VAK : NATUURONDERWIJS DATUM: WOENSDAG 22 JULI 2009 TIJD : 09.15 – 10.00 UUR
DRUGS
3 Bekijk de afbeelding.
1 In het antwoord staan enkele gegevens over cocaïne en marihuana. Op welke regel zijn alle gegevens juist? soort drugs herkomst A B C D
cocaïne marihuana cocaïne marihuana
papaverplant hennepplant cocaplant papaverplant
legaal illegaal X X X X
2 Meneer R. zit met zijn vrienden in een bar alcohol te drinken. Als hij later thuiskomt, begint hij zijn vrouw en kinderen uit te schelden en stoelen omver te gooien. Alcohol heeft dus invloed op het gedrag van mensen. Meneer R. wordt er … van. Wat moet er worden ingevuld? A B C D
agressief onverschillig opgewekt sterker
Op de afbeelding zie je dat men in plaats van te roken kan kiezen voor fruit eten en aan sport doen. Als men gezond wil leven, kan men behalve wat er op het plaatje te zien is, ook kiezen voor… A B C D
een fles bier. een portie patat. een snoepje. een glas water.
4
De moeder van Joran denkt dat haar zoon verslaafd is aan marihuana, want hij klaagt de laatste tijd over droge keel en hartkloppingen. Hij heeft steeds erge honger en is vaak dorstig. Gistermiddag voelde hij zich na het eten van een flinke maaltijd zo slecht, dat hij overgaf (braakte). Ook heeft zij opgemerkt dat hij’s nachts soms angstig wakker schrikt. Hoeveel van de onderstreepte zinsdelen zijn kenmerken van marihuanaverslaving? A B C D
3 4 5 6
De juf vraagt aan twee leerlingen om drie activiteiten te noemen. Kimberly zegt: - een brief schrijven - vaat afwassen - schommelen Vinod zegt:
- in de schooltuin werken - televisie kijken - een wond behandelen
Wie heeft drie activiteiten genoemd waarbij het lichaam brandstof verbruikt? A B C D
alleen Kimberly alleen Vinod Kimberly en Vinod geen van beide
VOEDING 8
5 Spencer is lusteloos en wordt snel moe. Hij heeft zelfs geen zin in voetballen. De dokter geeft na onderzoek aan dat de voeding van Spencer meer … moet hebben.
olie en vetten pesi en noten fruit
Wat moet er worden ingevuld? A B C D
groenten
vitamine A vitamine C ijzer kalk
meelproducten voedselpiramide met voedingsmiddelen
6 Voedsel conserveren is: het voedsel… 1. lang in een kast bewaren. 2. koken en bewaren. 3. bewerken zodat het lang bewaard kan worden. Voor deze beweringen geldt: A B C D
dierlijk voedsel
In welke vakken komen voedingsmiddelen voor die vitamine B en kalk bevatten? In de vakken … A B C D
1, 3 en 4 2, 4 en 5 2, 3, 4 en 5 1, 2, 3, 4 en 5
Alleen 1 is juist. Alleen 2 is juist. alleen 3 is juist. 1, 2 en 3 zijn juist.
7
9
Enkele gewoonten die iets te maken hebben met het gebit zijn:
Drie momenten van een eicel in het lichaam van de vrouw zijn:
1. 2. 3. 4. 5.
1. de eicel rijpt in de eierstok; 2. de rijpe eicel komt terecht in de eileiders; 3. de rijpe eicel komt in de baarmoeder terecht.
Elke dag snoepen; Naar de tandarts gaan voor controle; Poetsen vóór het slapen gaan; Elkaars tandenborstel gebruiken; Het gebit regelmatig flossen.( schoonmaken met tandgaren)
Welke van deze gewoonten zijn goed voor het gebit? A B C D
1, 2 en 3 1, 4 en 5 2, 3 en 5 3, 4 en 5
Bevruchting van de eicel kan plaatsvinden op moment … A B C D
1. 2. 3. 1, 2 en 3. 13
10
Voor de groei van de baby in de baarmoeder zijn er verschillende voedingsstoffen nodig.
Welke maaltijd zal een vegetariër niet eten?
Deze stoffen krijgt de ongeboren baby ...
A B C D
A B C D
gestoofde black-eye pesi moksi-alesi met warme vis pitjel met pindasaus tahoe met gropesi (tjapar)
met de moedermelk. uit het vruchtwater. uit het vruchtwater en via de navelstreng. door de placenta via de navelstreng. 14
VOORTPLANTING 1
11 2
De pil is een voorbehoedmiddel. In de pil zitten stoffen die ervoor zorgen dat ... 3
A een bevruchte eicel niet meer kan groeien. B een rijp geworden eicel in de eierstok doodgaat. C er geen rijpe eicel meer in de eileider komt. D er geen zaadcellen in de baarmoeder terechtkomen.
In de tekening zie je een opengesneden bloem. Hoe heten de genummerde delen?
A B C D
12
1
2
3
meeldraad stamper stamper vruchtbeginsel
stamper meeldraad vruchtbeginsel meeldraad
vruchtbeginsel vruchtbeginsel meeldraad stamper
HEELAL
15
De zon, de maan en de aarde zijn hemellichamen. Van twee hemellichamen worden eigenschappen gegeven:
Twee eigenschappen van een satelliet zijn: 1. deze beweegt in dezelfde richting als de aarde. 2. deze beweegt met dezelfde snelheid als de aarde.
- Hemellichaam I heeft een bolvorm en weerkaatst licht.
De satelliet die deze twee eigenschappen heeft, is een … A B C D
- Hemellichaam II heeft een bolvorm en geeft licht.
communicatiesatelliet. navigatiesatelliet. observatiesatelliet. weersatelliet.
hemellichaam I is … A B C D
de maan de zon de aarde de aarde
hemellichaam II is… de aarde de aarde de zon de maan
16 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bekijk de foto
17
2
Een foto geeft geen stereobeeld. Toch kun je schatten wat dichtbij of ver weg staat. Welke bewering over deze foto is dan juist? A B C D
Mast 2 is evenver weg als mast 3. Mast 3 is verder dan mast 1. Verkeersbord 4 is dichterbij dan verkeersbord 5. De verkeersborden 4 en 5 zijn evenver weg. ENERGIE
18 Bekijk de tekeningen. 1
2
Maira schommelt in de speeltuin. Op welke tekening is de zwaartekrachtenergie van Maira het kleinst? Welke energie-omzettingen vinden er plaats in de tekeningen 1 en 2? zwaartekrachtenergie het kleinst in tekening A B C D
1 2 1 2
energieomzetting in tekening 1 beweging zwaartekrachtenergie beweging zwaartekrachtenergie zwaartekrachtenergie beweging zwaartekrachtenergie beweging
energieomzetting in tekening 2 zwaartekrachtenergie beweging zwaartekrachtenergie beweging beweging zwaartekrachtenergie beweging zwaartekrachtenergie
betekent: wordt omgezet in ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
19 Enkele onderdelen van de Brokopondo waterkrachtcentrale zijn:
Bekijk de tekening goed.
1. de drukbuis; 2. de schoepen; 3. de omleidopeningen; 4. de draadwindingen.
1 3
Welk onderdeel gaat ronddraaien door het water uit het stuwmeer? Waar ontstaat er hierdoor elektrische stroom?
2 Welk deel brengt de magneet van de fietsdynamo in beweging? Vanuit welk deel gaat de stroom via een koperen draad naar het fietslampje? de magneet komt de stroom gaat naar in beweging door … het lampje vanuit … A B C D
1 2 1 2
2 3 3 2 20
onderdeel … gaat ronddraaien A B C D
elektrische stroom ontstaat in …
1 1 2 2
3 4 3 4
MILIEU
21 Het milieu wordt op verschillende manieren vervuild. Bekijk de tekening goed.
nummers 1 tot en met 4. De pijltjes met dezelfde nummers vormen elk een voedselketen, waarvan er één fout is. mens
kat 3
1
2
4
vogel 3
kip
2
3
4
rups
kakkerlak 1
4
2
rijst
bladeren
Welke voedselketen is fout? A B C D Welke soorten milieuvervuiling zie je op deze tekening? A B C D
alleen luchtvervuiling alleen watervervuiling alleen lucht- en watervervuiling lucht-, water- en bodemvervuiling
1 2 3 4 24
Joshua vult vier evengrote glazen met water. Hij doet in… glas 1 een theelepel fijn zand. glas 2 een theelepel witte suiker. glas 3 een theelepel kleursel. glas 4 een theelepel meel. Hij roert flink door elk glas.
22 De bitawiwiriplantjes in de schooltuin blijken aangetast te zijn door luizen. De leerlingen willen dit probleem aanpakken. Op welke manier kunnen zij de luizen het beste bestrijden?
De stof zal hierna bezinken in de glazen… A B C D
1 en 3. 2 en 4. 2 en 3. 1 en 4.
A De plantjes behandelen met zoutwater. B De aangetaste bladeren verwijderen en verbranden. C De aangetaste bladeren met zeepwater bespuiten. D De luizen van de bladeren weghalen en dooddrukken.
23 Deze voedselweb bestaat uit vier voedselketens die zijn aangegeven met de
25 In een schooltuin te Moengo zijn leerlingen en de meester bezig met de volgende activiteiten:
1. oker en antroewa oogsten om te verkopen; 2. rotte vruchten en oude planten in de vuilniston doen; 3. droge bladeren en onkruid in een kuil harken en daarna verbranden; 4. bedden omspitten met kippenmest; 5. De schone bedden natmaken en daarop tomaten en sopropo uitzaaien. Welke activiteiten onderbreken de kringloop van de voedingsstoffen in die schooltuin? A B C D
alleen 1 en 5 alleen 3 en 4 alleen 1, 2 en 3 alleen 2, 4 en 5
I
Het hart is een holle spier die het bloed rondpompt door de bloedvaten.
II Het hart reageert op gevoelens zoals angst en verdriet. Van deze beweringen: A B C D
is alleen I juist. is alleen II juist. zijn I en II beide juist. zijn I en II beide onjuist. 29
SORTEREN 26 Welke van de niet-bloeiende planten wordt door waterdieren gegeten? A B C D
Twee beweringen over het hart zijn:
algen mossen schimmels varens
Tijdens de natuuronderwijsles schrijft de juf de volgende vraag over de spijsvertering op het bord: “Wat is verteren en waar vindt dat
plaats?” Hier volgen de antwoorden van drie leerlingen: Aniel : Verteren is het voedsel waterig maken. Dat gebeurt alleen in de mond en in de maag
27 In onderstaande situaties spelen bacteriën of virussen een rol. 1. Nadat mijn broer de griep had, werd ook ik ziek. 2. Na enkele uren was de heerlijke bamie verzuurd. 3. Door onbeschermde sex kan je uiteindelijk AIDS krijgen. 4. Als jij je tanden niet regelmatig poetst, krijg je tandplak. In welke situaties spelen bacteriën een rol? A B C D
alleen in 1 en 3 alleen 2 en 3 alleen 2 en 4 in 3 en 4 HART / SPIJSVERTERING 28
Sharief : Verteren is het voedsel oplosbaar maken. Het gebeurt in de mond, de maag en in de dunne darm. Savitrie: Verteren is het voedsel fijn maken. Dat gebeurt alleen in de mond. Wie heeft de vraag goed beantwoord? A B C D
Aniel Savitrie Sharief geen van de drie leerlingen
MALARIA 30 Een groep vogelonderzoekers gaat voor twee weken naar het binnenland.
Ze nemen onder andere het volgende mee: 1. 2. 3. 4. 5.
klamboe’s; calpol tabletten; flit en muskietenkaars; schoon drinkwater; anti-malaria tabletten.
De oorsmeer zorgt ervoor dat het trommelvlies ...
Welke van deze middelen kunnen hun beschermen tegen malaria? A B C D
alleen 1, 3 en 5 alleen 2, 4 en 5 alleen 1, 2, 4 en 5 1, 2, 3, 4 en 5
Welk deel van het gehoororgaan kan schade oplopen als je vaak gebruik maakt van deze lijnbussen?
Rachels ouders zijn niet thuis. Haar broertje heeft afwaszeep gedronken. Wat moet Rachel het eerst doen? Zij moet … haar broertje naar de dokter brengen. haar ouders bellen. haar broertje een glas melk laten drinken. de zeepfles weggooien. 32 Op een afdeling in een winkel hangt het volgende bord.
Wat betekent dit symbool? Welke stoffen zullen op die afdeling verkrijgbaar zijn? betekenis symbool bestrijdingsmiddelen ontvlambare stoffen bestrijdingsmiddelen ontvlambare stoffen
altijd vochtig en warm blijft. wordt beschermd tegen harde geluiden. wordt beschermd tegen water en vuil. zacht en soepel wordt gehouden.
De luide muziek in de lijnbussen is schadelijk voor het gehoor.
31
A B C D
A B C D
34
VEILIGHEID
A B C D
In de gehoorgang zijn er oorsmeerkliertjes, die oorsmeer afscheiden.
stoffen chloor, pine oil, luchtverfrissers olieverf, terpetine, thinner medicijnen, pleisters, alcolade endrine, gramoxone, rattengif
ZINTUIGEN 33
A B C D
de gehoorgang de oorschelp de oorsmeerkliertjes het trommelvlies 35
Elk zintuig heeft zijn eigen taak. Welk taak hoort niet bij het zintuig dat ernaast staat?
A B C D
taak
zintuig
horen praten ruiken voelen
het oor de tong de neus de huid
