Indicatoren ter ontwikkeling van een barometer voor de veiligheid van de voedselketen 22-01-2010
Prof. dr. ir. Mieke Uyttendaele (SciCom) Labo levensmiddelenmicrobiologie en -conservering Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Gent Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Referentietermen R f ti t : meten van voedselveiligheid
•
Naar aanleiding van vraagstelling /reflectie vanuit het Raadgevend Comité en binnen FAVV in geleverde inspanningen p g verband met uitkomst van g met betrekking tot voedselveiligheid
•
Te situeren binnen tijdsgeest van meetbare doelstellingen, indicatoren, beoordelingen, scoresystemen, t ...
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Parcours •
Werkgroep samengesteld Sci Com: M. Uyttendaele, A. Huyghebaert, K. Dewettinck, L. Herman, H. Imberechts, E. Daeseleire, K. Dierick Extern: L. Jacxsens, P. Luning, J. Hallaert FAVV: X. Van Huffel, K. Baert, O. Wilmart, E. Moons, B. Pochet Y. Pochet, Y Ghafir, Ghafir P. P Coosemans, Coosemans M. M Lambert, Lambert P. P Denis, Denis P P. Houbaert, D. Ladry, H. Diricks
• • •
Werkgroepvergaderingen Workshop van 27 november 2009 Werkgroepvergaderingen
•
Vandaag: huidige stand van zaken
•
V j Voorjaar 2010 2010: advies d i Sci S i Com C Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Voeding en gezondheid • Nutritionele kwaliteit – Energie-inname (vb. obesitas) – Nutritionele N ii l samenstelling lli ((vb. b h hart en vaatziekten) – Evenwichtig voedingspatroon (vb. kanker) –…
• Voedselveiligheid – Biologische gevaren – Chemische gevaren – Fysische gevaren Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Voeding en gezondheid • Nutritionele kwaliteit – Energie-inname (vb. obesitas) – Nutritionele N ii l samenstelling lli ((vb. b h hart en vaatziekten) – Evenwichtig voedingspatroon (vb. kanker) –…
• Voedselveiligheid – Biologische gevaren – Chemische gevaren – Fysische gevaren Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Voedselveiligheid •
•
De toestand van voedsel ((levensmiddelen), ), dat bijj normale omstandigheden van het gebruik door de consument - en waarbij deze rekening houdt met de informatie die over het voedsel d lb beschikbaar hikb iis - in i alle ll stadia t di van productie, d ti verwerking en distributie, veilig is voor de gezondheid van de consument. Voedselveiligheid g betekent dus dat er g geen schadelijke aanwezigheid is van biologische, chemische of fysische agentia (gevaren) in het levensmiddel (naar V Verordening d i (EG) nr. 178/2002) 178/2002). Out of scope scope: algemene kwaliteit (nutritioneel, organo-leptisch, gebruiksvriendelijkheid)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Voedselveiligheid: van riek tot vork !
Jacxsens L., Devlieghere F., Uyttendaele M. 2009. Quality Management Systems in the Food Industry
Veiligheid van de voedselketen Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Veiligheid van de voedselketen • Pressure
of druk die wordt uitgeoefend door algemene krachten, processen of mechanismen op de voedselketen en die di d de toestand t t d ervan (de (d veiligheid) beïnvloeden.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Veiligheid van de voedselketen • Pressure • State
of toestand die verwijst naar de situatie van de veiligheid van de voedselketen op het ogenblik van de meting. Informatie over de toestand wordt systematisch verzameld via de controleactiviteiten van het FAVV.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Veiligheid van de voedselketen • Pressure • State • Response
of antwoord dat verwijst naar de b l id beleidsmatige ti en maatschappelijke t h lijk beslissingen of keuzes die genomen worden om te reageren g g op p de toestand van de veiligheid van de voedselketen.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Veiligheid van de voedselketen • Pressure • State
Meten
• Response Pressure – State – Response model (OESO) Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Veiligheid van de voedselketen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: Pressure • Kwalitatief via “prioritisatie” • Mede M d door d consultatie lt ti van ““stakeholders” t k h ld ” Pressures
Verdeel 3 punten volgens de impact op de veiligheid van de voedselketen
I Internationale i l handel h d l
X
Vergrijzing Ni Nieuwe ttechnologieën h l i ë
X
X
X X
Klimaatverandering
X
E Economische i h crisis i i Nieuwe consumptiepatronen …
X
X X
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Kwantitatief • Directe relatie voedselveiligheid • GEEN exact en compleet beeld van alle mogelijke gevaren in de voedselketen
Korf van indicatoren ~ index
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State Een indicator geeft informatie over of een aanwijzing van een algemene situatie (houdt niet noodzakelijk een appreciatie in) – eerder neutraal karakter – geen toetsing van gedefiniëerde doelstellingen – trendanalyses
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Controle: Biologische gevaren
1. Salmonella
3. E. coli 1-3 Distributie 2. L. monocytogenes
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Controle: Chemische gevaren 1. Residuen: pesticiden en diergeneesmiddelen
1-5 Distributie 5. Additieven: sulfiet f en kleurstoffen
3 Procescontaminant: 3. acrylamide 2. Milieucontaminanten: 4. Natuurlijke j Zware metalen en contaminanten: Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen dioxines en PCB’s mycotoxines
Concrete invulling: State • Controle: Inspecties en invoer Dierlijke producten
Niet-dierlijke Niet dierlijke producten
Inspecties m.b.t. infrastructuur, inrichting en hygiëne in horeca, grootkeukens, detailhandel en groothandel
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Crisispreventie en crisisbeheer Meldingen
Recalls Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Autocontrole Operatoren met een gevalideerd/gecertificeerd autocontrolesysteem y
Inspecties met betrekking tot autocontrole
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: State • Volksgezondheid Gerapporteerde pp gevallen van salmonellose
Collectieve C ll ti voedseltoxiinfecties
Gerapporteerde gevallen van listeriose
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Concrete invulling: Response • Self assessment Hoe reageert het FAVV op de pressures en state t t RisicoRisico• Kwalitatief te ontwikkelen beoordelingg management g Risicovia definitie van 4 situaties communicatie
voorbeeld
Situatie 0 Geen meerwaarde
Evaluatie van het controleprogramma
Geen
Situatie 1 Informatie beschikbaar
Aanpassing a/h wettelijk kader
Situatie 2 Kennis verzamelen
Situatie 3 Inzicht opbouwen en kennis g genereren
Aanpassing op Aanpassing op basis van vroegere basis van res ltaten en info resultaten wetenschapetenschap van andere actoren pelijke input Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (bv. RASFF) (emerging risks)
Besluit Pressure
State
Response
Kwalitatief
Kwantitatief
Kwalitatief
Rangschikking a gsc g
Korf van indicatoren = barometer
4s situaties tuat es
Dier
VoedselVoedsel veiligheid
Plant
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Barometer B t veiligheid ili h id van d de voedselketen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
