www.painvision.be
‘Van papieren naar digitale pijnschaal pijnschaal’
Greet Leysens (lector KHKempen) Maartje Wils (zorgcoördinator De Wingerd)
Inhoud www.painvision.be
1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we e 3 Innovatie 4 Praktijkervaring 5 Toekomst
2
1 Wat w(m)eten we www.painvision.be
‘Kan op basis van gelaatsexpressie bij ouderen met dementie met een verminderd i d d vermogen ttott verbale b l communicatie de aanwezigheid communicatie, van pijn ingeschat worden? worden?’ 3
1 Wat w(m)eten we www.painvision.be
‘Kan op basis van gelaatsexpressie bij ouderen met dementie met een verminderd i d d vermogen ttott verbale b l communicatie de aanwezigheid communicatie, van pijn ingeschat worden? worden?’ 4
Dementie www.painvision.be
Fase van dementie: – GDS – FAST
: stadium 7
(R i b (Reisberg ett al., l 1982) (Reisberg, 1988)
: 7b-7f
ÎBedlegerig ÎZeer beperkt p in verbale communicatie
ÎRepresentativiteit resultaten ÎUitb idi ÎUitbreiding naar andere d populaties l ti (vb. andere fases van dementie, neonaten, coma-patiënten) 5
1 Wat w(m)eten we www.painvision.be
‘Kan op basis van gelaatsexpressie bij ouderen met dementie met een verminderd i d d vermogen ttott verbale b l communicatie de aanwezigheid communicatie, van pijn ingeschat worden? worden?’ 6
Pijn
(01)
www.painvision.be
= “Wat de patiënt zegt zegt dat het is.” (McCaffery)
= “Een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband b dh houdt d met feitelijke f l k off mogelijke weefselschade, … Pijn is altijd subjectief.” subjectief
(IASP)
7
Pijn
(02)
www.painvision.be
Pijn en pijnbehandeling = belangrijke doch onderschatte focus bij ouderen met dementie
(Blomqvist & Hallberg, 2001; Hall-Lord et al.,
2003; Scherder et al., al 2005; Pautex et al., al 2006)
Î Oorzaak: niet of te laat herkennen Î Meer accuraat inschatten door zorgverlener is een MUST 8
Pij Pijn
(03)
www.painvision.be
• Sensori-discriminatief: Sensori discriminatief: pijndrempel - Ongeschonden
(Benedetti et al., 1999; Rainero et al., 2000)
• Affectief Affectief-motivationeel: motivationeel: pijntolerantie Significant i.g.v. Alzheimer et al., 2000)
(Benedetti et al., 1999; Rainero
• Cognitief: - Geen evidentie ouderen met dementie minder sensitief voor pijn (Gibson & Farrell, 2004) Cognitieve capaciteiten Î wel pijnervaring maar moeilijk te begrijpen i.f.v. context Î atypische gedragingen (angstige gelaatsexpressies, fronsen) (Snow et al., 2004; Scherder et al., 2005 ) fronsen
• Gedrag: ÎVerbaal – niet verbaal ÎFunctioneel (vb. wrijven) – autonoom (vb. grimas)
9
1 Wat w(m)eten we www.painvision.be
‘Kan op basis van gelaatsexpressie bij ouderen met dementie met een verminderd i d d vermogen ttott verbale b l communicatie de aanwezigheid communicatie, van pijn ingeschat worden? worden?’ 10
G l t Gelaatsexpressie i www.painvision.be
= Reflectie werkelijke pijnervaring (Hadjistavropoulos et al., 2002)
• Dementie: minder sociaal geremd (Hadjistavropoulos et al., 2000)
• Autonoom/relfexmatig van aard (Hadjistavropoulos et al., 2002)
• B Bovengelaat l t minst i t vatbaar tb voor vrijwillige controle (Rinn, 1984) ÎGelaatsexpressie: bruikbare pijnindicator (grotere correlatie met pijn in vgl. met BD en hartslag)
(Hadjistavropoulos et al., 2002; Manfredi et al., 2003; Scherder et al., 11 2005)
Inhoud www.painvision.be
1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we e 3 Innovatie 4 Praktijkervaring 5 Toekomst
12
2 Hoe H meten t we
(01)
www.painvision.be
• Definities pijn: “zegt”
(McCaffery)
en “subjectief”
Î zelfrapportage
(IASP)
(VAS, gezichtjes, …)
dementie: begrijpen van schaal + verbale communicatie Î observatieschalen:
groot aanbod 13
www.painvision.be
Aanbod observatieschalen pijn - dementie APS
Abbey Pain Scale: for measurement of pain in people with dementia who cannot verbalise
ADD
Assessment for Discomfort in Dementia
CNPI
Checklist of Nonverbal Pain Indicators
CPAT
Certified nursing assistant Pain Assessment Tool
Doloplus-2
Behavioral Pain Assessment in the Elderly
DS-DAT
Discomfort in Dementia of the Alzheimer’s Type
MOBID
Mobilization-Observation-Behaviour-Intensity-Dementia
MPS
Mahoney Pain Scale
NOPPAIN
Non-Communicative Patients’s Pain Assessment Instrument
PACSLAC PACSLAC-D
The Pain Assessment Scale for Seniors with Severe Dementia
PADE
Pain Assessment for the Dementing Elderly
PAINAD
The Pain Assessment in Advanced Dementia Scale
REPOS
Rotterdam Elderly Pain Observation Scale
2 Hoe H meten t we
(02)
www.painvision.be
Aandachtspunten: • Keuze meetinstrument: – Betrouwbaarheid – Validiteit – Bruikbaarheid • Taal • Doelgroep (zorgvrager – zorgverlener) • Tijdsbesteding – frequentie van afname
• Gebruik meetinstrument: – Training – Consequent gebruik
(wie – wat – wanneer) 15
www.painvision.be
Keuze schaal op p basis van faciale component (01) DS-DAT
(Hurley, Volicer, Hanrahan & Volicer, 1992; EMGO EMGOInstituut, 1997)
tevreden gelaatsuitdrukking bedroefde gelaatsuitdrukking wenkbrauwen kb fronsen f angstige gelaatsuitdrukking Grimas Verdrietige blik Vertrokken gezicht Gemene blik
PACSLAC
(Fuchs-Lacelle & Hadjistavropoulos, 2004; Zwakhalen, Hamers & Berger, 2007)
Verandering in de ogen (scheel kijken, mat, helder, meer bewegingen) Wenkbrauwen fronsen Uitdrukking van pijn Donkere blik Verbijten (kaken op elkaar klemmen) Huiveren Mond openen Rimpels in het voorhoofd Neus optrekken
16
www.painvision.be
Keuze eu e sc schaal aa op basis as s van a faciale component (02)
(Hicks, von Baeyer, Spafford, van Korlaar, & Goodenough, 2001)
= zelfrapportageschaal Î Indien communicatie niet mogelijk, k kan deze d als l observatieschaal b i h l gebruikt worden (Hicks et al., 2001) ! Verschil pijn voelen – pijn uiten
17
Inhoud www.painvision.be
1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we e 3 Innovatie 4 Praktijkervaring 5 Toekomst
18
www.painvision.be
3 Innovatie I ti
(02)
• Pijnevolutie: meerdere metingen per patiënt noodzakelijk • Werkdruk hoog (tijdsbesteding) ÎNIET op p zoek naar vervanging g g van zorgverlener! Î WEL op zoek naar effectief en efficiënt instrument ter ondersteuning zorgverlener g Î Meer accuraat aanwezigheid pijn q inschatten Î meer adequate behandeling Î comfort patiënt 19
www.painvision.be
3 Innovatie I ti
(01)
Papieren observatieschaal
Digitale observatieschaal
20
www.painvision.be
3 Innovatie I ti
(02)
• Papieren observatieschalen – Tijdrovend j t.g.v.: g • Lengte • Berekenen scores • Pijnevolutie op papier in kaart brengen
– Gebruiksgemak! • DS-DAT: DS DAT duur-frequentie-intensiteit d f ti i t it it • PACSLAC Î PACSLAC-d (Zwakhalen et al., 2007)
– Tijdsindicaties of tijdspatronen: moeilijk in te schatten • DS-DAT: duur van bepaald p g gedrag g • FPS-R: momentopname situatiegebonden
21
www.painvision.be
3 Innovatie I ti
(03)
• Digitale observatieschaal – Tijdsbesteding Tijd b di • Lengte: 3 schalen gelijktijdig • Berekenen scores: automatisch • Pijnevolutie automatisch in kaart brengen
– Gebruiksgemak
(zie studie)
– Tijdsindicaties of tijdspatronen: automatisch geregistreerd 22
Inhoud www.painvision.be
1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we e 3 Innovatie 4 Praktijkervaring 5 Toekomst
23
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
18/02/2009
(01)
24
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(02)
PERSONEN: • 9 bewoners geobserveerd • Geslacht: vrouwelijk • Leeftijd: 79-94 jaar • Bedlegerig • Diagnose Di dementie d i van h het alzheimerl h i type, GDS 7, FAST 7b-7f 25
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(03)
GEGEVENSVERZAMELING: • 6 meetdagen td (periode van 14 dagen) • 6 meetmomenten (5’ observatie per moment)
– Voor verzorging g g – Tijdens verzorging – Na verzorging – Tijdens relaxatie – Voor verandering van positie – Na verandering van postitie
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(04)
REGISTRATIE: OBSERVATOR
BEWONER
• Naam • Geboortedatum G b t d t • Geslacht
• • • • •
Naam G b Geboortedatum t d t Geslacht Dementietype Andere: bv. gebruik pijnstilling • Moment van opname 27
www.painvision.be
28
www.painvision.be
29
www.painvision.be
30
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
18/02/2009
(05)
31
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(06)
SCORE: • Onmiddellijk berekening score na h t invullen het i ll van de d schaal h l • Resultaten: tussen 2 en 14/60 ÎVerder uitwerken noodzakelijk
32
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(07)
P ti t 1 Patient
18/02/2009
33
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(08)
Patient 2
18/02/2009
34 34
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(09)
P ti t 3 Patient
18/02/2009
35 35
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(10)
BEVINDINGEN: • Zeer handig g en aangenaam g in g gebruik • Meten gaat vlotter dan met de papieren versies: minder tijdsintensief! • Onmiddellijk uitkomst na meting g j om meerdere schalen tegelijk g j af te • Mogelijkheid nemen • Meerdere observatoren kunnen de pc gebruiken en alle informatie blijft samen bewaard • In de toekomst: link met elektronisch patiëntendossier! 36
www.painvision.be
4 Praktijkervaringen P ktijk i
(11)
1e studie gebruiksgemak digitale observatieschaal ((Miljkovic, j , 2008)) – Tijdsbesteding:Verschil tussen 1e en 2e meting tijdsbesteding gehalveerd meting: gehal ee d – Tevredenheid: 4.1-4.3 op schaal van 5 (0=zeer slecht – 5=uitstekend)
– Inhoud: 70% Teveel indicatoren aanwezig Î focus te weinig op patiënt
Î veelbelovend veelbelovend, maar meer onderzoek noodzakelijk 37
Inhoud www.painvision.be
1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we e 3 Innovatie 4 Praktijkervaring 5 Toekomst
38
www.painvision.be
5 Toekomst T k t Îop zoek gaan naar meest sensitieve pijnindicatoren tt.h.v. h v gelaat - cfr. PACSLAC-d (Zwakhalen et al., 2007): vb. item ‘openen mond’ niet weerhouden o.w.v. weinig specifiek voor pijn
ÎOntwikkelen van tijd-efficiënt en gebruiksvriendelijke digitale pijnobservatieschaal ter ondersteuning van zorgverlener l ÎMeer accuraat aanwezigheid pijn i inschatten h tt Î meer adequate d t behandeling Î comfort patiënt 39
