Inhoudsopgave Van Binnen uit ………………………………………………… Welkom bij IVN Veenendaal - Rhenen e.o. ……………….. Nieuwjaarsbrunch met wandeling …………………………. Ereleden geïnterviewd ………………………………………. Duurzaamheid, klimaat en behoud diversiteit: een kwestie van beschaving …………………………… De Groenlingen ……………………………………………… Teken voor de natuur ………………………………………….. Handel illegaal gekapt hout in 2013 verboden …………….. IVN tekent convenant met Patrimonium woonstichting …. Vacatures bij het IVN ……………………………………….. Natuurcursus voor schoolgidsen/begeleiders ……………. Invloed van sneeuw, ijs en wind op de zintuigen ………… Wereldwijde beweging 10:10 ………………………………. NL in Beeld …………………………………………………… Wandelaars gezocht!!! ………………………………………
1
2 3 3 4 7 12 12 12 13 14 14 15 18 20 21
Van Binnen uit Alweer is er een jaar bijna voorbij en ligt 2010 vrijwel achter ons. Wat lijkt dit jaar toch snel voor bij te zijn gegaan.Toch was het dit jubileumjaar hard werken, door de vele werkgroepen, het bestuur, en met name door het jubileumteam. De leden uit deze projectgroep kregen er naast hun normale activiteiten in de werkgroepen en in het bestuur dus nog een taak bij. Wat is er veel vergaderd gedurende het jaar en wat moest er veel geregeld worden om onze activiteitendag in het centrum en ons jubileumfeestje in de Groenhof een succes te laten worden. Maar een succes werd het. Vooral onze jubileum dag. Met zo’n honderd mensen in de Groenhof was het heel gezellig druk en konden wij genieten van een indrukwekkende en inspirerende voordracht van Michal Bartos van het ecologisch centrum Slunakov, het natuur- en milieueducatief centrum van onze zusterstad Olomouc. Daarna mocht ik namens het bestuur oorkondes en IVN speldjes uitrijken aan maar liefst 21 jubilerende leden die 25 jaar of soms langer lid van het IVN zijn. Maar het hoogtepunt van ons feest was toch de benoeming van Itty Koster en Suze Horchner als ereleden. En niet voor niets. Zij vormden de afgelopen 25 jaar het stabiele fundament van onze vereniging. Altijd buitengewoon actief zowel in bestuur en / of als coördinator van diverse werkgroepen hebben zij een zeer grote rol gespeeld in al die jaren. Zie het interview met hen vanaf pagina 6. Daarnaast heeft ons jubileum ook een leuke en educatieve fietstocht door Veenendaal opgeleverd die voorlopig gratis in de Groenhof te verkrijgen is. Zeer de moeite waard. Maar er is ook minder leuk nieuws. Doordat de subsidie die wij jaarlijks van de gemeente Veenendaal krijgen, achterblijft bij o.a. de stijgende kosten van het gebouw en deze bijdrage de komende jaren zeker niet zal worden aangepast zullen wij maatregelen moeten nemen om een financieel tekort te voorkomen. Het is dan ook om bezuinigingsreden dat dit nummer van het Groene blad “slechts” 36 pagina’s telt. We hebben een aantal bijdragen niet kunnen plaatsen. Op de valreep dit jaar toch nog een echte opsteker. Wij hebben op 12 november bij de uitreiking van de Natuur en Milieuprijs voor vrijwilligers in de provincie Utrecht, de tweede prijs ontvangen, de “Groene Pluim”. Deze prijs wordt jaarlijks door het IVN consulentschap Utrecht en Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) uitgereikt aan de meest inspirerende vrijwilligers(groep) in de provincie Utrecht. Een geweldige eer aan het eind van ons jubileumjaar. Komt u overigens ook weer op de nieuwjaarsbrunch op 15 januari.? Natuurlijk! Maar voordat het zover is gaan wij eerst Kerst en Nieuwjaar vieren. Het bestuur wenst u dan ook heel fijne kerstdagen en een plezierige jaarwisseling.
Bert de Ruiter Voorzitter
2
Welkom nieuwe leden en donateurs Hier onder zijn de nieuwe leden en donateurs van de afgelopen maanden vermeld. Hartelijk welkom bij de vereniging! Tot ziens bij één van de activiteiten. K. Oskam T. van Heumen A. de Kamper I. Salomons - Buiter W. Eijkman R. Hovestad G. Madern R. Martens
Emmerschans 78 Boogschutter 112 Munnikenweg 131 van Bentheimhof 27 Vogelenzang 6-7 Grebbeweg 38 De Schelf 23 Vijverberg 48
Veenendaal Veenendaal Veenendaal Rhenen Rhenen Rhenen Veenendaal Rhenen
Nieuwjaarsbrunch met wandeling Inmiddels een traditie geworden. Onze Nieuwjaarsbrunch met wandeling. Maar vooral een gezellig samenzijn en kennismaken met nieuwe leden en donateurs. Onder het genot van een kom snert, een volkoren bolletje, een glas glühwein of een heerlijke oliebol discussiëren en filosoferen over bestaande en nieuwe activiteiten. Maar ook de ander enthousiasmeren om toch maar actief te worden in één van de vele werkgroepen. Kortom, de ander besmetten met het IVN virus, wat dat ook mag zijn. Heel hartelijk uitgenodigd zijn onze nieuwe leden en donateurs maar ook “oudere jaars”, die interesse hebben in het reilen en zeilen van de IVN afdeling. Ook kinderen zijn van harte welkom! Enkele werkgroepen zullen zich op verschillende manieren presenteren en er ligt veel documentatie materiaal ter inzage. Er zijn natuurboeken verkrijgbaar tegen een kleine gift en de mediatheek is open voor het lenen van de nieuwste boeken en cd’s. Na de brunch weer de Nieuwjaarswandeling met opdrachten en na terugkomst gezellig wat napraten en een toast uitbrengen op het jaar 2011. Datum 15 januari 2011 Tijdstip Vanaf 11.00 uur bent u van harte welkom. De brunch begint om ongeveer 11.30 uur en de wandeling om 14.00 uur Plaats De Groenhof, Karel Fabritiusstraat 3 in Veenendaal We verwachten elke IVN-er die geen geldig excuus heeft om weg te blijven! Het bestuur
3
Ereleden geïnterviewd Tijdens de viering van 25 jaar IVN Veenendaal – Rhenen, op 2 oktober, werden de feestelijkheden even onderbroken voor een al even feestelijke algemene ledenvergadering. Het enige agendapunt was de benoeming van Itty Koster en Suze Hörchner tot ereleden van het IVN. Suze en Itty hebben zich buitengewoon verdienstelijk gemaakt voor de vereniging.
Itty Koster is nauw betrokken geweest bij de oprichting van onze afdeling en heeft de eerste vijf jaar het secretariaat op zich genomen. Vanaf het eerste begin is zij ook zeer actief geweest binnen de Scholenwerkgroep, heeft zij de tuin van de Groenhof ontworpen, deze meer dan tien jaar onderhouden en kinderen in de tuin rondgeleid. Daarnaast is zij al jaren actief in de Plantenwerkgroep en bij de Groenlingen en stond en staat ze nog steeds altijd klaar om, wanneer zij enigszins kan, bij te springen als het de jeugd betreft. Suze Hörchner is vele jaren coördinator geweest van de Scholenwerkgroep en zij is gedurende 13 jaar zeer actief geweest in het bestuur en daarmee is zij de langstzittende bestuurder. Zij heeft zich bovendien al meer dan 10 jaar uitzonderlijk ingezet als coördinator van de Mediatheek zowel aan inspanning als in tijd en is al jarenlang iedere woensdagmiddag aanwezig voor de openstelling van de Mediatheek. Daarnaast is zij ook zeer actief als coördinator van de Plantenwerkgroep. Hoog tijd om onze ereleden een paar vragen te stellen over hoe het begon, hoe het ging en hoe het verder gaat of verder moet. Interview: Foto’s:
Harmannus Harkema Hanneke ten Boske
Wanneer werd je lid van het IVN? Waarom werd je lid? Itty: Wij hebben korte tijd in Ede gewoond. Ik werd lid van IVN Ede toen ik 22 jaar was, in 1972. Ik werd lid omdat ik van de natuur hield. Kwam daar terecht in een afdeling met alleen maar oudere mannen, en ik voelde me daar niet thuis. Ik heb mijn lidmaatschap al vrij snel weer opgezegd. Mijn tweede periode bij het IVN begon in 1982 – 1983, met de gidsencursus, met als (vanzelfsprekend) doel: natuurgids worden. Suze: Toen in Veenendaal een zelfstandige IVN afdeling werd opgericht ben ik lid geworden. Ik vond milieubescherming heel belangrijk. Mijn man Gerard was al lid geweest van een milieuwerkgroep (buiten het IVN) en inzetten voor een goed milieu was mijn bekangrijkste drijfveer. Itty en Suze: Wij kwamen direct in de Scholenwerkgroep. Het werken met kinderen is zo belangrijk omdat je ervaringen die je als kind opdoet niet meer kwijt raakt. Via de jeugd kun je dus echt beginnen om begrip en besef voor natuur en milieu te kweken.
4
Wat zijn de grootste verschillen tussen je eerste en je laatste jaren als actief IVN-er? Suze: De boodschap die je wilt overbrengen verandert niet, maar de manier waarop is wel anders geworden. Zou een twittersite iets zijn? Itty: Vroeger vond er meer overdracht van kennis plaats, door te vertellen en te laten zien. Nu doen de kinderen veel meer zelf, de sturing is veel minder geworden. Suze: Je zou dat “van het hoofd naar het hart” kunnen noemen, kennis vergroten door overdracht gaat vooral via het hoofd, door zelf dingen te doen word je bewuster, en ga je handelen vanuit je hart. Itty: Al in de tuin bij het Kraaienest hebben we het saaie vertellen over plantjes meer en meer vervangen door klooien met plantjes: voelen, proeven, ruiken. Je moet gevoel ontwikkelen voor wat kinderen leuk vinden. Ik heb ook wel eens een groep volwassenen in de tuin gehad, die ik het kinderprogramma heb laten doen. Wat is het hoogtepunt geweest tijdens jouw IVN carriere?
Suze en Itty: De afvaltentoonstelling in het Kraaienest was één van de meest geslaagde activiteiten. Er zijn heel veel scholen geweest, en de kinderen en volwassenen vonden het heel geslaagd. Zo hadden we een aquarium gevuld met aarde, blad, hooi, stenen en van alles. Daarna veel beesten gevangen en in de bak gestopt: kevers, wormen en heel, heel veel pissebedden. Want om pissebedden te zien moet je er heel veel in stoppen. Itty: Een ander hoogtepunt was een paddenexcursie met de Groenlingen in Kwintelooyen. Heel Kwintelooyen was één en al pad. Geweldig! Itty Koster
Waren er ook teleurstellingen? Itty: We hadden eens met de kinderen heel veel vogelvoer gemaakt. Dit voer was bestemd voor de kerstboom bij een woonzorgcentrum. Heel veel enthousiaste kinderen hadden de kerstboom versierd met vogelvoer. We hadden gehoopt en verwacht dat er contact zou worden gelegd tussen kinderen en ouderen, maar er kwam geen enkele bewoner van het centrum kijken. De missie was dus maar voor een deel gelukt. Suze: Teleurstellingen? Natuurlijk ben je wel eens teleurgesteld over een actie. Heb je iets voorbereid en dan blijkt het minder aan te slaan dan je had gehoopt. Maar iets wat er uit springt weet ik zo gauw niet te noemen. Wat is je gelukkigste moment geweest als IVN-er? Itty: Ik herinner me heel goed een nachtexcursie met kinderen. We gingen luisteren naar uilen, bij het licht van de volle maan. Nooit zal ik die kindergezichtjes in het maanlicht vergeten. We hebben geen uil gehoord, maar we hebben gedaan alsof. Uiteindelijk was iedereen er van overtuigd uilen gehoord te hebben.
5
Welke activiteiten mis je in onze afdeling? Suze: Ik mis een groep die zich bezig houdt met actief natuurbeheer, een groep van hakkers, zagers, trekkers, knotters en slepers. Door zo’n groep te vormen krijg je weer een heel andere groep mensen die actief wordt binnen het IVN. Ook op die manier kun je via de natuuringang mensen bewust maken van de leefomgeving. Itty: Ik mis jonge mensen in het IVN. Daarmee bedoel ik niet jeugd en jongeren, daar gaat het prima mee. We hebben de Groenlingen en de Zwammen. Maar daarna haakt men af. We missen 20ers en 30ers. De Groenlingen worden begeleid door relatief oude mensen. Suze: Die jonge mensen moeten we gaan zoeken in nieuwe wijken. Stel dat je als erelid een wens mag doen die door onze IVN afdeling binnen een jaar gerealiseerd moet worden. Wat zou je dan wensen? Itty: Een nieuwe tuingroep voor de inrichting en onderhoud van de tuin bij de Groenhof. ik wil graag ideeën delen met anderen, maar er zijn zo weinig gesprekspartners. De ontwikkeling in de tuingroep gaat in golfbewegingen. Eerst heb je een mooie groep en na enige tijd heb je nog maar een paar mensen over. Suze: Een paar mensen die persoonlijk contact leggen en onderhouden met de scholen. Daarmee bedoel ik dat die mensen bij herhaling persoonlijk naar de scholen gaan. Daartoe zouden we eens moeten informeren bij professionele NME centra om te bekijken wat er mogelijk is. Itty, heb jij nog een vraag aan Suze? Itty: Ik ben heel benieuwd hoe lang je je wilt blijven inzetten voor het IVN. Suze Hörchner
Suze: Doorgaan als actief IVNer hangt van een paar dingen af. Ten eerste moet je het IVN werk leuk blijven vinden. Als het geen voldoening geeft moet je stoppen. En verder moet je natuurlijk gezond blijven. Zo lang er geen opvolging is ben ik van plan om door te gaan. Suze, wat wil jij Itty vragen? Suze: Er is naast het IVN nog iets anders waar jij heel goed in bent, wat je heel leuk vindt en wat veel tijd vraagt: het maken van keramiek. Is er naast keramiek nog wel plaats voor het IVN? Itty: Ik ben vorig jaar geslaagd voor een 3-jarige keramiekopleiding. Ik ben ook aardig ingericht om keramiek te maken en cursussen te geven, o.a. kleien met kinderen. Dat kan tijdens schoolvakanties, of als leuk kinderpartijtje. Maar ik geef ook cursussen voor volwassenen.Daarnaast blijf ik nog wel actief bij de Groenlingen. Maar als mijn plaats ingenomen kan worden door een jonger iemand dan maak ik graag plaats. Suze en Itty, hartelijk dank voor dit interview.
6
Duurzaamheid, klimaat en behoud biodiversiteit: een kwestie van beschaving. Na de zeer teleurstellende uitkomst van de klimaattop eind 2009, lijkt er nu tijdens de eind oktober gehouden biodiversiteitstop in het Japanse Nagoya een optimistisch stemmend verdrag te zijn afgesloten voor het behoud van de biodiversiteit. Dit biedt hoop voor de vele dier- en plantensoorten die ernstig worden bedreigd. Voor het behoud van biodiversiteit is het mijn inziens net zo hard nodig het broeikaseffect terug te draaien. En ook omdat bij wereldwijd ongewijzigd milieubeleid uitputting van fossiele brandstoffen (steenkolen, olie, aardgas) en grondstoffen (ook uranium voor kernenergie!) binnen enkele decennia onvermijdelijk is zullen we nu echt moeten overschakelen naar een duurzame wijze van leven en consumeren. Nu al verbruiken we per jaar 40% meer dan de aarde aankan om niet uitgeput te raken.Werd in de jaren 60 door de club van Rome al gesteld dat het vijf voor twaalf was, door gebrek aan geloof in of het negeren van deze waarschuwingen, is het nu al lang 12 uur geweest! Gelukkig is er nog een toekomst, ook voor de komende generaties als we ons gedrag nu aanpassen aan wat de aarde aan kan. De wereldwijde discussie van klimaatsceptici die het IPCC (zie kader) ervan beschuldigden gesjoemeld te hebben met cijfers en gegevens in het klimaatrapport, heeft veel mensen aan het twijfelen gebracht of het allemaal met het klimaat wel zo’n vaart loopt. Zelfs nadat de betrouwbaarheid door een onafhankelijke wetenschappelijke commissie is aangetoond, lijkt ook het nieuwe kabinet de klimaatbedreigingen niet serieus te nemen. De minister voor Milieu is afgeschaft. Vele maatregelen ter behoud en bevordering van natuur, biodiversiteit en CO2 reduktie zijn ingetrokken. IPCC: International Panel on Climate Change: deze organisatie ordent alle gegevens van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van klimaatverandering.
In ons land, maar ook elders in de wereld, wordt veel geklaagd over de verruwing van de omgangsvormen en verharding van het sociale klimaat. In dat kader bezien is ook behoud van biodiversiteit, terugdringen van de klimaatopwarming en een duurzame productie en leefstijl een kwestie van beschaving.
Biodiversiteit al sinds 1700 achteruit In het tijdschrift van NVON (april 2010) las ik een interessant artikel naar aanleiding van de Christmas 1 lecture van het Darwincenter in Naturalis, ditmaal gehouden door Klaas van Egmond . Hij schetst hoe de stijging van de temperatuur op aarde is begonnen met de uitvinding van de stoommachine, het begin van de industriële revolutie 140 jaar geleden. De industriële revolutie veroorzaakte economische groei, maar ook een bevolkingsexplosie. De biodiversiteit ging al sinds 1700 achteruit, o.a. als gevolg van het kappen van bossen. In Nederland vooral voor de VOC-schepen. Maar het gebeurde en gebeurt nog steeds op alle continenten. Overal waar de welvaart groeit, gaat de natuur achteruit. Ecologie wordt omgezet in economie. Alleen het kappen van de bossen draagt al voor 15% bij aan het broeikaseffect. De ‘hockeystick’ curve van de CO2 uitstoot ( zie figuur 1) waar de discussie rond het klimaatrapport van het IPCC vooral om draaide heeft een grote bandbreedte. NVON: Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen.
1
Voorheen directeur van het Milieu- en Natuurplanbureau (nu Planbureau voor de Leefomgeving genoemd). Sinds 2008 faculteitshoogleraar bij de faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht (UU), met als opdracht 'Milieukunde, in het bijzonder veranderingen in aardse systemen'. Daarnaast is Van Egmond verantwoordelijk voor de coördinatie van het Focusgebied 'Earth and Sustainability', in het bijzonder het onderzoek binnen het thema 'Aarde en Klimaat'. Van Egmond is sinds 1995 als bijzonder hoogleraar Milieukunde verbonden aan de Universiteit Utrecht.
7
Figuur 1. bron: Wikipedia, Mathijs Romans
De vier verschillende scenario’s in de bandbreedte die het IPCC hanteert, zijn voorspellingen op grond van de waarden en normen die overheersen. Overheerst het ecologisch denken of het economisch denken? Is een maatschappij globaal of regionaal gericht? Globaal gericht uit zich bijvoorbeeld in het kopen van peultjes uit Namibië of rozen uit Kenia. Regionale gerichtheid komt neer op het inrichten van kleine lokale eenheden (transition towns) met hun eigen productie. Het wereldbeeld, de daarbij behorende waarden en normen (beschaving), dat wat we als samenleving belangrijk en van waarde vinden, heeft invloed op volgens welk scenario de toekomst zich ontwikkelt (zie figuur 2). Bijvoorbeeld: het wereldbeeld wordt bepaald door economische en globaliserende invloeden (linker onderkwadrant). In dit geval neemt het energieverbruik van fossiele brandstoffen en de CO2 uitstoot enorm toe. Fossiele brandstoffen raken op en er ontstaan toeleveringsproblemen (Poetin draait de gaskraan dicht). De olieprijs stijgt. Bij een ecologisch bepaald wereldbeeld is het energieverbruik veel minder.
8
Figuur 2. Vier scenario's voor de toekomstige bevolkingsgroei en energieverbruik volgens het IPCC. Bron: M.Domas, NVON, april 2010
Bij een globale en economische gerichtheid zal door toenemende welvaart ( meer kinderen overleven) en emancipatie van de vrouw (krijgen minder kinderen) door mondiale invloeden na een aanvankelijke groei ( tot ca 9 miljard) de wereldbevolking weer afnemen. In een regionaal en economisch georiënteerde samenleving vindt geen vermenging van culturen plaats en blijven veel vrouwen in hun oude rolpatroon van kinderen baren en opvoeden. Door de stijgende welvaart neemt echter ook de consumptie en het energieverbruik toe. Volgens het scenario rechtsonder in figuur 2 blijven de bevolking en consumptie en energieverbruik groeien tot het schip de wal keert. Door uitputting van de bodem en brandstoffen ontstaat er op den duur zowel een tekort aan voeding als aan energie, in eerste instantie in de derde wereldlanden. Dit zal leiden tot enorme migrantenstromen met alle problemen van dien. Over de visies op de toekomstige wereld is in het verleden al gepubliceerd: Our common future ( Brundtland, figuur 2, linker bovenkwadrant), Small is beautifull (Schumacher, rechter bovenkwadrant), De aarde is plat (Friedman, links onder) en Botsende beschavingen ( Huntington, rechts onder). Uit een interview onder duizenden Nederlanders blijken ook mensen onder te verdelen in vier groepen: geëngageerd, zakelijk, behoudend en hedonistisch. Analoog aan de vier scenario’s staan links boven in figuur 3 de mensen gericht op de ander (geëngageerd), rechts boven behoudende, rechtsonder risiconemende en links onder hard zakelijke types. Achter de toekomstbeelden ten aanzien van CO2 uitstoot en globale opwarming zitten in feite waardeoordelen over de samenleving. Mijns inziens geldt het zelfde voor de ontwikkelingen ten aanzien van de biodiversiteit. In onze tijd van het postmodernisme overheersen het kapitaal en de economie, maar is er ook een wat doorgeslagen individualisering (egocentrisme, egoïsme) en een dreigende trend richting nationalisering (regionalisering). Dit is zodanig doorgeslagen dat er niet alleen een economische crisis is ontstaan, maar – met nog veel meer impact voor de toekomst van ons en komende generaties- ook een klimaatcrisis en een enorm verlies aan biodiversiteit. De twintigste eeuw tot in het eerste decennium van deze eeuw paste onze beschaving het beste in het scenario in het linker onderkwadrant van figuur 2. Het was een tijdperk van globalisering en steeds maar groeiende economie, welvaart en consumentisme. Aangezien niet iedereen in gelijke mate van deze groeiende welvaart profiteerde leidde dat als reactie aanvankelijk tot collectivistische dictaturen als het fascisme en het communisme.
9
Figuur 3. Waardeoriëntatie van Nederlanders. Bron: M.Domas, NVON, april 2010
In feite hebben we momenteel een beschaving die steeds meer neigt naar het wereldbeeld uit het rechter onderkwadrant in figuur 2 met een neiging tot winstmaximalisering (nog steeds ondanks de financiële crisis!), nationalisme en egoïsme, angst voor vreemdelingen, anti-Islam klimaat en (Huntington) botsende beschavingen. De discussie over de valuta met China en de dreiging met een handelsembargo door de VS zijn hiervan een voorbeeld. En op kleinere schaal een recente uitspraak van Mark Rutte waarin hij iedere Nederlander uitnodigt om op de trampoline te klimmen en een sprong naar succes te maken. De goedgeschoolde Nederlander met een baan zal dat wel lukken. De pechvogel die dat niet lukt, is daar zelf verantwoordelijk voor en moet niet teveel meer op de overheid (samenleving) rekenen. Groei van de economie ( op korte termijn) en het maken van zoveel mogelijk winst (op korte termijn) krijgen prioriteit boven natuur en milieu ( en dus de winst op langere termijn). Wat kunnen we er zelf aan doen om in elk geval de klimaatcrisis en de crisis van de biodiversiteit te keren? De enige oplossing is, om het wat sleetse woord te gebruiken: duurzaamheid. Zoek uit op wat en waar u nog op uw energieverbruik kunt besparen en stel u een doel om komend jaar tenminste 10% te besparen. Zie ook het artikel op pagina xx en kijk verder op www.milieucwntraal.nl en www.thuisenergiebesparen.nl • • •
Neem zoveel mogelijk de fiets in plaats van de auto en bij grotere afstanden bus of trein. Gebruik zoveel mogelijk milieuvriendelijk geproduceerde produkten. Vervang een apparaat, meubel of ander produkt alleen als het niet meer te repareren is of erg veel energie verbruikt of vervuilt. (Een oude auto of koelkast is vaak uit milieu- en energieoogpunt juist minder vriendelijk dan een moderne auto of koelkast).
10
•
Eet zoveel mogelijk biologisch geteelde produkten en (als u het echt niet laten kunt) eet en drink alleen vlees, kaas eieren en melkprodukten van biologisch gehouden dieren.
Wil uw weten hoe duurzaam u leeft, bepaal dan uw ecologische voetstap (http://dier-en-natuur.infonu.nl/milieu, www.wwf-footprint.nl). Ida Marsman Literatuur: 1. Klimaatverandering als beschavingsprobleem, december 2009, Egmond, van K., Christmas Lecture Darwincenter, Naturalis; 2. Klimaat en beschaving, Domas, M., NVON april 2010 3. Vierde Klimaatrapport IPCC, februari 20007 4. Our Common Future, Brundtland, G.H., 1987 5. Small is beautifull, Schumacher, E.F., 1973 6. De aarde is plat, Friedman, T.L., 3e editie april 2009 7. The clash of Civilizations and the Remaking of World Order (1996). In het Nederlands verschenen als Botsende Beschavingen, cultuur en conflict in de 21ste eeuw (1997). Huntington, S.P.
11
De Groenlingen Iedere laatste zaterdag van de maand kun je ze, in de Groenhof of op locatie zien. WIE??? De Groenlingen, de jeugdafdeling van het IVN, afdeling Veenendaal / Rhenen. Elke maand hebben we een ander onderwerp waar we ons mee bezig houden. In november was het wel even griezelen voor een aantal kinderen want toen stonden de………… spinnen op het programma. Aan de orde kwam o.a. hoe zien spinnen eruit, de verkiezing van Miss Spin en we hebben met wol, prikkers en een kastanje een spin in het web gemaakt. Op 18 december gaan we een nestkastje in elkaar timmeren, horen en zien vergaat je, door al dat getimmer. Deze nestkastjes mogen de kinderen mee naar huis nemen om thuis op een geschikte plek op te hangen. En zo zit het jaar 2010 er al weer op. Wat gaat dat snel! We hebben ons, als leiding, alweer bezig gehouden met de maanden januari tot en met juni. Want in juni loopt ons seizoen af. Wat gaan we zoal in de eerste helft van 2011 doen? Op 29 januari hopen we weer te gaan werken in het bos. De kinderen moeten dan met de fiets naar de Groenhof komen. Op 26 februari blijven we in De Groenhof (spelletjes, en misschien kleien). Op 26 maart een voorjaarswandeling op Kwintelooyen (misschien zien we dan nog wel padden). Aan de ouders wordt dan gevraagd om de kinderen daar te brengen. 23 april (de zaterdag voor Pasen ) staat, hoe kan het ook anders, in het teken van eieren. 28 mei: op de fiets vanaf de Groenhof om een bezoek te brengen aan Diddersgoed. En dan de slotmorgen. Die is op 25 juni. Wat we dan doen, houden we nog even geheim !!!!! U ziet het: een gevarieerd programma. De leiding wil alle ouders hartelijk bedanken die in het afgelopen jaar ons geholpen hebben. Alle Groenlingen, groot of klein, wensen u fijne feestdagen toe en een heel gezond 2011. Martien Heijting
Teken voor de natuur Natuurmonumenten roept het kabinet en de Tweede Kamer op om te blijven investeren in de ecologische hoofdstructuur. Het netwerk van natuurgebieden staat flink onder druk nadat de nieuwe regering bekend maakte met alle aankopen te stoppen. Volgens de natuurorganisatie is dit groene netwerk absoluut nodig voor het herstel van de Nederlandse natuur. Stoppen met investeren betekent dat diersoorten zullen uitsterven, aldus Natuurmonumenten. Natuurmonumenten roept iedereen op tot actie en startte de petitie “teken voor de natuur”. Dus: onderteken de petitie op www.natuurmonumenten.nl/actie.
Handel illegaal gekapt hout in 2013 verboden De handel in illegaal gekapt hout is vanaf begin 2013 in Europa verboden. Houtimporteurs,maar ook houtproducenten in Europa zijn vanaf dat moment in overtreding als zij illegaal gekapt hout op de markt brengen. Lees meer op http://www.minlnv.nl/pls/portal/url/page/minlnv/actueel/nieuwsitem?p_news_item_id=2008840
12
IVN tekent convenant met Patrimonium woonstichting Op 6 oktober j.l ondertekenden directeur P.J. de Vrije van Patrimonium woonstichting en ondergetekende als voorzitter van IVN Veenendaal –Rhenen e.o., onder het toezicht oog van de de heer H. van der Maas, manager Bedrijfsdiensten (en vogelaar) en Coen Dijkers, trekker van het IVN Mussenproject, een convenant waarin zij het volgende afspraken. Woongebouwen en hun directe omgeving voor mensen bieden ook woongelegenheid voor vogels.Technische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben er toe geleid dat er wel voor mensen woongelegenheid aan de Veenendaalse woningvoorraad wordt toegevoegd, maar dit biedt vaak niet meer leefgelegenheid voor vogels. Hierdoor verschraalt de woonomgeving en woonbeleving. Patrimonium woonstichting wil dit tij keren. Hiertoe heeft zij op 26 maart 2010 een symposium “Stadsvogels in Veenendaal” georganiseerd en aangeboden aan het 25 jarige IVN VeenendaalRhenen e.o., als opstap voor het bereiken van hun doelstelling. Patrimonium woonstichting wil verder gaan. Zij wil zichzelf verplichten, met ondertekening van dit convenant, om bij nieuwbouw, herstructure-ring en grootschalige onderhoudsprojecten, inclusief omliggend groen, rekening te houden met de stadsvogels. Hiertoe worden in het programma van eisen bepalingen opgenomen, die verwijzen naar de door Vogelbescherming Nederland uitgebrachte checklist. Patrimonium woonstichting biedt IVN Veenendaal-Rhenen e.o. de contactmogelijkheden om met de huidige en toekomstige bewoners te praten over wat zij kunnen doen. Dit convenant is een uitvloeisel van het Mussenproject uit 2008. Hierbij waren de contacten ontstaan en werden verdere ideeën, zoals het symposium ‘Stadsvogels in Veenendaal’, geboren. Patrimonium woonstichting heeft hiermee weer eens bewezen dat zij erg vooruitstrevend is op het gebied van natuur en milieu. Zie ook items in onze jubileum fietstocht.
Patrimonium woonstichting; namens het IVN en natuurlijk de vogels: BEDANKT. Wij hopen ook met andere partijen, zoals projectontwikkelaars e.d. zulke overeenkomsten te sluiten. Wij zijn ons er van bewust dat wij door aansluiting te zoeken met het bedrijfsleven een wellicht nieuwe richting inslaan. Maar op deze manier hopen wij een verbetering van het stedelijk milieu beter verankerd te krijgen. Bert de Ruiter
13
Vacatures bij het IVN Momenteel hebben wij een groot aantal vacatures bij de IVN afdeling Veenendaal – Rhenen. Om er een aantal te noemen: • Coördinator Oeverzwaluwenwand • Coördinator Stadsvogels • Coördinator “Tuin bij de Groenhof” • Onderhoud van de “Tuin bij de Groenhof” • Beheerder promotiestand • Beheerder winkeltje • Schoolgids Niets voor u bij? Er zijn er nog meer. Ga voor deze en andere vacatures naar www.ivnveenendaal-rhenen.nl en klik in de linker kolom op “vacatures”.
Natuurcursus voor schoolgidsen/begeleiders De jeugd meer betrekken bij de natuur is een speerpunt van het IVN. De afdeling Veenendaal Rhenen levert daar graag een bijdrage aan. Momenteel zijn er zo’n 15 schoolgidsen vanuit de twee IVN scholenwerkgroepen actief gedurende een aantal weken in het najaar en in het voorjaar met het begeleiden van kinderen van de basisscholen in Veenendaal en Rhenen bij buitenlessen in de natuur. Om aan alle aanvragen te kunnen voldoen zijn wij op zoek naar nieuwe vrijwilligers. Daarom organiseert IVN Veenendaal - Rhenen samen met de afdeling Ede een natuurcursus voor schoolgidsen in 2011. Hebt u belangstelling voor de natuur, bent u graag buiten en vindt u het leuk met kinderen te werken, of kent u anderen (b.v. ouders, opa’s / oma’s) die dit leuk vinden meldt u zich dan aan of geef ons namen door van belangstellenden. De cursus start op 8 maart 2011 en bestaat uit 8 op de praktijk gerichte binnenlessen en een aantal buitenlessen. Naast het volgen van de buitenlessen is er ook gelegenheid om met meer ervaren schoolgidsen mee te lopen in voor - en najaar. De lessen zijn van 9.15 uur tot 11.30 uur op een dinsdagmorgen. De kosten bedragen inclusief lesmateriaal en consumpties en afhankelijk van het aantal deelnemers ongeveer € 30,Er wordt van uitgegaan dat de deelnemers lid zijn van het IVN of lid willen worden. Op dinsdag 15 februari is er een informatiemorgen in de Groenhof, Karel Fabritiusstraat 3, Veenendaal van 9.30 uur – 11.00 uur. U hebt vast wel eens de enthousiaste verhalen gehoord van kinderen die een les in het bos hebben gehad. De leerkracht verdeelt de klas in kleine groepjes die vervolgens met een gids op stap gaan. Gewapend met een IVN-excursietas met zoekkaarten, loeppotjes, verrekijkers etc., wordt een echte ontdekkingstocht van een uur gemaakt door een bos of natuurgebied in de buurt van de school. Tijdens de herfstwandeling wordt gekeken naar de verkleuring van de bladeren, de knoppen, de vertering van de bladeren, de paddestoelen, de bodemdiertjes, gallen en andere spectaculaire zaken. In het voorjaar worden slootexcursies georganiseerd of excursies naar bossen of andere natuurgebieden en wordt onder meer gekeken hoe de vogels weer actief zijn met hun kroost. Meer informatie: Voor Veenendaal: Jannie van der Linden, 0318 - 522583 Voor Rhenen, Elst en Achterberg: Bert Berg, 0318 - 472145 of 06 -14048655 Op dinsdag 15 februari is er een informatiemorgen in de Groenhof, Karel Fabritiusstraat 3, Veenendaal, van 9.30 uur – 11.00 uur. Bert Berg
14
Invloed van sneeuw, ijs en wind op de zintuigen Zou het er dit jaar dan eindelijk van komen: De Alvestêdetocht? Voor het tweede jaar op rij genieten velen van een strenge winter, een blijvertje vooralsnog. Er ligt al een maand sneeuw en veel straten en stoepen zijn ijsbanen, slecht tot niet begaanbaar voor fietsers en voetgangers. Noord-Nederland is ingesneeuwd en de treinen sporen niet best (maar dat laatste ligt niet enkel aan het weer). De Scholenwerkgroep heeft al twee weken het bomen zagen in het bos moeten uitstellen. De werkplek is onbereikbaar! Het is té riskant met groepen kinderen naar het bos te fietsen via de Cuneraweg of over het fietspad vanuit Veenendaal - West.
Bovenstaande dateert van januari 2010. Het Groene Blad zat al vol, vandaar dit uitstel. Inderdaad is het een lange, koude winter geworden. Helaas hoefde ik niet - samen met m’n zus - naar familie in Friesland om de Tocht der Tochten echt mee te beleven, zoals in 1985, 1986 en 1997. Niet naar de vroege start om een neefje aan te moedigen, niet door de weilanden naar het bruggetje van Bartlehiem, niet naar mijn vroegere woonplaats Dokkum waar ik in 1963 Reinier Paping in levende lijve over het ijs zag ploeteren… Tineke Wouda
Sneeuw Binnenshuis kunnen we horen of het sneeuwt of heeft gesneeuwd. Godfried Bomans schreef: “Een stad in diepe sneeuw, je bent op een plek waar lawaai hoort te zijn en het is er opeens doodstil”. Gelijk had hij: vooral vers gevallen, droge sneeuw werkt als een geluiddemper, omdat er veel lucht in zit. Scherpe of luide klanken worden als het ware opgeslorpt en niet weerkaatst. De witte wereld is dus ook heel stil, vol rust en kalmte. Een wandeling door de sneeuw geeft de ene keer een heel ander geluid dan de andere keer. Het geluid van voetstappen in de sneeuw hangt samen met de temperatuur. De toon is hoger naarmate de temperatuur lager is. Als de temperatuur boven het vriespunt ligt doen de voetstappen de sneeuw smelten. Vriest het meer dan 5 graden, dan wordt de sneeuw vrijwel geruisloos samengedrukt onder de voeten. Vriest het meer dan 12 graden, dan horen we de sneeuw kraken en knarsen. Het verband tussen de temperatuur en het geluid van voetstappen in de sneeuw is zo sterk dat een Russisch natuurkundige (Dobrowolski) na enkele weken oefenen in staat was, om uit het geluid van de sneeuw de temperatuur op twee graden nauwkeurig te schatten, ten minste als deze tussen de -2 en -20 graden lag.
15
Voor de Franse componist Claude Debussy was het geluid van de sneeuw een bron van inspiratie. In zijn prelude nummer 6 uit boek 1 met de titel Des pas sur la neige verklankt hij het geluid van voetstappen in de sneeuw. Zo rustig als de sneeuw bij Debussy klinkt zo wild gaat het er aan toe bij Franz Liszt, die in zijn Chasse neige een heuse sneeuwjacht uit de piano tevoorschijn wist te toveren. De pianoklanken suggereren wervelende sneeuw en op een gegeven moment ook onweer, in schril contrast met de stille wereld van de sneeuw.
Rivierijs Op rivieren vormt zich bij luchttemperaturen onder nul later ijs dan op stilstaande wateren. Niet alleen de sterke stroming maar ook aanvoer van relatief warm grondwater uit zuidelijke streken gaat ijsvorming tegen. Het aangevoerde water dat één etmaal door Nederland stroomt, krijgt bovendien weinig kans om af te koelen. Bij aanhoudende vorst ontstaat ook in onze rivieren ijs, eerst in de vorm van ijsnaalden. Op ondiepe plaatsen hechten de ijsnaalden aan de bodem en vormen ze plaatjes ijs gemengd met rivierzand of grind, grondijs genoemd. Langzaam verschijnen schollen die met de stroming meedrijven (drijfijs) en dagelijks groeien. Door botsingen worden de ijsschollen rond en lijken op pannenkoeken. Wind en stroming kunnen de pannenkoekjes verbrijzelen, maar uiteindelijk vriezen ze aaneen tot één ijsplaat. Vast ijs verschijnt op de rivieren ongeveer 4 tot 8 dagen na het eerste drijfijs. Het ijs zet zich doorgaans eerst vast bij Vreeswijk (oude kern Nieuwegein) en Gorinchem. Vervolgens groeit het vaste ijsdek stroomopwaarts met zo’n 20 km per etmaal. Het grootste aantal dagen met vast rivierijs telde de winter van 1947: Nederrijn en Lek waren 64 dagen bevroren, terwijl de Waal 39 dagen dichtzat.
Kansen op een witte kerst Een witte kerst is in ons land een zeldzaamheid. Voor de statistiek moet er dan op beide dagen e sneeuw liggen. In de 20 eeuw is dat zeven keer voorgekomen. De laatste keer in 1981 met 20 cm e sneeuw in het midden van ons land. Uit historische gegevens blijkt dat in de 17 eeuw 16 keer, in de e e 18 eeuw ongeveer 19 keer en in de 19 eeuw naar schatting ook 16 keer een witte kerst in ons land voorkwam, meer dan twee keer zo vaak als in de afgelopen eeuw dus. Opmerkelijk is dat het juist rond kerst vaak zachter wordt, ook “kerstdooiweer” genoemd. In 1977 was de avond voor kerst met 15 à 16 graden zelfs voorjaarsachtig. Meestal ligt de kersttemperatuur tussen de 5 en 10 graden. In de honderd jaar sinds 1900 werd het in De Bilt op eerste kerstdag negen keer warmer. Kerstdagen met vorst zijn in de minderheid: in honderd jaar bleef het hier op eerste kerstdag tien keer de hele dag vriezen, terwijl tweede kerstdag 14 maal zo’n ijsdag was.
Beestenweer Dieren reageren op veranderingen in het weer waar wij mensen, als we geen meetinstrumenten gebruiken, geen weet van hebben. Weerprikkels voor dieren zijn veranderingen in vochtigheid, temperatuur, luchtdruk, wind en onweer. Als er ander weer op komst is veranderen deze grootheden vaak van tevoren. De dieren reageren hierop zodat ze er rekening mee kunnen houden bij de zorg voor hun voedsel of om levensgevaar te vermijden. Uit het gedrag van dieren kan daardoor soms een primitieve weersvoorspelling worden afgeleid. “Vliegen de zwaluwen hoog dan is het weer schoon en droog, vliegen ze laag, regen voor vandaag”. Een heel betrouwbare weerspreuk, die goed verklaarbaar is. Bij mooi weer zijn er opwaartse bewegingen in de lucht (thermiek) die de insecten mee omhoog nemen. De zwaluwen moeten het dan ook hogerop zoeken om aan voedsel te komen. Bij somber en nat weer blijven de insecten lager en vliegen de zwaluwen ook lager. Als kippen, koeien of schapen niet gaan schuilen voor de regen dan duurt de bui meestal niet lang. Vissen komen bij mooi weer naar boven omdat het zuurstofgehalte onder die omstandigheden afneemt.
Biologische windschaal Veel dieren vertonen een specifiek gedrag afhankelijk van weer en wind. Op basis daarvan bestaat er een biologische windschaal die het gedrag van dieren beschrijft volgens de schaal van Beaufort. Bij zwakke wind (windkracht 1 of 2) vliegen de bladluizen en zweven jonge spinnen aan herfstdraden. Spinnen voorspellen goed weer wanneer ze een groot web weven. Bij windkracht 3 verplaatsen spinnen, luizen en sprinkhanen zich
16
niet meer en bij 4 Beaufort blijven ook de kevers aan de grond. Windkracht 5 is voor bijna alle vliegende insecten te veel, behalve voor horzels, nachtvlinders en bijen. De nachtelijke vogeltrek stopt dan ook. Bij windkracht 6 stoppen de nachtvlinders en bijen ook en wagen zich nog maar weinig vogels in de lucht. Windkracht 7 is aanleiding voor kleine vogels om een schuilplaats te zoeken en bij kracht 8 zijn er nauwelijks nog vogels in de lucht. Als het stormt (kracht 9), zien we alleen nog zwaluwen of eenden vliegen en in een zware storm (kracht 10) blijven alle vogels aan de grond.
Biometeorologie en de föhn De studie naar de invloed van het weer op de gezondheid van de mens heet biometeorologie. Vooral in de bergachtige gebieden zijn er enorme variaties in het weer in korte tijd, waar onze gezondheid moeite mee kan hebben. Het bekendste voorbeeld is de föhn, een warme droge wind die op gemiddeld 33 dagen per jaar voorkomt aan de noordzijde van de Alpen. Op die dagen resulteren de gevolgen voor de gezondheid in een schrikbarende toename van het aantal verkeersongelukken. Uit onderzoek blijkt dat deze verschijnselen verband houden met trillingen op het gehoororgaan, waardoor het zenuwstelsel wordt geprikkeld, wat leidt tot een scala aan klachten zoals hoofdpijn, verhoogde bloeddruk, duizeligheid en een geringer concentratievermogen. Daarom worden in deze gebieden speciale bioweerberichten gegeven. Het bioweer krijgt in Nederland aandacht in de periode waarin grassen in bloei staan. Wij hebben dan de hooikoortsberichten.
Gevoelstemperatuur In de wind kan het een stuk kouder aanvoelen dan uit de wind. Dit verschijnsel heet “windchill”. We kunnen dit warmteverlies uitdrukken in een soort gevoelswaarde van de temperatuur. We noemen dit ook wel gevoelstemperatuur. Deze is niet te meten met een thermometer. Voor de berekening daarvan wordt gebruik gemaakt van de formule die de Amerikaanse textielfabrikant Robert Steadman heeft ontwikkeld. Zijn berekening is gebaseerd op het evenwicht tussen warmteverlies en warmteproductie van een gezond persoon. Hij gaat ervan uit dat de kleding is aangepast aan de weersomstandigheden en dat de persoon in de buitenlucht wandelt met een snelheid van 5 kilometer per uur. In zijn berekening betrekt hij ook gegevens over zonnestraling, windsnelheid en luchtvochtigheid. Een wandelaar zal een paar graden vorst bij windkracht 3 als enkele graden kouder ervaren, maar bij een stormachtige wind 10 graden kouder. Uitzonderlijk was de situatie op 14 en 15 januari 1987, toen het overdag 10 tot 13 graden vroor bij een stormachtige oostenwind. De gevoelstemperaturen lagen toen 30 tot 33 graden onder nul. Vanaf een gevoelstemperatuur van -15 graden bestaat er gevaar voor bevriezing van de blote huid. Uit: De Groene Opkikker / IVN Woerden 2009-4 (Nelly Pot) Bronnen: KNMI en NOS teletekst Foto’s: Tineke Wouda
17
Wereldwijde beweging 10:10 Het bestuur van de IVN afdeling Veenendaal - Rhenen e.o. heeft besloten om zich aan te sluiten bij de wereldwijde beweging 10:10. Deze beweging streeft naar een 10 % verminderde uitstoot van CO2, en wel op persoon, bedrijf- of organisatieniveau. Drie andere IVN afdelingen hebben zich al eerder aangesloten. De internetsite van deze beweging is www.1010nl.org.
Voor onze afdeling betekent meedoen dat wij onze uiterste best zullen doen om het elektriciteit en gasverbruik in de Groenhof in 2010 te verminderen met 10 % ten opzichte van 2009. 3
In De Groenhof hebben wij in 2009 4.005 kWh aan elektriciteit en 4.797 m gas verbruikt. In 2010 streven we ernaar om het verbruik met 10 % te verminderen. Dat betekent een verbruik van 3 maximaal 3.604 kWh aan elektriciteit en 4.317 m gas. Dit doen wij door: • het wekelijkse verbruik te noteren en in een grafiek te laten zien; • alleen die verlichting te gebruiken die je nodig heb zonder jezelf tekort te doen; • alle elektrische apparaten helemaal uit te schakelen wanneer je die niet nodig heb zoals boiler, computers, koelkast; • alle thermostaatkranen te voorzien van een rode streep (bij gebruik van de ruimte) en van een groene streep (bij onbezette tijden); • de thermostaatkranen op de groene streep terug te zetten wanneer je een ruimte verlaat; • de CV pomp op automatisch te zetten, dus niet het hele jaar 24 uur per laten draaien. Zelf kun je ook meedoen met dit prachtige initiatief, en wel thuis, of met je school, sportvereniging, familie, buren of bedrijf. Je kunt je direct aanmelden via www.1010nl.org. Tienduizenden zijn je al voorgegaan. Waar kun je precies 10 % op besparen? Er zijn vier kerngebieden. En het helpt enorm als je zelf, wekelijks, de meterstanden opneemt en bijvoorbeeld vastleg in een MSExcel werkblad. Deze kun je downloaden van onze website www.ivnveenendaal-rhenen.nl.
Elektriciteit Jouw stroomleverancier zal het jaarverbruik laten weten. Trek daar 10 % vanaf en je weet welk verbruik je niet wilt overschrijden in het volgende jaar.
18
Fossiele brandstoffen Voor onze leden en donateurs lezers betreft dit voornamelijk het gasverbruik voor verwarming en koken. Ook in dit geval zal jouw gasleverancier het jaarverbruik laten weten. Trek daar 10 % vanaf en je weet welk verbruik je niet wilt overschrijden in het volgende jaar.
Voertuigbrandstoffen (exclusief openbaar vervoer en taxi’s) Enerzijds: “laat de auto eens staan!” . Feit is dat de niet gereden kilometers de grootste CO2-besparing vormen. Alternatieven kunnen zijn: fiets, openbaar vervoer of buurtauto. Anderzijds: vele auto- of brommerkilometers zijn, in onze maatschappij, niet eenvoudig te vermijden. Daar heeft “Het nieuwe rijden” een tip voor: www.hetnieuwerijden.nl. Ons IVN-lid Francis van der Linden zat tweemaal bij de 10 “Zuinigste rijders van Nederland”, dus hij weet van wanten.
Vliegreizen In hoever onze leden en donateurs hier 10 % op kunnen verminderen valt te bezien.
Doe mee Het probleem van de klimaatverandering is de grootste uitdaging van deze tijd. Je kunt je er machteloos bij voelen. Echter, wij kunnen samen een behoorlijk gewicht in de schaal leggen. 10:10 roept iedereen op, direct, effectief en haalbare actie te ondernemen. Want het is werkelijk waar: iedere stap telt! We moeten niet blijven praten, maar gewoon allemaal zelf aan de slag gaan. En juist deze 10:10 actie spreekt ons aan. Niet praten maar doen! 10 % besparen klinkt ambitieus, maar het is haalbaar voor iedereen. Vaak is het makkelijker dan je denkt. Het succes van 10:10 hangt af van ons allemaal. Wetenschappers zeggen dat we hier nu mee moeten beginnen, willen wij (en generaties na ons) een toekomst tegemoet gaan. Het gaat ons immers allemaal aan. Dus, doe mee en betrek je vrienden, familie en iedereen die je kent. De 10:10 website biedt je alle tools om deze boodschap te verspreiden.
Het is tijd voor 10:10! Doe mee, iedere stap telt! Francis van der Linden en Jan van ‘t Veer
19
NL in Beeld De laatste decennia is er erg veel veranderd in het Nederlandse landschap en de volgende decennia zal dat proces zich nog sneller voltrekken. Die verandering is een autonoom proces. Het is de resultante van de invloeden van economische activiteiten op hun omgeving. Er worden wegen aangelegd, Vinex-wijken gebouwd en het gras wordt steeds vroeger gemaaid, terwijl veel koeien meer in de stal dan in de wei verblijven. Een deel van die veranderingen kun je door vergelijking van topografische kaarten en door statistieken vaststellen. Maar een belangrijk deel van die veranderingen krijg je zo niet helder. Je kunt die veranderingen vastleggen door het landschap met enige regelmaat te fotograferen. Streetview van Google fotografeert op grote schaal, maar die opnamen betreffen niet het landschap, maar de zijkant van verharde wegen. Voor kleinere gebieden heeft men meermalen foto’s over een langere periode gemaakt. Als je die foto’s ziet, dringt pas goed tot je door hoe snel die veranderingen zich voltrekken. Die veranderingen hebben grote invloed op het voorkomen van planten en dieren.
Daarom heeft de stichting Saxifraga (www.saxifraga.nl) besloten om het project NL in Beeld te starten. De bedoeling is om van elk kilometerhok in Nederland ten minste drie foto’s te maken volgens een gestandaardiseerde methode. Deze verzameling foto’s zal het mogelijk maken om kwantitatief vast te stellen hoe het Nederlandse landschap er nu uit ziet. Als zo’n project over tien of twintig jaar wordt herhaald, is de ontwikkeling van de veranderingen in principe eenvoudig te analyseren. Bovendien kan iedereen zien hoe Nederland er nu uit ziet. Het project is overlegd met SOVON en De Vlinderstichting. Zij willen op dit punt samenwerken met Saxifraga, zodat het gezamenlijke materiaal voor een analyse van het landschap voor een eventuele volgende verspreidingsatlas kan worden gebruikt. Alle foto’s worden overigens op een website geplaatst en zijn voor iedereen toegankelijk en vrij te gebruiken. Het gaat hier om een groot project, dat alleen met de hulp van veel fotografen uitvoerbaar is. Fotograferen is populairder dan ooit. Wij gaan er dan ook van uit, dat het mogelijk moet zijn om enkele honderden fotografen in Nederland te enthousiasmeren om mee te doen aan dit project. In dat geval zal na verloop van enkele jaren het project uitgevoerd zijn. Iedereen die een camera kan hanteren, kan aan dit project meedoen. We hebben een protocol opgesteld en er zijn digitale topografische kaarten van 1 : 25.000 beschikbaar. Als je je uitgedaagd voelt om aan dit baanbrekende project mee te doen, kun je een mailtje sturen naar
[email protected] Jan van der Straaten Stichting Saxifraga
20
Wandelaars gezocht !!! Voelt u het ook wel eens kriebelen om de wandelschoenen aan te trekken en een lekker stuk te lopen en dan niet bij elk plantje of fotogeniek plekje stil te blijven staan? Wij, Maja Stavleu en Dorthy Reijn wel. Hierbij willen we een ieder (IVN-lid of niet IVN-lid) uitnodigen om eens een zaterdagmorgen met ons mee te lopen. We hebben een drietal wandelingen gepland: 1. Op 26 februari 2011 lopen we van Leersum naar Doorn, ongeveer 11 km, een wandeling waarin we achtereenvolgens de Donderberg, de Darthuizerberg, de Ruiterberg en de Doornse Kaap bedwingen. Deze wandeling gaan we met het openbaar vervoer naar het startpunt. We vertrekken vanaf station Veenendaal Centrum met bus 81 naar Leersum. Afhankelijk van de dan geldende dienstregeling vertrekken we rond 9.30 uur. 2. Op 2 april 2011 lopen we van Otterlo naar Wolfheze, ongeveer 15 km, over Planken Wambuis, een uitgestrekt natuurgebied met bossen en heidevelden. Bij deze wandeling gaan we met auto's naar het beginpunt. 3. Op 21 mei 2011 lopen we in de Millingerwaard (ten Oosten van Nijmegen), ongeveer 15 km. Nadere informatie volgt. Praktisch: • Aanmelden kan tot de donderdag voor de wandeling bij Dorthy,
[email protected] of bij Maja,
[email protected]. (Vergeet het niet in de agenda te zetten als u zich vroegtijdig aanmeldt.) • Meenemen: lunchpakket/drinken/regenkleding. Geld en/of ov chipkaart. • Meerijders betalen mee aan de benzinekosten. • Bij zeer slechte weersverwachting gaat de wandeling niet door, u krijgt dan bericht per mail. Dorthy Reijn en Maja Stavleu
21
