20-9-2013
Van onderzoek naar implementatie
Inhoud workshop Inleiding GOUD In vogelvlucht: resultaten GOUD Lichamelijke activiteit en fitheid Delen van ervaringen
Vertaling van onderzoeksresultaten naar (praktische) uitvoering
Abrona ACTIEF: gedragsverandering cliënten en begeleiders Onderzoek: nu en verder
Dr. Thessa Hilgenkamp Projectmanager bij zorginstelling Abrona Postdoc onderzoeker bij het Erasmus MC
Ouder worden en VB Steeds meer oudere mensen met een verstandelijke beperking (VB):
Globale opzet GOUD (1) Onderzoek Gezond OUDer met een verstandelijke beperking (GOUD)
Vergrijzing Betere zorg
Samenwerking 2 academische instituten Erasmus MC (Geneeskunde Verstandelijk Gehandicapten)
Gezondheid bij ouder worden Ouderdomsaandoeningen
Rijksuniversiteit Groningen (Bewegingswetenschappen)
3 zorgorganisaties voor mensen met een verstandelijke beperking:
Achteruitgang in functioneren
Abrona (Huis ter Heide)
Vanaf jonge leeftijd gezondheidsproblemen
Amarant (Tilburg)
Levenslang medicijngebruik
Ipse de Bruggen (Nootdorp/Z’dam)
Problemen met identificeren en behandelen van aandoeningen Specifiek verouderingsproces bij genetische syndromen (bv Down)
Globale opzet GOUD (2) Epidemiologisch deel: in kaart brengen gezondheidsparameters1
‘Meer bewegen op de DB’ Beweegprogramma en educatief programma
Lichamelijke activiteit en fitheid
Dagbestedingscentra
Voeding en voedingstoestand
3 keer per week bewegen, 1 keer per week educatie
Angst, depressie en cognitief functioneren
Gedragsveranderingstechnieken: belonen, spiegelen, langzaam
Interventie: ‘Meer bewegen op de dagbesteding’ 80 ouderen interventie, 80 ouderen controle Uitvoering: September 2010-Juni 2011 Resultaten: einde 2013
1 Hilgenkamp et al, 2011, Res Dev Disab
opbouwen 8 maanden lang, 3 fases: kennismaking, opbouw, behoud Voorlopige resultaten: activiteit+fitheid+gezondheid omhoog! Subsidie voor uitwerken materialen voor landelijke verspreiding: Vrij beschikbaar via internet:
www.kennispleingehandicaptensector.nl/bewegen
Opzet interventie en programma: van Schijndel et al 2013
6
1
20-9-2013
Bewegen en gezondheid Lichamelijke activiteit
Fitheid
Gezondheid/ dagelijks functioneren
Bewegen goed voor gezondheid, functioneren en welzijn (World
Health Organisation 2003) Voorkomen of vertragen van ouderdomsziekten en achteruitgang in
functioneren: bewegen Bewegen positieve invloed op stemming en gedragsproblemen Bij ouder worden: minder, en minder intensief Bij onderzoek in kleine groepen volwassenen met VB:weinig
beweging op jongere leeftijd
Centrale vragen Hoe gezond zijn ouderen met een verstandelijke beperking?
Samenstelling groep Uitgenodigd: 2322 ouderen Deelgenomen: 1050 ouderen (45.2%) Mannen: 51,3%
Hoeveel bewegen ouderen met een verstandelijke beperking? Hoe fit zijn ouderen met een verstandelijke beperking?
Lichamelijke activiteit Stappenteller Betrouwbaar vanaf 3,2 km/h Nadeel: meet geen fietsen en zwemmen
Hoeveel bewegen is nodig? Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen: 30 minuten matig-
intensief op minimaal 5 dagen per week Nederlandse ouderen: 49-60% haalt dit Indeling in categorieën van stappen per dag: Stappen per dag
Omschrijving
< 5000
Inactieve, zittende leefstijl
5000-7499
Weinig actief
7500-9999
Matig actief
10.000-12.500
Actief
>12.500
Heel actief
Norm’ 10.000 stappen/dag Steeds meer bewijs uit onderzoek dat gezondheidseffecten vanaf
7500 stappen/dag gerealiseerd kunnen worden1 1 Tudor-Locke 2008
2
20-9-2013
Hoe goed is de meting gelukt? Goed gelukte metingen met een stappenteller: 257
Resultaten lichamelijke activiteit
Deelnemers stappenteller= de minst beperkte groep. Interpretatie resultaten: lichamelijke activiteit voor de groep als geheel wordt overschat
Fitheid: meetinstrumenten
Fitheid Resultaten: spierkracht
Coördinatie Reactietijd
Knijpkracht
Balans Spierkracht
Goede maat voor kracht bovenlichaam
Spierkrachtuithoudingsvermogen Aeroob uithoudingsvermogen Flexibiliteit
Knijpkracht Mannen
Nodig voor dagelijks functioneren Goede voorspeller voor achteruitgang in dagelijks functioneren gebruik hulpmiddelen in de toekomst eerder overlijden
Knijpkracht Vrouwen
Mannen
Vrouwen
3
20-9-2013
Knijpkracht Mannen
Conclusies Ouderen met een VB scoren erg laag op fitheid 50-jarigen met een verstandelijke beperking scoren even laag op fitheid als 75-jarigen uit de algemene populatie
Vrouwen
Het grootste deel van de ouderen met een VB
beweegt te weinig Deze trend is ook bij de andere fitheidstesten te zien
Implicaties
Delen van ervaringen
Ouderen met een verstandelijke beperking hebben een verhoogd
Is er herkenning rondom de onderzoeksresultaten?
risico op: Onnodige (voortijdige) afname van vaardigheden -> afname KvL Gezondheidsproblemen Gedragsproblemen? Stemmingsproblemen? Maatschappelijk gezien zorgt dit voor onnodig hoge zorgkosten
Wat gebeurt er binnen de eigen organisatie al op dit gebied? Wat breng je over, aan wie en hoe?
Totale zorgvraag groeit, aantal medewerkers in de zorg daalt:
het is hard nodig om behoud van gezondheid en functioneren te stimuleren met preventie Bewegen, en het trainen van fitheid, moeten hoger op de agenda
komen van beleid en zorgpraktijk
Abrona ACTIEF
Voorbeelden barrieres client:
Gedragsverandering: Cliënten: meer bewegen
‘Bewegen is saai, ik vind het niet leuk’
Begeleiders woonlocaties: bewegen meer integreren in dagelijkse
‘Ik kan het niet’
zorg en ondersteuning aan cliënten
‘Ik ben te moe’ ‘Ik heb geen zin’
Regio-
Facilitatoren en barrieres:
anders voor elke groep
‘Er is niemand om het voor te doen’
managers Team-
‘Ik ben bang om me pijn te doen’
leiders Begeleiders
Clie nten
‘Ik ben met pensioen’ ‘Er is niemand om samen mee te bewegen’
24
4
20-9-2013
Voorbeelden facilitatoren client:
Barrieres begeleiders:
‘Leuk om samen te bewegen’
‘Ik heb er geen tijd voor’
‘Bewegen is goed voor je lichaam’
‘Ik weet niet goed welke activiteiten voor mijn cliënt(en) geschikt
zouden zijn’
‘Bewegen is leuk’ ‘Door bewegen meer ontspannen, geeft energie’
‘Ik vind het zelf moeilijk om leuke activiteiten bedenken’
‘Ik zie het de ander ook doen’
‘De cliënt heeft te weinig geld om te doen wat hij/zij leuk vindt’
‘Sociale contacten’
‘Mijn cliënt kan niet meedoen in een groepsactiviteit’ ‘Ik kan mijn cliënt(en) niet motiveren om actief te zijn’ ‘Ik mis aanbod aangepast sporten bij verenigingen, clubs en
fitnesscentra in de omgeving van de woonlocatie’
25
26
Barrières: welke kies je om aan te pakken?
Thema’s barrieres: Kennis/verwachte uitkomsten
- Welke komen het meeste voor?
Vaardigheden
- Welke wegen het zwaarste?
Vertrouwen in eigen kunnen
- Welke zijn goed te veranderen?
Sociale factoren
Voorbeeld 1: ‘geen tijd’ Wat is dit voor barrière: is er echt geen tijd, of geen prioriteit? Of vinden begeleiders het te veel gedoe, haalt het hen uit hun vertrouwde routine? Of hebben ze geen idee wat er mogelijk is?
Omgaan met emoties Motivatie en doelen stellen Externe factoren Professionele houding
Voorbeeld 2: ‘weet niet wat ik kan gaan doen’
27
Voorbeelden van strategieën
28
Take home messages
• Informatie geven over gedrag-gezondheid: educatiemateriaal
Onderken verschillende types van barrieres
• Intenties of doelen laten formuleren: ‘Ik ga volgende week 1x fietsen’
Zoek strategieën die aansluiten op barrieres
• Aanmoedigen: ster voor hele woning
Creëer succesvolle ervaringen, en benut die ook! Nuanceer discussie tussen ‘veranderen’ vs. ‘eigen regie’
• Instructie geven: samen activiteiten doen • Sociale vergelijking: in groep activiteiten doen
Bovenal: maak het voor alle cliënten mogelijk de positieve effecten van
beweging te kunnen beleven!
• Motiverende gespreksvoering: begeleiders individueel coachen • Langzaam opbouwen: hele kleine stapjes als subdoelen formuleren: eerst maar eens 1 keer vaker meelopen naar de glasbak per week - From theory to intervention: Mapping theoretically derived behavioural determinants to behaviour change techniques Michie et al., Applied Psychology 2008, 57 (4), 660-680 - A taxonomy of behavior change techniques used in interventions Abraham & Michie, Health Psychology 2008, 27 (3) 379-387 29
5
20-9-2013
Onderzoek: nu en verder
Benutten van resultaten • Subsidie ‘werkplaats’: educatieve programma beweegprogramma beschikbaar voor anderen
Beweegprogramma dagbesteding in GOUD
Beweegprogramma dagbesteding in GOUD
Resultaten lichamelijke activiteit en fitheid bij 1050 ouderen in GOUD
Resultaten lichamelijke activiteit en fitheid bij 1050 ouderen in GOUD
• Zorgorganisaties: vergroot bewustzijn/ continuering bewegen op de dagbesteding in andere groepen
• Abrona: start Abrona ACTIEF • Blijvende rol voor fitheid binnen het Erasmus MC • Tweede onderzoeker die kennis fitheid en testen verder uitdiept • Subsidie implementatie van meetinstrumenten • Nieuwe vragen rondom bewegen en inspanning
Huidige activiteiten
Onderzoekslijn Activiteit en fitheid bij mensen met VB
Effectevaluatie Abrona ACTIEF: gedragsverandering begeleiders
Exploratieve studie naar afwijkingen in het looppatroon en rol van
aandacht hierin (dubbeltaak) Revalidatie-subsidie: set tests voor patiëntgebonden
uitkomstmaten (pijn, vermoeidheid, KvL) + effecten van revalidatie bij volwassenen met aangeboren cerebrale parese en VB Onderzoek naar de afwijkende lichamelijke reactie op inspanning (balans sympathische/parasympathische activiteit)
• • • •
Epidemiologie Instrumenten Interventies Effecten zittend leven • Gedragsverandering
• • • • • •
Looppatroon Aandacht Cognitieve functies Gedragsproblemen CP Energieverbruik
Fysiologische reactie op inspanning
Subsidie-aanvragen voor nieuw onderzoek:
Bewegingssturing en cognitie
Validering fitheidstesten met gezondheidsuitkomsten na 3 jaar
LA, fitheid en gezondheid bij mensen met VB
VB-fitscan en kennisnetwerk Fitheid en VB • Mechanismes • Lab vs veldtesten • Effecten krachttraining • Veroudering • Richtlijnen
34
Consortium Noord-Nederland Innovatiewerkplaats Hanzehogeschool Groningen en 10
zorgorganisaties Toegepast wetenschappelijk onderzoek Richtlijnen voor duurzame implementatie van een gezonde leefstijl
bij mensen met een verstandelijke beperking Gedragsveranderingsmodel voor systeem Toetsen theoretisch onderbouwde interventie in verschillende
zorgorganisaties
… so let’s shape it ourselves!
6
20-9-2013
Mogelijk gemaakt door:
7
