteit. Daarbij zullen de volgende indicatoren worden gepresenteerd: “ aantal files, filezwaarte, lengte van het wegennet, voertuigkilometrage en verkeersintensiteit op de rijkswegen in Gelderland en Nederland; “ jaarlijkse opgave van bedrijventerreinen naar ontsluiting (weg, spoor en water) “ jaarlijkse opgave van bedrijventerreinen naar overslagfaciliteiten; “ geografische kaart over de ligging van de bedrijventerreinen t.o.v. de Gelderse infrastructuur; “ vervoersprestatie naar modaliteit voor in Gelderland geladen en geloste goederen (nationaal en internationaal vervoer), onderscheiden naar wegvervoer, spoorwegen en binnenvaart; “ werkgelegenheidsgroei van de L&T-sector in de zuidflank van Gelderland versus de groei in overig Gelderland. Ten aanzien van de elektronische bereikbaarheid willen wij indicatoren gaan ontwikkelen. Wij verwachten in het Monitoringsverslag 2002 de eerste resultaten hierover te kunnen publiceren. Conclusie en toekomstige ontwikkelingen Van de vier doelstellingen in deze nota kunnen er drie worden gemonitoord: de voorraadontwikkeling, het bundelingsbeleid en de (multimodale) bereikbaarheid. Daarbij speelt een tweetal provinciale gegevensbestanden een cruciale rol: de Provinciale Werkgelegenheidsenquête (PWE18) en het Integraal Bedrijventerreinen Informatie Systeem (IBIS19).

18

De Provinciale Werkgelegenheidsenquête is een integrale enquête onder ruim 100.000 bedrijven en instellingen in Gelderland (primaire bron werkgelegenheidsgegevens en productiestructuur). De PWE is een samenwerkingsverband tussen de provincie Gelderland en een groot aantal Gelderse gemeenten. De PWE verschaft inzicht in de werkgelegenheidsontwikkelingen naar type bedrijvigheid, kenmerk en vestigingslocatie. Aan de hand van de PWE is exact na te gaan waar zich welke werkgelegenheidsontwikkeling heeft voorgedaan, hoe de sectorstructuur is en in welke richting deze zich beweegt. De informatie kan naar behoeven nader worden uitgesplitst en verfijnd.

19

Het Integraal Bedrijventerreinen InformatieSysteem is een jaarlijks onderzoek door provincie en VROM onder alle Gelderse gemeenten naar de voorraad en de uitgifte van bedrijventerreinen. Naast de oppervlakte gegevens bevat IBIS ook informatie over de aard van de terreinen, de wijze van ontsluiting, de overslagfaciliteiten en de prijs.

59

In IBIS wordt de uitgifte en de voorraad bedrijventerreinen per 1 januari in beeld gebracht. De enquêteresultaten komen doorgaans pas in het derde kwartaal beschikbaar. Dit betekent dat de gegevens gemiddeld zo’n acht tot twintig maanden achterlopen. Voor sommige toepassingen is dit geen probleem (bv. voor het monitoren van het bundelingsbeleid); voor programmeringsdoeleinden en terreinzoekende bedrijven is de actualiteit volstrekt onvoldoende. Wij willen daarin verandering. Met de gemeenten willen wij een voor Gelderland uniform elektronisch systeem opzetten op basis van de huidige IBIS-enquête. Wij achten het van groot belang dat een actueel inzicht bestaat in uitgifte en voorraden bedrijfsterrein. Onze ambitie is een website waarin per gemeente en regio op ieder moment de actuele voorraden zijn af te lezen. Wij stellen ons verantwoordelijk voor de organisatie van de input en de hantering van juiste en uniforme definities, mede in het kader van de landelijke afstemming op dit punt. Voor het slagen ervan zijn wij uiteraard afhankelijk van de medewerking van de gemeenten en regio’s. Op het terrein van de derde doelstelling "efficiëntie en duurzame kwaliteit" is de monitoring problematisch. Alleen de voortgang in de revitaliseringopgave kan in beeld gebracht worden. Alle andere elementen - zoals de vermindering van de milieubelasting, efficiënter ruimtegebruik, duurzame inzet van energie en grondstoffen - moeten vooralsnog onbelicht blijven omdat hierover op dit moment nog geen relevante gegevens beschikbaar zijn. Wij zullen deze informatie per bedrijventerrein apart gaan verzamelen, hetzij via een apart onderzoek hetzij via een uitbreiding van de IBIS-enquête. Tot slot: wij hebben een actieve inbreng in het IPO-project "Monitoring duurzame bedrijventerreinen". Ook van de resultaten van dit project verwachten wij te zijner tijd een bijdrage aan het operationaliseren van onze monitoringsopdracht. 5.3

Agenda van beleidsinitiatieven

In deze nota hebben wij op basis van de vier centrale beleidsdoelen een groot aantal planningsopgaven en initiatieven gepresenteerd. Als beleidsagenda voor de komende vijf jaar hebben wij deze opgaven en initiatieven hierna gerangschikt (niet in volgorde van prioriteit). 1 Voldoende aanbod Beleidsopgave: vermindering van de spanning tussen papier en praktijk Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat er regionaal ruimte is voor alle typen van bedrijvigheid die een (betere) plek moeten hebben. Beleidsopgave: niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar Elk Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) bewaakt dat uit de planologische voorraad op tijd voldoende areaal op de juiste plek voor directe uitgifte beschikbaar komt. Wij bieden op basis van regionaal gezamenlijk gesignaleerde knelpunten actieve ondersteuning bij de versnelde realisering van toekomstplannen. Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en uitgifte worden via een gezamenlijk met de gemeenten op te zetten elektronisch systeem van monitoring in beeld gebracht.

60

Beleidsopgave: een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd Wij willen stimuleren dat per bedrijventerreinen (minimaal 5 ha) een masterplan wordt opgesteld dat op basis van overleg met de ondernemers zicht biedt op het collectief realiseren van duurzaamheidwinst. Wij bieden hiervoor een subsidiemogelijkheid. Het gaat hierbij dus om een revitaliseringsplan in brede zin (mogelijkheden voor collectieve verduurzaming, zuinig en meervoudig ruimtegebruik, mogelijkheden voor verbetering van de ICT-infrastructuur en multimodaal goederentransport, herstructurering, parkmanagement, optimale energie-infrastructuur). Voor de uitvoering van dit revitaliseringsplan stellen wij eveneens financiële middelen beschikbaar, zowel eigen middelen als middelen van Rijk en EU. De subsidie is gericht op de fysieke inrichtingsmaatregelen en niet op de beheerskosten. Hiervoor hanteren wij een jaarlijks tendersysteem, waarbij de projecten worden gewogen op de hiervorengenoemde aspecten. Wij stellen als eis dat is voorzien in parkmanagement en dat ingegaan wordt op de mogelijkheden voor ruimtewinst, verbetering ICT-infrastructuur en multimodale ontsluiting en collectieve terreingebonden energievoorziening (cascadering, benutting duurzame bronnen, opslag). Wanneer de mogelijkheden voor individuele bedrijfsgerichte verduurzaming zijn verkend, dan geldt dat als pluspunt voor toekenning van subsidie. Wij willen in het regionaal overleg per regio zicht krijgen op de behoefte aan revitalisering en herstructurering. Wij zullen de GOM hiernaar een onderzoek laten doen en naar de hiermee gemoeide kosten. Dit moet uitmonden in een regionale beleidsopgave en een programma voor de revitalisering per regio. Wij stellen een onderzoek in naar de wenselijkheid van de oprichting van een herstructureringsmaatschappij en een herstructureringsfonds en zullen Provinciale Staten hierover in de loop van 2003 rapporteren. Wij onderzoeken het instrument van verevening, waarbij revitalisering of herstructurering van bestaande bedrijventerreinen mede wordt bekostigd door een opslag op de grondprijs van nieuw aan te leggen terreinen en bevorderen de oprichting van industrieschappen en daarbinnen de totstandkoming van regionale prijsafspraken. Wij onderzoeken de mogelijkheid van instelling van een apart bedrijfsverplaatsingsfonds. 2 Ruimtelijke concentratie Beleidsopgave: concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties Wij presenteren een beleidsopgave voor de regionale bedrijventerreinenplanning. Deze vormt het uitgangspunt voor het Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen. Wij willen nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen concentreren binnen de EH, aansluitend aan bestaande stedelijke concentraties. Niet iedere kern hoeft zijn eigen terrein. Wij bevorderen de (her)vestiging van bedrijven, die naar aard en/of schaal niet (meer) passen op de huidige locatie. Dat geldt ook voor bedrijven die vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandigheden niet meer op hun huidige locatie kunnen blijven. Wij bevorderen de ontwikkeling van intergemeentelijke bedrijventerreinen. 61

Wij bieden door middel van de jaarlijkse Tender Bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid van een financiële tegemoetkoming in de schade van een bedrijf als gevolg van verplaatsing. Beleidsopgave: de ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt Wij bieden alle gemeenten en/of samenwerkingsverbanden de mogelijkheid om voor hun grondgebied een quick scan uit te voeren naar de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun terreinen. Wij gaan na of en in hoeverre wij zorgvuldiger ruimtegebruik kunnen bevorderen in bestemmingsplanvoorschriften. Wij willen in het nieuwe streekplan bepalingen opnemen om zorgvuldig ruimtegebruik te bevorderen. Beleidsopgave: het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) uitwerken in het nieuwe streekplan. In overleg met de regio’s gaan wij na hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de EH beschikbaar is voor zware en milieuhinderlijke bedrijvigheid. Wij zijn van plan om samen met de regio’s te bezien op welke wijze kan worden voorkomen dat bedrijven uit een andere categorie zich vestigen op locaties die gereserveerd zijn voor zware industrie. Per regio bezien wij in welke mate facilitering van de groei van de transportsector buiten de EH gewenst of nodig is. Wij bevorderen het transport over water en de beschikbaarheid van voldoende natte terreinen voor bedrijven die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van vervoer over water. 3 Efficiëntie en duurzame kwaliteit Beleidsopgave: verduurzaming van inrichting en inpassing Wij starten een aantal pilotprojecten voor de ontwikkeling van een duurzaam bedrijventerrein. Wij hebben daarover ook afspraken gemaakt met het Rijk (IPO-EZ-VNG-convenant en Regioconvenant Oost-Nederland20). Centraal staat hierbij het revitaliseren dan wel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties met het oog op zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan met ruimte en milieu. Wij onderzoeken de mogelijkheid om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen verplicht te stellen. Wij zullen er zorg voor dragen dat er afstemming plaatsvindt tussen de op te stellen Stroomgebiedvisies en deze Nota Bedrijventerreinen.

20

Het actiepunt "Ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen" uit het Regioconvenant Oost-Nederland heeft direct betrekking op de inrichting van bedrijventerreinen. Doel van het actiepunt is revitaliseren danwel ontwikkelen van hoogwaardige bedrijvenlocaties waarbij zorgvuldig en economisch verantwoord omgaan met ruimte en milieu uitgangspunten zijn.

62

Bij alle ruimtelijke plannen en besluiten zal de Watertoets worden toegepast. Ook wij moeten bij de beoordeling van dergelijke plannen en besluiten een watertoets uitvoeren. Wanneer naar onze mening de waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen onvoldoende aandacht krijgen, zal dit voor ons een reden zijn om het desbetreffende (bestemmings-)plan niet goed te keuren. Beleidsopgave: verduurzaming van bedrijfsprocessen In het kader van het Regioconvenant Oost-Nederland hebben wij met de provincie Overijssel de afspraak gemaakt om een project te starten om bedrijven in onze provincies vertrouwd te maken met de beginselen van duurzaam ondernemen. Wij bieden de mogelijkheid aan bedrijven om een quick scan te laten uitvoeren voor preventiemaatregelen op het gebied van industriële ecologie (de zgn. "no cure, no pay"-regeling). Ook is de milieuvergunning een relevant instrument. Wij willen binnen vijf jaar in samenwerking met de regio’s en betrokken gemeenten voor alle regionale bedrijventerreinen de gewenste milieukwaliteit vaststellen en afspraken maken over het beheer van de totale milieubelasting van deze terreinen. Hiervan is afhankelijk of individuele bedrijven geplaatst worden en een vergunning krijgen op deze terreinen. Beleidsopgave: bevordering van bewustwording en gedragsverandering Wij formuleren een gericht doelgroepenbeleid om bewustwording en gedragsverandering bij de verschillende actoren te bevorderen. Wij bieden een subsidiemogelijkheid voor het opstellen van een revitaliseringsplan om op bestaande bedrijventerreinen te komen tot een duurzame inrichting en adequaat beheer. Om onze ambities om te zetten in effectieve samenwerking met gemeenten zullen wij een menukaart ontwikkelen waarin ons ondersteuningsaanbod voor duurzame bedrijventerreinen (subsidiemogelijkheden voor masterplan, preventie- en/of DE-scan, procesondersteuning) en de condities worden gebundeld. De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek zich tot kenniscentrum voor duurzame terreinen en speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces. Beleidsopgave: parkmanagement In de nieuwe tenderregeling revitalisering en herstructurering van bedrijventerreinen zal adequaat terreinbeheer een belangrijk criterium zijn voor toekenning van subsidie. Wij willen dat de GOM op verzoek behulpzaam is wanneer belanghebbende partijen op een bedrijventerrein afspraken willen maken over de inrichting en het beheer van het terrein. 4 Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid Beleidsopgave: stimuleren van multimodaal goederenvervoer Wij stimuleren met financiële steun voorbeeldprojecten die het draagvlak vergroten bij marktpartijen voor een verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail en dragen bij aan de totstandkoming van de benodigde infrastructuur.

63

De keuze van locaties voor nieuwe regionale bedrijventerreinen stellen wij mede afhankelijk van de mogelijkheid om daar multimodaal goederenvervoer te realiseren. Op bestaande regionale bedrijventerreinen stimuleren wij multimodaal vervoer door innovatieve samenwerkingsprojecten op dit gebied te helpen. Wij willen multimodale overslagactiviteiten in het nieuwe streekplan benoemen zodat gemeenten in hun bestemmingsplannen deze activiteiten specifiek kunnen bestemmen. Wij maken een visie op goederenvervoer over water met daarin een netwerk aan overslagpunten in aanvulling op de gewenste haven- en railterminalvoorzieningen (CUP/RSC) in het KAN. In het nieuwe Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan (PVVP) wordt deze visie uitgewerkt. Wij ondersteunen het idee van een kwaliteitsnet goederenvervoer van weg, water en rail in samenhang met de ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen. In het nieuwe PVVP wordt dit nader uitgewerkt. Wij verkennen financieringsopties ten behoeve van (provinciale) weginfrastructuur ten behoeve van de ontsluiting van bedrijventerreinen. Wij willen met de gemeenten/terreinbeheerders afspraken maken over het zuinig omgaan met het areaal aan natte kavels. Natte kavels mogen niet worden uitgegeven aan bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, zullen in overleg met de regio "droge" bedrijven van natte kavels verplaatst worden. Beleidsopgave: stimuleren van vervoermanagement in het personenverkeer Wij toetsen bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen op de ontsluiting per openbaar vervoer. Er zal pas goedkeuring aan een bestemmingsplan worden verleend als voldaan wordt aan de minimum openbaarvervoerkwaliteit die in de Netwerknota is aangegeven. In het nieuwe PVVP worden maatregelen voor bundeling en betere afstemming van personenverkeer en goederenvervoer opgenomen als uitgangspunt voor verduurzaming van bedrijventerreinen. Beleidsopgave: bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis over de topologie van de Gelderse ICT-infrastructuur wordt uitgebreid en op structurele wijze wordt bijgehouden als basis voor acties op het gebied van de ICT-infrastructuur. Wij stimuleren vraagbundeling op de regionale bedrijventerreinen om de aanleg van glasvezel door telecomaanbieders commercieel aantrekkelijk te maken. Wij stimuleren dat bij revitalisering en herstructurering voorzien wordt in een adequate ICT-infrastructuur. In samenspraak met regionale partijen realiseren wij een Internet Exchange in Gelderland. Samen met gemeenten realiseren wij projecten waarbij "slim graven" in de praktijk wordt gebracht.

64

Wij realiseren een pilotproject in de Achterhoek om met Europese middelen in een publiek/private samenwerking de aanleg van een glasvezelnet te realiseren. Wij onderzoeken de mogelijkheid om in bestemmingsplannen voor nieuwe bedrijventerreinen de aanleg van glasvezelnetten en relevante ICT-infrastructuur verplicht te stellen (“ICT-toets”). 5 Monitoring Beleidsopgave: verbeteren van de monitoringsinformatie Wij willen met de gemeenten komen tot een elektronisch monitoringssysteem met betrekking tot uitgiften en voorraden bedrijventerrein, die actuele informatie geeft. De basis daarvoor is de huidige IBIS-enquête. Wij zullen per bedrijventerrein periodiek gegevens over duurzaamheid gaan verzamelen, hetzij via een apart onderzoek, hetzij via een uitbreiding van de IBIS-enquête. Wij zullen in ons monitoringsverslag sociaal-economisch beleid de Staten jaarlijks rapporteren aan de hand van de in deze nota opgenomen indicatoren. 5.4 Financiën In de nota geven wij aan dat wij groot belang hechten aan een voldoende aanbod aan bedrijventerreinen, aan het ontwikkelen van nieuwe duurzame bedrijventerreinen en duurzaam revitaliseren danwel herstructureren van terreinen en aan een goede fysieke en elektronische bereikbaarheid. Wij hebben in de nota een groot aantal acties (initiatieven) opgenomen om deze ambities te bereiken. Een groot aantal acties kost geld. De meeste kunnen worden bekostigd uit bestaand beleid, met name het SEO-fonds en de regelingen op het gebied van verkeer en vervoer. In het uitvoeringsprogramma in hoofdstuk 7 hebben wij de financiële dekking van deze acties - voorzover mogelijk - aangegeven. Wij stimuleren via subsidie dat regionaal quick scans worden uitgevoerd naar de mogelijkheden om bedrijventerreinen duurzamer te maken, met name om ruimtewinst te realiseren. Daarnaast bieden wij de mogelijkheid om per bedrijventerrein masterplannen/haalbaarheidsonderzoeken op te stellen waarbij mede in overleg met de ondernemers op een terrein zicht wordt gekregen op de collectief te realiseren duurzaamheidswinst op deze bedrijventerreinen. De opstelling van deze plannen ondersteunen wij financieel. Revitalisering/herstructureringsprojecten en - grootschalige - bedrijfsverplaatsingen zijn zeer kostbaar. Zonder overheidsbijdragen komen deze dan ook niet van de grond. Wij spannen ons samen met de regio’s en betrokken gemeenten in om bestaande verouderde bedrijventerreinen te revitaliseren danwel te herstructureren. In Trekkracht Gelderland hebben Provinciale Staten uitgesproken dit beleid te willen intensiveren. Wij willen daarom met de regio’s komen tot een meer programmatische aanpak van de revitalisering van bedrijventerreinen. Een eerste inventarisatie onder gemeenten (in 2000) leverde een revitaliseringsopgave op van circa 1370 ha. Wij zullen zoals eerder vermeld in overleg met de regio’s de herstructureringsopgave door middel van een nader onderzoek beter in beeld gaan brengen ten behoeve van een meer programmatische aanpak.

65

revitalisering/herstructurering Ten behoeve van de uitvoering van revitalisering/herstructuring stellen wij middelen beschikbaar. Tot nu toe is hiervoor structureel in het SEO-fonds € 1,1 miljoen beschikbaar. Gemiddeld per jaar kwam daarnaast uit het Fonds Majeure InvesteringsProjecten(MIP) eenzelfde bedrag beschikbaar. Het MIP is ultimo 2003 opgeheven. Hiervoor in de plaats is het Meerjareninvesteringsprogramma Gelderland (MIG) ontwikkeld. Wij willen onze bijdragen aan revitaliseringsprojecten beschikbaar gaan stellen via een tendersysteem. Uitgaande van de reeds beschikbare middelen in het SEO-fonds is hiervoor structureel jaarlijks € 1,1 miljoen beschikbaar. Wij hebben dit afgezet tegen een benodigde provinciale bijdrage voor 1370 ha met de uitvoering waarvan in de komende statenperiode kan worden gestart. De berekening van de provinciale bijdrage is gebaseerd op de volgende uitgangspunten. In het kader van de uitvoering van revitalisering/herstructurering wordt door ons alleen geld beschikbaar gesteld voor maatregelen in de openbare ruimte. De totale overheidsbijdrage hiervoor kan worden gesteld op een bedrag van € 200.000,-- per ha. Uitgaande van een provinciale bijdrage van 10% van deze kosten betekent dit een provinciale bijdrage van € 20.000,-- per ha. Op basis van deze uitgangspunten wordt een behoefte aan provinciale middelen berekend van ca 4,3 miljoen per jaar. Dit is een veelvoud van de 1,1 miljoen structureel beschikbare middelen die via het SEO-fonds beschikbaar zijn. Duidelijk is dat het MIG hierin een rol van betekenis zal moeten gaan spelen, willen de projecten daadwerkelijk gerealiseerd worden. Afhankelijk van het tempo waarin de gemeenten in staat zijn de revitaliseringprojecten daadwerkelijk van de grond te trekken, zullen wij jaarlijks bezien hoeveel extra middelen bij de begrotingsbehandeling in de afweging moeten worden betrokken. Om ook voor de langere termijn - na de volgende statenperiode - zicht te krijgen op de beleidsopgave voor revitalisering gaan wij in overleg met de regio’s onderzoek uitvoeren naar de situatie van de bedrijventerreinen. Voor de masterplannen gaan wij uit van ongeveer vijf masterplannen per jaar (kosten ongeveer € 50.000,-- per plan). revitalisering/herstructurering (masterplannen en revitaliseringsprojecten)

2003 t/m 2007

projecten: aantal ha

1370 ha

totale kosten

€ 274 miljoen

provinciaal aandeel (10%)

€ 27,4 miljoen

masterplannen

ca. € 1,2 miljoen

totaal

ca. € 28,6 miljoen

beschikbare middelen (SEOF)

€ 7,1 miljoen

nog extra benodigde gelden

ca. € 21,5 miljoen

gemiddeld per jaar

ca. € 4,3 miljoen

66

bedrijfsverplaatsingen In het kader van ons uitgangspunt dat bedrijvigheid op de beste locaties dient te worden geconcentreerd willen wij onder meer met financiële middelen de hervestiging van bedrijven bevorderen die naar aard en schaal dan wel vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandigheden niet meer op de huidige locatie passen. Met de regio’s zullen wij de daadwerkelijke verplaatsingsbehoefte inventariseren om zicht te krijgen op de beleidsopgave. Hieraan zal ook het project Inpassing zware industrie (IZI) bijdragen. Ten behoeve van de kleinere bedrijfsverplaatsingen biedt het bestaand beleid (SEO-fonds) vooralsnog voldoende financiële middelen, maar dit is niet het geval bij de grootschalige bedrijfsverplaatsingen. Voor de komende statenperiode verwachten wij minimaal vier grootschalige bedrijfsverplaatsingen. Wij achten deze grootschalige bedrijfsverplaatsingsprojecten van groot belang en willen deze zo mogelijk financieel ondersteunen. Wij gaan hierbij uit van een bijdrage van 30% van de totale kosten. Dit betekent een behoefte aan provinciale middelen van € 2,8 miljoen per jaar. Wij zullen deze verplaatsingen betrekken bij de afwegingen in het kader van het meerjarig investeringsprogramma Gelderland.

6

grootschalige bedrijfsverplaatsingen

2003 t/m 2007

aantal

4

totale kosten

€ 50 miljoen

provinciaal aandeel (30%)

€ 15 miljoen

beschikbare middelen SEOF

€ 1 miljoen

nog extra benodigde gelden

€ 14 miljoen

gemiddeld per jaar

€ 2,8 miljoen

SAMENVATTING

In deze nota is het beleid voor bedrijventerreinen uit "Trekkracht Gelderland" uitgewerkt. De uitwerking spitst zich toe op vier beleidsuitgangspunten: 1 Zorgen voor voldoende bedrijventerreinen. 2 Inzetten op meer concentratie zowel binnen als buiten de Economische Hoofdstructuur. 3 Efficiënter en duurzamer ruimtegebruik stimuleren. 4 Zorgen voor de fysieke en elektronische bereikbaarheid van Gelderland. Met deze nota hebben wij onze beleidsagenda geconcretiseerd in de vorm van planningsopgaven en initiatieven die gericht zijn op de tijdige beschikbaarheid op de juiste plek van voldoende kwalitatief hoogwaardige, duurzame en ruimte-intensieve bedrijventerreinen in onze provincie. Deze uitwerking vormt ook de basis voor het nieuw op te stellen streekplan. Wij hebben nu nieuwe sturingsmogelijkheden aangegeven om in overleg met de regionale economische samenwerkingsverbanden en het in dat verband te organiseren Regionaal Programmeringsoverleg Bedrijventerreinen (RPB) onze beleidsuitgangspunten te realiseren. Om de vinger aan de pols te houden willen wij het actuele aanbod en de uitgifte van bedrijventerreinen monitoren met een gezamenlijk met gemeenten op te zetten systeem.

67

Onze ambities - en de andere in deze nota genoemde initiatieven - willen wij bespreken met de regio’s. De regionale economische samenwerkingsverbanden en elk RPB zijn hiervoor de geëigende platforms. Met hen willen wij structureel overleg over de uitvoering van het regionale bedrijventerreinenbeleid en de bijdrage van de provincie daaraan. Als vertrekpunt voor dat overleg zijn in deze nota regiobeelden geschetst ten aanzien van de vraagprognose voor bedrijventerreinen, harde en zachte plannen voor bedrijventerreinontwikkeling, revitalisering en de verbetering van de fysieke en elektronische bereikbaarheid van bedrijventerreinen. Onze inzet is dat geschikte terreinen daadwerkelijk tijdig, op de juiste plek en van de juiste kwaliteit beschikbaar komen. Dat is niet alleen van belang voor onze economie, maar ook voor behoud van voldoende werkgelegenheid voor de groeiende beroepsbevolking van onze provincie. Daarbij zetten wij in het bedrijventerreinenbeleid zwaar in op zorgvuldig ruimtegebruik, duurzame ontwikkeling en revitalisering van bestaande bedrijventerreinen. Zo veel als mogelijk zullen de nieuwe, meer grootschalige economische ontwikkelingen geconcentreerd worden nabij bestaande stedelijke gebieden in de Economische Hoofdstructuur (EH), die een verbijzondering is van de Ruimtelijk-Economische Hoofdstructuur uit het streekplan van 1996. Buiten deze EH stellen wij groen en rust voorop en bestaat alleen de mogelijkheid voor lokale en subregionale terreinen voor bedrijvigheid die daar naar aard en schaal passend is. Daarmee voorkomen wij dat onnodig een beroep gedaan wordt op de open en groene ruimte van Gelderland die zo kenmerkend is voor de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat en dus ook om die reden behouden dient te blijven. Ook zetten wij zwaar in op verduurzaming van bedrijfsprocessen en terreinen. Individueel kunnen bedrijven heel goed zorgen voor een verantwoorde aanpak van milieubelasting, ruimteverspilling en onaantrekkelijkheid, maar ook hebben zij een collectieve verantwoordelijkheid. Daarvoor hebben wij pilotprojecten geïntroduceerd die mikken op duurzame bedrijfsprocessen, zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing, parkmanagement en menging van wonen en werken. Belangrijk onderdeel van ons beleid is ook te komen tot het verplicht stellen van een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen. Ook zullen de plannen worden getoetst aan de uitgangspunten voor duurzaam waterbeheer conform ons Waterhuishoudingsplan en het landelijk waterbeleid (zoals WB21, Ruimte voor de Rivier etc.), de zogenaamde Watertoets. Wij zien een belangrijke rol vor de GOM in het bewustwordingsproces richting verduurzaming en de stimulering van meer duurzame bedrijventerreinen. Niet op de laatste plaats zetten wij bovendien in op een goede fysieke en elektronische bereikbaarheid van de bedrijventerreinen. Bij de planontwikkeling zal de bereikbaarheid van bedrijventerreinen van begin af aan te worden meegenomen. Wij verwachten veel van multimodale terreinen en in het bijzonder van transport over water. Met het oog op de toekomst, waarbij de dienstensector steeds meer de motor van onze economie zal zijn, willen wij ook investeren in een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid. Dat betreft onder meer moderne glasvezelkabelnetwerken, vraagbundeling en de vestiging van een Internet Exchange in Gelderland.

68

7

UITVOERINGSPROGRAMMA NOTA BEDRIJVENTERREINEN Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

1

Voldoende aanbod: vermindering van de spanning tussen papier en praktijk

a Elk RPB bewaakt dat er regionaal ruimte is voor alle typen van bedrijvigheid die een (betere) plek moeten hebben

doorlopende activiteit

gemeenten, regio, Ministerie EZ, bedrijfsleven, provincie

- RPB - Ruimtelijke planvorming - IZI

2

Voldoende aanbod: niet terstond uitgeefbare terreinen worden tijdig uitgeefbaar

a Elk RPB bewaakt dat uit de planologische voorraad op tijd voldoende areaal op de juiste plek voor directe uitgifte beschikbaar komt;

doorlopende activiteit

gemeenten, regio, Ministerie EZ, bedrijfsleven, provincie

- RPB - Ruimtelijke planvorming

b Wij bieden op basis van regionaal gezamenlijk gesignaleerde knelpunten actieve ondersteuning bij de versnelde realisering van toekomstplannen;

zo nodig

provincie, regio, gemeenten

- Ruimtelijke planvorming

c Feitelijke ontwikkelingen in voorraad en uitgifte worden via een gezamenlijk met de gemeenten op te zetten elektronisch systeem van monitoring in beeld gebracht.

2003 (opzetten systeem); doorlopende activiteit

provincie, gemeenten

- SEOF ( bestaand beleid € 50.000,-- t.b.v. opzetten systeem)

a Wij willen stimuleren dat (voorzover van toepassing) per bedrijventerrein (minimaal 5 ha) een masterplan (revitaliseringsplan) wordt opgesteld dat op basis van overleg met de ondernemers zicht biedt op het collectief realiseren van duurzaamheidswinst; wij bieden hiervoor een subsidiemogelijkheid; (met de regio willen wij een revitaliserings-/herstructureringsplan opstellen) van een bedrijf als gevolg van verplaatsing;

doorlopende activiteit

gemeenten, bedrijfsleven, provincie

SEOF zie onder 3b

3

Voldoende aanbod: een deel van de bestaande terreinen wordt gerevitaliseerd

69

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

b Voor de uitvoering van het revitaliseringsplan stellen wij eveneens financiële middelen beschikbaar, middels een jaarlijks tendersysteem;

doorlopende activiteit

gemeenten, bedrijfsleven, Ministerie EZ, provincie

- SEOF (bestaand beleid € 1,1 miljoen per jaar, intensivering afhankelijk van nadere besluitvorming - Stibosa - Bedrijvenregeling Bodemsanering (PM) - ISV - GSO - Rijk: PM

c Wij gebruiken het regionaal overleg om per regio zicht te krijgen op de behoefte aan revitalisering en herstructurering. Wij zullen hiernaar een onderzoek laten doen evenals naar de hiermee gemoeide kosten;

2003

provincie

- SEOF (bestaand beleid € 50.000,–) - RPB

d Wij stellen een onderzoek in. Wij zullen hierover in de loop van 2003 rapporteren (met de regio willen wij een revitaliserings-/herstructureringsplan opstellen);

2003

provincie, Ministerie EZ en GOM

- SEOF € 50.000,-- Rijk: PM

e Wij onderzoeken het instrument van verevening;

2003/2004

provincie, Rijk

- SEOF (bestaand beleid € 25.000,--) - Rijk: PM

f Wij onderzoeken de mogelijkheid van instelling van een apart bedrijfsverplaatsingsfonds (mede in het kader van revitalisering/herstructurering).

2003

provincie, Rijk, gemeenten

- SEOF; PM

70

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

4

Ruimtelijke concentratie: concentratie van bedrijvigheid op de beste locaties

a Wij presenteren een beleidsopgave voor de regionale bedrijventerreinplanning. Deze vormt het uitgangspunt voor het RPB;

doorlopende activiteit

provincie, regio, gemeenten

RPB

b Wij willen nieuwe (boven)regionale bedrijventerreinen concentreren binnen de EH, aansluitend aan bestaande stedelijke concentraties;

doorlopende activiteit

provincie, regio, gemeenten

- Ruimtelijke planvorming - RPB

c Wij streven ook binnengemeentelijke bundeling na: niet iedere kern een bedrijventerrein;

doorlopende activiteit

provincie, regio, gemeenten

- Ruimtelijke planvorming - RPB

d Wij bevorderen de (her)vestiging van bedrijven die naar aard en schaal niet (meer) passen op de huidige locatie. Dat geldt ook voor bedrijven die vanwege ruimtelijke en/of milieuomstandigheden niet meer op hun huidige locatie kunnen blijven (per regio willen wij een plan met inzicht in de behoefte aan bedrijfsverplaatsingen).

doorlopende activiteit

gemeenten, provincie, Rijk

- SEOF (bestaand beleid 2003 € 1miljoen). Intensivering afhankelijk van nadere besluitvorming - IZI-project

e Wij bevorderen de ontwikkeling van intergemeentelijke bedrijventerreinen;

doorlopende activiteit

provincie, gemeenten

S RPB S SEOF: PM

f Wij bieden d.m.v. de jaarlijkse tender bedrijfsverplaatsingen de mogelijkheid van een financiële tegemoetkoming in de schade van een bedrijf als gevolg van verplaatsing.

doorlopende activiteit

71

S SEOF (bestaand beleid € 374.000,-- per jaar)

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

5

Ruimtelijke concentratie: de ruimte op bedrijventerreinen wordt zorgvuldiger gebruikt

a Wij bieden alle gemeenten en/of samenwerkingsverbanden de mogelijkheid om voor hun grondgebied een quick scan uit te voeren naar de mogelijkheden voor ruimtewinst op hun terreinen;

2003/2004

provincie, regio, gemeenten

SEOF (bestaand beleid € 50.000,-per scan)

b Wij gaan na of en in hoeverre wij zorgvuldiger ruimtegebruik kunnen bevorderen in bestemmingsplanvoorschriften;

doorlopende activiteit

provincie, regio, gemeenten

Ruimtelijke planvorming

c Wij willen in het nieuwe streekplan bepalingen opnemen om zorgvuldig ruimtegebruik te bevorderen.

2003/2004

provincie

Ruimtelijke planvorming

72

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

6

Ruimtelijke concentratie: het juiste bedrijf wordt gehuisvest op het juiste terrein

a Wij zullen het locatiebeleid (nieuwe stijl) uitwerken in het nieuwe streekplan;

2003/2004

provincie, Rijk

Ruimtelijke planvorming

b In overleg met de regio’s gaan wij na hoeveel ruimte er feitelijk nog binnen de EH beschikbaar is voor zware en milieuhinderlijke bedrijven;

2003/2004

provincie, regio, gemeenten

S RPB (- IZI)

c Wij zijn van plan om samen met de regio’s te bezien op welke wijze kan worden voorkomen dat bedrijven uit een andere categorie zich vestigen op locaties die gereserveerd zijn voor zware industrie;

2003

provincie, regio, gemeenten

S RPB S Ruimtelijke planvorming

d Per regio bezien wij in welke mate facilitering van de groei van de transportsector buiten de EH gewenst of nodig is;

zo nodig

provincie, regio, gemeenten

S RPB

e Wij bevorderen het transport over water en de beschikbaarheid van voldoende natte tereinen voor bedrijven die (gedeeltelijk) afhankelijk zijn van vervoer over water.

doorlopende activiteit

provincie, regio, gemeenten

S Actieplan Goederenvervoer (Programmabudget: € 500.000,--) S Subsidieregeling goederenvervoer (2003: totaal € 1.000.000,--) S Rijk: SOIT (PM)

73

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

7

Efficiëntie en duurzame kwaliteit: verduurzaming van inrichting en inpassing.

a Wij starten een aantal pilotprojecten voor de ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen;

2003/2004

provincie, gemeenten, bedrijfsleven

SEOF (bestaand beleid € 100.000,-- per pilot)

b Wij onderzoeken de mogelijkheid om een duurzaamheidsparagraaf in bestemmingsplannen verplicht te stellen;

2003

provincie

Ruimtelijke planvorming

c Wij zullen er zorg voor dragen dat er afstemming plaatsvindt tussen de op te stellen Stroomgebiedsvisies en de Nota Bedrijventerreinen;

2003

provincie

Ruimtelijke planvorming

d Bij alle ruimtelijke plannen zal de Watertoets worden toegepast.

doorlopende activiteit

provincie

Ruimtelijke planvorming

a In het kader van het Regioconvenant hebben wij met de provincie Overijssel afgesproken een project te starten om bedrijven in onze provincies vertrouwd te maken met de beginselen van duurzaam ondernemen;

2003/2004

EU, Rijk, provincie, gemeenten, bedrijfsleven

SEOF en mogelijkheid intensivering (afhankelijk van nadere besluitvorming)

b Wij willen binnen vijf jaar in samenwerking met regio’s en betrokken gemeenten voor alle regionale bedrijventerreinen de gewenste milieukwaliteit vaststellen en afspraken maken over het beheer van de totale milieubelasting van deze terreinen;

tot 2006

provincie, gemeenten

- milieuvergunningen - Gebiedsgericht Milieubeheer Industrie, € 275.000,-- (2003)

8

Efficiëntie en duurzame kwaliteit: verduurzaming van bedrijfsprocessen.

74

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

9

Efficiëntie en duurzame kwaliteit: bevordering van bewustwording en gedragsverandering.

a Wij zullen gerichte acties ondernemen om bewustwording en gedragsverandering bij de verschillende actoren te bevorderen;

doorlopende activiteit

provincie, bedrijfsleven, GOM

- SEOF( bestaand beleid: € 50.000,--) - Stimuleringsbudget Meervoudig Ruimtegebruik (bestaand beleid: tot 2006: € 2,2 miljoen totaal).

b Wij bieden een subsidiemogelijkheid voor het opstellen van een revitaliseringsplan om op bedrijventerreinen te komen tot een duurzame inrichting en adequaat beheer;

doorlopende activiteit

gemeenten, bedrijfsleven, ministerie, provincie

- zie onder 3 b - P.M. Rijk: IPSV

c De GOM ontwikkelt zich op ons verzoek tot aanjager voor duurzame terreinen en speelt een belangrijke rol in het bewustwordingsproces.

doorlopende activiteit

GOM

Werkplan GOM 2003 (Budgetsubsidie)

a In de nieuwe Tenderregeling Revitalisering en herstructurering van bedrijventerreinen zal adequaat terreinbeheer een belangrijk criterium zijn voor toekenning van subsidie;

doorlopende activiteit

provincie

b Wij willen dat de GOM op verzoek behulpzaam is wanneer belanghebbende partijen op een bedrijventerrein afspraken willen maken over de inrichting en het beheer van het terrein.

doorlopende activiteit

provincie, GOM

10

Efficiëntie en duurzame kwaliteit: parkmanagement

75

werkplan GOM 2003 (Budgetsubsidie)

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

11

Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid: stimuleren van multimodaal goederenvervoer.

a Wij verlenen financiële steun aan voorbeeldprojecten die het draagvlak vergroten bij marktpartijen voor verschuiving van goederenvervoer over de weg naar vervoer over water en rail en dragen bij aan de totstandkoming van de benodigde infrastructuur;

doorlopende activiteit

provincie, gemeenten, Rijk, bedrijfsleven

- Subsidieregeling goederenvervoer (totaal voor 2003: € 1.000.000,--); - Fonds Provinciale Wegen.

b De keuze van locaties voor nieuwe regionale bedrijventerreinen stellen wij mede afhankelijk van de mogelijkheid om daar multimodaal goederenvervoer te realiseren;

doorlopende activiteit

provincie

- RPB - Ruimtelijke planvorming

c Op bestaande regionale bedrijventerreinen stimuleren wij multimodaal vervoer door innovatieve samenwerkingsprojecten op dit gebied;

doorlopende activiteit

provincie, gemeenten, Rijk, bedrijfsleven

- Subsidieregeling goederenvervoer (Totaal voor 2003: € 1.000.000,--) - Actieplan Goederenvervoer (programmabudget € 500.000,--).

d Wij willen multimodale overslagactiviteiten in het nieuwe streekplan benoemen zodat gemeenten in hun bestemmingsplannen deze activiteiten specifiek kunnen bestemmen;

2003/2004

provincie

Ruimtelijke planvorming

e Wij maken een visie op goederenvervoer over water met daarin een netwerk aan overslagpunten in aanvulling op de gewenste haven- en railterminalvoorzieningen in het KAN.

2003/2004

provincie, gemeenten, Rijk, infrabeheerders

PM

76

Nr.

12

beleidsopgave

Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid: stimuleren van vervoersmanagement in het personenverkeer.

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

f Wij ondersteunen het idee van een kwaliteitsnet goederenvervoer van weg, water en rail in samenhang met de ligging en ontwikkeling van bedrijventerreinen. In het nieuwe PVVP wordt dit nader uitgewerkt;

2003/2004

provcincie

P.M

g Wij verkennen financieringsopties t.b.v. (provinciale) infrastructuur t.b.v. de ontsluiting van bedrijventerreinen.

doorlopend

provincie

Fonds Provinciale Wegen

h Wij willen met de gemeenten/terreinbeheerders afspraken maken over het zorgvuldig omgaan met het areaal aan natte kavels. Deze mogen niet worden uitgegeven aan bedrijven die geen gebruik maken van vervoer over water. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, zullen wij in overleg met de regio’s bezien of “droge” bedrijven van natte kavels verplaatst kunnen worden.

doorlopende activiteit

a Wij toetsen bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen op ontsluiting per openbaar vervoer;

doorlopende activiteit

provincie

Ruimtelijke planvorming

b In het nieuwe PVVP worden maatregelen voor bundeling en betere afstemming van personenverkeer en goederenvervoer opgenomen als uitgangspunt voor verduurzaming van bedrijventerreinen.

2003/2004

provincie

- Subsidieregeling Mobiliteitsprojecten (2003: € 70.000,--); - Subsidieregeling goederenvervoer; - Logistiek Stimuleringskader (LSK € 182.000,-- t/m 2003)

77

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

13

Goede fysieke en elektronische bereikbaarheid: bevorderen van een kwaliteitssprong in elektronische bereikbaarheid.

a Wij zorgen ervoor dat de opgebouwde kennis over de topologie van de Gelderse ICT-infrastructuur wordt uitgebreid en op structurele wijze wordt bijgehouden als basis voor acties op het gebied van ICT-infrastructuur;

doorlopende activiteit

provincie, GOM

PM

b In samenspraak met regionale partijen realiseren wij een Internet Exchange in Gelderland;

2003

provincie, GOM, bedrijfsleven

PM

c Wij stimuleren vraagbundeling op de regionale bedrijventerreinen om aanleg van glasvezel door telecomaanbieders commercieel aantrekkelijk te maken;

doorlopende activiteit

provincie

PM

d Wij stimuleren dat bij revitalisering en herstructurering voorzien wordt in een adequate ICT-infrastructuur;

doorlopende activiteit

provincie

zie onder 1.3b

e Samen met de gemeenten realiseren wij projecten waarbij “slim graven” in de praktijk wordt gebracht;

2003 (proefproject)

provincie, gemeenten

PM

f Wij realiseren een pilotproject in de Achterhoek om met Europese middelen in een publiek/private samenwerking de aanleg van een glasvezelnet te realiseren;

2003

provincie, regio, gemeenten, bedrijfsleven

SEOF en D2-gelden: (bestaand beleid) € 55.000,--

g Wij onderzoeken de mogelijkheid om in bestemmingsplannen voor nieuwe bedrijventerreinen de aanleg van glasvezelnetten en relevante ICT-infrastructuur verplicht te stellen (ICT-toets).

2003

provincie

Ruimtelijke planvorming

78

Nr.

beleidsopgave

omschrijving

fasering

participatie

instrumentarium

14

Monitoring: verbeteren van de monitoringsinformatie.

a Wij willen met de gemeenten komen tot een elektronisch monitoringssysteem m.b.t. uitgifte en voorraad bedrijventerrein, die actuele informatie geeft. De basis hiervoor is de huidige IBISenquête;

2003

provincie, gemeenten

- SEOF (bestaand beleid: € 50.000,--)

b Wij willen de mate van ruimtelijke concentratie monitoren;

doorlopende activiteit

provincie

monitoring

c Wij zullen per bedrijventerrein periodiek gegevens over duurzaamheid gaan verzamelen, hetzij via een apart onderzoek hetzij via een uitbreiding van de IBISenquête;

doorlopende activiteit

provincie, gemeenten

monitoring

d Wij zullen in ons “Monitoringsverslag Sociaal-Economisch Beleid” de Staten jaarlijks rapporteren aan de hand van de in deze nota opgenomen indicatoren.

doorlopende activiteit

provincie

coll. afd./j code: EZ/92859/ 17-2-2003

79