Van Duurzame Energie naar €uro’s Nieuwe tak voor Agrarische Sector!? Kansen en Uitdagingen ! ZLTO 22 september 2011 Hans van den Boom sectormanager Duurzame Energie
Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep
Maatwerk •
Sustainability naast Food & Agri speerpunt Rabobank Groep (wereldwijd) Rabobank investeert
– Research : Clean Tech Desk – Projecten : Risico acceptatie – Specialisten : kennis voor klanten
•
Project Finance vanaf 10 mln financiering
•
Rabobank Project Finance & De Lage landen Lease => fiscale structuren
•
Project Equity / Venture Capital (minderheidsaandeelhouder)
•
Greentech fund
Rabobank Nederland Food & Agri
Energievraagstuk wereldniveau Voorraden fossiele brandstoffen
• Gas
40 jaar
• Olie
40 jaar
• Kolen
400 jaar
• (Nog) niet winbare fossiele voorraden
3000 jaar
• Wereld wil klimaatverandering (CO2 uitstoot) voorkomen => Duurzame energie: Wind Zon Water Biomassa
Rabobank Nederland Food & Agri
Duurzame energie wereldwijd • Investeringen: record op record 2008 2009 2010 $ miljarden 130 160 312 • Capaciteit Duurzame energie in GW Wind Zon pv Waterkracht Zon thermisch
121 16 950 130
159 23 980 160
198 40 1010 185
USA en China grootste capaciteit Duitsland grootste Zon PV land! (Spanje 2e) Rabobank Nederland Food & Agri
Ambitie Nederlandse overheid • Energiebesparing 2% per jaar • Verbruik van duurzame energie 14% in 2020 (2010 => ca 4 %) • Uitstoot broeikasgassen -/- 30% 2020 (Schoon & Zuinig) • Echter: Duurzame energie is duurder!
– SDE (stimulering duurzame energie)
Rabobank Nederland Food & Agri
Agrarische sector en de SDE 2011 • Overheid kiest voor subsidiëring goedkoopste vorm. • Economische gevolgen: -Wind en Groen gas krijgen voorrang in fase 1 • Ingediend 25 augustus 2011: Wind Biogas alles vergisting Biogas co-vergisting(mest) Zon Pv (700 aanvragen)
15% van budget 70% 8% 2,7%
Tot 2011 2/3 van subsidie naar wind: Subsidie + vergunningen sturen Rabobank Nederland Food & Agri
Agrarische sector en de SDE 2010
call 2012 per 30 aug 2011
Prijzen
Wind Zon
(12 jr)
(15 jr)
Groene stroom co-vergisting (12 jr) Groengas co-vergisting
(12 jr)
Kostprijs
Commodityprijs
10 cent/kwh
5,8 cent
endex
>30cent/kwh
5,8 cent
,,
18 cent/kwh
5,8 cent
,,
65-75 cent/ m³
28 cent
TTF
Rabobank Nederland Food & Agri
Agrarische Sector en Zonne energie Kansen: • Imago!! Verduurzamen sector • Fiscale voordelen (EIA, vervroegde afschrijving) • Stabiele geldstroom/besparing • Daling prijs panelen. ( < € 2 / Wp) • Provinciale investeringsubsidies
Agrarische Sector en Zonne energie Succesfactoren voor rendabele casus: • Goede SDE (nu dus niet) of substantiële investeringsubsidie • Dak op het zuiden • Fiscale capaciteit • Capaciteit panelen afstemmen op maximaal eigen gebruik bedrijf • Overheid herijkt afbouw fiscale voordelen t.b.v. groenfinanciering
Voorbeeld PV installatie 50 kWp (400 m2) Kasstroom jaar 1 onder SDE 2011 fase 1 Investering Panelen all in: Stroomproductie: 900 uren * 50 W=
€ 90.000 45.000 kwh
Inkomsten/besparing en uitgaven: Grijze stroom op het net 10% (4.500* kWh * €0,058)= Besparing op stroomrekening (90% eigen verbruik (40.500 * 14 cent?) SDE, 15 jaar, 45.000 kWh* (€0,09-€0,046) = Inkomsten
€ € € €
260 5.670 1.980 7.910
Meterhuur netwerkkosten,verzekering etc. Rente eerste jaar Resteert voor terug verdienen investering
€ € €
1.200 -/4.500 -/2.210
(2010 € 16.000)
Motivaties ondernemer voor Zon PV anno 2011 • Verduurzaming bedrijf • Fiscale aftrek (EIA, vervroegde afschrijving) • Investeringsubsidie (Overijssel € 1,- wp) • Werking EIA:
- Extra belasting aftrek over investering 41,5% - Voordeel afhankelijk van % belasting
Investering € 90.000 EIA voordeel in mindering te brengen op investering: 25% vpb: 52% ib:
€90.000*41,5%*25% = € 9.375 €90.000*41,5%*52% = € 19.422
Zonnig voorbeeld: € 30.000 subsidie + EIA ib 52% + SDE 2011 fase 4 Netto investering: € 90.000 – € 30.000 - € 19.420
€ 40.580
Stroomproductie: 900 uren * 50 W=
45.000 kwh
Inkomsten/besparing en uitgaven: Grijze stroom op het net 10% (4.500* kWh * €0,058)= Besparing op stroomrekening (90% eigen verbruik (40.500 * 14 cent?) SDE, 15 jaar, 45.000 kWh* (€0,15-€0,046) = Inkomsten
€ 260 € 5.670 € 4.680 € 10.610
Meterhuur netwerkkosten,verzekering etc. Rente eerste jaar Resteert voor terug verdienen investering
€ € €
Terug verdientijd ineens < 6 jaar
(2010 € 16.000)
1.200 -/2.000 -/7.410
Agrarische sector en biomassa • Mestverbranding / vergassing • Houtverbranding (warmte en evt. stroom) • CO-Vergisting / mestvergisting
Rabobank Nederland Food & Agri
Biogas met co- of mestvergisting Waar zit de kracht van het project!? Ondernemer!! Opwaarderingsinstallatie
Groen gas
Biogas Mest
Stroom
coproducten
Warmte =>gebouw/proces drogen digestaat
digestaat
Verwerking Rabobank Nederland Food & Agri
Co-vergisting/mestvergisting Co-vergisting
mestvergisting
Broeikasgassen
+
++
Biomassa kosten
+-
++
Investering / opgesteld vermogen
+-
--
Kostprijs/m3 biogas
+
--
SDE 2011
+-
Huidige kansen
+
.
--
.
-
+ = positief
100% Mestvergisting past niet in huidig subsidiebeleid
Rabobank Nederland Food & Agri
Kostprijsopbouw co-vergisting /mestvergisting Per m3 biogas
Co-vergisting
Mestvergisting
Investering
€ 0,80
> € 2,0 !!
Grondstofkosten
€ 0,16
€ 0,0 !!
€ 0,035
0,08
Inkoop energie
€ 0,03
€ 0,04
Overige kosten
€ 0,035
€ 0,06
Rente + afschrijving
€ 0,12
> € 0,30 !!
Globale kostprijs/m3 ruw biogas
€ 0,38
> € 0,48
Onderhoud
Conclusie: Bij huidige inzichten en bekende gegevens kostprijs 100% mestvergisting 25% hoger.
EN nu?
Nieuw kansrijk biogas project vraagt: groene stroom
Omvang
(m3 ruw biogas)
> 1 Mwe
(3,7 mln.)
groen gas
> 5 mln m3 (8 mln.)
Warmtebenutting > 75% Creëer sterke elementen in het projectnvt Management
++
++
Bewezen techniek
++
++
Investering
> € 3.000.000
> € 7.000.000
Synergie omgeving Warmte vraag Locatie grondstofkosten
Warmte aanbod grondstofkosten
Capaciteit op net
Elektra
Gas
Passende subsidie
2011 nee
2011 ja
Vergister 1 Mwe: ca € 800.000 subsidie per jaar Vergister 5 mln m3 groen gas: ca € 2.000.000/ jaar
Rabobank Nederland Food & Agri
Financierbaar Biogasproject vraagt: • • • • • •
“vakmanschap” randvoorwaarde Management sleutel tot succes Bewezen techniek (lean & mean) Locatie Realistische uitgangspunten in businessplan Omvang
• “Inloting” in juiste subsidie categorie
• Bank die activiteit begrijpt en meedenkt
Rabobank Nederland Food & Agri
Rabo Groenbank • Door aanpassing groenregeling overheid op dit moment geen groen geld beschikbaar voor nieuwe projecten • Groenverklaring overheid (agentschapnl) • Rabobank geeft inkoopvoordeel door aan klanten • Duurzame energie voorbeelden: - Windturbines/Warmtepompen/Zon PV/Zon collectoren - Overige: - waaronder mogelijk installatie groen gas Rabobank Nederland Food & Agri
Conclusies : Duurzame energie? • Groeimarkt met (Imago)kansen voor Agrarische sector • Zonne energie eenvoudig, rendement maatwerk • Locatie mede bepalend • Co-vergisting: voor professionals! • Mestvergisting: ontwikkelfase • Sterk afhankelijk van vaststelling subsidiebeleid
Rabobank Nederland Food & Agri
Duurzame energie kans voor Agro! Bedankt voor jullie aandacht
Boeren en tuinders sluiten energiekringloop
Rabobank Nederland Food & Agri
global energy demand energy (EJ) 400 350 300 nuclear hydro gas oil coal wood
250 200 150 100 50 0 1850
1870
1890
1910
1930
1950
1970
1990
Rabobank Nederland Food & Agri
