Van t Kerkplein. Een uitgave van de dorpskerken Renesse en Noordwelle. Wintereditie no.202

-1-

Van ’t Kerkplein Een uitgave van de dorpskerken Renesse en Noordwelle Wintereditie 2013-2014 no.202 Inhoud Overdenking bij Mattheus 1, 1-17

- 2-

In memoriam

- 3-

Korte berichten

- 5-

Rectificatie

- 7-

Vrijwilligers

- 8-

Nieuws van kerkkoor Renesse

- 10 -

Nieuws van kinderkerk Mirjam

- 11 -

Dorcas voedselactie

- 12 -

Van de diaconie

- 12 -

Dwarse overdenking

- 13 -

Belijdenis

- 15 -

Van de kerkrentmeesters

- 16 -

Mag ik u voorstellen: Ellen Kraaijenbrink

- 17 -

Boeken en nog veel meer

- 20 -

Alles voor de vreemdeling

- 22 -

Lager onderwijs in Zeeland in vroeger eeuwen -2-

- 25 -

Nieuwe website

- 28 -

Kerkdiensten

- 29 -

Adressen kerkelijke instanties

- 32 -

Kopij voor het volgende nummer inleveren uiterlijk zaterdag 1 maart. Bij voorkeur middels e-mail [email protected]

-2-

Overdenking bij Mattheus 1, 1-17 “Jacob verwekte Jozef, de man van Maria. Bij haar werd Jezus verwekt, die Christus genoemd wordt.” In de Adventstijd, op weg naar Kerst, hebben de 4 vrouwen, leidsters van de kinderkerk, de nieuwe generatie ingewijd in de stamboom van Jezus, volgens Mattheus 1,1-17. In die stamboom van Jezus worden 3 x 14 generaties mannen genoemd. Mannen, die alsmaar verwekken, mannetjesmakers, tot en met de laatste Jacob, die Jozef verwekt. Maar bij Jozef wordt alleen maar gezegd dat hij de man van Maria is. Bij haar wordt verwekt… Voordat we op het idee komen dat Jezus ook gemaakt is door een mannetjesmaker, maakbaar is, is er een vreemde stoorzender, die ons wijst op 4 bijzondere , vreemde vrouwen, naast Maria, in de stamboom van Jezus. De 1e dwarsligger is Tamar (Mt.1,3). Haar verhaal lees je in Genesis 38, als een haast hinderlijke onderbreking van de Jozef-cyclus (Genesis 37-50). Zij dreigt kinderloos buitenspel gezet te worden door Juda, de Joodse stamhouder! Zij speelt de hoer om de schijnheiligheid, de dubbele moraal, van Juda te ontmaskeren. Juda moet tot zijn schaamte bekennen: Tamar is rechtvaardiger dan ik (Genesis 38,26). Juda leert via Tamar, dat de eersteling ervoor zal zorgen dat er toekomst is voor de kwetsbare weduwe. Via Tamar (rechtvaardige dadelpalm) zit er gerechtigheid in het D.N.A. van Jezus. De 2e dwarsligger is de hoer Rachab (Mt.1,5). Zij is het “sleutel”adres voor de Joodse verkenners van het beloofde land. Zij biedt verdachte gastvrijheid te midden van een “eigen-volk-eerst” mentaliteit in de met kinderoffers dichtgemetselde stad Jericho. In deze onneembare vesting, met haar open huis op de wallen, profeteert zij tegenover haar verkenners: “Ik weet dat God jullie dit land geeft”(Jozua 2,9). Rachab wordt ingelijfd in het Joodse volk via Salmon en wordt de moeder van Boaz. Rachab biedt toegang tot het land van belofte en hoort zodoende thuis in het D.N.A. van Jezus, die het Rijk Gods ontsluit voor de wereld, ook van hoeren en tollenaren. De 3e dwarsligger is de Moabitische Ruth. Uit een veracht volk stamt zij. Kan uit Moab iets goeds voortkomen? Zij gaat als eerste de grens over, als kansloze weduwe, en belijdt tegenover haar verbitterde schoonmoeder, Naomi: “Uw volk is mijn volk, uw God is mijn God” (Ruth 1,16). Zij doet gewaagde en grote stappen. Zij omarmt Boaz als haar (ver)losser en baart de grootvader van David. De vrouwen prijzen Naomi , die vreemd ging in Moab, met haar nieuwe levensvreugde en toekomst, “want je schoondochter, die je liefheeft en die meer waard is dan 7 zonen, heeft hem gebaard”(Ruth 4,15). Ruth staat voor onvoorwaardelijke trouw (“de ring”), over grenzen heen, zoals de Zoon van David de Joodse grenzen verruimt

-3-

tot heil van de wereld. De 4e dwarsligger is de vrouw van Uria. Met haar eigen naam wordt zij niet genoemd in de stamboom van Jezus (Mt.1,6). Zij herinnert aan de naam van haar eerste man Uria: “Mijn licht is God”. Onschuldig wordt hij geofferd door de onverdachte dader: koning David! David overspeelt zichzelf en neemt de vrouw van Uria, als een Oosters despoot. Via de profeet Nathan wordt hij teruggebracht tot een zondaar (Psalm 51), die leert leven van genade. Zijn illegaal verwekte kind sterft, draagt de schuld van de vader. Daarna mag David zijn vrouw Batseba troosten en verwekt hij Salomo bij de vrouw van Uria (2 Samuel 11-12). Zij staat voor vergeving en troost na schuld. Omdat de ware Zoon van David alle schuld van de wereld op zich neemt en een nieuwe mogelijkheid aanreikt. Met 4 zulke vreemde vrouwen in de stamboom, het D.N.A. ,van Jezus , moeten we niet meer vreemd opkijken als het bij de geboorte van Jezus ook vreemd gaat, bij zijn moeder Maria, de 5 e vrouw. Geen product van mannen, maakbaar, maar een geschenk uit de hemel. Een ingreep van Boven. God gaat zijn ongekende gang in deze wereld. Niemand hoeft zich meer buitengesloten te voelen. Hij gebruikt ons allen, bewust of onbewust, als bouwstenen voor zijn grote en beloofde toekomst van gerechtigheid. Daarvan getuigen ook de 4 bijzondere vrouwen uit de stamboom van onze dorpsgemeente: Esther, Petra, Marieke en Willeke. De leidsters van onze kinderkerk. Zij doen openbare geloofsbelijdenis op de 4 e Advent, 22 december 2013, in een heel persoonlijke dienst, in de Jacobuskerk te Renesse. Niet volgens de macht der gewoonte, die in onze gemeente al niet meer bestaat, maar omdat God met hen aan de haal gaat! 4 Adventsvrouwen met toekomst voor onze kwetsbare gemeente vol weduwen. ds. Piter Goodijk.

In memoriam Op 2 oktober overleed in het ziekenhuis te Goes op 93 jarige leeftijd Johannes (Joop) de Wit. Zijn begrafenis vond plaats op 7 oktober te Renesse, na een afscheidsdienst in het dorpshuis onder leiding van ds. Goodijk. Daar waren toespraken van zijn dochter Anita, schoonzoon Kees, kleinzoon Jeroen. De dominee hield een overdenking bij een Lezing uit de Hebreeenbrief 12,1-3 over de wedstrijd van het leven. Joop werd vooral bekend als sportverslaggever, de eerste op ons eiland bij de Zierikzeese Nieuwsbode, vanaf 1953. Met name voor de wielerwereld bouwde hij een unieke en nauwkeurige documentatie op. Die zal benut worden door oudprofrenner Rini Wagtmans voor een nationaal wielermuseum in oprichting in

-4-

Rucphen. Ondanks zijn grote verdiensten in de sportwereld bleef Joop een uiterst bescheiden mens. Samen met zijn vrouw Coos Dorreman, die hij ruim 70 jaar geleden al leerde kennen via de korfbal, woonde hij de laatste 20 jaar op de Kromme Reke 20. Op 29 juli waren ze 64 jaar gelukkig getrouwd. Wat zal de 90 jarige Coos haar maatje missen. De gedenkster van Joop werd in de dienst van 6 oktober door dochter Hannie toevertrouwd aan het gedenkkleed van de kerk. Op 16 oktober overleed op 97 jarige leeftijd Janetje Christiaanse –Komejan in haar woning in de Vronenburg 1/1. De crematieplechtigheid vond plaats op 22 oktober te Middelburg. Daarbij sprak haar dochter Danny een persoonlijk woord en las ze enkele dierbare gedichten. Ds. Goodijk las uit Psalm 23 en verbond dat treffend met haar tevreden en dankbaar leven. Haar gedenkster werd op 27 oktober aan het gedenkkleed van de kerk toevertrouwd. Geboren in Kruiningen, trok ze via Serooskerke en de evacuatie naar de Noordoostpolder, via de Oostenrijkse woning en de Zeeanemoonweg uiteindelijk als eerste bewoonster naar de Vronenburg. Haar man Dingenis overleed op 14 oktober 2002. De Vronenburg zal deze “moeder overste”, deze stille kracht met haar innemende uitstraling, met wie niemand ruzie kon maken, enorm gaan missen. We wensen haar kinderen Danny en Kees Hart op de Mauritsweg 80 en haar kleinzoon Peter op de Hogezoom 144 en zoon Cais Christiaanse in Haamstede vrede toe met dit heengaan van hun gedenkwaardige moeder. Op 19 november overleed op 80 jarige leeftijd Krijn de Meulmeester in de Cornelia, waar hij nog 12 dagen verbleef, na een korte ziekenhuisopname. De crematieplechtigheid vond plaats op 23 november te Middelburg. Daarbij vertoonden zijn kinderen o.a. oude foto’s , die Krijn in een oud sigarenkistje had bewaard. Zijn gedenkster werd op de zondag 24 november toevertrouwd aan het gedenkkleed van de kerk. Krijn was al langer ziek en was er trots op dat hij z’n 80e verjaardag nog mocht vieren op 12 oktober, met een taart van de dokter als beloning. Vele dorpsbewoners kennen Krijn nog van zijn werk als monteur bij Gilijamse in Renesse. Hij was een harde werker en had eigenlijk nooit tijd en ook niet veel zin in vakantie. Of we kennen hem van de mannenpraatgroep (“hangouderen”) bij de viskraam of benzinepomp. Een man van (te) grote verhalen. Maar soms trof ik hem ook in zijn kwetsbaarheid aan en dat maakte hem zeker zo sympathiek. Hij was geen gemakkelijke man, zeker ook niet voor zijn vrouw Adrie. Desalniettemin waren ze ruim 52 jaar getrouwd en zo’n beetje de laatste eerste bewoners van de Johan Willem Frisostraat 8.

-5-

Korte berichten Moderamen: vergadert zo mogelijk elke eerste maandag van de maand Kerkenraad: vergadert zo mogelijk elke tweede dinsdag van de maand. Indien u iets voor de kerkenraadsvergadering wilt inbrengen, graag vóór de moderamenvergadering melden bij de predikant (461384) of bij de scriba (06 34 28 40 81, [email protected] ) DorkasKledingadressen: Renesse: Fam. I. Lemsom, Kromme Reke 14, tel. 461475 Noordwelle: Fam. I.J. van Nieuwenhuyze, Lokkershofweg 5, tel. 461372. Dorkas is u zeer dankbaar voor nog goede gebruikte kleding. Het blijkt dat hier doorlopend tekort aan is. Wel is het noodzakelijk dat u de zakken dichtbindt en/of de kleding in gesloten dozen doet. Dit voorkomt veel narigheid. Bij voorbaat hartelijk dank. 19 januari 2014 Eenheidszondag:Alle kerken in de Westhoek die verenigd zijn in Samen Vieren komen op deze zondagochtend samen in de Hervormde Kerk van Haamstede. Aanvang is 10.00 uur. Voorgangers in deze oecumenische dienst zijn ds. Ineke de Heer en ds. Jos Wouters. Afscheid en bevestiging ambtsdrager: In het nieuwe jaar nemen we afscheid van Jur Heeres, die 8 jaar lang ouderling is geweest met als kerntaak kerkrentmeester. De laatste 2 jaar was hij ook voorzitter van onze kerkenraad.We bedanken hem voor zijn geweldige inzet, gedegen leiderschap en vaak humoristischebijdrage. Dankbaar en heel blij zijn we dat we weer een nieuwe ambtsdrager hebben gevonden in de persoon van Esther Horst-Glerum van de Scharendijkseweg. We kennen haar als leidster van de kinderkerk en natuurlijk van Camping International. We wensen haar een goede tijd en Gods zegen toe bij dit mooie werk. De bevestigingsdienst is op zondag 5 januari 2014. Voor de 14e keer op rij organiseert de eilandelijke contactgroep Jubilee Campaign Schouwen Duiveland de inmiddels bekend geworden jaarlijkse filmavond, in samenwerking met de christelijke filmdienst St. Nehemia die met geavanceerde apparatuur de film “Haar naam was Sarah” zal vertonen. Leeftijd: v.a. 12 jaar, datum: 21 februari 2014, lokatie: M.F.C. Huybertstraat 35 in Zierikzee, toegang: € 2,50, aanvang: 19.45 u., Inloop vanaf 19.00 u. Samenwerking Westhoek: De formele samenwerking van de kerken in de Westhoek is nu ruim een jaar onderweg. Agendapunten in de vergadering van de gezamenlijke moderamina – het zogenaamde PKN-beraad – zijn onder andere het vacaturebeleid en de toekomstige federatievorming.

-6-

Tijdens het laatste PKN-beraad is besloten om een samenvatting van de vergaderingen te publiceren in de kerkbladen. Hierna volgt de samenvatting van de vergadering van 10 oktober 2013, opgesteld door de secretaris van het PKN-beraad, Jan van den Broeke. Samenvatting besluitvorming Vacaturebeleid predikanten:

PKN

Beraad

10

oktober

2013

Het PKN Beraad heeft besloten het voorstel van HGHaamstede (inzet eigen beroepingscommissie en consulent) te volgen met betrekking tot het hanteren van een procedure tot vacaturevervulling van openvallende predikantenplaatsen bij de aangesloten PKN kerken in de Westhoek. Echter om redenen van bevordering van verder gaande samenwerking zullen sommige kerken hieraan hun eigen lokale invulling geven. (Voor Renesse-Noordwelle betekent dit, na het benoemen van de beroepingscommissie en het opstellen van een profielschets: eerst onderzoeken of er mogelijkheden zijn tot het geheel of gedeeltelijk vervullen van de vacature door andere predikanten uit de Westhoek) Afspraken met de pastor van het verzorgingshuis Duinoord. In goed overleg tussen de predikanten van de aangesloten PKN-gemeenten en de pastoraal verzorger van Duinoord is afgesproken dat het passender is, dat de pastorale zorg bij en de leiding van de uitvaart van gemeenteleden van een van de PKN-Westhoekkerken, die in Duinoord wonen, thuis hoort bij de betreffende gemeente-predikanten en niet bij de verzorgingshuispastor van Duinoord. Deze afspraak dient ook meegedeeld te worden aan de betreffende familie van de overledene, die soms niet goed op de hoogte is van de onderlinge afspraken. Dit besluit wordt schriftelijk bevestigd aan de betrokkenen. Afspraken over onderlinge vervanging predikanten: In het PKN-beraad is afgesproken, dat de collega’s van de PKN-Westhoek-kerken elkaar tijdens hun vakanties over en weer zullen vervangen met gesloten beurs. Dat betekent dat met name uitvaartdiensten voor gemeenteleden niet in rekening worden gebracht. Anders is dit voor niet-leden. Dan wordt een bedrag van 30 euro per uur, als landelijke norm, in rekening gebracht. Dit besluit wordt bevestigd aan de kerkenraden en predikanten. Communicatie besluitvorming PKNBeraad: Het PKN-Beraad hecht er aan om als eenheid naar “buiten” te treden. Dat wil zeggen dat men heeft besloten in geschrifte op dezelfde wijze te communiceren. Het is voor het proces van samenwerking van groot belang dat er naar buiten éénheid wordt uitgestraald, ook al zijn er soms opvattingen van verschil. Deze

-7-

verschillen kunnen mondeling door de voorzitters van de verschillende kerkenraden aan hun kerkenraad en/of de gemeente nader worden toegelicht. Echter in de kerkbladen/of media is het beter zich te beperken door gezamenlijk schriftelijk vastgestelde samenvattingen. Federatievorming. Door de Commissie Steunverlening van de PKN is een subsidie van € 8.000,-- toegekend voor het ondersteunen van het samenwerkingsproces tussen de deelnemers aan het PKN-Beraad. Het gaat daarbij om ondersteuning van samenwerking onderop en gaande het proces kan de formalisering van de Federatievorming gestalte worden gegeven. Door de PKN is een gemeente-adviseur toegevoegd. Het betreft mevrouw Anneloes Steglich-Lentz uit Vlissingen. Zij zal op korte termijn een aanvang maken met het opstellen van een plan van aanpak. Daartoe zal zij binnenkort oriënterende en inventariserende gesprekken voeren met de deelnemende kerkenraden en het PKN-Beraad. Volgende vergaderingen van het PKN Beraad: 19 december 2013, 25 februari 2014, 23 april 2014 Burgh-Haamstede, 22 oktober 2013 J.A. van den Broeke

Rectificatie In de herfsteditie 2013 is een vervelende fout gemaakt bij het artikel over Joke Broekhuis en Anke Wevers, op pagina 16. Bij de foto zijn de namen van de dames verwisseld. Voor de gemaakte fout bieden wij de dames van bureau B&W onze excuses aan. Redactie Van’t Kerkplein.

-8-

Vrijwilligers In deze aflevering van Van het Kerkplein hebt u een lijst aangetroffen met namen van vrijwilligers en van de activiteiten waarin zij hun vrijwilligerswerk doen. Niet duidelijk is wat ze precies doen. Daarom zullen we vanaf deze aflevering dergelijke activiteiten verduidelijken. Zo mogelijk vertellen de vrijwilligers het zelf. We beginnen met: Ouderensociëteit In 1956 is onze soos opgericht, maar in al die jaren is er wel wat veranderd. We willen de drempel laag houden, zodat kerkelijken en niet-kerkelijken zich er thuis voelen en een gezellige middag hebben. Om de 14 dagen is er op dinsdagmiddag soos van 14:00 tot16.45 uur. Er zijn 5 bestuursleden: Riet Groenleer - voorzitster Coby v.d.Linden - penningmeesteres Riet de Feiter - secretaresse Atie de Pijper - lid Corrie de Graaf - lid De middag wordt geopend door de voorzitster en er wordt een lied gezongen. Dan volgt er een gedicht en ingekomen stukken worden behandeld. Vanuit de leden komen er soms ook bijdragen. Daarna is er tijd voor koffie of thee. Dan komen de spelen aan de beurt. Enkele worden in competitieverband gespeeld, bijv. sjoelen, knikkerspel, kegelen en jeu de boules. Dan vormen we groepjes en doen we wat we willen: kaarten, rummicub, net zo het uitkomt. We spelen ook wel eens bingo. Nadien drinken we koffie en zingen een lied, uitgekozen door iemand die jarig is geweest. Globaal ziet onze middag er zo uit, m.u.v. de startmiddag, het St.Nicolaasfeest, Kerstfeest en de slotmiddag. De bijeenkomsten zijn van half september tot half mei.

-9-

In 2014 is de eerste soos op 14 januari. Iedereen is van harte welkom en mocht u nog iets willen weten, neem dan gerust contact op met een van de bestuursleden. Namens de ouderensociëteit, Riet de Feiter

De Kerstboom 5-6 meter hoog. Circa 1000 lichtjes. Ruim 50 meter aan slingers en wel meer dan 100 kerstballen (elk jaar een paar minder...) een erg lange ladder, hamers, spijkers, sterke mannen, versiervrouwen, koffie met een bolus en jutterbitter. Tja en dan moeten we dat nog zien te combineren op een mooie manier! En dat valt niet altijd mee, maar tot nu toe is het nog altijd gelukt. Het ene jaar wat beter dan het andere. Sinds een aantal jaren heeft de kinderkerk dit onder haar hoede genomen. Maar vooral mankracht is hard nodig, de natte boom weegt nogal en die moet toch eerst heel de kerk door. We maken de verlichting vast aan de stam en dan het huzaren stuk:omhoog!!! En dan ‘t liefst nog de mooiste kant voor... . Tijd voor een verdiende koffie met een bolus! Het leukste is dan het versieren, gelukkig zijn de meeste ballen van plastic! Dit is altijd een heel gedoe met bezemstelen, lange ladders en heel veel dennenboom naalden overal en vooral ook veel lol, als die ene bal er steeds weer uit komt stuiteren. Maar een ieder die nog een ladder op durft, vies mag worden en iets met kerst heeft is van harte welkom!! Vriendelijke groeten, Marieke Braber Omdat Marieke zelf de namen van de betrokkenen niet opnoemt doet de redactie het maar. Hier komen ze: Hans van den Assem, Otto en Petra van Bleiswijk, Marieke en John Braber, Leo Braber, Kenneth en Esther Horst en Henk Krijger. En natuurlijk iedereen die onverwacht komt helpen!

- 10 -

Nieuws van kerkkoor Renesse Wat heeft Mona Lisa met het Kerkkoor te maken? Ik zou niet weten wat, alleen de laatste weken laat Liesbeth Franken ons inzingen met Mona Lisa als inspiratiebron. Het heeft niets te maken met de toetjesfabrikant en ook niets met ons lid Liza Bouwman. Dat inzingen, zeg maar de stem in orde maken, je fysiek klaar maken om zoveel mogelijk uit je stem te halen, gaat tegenwoordig ook gepaard met wat lichaamsoefeningen en vooral ademhalingsoefeningen. En ik moet eerlijk zeggen, het helpt. Tja, dat Kerkkoor zingt in vele talen. Natuurlijk Nederlands, maar ook Engels en Duits staat op het repertoire, en afgelopen 10 november zongen we zelfs in het Spaans. Waaronder een lied wat heel fijn was om te zingen en afkomstig was uit Mexico. De donderdagavonden betekenen hard werken om de liederen, die we binnenkort ten gehore moeten brengen, qua melodie maar ook wat uitspraak betreft er goed in te krijgen. En we leren precies op wat voor moment we adem mogen halen en wat misschien nog belangrijker is: niet mogen ademhalen. De koorleden, niet alleen afkomstig uit Renesse-Noordwelle, maar ook uit Haamstede, Serooskerke, Scharendijke, Zierikzee en zelfs uit Middelharnis, vinden het prettig als een lied niet alleen mooi klinkt maar ook prettig zingt. Waarbij je collectief ervoor zorgt dat je een goed klinkend geheel ten gehore brengt. Er breken drukke, zeg maar gerust zeer drukke tijden aan voor het koor. Zaterdag 14 december wordt medewerking verleend aan het kerstconcert van Luctor et Emergo. Tien dagen later zingen we traditioneel in de kerstnachtdienst, waarbij deze optredens worden versterkt met een aantal gastzangeressen. En dan op naar 18 januari 2014. Feest, het koor bestaat 50 jaar. Dat we dat willen weten kunt u komen beluisteren bij het gratis jubileumconcert. Leest u daarom ook het nieuws van onze jubileumcommissie in dit nummer. Misschien zou u ook wel mee willen zingen, maar heeft u nog drempelvrees om eens binnen te stappen. Bij deze nodig ik u uit om toch eens op een donderdagavond om 8 uur te komen luisteren in het koor van de kerk, en dan te kijken, te ervaren wat die koormensen allemaal doen op zo’n avond. De kans is groot dat u meezingt voordat u het goed en wel in de gaten heeft. U bent van harte welkom!!! Wim van der Waal.

- 11 -

50 jaar kerkkoor Renesse Op 13 januari 1964 is ons kerkkoor opgericht. Dit 50-jarig jubileum laten we natuurlijk niet onopgemerkt voorbijgaan. Een jubileumcommissie bestaande uit Henk en Liesbeth Franken, Riet Groenleer, Christine Aegidi en Lia Dudok is al een hele tijd druk in de weer om een prachtig programma samen te stellen. Een paar dingen willen we alvast verklappen. Naast uiteraard het kerkkoor werken als gastmusici mee: Het klarinetensemble Klezz, Het Schouws Koperensemble en Kaleidoscoop. Het belooft een prachtig programma te worden. Ook hebben we jubilarissen in ons midden, leden die al 50 jaar in ons koor zingen, zij worden uiteraard die avond extra in het zonnetje gezet. Het feestelijk jubileum zal gehouden worden op: Zaterdag 18 januari a.s. in de, voor het kerkkoor zo vertrouwde, Jacobuskerk in Renesse. Aanvang: 20.00 uur. Toegang gratis. Iedereen is natuurlijk van harte welkom. Oud-leden, oud-dirigenten en donateurs worden persoonlijk uitgenodigd. Na het jubileumconcert is er in het koor van de kerk een informeel samenzijn voor alle aanwezigen. Onder het genot van een hapje en drankje is er gelegenheid om het koor te feliciteren. Onze “meesterschrijver” Henk Blom is in de archieven gedoken en werkt momenteel hard aan een prachtig jubileumboekje voor leden, oud-leden, oud-dirigenten en donateurs. Andere belangstellenden kunnen uiteraard ook een boekje bestellen/reserveren. Dan graag even een berichtje aan Lia Dudok, tel. 0111461380 of [email protected]. We hopen U allen te mogen begroeten op zaterdag 18 januari 2014. Tot dan, namens de jubileumcommissie: Lia Dudok Braber.

Nieuws van Kinderkerk Mirjam Advent vieren met de kinderkerk. In het Evangelie van Matteüs wordt verteld over de voorgeschiedenis van Jezus. Matteüs noemt daarbij vier vrouwennamen, vier ‘voormoeders’. Wat voor vrouwen waren zij? Wat reiken zij Jezus vanuit zijn geschiedenis aan, wat geven ze hem mee? Daar gaan we in de adventstijd met de kinderen naar op zoek.

- 12 -

Centraal in het project staat een doorgaand verhaal over Jozef en Maria, die zich voorbereiden op de geboorte van Jezus. In zo’n periode moet er van alles gebeuren: de babykamer wordt ingericht, er moeten kleertjes komen enzovoort. Maar het is ook een periode waarin aanstaande ouders soms hun eigen familiealbum en stamboom nog eens tevoorschijn halen. In welke lijn staat het kindje dat straks geboren wordt? Jozef en Maria kijken naar het familiealbum van Jozef. Daarin komen ze sterke vrouwen tegen: Tamar, Rachab, Ruth en Batseba. Al bladerend in het album komen ze hun verhalen op het spoor. Kijkt u met ons mee in het familiealbum van Jozef en Maria? Groet,van de kinderkerk

Dorcas voedselactie Dorcas-voedselactie 9 november jl. De Dorcas-voedselinzameling in Renesse/Noordwelle is heel goed verlopen. 25 dozen (vorig jaar:32) zijn naar het verzamelpunt in Zierikzee gebracht. ‘s Zondags daarop heb ik €50 ontvangen in de kerk. De collectebus in de C 1000-supermarkt bevatte €304 en die in de kerk €35 (vorig jaar resp. €66 en €75). Opbrengst dit jaar dus 25 dozen en totaal € 389 aan geld. Geweldig. Mede namens Dorcas dank ik allen die aan dit resultaat hebben meegewerkt en in het bijzonder de heer Pepels en het personeel van de toenmalige C1000, inmiddels Jumbo. Janny Lemsom

Van de diaconie Actie voor de Voedselbank Steeds meer mensen moeten noodgedwongen gebruik maken van de diensten van de Voedselbank. Het is een goede zaak dat het mogelijk is de medemens in nood zo een handje te helpen met de eerste levensbehoeften. In de diaconie ontstond het idee een inzamelingsactie te houden van wat “luxer” artikelen om die dan te kunnen toevoegen aan de pakketten die vanuit onze kerk in Renesse worden uitgedeeld aan cliënten in de hele Westhoek. Wij dachten hier aan een pak koffie, een stuk zeep, wat chocolade, een potje jam… Ons idee werd omarmd in de Westhoekkerken van Burgh en Gereformeerd Haamstede. Echter ons plan dit te doen op

- 13 -

Dankdag, was minder goed gekozen, daar op zaterdag de Dorcasinzamelingsactie gehouden werd. Wij stelden onze actie uit tot Palmzondag in het volgend jaar. In Burgh werd de actie wel gehouden en met veel succes. Tien volle draagtassen met producten zijn toegevoegd aan de voedselpakketten in de Westhoek. Kleine extraatjes voor medemensen met problemen, een mooi resultaat. Wij houden u op de hoogte en hopen ook in onze gemeente een succesvolle inzameling te houden in het voorjaar. Collecten tijdens de kerstdiensten. Komt allen tezamen…Oh come all you faithful…O peuple fidèle… ook dit jaar zal het bekende kerstlied overal ter wereld klinken en de harten van mensen verwarmen. Mensen leven onder extreem verschillende omstandigheden. Tijdens de kerstvieringen in Nederland staan we in het bijzonder stil bij Dalit-kinderen in India. Voor hen vragen we tijdens de kerstcollecte uw gift. ‘Dalit’ betekent vertrapte, verdrukte. Dalit- kinderen vallen buiten het Indiase kastenstelsel, hebben geen rechten en worden gediscrimineerd. Kerk in Actie steunt de organisatie Cards die erin slaagt om het onderdrukkende kastensysteem te doorbreken via onderwijs, huiswerkondersteuning, sport en muziek. Met een gift in de kerstcollecte geeft u de Dalit- kinderen dan ook letterlijk de kans van hun leven. www.kerkinactie.nl/kerst

Dwarse overdenking Het is al weer lang geleden, maar op een dag stond ik met een vriend op de stoep te praten en hij zei: “Weet je dat jij de enige op het dorpsplein bent met een zinken dakgoot?” Nee, dat wist ik niet, ik had het nog nooit opgemerkt. Maar niet lang daarna kwam er een mooie ouderwetse houten goot voor in de plaats. Ik was blij dat men mij er op had gewezen. Het plein was er een beetje mooier door geworden. De toren van onze Jacobuskerk is prachtig geworden, het hele plein is er door opgeknapt. Aan de buitenkant van de kerk valt nu eigenlijk alleen de oostelijke muur negatief op. Daar zou ook wat aan gedaan moeten worden, want mooi is het niet. Wat ik nog steeds niet mooi vind is de grote hoeveelheid lelijke fietsenstandaards op de Korte Reke. Zoveel zijn er helemaal niet nodig en ze detoneren met de prachtige zeehond die we er bij hebben gekregen. Weghalen dat zootje!

- 14 -

En wat jammer, dat de gemeente het aantal bomen op de Kromme Reke met opzet heeft beperkt, om plaats te krijgen voor de kermis van een week. Zodoende kijken we nu het hele jaar tegen 2 ½ boom aan. Want die scheve reken ik maar voor ½. Gemeente, kan daar echt niet iets bij geplant worden? We moeten proberen ons dorp zo mooi mogelijk te houden. Daar zijn echter de vandalen het niet mee eens. Er is afgelopen zomer weer veel kapot gemaakt. Te veel. En dat vindt iedereen, die hart heeft voor ons dorp, erg jammer. Daar probeert de gemeente ook alles aan te doen. Maar laat ze de goedwillende vaste bewoners niet vergeten! Reker

- 15 -

Belijdenis

Wat is het bijzonder om met 4 ‘kinderkerk dames’ belijdenis van ons geloof te mogen doen. Het belooft een prachtige, persoonlijke dienst te worden. Een kijkje achter de schermen van de kinderkerk en een tafelgesprek waarin we ons geloof belijden. Tot ziens op 22 december in de kerk van Renesse!

- 16 -

Van de kerkrentmeesters

Bovenstaand logo herkent u vast wel. Eenmaal per jaar is dit logo de start van de jaarlijkse actie Kerkbalans t.b.v. de Dorpskerken in Renesse en Noordwelle die altijd in de maand januari plaats gaat vinden. Meestal gaat een dergelijk geschreven stukje over de geldelijke zaken van de Dorpskerken en alles wat ermee verband houdt. Dit stukje is daarop geen uitzondering. Het wordt ook voor onze Dorpskerken steeds moeilijker om met minder mensen financieel in balans te blijven met een open kerk en voltijds dominee. Wist u trouwens dat de Dorpskerk er niet alleen is voor mensen die aan de kerk verbonden zijn - het heet ook niet voor niets DORPSKERK, kerk in het hart van het dorp van iedereen voor iedereen- de kerk verleent hulp aan eenieder die dat nodig heeft en/of erom durft te vragen. WE REKENEN OP UW BIJDRAGE VOOR DE DORPSKERKEN! HOE? Aan de kerktoren is een spandoek of vaandel zichtbaar met de naam KERKBALANS, deze zal vanaf begin januari 2014 aan de toren te zien zijn als geheugensteuntje. We willen in week 4 (vanaf 20 januari 2014) vanaf ca. 18.00 uur een huisaan-huis-actie doen in onze dorpen, daarvoor hebben we 35 vrijwilligers bereid gevonden (zij hebben ook een kerkbalans poster achter het raam hangen). Zij kunnen zich legitimeren en gaan op pad om bij u een antwoordenvelop op te halen die een week eerder (week 3) met een kleurige informatieve folder, een brief met aangehecht toezeggingsformulier en een antwoordenvelop bij u bezorgd zijn. Uw toezegging doet u dus in de antwoordenvelop en sluit die vanwege de vertrouwelijkheid. Het gaat dus niet om een collecte, maar om het ophalen van antwoordenveloppen. Wij hopen van harte, dat met de inzet van al deze vrijwilligers en UW goodwill, deze nieuwe aanpak van de Kerkbalans actie 2014 een succes

- 17 -

wordt, zodat wij ook in het nieuwe jaar door kunnen gaan met ons beleid als Dorpskerk.

Kerkrentmeesters van de Dorpskerken Renesse-Noordwelle

Mag ik u voorstellen: Ellen Kraaijenbrink Een bijdrage van Wim van der Waal. Misschien heeft u het gemist, maar in mei van dit jaar ging de totale redactie van “Van’t Kerkplein” feestend door Renesse. Wat was het geval? Er was iemand bereid gevonden om het werk van Pim Meerhof over te nemen. Een rasechte Renessenaar: Ellen Kraaijenbrink, was bereid de samenstelling van ons blad op zich te nemen. Geweldig! Maar wie is Ellen Kraaijenbrink? We gaan terug naar Sinterklaasdag 1964, met Sint en Pieten gaan we naar de kruidenierswinkel van Jan en Meis van den Hoek. Sint ging daar niet heen om nog een voorraadje chocoladeletters in te slaan. Nee, Sint bracht een pracht cadeau, een dochter, en haar roepnaam werd Ellen.Hoewel het geen supermarkt was zoals we nu gewend zijn, hadden pa en ma Van den Hoek het in het vakantieseizoen wel heel erg druk. Buiten het seizoen kon ma Van den Hoek de drukte wel aan, maar in het seizoen werd er regelmatig een kinderoppas geregeld. Drie jaar later, op 6 december kreeg Ellen een broertje, Jan Piet. Oma Van den Hoek woonde achter de winkel, daar konden de kleintjes ook altijd terecht. Zoals alle kinderen in die tijd ging Ellen, zodra ze 4 jaar werd, naar kleuterschool “de Duinkonijntjes”. Voor de Renessenaars die wat later bij ons zijn komen wonen: de kleuterschool was een leuk schooltje aan de Oude Moolweg tegenover het monument. Ellen had het best naar haar zin op deze school, maar in 1971 mocht ze naar de grote school; Lagere School “’t Staepel of”. Aan die tijd heeft Ellen nog heel prettige herinneringen, ze somt zonder aarzeling het onderwijzend personeel op, de heren Blom, Wakkee, van der Wiel, en juffrouw Van der Kuil. Zoals de meeste kinderen in Renesse ging Ellen vanaf haar 4 e jaar naar de Zondagsschool. Dat werd gehouden in het Trefpunt, het gebouwtje aan de Oude Moolweg tegenover Vronenburg. Er waren destijds 3 groepen, en

- 18 -

Ellen meent zich te herinneren, dat er een jaar was dat er wel 80 kinderen de Zondagsschool bezochten. Als leidsters kan zij zich herinneren: Janny Lemsom; Ina en Lia Braber; Ineke Wandel. Bij de afsluiting van een zondagsschooljaar organiseerde men een uitje voor de kinderen. Ellen denkt nog terug aan zondagschoolkampen in onder andere de Schelphoek.

Ellen was destijds vriendin met Karin Kooman, Irene Kort, Herma Verton en Marleen Verboom ( nu zelfs haar buurvrouw), Inge van Meerten. Ook met Karin is zij nog bevriend en Inge ziet zij sinds kort ook weer regelmatig Op een gegeven moment is de zondagsschool afgelopen, wat nu? Destijds was er een actieve CJV-club en men stroomde eigenlijk zo van de zondagsschool door naar de CJV. Men hield op zaterdagavond bijeenkomsten in een gebouwtje achter het Dorpshuis, het bestaat niet meer. En als de CJV was afgelopen gingen de oudere leden naar de disco of een bar. De feestavonden van de CJV waren befaamd, zo ook de uitstapjes naar een CJV-kamp. Uit de groep CJV-ers waar Ellen deel van uitmaakte zijn vriendschappen voor het leven gesloten, maar ook huwelijken kwamen hieruit voort. Ellen was al vroeg werken gewend. Op de lagere school stond zij al met een handel in ijs voor de winkel aan de Hogezoom, en ook verkocht zij groenten en fruit in een kraam op de stoep van de winkel. In die tijd kon je bij de kruidenier geen brood, vlees of groenten in het schap vinden, dat kwam allemaal later als we het hebben over de supermarkt.

- 19 -

Na de lagere school ging Ellen naar de RSG Prof.Zeeman in Zierikzee, daar volgde zij de HAVO, daarna naar het VWO. Alles bij elkaar 7 jaar naar Zierikzee. Maar Ellen wilde nog verder, zij ging een opleiding volgen voor receptioniste-informatrice. Ze deed de opleiding bij Schoevers in Den Haag. In deze stad huurde zij samen met Karin Kooman een kamer. Maar zij deed in die tijd al verenigingswerk als leidster bij de zondagsschool. Intussen was er ook een jongeman in beeld gekomen. Rond 1980 kreeg Ellen kennis aan Robert Kraaijenbrink. Zij vonden elkaar zo leuk dat ze in 1987 besloten te gaan samenwonen in Noordwelle. Een jaar later zijn ze getrouwd, op de verjaardag van Robert, 9 december. Als u nu vlug narekent dan betekent dat, dat het echtpaar Kraaijenbrink-van den Hoek net het 25jarig huwelijksjubileum achter de rug heeft. Na haar studie bij Schoevers heeft Ellen diverse baantjes gehad, meestal kortstondig via een uitzendbureau. Maar bij architectenbureau Zeelenberg in Ouddorp kreeg zij meer vastigheid. En laat Robert nu ook bij dit bureau werken als bouwkundig tekenaar. En voor de goede orde, daar werkt Robert nog steeds. Van Noordwelle verhuisde de familie naar Renesse, naar de Frisoweg, en in 1996 hebben ze zelf een woning laten bouwen in de Mauritsweg, hun huidig adres. En zoals het zo vaak gaat in een huwelijk, dan komen er kindjes. Mara, inmiddels 23 jaar en afgestudeerd Neerlandica. En let op beste mensen, Mara schrijft een boek wat binnen niet al te lange tijd in de boekhandel ligt. Dan volgt Jasper, nu 21 jaar en student aan het CIOS in Goes en Koen van bijna 20 is student aan de HZ in Vlissingen, hij studeert commerciële economie. Ellen heeft 10 jaar niet buiten de deur gewerkt. Maar na 1995 heeft zij veel vrijwilligerswerk gedaan zoals secretaresse bij het A.Z.C. in Burgh, godsdienstles gegeven op de basisschool, hulpmoeder op school, computerles op school, regelmatig de liturgie uittikken voor bijzondere kerkdiensten, en bestuursfuncties bij het toenmalige kinderkoortje, peuterspeelzaal en de ouderraad van 't Staepel’of. In 2000 stond Kees Zevenbergen bij Ellen aan de deur. Of ze misschien interesse had in een baan bij Vitro-Plus, toen gevestigd in Renesse, maar tegenwoordig op het industrieterrein in Haamstede. Zij werkt daar nog steeds in de Verkoop-en Marketing. Twee of drie keer per jaar voert haar werk haar naar Amerika waar ze cliënten bezoekt en op beurzen staat. De Engelse taal heeft voor Ellen bijna geen geheimen. Op de foto bij dit artikel zien we Ellen in actie op een beurs in de Verenigde Staten. Met veel plezier denkt Ellen terug aan de musicals waaraan ze op één na allemaal heeft meegedaan. Er zijn enkele musicals geweest waar het hele gezin Kraaijenbrink heeft meegedaan, Ellen in het koor, Robert in een hoofdrol, de kinderen bij de jongerengroepen en daarbij ook nog opa Jaap. In 2002 heeft Ellen voor het eerst meegedaan met de kustmarathon; 42 km. wandelen, en dat wandelen is toen zo goed bevallen dat ze nu bij goed weer

- 20 -

een keer of 4 in de week een stevige wandeling maakt van een kilometer of acht. Dan is ze samen met een vriendin, haar moeder of in haar eentje zo’n 1½ uur onderweg. Samen met Robert maakt ze graag stedentrips naar o.a. Rome en Barcelona, maar ook in Nederland bezoeken ze graag interessante plaatsen. Met de kerk is nog volop binding, echter het actief deelnemen aan kerkdiensten en dergelijke is verwaterd. Ellen is goed op de hoogte van de mogelijkheden die de computer aan de huidige generaties biedt. Natuurlijk maakt ze op haar werk gebruik van de PC, thuis de laptop en de I-Pad, en ze maakt ook gebruik van social media zoals Facebook. Kortom, de vacature Pim Meerhof in de redactie van “Van’t Kerkplein” is in goede handen. Door deze bijdrage weet u in het vervolg wie het blad in elkaar heeft gezet. En mocht u wat meer willen weten over het bedrijf waar Ellen zo enthousiast over heeft verteld, kijk dan maar eens op de website: www.vitroplus.nl

Boeken en nog veel meer Bent u ook in de kerk geweest op 30 november toen daar voor de 6 e keer de Boekenmarkt werd gehouden? De Boekenmarkt wordt langzamerhand bekend, niet alleen in Renesse maar ook daarbuiten. Een aantal mensen is regelmatig bezig om de boekenvoorraad te sorteren. En dan moet u niet alleen denken dat we kijken of het een streekroman is of een kinderboek, er wordt ook gekeken naar de kwaliteit van een boek. Boeken die niet aan onze kwaliteitseis voldoen brengen we in de papiercontainer van Luctor et Emergo. De muziek profiteert indirect mee, ook dat is een goede zaak. We kunnen dit doen omdat het aanbod van boeken nog steeds groot is en we de totale voorraad, hoe we ook ons best doen, niet in de kerk kunnen uitstallen. Als we echt alles wat we ophalen of wat gebracht zou worden zouden houden, zou Maarten van Hemert op een gegeven moment niet meer in zijn schuur kunnen komen. Wat we niet meer willen hebben zijn encyclopedieën. Ze zijn verouderd, nemen enorm veel plaats in en er is totaal geen vraag naar. Het regelmatig sorteren van de boeken is een onderdeel van de werkzaamheden. Een ander onderdeel is het vervoer en opstellen van de boeken in de kerk. Op vrijdag richt Sjaak Lemsom met een paar mensen de kerk dusdanig in, dat we zoveel mogelijk boeken kunnen plaatsen. Dan komt het vervoer. Door de ervaring die we hebben opgedaan de afgelopen 3 jaar zijn de taken goed verdeeld. Het onderdeel vervoer wordt geheel verzorgd door Walter Visser. Walter en zijn helpers laden de aanhangwagens en

- 21 -

laden deze weer uit in de hal van de toren. Daarna moeten de boeken de kerk in. Bert van den Bos is er in geslaagd een aantal mensen te mobiliseren om de boeken in de kerk op te stellen. Dat is de vrijdag, en op zaterdag zijn deze werkzaamheden in omgekeerde volgorde. U ziet er komt heel wat bij kijken. En dan is het zaterdagmorgen 10 uur. De deur gaat open en dan hopen we op kopers, veel kopers. Maar daarvoor heeft Riet Groenleer ervoor gezorgd dat het koor is ingericht als verkoopplaats van heerlijk gebak, koffie of thee, soep en niet te vergeten oliebollen. Zaterdagmorgen zeer vroeg, als de meeste Renessenaars nog op één oor liggen, zijn Sjaak Lemsom en Lia Dudok al oliebollen gaan bakken. Dat vindt plaats bij Slagerij Tholhuijsen. En wat denkt u van Delta Warenhuis, die ons een prachtig spandoek heeft geschonken en daarbij ook nog de boekenmarkt heeft aangekondigd op de lichtkrant van het bedrijf. Ongetwijfeld heeft u wel eens de prachtige affiches gezien die bij veel bedrijven en instellingen hangen. Deze worden ontworpen door Martin Krijger en worden gratis voor ons afgedrukt door Krijger Molenaars. Dit bedrijf schenkt overigens ook de bloem voor de oliebollen. De olie komt van Tholhuijsen en de verpakking van Bakkerij Everaers. Zo ziet u dat onze middenstanders van harte meewerken, chapeau! Ik mag ervoor zorgen dat de reclame zo wijds mogelijk wordt uitgedragen. Door gebruik te maken van plaatselijk verschijnende dag- en weekbladen, de lokale radio, enzovoort. Ik zoek nog de mogelijkheid om ons evenement uit te dragen via de social media, zoals dat zo mooi heet. Dan heb ik het over Facebook en Twitter. Dit is in ontwikkeling, zeg maar. Alle bedrijven en alle mensen die belangeloos meewerken van harte bedankt namens de kerk en het kerkkoor. Met dit verhaal hoop ik u duidelijk te maken dat het houden van een Boekenmarkt zo langzamerhand een omvangrijke operatie wordt. En daar kunnen we altijd nog wel mensen bij gebruiken. Voor alle informatie over de Boekenmarkt, maar ook het aanbieden van boeken kunt u contact opnemen met Wim van der Waal, tel. 461745 en mail: [email protected]. Wilt u helpen, heeft u ideeën op welke wijze we nog meer boeken kunnen verkopen, hoe de boeken nog meer actiematig ingezet kunnen worden, we horen het graag van u. In het volgend nummer hoop ik u wat te kunnen vertellen over de plannen in 2014. Wim van der Waal

- 22 -

Noot van de redactie: inmiddels is bekend gemaakt dat de boekenmarkt € 1.650,-- heeft opgebracht! Een prachtig bedrag, waarvan € 1.000 wordt geschonken aan de dorpskerken Renesse-Noordwelle!

Alles voor de vreemdeling De V.V.V.’s in Zeeland zijn samengevoegd tot één grote organisatie voor de hele provincie. Tijd om eens terug te blikken naar de kleinschalige V.V.V. in Renesse. Op 23 maart 1911 was het uitzonderlijk druk in de herberg van Maris Kaashoek. Burgemeester Niland was er en dominee Vorster, twee heren die je alleen met feestdagen daar kon aantreffen. Net als wethouder Steur en dokter Lange. (Van dokter Lange heb ik veel door hem ondertekende pokkenbriefjes terug gevonden in het archief van de lagere school, want vroeger moest elke nieuwe leerling een pokkenbriefje meebrengen, als bewijs dat zij/hij was ingeënt. Wethouder Steur woonde op Laone 1. Je kon hem vaak op de fiets met zijn “spiekerspae” naar zijn land bij Noordwelle zien fietsen.) De burgervader legde uit dat het vreemdelingenbezoek aan Renesse verhoogd kon worden door een vereniging op te richten die zich speciaal daarmee bezighield, een Vereniging voor Vreemdelingenverkeer. Notaris Del Campo haakte hier gelijk op in. Dan zou het volgens hem wel goed zijn als de levensmiddelen die hier verkocht werden in kwaliteit omhoog zouden gaan. Dat was natuurlijk tegen het zere been van de aanwezige kruideniers. In korte tijd was er een verhit debat. Het geproduceerde geluid steeg aanmerkelijk in kracht toen de bewoner van huize Grol, dhr.Johan Hoogenboom, voorstelde maar gelijk een V.V.V. voor de hele streek op te richten. De man had duidelijk meer visie dan de andere aanwezigen. Stel je voor, dan zou vast en zeker Haamstede met de voordelen gaan strijken! Dat was wel het laatste wat men op Renesse wilde. Toen men weer een beetje bedaard was, kwam smid Hendrik Gilijamse, wiens vader Willem het mooie toegangshek voor Huize Grol had gemaakt, met het voorstel om voorlopig allemaal lid te worden. Dat gebeurde en op 6 april veranderde dat voorlopig in definitief. Het doel was: verhoging van de bloei der gemeente Renesse. Men koos als naam Renesse Vooruit. Het bestuur mocht zonder goedkeuring der leden ƒ10 uitgeven en men ging meteen goed van start. In verschillende landelijke bladen verscheen het bericht dat het in dit dorpje aan de zee gezond toeven was en dat het postverkeer op het eiland eveneens te vertrouwen was.

- 23 -

Bij de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij werd gepolst of er voor de tram geen betere kaartjes konden komen. In 1912 bleek het batig saldo ƒ42,98½ te zijn. Reden voor het bestuur om voor te stellen hier en daar een bank in het dorp te zetten. De vergadering vond zo’n bank van ƒ10 wel duur, maar toch werd besloten er een te plaatsen op de Oude Moolweg en op de Laone, want dat waren de belangrijkste wegen naar het strand. Meester Dormaar, hoofd van de lagere school, stelde voor rond de muziektent een bloemperk te maken en hij gaf de inwoners de raad een kamer te verhuren voor pension. Men kon dan samen adverteren en het V.V.V.bestuur zou over die vertrekken inlichtingen kunnen verstrekken. In 1915 kwam het eerste “buitenlid”. J.C.Ribbens uit Zierikzee werd voor ƒ1 lid van “Renesse Vooruit”. Dat was niet zo vreemd, want mevr. Ribbens stapte regelmatig op Renesse uit de tram. Ze liep dan altijd eerst naar bakker Bienefelt voor een krentenbroodje. Het dorp, gul met bijnamen in die tijd, noemde haar dan ook Kee Krentekoeke. Daarna gingen de ontwikkelingen snel. Er kwamen prentbriefkaarten-zwartwit- met fraaie duingezichten en op advies van Hoogenboom, hoe kon het anders, werd samen met Haamstede een kleine gids uitgegeven. Men verzocht de gemeente papiermanden te plaatsen, maar de gemeenteraad weigerde. Er werden wel steeds meer banken geplaatst met het bordje V.V.V. “ Renesse Vooruit” er op. Vanaf 1917 verschenen op het strand badtentjes en in 1931 plaatste Pieter Telle, kastelein van hotel-café De Waerelt aan de Korte Reke, bij de grote trap op het strand een “verversingstent”. In 1931 bood de vereniging ƒ35 aan de gemeente als bijdrage om in de duinen een stenen voetpad aan te leggen. Dat pad lag er inderdaad een jaar later. Men telde in 1937 1332 gasten in het dorp.

- 24 -

In 1940 werd op aanraden van schoolhoofd J.M. De Nooyer een voortuintjescommissie ingesteld. Die heeft een aantal jaren een prijs uitgereikt aan de inwoner met de mooiste voortuin, maar aangezien er ook een regel was dat niemand tweemaal kon winnen werd na enige tijd terecht opgemerkt dat men zo wel bij “de vuulte” terecht kwam. Toen is de commissie maar opgeheven. In 1952 viel, nadat er al jaren over was gepraat, het besluit de secretaris te betalen. En daaruit is de informatrice voortgekomen. 1953 was een rampzalig jaar. Natuurlijk allereerst door de stormvloed, maar daarna was er ook weinig gelegenheid om kamers te verhuren. Renesse telde 1100 évacués in zomerhuizen en pensions. Het was ook het jaar waarin N.A. Krijnse Locker op de vergadering verzuchtte: verlos ons van de tram. Er kwamen demonstraties, vooral ook van leerlingen van de Rijksscholengemeenschap in Zierikzee. De stoomtram moest plaats maken voor de bus. Lang niet alle plannen werden verwezenlijkt. Zo had men in de zestiger jaren het plan voor een heus natuurbad. Het is er nooit gekomen. En dhr. Krijnse Locker wilde in 1964 al meer politie. Nu, we weten allemaal dat die wens nog steeds leeft maar nooit vervuld is. 55 jaar na het voorstel van dhr. Hoogenboomwerd meegedeeld dat er plannen waren voor een streekV.V.V. In de zestiger jaren was er ook een attractiecomité, dat van alles uitdacht om de gasten te plezieren. Vooral Wim Krijger was daarin een volhouder.

- 25 -

In 1967 werd mevr. A.Borgmeyer informatrice. Zij had een winkel aan de Kromme Reke en daar kon goedkoop een V.V.V.-kantoor in gevestigd worden. We zitten nu in een krimp, maar ook in de zestiger jaren was zuinigheid troef. Een openbaar toilet vond de gemeente te duur. En het 60-jarig bestaan van de vereniging kon om dezelfde reden niet gevierd worden. “Misschien het 100-jarig bestaan”, zei voorzitter A.v.d.Vet. Informatrice mevr. Borgmeyer werd opgevolgd door mevr. M.Dalebout, die een kantoor achter in het oude gemeentehuis kreeg. Pas in 1980 kwam er een eigen V.V.V.-kantoor aan de Zoom en nog later op het transferium. Maar het 100-jarig bestaan is nooit gevierd. Renesse Vooruit ging op in een groter geheel voor de Westhoek, V.V.V. De Schouwse Kust. Daarna voor heel Schouwen-Duiveland en dan nu voor heel Zeeland. Gaat Renesse er op Vooruit? Afwachten maar. Henk Blom

Lager onderwijs in Zeeland in vroeger eeuwen -2In de vorige aflevering kon u lezen, dat in de 18e eeuw allerlei vernieuwingen worden ingevoerd. Meesters, die niet met de vernieuwingen mee willen gaan, worden eerst gewaarschuwd en als dat niet helpt voor zes weken geschorst. Ze moeten dan zelf de kosten van een vervanger betalen. Als deze maatregel niet helpt kunnen ze ontslagen worden. De meesten gaan "om" en velen studeren ijverig voor een rang. Wie geslaagd is voor de vierde rang mag lesgeven in lezen, schrijven en rekenen. Heb je de derde rang dan mag je ook taalonderwijs geven. Voor de tweede rang komen aardrijkskunde en geschiedenis er bij. Een onderwijzer van de eerste rang heeft zich ook nog bekwaamd in wis- en natuurkunde.In de periode van 1801 tot 1857 is de eerste rang vijf keer verleend. Als ze dan ook nog goede boeken zullen krijgen....maar daar ontbreekt het nog wel aan. Wat te denken van bijv. het volgende stukje uit "Nuttige en Vermakelijke school": Maar hetgeen gij van de slakken welligt in het geheel nog niet gehoord hebt, is dit, dat gij dit dier het hoofd kunt afslaan, en het verkrijgt na eenigen tijd een geheel nieuw in de plaats. Even zoo geeft het de natuur ook wederom

- 26 -

een nieuwen staart wanneer gij dezelven hebt afgesneden. Gij kunt zelven de proef daarvan nemen..... Ook de scholen zijn in rangen verdeeld. Meesters van de vierde rang kunnen alleen solliciteren naar scholen van de laagste rang, die zich in gehuchten bevinden. Uitgangspunt van deze regeling is de mening dat kinderen van gegoede families (men neemt aan, dat die niet op het platteland wonen!) beter onderwijs nodig hebben dan het kroost van de onaanzienlijke landarbeiders. Aan de “door God ingestelde standen” wordt niet getwijfeld! In Leeuwarden zijn de Stads Burgerscholen volgens artikel 1 van de Bepalingen bestemd voor leerlingen uit de "fatsoenlijke stand"!

De schoolgebouwen zijn ook heel verschillend. De Zeeuwse schoolopziener Callenfels schrijft in 1830 over de school in Sluis: "De kagchel was nog niet geplaatst, er werd op den grond gestookt en de jongens brachten daartoe knuppels mede..." En schoolopziener Nassau in Drente schrijft in 1847:"Wat op een onaangename wijze in 't oog valt, is het gemis van geheime gemakken bij vele scholen..." Met andere woorden: het stinkt er! De meesters krijgen weliswaar een traktement, maar de schoolgelden van de ouders en de bijverdiensten (bijv. als voorzanger in de kerk) overtreffen meestal het vaste traktement. Heb je een grote school met veel leerlingen uit min of meer gegoede gezinnen, dan verdien je aanmerkelijk meer dan de onderwijzer van een klein dorpsschooltje, waar veel ouders de kinderen thuishouden omdat ze het schoolgeld niet kunnen betalen. (hierover is ook

- 27 -

te lezen in het boek "500 jaar Jacobuskerk in het hart van Renesse", nog steeds voor €2 te krijgen in de kerk bij de boekentafel) In enkele plaatsen is een "armenschool", bijv. in Zierikzee. Daar krijgen de kinderen kosteloos onderwijs. In Zierikzee bezoekt in 1850 nog 55% van de leerlingen de armenschool! In dat jaar blijkt 35% van de kinderen tussen 5 en 13 jaar in Zeeland niet naar school te gaan. Dat is erg, want er is in de 19e eeuw zoveel armoede, dat naar school kunnen gaan voor de kinderen een vlucht is naar een veilige beslotenheid, waar de kachel brandt en waar verteld wordt over werelden die het kind na de schooljaren nooit meer zal betreden. Schoolopziener Mr.J.A.Schneither, rector der Latijnsche school te Zierikzee schrijft in 1838 over de gemeentescholen op Schouwen-Duiveland: “De twee door eene brug zamen verbonden eilanden bevatten 21 gemeentescholen, waarvan er 11 door mij zijn bezocht. Sommige lokalen en meubelen zijn er in eenen gebrekkigen staat. Zoo vond ik het te Bruinisse, Noordgouwe, en Renesse. Iets beter zijn zij te Elkerzee, Ellemeet, Oosterland, St. Jansland. Vrij goed zijn die te Dreischor, waar het schoollokaal een gedeelte der kerk is, te Nieuwerkerk en te Zonnemaire. Dat te Ouwerkerk, mede een gedeelte der kerk, te klein zijnde, staat vergroot te worden.

- 28 -

Van deze scholen heeft er slechts eene een regt bekwamen onderwijzer. Het is H. Schoo te Ouwerkerk. Daar werd op eenen toon gelezen, overtuigend dat het gelezene goed was uitgelegd, verstaan en gevoeld werd. De taalkunde werd er voldoende beoefend. Het schrift verdient de naam van fraai en de rekenoefeningen waren niet werktuigelijk maar oordeelkundig. Het gezang was zuiver en liefelijk. De onderwijzer had eene krachtvolle stem. Er heerschten ongedwongen orde en beschaafde vormen. De onderwijzer ging met zijne leerlingen om op eene vrije, Doch tevens achtingwekkende wijze. Het onderwijs was in eenige der overige scholen vrij goed. Doch hetzelve was beneden het middelmatige te Dreischor, waar de onderwijzer afwezig was en het onderwijs aan een ondermeester was overgelaten. Te Elkerzee, te Oosterland, en vooral te Nieuwerkerk, was hetzelve slecht. De onderwijzers eigenzinnig en dus onverbeterlijk.” De inspecteurs van nu hoeven zulke rapporten niet meer te schrijven. We leven in luxe. Ze komen nu met een lijst waarop ze aankruisen of de leerlingen wel genoeg getest worden. Want dat is naar mijn mening de ziekte van deze tijd: testen, testen en nog eens testen, liefst vanaf de kleuterjaren! Henk Blom

Nieuwe website Nieuwe website Dorpsgemeente Renesse-Noordwelle In januari gaat onze nieuwe informatieve website online. Met grote dank aan Pim Meerhof, die de huidige website vele jaren heeft beheerd. Het nieuwe website adres wordt www.kerkrenessenoordwelle.nl De vormgeving wordt strak en zonnig. De inhoud wordt twee wekelijks geactualiseerd. Wilt u informatie plaatsen of corrigeren? Of heeft u mooie foto’s? Neem dan contact op met Coby Kalis-Los. 06 53 37 34 35 Redactie Website ‘Nieuwe Stijl’ [email protected]

- 29 -

Kerkdiensten

Jacobuskerk - Renesse 15-12-13

geen, zie Noordwelle

22-12-13 09.30 uur

ds. P. Goodijk, 4e advent, belijdenis van 4 vrouwen.

24-12-13 22.00 uur

ds.

25-12-13 09.30 uur

ds. P. Goodijk, 1e Kerstdag m.m.v. Elisabeth Boekeloo

29-12-13

geen, zie Noordwelle

31-12-13

Oudejaarsvesper te Noordwelle

01-01-14

geen, zie Noordwelle

05-01-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk, bevestiging ambtsdrager, koffiezondag

12-01-14 09.30 uur

ds. A. Spaans

19-01-14 10.00 uur

Herv Haamstede, eenheidszondag

26-01-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk

02-02-14 09.30 uur

ds. C. Biemond, koffiezondag

09-02-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk, Heilig Avondmaal

16-02-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk

23-02-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk

02-03-14 09.30 uur

ds. D. Stap, koffiezondag

P. Goodijk, Kerstnachtdienst m.m.v. schouws koperensemble en Annemarie Heiligers

kerkkoor,

- 30 -

Jacobuskerk - Renesse 09-03-14 09.30 uur

geen, zie Noordwelle

16-03-14 09.30 uur

ds. P. Goodijk, voorjaarszendingzondag, koffiezondag

23-03-14 09.30 uur

pastor F. Postema

30-03-14 09.30 uur

ds. M. de Zeeuw

06-04-14 09.30 uur

ds. P.Goodijk, koffiezondag Diensten vanaf Palmzondag, Stille Week en Pasen komen in volgende uitgave van ‘t Kerkplein

Corneliuskerk - Noordwelle 15-12-13 10.00 uur

ds. de Reuver, 3e advent

22-12-13

geen, zie Renesse

24-12-13

Kerstnachtdienst te Renesse

25-12-13 11.00 uur

ds. P. Goodijk, 1e Kerstdag m.m.v. Christine Aegedi en Ton Kranendonk

29-12-13 10.00 uur

ds. D. Stap

31-12-13 18.00 uur

ds. P. Goodijk, Oudejaarsvesper, m.m.v. Canto ad Mare

01-01-14 10.00 uur

ds. P. Goodijk, nieuwjaarsochtendgebed

05-01-14

geen, zie Renesse

12-01-14 11.00 uur

ds. A. Spaans

- 31 -

Corneliuskerk - Noordwelle 19-01-14 10.00 uur

Herv Haamstede, eenheidszondag

26-01-14 11.00 uur

ds. P. Goodijk

02-02-14

geen, zie Renesse

09-02-14 11.00 uur

ds. P. Goodijk, Heilig Avondmaal

16-02-14 11.00 uur

ds. P. Goodijk

23-02-14 11.00 uur

ds. P. Goodijk

02-03-14

geen, zie Renesse

09-03-14 11.00 uur

ds. P. Goodijk, Biddag m.m.v. kerkkoor, koffiezondag

16-03-14

geen, zie Renesse

23-03-14 11.00 uur

pastor F. Postema

30-03-14 11.00 uur

ds. M. de Zeeuw

06-04-14

geen, zie Renesse

- 32 -

Adressen kerkelijke instanties:   



  



Predikant: ds.Piter Goodijk, tel.0111-461384, Kromme Reke 4, 4325 AL Renesse, e-mail: [email protected] Scriba: Frans Dudok, mob.0634284081, Korte Moermondsweg 3, 4325 LA Renesse, e-mail: [email protected] Secretaris/ontvanger: John van Krevelen, tel.0111-461859, Oosterenbanweg 34, 4325 GT Renesse, e-mail: [email protected]. Banken: Rabobank rekening NL79RABO0357807286 t.n.v.Kerkrentmeesters N.H.Gem. Renesse-Noordwelle; ING rekening NL98INGB0000113395 t.n.v.College van Kerkrentmeesters PKN Herv.Gem. Renesse-Noordwelle (Bij de secretaris/ontvanger zijn ook collectebonnen verkrijgbaar) Diakonie: voorzitter Sytske Nijman-Meenks, tel.0111-462943/ mob.0624258912, Oude Moolweg 27, 4325 GH Renesse; penningmeester Elbrich v.d.Assem-v.d.Woude, mob.0641023289, Dorpsring 9, 4326 Noordwelle, e-mail: [email protected] Banken: Diaconie en bloemenpot: ING rekening NL50INGB0000216109, t.n.v.diaconie N.H. Gem.Renesse/Noordwelle; Zending: Rabobank rekening NL93RABO0357834194, t.n.v. Zendingscommissie Herv.gem.Renesse/Noordwelle. Van ’t Kerkplein (huis-aan-huisblad, 3e maand van elk kwartaal): Henk Blom, tel. 0111-461254 Kromme reke 12, 4325AL Renesse, email: [email protected] Website: www.kerkrenessenoordwelle.nl contactpersoon Coby Kalis-Los. tel. 06 53 37 34 35 e-mail: [email protected] Organisten; Jacobuskerk: Kees Groenleer, tel.0111-653064, Haeskenshof 4a, 4328 CE Burgh-Haamstede, e-mail: [email protected] Corneliuskerk: Ton Kranendonk, tel.0111-461733, Jan Delstlaan 18, 4326 AH Noordwelle, e-mail: [email protected] Gebruik kerkgebouwen: Contactpersoon Bert van den Bos, tel.0111-462178, e-mail: [email protected]

l