Van de redactie. Maria Kroon. Redactie: Frank Linder & Monique Kockelkoren & Maria Kroon. Nootzakelijk maart 2005 pagina 1

Van de redactie De lente is begonnen en er is weer een nieuwe Nootzakelijk! Vol verhalen over succesvolle leden, concoursen, Maassluis, Christina, tournee, concerten, activiteiten, thee-moeders en met veel informatie over de muziek die we de komende concerten gaan spelen met de verschillende orkesten. En ook weer veel foto’s van al jullie allemaal! Deze lente ook een iets andere opmaak, fris en vrolijk, en weer een beetje anders. Veel Plezier ermee! Jullie reacties horen we graag op [email protected]! Maria Kroon

Nootzakelijk maart 2005

Redactie: Frank Linder & Monique Kockelkoren & Maria Kroon

pagina 1

INHOUD VAN DE REDACTIE .............................................................................................. 1 INHOUD.............................................................................................................. 2 PLANNING 2004/2005 ....................................................................................... 3 TOURNEE VIOTTA JEUGDORKEST 2005.............................................................. 3 KENNISMAKING MET INGE REINDERS ................................................................ 4 EN WE HEBBEN EEN NIEUWE THEEMOEDER! ...................................................... 9 EMMY STORMS WINT DAVINA VAN WELY VIOOLCONCOURS 2005 ................... 10 TUINMUZIEK .................................................................................................... 14 UIT ANP-NIEUWS: ............................................................................................ 14 INEKE BREDENHORST ACHTER DE KASSA BIJ ALBERT HEIJN? ......................... 15 GROTE CLUBACTIE 2004 ................................................................................... 16 NIEUWJAARS-POT LUCK 2005 .......................................................................... 17 EMMY STORMS, IMPRESSIES VAN EEN TOEHOORDER....................................... 19 KLASSIEKE KLOOF? .......................................................................................... 20 ESTAFETTE-INTERVIEW.................................................................................... 22 VIOTTA NAAR DE OPERA .................................................................................. 23 VIJFHONDERD MENSEN BELEVEN EEN FIJN UUR CULTUUR............................... 25 CONCERT VIOTTA-ENSEMBLE, 21 NOVEMBER 2004 .......................................... 26 W.A.MOZART PIANOCONCERT NR 15 IN BES KV 450 ........................................ 30 WERKWEEKEND ................................................................................................ 32 WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ENSEMBLE OP DE LESSENAAR? ............................. 33 DE GROENE GRONDSTOF VAN BRAM HIJMANS (1932-1996)........................................... 33 WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ENSEMBLE OP DE LESSENAAR? ............................. 34 RICHARD WAGNER (1813-1883): TANNHÄUSER .......................................................... 34 WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ORKEST OP DE LESSENAAR? ................................. 35 ALEXANDER BORODIN (1833-1887): POLOWETZER DANSEN ............................................ 35 WAT STAAT ER BIJ V-3 OP DE LESSENAAR?...................................................... 36 MIKHAIL MIKHAYLOVICHIPPOLITOV-IVANOV (1859-1935): PROCESSIE VAN DE SARDAR ............ 36


pagina 2

PLANNING 2004/2005 Maand

Dag

dat.

Orkest Maart

za

26

April

za

Juni

Vrij za Za

16 17 29 30 18

za

25

za

2

Slotconcert, zaal: Schönberg (KC) Start Zomervakantie

4 tot 14

Tournee Orkest naar Italië

Juli

concert 3 Delft

Ensemble concert 3 Delft

Viotta-3 concert 3 Delft

MFF?Dronten MFF? Dronten Bevrijdingsconcert met Canadees koor Studiezaterdag Slotconcert zaal: Slotconcert zaal: Schönberg (KC) Schönberg (KC) Start Zomervakantie Start Zomervakantie

TOURNEE VIOTTA JEUGDORKEST 2005. Elke 2 jaar doet het Jeugdorkest mee aan een festival voor jeugdorkesten in het buitenland. Dit is een evenement waar door ieder orkestlid aan het begin van ieder “tourneejaar” naar wordt uitgekeken. Dit jaar zouden we oorspronkelijk naar Valencia in Spanje gaan. De organisatie heeft echter begin januari het festival moeten doorschuiven naar 2006. De mooie concertzaal “Palau de la Musica” (het concertgebouw van Valencia) was in juli 2005 niet beschikbaar. Er is direct contact opgenomen met Florence als mogelijke nieuwe tourneebestemming. Viotta deed daar eerder in 2001 mee aan het festival. De contacten uit die tijd bleken nog uitstekend te zijn en kan Viotta deelnemen aan het International Festival of European Youth Orchestras in Florence. Dit festival voor de 7e keer georganiseerd door Accademia San Felice. Dit is een organisatie (gevestigd in Florence en Londen) die er op gericht is om concerten, festivals en onderwijs in klassieke muziek te organiseren. In 2005 start deze organisatie ook een project in Zuid-Frankrijk. Alle leden van het jeugdorkest hebben inmiddels al de nodige informatie gekregen over o.a. wanneer de tournee is, de kosten, waar worden er concerten gegeven, etc. Met 2 bussen van Brouwerstours, een instrumentenwagen voor de pauken, harpen en bassen en het cateringbusje van Jongerius Bakker vertrekken we met een grote groep (71 orkestleden, 10 begeleiders en onze dirigent) op 4 juli richting Italië. Na een overnachting in een jeugdherberg in Bazel reizen we de 2e dag door naar Montecatini Terme. Dat is onze verblijfplaats voor de rest van het festival en uitvalsbasis naar de 4 concertplaatsen.


pagina 3

Volgens het schema van de organisatie zijn dat: •

• • •

Ponte Vecchio

7 juli openingsconcert van het Festival in Florence in de Chiesa di S. Stefano Deze kerk staat op een steenworp van de beroemde Ponte Vecchio. 8 juli concert in Montecatini Terme 10 juli concert in Santa Fiora of Perugia of Passignano-sul-lago 12 juli concert in Arezzo

Op 13 juli vertrekken we weer richting Nederland. We overnachten weer in dezelfde jeugdherberg in Bazel. Op 14 juli vertrekken we vanuit Bazel weer richting Den Haag.

KENNISMAKING MET INGE REINDERS Met ingang van het nieuwe seizoen heeft Viotta-3 een nieuwe dirigente: Inge Reinders. Na een half jaar werd het tijd voor een kennismakingsinterview. Monique Kockelkoren en Frank Linder van Nootzakelijk hadden voorafgaande aan een zaterdagrepetitie in februari een geanimeerd vraaggesprek met haar.


pagina 4

Inge Reinders komt uit een Brabants gezin met vier meisjes, waarvan zij de jongste was. Ze kreeg de muziek met de paplepel ingegoten, immers al haar drie oudere zussen bespeelden een instrument: piano en gitaar, later ook viool. Haar ouders musiceerden zelf niet, maar genoten van de muziek en gaven hun dochters alle ruimte om zich muzikaal te ontplooien. Zelf begon Inge op de blokfluit, zoals veel van haar vriendinnetjes. Maar daar beperkte ze zich niet toe. Welke andere instrumenten bespeelde ze dan nog meer in haar jonge muzikale leven? Nou, we hadden haar beter kunnen vragen, waar ze niet aan toe gekomen was, want er volgde een indrukwekkende lijst: hobo (Inge’s hoofdinstrument), klarinet, saxofoon (op carnaval of op een feest), dwarsfluit, fagot, viool en piano (2e hoofdinstrument). Natuurlijk niet allemaal even goed, maar als je eenmaal een blaasinstrument weet te bespelen en het kleppensysteem beheerst dan lukt het meestal ook wel op een ander type blaasinstrument. Haar veelzijdigheid werd ook gestimuleerd doordat ze al op 11-jarige leeftijd werd opgenomen in een van de Brabantse harmonieën. In dat samenspeelcircuit leer je gauw om ook andere instrumenten onder de knie te krijgen. De harmonie bleek echter ook een goede leerschool voor haar latere dirigentschap, want al op 12- of 13-jarige leeftijd werd Inge gevraagd of ze het jeugdharmonie-orkest wilde leiden. Na enig nadenken was ze daartoe bereid en het ging haar meteen goed af. Daarbij had ze het voordeel dat ze zoveel instrumenten redelijk tot goed beheerste, waardoor ze makkelijk aanwijzingen kon geven aan de diverse instrumentalisten. Trouwens, herinnert Inge zich plotseling, ook op de lagere school was ze al eens een keer een koordirigentje, dus haar talent manifesteerde zich al op jonge leeftijd. Na haar middelbare school ging Inge schoolmuziek studeren aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Waarom eigenlijk geen hobo als hoofdvak? Dat leek haar toch te eenzijdig, ze wilde graag een bredere opleiding, wat niet vreemd is met de wetenschap wat ze vroeger al allemaal gedaan heeft. Nu speelt ze vooral piano, onder meer als begeleidster van haar kinderen, zoals haar cellospelende zoon Michiel, die in Viotta-2 actief is. Ook gebruikt ze de piano om nieuwe orkestpartituren door te spelen, die ze overigens eerst grondig van blad geanalyseerd heeft. Naast haar werkzaamheden bij Viotta werkt Inge een dag in de week op het Koorenhuis, waar ze ’s ochtends peutermuziek geeft, ’s middags kleutermuziek en muziek voor basisschoolleerlingen. ’s Avonds leidt ze een volwassenen-orkestje. Wat niet iedereen weet is dat Inge ruim 15 jaar geleden samen met o.m. Wim Bredenhorst betrokken is geweest bij de oprichting van het nieuwe Viotta, vol enthousiasme en met veel nieuwe idealen. Ze had toen een goed getraind ensemble onder haar hoede dat, als je het met de huidige orkesten van Viotta zou vergelijken, qua gemiddelde leeftijd (11), omvang en niveau ongeveer tussen Viotta-2 en Viotta-3 uitkomt. Een orkeststuk als een Slavische dans van Dvorâk zou voor hen niet al te grote problemen opgeleverd hebben. Het niveauverschil tussen Viotta-3 en Viotta-2 is momenteel groot, vindt Inge. Daarom vindt ze het van groot belang dat een kind pas doorstroomt naar Viotta-2 als het er echt aan toe is, en niet eerder dan dat. Inge vindt dat spelers er aan toe zijn om door te stromen als zij een zekere zelfstandigheid hebben bereikt in het orkestspel. Dat wil zeggen dat zij zelfstandig kunnen inzetten, zelf forte of piano kunnen spelen, zelf crescendo en decrescendo kunnen maken. Het kijken naar de dirigent moet vanzelfsprekend gaan. Ze moeten niet alleen maar met hun buurvrouw of –man meespelen. Ook het tempo waarin kinderen zich nieuwe stukken eigen maken is hierbij van belang.


pagina 5

Er zijn al wat kinderen die hebben begrepen dat je meer tijd overhoudt om te kijken en te luisteren als je je partij heel goed kunt spelen (soms zelfs uit het hoofd!). Inge hoopt dat veel meer kinderen dit gaan doen, zodat zij nog meer vorderingen kan maken met de groep. Wat is het geheim van de dirigent? Hoe krijgt hij of zij voor elkaar dat er een gedisciplineerd gezelschap ontstaat dat verzorgd orkestspel aflevert en precies doet wat de dirigent wil? Enige instrumentbeheersing hebben de jonge Viotta-3’ers al, dus daar ligt het werk van de dirigent niet zo zeer. Inge vindt het allerbelangrijkste dat de orkestleden goed naar elkaar luisteren en horen wat er gebeurt. Als ze dat doen heb je al heel wat bereikt. Een voorbeeld van hoe dat gaat; Inge neemt een maat van de muziek door met haar orkest en vraagt dan of het gelijk was. Zo niet, dan doen ze het nog een keer. Dat lijkt vervelend, maar als de kinderen horen dat het al veel beter gaat klinken, dan willen ze graag. In september konden ze bijvoorbeeld nog niet goed staccato spelen, bijna geen noot was gelijk, dat beheersen ze inmiddels wel. Ze leren snel, we hebben het resultaat mogen horen op het najaarsconcert in november (lees recensie). Inge geeft desgevraagd toe dat het ook komt omdat ze momenteel over een goede lichting musici beschikt en dat moet meezitten, dat is niet elk jaar zo. Inge werkt graag stap voor stap. Haar eerste streven was om met haar ‘materiaal’ te komen tot een goed op elkaar ingespeeld orkest. Ze heeft het gevoel dat die basis wel aan het komen is. Kortom, nu is het moment aangebroken om na te gaan waar bepaalde instrumentgroepen onderbezet zijn en nog enige versterking kunnen gebruiken. Voor een betere orkestbalans is er behoefte aan meer blazers. Er zijn momenteel veel strijkers, maar slechts 4 dwarsfluiten en 1 klarinet. Het is eigenlijk de omgekeerde wereld van wat Inge tijdens haar jeugd in de harmonie gewend was: veel blazers en slagwerk. Inge laat echter niet na om te benadrukken dat gebrek aan blazers geen storende factor voor haar is, ook met het huidige orkestapparaat werkt ze met heel veel plezier. De redactie van Nootzakelijk heeft wel eens een repetitie bijgewoond van Inge met haar ‘pupillen’ en onze eerste indruk was: hier staat geen maestro voor het orkest, maar eerder een moeder en hoeder die zich ontfermt over haar orkestkinderen. Inge vindt het leuk dat we dat zo zeggen en ze kan zich wel in deze indrukken vinden. Het is misschien niet een heel bewuste aanpak van haar, maar het is waar dat ze haar kinderen een stuk veiligheid wil bieden: “Kom dus ook niet aan ze, als ik vind dat dat niet mag. Als je van de orkestleden meer een hechte groep wil maken is het essentieel dat je ook voor en na de repetitie voor ze open staat. Met deze persoonlijke contacten schep je een band met ze. Tijdens de repetitie moeten ze stil en geconcentreerd zijn en hun best doen, maar er na mogen ze vragen stellen, commentaar leveren, en zonodig zal ik met ze een aantal zaken nabespreken”. Hoe komt de repertoirekeuze tot stand? Allereerst heeft Inge heel veel bladmuziek thuis en op het Koorenhuis. Daaruit kiest zij stukken waarvan ze denkt dat Viotta-3 er aan toe is om die te leren spelen en die tevens goed zijn voor de orkestdiscipline. Ze is daarbij natuurlijk ook afhankelijk van de voorgeschreven bezetting. Viotta-3 heeft bijvoorbeeld geen hobo’s en slechts één klarinet. Soms bewerkt ze die partijen voor de instrumenten die wel aanwezig zijn. Het komt ook voor dat de componisten niet voor alle instrumenten in het orkest muzieknoten hebben opgeschreven, die ‘componeert’ Inge er dan bij.


pagina 6

Hoe vinden de junioren van Viotta-3 de stukken? Nou, in het begin klaagden ze er wel eens over dat de partijen te eenvoudig waren. Dat waren die ook wel, maar Inge had daar een bepaalde bedoeling mee. Het ging niet om de instrumentbeheersing, maar om het samenspel goed te leren. “Dat is een proces, daar moet je als groep doorheen”. Je mag het eigenlijk niet vragen, maar we doen het toch maar: Zijn vrouwelijke dirigenten anders dan mannelijke? Het gedecideerde quasi-grappige antwoord van Inge: “Tuuurlijk… ze zijn gewoon beter!!!” Maar de aanpak van mannen en vrouwen is niet wezenlijk anders, zoiets hangt meer van de persoon af dan van het geslacht. Hoe komt het dat er zo weinig vrouwen het dirigentenstokje hanteren? Dat is een kwestie van traditie. Nog geen 20 jaar geleden wilde je niet weten wat de mannen in een orkest riepen als er een vrouw op de bok stond. Laatst stond er een vrouw voor het Residentie Orkest (redactie: dat was Marin Alsop). Zij werd zeer gerespecteerd en geaccepteerd. De tijden zijn veranderd. De ene dirigent dirigeert met een stok, de ander doet het met zijn handen, weer een ander gebruikt vooral veel mimiek. Hoe doet Inge het? Inge gebruikt het allemaal tegelijk want hoe lager het niveau is, des te meer je moet aangeven. Dan gebruik je alle middelen die je ter beschikking staan. Praten tijdens de repetities doet ze ook wel maar dan meer in de vorm van vragen stellen. “Vonden jullie het gelijk? Heb je die partij wel gehoord?” Als het dan zover is dat jullie een uitvoering mogen geven sta je dan enigszins gespannen op het podium?

Nee, als we tijdens de repetities goed hebben gewerkt, heb ik er het volste vertrouwen in dat we dat ook op het podium kunnen laten horen.

Is dirigeren een zwaar vak en eist het veel van je conditie? Ja, maar dat is in wezen met elk vak zo. “Ik ben wel lekker moe na een repetitie of optreden, maar het is zo leuk om te doen, dat het me ook veel energie geeft. Om de conditie op peil te houden hoop ik binnenkort, als de dagen weer langer worden, weer wat meer te gaan hardlopen……….”. Ga jij wel eens naar concerten om te zien hoe andere dirigenten het doen en om daar wat van op te steken? “Ik vind het vooral interessant als er stukken worden uitgevoerd, die ik zelf ook doe, maar ik ben dan vooral geïnteresseerd in het hoorbaar resultaat. Ik ga tijdens zo’n


pagina 7

uitvoering beslist niet de hele tijd op een dirigent zitten letten!”. Luister je ook naar verschillende CD’s waar opvattingen staan van anderen? “O ja, vergelijken vind ik leuk. Maar ik zal me niet een bepaalde visie laten opdringen, uiteindelijk vind ik dat het vanuit de groep met al zijn beperkingen en mogelijkheden moet komen. Dat is wat voor mij telt”. Vindt er geregeld overleg plaats tussen de dirigenten van de Viotta-orkesten? “Met Jac heb ik regelmatig contact, met Dick veel minder. Wel bellen we elkaar na de concerten op om de uitvoeringen te evalueren”. Heb jij nog bepaalde toekomst ambities. Wil je misschien hoger op? “Ik wil graag nog een paar jaar fantastische concerten geven met dit orkest, ik beleef vooral veel plezier aan het groeiproces met de kinderen, rijping van een stuk. Ik zal niet ontkennen dat ik het ook leuk vind, om op een hoger niveau orkestdirectie te doen. Zo heb ik op het 10-jarig jubileumconcert voor het reünistenorkest gestaan en met ze de Polowetzer dansen van Borodin gedaan; dat was een bijzondere ervaring”. Waar zitten jouw ambities met Viotta-3? Wil jij muzikaal goed met ze kunnen presteren of gaat het jou er vooral om ze pedagogisch te vormen, zodat ze door kunnen stromen naar Viotta-2? Zoiets kan je, althans op dit niveau, niet scheiden. Het is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Frank Linder


pagina 8

EN WE HEBBEN EEN NIEUWE THEEMOEDER! Nadat tot ieders verdriet Margreet Petrarca afscheid heeft genomen hebben we gelukkig een fantastische nieuwe Theemoeder gevonden; haar naam is Jolande Raats, Ze is sinds 1 januari dit jaar verantwoordelijk voor het thee- en koffiezetten. En voor de koekjes. En voor de suiker en de lepeltjes. En voor de limonade. En ze is geloof ik net zo vrolijk als Margreet. We zijn benieuwd of ze het ook 7 jaar gaat volhouden! Maar dat kan ze alleen doen als er voldoende Hulp-Thee-Ouders zijn.

Overleg tussen twee generaties Theemoeders, links Margreet Petrarca en rechts Jolande Raats


Als je dat zou willen doen, hoef je maar 1 keer per 6 weken “dienst te draaien”. Samen met een andere Theevader of Theemoeder sta je dan in de keuken om alle Viotta musici die uitgedroogd zijn van het spelen, van thee en limonade, en in het orkest zelfs koffie, te voorzien. Het is een hele leuke manier om ze eens van een andere kant te leren kennen, het is niet erg hard werken, en een fijne bijdrage aan het reilen en zeilen van Viotta. En bij het koffie en thee zetten zit je eerste rang bij de prachtige muziek (nou ja, in de loop van de repetitie wordt het steeds prachtiger) van het orkest! Iedereen die zich hiervoor wil opgeven kan contact opnemen met (zie foto) Jolande Raats, tel: 0703686424

pagina 9

EMMY STORMS WINT DAVINA VAN WELY VIOOLCONCOURS 2005 Op 5 februari jl. won de 16 jarige Emmy Storms de finale van het Davina van Wely Vioolconcours 2005. Deze prestigieuze overwinning bleef uiteraard niet onopgemerkt en ook de redactie van de Nootzakelijk (Frank Linder en Monique Kockelkoren) verzocht Emmy om een interview. Dit gesprek vond twee weken later plaats in het gebouw van het HML, voorafgaande aan de repetitie van het Viotta Jeugdorkest. Allereerst feliciteerden we uiteraard Emmy met haar klinkende overwinning en vroegen haar wat het voor haar betekende om deze belangrijke prijs te winnen. Emmy vond het een "nieuw opstapje, een stap verder" op haar weg om violist te worden, een wens die zij al vanaf haar achtste koestert. Emmy heeft in het verleden al aan heel wat concoursen meegedaan; het begon met de Maassluise Muziekweek (MMW), daar heeft ze 4 keer aan meegedaan en steeds de eerste prijs gewonnen van haar leeftijdscategorie. Later heeft ze nog samen met Marianne Hutchinson Siemers met het Dubbelconcert van Bach in D-klein meegedaan aan een Bachconcours (eveneens georganiseerd door de MMW); ook dit leverde beide dames samen de eerste prijs op. Aan het Interprovinciaal Muziekconcours heeft Emmy twee keer een eerste prijs overgehouden, de Iordens Viooldagen leverden haar een tweede prijs op en bij het Prinses Christina Concours won ze de regionale competitie met een eerste prijs. Een echte "concours-tijger", lijkt het en Emmy geeft toe dat ze op dat gebied al tamelijk ervaren is. Gelukkig is ze "voor een concours nooit zenuwachtig, dan gaat gelukkig alles goed wat goed moet gaan, misschien technisch niet altijd, maar muzikaal is het in orde". Tijdens haar lessen zegt haar docent nog wel eens dat ze moet doen alsof ze een echte uitvoering geeft en "dat valt tijdens de lessen niet altijd mee, maar op de echte uitvoering, met echt publiek erbij, lukt het dan gewoon, het gaat bijna altijd beter dan ooit". Tijdens het spelen kijkt Emmy het publiek niet aan, ze probeert er over heen te kijken, maar soms "probeer ik te zien wie er in de zaal zit, maar dat mag ik dus eigenlijk niet doen, maar soms doe ik het stiekem toch". We vroegen Emmy of ze tijdens het spelen van een stuk bij een concert, een verhaal probeert over te brengen op haar publiek. "Tsja, daar ontbreekt 't bij mij eigenlijk altijd aan maar dat zou eigenlijk wel moeten, en dat oefen ik ook tijdens de les (bij Koosje van Haeringen op het Koninklijk Conservatorium). Dan gaan we hele verhalen eromheen verzinnen. Ik heb zelfs wel eens een heel stuk op tekst moeten zetten, dat was wel heel grappig om te doen, dan weet je beter hoe je het zou moeten spelen. Die tekst, daar klopte natuurlijk niks van maar het heeft wél geholpen, daardoor wist ik beter hoe ik het stuk moest spelen". We vroegen Emmy of ze zo'n verhaal ook paraat had bij haar optreden voor het Davina Van Welyconcours. "Nou niet echt een verhaal, maar Koosje vraagt me dan "wat bedenk je erbij? en dan weet ik meestal niks te bedenken, en dan bedenkt zij het voor me, en daar ben ik ‘t dan meestal helemaal mee eens, heel grappig. En dan speel ik 't meestal helemaal zoals zij het wil, want ik ben het meestal helemaal eens met zoals zij het wil. Maar ik ben eigenlijk heel erg slordig en ook een beetje lui, dus dat verzinnen van verhalen, dat is iets waar we in de les aan werken, maar ik doe het (nog) niet uit mezelf. Maar het helpt wel als je het doet en dat is dus iets waar we aan werken in de lessen. Meestal doe ik gewoon maar wat uit intuïtie, wat IK mooi vind maar wat dat dan precies is????". Per uitvoering kan het ook wel eens variëren hoe Emmy iets speelt, ze houdt er niet zo van om alles van tevoren vast te leggen. Soms heeft ze tijdens een uitvoering opeens een inval en een andere keer doet ze het opeens heel anders. "Op een uitvoering is het altijd anders dan hoe ik het ingestudeerd heb, maar ik denk ook dat ik op twee uitvoeringen van hetzelfde stuk min of meer hetzelfde doe".


pagina 10

We komen te spreken over de invloed van docenten op haar speelwijze, de manier van bewegen tijdens optredens. Zo was ons bijvoorbeeld opgevallen dat Emmy tijdens concerten veel "beweeglijker" is geworden in haar optreden en we vroegen haar welke invloed haar docente op haar heeft. "Nou dat bewegen is eigenlijk in de loop der jaren altijd op en neer gegaan, soms beweeg ik te veel en dan weer te weinig. Beweging hoort bij de muziek, en als ik muzikaal wil spelen dan móet ik wel bewegen, anders klinkt het zo ingehouden. Koosje vindt dat ik soms raar beweeg en zegt me hoe ik wel en niet moet bewegen". Wat betekent Koosje voor jou, je hebt nu 3,5 jaar les van haar? "Nou, ze betekent eigenlijk heeeel veeel voor mij, ik kan het heeeeeeeel goed met haar vinden, ik lig eigenlijk altijd helemaal dubbel in haar les en volgens mij vindt zij mij ook heeel leuk..... en ik ben het altijd met haar eens en ik merk dat ik bij haar vooruit ga..... ik ben echt heel erg tevreden bij haar, maar ja, ik heb eigenlijk heeeel veeel geluk gehad met mijn docenten, want van Qui (van Woerdekom) hield ik ook heel veel en van Stieneke (Voorhoeve) ook, dus ik heb wel geluk. Dat heeft niet iedereen want ik ken ook wel leerlingen die niet goed klikken met hun docenten; ook al gaan ze dan vooruit, het blijft dan toch tamelijk wringen......." Heeft Koosje jou intensief voorbereid op dit concours? "Ja, een jaar van tevoren hadden we al de muziek en wisten we al 't programma dat we moesten spelen............ Koosje zei toen dat ik alvast kon gaan studeren zodat ik vóór de zomervakantie alvast de noten zou kunnen spelen". In totaal waren het 9 stukken die voor dit concours ingestudeerd moesten worden en daar heeft Emmy samen met Koosje een heel jaar aan gewerkt. "Dus als je in de eerste ronde er al uit werd gegooid dan mocht je 5 stukken niet eens spelen". Eén van de stukken (het verplichte Nederlandse werk "Preludio" uit de Suite voor viool en piano van Hendrik Andriessen) werd pas later bekend gemaakt zodat de voorbereidingstijd daarvoor veel korter was; Emmy won ook die prijs voor de beste vertolking ervan en zegt daarover zelf "dat was heeeel onverwacht, dat was een stuk dat ik zo ongeveer vergeten was, want ik studeer altijd een beetje chaotisch. Ik kijk dus niet elke dag op het programma van wat ik moet spelen en in welke volgorde, maar ik denk meer iets in de trant van "vandaag studeer ik dit stuk" en dan morgen weer iets anders. Dat stuk van Andriessen kon ik een paar dagen ervoor nog niet eens uit mijn hoofd, dus daarom was ik wel enorm verrast dat ik ook díe prijs heb gewonnen". Voor de zomervakantie heeft Emmy ook nog wel ander repertoire ingestudeerd, maar ná de vakantie werd er uitsluitend nog gewerkt aan het programma voor het DvWC. Emmy is daarover heel erg tevreden "want ik ben door dit concours echt heel erg vooruit gegaan en ik ben ook heel tevreden met het resultaat". Door zo intensief te studeren op dit programma "word je je vanzelf bewust van waar je (ook) op moet letten. Toen ik dan ook de finale had gespeeld wist ik, ik heb zó gespeeld en dat was precíes zoals ik het wilde spelen en voor het publiek wilde overbrengen. En dat is me gelukt en wat de jury ervan vindt moet ze zelf maar uitvissen............en vervolgens is de jury het er nog mee eens ook en dat is erg stimulerend!" "Een nadeel van eerste worden is dat je nooit van de jury meer hoort wat ze ervan vonden. Er is geen juryrapport of jurygesprek en dat vind ik wel jammer". Gelukkig heeft Emmy wel een oorkonde ontvangen waarop met naam en toenaam staat vermeld dat zij deze prijs heeft gewonnen. Maar een gesprek met Herman Krebbers, de voorzitter van de jury, zat er helaas niet in. Emmy kent uiteraard wel zijn naam en weet waar die voor staat in de vioolwereld. Thuis (of


pagina 11

eigenlijk: in de auto) luistert ze veel naar opnamen van klassieke muziek, daar zorgt haar vader wel voor die een hele voorraad cd’s heeft. Maar wat het allemaal is dat weet Emmy niet zo goed, wel dat ze er thuis mee is opgevoed. Zelf luistert ze het liefst naar orkestmuziek, maar in de auto zet haar vader vaak vioolmuziek op, maar "dan heb ik vaak geen idee, wat voor muziek het is of welke violist, gewoon leuk als achtergrondmuziek". We vragen Emmy of ze violisten kan onderscheiden op basis van hun uitvoering? Emmy moet daar over nadenken, ze vraagt zich af of ze dat wel kan, maar besluit dan toch dat sommige "collegae" van het KC wel een eigen herkenbare klank produceren. Dat kan ze bij sommigen dan ook wel herkennen, maar bij anderen ook weer helemaal niet. "Eigenlijk zou ik wel moeten gaan luisteren naar hoe anderen (op cd bijvoorbeeld) stukken uitvoeren waarmee ik ook bezig ben, maar dat doe ik eigenlijk nu nog niet, daar ben ik nog niet zo mee bezig. Het zou eigenlijk wel moeten, want daardoor kom je op ideeën over hoe het ook kan, misschien zelfs wel betere ideeën dan je zelf hebt". Emmy luistert uit zich zelf het liefst naar orkestmuziek, klezmer of Ierse muziek. Die laatste twee soorten muziek speelt ze ook zelf en ze heeft er ook workshops in gevolgd. "Ik speel dus niet alleen klassiek en dat wil ik ook niet alleen maar, ik wil eigenlijk alles wel doen. Eigenlijk vind ik solo-viool niet zo'n succes, er moet eigenlijk altijd begeleiding bij zijn en daarom hou ik ook zo van orkestmuziek, die harmonieën enzo en die modulaties. Vanaf dat ik één jaar vioolles had, zit ik in orkesten, als eerste bij het orkest van Inge Reinders op het Koorenhuis. Emmy zit op de HAVO-afdeling van het KC, maar ze is "het helemaal zat daar, ik wil gewoon naar het HBO, alleen nog maar met muziek bezig zijn, met de dingen die ik leuk vind, en niet meer met Frans en Engels en Duits". We vragen haar of ze dus echt alleen maar in muziek is geïnteresseerd, maar daartegen protesteert Emmy want "ik ben ook nog geïnteresseerd in spelletjes en onzin!". Op onze vraag of ze ook wel eens een onzin-zin is tegengekomen over viool of muziek, zegt Emmy: "mijn moeder zegt heel vaak zoiets van "maak je viool af"!!!. Dit brengt ons op Emmy's houding met betrekking tot studeren en oefenen. "Ik heb zelfs wel eens een periode gehad dat ik ruzie zat te maken met mijn moeder omdat ik moest studeren. Mijn moeder ging dan dreigen met "Ik ga Qui bellen, ik ga je van vioolles afhalen". Maar dan zei ik altijd weer "Nee, nee, nee" want ik wou toch eigenlijk wel heel graag vioolles hebben. Ik vond viool spelen leuk, maar ik wilde er niets voor hoeven doen, want ik ben namelijk heel lui, maar dat is alweer een tijdje geleden". Emmy's moeder blijkt een behoorlijk stimulerende invloed gehad te hebben, maar Emmy geeft ook toe dat ze wel eens dwars was als haar moeder weer eens erbij zat, of aanwijzingen gaf en klokte. Dan hield ze bijvoorbeeld exact na een uur oefenen op, "zo van huppetee, gewoon gelijk stoppen, dan had ik er geen zin meer in". "Mijn vader en mijn moeder weten heel veel van muziek en dat is ook wel heel fijn, maar soms staat mijn hoofd er niet naar en dan kan mijn moeder wel van alles en nog wat zeggen maar dan ga ik allerlei tegenbeweringen maken" Kortom dan wordt Emmy wel eens querulant, "ja, dwars word ik dan". In de voorjaarsvakantie gaan ze naar Zambia op tournee (zus Annelies op de dwarsfluit, vader Storms op de piano, moeder Storms zingt, maar vindt zichzelf niet goed genoeg, aldus Emmy) als musicerend gezin. "We gaan er in elk geval drie concerten geven, op een school en misschien ook op een ambassade.......... Het is in elk geval geheel verzorgd" en Emmy verheugt er zich enorm op. Overigens vindt Emmy het altijd wel leuk om met haar vader te spelen als hij gaat begeleiden. "Dan hoef je het niet in je eentje te doen, want aan studeren daar vind ik gewoon niks aan. Met piano erbij is het toch vaak meer gewoon doorspelen, dus dat is echt wat anders dan studeren".


pagina 12

"Kamermuziek en strijkkwartetten, daar vind ik zelf niet zo veel aan. Veel leuker vind ik de klezmerdingen, dat heb ik ook op een klezmerkamp gedaan in Drenthe, dat is heeeeel leuk en dat vind ik enig om te doen. En ook Ierse muziek, dat vind ik ook heel erg leuk, daar ben ik mee begonnen op de Pinksterworkshops die georganiseerd worden door Stieneke Voorhoeve. Bij zo'n Ierse juf (Noëlle) heb ik dat geleerd en dat vond ik geweldig leuk om te doen". Emmy nog geen idee hoe ze het prijzengeld van het DvWC zal gaan besteden. "Daar heb ik nog niet over nagedacht, want ik had überhaupt niet het idee dat ik het zou krijgen, dus ik ben er ook maar niet over gaan fantaseren. En nu heb ik het en nu heb ik geen flauw idee wat ik ermee moet. Ik spaar het nog maar even". We vroegen Emmy of misschien een betere viool een optie was, maar Emmy zegt enorm blij te zijn met haar huidige viool ("daar ben ik hartstikke verliefd op"), die aan haar is uitgeleend door het Instrumentenfonds en die wil ze voorlopig in elk geval nog houden. Wel is ze hoe langer hoe meer ontevreden met haar orkestviool, want toen ze die indertijd kocht was ze nog niet zo vergevorderd als nu. Ze begint nu hoe langer hoe meer de beperkingen van die viool te onderkennen, want "dingen die ik eruit wil halen, dat lukt dus niet met deze viool. Soms wil ik bijvoorbeeld hard erop spelen, maar dat lukt dan niet want dan gaat hij alleen maar erg hard krassen. Die orkestviool klinkt gewoon heel kinderlijk".

Speelplezier, het overdragen op het publiek, muzikaliteit......... allemaal dingen die Emmy belangrijk vindt. Techniek is toevallig iets waar ze wel goed in is, maar dat vindt ze zelf niet zo heel erg interessant. Neem nu Méditation uit de Thaïs van Massenet, dat vindt ze veel interessanter en melodieuzer dan bijvoorbeeld het stuk van Paganini waaraan ze momenteel werkt. In dit laatste stuk speelt techniek weliswaar een belangrijke rol, maar zelf vindt ze zo'n stuk veel minder aantrekkelijk om als publiek naar te luisteren. Emmy is in elk geval van plan haar toekomst geheel aan de viool te wijden; het spelen in een orkest, Ierse en klezmermuziek blijven spelen, solooptredens vindt ze ook heel leuk........ ach eigenlijk wil ze alles wel tegelijk blijven doen. Als het maar niet lesgeven is, want dat ziet ze nu (nog) niet zo zitten. Monique Kockelkoren


pagina 13

A Player's Guide for Keeping Conductors in Line

TUINMUZIEK

by Donn Laurence Mills

wat rijtjes met violen paar stukken basalt voor onderhoud om de bastaardpaardenstaart te ontharen er waren immers strijkstokrozen genoeg

If there were a basic training manual for orchestra players, it might include ways to practice not only music, but oneupmanship. It seems as if many young players take pride in getting the conductor's goat. The following rules are intended as a guide to the development of habits that will irritate the conductor. (Variations and additional methods depend upon the imagination and skill of the player.)

daar blaast het fluitenkruid met trompetnarcissen samen bij de hoornbloem aan de andere kant beland de blaasilene achteraan klaproos en donderkruid met Haarlems klokkenspel aan de slag bijzonder is de ratelpopulier speelt hier voor de korenbloem en helemaal vooraan de dirigentiaan 18-02-04 Adrie v. Heerden Cursief = muzikaal Onderstreept=plant

UIT ANP-NIEUWS: Davina van Wely Concours De 16-jarige Emmy Storms uit Katwijk heeft zaterdag in Den Haag het Davina van Wely Concours 2005 gewonnen. In de wedstrijd voor jonge violisten van veertien tot en met zeventien jaar werd Mathieu van Bellen uit Hulst tweede en Nora van der Stelt uit Rotterdam derde. De vierde finalist was Martine van Stigt Thans uit Zwolle. De organisatie heeft dat zondag gemeld. Het Davina van Wely Vioolconcours staat open voor violisten van 14 tot en met 17 jaar. Dat wil zeggen dat de deelnemers op de finaledag niet jonger dan 14 jaar en niet ouder dan 17 jaar mogen zijn. Tevens moeten ze de Nederlandse nationaliteit bezitten of minstens 5 jaar in Nederland wonen. Programma Finale, zaterdag 5 februari 2005 1) A. Vivaldi uit 'De vier jaargetijden', naar keuze: De herfst, De winter 2) W.A. Mozart, Concert in D, KV 211, 1e deel: Allegro, met cadens naar keuze Met medewerking van het Atheneum Kamerorkest van het Koninklijk Conservatorium onder leiding van Alexandru Lascae. De jury stond (dit jaar voor de laatste keer) onder voorzitterschap van Herman Krebbers. Winnares Storms studeert aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Zij ontving zaterdag de Davina van Welyprijs (ter waarde van 1365 euro, te besteden aan de vioolstudie van de betrokkene). Verder sleepte Emmy de prijs voor de beste vertolking van het verplichte Nederlandse werk in de wacht ('Preludio' uit de Suite voor viool en piano van Hendrik Andriessen). Dat was goed voor 450 euro.


1. Never be satisfied with the tuning note. Fussing about the pitch takes attention away from the podium and puts it on you, where it belongs. 2. When raising the music stand, be sure the top comes off and spills the music on the floor. 3. Complain about the temperature of the rehearsal room, the lighting, crowded space, or a draft. It's best to do this when the conductor is under pressure. 4. Look the other way just before cues. 5. Never have the proper mute, a spare set of strings, or extra reeds. Percussion players must never have all their equipment. 6. Ask for a re-audition or seating change. Ask often. Give the impression you're about to quit. Let the conductor know you're there as a personal favor. 7. Pluck the strings as if you are checking tuning at every opportunity, especially when the conductor is giving instructions. Brass players: drop mutes. Percussionists have a wide variety of dropable items, but cymbals are unquestionably the best because they roll around for several seconds. 8. Loudly blow water from the keys during pauses (Horn, oboe and clarinet players are trained to do this from birth). 9. Long after a passage has gone by, ask the conductor if your C# was in tune. This is especially effective if you had no C# or were not playing at the time. (If he catches you, pretend to be correcting a note in your part.) 10. At dramatic moments in the music (while the conductor is emoting) be busy marking your music so that the climaxes will sound empty and disappointing. 11. Wait until well into a rehearsal before letting the conductor know you don't have the music. 12. Look at your watch frequently. Shake it in disbelief occasionally. 13. Tell the conductor, "I can't find the beat." Conductors are always sensitive about their ‘stick technique’, so challenge it frequently. 14. As the conductor if he has listened to the Bernstein recording of the piece. Imply that he could learn a thing or two from it. Also good: ask "Is this the first time you've conducted this piece?" 15. When rehearsing a difficult passage, screw up your face and shake your head indicating that you'll never be able to play it. Don't say anything: make him wonder. 16. If your articulation differs from that of others playing the same phrase, stick to your guns. Do not ask the conductor which is correct until backstage just before the concert. 17. Find an excuse to leave rehearsal about 15 minutes early so that others will become restless and start to pack up and fidget. 18. During applause, smile weakly or show no expression at all. Better jet, nonchalantly put away your instrument. Make the conductor feel he is keeping you from doing something really important. It is time that players reminded their conductors of the facts of life: just who do conductors think they are, anyway? Donn Laurence Mills is the NSOA contributing editor. He holds music degrees from Northwestern University and Eastman School of Music. A conductor and music educator, he is also the American educational director for the Yamaha Foundation of Tokyo.

pagina 14

Tijdens het juryberaad kon het aanwezige publiek hier weer naar luisteren toen Emmy, als winnaar van deze extra prijs, het werk uitvoerde, daarbij begeleid door Ksenia Kouzmenko aan de vleugel. Het nationale vioolconcours werd voor de achtste keer gehouden. Voor elke laureaat wordt een zomercursus in het buitenland mogelijk gemaakt door de Stichting De Weille Ogier. De prijs is genoemd naar vioolpedagoge Davina van Wely, die in november 2004 op 82-jarige leeftijd overleed. Op zondag 6 februari, de dag na de finale, trad Emmy als eersteprijswinnaar op tijdens het koffieconcert in de

Anton Philipszaal. Dit concert werd live opgenomen en uitgezonden op TV-West. Leuk wellicht nog om te vermelden is dat na afloop van het concours (ca 17.30 uur) alle Viotta-leden die in het AKO zaten direct weer doorgingen naar de repetitie van Viotta !!!!! (en dat terwijl ze al vanaf 's ochtends 10 uur hadden gerepeteerd en tijdens de finale 4x het hele programma hadden gespeeld)!!!!!!! Om nog maar te zwijgen van de dagen voorafgaand aan het concours toen 7 dagen lang (na schooltijd) ook al flink gerepeteerd was. Toen na enige tijd ook nog Emmy herself op de repetitie van Viotta verscheen, was de zaal in het HML al gauw te klein. Emmy werd uitbundig door het orkest gefeliciteerd en dit ging uiteraard gepaard met de nodige muzikale bombarie!

INEKE BREDENHORST ACHTER DE KASSA BIJ ALBERT HEIJN? Bericht van Ineke Bredenhorst, vlak voor sluitingsdatum, op de mail voor de Nootzakelijk;

Dag Maria, 00.15, nèt thuis uit Rotterdam. Het was weer een prachtige avond. Als ik al dat (o.a.) vioolvuurwerk hoor heb ik altijd de neiging mij bij Albert Heijn aan te melden voor een baan achter de kassa. Bij Prinses Christina Concours zijn met ingang van dit jaar drie categorieën. 1 = kinderen tot en met 14 jaar. 2 = kinderen van 14 - 19 jaar 3 = kinderen die voltijds aan een conservatorium studeren. Categorie 1: oud-lid Emily Hyde, viool, 2e prijs. Muziekbon van 125 Euro Categorie 2: oud-lid Isolde Troost, piano, 2e prijs Viotta-prijs winnares van 2 jaar geleden, Nora van der Stelt, 1e prijs. Cultuur weekend in Wenen + studiebeurs. Categorie 3 : oud-lid Willemijn Knödler, cello, samen met violiste Mariana Hutchinson Siemers; 3e prijs. Abonnement op serie van Rotterdams Philharmonisch Orkest Eervolle vermelding: Paul Langerman, trombone. Hij heeft 3 jaar geleden de Viottaprijs gekregen, en heeft daarna vaak meegespeeld op concerten. De Viottaprijs ging naar violiste Lonneke van Straalen. Veroniek heeft foto's gemaakt. dag, dag, ik slaap bijna. Welterusten! groeten van Ineke

De Viotta-deelnemers prinses Christina Concours 2005 waren er weer vele: Anica van der Holst, orkest, viool 3 Laura Kilian, piano, (slagwerk) Ensemble Nora van der Stelt, geen Viottalid, maar heeft nog niet zo lang geleden solo gespeeld met Viotta. Erika Bordon, orkest, viool 1 Jan Navarra, orkest, viool 1 Bas van Win, hoorn, Ensemble Paul Langerman, trombone, heeft eerder Viottaprijs gekregen. Felix Niël, ex-Ensemble; komt waarschijnlijk weer terug in september. Verder oud-Viottaleden: Willemijn Knödler, cello, Emily Hyde, viool en Isolde Troost, piano


pagina 15

GROTE CLUBACTIE 2004 Voor Viotta is het ieder jaar een grote steun dat er zoveel loten verkocht worden voor de Grote Clubactie. Het is traditie geworden dat we een interview plaatsen met degene die de meeste loten heeft verkocht. Ook dit jaar is dat een vrouwelijke violist uit het Ensemble! Marit Bonnema is altvioliste, en een vrolijke enthousiaste meid. Ze doet een beetje verlegen over het interview, maar vindt het geloof ik ook wel leuk. Maar ze heeft wel graag dat haar twee vriendinnen mee gaan. Gelukkig kan ze heel goed zelf vertellen hoe het allemaal gegaan is. De vriendinnen helpen wel; ze doen gekke dingen om Marit voor de foto aan het lachen te krijgen, want foto’s maken vindt ze niet zo leuk. Toch is ze niet echt verlegen, want ze heeft dit jaar maar liefst 90 loten verkocht. Ze is daarmee de grote winnaar 2004. Op de nieuwjaarsborrel is ze daarmee al uitgebreid gefeliciteerd en in het zonnetje gezet. We hebben met Marit gesproken om haar geheim te achterhalen; hoe heeft ze zoveel loten kunnen verkopen, wat is haar geheim,

Prijsuitreiking op nieuwjaarsfeest haar manier van werken? Dan kunnen alle Viotta-leden (uiteraard de strijkers; maar blazers en slagwerkers enzovoorts, laten jullie je niet kennen volgend jaar?) daar hun voordeel mee doen. Marit is twee weken lang de deuren langs gegaan, in haar buurt. Ze belde gewoon aan, vertelde dat ze voor de Grote Clubactie kwam en of men loten wilden kopen? Sommige mensen wilden meteen kopen, of niet. Sommigen wilden weten waarvoor het was, en wilden soms weten wat voor instrument ze dan speelde. Nu speelt Marit behalve altviool ook viool en piano, dus dat was al een heel verhaal. Eén keer maar werd iemand boos, omdat ze een dag te vroeg was begonnen


Marit Bonnema; winnaar Grote Clubactie Viotta 2004 met verkopen (en haar eigen kinderen nog moesten wachten) maar verder was iedereen heel aardig. Een mevrouw speelde zelf cello en toen kocht ze zelfs drie loten! Marit heeft geen familieleden gebeld om loten te verkopen, vorige keer wel, maar dit keer zijn alle loten langs de deur verkocht. Ook op school heeft ze geen loten verkocht, behalve aan een vriendin. Die heeft onderhandeld; als jij twee loten van mij koopt, koop ik er twee van jou. Dat heeft Marit toen gedaan. Dat was voor een turnvereniging. Ze is eigenlijk een beetje gek bezig geweest, vindt ze achteraf. Ze deed het samen met een vriendinnetje, en ik begrijp dat ze elkaar behoorlijk fanatiek hebben gemaakt. Maar gelukkig werkt dat wel goed, al heeft het vriendinnetje vreemd genoeg maar 10 loten verkocht! Marit heeft ook nog een paar tips voor volgend jaar: je moet vooral niet zenuwachtig worden als je de deuren langs gaat, want dan ga je stotteren en dat verkoopt niet goed. Je kunt het beste van tevoren je verhaal verzinnen, voorbereiden dus. De eerste keren is best moeilijk, maar na een paar deuren gaat het steeds beter. Dan ga je steeds meer vertellen en wordt het steeds makkelijker volgens Marit. Nou, als we het zo horen is het niet zo moeilijk om veel loten verkopen. Natuurlijk heeft het enthousiasme van Marit zeker een heleboel mensen overgehaald om loten te kopen. Dank je wel Marit, en doe volgend jaar maar weer goed je best allemaal!

pagina 16

VIOTTA-DEELNEMERS AAN DE 46E MAASSLUISE MUZIEKWEEK. Van onze speciale verslaggever Ineke Bredenhorst

Per leeftijdscategorie zijn er 3 prijzen te winnen. 10 jaar Michiel Reinders cello Ensemble 11 jaar Clarina Kempers 3e viool Ensemble 13 jaar Lotti Peverelli 1e viool Ensemble 14 jaar Kimberley Hommes fluit Orkest (duo) Anica van der Holst 3e viool Orkest 14 jaar Twan de Waard 3e viool Orkest (4e prijs; bestaat niet, maar toch...) 15 jaar Rachelle van Beekum 3e viool Orkest 1e prijs; zij mocht spelen op de slotavond. 15 jaar Matthijs Weskin fluit Orkest Talentenafdeling (voor kinderen die al in een jong-talentafdeling van een Conservatorium zitten) 11 jaar Pieter van Loenen 2e viool Ensemble 1e prijs: hij mocht spelen op de slotavond. 11 jaar Pieter Peverelli 2e viool Ensemble 14 jaar Anica van der Holst 3e viool Orkest Op de slotavond speelden ook nog een trio van Pieter van Loenen, Pieter Peverelli en Emma Kroon (cello Ensemble). Zij begeleidden pianiste Tiffany Valk, 9 jaar, die een 1e prijs behaalde met Concertino in G van J.Haydn.


pagina 17

NIEUWJAARSPOT LUCK 2005


pagina 18

EMMY STORMS, IMPRESSIES VAN EEN TOEHOORDER Pinksteren 2001. Suzuki-workshop in Den Haag. Bij het wisselen van lokaal zie ik een meisje dat kennelijk niet van ophouden weet, want tijdens de wandeling in de gang speelt ze gewoon door op haar viool. Aanleiding voor mij om haar te vragen of ze zin heeft tussendoor wat zigeunermuziek te spelen. “Leuk, graag”, reageert ze spontaan en zo zitten we even later “Repül a szan” te spelen. Een klein jaar later zie ik haar als finalist bij de Iordens viooldagen. Ze wint de Herman Krebbers prijs voor het verplichte werk en krijgt de tweede prijs in haar categorie, voor Mathieu van Bellen die derde wordt. In de jongere categorie wint Martine van Stigt Thans de eerste prijs met het vioolconcert in eklein van Mendelssohn en ook de Herman Krebbers prijs. Commentaar van de jury op Emmy’s optreden, zo lees ik in ons plaatselijke blad “De Zeekant”: Muzikaliteit buiten kijf, maar presentatie kan beter. In haar eigen woorden: “Ze hadden het allemaal over presenteren, hoe ik moest opkomen, hoe ik moest kijken. Dat vonden ze vreselijk.” Is dat echt belangrijk? Ja, net als goede manieren. Alleen relevant als je die niet hebt. Je kunt er geen baan door krijgen, maar

wel een door verliezen. Drie jaar later staat hetzelfde drietal, met Nora van der Stelt, in de finale van het Davina van Wely Vioolconcours 2005. Emmy speelt als eerste. Het orkest zit klaar. Emmy komt op, perfect gekleed, met een uitstraling van rust en vertrouwen. De zaal ontspant. Het genieten van de muziek verdringt even het element van competitie. De toon voor een inspirerende middag is gezet. Kortom, presentatie dik in orde. Als het allemaal voorbij is, krijgen Emmy en Mathieu de eerste en tweede prijs van de jury en Emmy tevens de prijs voor het verplichte werk. Ik realiseer mij dan dat ik inderdaad van Emmy en Mathieu het meest had genoten. Doordat ze allebei voor een hoog tempo kozen in Vivaldi? Door hun cadenzen in Mozart? Neen, ik denk dat het genieten van de muziek voor de toehoorder gemakkelijker wordt gemaakt wanneer die kan voelen dat de solist zelf ook geniet. Dat was zowel bij Emmy als bij Mathieu heel duidelijk het geval. Genieten van je eigen muziek, ook op een concours waar het om de knikkers gaat. Zo lang Emmy dat blijft doen, zal ze voor haar gehoor een bron van inspiratie blijven. Lex A. van Gunsteren


pagina 19

Het volgende interessante artikel over Het gat tussen jongeren en klassieke muziek lazen we in het oktobernummer van Luister, tijdschrift voor Klassieke Muziek. Redactie Nootzakelijk.

KLASSIEKE KLOOF? Pubers luisteren nauwelijks naar klassieke muziek. En erover lezen doen ze al helemaal niet, al schijnt de Hitkrant aandacht te besteden aan de borstomvang van Vanessa Mae. Intussen sparen orkesten en ensembles kosten nog moeite om jongeren de concertzaal in te krijgen met goedkope kaartjes, jongerenverenigingen en 'informatie in hun eigen taal'.

PAUL

JANSSEN

Ziehier een ideaal scenario: een muziekdocent met veel liefde voor zijn vak geeft les op een lagere school. Kinderen van vier tot twaalf jaar laat hij op een bij hun belevingswereld passende wijze kennis maken met Wolfgang Amadeus Mozart: die schreef de meest fantastische muziek toen hij zo oud was als zij. Ze vinden het mooi, leuk, knap. Even later laat hij de Sequenza voor solostem horen van Luciano Berio. Enthousiasme alom. Gekke geluiden maken, schreeuwen, krijsen, lachen en dat in een vorm gieten zodat het een soort verhaal wordt? Dat kunnen ze zelf misschien ook wel. Ze willen meer, verder, hebben vragen. Ze zijn hongerig naar meer muziek waar ze nog nooit van gehoord hebben. Zo gaat het jaar in jaar uit. Tegen de tijd dat ze pubers van veertien, vijftien jaar en ouder zijn weten ze de concertzaal te vinden en genieten ze van complete symfonieën en fascinerende klanken, geschreven door componisten die maar een paar jaar ouder zijn dan zij. Popmuziek? Leuk als muziek terwijl u werkt, maar de ware muziek klinkt in de concertzaal. Tot zover de ideale situatie. Helaas is klassieke muziek "vrijwel nonexistent op lagere en middelbare scholen". Aan het woord is Willem Hering, directeur van het Schönberg Ensemble. "We hebben een project, Vogelvlucht, dat ons naar de meeste lagere scholen in Amsterdam brengt. We krijgen te maken met zo'n


zesduizend kinderen. Velen zingen niet eens meer in de klas. En op de middelbare school is het voor de meesten even doorbijten om de verplichte uren Cultuur, Kunst en Vorming te volgen. Wat overblijft zijn de kinderen die toch al hun leven lang pianospelen." Componerende kids Een onderwijssysteem verander je niet zo makkelijk. Daarom ligt de bal vooral bij de ensembles en de orkesten. Wat te doen om de puberjeugd van een jaar of veertien te interesseren in klassieke en hedendaags gecomponeerde muziek? Het is een strijd met bescheiden overwinningen. Het Schönberg Ensemble heeft succes met een project dat zo'n vijf jaar geleden begon: het uitvoeren van muziek die leerlingen van het Amsterdamse Spinoza Lyceum in het kader van hun eindexamen muziek componeerden. Hering: "We werken inmiddels met zes scholen samen en geven ook

ondersteuning op inhoudelijk gebied. Anders proberen die kinderen alleen maar musicalhitjes na te doen." Ook het Nederlands Blazers Ensemble mag van succes spreken als het om jonge componisten gaat. Een klein deel van de componerende jeugd die jaarlijks in het middelpunt staat tijdens de beroemde Nieuwjaarsmatinee heeft zich inmiddels ontwikkeld tot componist en fervent consument van klassieke en hedendaagse muziek. Maar het betreft slechts een klein deel van de jongeren; het deel dat toch al interesse had. Hoe bereik je de overgrote meerderheid die nauwelijks met andere muziek dan popmuziek in aanraking komt? "Vroeger gaven we met het Nederlands Blazers Ensemble vaak schoolconcerten", zegt hoboïst en artistiek leider Bart Schneemann. " Tegenwoordig komt dat niet meer voor. Daarom hebben we zo'n zes jaar geleden, los van het project met de jonge componisten, zelf het initiatief genomen en zijn we op vier plekken in Nederland scholen gaan benaderen met de vraag of ze in het kader van de muzieklessen geïnteresseerd zouden zijn om iets in te studeren en dat met ons uit te voeren." De blazers hadden succes bij scholen in Groningen, Enschede, Tilburg, Amsterdam en Haarlem. Ze gooiden hoge ogen met een project rond In C van Terry Riley. Andere projecten volgden met speciaal voor amateurs en professionals gecomponeerde werken van onder anderen Arthur Sauer, Ron Ford en David Dramm. Maar of de jeugd daardoor ook naar reguliere concerten komt? Schneemann: "Ik zie ze die stap niet gauw nemen. Het imago van de klassieke muziek is bij pubers buitengewoon slecht. Het heeft niet de sfeer die ze zoeken. Dat hebben we zelf veroorzaakt door de weg van Von Billow te volgen en

pagina 20

het concertbezoek aan steeds meer regels te onderwerpen en afstand te scheppen tussen publiek en musici. Daar moeten we iets aan doen." Ook het Noord Nederlands Orkest (NNO) realiseerde zich dat. Het orkest probeert de kloof te overbruggen met - daar is dat woord weer - een crossoverprogramma. "We willen hiermee jongeren binnenhalen die niet primair op klassieke muziek afkomen", zegt Marcel Mandos van het NNO. Dit seizoen heeft het orkest onder meer een programma in samen-werking met Ellen ten Damme en uitvoeringen met Daniel Lohues van de groep Skik. "Daniel is opgeleid als organist en is nog altijd dol op Bach en Beethoven. Hij kan vertellen waarom hij nog altijd weg is van deze componisten. Daarmee kan hij voor jongeren deuren openen, want uiteindelijk willen we allemaal dat zij ook bij een normaal abonnementsconcert in de zaal zitten." Concentratiecurve Vooralsnog lijkt dat een brug te ver. De meeste orkesten en ensembles zien geen meetbaar resultaat van hun inspanningen. De gemiddelde leeftijd in de concertzaal daalt niet. "Het probleem is niet de vergrijzing", zegt Mandos. "Het probleem is de jongere generatie. Die begrijpt nog niet dat kunst de grootste waarde vertegenwoordigt in een samenleving. Het is zo'n bron van schoonheid. Vier eeuwen cultuur! De emoties die erachter zitten, die willen we uitdragen. Maar het is lastig om jongeren te raken. Hun concentratiecurve is anders. Kon je in het verleden nog wegkomen met Moesorgski’s Schilderijententoonstelling, nu breken ze na vijf minuten de tent af. In een wereld die beheerst wordt door videoclips is een half uur stilzitten en genieten erg lastig." "De vraag is ook of jongeren in de zaal wel zo'n noodzaak is",


zegt Willem Hering. "De muziek die wij met het Schönberg Ensemble brengen vraagt meestal een getraind oor, om mensen die in de klassieke muziek gegroeid zijn. Toch neemt ons bezoekersaantal bij de serie Tijdgenoten nog altijd toe, terwijl de gemiddelde leeftijd al jaren constant is." Onwetendheid is vaak een drempel. Die drempel kan worden verlaagd door informatie, verpakt in een voor jongeren aantrekkelijke vorm. Een

speciale jongerenvereniging helpt, getuige het succes van de jongerenvereniging Entree van het Koninklijk Concertgebouw-orkest en Fidelio, de jonge Vrienden van de Opera. Entree bestaat tien jaar en heeft inmiddels drieduizend leden. Ook het in 1998 opgerichte Fidelio groeit gestaag. Naast informatieve bijeenkomsten is het belangrijkste misschien wel de korting op de voor jongeren vaak erg hoge toegangsprijs. "Bij jongeren speelt geld, of eigenlijk een gebrek eraan, een grote rol", zegt Silke van Arum van Fidelio. "Korting helpt. Zo was er bij de opera Raaff tijdens het Holland Festival een verrassend hoge opkomst van jongeren. Dat had alles te maken met de zeer lage toegangsprijs die wij onze leden boden. Goedkopere kaartjes werken drempelverlagend. Helaas zijn door alle overheidsbezuinigingen de subsidies verlaagd, waardoor de prijzen zijn gestegen."

"Uiteindelijk zijn er genoeg jonge mensen die naar een concert willen", concludeert Marline Mussies optimistisch. Deze 'jongere' en studente muziekwetenschappen besloot daadwerkelijk iets te doen aan de gebrekkige belangstelling van jongeren voor klassieke muziek. Ze creëerde een heus jongerenblad, Encore! Magazine, dat op cd-rom verschijnt, omdat "geen enkele drukker bereid was het risico te nemen" (www.encore-magazine.nl). "Ik realiseerde mij dat als je echt goed met jongeren wilt communiceren over klassieke muziek een blad dat ze in hun eigen taal aanspreekt een noodzaak is. Nu schrijft Hit-krant wel eens een stukje over Vanessa Mae, maar dat gaat dan meer over haar borstomvang." In het nulnummer van Encore! Magazine komt Vanessa Mae ook langs, maar dan als figurant in een gedegen en vlot geschreven artikel over de elektrische viool. Ook andere onderwerpen zoals het Griekse notenschrift, 'componeren doe je zo' en portretten van jonge musici in spe worden speels gebracht in een opmaak die in een pop-tijdschrift niet zou misstaan. "Ik wil de vooroordelen wegnemen, laten zien dat klassieke muziek gewoon wordt gespeeld door mensen van vlees en bloed." De hamvraag blijft wat de zin van dit alles is als het bezoek van jongeren aan de concertzalen toch niet toeneemt. "Het is belangrijk om jongeren nu de mogelijkheden aan te bieden", zegt Hering stellig. "Later, als ze eraan toe zijn, denken ze weer aan het Schonberg Ensemble en kunnen ze een keus maken."

OKTOBER 2OO4 LUISTER 15

pagina 21

ESTAFETTE-INTERVIEW Estafette orkest Paloma de Beer, hobo Floortje Beljon, viool Vraag 1: hoe lang speel je al bij Viotta? Ik zou het eigenlijk niet weten. Ik denk zo'n 7 à 8 jaar. Vraag 2: waarom Viotta? VHJ had al een overschot aan hoboïsten toen ik op zoek ging naar een orkest. Viotta kon echter nog wel een vierde hoboïste gebruiken in viotta 3... Vraag 3: wat is het leukste dat je met Viotta hebt meegemaakt? tournee Wenen en Praag was wel dabom, maar de vele studieweekenden waren eigenlijk ook altijd wel erg gezellig en het land van Ooit mag ik daarbij natuurlijk ook niet vergeten! Vraag 4: is er iets dat je aan Viotta zou willen veranderen, en waarom? Het zou leuk zijn als we bijvoorbeeld in de Philipszaal konden spelen in plaats van in de Schönberg zaal. Ik zou zeggen: hoe mooier de concertzaal hoe beter. Vraag 5: Stel dat er sprake is van conjunctuur werkloosheid, in welke richting moeten de arbeidsproductiviteit respectievelijk de kapitaalproductiviteit veranderen om de conjunctuur werkloosheid te bestrijden? ??????????? Whatever. Vraag 6: zou je van muziek maken je beroep willen maken?

Ik zou het niet weten. Ik weet wel dat ik verder wil komen dan dat ik nu gekomen ben maar of ik echt elke dag houtjes wil schrapen en hobo wil spelen is nog maar de vraag. Vraag 7: waarom speel je het instrument dat je nu speelt? Tja, dat vraag ik mezelf ook regelmatig af... Ik zou het eigenlijk niet weten. Hobo kan soms zo mooi zijn en dat is wat ik zelf ook altijd heb gewild. Muziek maken en andere mensen te laten genieten. Vraag 8: Als je geen hobo meer zou kunnen spelen, wat zou je dan gaan spelen en waarom? Ik zou het niet weten, laten we daar maar even niet aan denken Vraag 9: welke Vraag van deze lijst zou je eruit willen halen en waarom? De vraag over conjunctuurbla want dat gaat echt nergens over en heeft bovendien niets te maken met de nootzakelijk of iets wat daarop lijkt. Vraag 10: welke Vraag zou je hiervoor in de plaats willen stellen? Wat vindt je van de sfeer binnen het orkest?

Estafette Ensemble Tatjana Reuter (viool) Mia Wessels (dwarsfluit) 1) Hoe lang zit je al bij Viotta? Ongeveer 7 maanden 2) Waarom Viotta (en dus niet een ander orkest?) Omdat jij (Mia) hier ook al zat en je zei dat het een heel leuk orkest was, en daarom ben ik hierheen gegaan 3) Wat is het leukste wat je met Viotta hebt meegemaakt? Toen we in Nijverdal waren 4) Welk stuk zou je nou met Viotta willen spelen en van welke componist dan? Ik weet het niet, er zijn wel veel stukken die ik wel leuk vind


pagina 22

5) Is er iets dat je aan Viotta wilt veranderen? Zo ja, waarom? Nee, niet echt 6) Vind je de repetitieplaats (HML) leuk? Ja 7) Vind je de Viotta stukken leuk? Sommige wel, sommige niet 8) Als je geen viool zou spelen welk

instrument zou je dan spelen? Dwarsfluit of Piano 9) Welke van de voorgaande 8 vragen zou je uit de estafette willen hebben? Vraag 2 10) Welke vraag zou je er dan voor in de plaats nemen? Zou je graag willen dat we vaak met z'n allen een leuk uitstapje gaan maken?

VIOTTA NAAR DE OPERA

Den Haag, Lucent Danstheater, 17 maart 2005 Dertig leden van het Viotta Jeugdorkest hebben donderdagavond een repetitie bijgewoond van de Nationale Reisopera. L’Opera Seria van Gassmann; een komische opera die de draak steekt met de wantoestanden op het Italiaanse operatoneel in de 18e eeuw. Het is met recht een komische opera en er viel dan ook veel te lachen. En dan zagen we alles nog maar met een deel van de kostuums. Leuk was dat we sommige stukken meerdere keren zagen, wat een heel andere dimensie gaf. Helaas misten we de kostuums en ook het eerste deel, en vele leden waren dan ook blij dat we de ook de kans kregen om de generale repetitie bij te wonen. Na afloop kregen we een boeiend verhaal van de beroemde bariton Maarten Koningsberger, die levendig vertelde over het effect van deze opera in zijn eigen tijd en hoe die bedoelingen in het huidige stuk zijn vormgegeven.


pagina 23

Het concert in de Schönbergzaal. Dit was voor mij het laatste concert bij V3, waar ik het erg leuk heb gehad. Voor het concert gingen wij eerst nog een korte repetitie houden (die niet eens zo slecht ging) en daarna konden wij wat drinken, of eten, en stroomde de zaal binnen. Na wat stukjes die perfect verliepen kwam uiteindelijk het slotstuk, wat overweldigend was. Toen mocht ik, omdat dit dus het laatste concert bij V3 was, de bloemen geven. Het ensemble daarna had verrassende stukjes in petto, en het jeugdorkest speelde hele symfonieën! In de pauzes daar tussen gingen kinderen van V3 ook nog leden proberen te werven voor de stichting. Het was erg gezellig en ik vond het leuk bij V3. Erik van Lidth de Jeude


pagina 24

VIJFHONDERD MENSEN BELEVEN EEN FIJN UUR CULTUUR.

Zoetermeer 9 januari 2005 – In de Oude Kerk hebben zaterdag vijfhonderd mensen een uur lang genoten van een concert van hoog niveau door het Viotta-jeugdorkest uit Den Haag. Het orkest met circa zeventig leden tussen 7 en 23 jaar gaf drie concerten in de kerk in de Dorpsstraat. Op het programma stonden twee werken: de Suite l’Arlésienne I en II van George Bizet en School for Scandal van Samuel Barber. De Vereniging Viotta, die zich specifiek richt op de beoefening van symfonische muziek, bestaat uit drie onderdelen: het Viotta-3 Juniorensemble, het Viotta Jeugdensemble en het Viotta Jeugdorkest. Het jeugdorkest is in 1989 opgericht. Er spelen jongens en meisjes in uit Den Haag, Westland, Zoetermeer, Leiden, Delft, Rotterdam en omstreken. Het concert gold als een nieuwjaarsconcert en werd mede mogelijk gemaakt door Jongerius Bakker. Directeur Gert Jongerius deelde vol trots mee dat zijn bedrijf in 2004 een prijs heeft gewonnen in het kader van MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen).

Frans Rijkaart

Jan Navarro (19 jaar), sinds 1995 lid van het orkest. Woont in Den Haag. Zit op het conservatorium in Rotterdam, in het tweede jaar. Is de Nootzakelijk maart 2005 concertmeester van Viotta.

pagina 25

Dick van Gasteren (41), sinds vijf jaar dirigent: “Ambitieus en kwalitatief het beste orkest van Nederland binnen deze leeftijdscategorie”

Sterre Jongerius (18 jaar), speelt sinds haar vierde jaar viool. Vanaf haar 13e bij Viotta. Zit in het examenjaar HAVO.

Marten van der Meulen (19 jaar), al elf jaar lid, woont in Den Haag, speelt klarinet, volgt het conservatorium in Den Haag, eerste jaar Nootzakelijk maart 2005

pagina 26

CONCERT VIOTTA-ENSEMBLE, 21 NOVEMBER 2004

Zondag 21 november 2004 hadden we een optreden in de Schönberg zaal in het Conservatorium. Na een uur opgesloten te hebben gezeten mochten we eindelijk om 14.00 uur de zaal in om te spelen. Iedereen had last van het licht. Na veel gedoe was het probleem opgelost. De stukken die we speelden, William Boyce, Modest Moessorgski, Johan Strauss en Franz von Suppé waren leuk. De ouders vonden het heel mooi. Groetjes, Claudia Piccinno en Claire van Holstein, Violisten in het Viotta-2 ensemble.


pagina 27

Dat is het licht waar ze last van hebben!


pagina 28

VOORTREFFELIJK ‘DEBUUT’ DIRIGENTE INGE REINDERS Viotta-3 staat in het concertseizoen 2004-2005 onder leiding van een nieuwe dirigente: Inge Reinders. Op het najaarsconcert van 21 november j.l. heeft ze met haar Viotta-‘pupillen’ een uitstekende indruk achter gelaten. Met fris en vooral ook zeer verzorgd orkestspel heeft Viotta3 het publiek (de recensent incluis) aangenaam verrast. De mensen van het eerste uur kennen haar nog wel. Al vanaf de oprichting van Viotta heeft Inge Reinders daar een actieve rol gespeeld als orkestpedagoog en ook heeft ze enige tijd de leiding gehad over het ensemble. Daarna is ze een tijdje tussenuit geweest (lees meer hierover in het interview dat we met haar hadden). Toen Arne Visser bekend maakte dat hij aan het einde van het seizoen 20032004 zou stoppen als dirigent van Viotta3, was het als natuurlijk dat Inge Reinders het stokje van hem zou over nemen. Inge had in 2003-2004 een aantal keren dirigent Arne (verhinderd wegens concertverplichtingen elders) vervangen tijdens de repetities, en die invalbeurten waren zowel haar als Viotta-3 zeer goed bevallen. Het smaakte naar meer, en zo is het er eigenlijk tot wederzijdse vreugde van gekomen. Afgelopen november konden we op het najaarsconcert getuige zijn van haar kwaliteiten. Jonge orkestleden hoef je meestal niet zo aan te sporen, ze zijn meestal van zichzelf al enthousiast genoeg. De kunst is om ze in al hun enthousiasme te beteugelen tot een gedisciplineerd spelend ensemble. Die kunst verstaat Inge Reinders als geen ander, echt een vakvrouw. Ritmiek, dynamiek, piano, forte, crescendo, diminuendo, accelerando, ritardando, ritenuto, gelijke inzetten, het goed ingestudeerde Viotta-3 beheerste dit allemaal vlekkeloos. Uiteraard ook een verdienste van het orkest zelf, dat nu over een goede lichting musici beschikt. Overigens zou Viotta-3 in de orkestklank nog wel wat aan laag (basfundament) kunnen winnen. Nu zijn er naar verhouding veel violen. Ik denk dat het voor de balans in het klankbeeld goed zou zijn als Viotta-3 nog wat celli en blaasinstrumenten (o.m. koper) er bij weet te krijgen. Nieuw was ook het repertoire dat ons voorgeschoteld werd. We hoorden achtereenvolgens Bach (Mars uit Anna Magdalena Notenbüchlein), Händel (deeltje uit de 2e suite van de Water Music), Woodhouse (Gavotte en Mars), Ippolitov-Ivanov (bekende Processie van de Sardar uit de Kaukasische Schetsen). Het concert van Viotta-3 werd afgesloten met 3 melodieën uit Wales, gearrangeerd voor orkest door Woodhouse. Opvallend was dat een van de melodieën staande door de eerste violen werd vertolkt. Gevraagd naar de achtergrond hiervan licht Inge toe: “Het moest ‘koninklijk klinken’, maar we kregen dat niet zo goed voor elkaar tijdens de repetities. Toen ontstond het idee: misschien lukt het beter als we het staande spelen. En ja hoor, dat was een groot succes! Zou het dan ook niet zo mogen tijdens het concert? Nou, als mijn orkest beloofde de melodie zo ‘koninklijk’ mogelijk te vertolken, wilde ik graag instemmen”. Eric van Lidth de Jeude nam als violist afscheid van Viotta-3 en maakt de overstap naar Viotta2. Over zijn impressies van het concert lees de bijdrage die hij voor Nootzakelijk schreef. Al met al een zeer geslaagd concert. Viotta-3 en Inge, ga zo door! Frank Linder


pagina 29

W.A.MOZART PIANOCONCERT NR 15 IN BES KV 450 SOLIST; MENGJIE HAN Mengjie Han werd op 11 december 1989 in Shanghai (China) geboren en verhuisde in 1992 met zijn ouders naar Nederland. Mengjie (of Dudu, zoals hij meestal genoemd wordt) kreeg op zijn zesde jaar zijn eerste pianolessen. Mengjie zette in 2000 zijn studie voort bij Marlies van Gent aan de afdeling Jong Talent van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In 1997 won Mengjie in de voorronde van de categorie A van het Steinway & Sons Pianoconcours de eerste prijs en in de finale de derde prijs. Bij het eerste YPF Nationaal Pianoconcours, in 2001, was hij winnaar van de categorie A (t/m 12 jaar) en trad tijdens het slotconcert van het concours op in de Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. In mei 2002 kreeg Mengjie de tweede prijs in de finale van het Steinway & Sons Pianoconcours en in datzelfde jaar tijdens het Peter de Grote Festival een eervolle vermelding. Mengjie volgde masterclasses bij o.a.: Marcel Baudet, Mariette Petkova, Mila Baslawskaja en David Kuijken, Tamara Poddiubnaya en Paul Komen. Mengjie trad o.a op tijdens een YPF Concert op Paleis het Loo (2003), het Steinway Piano Marathon Concert (Concertgebouw Amsterdam) en concerteerde enkele malen met Camerata Amsterdam (Mozart’ s pianoconcert KV 414). Hij zit in het derde jaar van de VWO (Atheneum) opleiding.


pagina 30

WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ORKEST OP DE LESSENAAR?

Vuurvogel van Igor Strawinski Voortdurend inhakend op nieuwe uitdagingen Igor Strawinski werd geboren te Oranienburg, een voorstad van Sint Petersburg, op 5 Juni (dat is op onze kalender 18 Juni) van het jaar 1882. Zijn vader Feodor was een beroemd operazanger, maar zag zijn zoon liever rechten studeren - een epidemisch verschijnsel in de intellectuele kringen van het Rusland van die dagen. Tenslotte kreeg hij toch privé-lessen van niemand minder dan Nicolai Rimski-Korszakow, lid van het bekende "Machtige Hoopje", waarvan o.m.Borodin en Moussorgski ook deel uitmaakten. Ook kwam hij in contact met de grote ballet-impressario Sergeï Djagilew. Deze kreeg Strawinski's orkestbewerking onder ogen van een aantal Chopincomposities, samengevoegd tot het ballet "Les Sylphides". Het was het begin van een samenwerking, die in de periode 19091913 leidde tot dde eerste grote balletten: "L ''Oiseau de Feu", "Petrouschka" en "Le Sacre du Printemps". Vooralde laaste veroorzaakte een soort schokgolf in de muziekwereld, zowel in de muzikale expressie als de choreografie. Want, als er één componist was, die gedurende zijn lange leven steeds weer meeging met nieuwe stromingen, was het Igor Strawinski. Begonnen bij RimskiKorszakow, pikte hij steeds weer nieuwe graantjes op, tot en met de opkomst van seriële en elektronische muziek. Sommige wierp hij ook weer overboord... Een beschrijving van leven en werken van deze componist kan nauwelijks in het kader van een fors boekdeel worden verteld, dus: ga je gang in een artikeltje voor "Nootzakelijk", zo leerde mij mijn naslagwerk. Strawinski verwierf in ieder geval grote bekendheid en vestigde zich in Parijs, centrum van artistieke bedrijvigheid. Korte tijd later echter klonken de schoten in Serajewo en ontvlamde de eerste Wereldoorlog. Strawinski verruilde zijn nieuwe vaderland voor het veilige Zwitserland. Tussen de beide wereldoorlogen maakte hij vele concertreizen, waarbij hij uiteraard ook eigen werk dirigeerde. Hij bereisde allerlei


pagina 31

landen behalve de Sowjet-Unie en Nazi-Duitsland, waar hij en zijn "Entartete Musik" niet welkom waren. De Tweede Wereldoorlog verraste hem tijdens een verblijf in Hollywood; hij vestigde zich derhalve in de V.S Na de oorlog hervatte hij de concertreizen tot ca 1968. Hij overleed op 6 April 1971 (ónze kalender) in New York . Zijn laatste wens was, in zijn geliefde Venetië te worden begraven. Hij rust daar nu op het eilandje San Michele, "Camposanto" - begraafplaats - van Venetië, waar ook Djagilew zijn laatste rustplaats vond. Die voorliefde voor Italië kwam voort uit Strawinski's belangstelling voor de Italiaanse Barokmuziek, getuige b.v.zijn "Pulcinella"-suite, waarin hij thema's bezigde van - naar hij dacht- Pergolesi. Nog niet heel lang geleden kwam uit, dat deze thema's op hun beurt ontleend waren aan composities van componist, diplomaat en Hagenaar Unico Wilhelm, Graaf van Wassenaer.... "L'Oiseau de Feu" is gebaseerd op een Russisch sprookje: Prins Ivan dwaalt rond in de tuin van de mensenetende tovenaar Kaschtei, waar hij een aantal betoverde resp. betoverende prinsessen ziet. Op één ervan wordt hij - natuurlijk - verliefd. Dan ontmoet hij de Vuurvogel. Ivan vangt de vogel, maar laat hem weer vrij in ruil voor een van diens toverkrachtige veren. Hij verneemt dat Kaschtei de prinsessen in steen wil veranderen. Om de kracht van de tovenaar letterlijk te breken moet hij het magische ei van Kaschtei vernietigen. De veer zal hem daarbij van pas komen. Eind goed, al goed. De prins verovert zijn Tsarendochter, terwijl Kaschtei al dansend ter helle vaart. De suite telt de volgende zeven delen: Inleiding; de tovertuin en de Vuurvogel; de prins ontmoet de Vuurvogel; spel en dans van de prinsessen; des prinsen liefde ontvlamt voor die ééne; de helledans van Kaschtei; wiegelied van de Vuurvogel; slotdans Ton Luiten.

WERKWEEKEND

Weekend 12/13 maart is er met het orkest in het HML weer hard gewerkt aan het programma voor de komende concerten en ook werd er traditioneel met z’n allen gegeten. Omdat de vaste kok Maria Kroon helaas ziek was, hebben haar dochters Martiene en Miriam het van haar overgenomen, en heeft Veroniek heel Wateringen leeg gekocht aan shoarmavlees en shoarmabroodjes. En Dick heeft zich buiten het dirigeren ook anderszins verdienstelijk gemaakt!


pagina 32

WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ENSEMBLE OP DE LESSENAAR? De Groene Grondstof van Bram Hijmans (1932-1996) Hieronder volgt (iets ingekort) een programmatoelichting die de componist Bram Hijmans schreef bij de première van zijn compositie de Groene Grondstof (1994) ter gelegenheid van het eerste lustrum van Viotta.

Eerste paar maten uit de derde vioolpartij van de compositie de Groene Grondstof

"... DE GROENE GRONDSTOF" werd geschreven op verzoek van dirigent Jacq. Willems (redactie: Jac Willems heeft bij Bram Hijmans gestudeerd op het conservatorium) voor "Het Ensemble", de juniorengroep van het Haagse jeugdorkest "Viotta". Deze muziekvereniging nam het prijzenswaardig initiatief ter gelegenheid van het eerste lustrum een festival te organiseren, waarbij deelnemende jeugdorkesten tenminste een Nederlands werk moeten spelen. En in dat kader past de gedachte, als organiserend orkest zelf de première van een nieuwe Nederlandse compositie te verzorgen. "... De Groene Grondstof' is een weliswaar voor jongeren speelbaar, maar allerminst kinderachtig stuk. De bouwstenen 'melodie' en 'samenklank' spelen een belangrijke rol. De vorm lijkt enigszins op die van de "Ground", maar anders dan bij de oude Engelse componisten is het niet de bas, die steeds herhaald en van nieuwe variaties in de bovenstemmen voorzien wordt, maar een melodie in sterk gevarieerde verpakking. Deze melodie wordt stapsgewijs opgebouwd en ontwikkelt zich tot een toonreeks in een combinatie van majeur en mineur; in de eerste variatie wordt deze door de eerste violen duidelijk gebracht met een 'droge' pizzicato begeleiding en omspeeld door prikjes van de blazers, ontleend aan de inleiding. De tweede variatie is aanzienlijk langzamer en vraagt een glanzende strijkersklank; de melodie zit in de celli, later versterkt met bas en fagot. De tegenmelodie van de violen is een zelfstandig nieuw gegeven, de hoge blazers gaan door op het materiaal uit de inleiding - nu geen prik- maar aai- motiefjes. De derde variatie heeft een swingend karakter. Van heel ander karakter is de vierde variatie, een droevige tegenmelodie van eerste violen en celli (met klarinet en fagot) tegen de hoofdmelodie in tweede en derde violen (met hoorn); bij de inzet van de piano - die in dit stuk een heel zelfstandige, slagwerkachtige partij heeft - wordt de droefheid overwonnen als inleiding op de (verkorte) vijfde variatie, waarin de melodie beperkt is tot de stijgende reeks. De opbouw van de samenklank is niet zo gemakkelijk herkenbaar als die van de melodie. Toch zijn verschillende grondvormen te vinden, bijvoorbeeld in de inleiding (en dikwijls tussen de variaties) van de eentoon naar de uit secunden opgebouwde drieklank, de bekende tertsendrieklank (en -vierklank) o.m. in de derde variatie en de uit kwarten gestapelde drieklank die overal in het stuk veel voorkomt. De titel is een variant op "Melk, de witte motor". Muziek is voor elk ensemble de groene grondstof, een uiterst milieuvriendelijke energiebron (hoewel de buren daar soms anders over denken); hopelijk geeft het stuk dit Ensemble De componist Bram Hijmans (en andere orkesten) nog meer energie! Bram Hijmans


pagina 33

BIOGRAFIE Bram Hijmans (bron: Donemus) Bram Hijmans werd geboren op 26 mei 1932 te Leeuwarden. Hij overleed op 13 oktober 1996. Opleiding: Naast zijn gymnasiale studie werd Bram Hijmans door Henk Stam voorbereid tot het toelatingsexamen voor het Utrechts Conservatorium. Hij studeerde daar aanvankelijk piano (bij Jaap Callenbach), later compositie en theorie (bij George Stam en J.H. van der Meer). In 1953 ging hij over naar het Amsterdams Conservatorium,

waar Ernest W. Mulder zijn leraar was. In 1956 behaalde hij daar het einddiploma compositie en theorie. Werkzaamheden Vanaf 1954 was hij werkzaam als leraar in de theoretische vakken, zowel particulier als aan erkende muziekonderwijsinstellingen zoals het Stedelijk Muzieklyceum te Arnhem en de Toonkunstmuziekschool te Dordrecht. Daarnaast was hij leider van jeugdensembles, o.m. het bekende Amsterdams Juniorenorkest van Jeugd en Muziek en het Noord-Hollands Jeugdorkest tot 1989. Voorts was

hij muziekcriticus van het Nieuw Utrechts Dagblad. Later werd hij directeur van de Muziekschool Heemskerk en docent aan het Conservatorium Alkmaar. Hij had een uitgeverij: Nieuwe Lente, in Heemskerk. Composities Nadat hij in zijn conservatoriumjaren o.m. een symfonie had geschreven, een concertouverture en een liederencyclus (R.M. Rilke) voor alt en orkest, componeerde hij sindsdien vrijwel uitsluitend voor jeugden andere amateurensembles.

WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ENSEMBLE OP DE LESSENAAR? Richard Wagner (1813-1883): Tannhäuser – ‘Freudig begrüssen wir die edle Halle, wo Kunst und Frieden immer nur verweil’. Richard Wagner heeft al in geen tijden op het programma van de Viotta orkesten gestaan. Jac Willems heeft een partituur uit de kast getrokken van een van de pareltjes uit het Wagner-repertoire: de opera Tannhäuser. Viotta-2 vertolkt uit de 2e akte een instrumentale bewerking van ‘Freudig begrüssen wir die Halle’, ingeleid door een fanfare (trompet). Richard Wagner werd in 1813 geboren in Leipzig. Zijn vader stierf kort na zijn geboorte. Vrij snel trouwde zijn moeder met een theaterspeler Ludwig Geyer, waarvan vermoed wordt dat het de biologische vader was van Richard. Hij ging naar school in Dresden, en zong daar in een jongenskoor. Later verhuisde de familie naar Leipzig. Het milieu waarin Wagner verkeerde beïnvloedde zijn ontwikkeling. Hij kreeg viool- en pianolessen, overigens zonder dat dat veel opleverde, en verder kreeg Wagner onderricht in compositietheorie en contrapunt. Al op zijn 15e schreef hij zijn eerste treurspel, en op zijn 16e kwamen zijn eerste muziekcomposities van de grond (o.a. die Feen). Zijn eerste composities van betekenis componeerde hij pas rond 1840: zijn opera’s Rienzi en Der Fliegende Holländer. Dat werd tevens het begin van een bloeirijke periode waarin hij vele opera’s schreef, die een doorbraak vormden in de muziekgeschiedenis, zoals Lohengrin, die Meistersinger von Nürnberg, Parsifal, Tristan und Isolde en de operacyclus der Ring des Nibelungen. Wagner kan beschouwd worden als een uitermate belangrijke vernieuwer van de muziek van de 19e eeuw, en met zijn composities inspireerde hij vele componisten, waaronder Anton Bruckner die hem adoreerde. Wagner overleed in 1883 in Venetië. Tannhäuser is een van zijn geliefde opera’s en dateert uit de middenperiode (1845). Het voert te ver om de gehele opera te beschrijven, maar het deel welke Viotta-2 voor zijn rekening neemt betreft een zangwedstrijd in de Hal van Minnezangers (Sängerhalle) aan het slot Wartburg, waarvoor alle adel is uitgenodigd. Op het plein voor het slot worden de gasten die de wedstrijd komen bijwonen met trompetgeschal onthaald. Als deze de hal betreden speelt het orkest de heerlijke muziek uit ‘Freudig begrüssen wir die Halle”. Frank Linder


pagina 34

WAT STAAT ER BIJ VIOTTA-ORKEST OP DE LESSENAAR? Alexander Borodin (1833-1887): Polowetzer dansen Alexander Borodin werd in 1833 geboren in St. Petersburg. Kenmerkend voor zijn muziek zijn de talrijke beeldschone Slavische en Oosters getinte melodieën, die menigeen onmiddellijk zal herkennen. Bij een zender als Classic FM zouden die garant staan voor een hoge notering in een top-100 van meest geliefde muziek. Tot de bekendste composities uit het oeuvre van Borodin worden gerekend: het tweede strijkkwartet (vooral het 3e deel: Notturno), zijn 2e symfonie, het symfonisch gedicht ‘In de Steppen van Centraal Azië’, en de ‘Polowetzer dansen’ uit de opera Prins Igor. Borodin componeerde net als andere Russische componisten, zoals Rimsky-Korsakov en Moussorgski, in het karakteristieke Slavische idioom, maar hij deed dat met een zekere mate van originaliteit. Hoewel hij wel enig onderricht heeft gehad in het componeren, was Borodin toch vooral een autodidact. In het rijtje van bekende componisten is ook voor Borodin een plaats ingeruimd, immers in bijna elke muziekencyclopedie wordt rijkelijk veel aandacht aan en zijn composities besteed. En dan te bedenken dat het componeren voor Borodin

Meisjesdans in een bewerking voor klavier (andantino).

maar zoiets als een ‘bijbaan’ was. Hij was in de eerste plaats wetenscha pper, studeerde scheikunde en promoveer de in dat vak in 1858. Zes Alexander Borodin, 1833-1887 jaar later werd hij benoemd tot hoogleraar in de chemie. Hij heeft diverse belangrijke ontdekkingen op zijn naam staan. Niet voor niets werd Borodin indertijd in wetenschappelijke kringen alom gerespecteerd. Voor zover hij tijd over had zette hij zich aan het componeren en toonde zich daarin een begenadigd vakman. De Polowetzer dansen vormen een opwindend hoogtepunt uit de tweede akte van zijn onvoltooide opera Prins Igor. Het bevat prachtige volksmelodieën, voorzien van rijke harmonieën en een kleurrijke orkestratie. ‘Prins Igor’ speelt zich af in de 12e eeuw. De Polovtsianen, een nomadenstam uit het Tartarenvolk in Centraal-Azië, proberen het Rusland van Prins Igor te bezetten. De Prins wil zich daar tegen verdedigen, maar slaagt niet in zijn opzet en wordt gevangen genomen. In gevangenschap raakt hij bevriend met de Khan Konchak, de leider van de Polovtsianen. Ter ere van de ‘gast’-gevangenen worden de zogenaamde Polowetzer, of Polovtsiaanse dansen uitgevoerd. Elementen daarin zijn de optocht van de gevangenen, een verleidelijke dans door jonge meisjes (uit de eerste akte van Prins Igor) en het geheel wordt afgesloten met een ode aan de Khan. Deze dansen krijgen een extra dimensie als ze voorzien worden van de oorspronkelijke koorbegeleiding uit de opera. In de concertuitvoeringen wordt die helaas meestal achterwege gelaten. Viotta-1 voert een tweetal dansen uit: andantino en presto. Frank Linder


pagina 35

WAT STAAT ER BIJ V-3 OP DE LESSENAAR? Mikhail MikhaylovichIppolitov-Ivanov (1859-1935): Processie van de Sardar Mikhail Mikhaylovich Ippolitovgedichten), kamermuziek, Ivanov werd geboren in 1859 piano- en vioolmuziek. Zijn in Gatchina, vlakbij St. werken zijn geschreven in een Petersburg (Rusland). Hij was laat-romantisch idioom en zijn een leerling van de bekende sterk beïnvloed door de componist Nicolai RimskyKaukasische volksmuziek, die Korsakov op het hij tijdens zijn verblijf in conservatorium van St. Georgië heeft leren kennen en Petersburg die hij diepgaand heeft Zijn eerste baan had hij in bestudeerd. De Processie van Tblisi (Georgië) als directeur de Sardar is verreweg zijn van de Muziek Academie en bekendste compositie, en is het dirigent van het plaatselijke laatste del uit de suite orkest. Hij verdiepte zich daar "Kavkazskiye Eskizi" de componist Ippolitov-Ivanov in de (volks)muziek van de (Kaukasische Schetsen), nr.1. streek, die exotischer was dan Het werk werd gecomponeerd hij van huis uit gewend was. In 1893 werd in 1894, en er is onmiskenbaar een invloed hij benoemd tot docent compositieleer aan bespeurbaar van zijn leermeester Rimskyhet Moskous Conservatorium, en van 1905 Korsakov. Niettemin zijn het toch vooral tot 1924 werd hij daar aangesteld als elementen uit de Kaukasische volksmuziek directeur. Vanaf 1925 werd hij dirigent aan die doorklinken. het beroemde Bolsjoj Theater. Ippolitov-Ivanov componeerde opera's, Bron: Klassieke Muziekgidsnet Classical kerkmuziek, koormuziek, orkestwerken Composers Database (Marco Polo label). (waaronder een aantal symfonische Frank Linder


pagina 36

Van de redactie. Maria Kroon. Redactie: Frank Linder & Monique Kockelkoren & Maria Kroon. Nootzakelijk maart 2005 pagina 1

Recommend Documents