AUDIOVISUELE
VORMING
Van draaiboek tot doka n
rwqi @
Frc
n-|
r8'11 téi i
lg
Een lessenserieoverfotografie. Daï is moeilijk, zult u denken. Maar met enige organisatie vooraf zult u zien dat u een aantal middagen heel enthousiast met de kinderen kunt werken. Fotografie kent vele aspecten. Natuurlijk bekijken we het fo_ totoestel zelf. \À/evergroten en verkleinen beelden. Een stukje natuurkunde dus. Maar foto's vertellen ook verhalen. En fotografie is ook kunst. Kortom: een veelzijd igproject,dat bestaat uit vi.f les_ sen.Maar u kunt er ook meer tijd aan besteden. U hebt wel een donkerekamernodig. Maar die is eenvoudig te creëren. De organisatie vooraf In iedere school is wel een donkere plek te vinden. U hebt nier zo veel ruimte nodig, maar een groepje van vijf kinderen moet wel naar binnen kunnen- De kelder is zo'n plek. Maar zelfs een hoek in d e k l a s ,w a a r u v a n a f h e t p ) a f o n d landbouwplasticnaar beneden kunt laten hangen,is geschikt. Een oproep in de schoolkrant om een vergroterbeschikbaar te
stellen,levert er meestalwel eentje op. Maar een sterkezaklantaarn,beplakt met wit papier,is ook mogelijk. Alleen een doka-Iamp (eenspeciale,rode lamp) is esseni tieel.U hebt een kleine hoeveelheid ontu-rikkel aar, stopbaden ftxeer nodig. En plasticbakkenmer wasknijpers.Als u de chemicaliën in plastic flessen bewaart, kunt u ze verschillende keren gebruiken. Fotopapíer(zwart-wit),nummeT3 @rieftaartformnar)is preft ig papier om mee te werken.
U kunt het best van tevoren een keer de donkerekamer uitproberen. De belichtingstijd bij bijvoorbeeld fotogrammen is belangrijk voor een goed resultaat. En zeker als u met een zaklantaarnwerkt, is het handig om een en ander van tevorenuit te proberen.En...niet bewesen!
'rEN
"';:;" Myriam ..t:':0.":..
eeNvouDIGE DoKA
PASTIN ETKESCHOOT'
Bij les3 hebt u een automatisch fototoestelnodig met een kleurenfrlm. Hulp van ouders Hulp van oudersis vooral belangrijk bij het werken in de donkerekàmer in les z en bij het fotograferen in les3. De overige opdrachten zijn
Praxis-bulletin z, oktober r 995
I]
door de kinderen zeLfstandiguit te voeren.Maar eigenlijkkunt u hulp van oudersin allelessengebruikenl
LES
I
r nr e- 'r -c -r "h_p _
Voorbereiding Vooraf hebt u in de plaatselijkebibliotheek boekenoverfotograf.egezocht.Vooral op dejeugdafdeling staanvaak simpele en duidelijke boeken.Ook hebt u dezeles nodig: schoenendozen, keukenrollen,w c-rolIen,zwart papier,doorschijnend paníor pn
epn
Doel Het doelvan de les ts'.eeneerstekennismaking metf otogí af e. Actiuiteiten . U begint met een stukje geschiedenis. De oude Grieken en Romeinen kenden de cameraobscura. Het licht dat door een heel klein gaatje naar binnen viel, wierp een omgekeerd beeld op de tegenoverliggendekant van een doos. U kunt dit duidelijk laten zien met de volgendebordtekening:
. Een íototoestel werkt eigenlijk nog steedsop dezelfdemanier. Íi^-^ l^^ ^^^-.,..^ . rn oeze Lesgaan we +twee verschillendecameraobscura'smaken: * een cameravan een wc-rol; .--een cameravan een schoenendoos. Kopieerhiervoor werkbladt (iefst uergroottot A4-formaat). AIs de kinderen het gaatjeop een voorwerp richten, zien ze een omgekeerdbeeldop het doorschijnend papier.In het begin zal het
Í2
voor de kinderen lastig zijn om h p e l dt e "k' rr bi i- a' ^e' n 7 e m o p t e nn a a r het licht kijken. Bijvoorbeeld door een raam naarbuiten. Ze kunnen de wc-rol ook naar binnen en naar buiten draaienom het beeld
Praxis-bulletin2, oktober rggs
tp lzriioen
. Dezeles kunt u afsluitenmet een korïe nabespreking of het vervolg van de geschledenisvan de fotografie. Een"echte"ca.mera De "schoenendoos-camera" die u in dezeles gemaakthebt, kunt u eventueelverderopin het project gebri-rikenals echtecamera. Het vraagt wel wat organisatie.U gebruikt dan het deksel van de schoenendoos.ln de donkerekameÍ plakt u een vel zwart-wit fotopapier (gradatienummer 3) met plakband vast. U verwijdert het doorschijnendepapier en plakt het dekseImet plakbandvast op de doos.Over het gaatjeplakt u ^^1. ^t-t.L--i uvN PrdÀudrru, I Tnlaatst de dnnc
on een
oned
verlichtevensterbank.Dan pas verwijdert u het zwarte papier van het gaatjevan r,5 centimeter.U belicht het fotopapierop een zonníge dag twee minuten. Op een bewolkte dag acht minuten. Sluit het gaatje daarna weer voorzichtig. In de dokaontwikkelt u het fotopapier in de bakken met chemicaliën. U krijgt dan een negatieveafàruk.
LES
benodigdematerialen klaargezet. De kinderen rouleren in groepjes langs de opdrachten.Ze werken dan een aígesprokentijd aan een bepaaldonderwerp.De opdrachten hebben allemaal te maken met fotografie, maar behandelen steedseen ander facet.Eenbeschrijving van de opdrachten vÍndt u op werkbladz. Kopieerdit, líefst uergroottot A4-formaat. Benodigdematerialen . Groepsopdracht r: fotogrammenmaken ín de donkerekamer. Benodtgde materíal.en: fotopapier (gradatienummer 3),paperclips, bladeren,luciíers,plaslic folie, chemicaliên, vergroter (of zaklamp met wit papier). . Groepsopdracht z: dia'stekenenmet frjnschrijvers. Benodigde materialen: fij nschrij vers, diaraampjes(van oude dia's) en sheetsvan de overheadprojector. Eventueel een diaviewer. . Groepsopdracht 3: eenfoto tekenen. materialen: Benodígde wit papier op briefkaartformaat. . Groepsopdracht 4: zoekenín tijdschríf tennaarf otomatertaal. Benodigdematerialen: tij dschriften, lijm en grote vellen papier. . Groepsopdr acht5: siihouettenmaken. Benodíg de materíalen : wit papier, plakband,stift, scharen,diaprojectnr
ên
7ul2rt
naniêr
. U siuit dezeles af met een eunluatiegesprek over wat de kinderen allemaal ontdekt hebben.
2
LES 3
uoel Het doelvan dezeles is kinderen kennis te iaten maken met allerlei facettenvanfotografe. Om de kinderen zoveel mogelijk te Iaten ontdekken, werkt u volgens het crrcuit-model.
Doel Deze 1esbestaat uit tr.uee delen: - De kinderen leren eerst dat een foto een verhaalkan vertellen. - Vervolgens bedenken ze zèlf een fotoverhaal.
Groepsopdrachten Op groepstafelsliggen verschillende opdrachtkaarten klaar. U hebt de
Actiuiteiten o I I h e q i n fd e l e s m e t h e t v o o r b e e l d v a n i e m a n dd i e e e n d o e l n r r n t
m 2 ? k r F rz i i nd a nv e r q c h i l l e n d e momenten die men zou kunnen fotograferen. Gebruik htervoor werkblad3 (vergroottot A4-formaat) . I I hesnreektwat het eerstemoment zou zijn, waarop je kunt zien dat die jongen een doelpunt gaat maken. De verschillendefases
Voorbereiding De kinderen brengeneen aantal foto's mee van thuis. Zelf kunt u een aantal mislukteopnamesverzamelen. En de foto's uit les3 hebt u nrr nnk
nndio
Actiuiteiten . Bekijk samen met de kinderen een - -D'e, i"o'nèg _ e n" r e n t n a a r d e b a l . fototoestel(alsinleiding).U deelt - De jongen haalt zijn voet naar werkblad4 $efst vergrooïtott4-form a o t )u i t . U l a a t d e k i n d e r e nd e achteren. - De ionsen schoDttesen de bal. verschillendeonderdelenzien en - De bal vliegt door de lucht. u beschrijft de werking ervan, zon- En in tekening 5 belandt de bal in der in detaÍls te treden. Als u de beschikking hebt over een fototoede goa1. . Vervolgens krijgen de kinderen de stel met een Iens die u eraf kunt te beopdracht zèlf eenfotouerhaal schroeven,kunt u wel uitstekend denken,waarbij ze opnleuw uerkde sluiteren het diafragmalaten krljzien. blad 3 (vergroottot a4-t'ormaat) gen. De kinderen moeten onder de . De kinderen tekenendaarna een fotekening schrijven welk kind weltotoestel en schrijven de namen ke rol heeft en welke attributen ze bij de verschillendeonderdelen. nodig hebben.Ook de opstellingin . Daarnabespreektu waaraan de het kader is beiangrijk om te tekekinderen moeten denken om een goede foto te maken. De regelsbíj nen. . Is het draaíboek het fotograferen staan op w erkblad.4. klaar, dan kijkt de . Nu gebruikenwe de foto's die geleerkrachtof het verhaal te fotograferen is. Een fotograferende oumaakt zijn in les3. Dezeworden der kan dan dat groepjemeeneopgeplakt, voorzien van het vercamera(met haal en vervolgens besproken. men. Een automatische eenkleurenfim)is zeer geschikt om . Daarna bekijken de kinderen de het verhaal vast te leggen.KIeufoto's van elkaar. Ze moeten de foaan de hand van de renfoto's sprekende kinderen to'sbeoordelen meer aan dan zwart-witfoto's. Per regels van werkblad4. . Als aÍsiuitingvan deze les is het fotoverhaal hebt u vijf foto's nodig. Het fotorolletje moet we1menatuurlijk het leukst als u de kinderen nu zèlf op pad kunt sturen teen ontwikkeld en afgedrukt worden. U hebt de foto's nodig in les4. met een automatische camera . In de tijd dat er groepjesweg zijn, (onder begeleidingvan een ouder). kunt u verder werken aan de opBij mij op school zijn ouders meestal zó enthousiast dat ze drachten van lesz. Of u gaat vergraag mee willen doen en zelfs der met uw dageiijkse lesprogrameen automatischecamerabeschikbaar stellen. Het afdrukken van kleurenfotES 4 to's is voor kinderen het meest aantrekkelijk, maar ook een dure aangelegenheid.Een zwart-witroiDoel Het doelvan dezeles is kinderen te letje kunt u eventueel zelí afdruklaten kennismaken met de techniek k e n . uan hetfotograferen. zartàan
lzrrnnen
ziin'
LES 5 Doel De vijfde les is een afsluitend.eles. Doel is om te inuentariseren wat de kinderen geleerdhebben Actiuiteiten U bekijkt met de kinderen alle foto's die ze gemaakthebben.De silhouetten worden bekeken.En kinderen kunnen raden welk silhouet van welk kind is. Ze vertellen hun verhaal bij de zelf gemaakte diaserie. De fotogrammen worden uitvoerig besproken. En de kinderen maken een uerslagvan wat ze allemaal in deze lessengedaanhebben. Zo'n verslagkan daarna in de schoolkrant worden geplaatst.Geillustreerdmet een mooie foto!
n
E
g
Tentoonstelling Ook kunt u de kinderen een tentoonstellinglaten voorbereiden voor de ouders. Ieder groepje krijgt dan een onderdeeltoegewezenom aan de ouderste laten zien. Bijvoorbeeld: een groepje is verantwoordelijkvoor de donkerekamer, een groepje organiseert een silhouetten-raadwedstrijd,een groepje iaat de ouders zien hoe de fotogrammen gemaakt zijn en een groepjelaat de diaserieszien. De ouderszullen trots op de kinderen zijn. En de kinderen zul1en trots op zichzelf zijn. Succes verzekerdl Tot slot Aan het eind van Citfotografre-project worden uiteraard de chemicaliën verzameld en naar de chemokar of het chemo-verzamelpunt gebracht.Want deze stoffen zijn heel schadelijk voor het milieu. Ik wensu en de kinderenueelplezier bij d.elessenrondfotograf.e.
P r a x i s - b u l l e tzi n, o k t o b e r 9 9 5
r3
Cameraobscura Opdrachtkaart Maak een speldeprik-camera op twee manieren. Manier t Aan één kant van de wc-rol plak je zwart papier. Aan één kant van de keukenrol plakje doorschijnend papier- Schuif de rollen rn elkaar.prik dan met een speld preciesin het middên van het zwarte papier. Richt het gaatje op een voorwerp. Beweegde keuk e n r o l o p e n n e e r t o t d a tj e beeld hebt op het papier. Hoe staat het beeld? Manier z Haal het deksel van de s c h o e n e n d o o sV. e r f d e b i n nenkant van de doos zwart_ Plak over de open kant doorschijnendpapier. Teken op de onderkant de diagonalenen op het kruispunt een cirkel van rJ5 cm. Snijd de cirkel uit. plak er aan de binnenkant een stukje zwart papier overheen. Prik met een speld een gaatje precies in het midden. Richt het gaatje ergens op en kijk naar het doorschijnend papier.Je ziet het beeld op z'n kop! Deze camera kan een echte foto maken. Vraag maar aan je leerkracht hoe dat moet.
r
Je gaat straks in de donkere kamer een afdrukmaken van wat Je op een vel fotopapiergelegdhebt. Maak dus eerst een ontwerp. Want in de dokamoet je alles in het donker doenl Zoek materiaal bij elkaar wat je wilt gebruikenen leg dat in een bepaald patroon. Ben je tevreden?Maak dan de afdruk. /e mag maar één afdruk maken. !!'c - ROL
IWART PAPIER /ÁET SPELDEPRIK-,-
DOORsCH'NFND
Opdrachtkaart
z
/ullie tekenenmet je groepje zestiendia,s.Die moeten een vervormen. Overleggoed en teken voorzichtis.Wanr rte l1"t,lu fijnschrijvers vlekken overheenwriiftl "r Je kunt de dia's voor"irl" het raam bekijken. Maar mrsschien kunnen ze ook in eendiauieu;er. Opdrachtkaart
3 Je bent fotograafvan een krant. Je moet een foto maken van jullie klas over dit project. Wat moet er op de íoto komen te sta.an?wat-is belangrijk?Wat hebbenjuliie aan? Hoe gaan jullie staan?Welk gezicht trekken juilie? Heb.7enog voor_ werpen nodig? Gebruik de u.rittetekenkaart om je foto ïe tekenetr. O,ryDERK4NI VANOE
Opdrachtkaart 4 De aliereerste foto's waren eigenlijk silhouetten.Weten jullie wat dat zijn? Dat is je schaduw op de muur. Je moet nu heel stil zitter-r.Iemand anders in jouw groepje gaat jouw gezicht heel preciesnatekenen.Daarna màg 1"-iouí silhouet heel precies uitknippen en op zwart papier plakken. Schrijf je naam op de achterkant.
01 Ol U o
N
U
q
X
Opdrachtkaart 5 W'e gaan een collagemaken van foto's. Een foto waarbij din_ gen of mensen van heel dichtbij geíotografeerd zijn, noemen v/e een close-up.Half-tota.alzijn foto,s wàar de helft van iets op staat. En totaal-foto'sgeven een overzicht van het geheel Zoek in tijdschriften riaar foto,s aie -i" ze utt en plak ze op een leuke manier op."anspi"il;:È;i;^
<-
Hier zie je een tekening van een fototoestel.
Iemand maakt een doelpunt.Welke momenten zou jij kiezen om te fotograferen?Teken je verhaal in de vijf vakjes. (Denk aan de vragen van les z, opàrachtkaart 3.)
SLUITÉA
']f, X a
o
N
À' 6. G
\o (o (t
LN
Regels bij het fotograferen . Als je op de sluiterknop drukt, moet je de camera nietbewegen. . Zoek het hele beeld van datgene wat je wilt fotograferen. Bedenk vooraf ofje een close-up,een haftotaal of een totaal wilt maken. . Je mag nooit tegen de zon in fotograferen. De foto krijgt dan te veel licht.
Dit zelfde werkblad gebruik je bij het draaiboekdat je zèlf gaat maken. Zorg erwoor dat er in je eigen verhaal iets spannendsof iets grapnioc
oehprrrt
