V ZKT GENDERGEVOELIGE BELEIDSMAKERS

M/V ZKT GENDERGEVOELIGE BELEIDSMAKERS

INHOUD INLEIDING Emancipatie een voorbijgestreefd doel? Voor wie is deze brochure? Hoe gebruikt u deze brochure? Basismateriaal voor de brochure Enkele begrippen Gender Gender mainstreaming Diversiteit Gelijkheid, gelijkwaardigheid, gelijke kansen en emancipatie EEN GENDERGEVOELIG BELEID 1. Begrijp uw omgeving - omgevingsanalyse 1.1. Wie is ‘de bevolking’: stakeholder analyse 1.2. Hoe zit het met M/V: genderanalyse 1.3. Argumenteer met cijfers: genderstatistieken 1.3.1. Zoek de verschillen: pluis de bestaande statistieken uit 1.3.2. Verzamel zelf cijfers: hoe maakt u genderstatistieken? 1.3.3. Maak deze gegevens zichtbaar in alle beleidsdocumenten 2. Maak beleidskeuzes 3. Beleidsuitvoering en monitoring 4. Evaluatie en feedback

3-4 5 5 6 7 7 8 9 9 - 10 10 - 11 11 12 12 - 13 14 - 19 20 20 21 22 - 25 26 27 - 28

INLEIDING... Als schepen voor emancipatie, maar zeker ook als vrouw, merk ik elke dag opnieuw dat vrouwen en mannen nog steeds geen gelijke kansen hebben op alle domeinen. Toegegeven, er is ontzettend veel bereikt de laatste 20 jaar, maar er is nog een lange weg te gaan. Dat dit zo is, tracht ik net in dit boekje aan te tonen.

Maar laat ons niet bij de pakken blijven zitten, we kunnen er iets aan doen. Emancipatie mag echter niet op zichzelf staan. Ik wil streven naar een inclusief beleid waar binnen elk beleidsdomein aandacht wordt besteed aan het gelijkekansenaspect.

Met deze publicatie wil ik ernaar streven dat eenieder die in deze stad verantwoordelijkheid draagt, ook oog krijgt voor het aspect ‘gender’. En geloof me, het is een boeiend aspect!

CHANTAL PAUWELS Schepen voor emancipatie

3 > M/V zkt GENDERGEVOELIGE BELEIDSMAKERS

Emancipatie een voorbijgestreefd doel? Vindt u emancipatie een voorbijgestreefd doel? Dan weet u misschien niet

Wist u dat in Antwerpen het klassieke gezinstype, nl. man en vrouw

dat anno 2006 vrouwen bijna dubbel zoveel tijd aan huishoudelijke taken

met kinderen, slechts 1/5 van alle huishoudtypes uitmaakt?

besteden dan mannen.

De tijd van de dolle mina’s mag dan wel voorbij zijn, een verschillende

Vindt u dat jongens en meisjes dezelfde kansen hebben in het onderwijs?

bejegening van mannen en vrouwen en ongelijke kansen voor de twee

Waarom vinden we dan maar 7% vrouwelijke professoren aan de univer-

groepen zijn nog steeds van deze tijd. Ook vandaag nog worden mannen

siteiten?

en vrouwen elk op hun eigen manier soms het slachtoffer van ongelijke

Tot voor kort was er zelfs geen wettelijke regeling voor professoren

behandeling.

in bevallingsverlof. Maar gebrek aan competente vrouwen is er zeker niet:

Dat heeft natuurlijk gevolgen voor het beleid. Als blijkt dat slechts

meisjes doen het gemiddeld beter op school. In Antwerpen heeft meer

37% van de Antwerpse vrouwelijke 65-plussers een rijbewijs heeft,

dan de helft van de jongens 1 of meer jaren schoolachterstand (55%), voor

tegenover 89% van de mannelijke, dan zullen beleidskeuzes rond

meisjes is dit 10% minder. Misschien zijn scholen wel man-onvriendelijk?

openbaar vervoer een grotere impact op vrouwen hebben.

Of misschien is de maatschappij wel man-onvriendelijk want het percentage

Dit zijn maar enkele voorbeelden. We kunnen niet blijven doen alsof

zelfdoding bij mannen (29,9 per 10.000 inwoners) is behoorlijk hoger

de bevolking eenheidsworst is waar iedereen per definitie bij hoort.

dan bij vrouwen (6,5 per 10.000 inwoners). Hoewel er ook werd vast-

Er is nood aan gediversifieerde beleidsmaatregelen die streven naar een

gesteld dat vrouwen zich psychisch gemiddeld minder goed voelen

gelijkwaardige behandeling van mannen en vrouwen, ongeacht hun

dan mannen. Heeft dat te maken met de hogere levensverwachting van

origine of leeftijd. Deze brochure vertelt u hoe dit kan worden aangepakt.

vrouwen en het grote aantal alleenstaande 75-plussers? Of met het feit dat in Antwerpen 7% van de huisgezinnen alleenstaande moeders zijn tegenover 1,2% alleenstaande vaders?


Voor WIE is deze brochure?

Hoe GEBRUIKT u deze brochure?

De brochure wil het pad effenen voor u: ambtenaren, schepenen, beleids-

De brochure begint met een aantal begrippen te definiëren: gelijke

medewerkers van de stad Antwerpen. Deze brochure geeft u een steuntje in de

kansen, gender, emancipatie, gelijkwaardigheid, gelijkheid, diversiteit, ...

rug om werk te maken van gelijke kansen in alle beleidsdomeinen. Een analyse

Eén pot nat zult u denken? Toch niet, maar het heeft wel allemaal met

van de bestaande situatie helpt om maatregelen te ontwikkelen die aansluiten

elkaar te maken. Daarom is het goed om het ‘vakjargon’ uit te klaren.

op de noden van de bevolking. Hoe kunt u nu weten waar u allemaal op moet

Misschien spreekt het ene begrip u wel meer aan dan het andere?

letten als u een beleid wilt maken dat rekening houdt met de specifieke situ-

Kent u al deze begrippen al? Sla dit deel dan gerust over.

atie van mannen en vrouwen? Daarvoor zijn cijfers nodig. Waar vindt u die? Deze brochure vat een aantal relevante cijfers samen voor de stad Antwerpen.

Na het begrippenkader begint het echte werk. Het volgende deel in

Bovendien worden deze gegevens geanalyseerd en krijgt u enkele tips per

de brochure is een kort stappenplan. Het zijn 4 stappen, die iedereen

beleidsdomein. Natuurlijk houdt u nu soms al rekening met verschillen tussen

doorloopt bij het opmaken van een beleidsplan (omgevingsanalyse,

mannen en vrouwen, maar misschien maakt u dat nog niet expliciet genoeg in

beleidskeuzes maken, beleid uitvoeren en evalueren). Dit stappenplan

uw beleidsdocument. Als het niet klaar en duidelijk in het beleid staat, dan kun-

heeft een gendergevoelige meerwaarde: bij elke stap wordt aangegeven

nen anderen er weer overheen kijken. Een beleid maken betekent ook doelen

op welke manier u de man-vrouw thematiek erin aanbrengt.

en middelen tegen elkaar afwegen. Strategische keuzes maken. Deze brochure toont u hoe u dat doet zonder dat een groep systematisch uit de boot valt.

Vervolgens komen de cijfers. Cijfers voor verschillende beleidsdomeinen,

De brochure bevat ook gegevens over de positie van mannen en vrouwen

zoveel mogelijk toegespitst op de stad Antwerpen of soms op Vlaams

binnen de bedrijven van de stad. Deze cijfers kunnen een houvast bieden

niveau. Met deze cijfers en het stappenplan kunt u zelf aan de slag.

voor de ambtenaren die een dynamiek op gang willen trekken voor meer

U staat er niet alleen voor. De dienst emancipatie van stad Antwerpen

gelijkheid op de werkvloer.

staat u verder bij met expertise en hulp.


BASISMATERIAAL voor de brochure Het materiaal voor deze brochure werd geleverd door: Steunpunt Gelijke Kansenbeleid databank sociale planning - stad Antwerpen Nesma consulting bvba, gender consulting

Diana Coppens dienst emancipatie stad Antwerpen

ATLAS Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen tel.: 03 227 71 52 - fax: 03 227 71 71 - gsm: 0473 73 08 21 e-mail: [email protected] www.antwerpen.be

Katrien Van der Heyden - Kristien De Boodt Nesma-consulting BVBA Waterfordstraat 35, 2600 Berchem tel.: 03 239 64 89 - gsm: 0485 89 78 41 e-mail: [email protected] www.nesma-consulting.eu


Enkele begrippen

geen jongens dansles volgen, is dus eerder een culturele invulling van vrouwelijkheid dan een biologische.

Gender Elke cultuur, in elk verschillend tijdperk, geeft dus een eigen definitie Bij de geboorte van een kindje, is de eerste vraag die wordt gesteld:

over hoe mannen en vrouwen ‘zich horen te gedragen’.

‘Is het een jongen of een meisje?’. Het geslacht van iemand wordt namelijk

De culturele invulling van mannelijkheid en vrouwelijkheid is dus veel

als het meest centrale kenmerk beschouwd van de identiteit. Naast het

minder op biologische verschillen gestoeld dan vaak wordt beweerd.

feit dat geslacht de biologische kenmerken bepaalt, zijn er ook allerlei andere

Dit heeft ook tot gevolg dat er in realiteit erg grote individuele verschillen

kenmerken aan verbonden. Zo gaat men ervan uit dat jongens liever

zijn tussen mannen en vrouwen en dat emancipatie juist betekent dat

voetballen, ‘omdat ze nu eenmaal competitief en agressief zijn’. Meisjes

men die verschillen in alle vrijheid kan ontwikkelen en beleven. Geslacht

daarentegen houden meer van dansen, ‘omdat ze nu eenmaal zacht en

is niet bepalend voor uw karakter, mentaliteit, waarden, overtuigingen,

lief zijn’. Deze kenmerken worden zelden in vraag gesteld, men gaat ervan

enz. Daarin verschillen we allemaal van elkaar.

uit dat ze een biologische oorsprong hebben en dus geen verklaring nodig hebben.

Toch leert de realiteit ons anders. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld is voetbal helemaal niet de populairste sport bij mannen en in verschil-

GESLACHT Biologische kenmerken van mannen en vrouwen, niet veranderlijk in tijd en ruimte.

lende culturen is dansen enkel een voorrecht voor mannen en niet voor vrouwen. Zowel de kenmerken als de realiteit die aan mannelijkheid en vrouwelijkheid worden toegeschreven, blijken dus veel flexibeler dan de

GENDER Culturele kenmerken van mannen en vrouwen, wel veranderlijk in tijd en ruimte.

louter biologische verschillen. Het feit dat in België vooral meisjes en


Wettelijk kader van Gender mainstreaming Het begrip “gender mainstreaming” dook voor het eerst op in verschillende internationale documenten als gevolg van de derde Wereldvrouwenconferentie van de Verenigde Naties (Nairobi, 1985). Tijdens de vierde Wereldvrouwenconferentie van de Verenigde Naties (Peking, 1995) werd het expliciet bekrachtigd

Gender mainstreaming

en goedgekeurd. Het was het onderwerp van een nieuwe resolutie van de Commissie voor de Status van de Vrouw van de Verenigde Naties. Het wordt sinds 1991 vermeld in het communautaire actieprogramma van de Europese

Wanneer we het genderperspectief mainstreamen dan betekent dit dat

Unie inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen. Het was het onderwerp

we in het beleid of in onze organisatie systematisch rekening houden met

van een mededeling van de Europese Commissie en een aanbeveling van

mogelijke specifieke situaties en noden van mannen en vrouwen.

de Raad van Europa.

Dit doen we door de situatie te analyseren en gegevens te verzamelen die opgesplitst zijn voor mannen en vrouwen. Vervolgens gaan we een beleid

Tot slot wordt gender mainstreaming expliciet vermeld in artikel 3, §2 van

uitwerken dat rekening houdt met de specificiteit en er voor zorgt dat die

het gecoördineerd Verdrag van Rome en maakt het deel uit van de artikels 2

specificiteit geen aanleiding geeft tot ongelijke kansen. Maar niet alleen dat! Gender mainstreaming gaat ook over structurele veranderingen aanbrengen die bijdragen tot gelijkwaardigheid van

en 3 ervan waarin duidelijk het engagement van de Gemeenschap opgetekend wordt voor de integratie van een genderdimensie: ”...dat het bevorderen van de gelijke kansen een specifieke taak van de Gemeenschap is, alsmede een horizontale doelstelling die van toepassing is op alle acties en programma’s.”

mannen en vrouwen. Op nationaal niveau worden de verbintenissen die werden aangegaan bij de Conferentie van Peking geformaliseerd door de wet van 6 maart 1996. Deze wet controleert de toepassing van de resoluties van de Wereldvrouwenconferentie die van 4 tot 14 september 1995 in Peking heeft plaatsgehad en legt het voorleggen van 3 verslagen aan de federale kamers op (van de Regering, de Minister of Staatssecretaris die bevoegd is voor het beleid van gelijke kansen voor mannen en vrouwen en de Minister of Staatssecretaris die bevoegd is voor de ontwikkelingssamenwerking) over het beleid gevoerd overeenkomstig de doelstellingen van deze vierde Conferentie. Zoals aangegeven in zijn verslag van 1999 “erkent heel de Regering de rol die zij heeft te vervullen bij de verwezenlijking van de gelijkheid van mannen en vrouwen. Het uitgangspunt van dit initiatief is de erkenning van het transversale karakter van de genderdimensie.” http://www.iefh.fgov.be/ShowContent.aspx?levelID=29&objectID=7&lang=nl#Oorsprong 8 > M/V zkt GENDERGEVOELIGE BELEIDSMAKERS

Diversiteit

Gelijkheid, gelijkwaardigheid, gelijke kansen en emancipatie

Natuurlijk is elke persoon niet alleen man of vrouw. U bent jong of oud,

Wanneer we naar onze samenleving kijken vanuit het gender- en diversi-

blank of bruin, leeft met of zonder een handicap, hebt een bepaalde

teitsperspectief, dan worden we ons bewust van de bestaande verschillen

seksuele voorkeur of combineert enkele van bovenstaande kenmerken.

en de rijkdom of ongelijkheid die ze met zich meebrengen. We kunnen spreken over het wegwerken van wettelijke ongelijkheden en van feitelijke

Er is met andere woorden een enorm divers gamma personen in onze

ongelijkheden tussen mannen en vrouwen. Het eerste gaat over gelijkheid

samenleving. Beleid dat uitstekend kan werken voor 1 groep, is daarom

voor de wet, waar al heel veel discriminatie werd weggewerkt.

nog niet even efficiënt voor een andere groep. Vandaar dat beleidsmakers

Het tweede gaat over de feiten die in de realiteit plaats vinden en daar

niet alleen het gender- maar ook het diversiteitsperspectief voor ogen

zien we dat er toch nog heel wat ongelijkheid bestaat. Zo is er bijvoorbeeld

moeten houden. Gender is een hoofdvariabele in het bredere diversiteits-

wel volgens de wet ‘gelijk loon voor gelijk werk’, maar blijken vrouwen in de

beleid, omdat noch mannen, noch vrouwen deel uitmaken van een

praktijk gemiddeld niet meer dan 85% van een mannenloon te verdienen.

minderheidsgroep wat wel het geval is voor enkele andere diversiteits-

Men spreekt dikwijls liever over gelijkwaardigheid dan over gelijkheid,

variabelen.

waarbij gelijkwaardigheid dan veeleer de nadruk wil leggen op de speci-

Vrouwelijke senioren zijn bijvoorbeeld een andere doelgroep dan jonge

ficiteit van mannen en vrouwen en de mogelijke gerichte maatregelen

meisjes. Maar als men beiden wil bereiken, dan moet men gevoelig zijn

die dit met zich kan meebrengen. Een vrouw moet dus geen man worden

aan en kennis hebben over de specificiteiten van beide groepen.

om zich te emanciperen. Verschillende maatregelen moeten wel gelijk-

Diversiteits- en genderbeleid gaan daarom hand in hand.

waardig zijn. Het mag niet zo zijn dat bijvoorbeeld sectoren waar traditioneel veel vrouwen tewerkgesteld worden systematisch lager verlonen dan sectoren waar veel mannen aan de slag gaan.


Of dat een gemeente een groot voetbalstadion (overwegend mannelijk

Een gendergevoelig beleid

doelpubliek) bouwt en daartegenover tweedehands gymmateriaal beschikbaar stelt voor de gymclubs (overwegend vrouwelijke leden).

Elk beleid doorloopt een cyclus: omgevingsanalyse, beleidskeuzes maken,

Gelijke kansen bieden aan mannelijke en vrouwelijke burgers betekent

ze uitvoeren, evalueren en feedback geven zodat de cyclus opnieuw

zoveel mogelijk obstakels wegnemen en voorwaarden creëren om zowel

kan beginnen. Wanneer u het beleid gendergevoelig wil maken, is het

mannen als vrouwen te laten gebruik maken van de mogelijkheden die de

belangrijk om in elke stap aandacht te hebben voor de M/V-verschillen.

stad en de maatschappij bieden. Als voorbeeld kunnen we de inrichting

U tonen hoe u het beleid gendergevoelig kunt maken is de doelstelling

van publieke ruimte in de stad nemen: wie er zal genieten van de ruimte

van deze brochure, dus in het volgende deel bekijken we dit stap

hangt af van de wijze waarop deze ruimte wordt ingericht.

voor stap.

Het begrip emancipatie is dan weer een ‘werk-woord’, dat doelt op de veranderingsprocessen die mannen en vrouwen doorlopen in hun groei naar autonomie: dit wil zeggen dat ze zich minder laten determineren door hun maatschappelijk opgelegde genderrollen en meer ruimte maken voor hun authentieke capaciteiten.

Na deze korte inleiding gaan we nu aan de slag om genderverschillen concreter te maken. Daarna volgt een hoofdstuk ‘M/V Cijfers op een rijtje’, met in deel 1 gegevens over de bevolking van de stad Antwerpen, en in deel 2, gegevens over het personeel van de stad Antwerpen.

GENDERGEVOELIG BELEID 1. Omgevingsanalyse 2. Beleidskeuzes maken 3. Beleidsuitvoering 4. Evaluatie en bijsturing Genderdimensie is belangrijk in elke stap


GENDERGEVOELIG BELEID


1. Begrijp uw omgeving – omgevingsanalyse

dat hun drempels voor bepaalde zaken hoger liggen dan bij het andere geslacht. Dat werd in de inleiding al aangetoond, verderop komen

1.1. Wie is ‘de bevolking’: stakeholder analyse

er meer cijfers. Cijfermateriaal verzamelen over M/V lijkt gemakkelijk.

Beleid wordt vaak gemaakt voor ‘Jan met de Pet’. Maar deze ‘Jan met

Het geslacht van iemand is namelijk bekend. Toch worden nog steeds

de Pet’ bestaat niet. De diversiteit aan inwoners in onze stad neemt toe

te weinig statistieken onderverdeeld naar geslacht, waardoor vaak

en beleid als eenheidsworst wordt niet door alle inwoners verteerd.

belangrijke informatie verloren gaat. Deze brochure wil voor een tegen-

Diversifiëren in aanpak is dus geen luxe meer, maar noodzaak.

wind zorgen.

Maar hoe komt u te weten hoe die bevolking er in werkelijkheid uitziet? Welke kenmerken tekenen hen? Daarover gaat dit stuk van de brochure.

Een tweede variabele gaat over leeftijd. Jongeren participeren anders in de samenleving dan ouderen en beiden hebben hun belemmeringen en

Hoe graag we het ook zouden willen, we worden niet gelijk geboren en

mogelijkheden. Leeftijd vormt dus een belangrijke variabele en cijfers

tijdens het leven verminderen of vermeerderen de kansen ook op een

opdelen naar leeftijd en geslacht kan een heel nieuw beeld opleveren.

ongelijke manier. Beleid moet er dus op gericht zijn de kansen voor

Een variabele dus om niet uit het oog te verliezen voor het beleid.

iedereen ongeveer gelijk te krijgen. Dit wil zeggen dat er voor sommige personen extra inspanningen moeten gebeuren.

Een derde belangrijk kenmerk is origine. Waar iemand vandaan komt, of het herkomstland van zijn/haar ouders, kan erg bepalend zijn voor

Er zijn een aantal kenmerken die een persoon tekenen in het leven en

de participatie in onze samenleving. Dit kenmerk is al veel moeilijker

ervoor kunnen zorgen dat hier en daar extra zorg nodig is. Het eerste en

in cijfers te vatten. Verschillende migranten naturaliseren zich tot Belg

belangrijkste kenmerk is iemands geslacht. Dat is dan ook de centrale

en ‘verdwijnen’ zo uit de statistieken, terwijl de discriminatie tegen hen

invalshoek van deze brochure. Mannen en vrouwen zijn door de samenleving

onverminderd voortgaat. Een nieuwe nationaliteit brengt namelijk geen

getekend en geboetseerd in bepaalde rolpatronen die ervoor zorgen

nieuwe huidskleur. Bij deze groep is er dus soms een ‘meetprobleem’.


Een vierde kenmerk gaat over de seksuele geaardheid. Alhoewel er een groeiende acceptatie is van homoseksualiteit en er steeds meer ‘outing’

Cijfers over diversiteit aan wonen en leven in Antwerpen

gebeurt, blijft het ook een bron van discriminatie op vele vlakken. Dit is zeer moeilijk in cijfers te vatten. Iemands seksuele geaardheid wordt

Wist u dat we in Antwerpen 224 120 huishoudens tellen? Allemaal ‘mama-

niet bevraagd. Grootschalige enquêtes tonen aan dat het om 5% à 10%

papa-kindjesgezinnetjes’ zou je denken? Nee hoor, de belangrijkste groep

van de bevolking gaat, in de stad wellicht meer dan op het platteland. In de stad Antwerpen is dat dus een niet te verwaarlozen groep.

huishoudens in Antwerpen vormen de singles: (22% mannen en 24% vrouwen)! Het traditionele kerngezin met moeder, vader en kindjes vormt slechts 20% van de huishoudens. Dan zijn er de koppels zonder kinderen (18%) en een grote groeiende groep alleenstaande ouders. Hierin vinden we

Een laatste belangrijk kenmerk gaat over mobiliteit: iemands fysieke

een belangrijke gendertendens: 7% alleenstaande moeders ten opzichte

mogelijkheden. Het spreekt voor zich, dat iemand in een rolstoel meer

van 1% alleenstaande vaders.

drempels zal tegenkomen in het leven (letterlijk en figuurlijk) dan een persoon met alle fysieke capaciteiten in topvorm. Deze groep heeft andere en specifieke behoeften waarop het beleid moet inspelen. Toegankelijkheid is

Ondertussen heeft ‘Jan met de Pet’ dus al veel verschillende vormen

hier het toverwoord dat bij beleidsbeslissingen moet meespelen.

gekregen. Misschien is hij een oudere homoseksueel in een rolstoel. Niet meteen het beeld dat u voor ogen heeft bij ‘Jan met de Pet’. Of misschien

Naast deze 5 variabelen, zijn er natuurlijk nog talloze anderen die door het

is het een jonge weduwe van Italiaanse afkomst. Of een jonge Marokkaan

beleid kunnen worden meegenomen, denken we maar aan socio-econo-

die hoogopgeleid is en zelf een onderneming begint. Allemaal wonen en

mische positie of onderwijsniveau. Hoe meer we toevoegen aan ons lijstje,

leven ze in Antwerpen en u hebt de taak ze niet uit het oog te verliezen

hoe diverser de populatie wordt.

in het beleid.


Natuurlijk wordt niet elk beleid voor iedereen gemaakt. Denken we maar

1.2. Hoe zit het met M/V: genderanalyse

aan jeugdsportbeleid. Het is dus uw taak om een beeld te schetsen van

Als we weten wie de bevolking is waarop ons beleid zich richt, gaan we

de populatie die het meest relevant is voor uw beleid. Uw gezond verstand

kijken naar de belangrijke verschillen die mannen en vrouwen tekenen.

gebruiken is hierbij een aangewezen methode! Overloop telkens de

Hou daarbij ook altijd de andere variabelen in het oog. Elke persoon is een

variabelen om te kijken welke groepen er eventueel uit de boot dreigen te

collage van identiteiten die op elk moment in meerdere of mindere mate

vallen. Zo’n typische aandachtsgroep zijn moslimvrouwen. U krijgt ze wel

een bijdrage leveren aan zijn/haar drempels of mogelijkheden.

aan het zwemmen, maar daarvoor zijn soms speciale maatregelen nodig,

Duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen vinden we op het vlak

zoals een ‘vrouwenzwemuurtje’. Het behoort tot uw verantwoordelijkheid

van tijdsbesteding en rollen, kwetsbaarheden en capaciteiten, toegang

om dit soort maatregelen te voorzien waar nodig en wenselijk (over de

en drempels, inspraak, controle en vertegenwoordiging, behoeften en

wenselijkheid van zulk beleid, zie Genderanalyse, strategische belangen, p.18).

belangen. Deze invalshoeken worden nu overlopen.

Na deze ‘stakeholder-analyse’, komt de volgende stap in uw omgevingsanalyse: zoveel mogelijk genderrelevante gegevens over deze groep verkrijgen. De bedoeling hiervan is een beeld te schetsen van hun situatie, behoeften, sterktes, zwaktes, enz. U maakt dus een genderanalyse.


Tijdsbesteding in cijfers Vrouwen hebben op een dag gemiddeld 3:51 uren vrije tijd en mannen 4:23. Op een week tijd loopt dit op tot een gemiddeld verschil van 3,5 uur meer vrije tijd voor mannen. Terwijl vrouwen gemiddeld een kwartier langer slapen per dag, is de man een kwartier langer onderweg. Het huishoudelijke werk is nog • Rollen en tijdsbesteding van mannen en vrouwen

altijd een vrouwenzaak met gemiddeld 3:52 uren, terwijl dit voor mannen 2:15 uren bedraagt. Dat levert een wekelijks verschil van ongeveer 10 uur op!

Elke samenleving maakt een M/V-rolverdeling. Deze rolpatronen zijn

De man besteedt die tijd vooral aan betaalde arbeid. Alhoewel vrouwen dus minder betaalde arbeid verrichten, hebben ze zeker niet meer vrije tijd.

veranderbaar (vandaar dat het om gender en niet om geslachtsrollen gaat), maar kunnen toch hardnekkig doorwegen. Denken we maar aan de

Een andere vorm van onbetaalde arbeid, is mantelzorg. De zorg voor een hulp-

typische verdeling van taken in het huishouden, waarin mannen worden

behoevende partner of familielid. Bij de vrouwen boven de 60 is 19% een man-

verondersteld de ‘klusjes’ te doen, terwijl vrouwen eerder wassen en

telzorger, boven de 70 zelfs 28%. Voor mannen is dit voor 60+-ers slechts 8% en

poetsen.

haken ze helemaal af boven de 70. Ook voor onbetaalde kinderopvang zorgen die actieve oma’s. 30% vrouwen boven de 60 vangen kinderen op, tegenover

Alle taken die mannen en vrouwen ondernemen kunnen worden beschreven als taken die gericht zijn op de productie van iets of op reproductie. Die laatsten zijn de taken die te maken hebben met het huishouden en

2% mannelijke leeftijdsgenoten. De huidige generatie oma’s heeft dus niet enkel een dubbele dagtaak, maar voedt dikwijls ook twee generaties kinderen op, de eigen en de kleinkinderen. En dat alles onbetaald! Wat een rendement voor onze samenleving!

de zorg voor de kinderen. Dit vertaalt zich in onze huidige samenleving grosso modo in een verdeling van betaalde productieve en onbetaalde reproductieve arbeid, waarbij mannen meer van het eerste en vrouwen meer van het tweede uitvoeren.


• Groepsspecifieke kwetsbaarheden en capaciteiten

Mannen en vrouwen hebben beiden hun kwetsbaarheden in onze samen-

Kwetsbaarheden en capaciteiten in cijfers

leving, maar voor andere redenen. Het is belangrijk bewust te zijn waarvoor en waardoor mannen, dan wel vrouwen kwetsbaar zijn. Ook hun capaciteiten verschillen en moeten in kaart worden gebracht. Daarbij

Wat betreft het inkomen zien we een grotere kwetsbaarheid bij vrouwen. Vlaamse vrouwen verdienen slecht 69% van een Vlaams mannenloon. Een deel van dit verschil is te verklaren door het feit dat vrouwen meer deeltijds werken

moet u ook oog hebben voor de verschillende groepen mannen en vrouwen

en minder overuren presteren. Maar wanneer we de cijfers corrigeren op dit

(zoals huismoeders, of gehandicapten) want hun kwetsbaarheden en

verschil (en ze dus herberekenen alsof mannen en vrouwen evenveel betaalde

capaciteiten verschillen onderling uiteraard ook erg.

arbeid verrichten), blijken vrouwen nog altijd maar 85% van een mannenloon te verdienen. Dit hardnekkige verschil kan mee worden verklaard door horizon-

Een goed beleid moet erop gericht zijn de kwetsbaarheden te verminderen en de capaciteiten te vergroten.

tale en verticale segregatie: vrouwen werken in minder betaalde sectoren of worden minder betaald voor gelijke niveaus. Gelijk loon voor gelijk werk, is dan wel een wettelijke verworvenheid, het is zeker nog geen dagelijkse realiteit. Jongens zijn dan weer kwetsbaarder in het onderwijs. In het lager en middelbaar blijven veel meer jongens dan meisjes hangen. 20% jongens hebben meer dan 1 jaar schoolse vertraging ten opzichte van 14% meisjes. Op het vlak van gezondheid hebben beiden hun specifieke kwetsbaarheden. Het zal u misschien verwonderen dat bij vrouwen de doodsoorzaak nummer één hart- en vaatziekten zijn, terwijl mannen, veel meer dan vrouwen, sterven aan kankers.


• Toegang en drempels

Er is een verschil tussen toegang hebben tot iets en er controle over

Cijfers over gebruik en controle

hebben. Men kan namelijk van iets gebruik maken, maar er verder niet over mogen meebeslissen. Denken we maar aan het openbaar vervoer. Dat wordt uitvoerig door senioren gebruikt, maar zij kunnen niet zelf

In onze samenleving hebben vrouwen gelijke toegang tot de universiteit ten opzichte van mannen, maar ze hebben er zeker geen gelijke controle over, aangezien slechts 7% van de professoren vrouwelijk is.

beslissen waar een bus halt moet houden. Om een genuanceerd beeld te

Vrouwelijke senioren maken wel gebruik van auto’s, maar die worden

krijgen van de gendersituatie, gaat u dus best altijd na of de aanwezigheid

meestal door hun man bestuurd omdat ze zelf geen rijbewijs hebben.

van vrouwen/mannen betekent dat ze er enkel gebruik van maken of er

Bij de 65+-vrouwen, heeft slechts 37% een rijbewijs. Ze zijn daarin dus

ook controle over uitoefenen.

afhankelijk van hun man of van het openbaar vervoer.


• Besluitvorming: inspraak en vertegenwoordiging

Uw stem kunt u laten horen op verschillende plaatsen: in de politiek,

Cijfers over besluitvorming

op het werk, in een adviesraad. We zien dat mannen en vrouwen niet evenredig gebruik maken van deze mogelijkheden. Vrouwen hebben gemiddeld minder vrije tijd en hebben dus ook minder tijd ter beschikking om te zetelen in inspraakorganen. Maar ook in de politieke mandaten of

Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in de besluitvorming van de stad Antwerpen. Er is maar 1 vrouwelijke schepen, en in de districtsraden zetelen 67% mannen en 33% vrouwen.

in management functies zijn vrouwen over het algemeen erg onderverte-

Het hoogste bestuursorgaan (managementteam) van de stad wordt bevolkt

genwoordigd. In het laatste deel staan de cijfers per bedrijf en krijgt u dus

door 12 mannen en 3 vrouwen.

een beeld van de M/V-verdeling in uw stadsbedrijf. Voor adviesraden geldt er een wettelijke regeling dat maximaal 2/3 personen • Praktische behoeften en strategische belangen

van hetzelfde geslacht mogen zijn. In Antwerpen wordt dit quota gehaald door de stedelijke adviesraden (jeugdraad, sportraad, cultuurraad, seniorenraad,

Als we kijken naar alle verschilpunten die hierboven werden vermeld, dan is het niet verwonderlijk dat mannen en vrouwen andere behoeften

Adoma*, allochtone overlegraad, Arosa*, en Gecoro*) doch de lokale adviesraden die advies geven aan de districtsraden, zijn lang niet allen conform die regel. Ook daar is er dus nog werk aan de winkel.

hebben. Hun kwetsbaarheden, opportuniteiten, drempels, enz. liggen ver uiteen. Om hierop een zicht te krijgen, is het belangrijk dat u een onderscheid maakt tussen praktische behoeften en strategische belangen. Doelstellingen worden vaak geformuleerd op basis van bestaande praktische behoeften. Zij spelen in op noden in het hier en nu, maar veranderen niets wezenlijks aan de bestaande ongelijkheid.


* Adoma: adviesraad voor duurzame ontwikkeling en milieu Antwerpen Arosa: adviesraad ontwikkelingssamenwerking stad Antwerpen Gecoro: adviesraad voor ruimtelijke ordening

Strategische belangen willen juist wel raken aan de mechanismen die ongelijkheden in stand houden. Zo zou de stad bij personeelsaanwerving plaatsen kunnen opvullen ongeacht het geslacht of de origine (praktische behoefte). Of, ze zou er juist voor kunnen kiezen om een roldoorbrekend

We kunnen de gradaties van minder tot meer gendergevoelig beleid voorstellen op een continuüm met drie fasen. Hieronder wordt dit schematisch weergegeven.

personeelsbeleid in sommige sectoren te voeren (strategische belangen). Zo worden vrouwen bijvoorbeeld gestimuleerd om hogere management

PRAKTISCHE BEHOEFTEN, GENDERBLIND

STRATEGISCHE BELANGEN ‘EMPOWERMENT’

posities in te nemen (positieve acties). Beleid dat is gericht op praktische behoeften is vaak ‘genderblind’. Wanneer er bijvoorbeeld reeds een sterke

Negatieve effecten

Positieve bijdrage

voetballobby is, zal genderblind beleid vooral gericht zijn op het voorzien

vermijden, maar geen

aan de bestaande

aan een gelijkwaardige

positieve bijdrage

maatschappelijke situatie

maatschappij

(niet transformatief)

(transformatief)

in hun praktische behoeften (bijkomende voetbalvelden, materiaal, enz.). Gendergevoelig beleid daarentegen zal nagaan wat de strategische

Positieve bijdrage

behoeften zijn van de verschillende doelgroepen en zal dan bijvoorbeeld

Rekening houden met

Beantwoorden aan

Tegemoet aan

een specifiek roldoorbrekend sportaanbod voor hen uitwerken.

rollen, maar peilt niet

directe noden

strategische belangen

Hoe weet u nu wat de praktische behoeften en strategische belangen van

naar behoeften

Belemmeringen opheffen

(controle over) ‘empowerment’

u populatie zijn? Daarvoor zijn 2 zaken nodig: • Consultatie met de populatie zelf: Dit kan via middenveldorganisaties. Zorg er wel voor dat die de diversiteit in de samenleving weerspiegelen. • Interne visievorming met beleidsmakers en politici: dit is een erg belangrijke stap aangezien ‘empowerment’en ‘transformatie’ - dus het

Rekening houden met

Toegang verhogen

de bestaande toestand,

en capaciteiten verhogen

Belemmeringen verkleinen

maar geen toegang verhogen Stereotiep bevestigen

Stereotiepen herkennen

Stereotiepen doorbreken

Geen inspraak en controle

Beperkte inspraak en controle Inspraak en controle

Risico ongelijkheden

Op korte termijn

Gelijkheid bevorderen op

behoeften bevredigen,

lange termijn

werken met strategische belangen - erg verschillend kan worden ingevuld door verschillende groepen. Hier moet men dus keuzes maken.

bevestigen

maar risico ongelijkheden bestendigen op lange termijn

Als we bijvoorbeeld kijken naar het uurtje vrouwen zwemmen, zien we

af. Wellicht kan u zelf uit uw eigen databanken nog nuttige aanvullingen

dat de praktische behoeften van sommige allochtone vrouwengroepen

doen. Tijd dus om daarin te duiken.

kunnen botsen met de strategische belangen van de beleidsmakers. Deze vrouwen willen bijvoorbeeld niet in badpak zwemmen, of enkel

1.3. Argumenteer met cijfers: genderstatistieken

zwemmen met vrouwelijke badmeesters of de ruimte afschermen voor

1.3.1. Zoek de verschillen: pluis de bestaande statistieken uit

voorbijgangers. Deze praktische behoeften staan haaks op de strategische belangen van beleidsmakers die juist willen dat deze vrouwen zich

Het verzamelen van gegevens is een belangrijke stap om een situatie-

integreren in de samenleving en op gelijke wijze gebruik maken van

schets te maken. Dankzij statistische gegevens krijgt men zicht op de

de openbare voorzieningen zonder zich af te sluiten. Een compromis

feitelijke bestaande situatie. Het vormt tegelijkertijd een ‘nulmeting’ van

moet hier dus worden gevonden tussen de praktische behoeften en

waaruit men vertrekt en dus een basis om latere gegevens mee te vergelijken.

de strategische belangen. Dit vraagt een debat, intern en extern,

Een eerste set gegevens hebben we hierboven al geschetst. De cijfers die

waarin aan visievorming wordt gedaan.

we in deze handleiding aanreiken vormen een kader. Als beleidsmaker moet u ook nog bijkomende gegevens over uw eigen beleidsdomein verzamelen.

Bovenstaande elementen hebt u nodig om een divers beeld te creëren van

Elk bedrijf verzamelt data. Er worden talloze formulieren ingevuld en

de populatie waarmee u werkt. Ondertussen zal het duidelijk zijn gewor-

verspreid, cijfers worden geturfd en in tabellen gegoten, maar al te vaak

den uit de cijfers dat de stad Antwerpen echt geen homogene poel is.

blijven ze dan slapen op een harde computerschijf. Het aantal cijfers dat

We leven wel aan dezelfde stroom, maar stromen niet allemaal in

gepubliceerd raakt, is doorgaans maar het topje van de ijsberg in het land

dezelfde richting. Om toch boven water te blijven moet u dus als beleids-

van de dataverzameling. Wanneer we dus praten over statistieken gender-

maker de verschillende stromingen, zandbanken en stroomversnellingen

gevoelig maken, dan kunnen we in eerste instantie uit die bestaande

in kaart brengen. Met de cijfers die we al vermeldden, hopen we u daarbij

bronnen putten. Wellicht kan u veel van de cijfers die uw bedrijf de afgelopen

een eind op weg te hebben geholpen. Maar daarmee is het plaatje niet

jaren publiceerde ook naar geslacht opsplitsen. De kans is groot dat


de gegevens er zijn, alleen moet er een nieuwe grafiek of tabel gemaakt

Zorg ervoor dat u de bestaande data verzamelformulieren ook genderge-

worden met de variabele geslacht. Vaak zijn M/V-data wel te verkrijgen

voelig maakt, zodat de nodige M/V gegevens automatisch worden verza-

in het computerbestand, maar worden ze zo niet weergegeven in publicaties.

meld indien dat nu nog niet gebeurt. Geslacht lijkt een evidente variabele

Uw databank is wellicht rijker dan u denkt aan genderstatistieken

op een invulformulier maar wordt in realiteit toch nog dikwijls vergeten.

die meteen kunnen gebruikt worden.

Bij herhalende activiteiten doet u telkens opnieuw metingen, zodat een vergelijking doorheen de tijd mogelijk wordt.

1.3.2. Verzamel zelf cijfers: hoe maakt u genderstatistieken? Zorg ook bij de evaluatie van het beleid dat uw activiteiten kunnen geëvaNaast het M/V opsplitsen van bestaande statistieken, kan u ook nieuwe

lueerd worden aan de hand van gendergevoelige indicatoren. Dat zijn

gegevens verzamelen over aspecten van het beleid waarin mogelijk

indicatoren die de M/V-verschillen weergeven en waardoor u in staat

genderverschillen zitten. Zoek dus domeinen waar nog geen data over

bent veranderingen over een tijdsverloop te meten.

worden verzameld en waarvan u denkt dat ze gendergevoelig zijn. Gegevens over mantelzorg (zie M/V cijfers op een rijtje, p.36) zijn hiervan

1.3.3. Maak deze gegevens zichtbaar in alle beleidsdocumenten

een mooi voorbeeld. Tot voor kort werden die niet verzameld, maar sinds ze in kaart worden gebracht, geven ze een belangrijk beeld van de gender-

Wanneer u een beleidsdocument schrijft of een informatieve nota,

gevoeligheid van onbetaalde arbeid.

gebruik dan de cijfers die u hebt verzameld om uw argumenten kracht

Soms is het nodig om zelf aan dataverzameling te doen. Laat dit u niet

bij te zetten. De genderblindheid bij anderen kan u aanpakken met uw

afschrikken. Een stad als Antwerpen heeft daarin een lange deskundige

eigen heldere cijfers. Werp ook uw licht op de M/V-verschillen van

traditie en de statistische diensten kunnen u daarin zeker een eind op weg

uw beleidsdomein.

helpen. U kan hulp krijgen bij de dienst emancipatie of bij de statistische diensten.


2. Maak beleidskeuzes

gelen produceren voor uw bedrijf. Dat moet door de beleidsmakers en de politici zelf in onderling overleg gebeuren. Hieronder geven we wel wat

De eerste stap van het gendergevoelig beleid is nu genomen, nl. de

suggesties waar u ‘à la carte’ gebruik van kan maken.

omgevingsanalyse. Wanneer de situatie van de populatie waarvoor we een beleid maken is geschetst, de rollen, tijdsbesteding, kwetsbaarheden,

Op basis van de beschikbare analyses geven we volgende beleidssuggesties.

behoeften, belangen, enz. in kaart zijn gebracht, kunnen we het beleid

De meeste suggesties zijn voor meerdere bedrijven van toepassing,

voor deze groep(en) vorm geven.

dus kan u zelf à la carte kiezen welke in uw context zinvol zijn.

Zoals al aangegeven in het deel over behoeften en belangen, dringen zich keuzes op. Wanneer u op dit moment in uw bedrijf geen nieuw beleid aan

Beleidsaanbevelingen

het uitstippelen bent, kan u voorgaande situatieschets ook gebruiken om het bestaande beleid door te lichten. Misschien hebt u belangrijke ver-

FINANCIËN

schillen over het hoofd gezien die kunnen verklaren waarom iets niet/an-

• Breng in kaart hoe de middelen (menselijke en financiële) zijn verdeeld

ders werkt dan gepland. Misschien krijgt u een nieuw inzicht waardoor u

over geslacht, leeftijd en origine (vb. Hoeveel van het sportbudget

een onontgonnen terrein in uw beleidsdomein ontdekt. Een impasse kan

gaat naar voetbal en hoeveel naar turnen?) Dit is genderbudgettering.

opeens een doorgang blijken bekeken vanuit een andere invalshoek. Laat uw creatieve geest werken met de genderbril op uw hoofd.

• Probeer via subsidie scheefgetrokken situaties recht te trekken. Laat geslacht, leeftijd en origine meetellen in het opstellen van subsidiecriteria.

Een eerste belangrijke regel is: waar u goed bezig bent, doe zo voort! Let op dat wijzigingen in uw manier van werken geen negatieve invloed

CULTUUR, SPORT EN RECREATIE

hebben op het bereik van verschillende groepen binnen de maatschappij.

• Breng de verschillende vrouwenorganisaties in kaart voor specifieke

Natuurlijk kan deze brochure geen kant-en-klaarpakket aan beleidsmaatre-


wervingscampagnes of om te zetelen in adviesraden.

• Ga – naargelang de specifieke doelgroep – na of u de activiteit beter binnen of buiten organiseert (meisjes sporten meer indoor, jongens outdoor). • Hou rekening met het tijdstip van uw activiteit, vrouwen zijn moeilijk bereikbaar tussen 16 en 20 uur (gezinspiekuren). • In 2003 organiseerde jeugdsportbeleid een roldoorbrekende campagne.

een 10-beurtenkaart. Overweeg welke financiële bijdrage het meest aangewezen is voor welke groep. • Zorg voor een roldoorbrekend aanbod. • Zorg voor zoveel mogelijk diversiteit in de begeleiding. Probeer dus evenveel vrouwelijke als mannelijke begeleiders te vinden en proportioneel evenveel jongeren als ouderen.

Deze campagne bracht meisjes/vrouwen van diverse origine op actieve wijze in beeld in roldoorbrekende sporten. Een mooi voorbeeld van een

DISTRICTS- EN LOKETWERKING

gender- en diversiteitsgevoelige campagne!

Elke inwoner van de stad zal vroeg of laat een loket bezoeken. Loketwerk-

• Organiseer laagdrempelige initiaties in verschillende domeinen.

ing is dan ook een multiculturele en M/V-ontmoetingsplek bij uitstek.

• Geef aandacht aan gender in de bestaande opleidingen of organiseer

Die ontmoetingen verlopen niet altijd even vlot. Taalbarrières, culturele of

zelf een gendertraining voor de medewerkers. In contact met andere

religieuze barrières maken het communiceren soms problematisch. Als de

culturen wordt duidelijk hoe gender per cultuur verschillend wordt

gesprekspartners ook nog van een verschillend geslacht zijn, zal dat ook

ingevuld. Gendergevoeligheid is bij intercultureel werk dus uitermate

meespelen in de communicatie en het onbegrip vergroten. Wederzijds

belangrijk.

seksisme en racisme zijn dan het gevolg.

• Overweeg het gebruik van een 10-beurtenkaart in plaats van lidgeld,

• Voorzie een communicatieopleiding voor loketwerkers waarin ze leren

om de financiële drempel lager te maken bij activiteiten. Voor vrouwen

omgaan met seksisme, racisme en verbaal geweld. Dit kan de frustraties

met minder vrije tijd, is het engagement om voor een jaar lidgeld te

bij beide partijen sterk verminderen.

betalen vaak te groot. Ze willen eerder een sporadisch engagement

• Zoek verschillende manieren om alle segmenten van de bevolking te

opnemen. Zorg ervoor dat indien er voor de activiteit moet worden

betrekken bij inspraak. Niet alle bewoners komen naar avondbijeen-

betaald een sporadische betalingsformule wordt voorzien zoals

komsten of buurtvergaderingen. Ga na wie u nog niet bereikt


(via dataverzameling kunt u een profiel maken van de wijk) en zet een strategie uit om hen te wel betrekken. Andere stadsdiensten kunnen u wellicht aan contactpunten helpen om deze groepen toch te bereiken.

• Zorg dat bij berichtgeving geslacht en origine op een roldoorbrekende manier aan bod komen. • Bij het maken van brochures moet speciale aandacht worden besteed aan het taalgebruik (vb: hij en zij afwisselen), en het fotomateriaal (wie staat er op de foto, geslacht, leeftijd, origine).

LERENDE STAD Een hypothese waarom jongens minder goed scoren op school, is de

• Zorg voor doelgroepvriendelijke campagnes. Maak bijvoorbeeld brochures voor specifieke doelgroepen.

vervrouwelijking van het leerkrachtenberoep. Jongens zouden daardoor te weinig mannelijke rolmodellen hebben voor de klas.

PERSONEELSMANAGEMENT

• Wanneer er buitenschoolse activiteiten worden georganiseerd zouden

Dit bedrijf is verantwoordelijk voor het interne gelijkekansenbeleid van

er extra inspanningen kunnen gebeuren om ook voor mannelijke

de stad Antwerpen. Dit wil zeggen dat ze er naar streven dat mannen

begeleiders te zorgen.

en vrouwen gelijke kansen krijgen in hun carrière aan de stad.

• Extra inspanningen zijn nodig om vaders van schoolkinderen meer in

Bestaande vormen van ongelijkheid zijn de oververtegenwoordiging van

te schakelen in schoolse activiteiten, zoals een groep begeleiden op

mannen of vrouwen in sommige bedrijven (o.a. brandweer, lerende stad) of een

schooluitstap.

ondervertegenwoordiging op een bepaald niveau (vb: management team).

• Doe specifieke wervingsacties om jongens warm te maken voor een lerarenopleiding.

Een intern gelijkekansenbeleid zal dus maatregelen treffen die de bestaande drempels bij mannen en vrouwen zoveel mogelijk wegwerken. Dit kan onder andere door:

MARKETING EN COMMUNICATIE

• een M/V-evenwichtige samenstelling van examenjury’s.

• Zorg dat mannen en vrouwen evenwichtig aan bod komen in pers-

• via een specifieke wervingscampagne bepaalde groepen te stimuleren

mededelingen, hetzelfde geldt proportioneel voor leeftijd, afkomst.


om te solliciteren. Dit zijn positieve acties en dus geen positieve

discriminatie. Dat laatste gebeurt wanneer vrouwen of minderheidsgroepen voorrang krijgen, zelfs bij ongelijke kwalificaties. Positieve discriminatie is een politiek die echter nadelig werkt voor de betrokkenen. Positieve actie is wel aan te raden als strategie.

• Voor gebouwen zoals zwembaden is aangepaste infrastructuur nodig zoals omkleedruimten waarin ouders met kleine kinderen terecht kunnen. • Zo zou systematisch een borstvoedingsruimte kunnen voorzien worden in de stedelijke gebouwen.

• homogene teams voor te bereiden op de komst van nieuwkomers (vb. brandweermannen begeleiden in het uitbreiden van hun teams met

STADSONTWIKKELING

brandweervrouwen). Het is niet de bedoeling dat er evenveel mannen als

• Bij de inrichting van openbare domeinen moeten geslacht en leeftijd

vrouwen bij de brandweer werken, wel moet er ruimte worden gemaakt

belangrijke criteria zijn voor de plaatsing van sporten spelmateriaal.

voor vrouwen die zich geroepen voelen om bij de brandweer te werken,

Zorg dat er voor elk wat wils is.

zonder dat ze het slachtoffer worden van seksisme. Meer info over het intern gelijkekansenbeleid, vindt u in het laatste

SOCIALE ZAKEN

cijferdeel over de personeelsverdeling bij stad Antwerpen.

• Voorzie – zoals bij loketwerking - een communicatieopleiding voor loketwerkers waarin ze leren omgaan met seksisme, racisme en verbaal

PATRIMONIUMONDERHOUD • Niet alleen rolstoelgebruikers zullen u dankbaar zijn voor het aanleggen

geweld. Dit kan de frustraties bij beide partijen sterk verminderen. • Geef aandacht aan gender in de bestaande bijscholingen. In contact

van een hellend vlak, ook mama’s of papa’s met buggy’s zullen

met andere culturen wordt namelijk duidelijk hoe gender per cultuur

het appreciëren. Indien we jonge gezinnen in de stad willen, zullen

verschillend wordt ingevuld. Gendergevoeligheid is bij intercultureel

openbare gebouwen moeten beantwoorden aan hun verwachtingen

werk dus uitermate belangrijk.

in verband met toegankelijkheid.


Diversiteit-checklist voor activiteiten met deelnemers Dit zijn enkele relevante aandachtspunten die u kan overlopen bij het organiseren van activiteiten. 1. Groep • Welk geslacht, leeftijd en origine wilt u bereiken? Baken de groep(en)

3. Beleidsuitvoering en monitoring

duidelijk af. Zorg dat alle doelgroepen (vroeg of laat) aan bod kunnen komen. Indien u niet kiest voor een bepaalde groep, wat is dan uw motivatie, zijn er andere momenten waarop die wel aan bod kunnen komen?

Wanneer de beleidskeuzes zijn gemaakt, komt de stap waarin het beleid moet worden uitgevoerd. Ook het concreet organiseren van acitiviteiten waaraan een (deel van de) doelgroep deelneemt, gebeurt best op gender-

2. Begeleiding • Door wie gaat u die doelgroep(en) laten begeleiden: geslacht, leeftijd en origine van de begeleiding?

gevoelige wijze. Op het niveau van activiteiten, werd hiervoor een

• Is er eventueel verdere opleiding nodig om in deze begeleiding te voorzien?

checklist geproduceerd die u kan helpen alle zaken op een rijtje te zetten

3. Aanbod

en niets over het hoofd te zien. Deze checklist bevat een aantal beleids-

• Wat gaat u met deze doelgroep(en) doen? Wat is de doelstelling?

aanbevelingen die eerder werden aangegeven.

• Is er voor elk wat wils (sluiten de aangeboden activiteiten aan bij de behoeften van de door u beoogde doelgroepen)? • Is er ook een roldoorbrekend, origineel aanbod?

Wat ziet u en wat leert u dit over de toekomst? Hou het beleid levend

4. Infrastructuur

door het te voeden met uw evaluaties.

• Waar gaat u het doen? (binnen of buiten, welke buurt) • Is die plaats voor uw doelgroep(en) vrij toegankelijk (mobiliteit en veiligheid)? 5. Media • Hoe gaat u de doelgroep(en) hier specifiek over inlichten? (mondeling, schriftelijk, welke talen of taalgebruik)? • Welke speciale promotie kunt u naar de doelgroep(en) voeren rond een roldoorbrekend aanbod? • Welk zijn de bestaande mannelijke en vrouwelijke netwerken van de doelgroep(en) en hoe kunt u die inschakelen voor promotie? • Hoe bericht u op een roldoorbrekende manier naar de pers? 6. Monitoring • Hoe gaat u meten of de doelgroep werd bereikt? (ontwerp een evaluatieformulier met de variabelen geslacht, leeftijd en origine). • Wie gaat de gegevens analyseren en achteraf aan alle betrokkenen communiceren? • Welke lessen kunt u trekken uit de vooropgestelde doelstellingen en doelgroep(en) en het uiteindelijke resultaat?


4. Evaluatie en feedback Beleid is pas echt rond als het werd geëvalueerd. Zo komt u te weten wat de impact, het resultaat en de gevolgen zijn geweest van uw inspanningen.

Als u een evaluatie doet op het niveau van een activiteit, gebruik dan uw ondertussen verworven kennis over gendergevoelige dataverzameling om M/V-verschillen van uw werking in kaart te brengen.

Evaluaties kunnen ook op een hoger niveau plaatsvinden, nl. kijken naar de impact van het beleid op de globale populatie. Gebruik hiervoor opnieuw uw verworven kennis uit de omgevingsanalyse. Hou rekening met de verschillen die u al in kaart hebt gebracht.

Een evaluatie op zich is zinloos, tenzij ze wordt gebruikt om in de toekomst het beleid bij te sturen. Gebruik daarom de gegevens van de omgevingsanalyse als ‘nulmeting’ en leg die naast de gegevens die u verzamelde tijdens de evaluatie.

En zo is de beleidscirkel rond en uw genderkennis zal met de jaren groeien.



M/V CIJFERS OP EEN RIJTJE

M/V CIJFERS OP EEN RIJTJE Deel 1: De stad Antwerpen 1. Demografie 2. Arbeid 2.1. Betaalde arbeid 2.2. Onbetaalde arbeid 3. Inkomen en inkomensbesteding 4. Opleiding 5. Gezondheid 5.1. Lichamelijke gezondheid 5.2. Psychische gezondheid 6. Leefvormen 7. Mobiliteit 8. Vrije tijd en vrije tijdsbesteding 9. Toegang tot en deelname aan besluitvormingsorganen 9.1. Politieke organen 9.2. Administratieve organen 9.3. Adviesraden


32 - 33 34 - 35 35 36 37 37 - 38 38 38 - 39 40 - 41 42 43 43 - 45 45 45 - 46 45 47 - 48

Deel 2: Cijfers van het stadspersoneel 1. Inleiding 2. Aantal M/V 3. Weddeschaal 4. Statuut 5. Voltijdse - deeltijdse arbeid en soorten loopbaanonderbrekingen 6. Bedrijven 6.1. Cultuur, sport & recreatie (CS) 6.2. Districts- en loketwerking (DL) 6.3. Financiën (FI) 6.4. Integrale veiligheid (IV) 6.5. Lerende stad (LS) 6.6. Marketing en communicatie (MC) 6.7. Onafhankelijke diensten (OD) 6.8. Personeelsmanagement (PM) 6.9. Patrimoniumonderhoud (PO) 6.10. Stads- en buurtonderhoud (SB) 6.11. Stadsontwikkeling (SW) 6.12. Sociale zaken (SZ) 6.13. Zelfstandige stafdiensten (ZS) 6.14. De virtuele bedrijfseenheden gedetacheerde en onbezoldigd verlof (GO) en inactieven (INA) Meer weten?

50 - 51 52 53 54 54 - 55 55 55 - 56 56 - 57 58 - 59 59 60 61 62 - 63 64 65 66 67 68 - 69 69 70 - 71 72


Deel 1: Stad Antwerpen In dit deel vindt u meer cijfergegevens over M/V verschillen in onze samen-

• meer mannen dan vrouwen bij de middelbare leeftijd. Dit komt

leving. We kijken naar 9 domeinen waarin zich significante verschillen

omdat er in die leeftijdscategorie veel meer mannelijke asielzoekers en

voordoen tussen mannen en vrouwen. Het zijn die verschillen die u steeds

vreemdelingen van binnen en buiten de EU zijn, dan vrouwelijke.

voor ogen moet houden bij het maken van uw beleid: demografie, arbeid, inkomen, opleiding, gezondheid, leefvormen, mobiliteit, vrije tijd en

Grafiek: leeftijdspiramide stad Antwerpen

besluitvorming. Uiteraard staan die domeinen niet op zich, ze zijn sterk verbonden, net zoals onze identiteit die ook wordt opgebouwd uit

0'k\d0+aXXi

verschillende facetten. Zo is bijvoorbeeld het alleenstaand moederschap, /'k\d/+aXXi

gecombineerd met werkloosheid een extra risico. In uw beleid moet u dan

.'k\d.+aXXi

ook de verschillen combineren.

-'k\d-+aXXi

1. Demografie

,'k\d,+aXXi

Wie woont er in Antwerpen?

+'k\d++aXXi

De bevolkingspiramide (zie grafiek) geeft weer hoeveel vrouwen en

*'k\d*+aXXi

mannen er per leeftijdscategorie in de stad wonen. Twee opvallende )'k\d)+aXXi

trends zien we daarin naar voor komen: • de verouderende bevolking: de baby-boom generatie zal in de loop

('k\d(+aXXi

van de volgende decennia voor een grote groep senioren zorgen. Aangezien vrouwen langer leven dan mannen, kunnen we dus rekenen

'k\d+aXXi $)''''

op een grotere groep vrouwelijke senioren. man

$(,'''

$(''''

$,'''

'

,'''

(''''

)''''

Bron: dienst bevolking stad Antwerpen, begin 2005 Bewerking door databank sociale planning

vrouw

Antwerpen heeft een diverse populatie, overwegend verouderend. Er is dus geen sprake meer van een piramide (eerder een champignon).


(,'''

Grafiek: leeftijdspiramide allochtonen1

$(,'''

$(''''

0'"aXXi

0'"aXXi

/'kfk/0aXXi

/'kfk/0aXXi

.'kfk.0aXXi

.'kfk.0aXXi

-'kfk-0aXXi

-'kfk-0aXXi

,'kfk,0aXXi

,'kfk,0aXXi

+'kfk+0aXXi

+'kfk+0aXXi

*'kfk*0aXXi

*'kfk*0aXXi

)'kfk)0aXXi

)'kfk)0aXXi

('kfk(0aXXi

('kfk(0aXXi

'kfk0aXXi

'kfk0aXXi

$,'''

' 88EK8C

man

Grafiek: leeftijdspiramide autochtone Belgen

,'''

$(''''

$(,'''


vrouw

Bij de allochtonen zien we een grote basis jongvolwassenen en een zeer smalle top van ouderen. 1

De groep allochtonen bestaat in de definitie van de DSP uit vreemdelingen en nieuwe Belgen. We herinneren ons dat buiten Antwerpen genaturaliseerde Belgen en derde generatie allochtonen aan de statistische registratie ontsnappen. Verder worden ook vreemdelingen uit de EU in deze definitie als allochtoon beschouwd.

$*''''

$)''''

$(''''

' 88EK8C

man

(''''

)''''

*''''


vrouw

De vergrijzing van de autochtone bevolking is duidelijk waar te nemen op Antwerps niveau: 60-plussers maken een zeer groot aandeel uit van de bevolking.


Tabel: tijdsgebruik van werkende vrouwen en mannen op een gemiddelde dag, in uren en minuten per dag (1998/2002)

2. Arbeid

België

Vrouwen

Mannen

Vrije tijd of niet gespecifieerd:

3:51

4:23

2:36

2:35

8:16

8:01

1:30

1:43

3:52

2:15

3:53

5:03

24:00

24:00

tv en video kijken, samenzijn met vrienden, lezen, sport en training, rust, hobby en spel, vrijwilligerswerk en hulp aan anderen, cultuur en ontspanning, deelname aan activiteiten

Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen wat betreft het

in open lucht, maar ook het nietsdoen en het niet-gespeci-

verrichten van betaalde arbeid. Soms wordt gezegd dat ‘vrouwen minder

fieerde gebruik van tijd

werken’, maar dat klopt niet! Vrouwen werken meer dan mannen, al gaat

Maaltijden en persoonlijke verzorging:

het dan vaak over onbetaalde arbeid zoals de zorg voor de kinderen of het

het gebruiken van lichte maaltijden, snacks en dranken,

huishouden. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het tijdsgebruik

het zich kleden of ontkleden, de persoonlijke hygiëne,

van mannen en vrouwen in België.

We merken daarin op dat vrouwen merkelijk minder vrije tijd hebben dan mannen en dat ze minder betaalde en meer onbetaalde arbeid

het opmaken, het zich scheren, de andere vormen van persoonlijke verzorging en de seksuele activiteiten. Slaap: het slapen (zowel ‘s nachts of overdag) en het wachten om in slaap te geraken, de siesta maar ook het verblijf in bed als gevolg van een ziekte.

verrichten. Verplaatsingen: al de verplaatsingen om welke reden dan Bron: Eurostat. Voor België: Glorieux & Vandeweyer (Onderzoeksgroep TOR-VUB) en NIS. Uitgebreidere resultaten zijn te vinden in de downloadbare publicatie “How Europeans spend their time – Everyday life of women and men”.

ook, behalve de verplaatsingen tijdens de gewerkte uren (die bij de rubriek “Betaalde arbeid” gerangschikt worden). Huishoudelijk werk: al de huishoudelijke taken, het zorgen voor kinderen en volwassenen, in de tuin werken, de verzorging van dieren, bouw- en verbouw- en reparatiewerkzaamheden, boodschappen doen, gebruikmaken van diensten en het gezinsbeheer. Betaalde arbeid, studie: de tijd besteed aan het hoofd- of bijberoep en de activiteiten die daarmee samenhangen, de werkpauzes, de verplaatsingen tijdens de gewerkte uren en het zoeken naar (ander) werk. De tijd besteed aan studie omvat zowel schoolstudies als thuisstudie en wordt in dezelfde rubriek gerangschikt. Algemeen total


2.1. Betaalde arbeid In 2005 had 67% van alle Antwerpse mannen tussen de leeftijd 18 en 64 een betaalde job, ten opzichte van slechts 50% vrouwen. Wat de trend bevestigt dat vrouwen minder betaalde arbeid verrichten.

Tabel: werkzaamheidsgraad* in de stad Antwerpen

Tabel: werkloosheidsdruk* in de stad Antwerpen

Geslacht

Werkzaamheidsgraad

Geslacht

Werkloosheidsdruk*

Man

67%

Man

12,1%

vrouw

50%

vrouw

11,1%

Totaal

58%

Totaal

11,6%

Bron: Kruispuntenbank Sociale Zekerheid, begin 2003, bewerking door databank sociale planning *Werkzaamheidsgraad: aantal werkenden tussen 18 en 64 jaar/aantal inwoners tussen 18 en 64 jaar

Bron: VDAB begin 2005, dienst bevolking stad Antwerpen begin 2005, bewerking door databank sociale planning. *Werkloosheidsdruk: aantal niet werkenden werkzoekenden tussen 18 en 64 jaar/aantal inwoners tussen 18 en 64 jaar

De werkloosheidsdruk ( d.i. het aantal niet werkenden werkzoekenden

Wanneer we naar de sectoren van tewerkstelling kijken, valt op dat in

tussen 18 en 64 jaar/aantal inwoners tussen 18 en 64 jaar) is over

Vlaanderen mannen oververtegenwoordigd zijn in de industrie (27% van

het algemeen gelijk tussen mannen en vrouwen.

alle werkende mannen werkt in die sector), en vrouwen in de gezond-

Bij laaggeschoolde Vlaamse vrouwen vinden we wel bijna 5% meer

heidszorg en maatschappelijke dienstverlening (21% van alle werkende

werklozen dan bij laaggeschoolde mannen. De arbeidsparticipatie van vrouwen,

vrouwen). 1 op 5 werkende vrouwen werkt dus in de gezondheidszorg en

ziet er dus over de ganse lijn minder rooskleurig uit dan die van mannen.

maatschappelijke dienstverlening. 1 op 3 mannen werken in de industrie.


2.2. Onbetaalde arbeid

We zien uit deze cijfers dat mantelzorg voornamelijk een vrouwenzaak is.

Het feit dat vrouwen minder gesalarieerde arbeid verrichten, betekent dus nog niet dat ze meer vrije tijd hebben, integendeel. Vrouwen nemen

Ook wat betreft onbetaalde kinderopvang zien we een grotere inzet van

gemiddeld veel meer zorgtaken op zich.

vrouwen dan van mannen. Niet alleen de zorg voor eigen kinderen, ook

De tabel hieronder geeft de onbetaalde mantelzorg weer naar leeftijd en

voor de kleinkinderen nemen vrouwen voor hun rekening, getuige het

geslacht in België, 2001. Mantelzorg is de zorg voor een zieke partner

hoog aantal vrouwelijke senioren dat zich voor kinderen inzet.

of familielid.

Grafiek: onbetaalde mantelzorg naar leeftijd en geslacht, België, 2001

Grafiek: onbetaalde kinderopvang naar leeftijd en geslacht, België, 2001

*' ),

(,

)'

(' , ' )($*'

*($+'

+($,' ,($-' c\\]kà[

-($.'

.'"

/' .' -' ,' +' *' )' (' ' )($*'

*($+'

vrouwen mannen

Bron: gebaseerd op cijfers van het Steunpunt Gelijke Kansen Beleid, Universiteit Antwerpen, www.steunpuntgelijkekansen.be


+($,' ,($-' c\\]kà[

-($.'

.'" vrouwen mannen

3. Inkomen en inkomensbesteding

Tabel: OCMW-gerechtigden leefloon of levensminimum Geslacht

Totaal aantal Beroepsactieve leeftijd steuntrekkers OCMW OCMW Bevolking %

vrouwen. Vrouwen verdienen in Vlaanderen gemiddeld slecht 69% van

Man

2340

2205

140528

1,6%

een mannenloon. Een deel van dit verschil is te verklaren door het feit dat

Vrouw

3331

3136

136412

2,3%

vrouwen meer deeltijds werken en minder overuren doen. Wanneer we

Totaal

5671

5341

276940

1,9%

Wat betreft het inkomen zien we grote verschillen tussen mannen en

de cijfers echter corrigeren op dit verschil (en ze dus herberekenen alsof mannen en vrouwen evenveel betaalde arbeid verrichten), blijken vrouwen

Bron: OCMW Antwerpen begin 2005, dienst bevolking stad Antwerpen 2005, bewerking door databank sociale planning.

nog steeds slechts 83% à 85% van een mannenloon te verdienen. Dit hardnekkige verschil kan mee worden verklaard door horizontale en verticale segregatie: vrouwen werken in minder betaalde sectoren of worden minder betaald voor gelijke niveaus. Dit zijn dus respectievelijk functieverschillen en niveauverschillen). Gelijk loon voor gelijk werk, is dan wel een wettelijke verworvenheid, het is zeker nog geen dagdagelijkse realiteit. Armoede is vooral een vrouwelijk probleem, vaak samenhangend met alleenstaand ouderschap. De tabel hieronder bevestigt de trend van vrouwelijke armoede en toont het aantal leefloners in Antwerpen. In de groep leefloners vinden we 3 vrouwen per 2 mannen.


4. Opleiding Van jongsafaan zien we bij meisjes en jongens andere studiekeuzen.

Jongens doen het merkelijk slechter dan meisjes in het onderwijs.

Jongens studeren bij voorkeur industriële en technologische wetenschappen.

Jongens hebben namelijk meer schoolachterstand. Deze trend is reeds

Meisjes vinden we dan weer terug in de handelswetenschappen,

verschillende jaren zichtbaar en zou een permanent aandachtspunt

onderwijs en gezondheidszorg.

moeten zijn bij beleidsmakers. Onderwijs lijkt man-onvriendelijk.

Zoals we in het deel over arbeid zagen, vinden ze ook in die sectoren werk.

Een mogelijke hypothese voor deze trend is het dalend aantal mannelijke leerkrachten in het lager en middelbaar onderwijs. Dit groeiend gebrek

In de Antwerpse middelbare scholen volgen 32,8% meisjes algemeen

aan rolmodellen doet jongens afhaken.

secundair onderwijs (ASO) ten opzichte van 25,5% jongens. In het technisch secundair onderwijs (TSO) vinden we 22,9% meisjes ten opzichte van

Ondanks de betere resultaten van meisjes, zijn ze toch nog niet tot

27,2% jongens en in het Beroeps secundair onderwijs vinden we tot slot

de ‘top’ van het onderwijs doorgedrongen. Daar vinden we slechts

30,5% meisjes en 28,9% jongens.

7% vrouwelijke professoren terug ten opzichte van 93% mannen.

Tabel: schoolse vertraging naar geslacht Man

Vrouw

Totaal

Vertraging

Aantal

%

Aantal

%

Aantal

Geen

6440

45,6%

7709

54,6%

14149

50,1%

1 jaar

4764

33,7%

4353

30,8%

9117

32,3%

meer dan 1j

2922

20,7%

2060

14,6%

4982

17,6%

Totaal

14130

100,0%

14126

100,0%

28256

100,0%



%

5. Gezondheid

In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, zijn hart- en vaatziekten vooral een vrouwelijk probleem, alhoewel het zowel bij mannen als bij

5.1. Lichamelijke gezondheid

vrouwen doodsoorzaak nummer 1 is. Mannen hebben procentueel meer

Op vlak van gezondheid zijn er specifieke trends die de diversiteit in onze bevolking weergeven. Een blik op de overlijdensoorzaak van de bevolking in Vlaanderen, toont reeds enkele man-vrouw verschillen.

kankers, longaandoeningen en accidenten dan vrouwen, die dan weer meer dementie vertonen. Tabel: absoluut sterftecijfer naar overlijdensoorzaak en geslacht, stad Antwerpen, 2005

Tabel: absoluut sterftecijfer naar overlijdensoorzaak en geslacht, Vlaamse Gewest, 1999 Mannen

Mannen

Vrouwen

N

%

N

%

Hart- en vaatziekten

9674

33,7

11478

41,0

Nieuwvormingen

9079

31,6

6517

23,3

Longaandoeningen

3739

13,0

2818

10,1

Andere oorzaken

2331

8,1

3251

11,6

Alle uitwendige doodsoorzaken

2104

7,3

1167

4,2

Dementie

517

1,8

1077

3,9

Slecht gedefinieerde condities

632

2,2

907

3,2

Diabetes

342

1,2

585

2,1

Chronisch leverlijden / cirrose

322

1,1

182

0,7

28741

100,0

Totaal

Vrouwen

N

%

N

%

Hart- en vaatziekten

879

33,1

1081

38,1

Nieuwvormingen

852

32,1

682

24,0

Longaandoeningen

311

11,7

332

11,7

68

2,6

157

5,5

542

20,5

584

20,7

2652

100,0

2836

100,0

Psychische aandoeningen Overige aandoeningen Totaal

27981 100,0



De meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen is borstkanker en bij mannen longkanker. Het groter aantal longaandoeningen kan gekoppeld zijn aan het rookgedrag, dat bij mannen nog steeds hoger ligt dan bij vrouwen, alhoewel vrouwen aan een sterke inhaalbeweging bezig zijn. Zo is het aantal dagelijkse rokers bij de mannen afgenomen tussen 1997 en 2001, terwijl het aantal rokende vrouwen juist toenam. Ook wat betreft alcoholgebruik zien we een duidelijk overwicht van mannen, maar een inhaalbeweging bij vrouwen. Voor beide groepen stijgt het alcoholgebruik in de periode 1997 – 2001, maar voor vrouwen stijgt het sterker. Dit wil zeggen dat vrouwen ook een specifieke doelgroep kunnen vormen voor preventieve acties rond hart- en bloedvatenziekten, alcoholgebruik en rookgedrag. Mannen hebben dan weer nood aan preventieve acties

Grafiek: psychisch onwelbevinden naar leeftijd en geslacht, Vlaanderen 2001

+' *, *' ), )' (, (' , ' (,$)+

),$*+

*,$++

+,$,+

,,$-+

-,$.+

c\\]kà[

rond kankers, vooral longkanker.

5.2. Psychische gezondheid

.," vrouwen mannen

Bron: gebaseerd op cijfers van het Steunpunt Gelijke Kansen Beleid, Universiteit Antwerpen, www.steunpuntgelijkekansen.be

Naast het lichamelijke welbevinden, is ook het psychologische welbe-

Bij vrouwen ligt het psychische onwelbevinden dus hoger dan bij mannen.

vinden van belang voor de gezondheid van personen. Onderstaande

Vooral vrouwen tussen de 25 en 34 jaar en bij de +75 jarigen. Bij mannen

grafiek geeft gegevens weer die een gezondheidsenquête via interviews

is het dan weer eerder de 45 tot 54 jarigen en de 75+ bij wie onwelbevin-

verzamelde. Het gaat over het percentage mannen en vrouwen die zelf

den hoger ligt dan op andere leeftijdscategorieën. Dit zou een indicator

aangeven dat ze zich psychisch niet goed voelen.

kunnen zijn van het ‘midlife effect’.


De psychische problemen bij mannen mogen echter niet worden

Samenvattend kunnen we stellen dat de gezondheidsrisico’s voor mannen

onderschat. Uit onderstaande tabel blijkt immers dat zij veel vaker

anders liggen dan voor vrouwen en dat langere termijn trends aandachts-

zelfmoord plegen dan vrouwen.

punten weergeven waaraan op een gendergevoelige manier preventief kan worden gewerkt.

Tabel: aantal zelfmoorden naar geslacht in Antwerpen Geslacht

Aantal zelfmoorden

zelfmoorden/10.000 inwoners

Man

66

29,9

Vrouw

15

6,5

Totaal

81

17,9

Ondanks deze grote psychische nood, zullen mannen toch iets minder snel hulp zoeken bij Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG),

Echter niet alleen de genderdimensie toont grote verschillen, ook tussen verschillende etnische bevolkingsgroepen komen verschillen voor. Zo zijn er meer perinatale gezondheidsproblemen bij allochtone vrouwen en hebben ze vaker last van overgewicht en diabetes. Lichamelijke beweging is ook onvoldoende bij allochtone vrouwen en hun psychisch welbevinden wordt vaak extra belast door hun migratiesituatie. Dit alles maakt allochtone vrouwen tot een specifieke aandachtsgroep in het gezondheidsbeleid.

dan vrouwen. In Antwerpen kwamen 52% van de aanmeldingen in 2004 van vrouwen en 48% van mannen.

De verhoogde zelfmoordcijfers bij mannen, maakt hen tot een risicogroep waaraan de geestelijke gezondheidszorg bijkomende aandacht zou kunnen besteden. Mannen begeleiden naar de hulpverleningscircuits kan dan een beleidsdoelstelling zijn.


6. Leefvormen

We zien in de tabel dat er minstens zoveel alleenstaanden zijn als kerngezinnen. Bij die alleenstaanden bevinden zich enerzijds jongeren

In 2003 telde Vlaanderen 2.457.779 huishoudens. We vinden hierin

die (nog) geen partner hebben en anderzijds ook erg veel senioren

een enorme diversiteit aan gezinsvormen. Terwijl men in Vlaanderen

die gescheiden zijn of als weduwe(naar) alleen achter blijven.

en Antwerpen vroeger overwegend kerngezinnen vond (vader, moeder en kinderen), zijn nu slechts amper 1 op 5 huishoudens een kerngezin.

Een belangrijke trend in de toenemende diversiteit van de huishoudens is

Onderstaande tabel geeft de verdeling van de verschillende soorten

zeker het alleenstaand ouderschap (bijna altijd moeders), ongeveer 10%

huishoudtypes in Antwerpen weer.

van alle gezinsvormen. Wanneer we weten dat er in de categorie van alleenstaande ouders steeds meer armoede voorkomt, vormt deze groep dus een bijzonder aandachtspunt voor het beleid.

Tabel: huishoudtypes Antwerpen Huishoudtype

Aantal

Single man

49737

22,2%

Deze diversiteit aan gezinsvormen betekent ook een diversiteit in het inko-

Single vrouw

54730

24,4%

men, de hoeveelheid vrije tijd, de mobiliteit, enz van de gezinseenheden.

Alleenstaande moeder

15924

7,1%

Vrouwen worden gemiddeld een stuk ouder dan mannen. Het gevolg

2620

1,2%

hiervan is dat er in verhouding meer oudere weduwen voorkomen dan

Gehuwd gezin zonder kinderen

42169

18,8%

weduwnaars. Zowel bij oudere mannen als bij oudere vrouwen zijn

Gehuwd gezin met kinderen

39820

17,8%

momenteel het aandeel dat nooit gehuwd is en het aandeel dat

Ongehuwd gezin zonder kinderen

9296

4,1%

gescheiden is eerder beperkt.

Ongehuwd gezin met kinderen

6914

3,1%

Deze categorieën komen echter steeds meer voor in de jongere bevolking.

Andere

2910

1,3%

Naarmate die ouder worden, kan dus worden verwacht dat de groep alleen-

Totaal

224120

100,0%

Alleenstaande vader

Bron: Kruispuntenbank Sociale Zekerheid, begin 2003,


%

staande senioren nog meer zal stijgen.

7. Mobiliteit

8. Vrije tijd en vrije tijdsbesteding

In Vlaanderen is er een groot verschil tussen het gebruik van het openbaar

De manier waarop mannen en vrouwen hun vrije tijd besteden is verschil-

vervoer en de auto. Bij 65+ zien we dat slechts 37% van de vrouwen een

lend. Bij het deel arbeid zagen we al dat vrouwen gemiddeld minder vrije

rijbewijs hebben, ten opzichte van 89% mannen. Bij de jongere leeftijds-

tijd ter beschikking hebben dan mannen. Hier willen we kijken wat ze met

categorieën zien we een toename van het aantal vrouwelijke rijbewijzen.

die tijd doen.

De inhaaltrend is er dus, maar toch moeten we rekening houden met een grote groep voornamelijk vrouwelijke senioren zonder auto.

Wat betreft culturele activiteiten, geven de cijfers van de stadsmonitor

Openbaar vervoer is dus voor hen van primair belang.

(2004) geen significante verschillen weer tussen mannen en vrouwen in

Globaal gesproken is het rijbewijsbezit bij mannen in de verschillende

verband met een bezoek aan culturele activiteiten zoals film, theater,

leeftijdscategorieën erg hoog. Ongeveer 95% van de mannen ouder

opera, enz. Bij de jeugd zien we wel enkele verschillen (Mortelmans, 2003

dan 25 jaar bezit een rijbewijs. Dat percentage daalt slechts licht vanaf

Universiteit Antwerpen). Meisjes doen meer ‘indoor’ activiteiten en

55 jaar. De situatie is evenwel helemaal anders bij de vrouwen. In de

jongens meer ‘outdoor’. Ook sport is een belangrijke activiteit tijdens de

leeftijdsgroepen 25-34 jaar en 35-44 jaar heeft ook bij vrouwen 91% een

vrije tijd. Sport wordt ook algemeen aanzien als een middel om gezond

rijbewijs, maar dat percentage daalt sterk vanaf 45 jaar. Van de vrouwen

te blijven. Lichamelijke beweging is immers onontbeerlijk om gewichts-

ouder dan 65 jaar heeft slechts één op drie een rijbewijs.

toename tegen te gaan en actief fit te blijven. We bewegen echter te weinig, en dat geldt vooral voor vrouwen.

Een idee: de volgende keer dat u de tram neemt, kijk eens rond

Volgende grafiek geeft het aantal personen weer met gezondheidsrisico’s

en tel het aantal vrouwen tegenover het aantal mannen,

omwille van een tekort aan lichaamsbeweging.

u zal versteld staan!


Grafiek: aantal personen met gezondheidsrisico’s omwille van tekort aan lichaamsbeweging in de vrije tijd. Vlaams Gewest, 2001

We zien dat de leeftijdscategorie vrouwen 25-34 een tekort vertonen, deze periode hangt ook samen met het hebben van kleine kinderen waardoor er vaak een gebrek is aan vrije tijd.

/' -'

Ook seniorenvrouwen en -mannen bewegen niet genoeg. Sportbeleid

+,

zou zich dus op deze groepen kunnen richten door bijvoorbeeld senioren zwemmen/turnen en zwangerschap zwemmen/turnen te organiseren.

)'

Door extra specifieke activiteiten te richten op doelgroepen waarvan men

' (,$)+

),$*+ *,$++ +,$,+ ,,$-+ -,$.+ c\\]kà[

.,"

weet dat ze anders gemakkelijk uit de boot vallen, kunnen we de participatie van deze groepen verhogen.

vrouwen mannen

Sport kan in clubverband of individueel. Ook hier is een gendergevoelige Bron: gebaseerd op cijfers van het Steunpunt Gelijke Kansenbeleid, Universiteit Antwerpen, www.steunpuntgelijkekansen.be

trend waar te nemen. Zowel bij de jongeren als bij de volwassenen zien we immers dat vrouwen/meisjes minder sporten in clubverband.

Uit het onderzoek van Mortelmans (Mortelmans, 2002 Universiteit Antwerpen) blijkt er een duidelijk verschil te bestaan tussen jongens en meisjes. Er zijn gemiddeld 15% meer jongens dan meisjes die aan sport doen. Zowel bij mannen als bij vrouwen daalt de deelname aan een sportclub naarmate men ouder wordt. Toch blijkt uit deze cijfers dat het verschil tussen mannen en vrouwen i.v.m de deelname aan een sportclub


nog groter wordt naarmate men ouder wordt. Het verschil bij de 16-plussers

onmiddellijk onder de minister en 11% twee stappen onder de minister,

is 12,5%, terwijl dit bij de 12- tot 14-jarigen nog maar 9% was. Een oorzaak

wat een schromelijke ondervertegenwoordiging is. Ook in het bedrijfs-

hiervan zou kunnen zijn dat jongens die een teamsport uitoefenen, zoals

leven zit slechts 1 op 3 vrouwen in een leidinggevende functie. In de

voetbal, hier moeilijker mee stoppen dan vrouwen die een meer individuele

hoogste bestuursorganen van de Nationale Bank vinden we 1 vrouw

sport beoefenen.

per 3 mannen.

Alhoewel het overgrote deel van de bevolking geen lid is van een sport-

Ook op religieus vlak weten we dat vrouwen, noch in de Katholieke kerk,

club, ligt het percentage mannelijke leden toch ruimschoots hoger dan

noch binnen de Islamitische verenigingen een prominente rol spelen.

het percentage vrouwelijke leden. Bij jongeren vinden we dezelfde trend.

Het ambt wordt hen zelfs in beide religies ontzegd. Vrouwen hebben dus nog een hele weg af te leggen vooraleer ze zich

9. Toegang tot en deelname aan besluitvormingsorganen

een plaats zullen kunnen veroveren in de hogere machtsbastions die voorlopig nog mannelijk blijven. Voor Antwerpen overlopen we nu achtereenvolgens de deelname van

In tegenstelling tot sociale netwerken, gaat het bij besluitvormings-

vrouwen aan de politieke-, administratieve- en adviesorganen.

organen eerder over formele netwerken, zoals politieke, religieuze of bedrijfsnetwerken. Alhoewel er de laatste jaren via de quotaregeling vooruitgang is geboekt op het vlak van vrouwelijke politieke participatie,

9.1 Politieke organen

moeten we in België nog steeds wachten op een vrouwelijke eerste minister en zijn slechts 1 op drie ministers vrouwelijk. 36% van de parlementsleden

In Antwerpen worden 80% van de politieke mandaten door

(32% in de senaat) zijn vrouwelijk, met een mannelijke voorzitter.

mannen opgenomen en 20% door vrouwen. Een duidelijke ondervertegen-

In de centrale administratie vinden we slechts 6% vrouwen op het niveau

woordiging dus van vrouwen in de politiek.


9.2 Administratieve organen

Grafiek: politieke mandaten: gemeenteraad, college en districtsraden Antwerpen, 2005

+' *,

Niet alleen op politiek vlak, ook op administratief vlak is er een onder-

*' ),

vertegenwoordiging van vrouwen. In de Antwerpse administratieve top

)' (,

vinden we volgende functies weer:

(' ,

G 9fi^ fc[\i \i_f ; lk
: 8ekn fcc\^\ \ i g \e _\d

9\iZ

' >\d \\ek

Overkoepelende organen

\iXX

[

mannen vrouwen

• stadssecretaris

man

• strategisch coördinator:

man

• stadsontvanger

man

Bedrijven • cultuur, sport en recreatie

man

• stadsontwikkeling

man

• personeelsmanagement

vrouw

We zien dat de onevenwichtige verdeling ongeveer in alle districten

• patrimoniumonderhoud

vrouw

is terug te vinden (behalve Deurne en Wilrijk). Vooral het mannelijke

• lerende stad

man

college springt in het oog, zeker aangezien vrouwen bij de aanvang

• sociale zaken

vrouw

van de legislatuur beter vertegenwoordigd waren.

• districts- en loketwerking

man

• marketing en communicatie

man

• stads- en buurtonderhoud

man

• integrale veiligheid

man

• zelfstandige stafdiensten

man

Polder = Berendrecht , Zandvliet en Lillo


Slechts 3 op de 14 functies zijn vrouwelijk. Bovendien vinden we hen terug op sociale zaken en personeelsmanagement, domeinen waarin typisch veel vrouwen worden tewerkgesteld. Patrimoniumbeheer vormt een uitzon-

Tabel: overzicht van de stedelijke- en districtsadviesraden volgens M/V samenstelling 2005

dering en het is roldoorbrekend om hier een vrouw aan het hoofd te vinden.

Algemene vergadering

Bestuur

Niet conform 1/3 Wel conform 1/3 Niet conform 1/3

Wel conform 1/3

3

5

Jeugdraden:

9.3. Adviesraden

Districten Stedelijke

Adviesraden hebben als functie de politieke mandatarissen met advies

Sportraden:

bij te staan. Het is een manier om de stem van de bevolking directer

Districten

te betrekken bij het beleid. Er zijn stedelijke adviesraden die het college

Stedelijke

5 1

2

Cultuurraden:

9 districtsadviesraden voor sport, voor cultuur, voor de jeugd en voor de

Districten

senioren. Elke adviesraad heeft een bestuur en een algemene vergadering.

Stedelijke

Wettelijk werd vastgelegd dat elke adviesraad minimaal 1/3 personen

Seniorenraden:

van elk geslacht moet hebben. Concreet komt dit er meestal op neer dat

Districten

er minimaal 1/3 vrouwen moeten zijn, maar in sommige adviesraden

Stedelijke

ontbreken mannen. Deze regel noemt men het 1/3 quota.

totaal

3

1

1

4

5

1

1 (dagelijks

1 (raad van

bestuur)

bestuur)

3

6

van burgemeester en schepenen adviseren, en er zijn lokale adviesraden per district. Zo bestaan er onder andere telkens één stedelijke en

3

5 1

1

9

1

8

3

1

1

23

14

6

25

We stellen vast dat de meerderheid van de adviesraden conform de regel zijn. Toch zijn er nog verschillende adviesraden waar vrouwen ontbreken.


Er zijn 29 mannelijke voorzitters op een totaal van 37 adviesraden.

Bij de seniorenraden vinden we een gelijke vertegenwoordiging.

Deze zijn als volgt verdeeld:

Bij de andere raden zijn vrouwen gemiddeld ondervertegenwoordigd.

2005

Voorzitter mannelijk

Voorzitter vrouwelijk

Jeugdraden

6

2

Sportraden

10

0

Cultuurraden

7

2

Seniorenraden

6

4

Totaal

29

8

(Van 2 jeugdraden en 1 cultuurraad zijn deze gegevens niet beschikbaar)

De gemiddelde M/V verhouding voor adviesraden is als volgt: Algemene vergadering

Bestuur

% mannen

% vrouwen

% mannen

% vrouwen

Jeugdraden

63

37

62

38

Sportraden

69

31

69

31

Cultuurraden

68

32

58

42

Seniorenraden

54

46

53

47


M/V CIJFERS VAN HET STADSPERSONEEL


Deel 2: Personeel van de stad Antwerpen 1. Inleiding Het personeel bij de stad Antwerpen is tewerkgesteld in bedrijven (12) en enkele andere organen. Onderstaande figuur geeft de structuur schematisch weer.

gemeenteraad

onafhankelijke diensten brandweer bureau voor integriteit inspectie van financiën interne audit lokale politie ombudsman strategisch coördinator

9 districtsraden OCMW

onafhankelijke diensten

college van burgemeester en schepenen

9 districtscolleges

Gemeentelijk Havenbedrijf AG Vespa

stadssecretaris

GAPA

stadsontvanger districtssecretarisssen

AG ANN

Gemeenteraad cultuur, districtssport & en loketrecreatie werking patrimo- personeelsniumonder- managehoud ment


financiën

integrale veiligheid

lerende stad

sociale zaken

stads-en buurtonderhoud

stadsontwikkeling

marketing & communicatie zelfstandige stafdiensten

districtssecretarisssen Digipolis

Mannen en vrouwen doen niet hetzelfde werk. Bij het stadspersoneel zien

Dit betekent dus niet dat we moeten streven naar 50/50 M/V bij bijvoor-

we twee belangrijke tendensen:

beeld de brandweer, maar wel dat de brandweer bereid moet zijn om

• Functieverschillen: op gelijk niveau doen mannen en vrouwen

vrouwen op te nemen die dit wensen en de nodige kwalificaties hebben.

andere jobs (vb. vrouwen zijn oververtegenwoordigd bij lerende stad,

Gelijkwaardigheid in deze context betekent dat de brandweer alle nodige

mannen bij de brandweer)

voorzieningen moet treffen om vrouwen een gelijkwaardige behandeling

• Niveauverschillen: in de administratieve hiërarchie vinden we mannen

te geven. Hier kan een mentaliteitswijziging voor nodig zijn, of een

en vrouwen op andere plaatsen terug (bestuurscomité is overwegend

aanpassing van de examens (vb. vrouwelijke juryleden). De mannelijke

mannelijk). Hier spreekt men ook van het glazen plafond, dat is het

teams moeten voldoende worden voorbereid op een gemengde werking.

niveau waarboven vrouwen niet of nauwelijks benoemd worden.

Soms betekent gelijkwaardigheid garanderen dus extra maatregelen

• Werkzekerheid statuut: het statuut waaronder iemand werkt,

nemen voor een bepaalde groep (vrouwen, mannen, allochtonen, autoch-

kan meer of minder werkzekerheid bieden. Ook hierin zien we soms

tonen). Indien men dit niet doet en gewoon ‘de deuren open zet voor

genderverschillen.

iedereen’, dreigt het draaideureffect te gaan spelen. Dit wil zeggen dat

• Deeltijdse en voltijdse arbeid: mannen en vrouwen verrichten gemiddeld niet evenveel uren betaalde arbeid, ook deze verdeling is

leden van bepaalde doelgroepen wel komen, maar ook weer snel gaan wegens intimidatie, pesten, op openlijke of subtiele wijze.

dus gendergevoelig. Aangezien vrouwen vaak een dubbele dagtaak hebben, zullen ze eerder kiezen voor deeltijdse arbeid

Hoe zit het met deze verschillen in de stad Antwerpen?

(zie ook deel statistieken, arbeid).

Volgende cijfers/tabellen schetsen een beeld: aantal M/V, salarisniveau, statuut, voltijdse-deeltijdse arbeid.

Wanneer we streven naar gelijkwaardigheid wil dit zeggen dat zowel

Tot slot komt er een overzicht van alle bedrijven.

mannen als vrouwen gelijke toegang hebben tot de jobs waarvoor ze gekwalificeerd zijn en zin in hebben – ongeacht hun geslacht.


2. Aantal M/V

Tabel: aantal mannen en vrouwen per bedrijf Stad Antwerpen

Over de hele lijn, werken er iets meer mannen dan vrouwen bij de stad

Bedrijf 2

mannen

vrouwen

aantal

%

aantal

%

Antwerpen. Op een totaal personeelsbestand van 7636 medewerkers,

brandweer (BW)

814

95

42

5

bedraagt de M/V verhouding 54/46.

stads- en buurtonderhoud (SB)

1044

91

98

9

Sommige bedrijven zijn vooral door mannen bevolkt (brandweer, stads- en

patrimoniumonderhoud (PO)

652

77

199

23

buurtonderhoud, patrimoniumonderhoud en stadsontwikkeling).

stadsontwikkeling (SW)

359

74

129

26

Andere bedrijven (lerende stad, districts- en loketwerking en financiën)

onafhankelijke diensten (OD)

57

56

45

44

zijn vooral door vrouwen bevolkt.

sociale zaken (SZ)

120

51

115

49

Opvallend is het overgewicht aan mannen in leidinggevende functies:

zelfstandige stafdiensten (ZS)

41

46

46

54

10 van de 13 leidinggevenden in het managementteam zijn mannelijk.

marketing & communicatie (MC)

56

50

56

50

cultuur, sport en recreatie (CS)

540

50

552

50

personeelsmanagement (PM)

44

41

64

59

integrale veiligheid (IV)

26

40

41

60

financiën (FI)

52

38

84

62

districts- en loketwerking (DL)

159

31

343

69

lerende stad (LS)

220

12

1635

88

Totaal

4184

54

3452

46

2

brandweer (BW) ressorteert onder onafhankelijke diensten (OD), maar wordt vanwege de omvang en eigenheid (vb. specifieke loonschaal) behandeld als apart bedrijf.


3. Weddeschaal M/V worden niet op dezelfde niveau’s benoemd. We kijken dus naar de verdeling van vrouwen en mannen over de weddenschalen A, B, C, D en E.

Grafiek: verdeling van mannen en vrouwen over de weddeschalen bij het volledige stadspersoneel, stad Antwerpen (2005)

De weddeschalen corresponderen met de scholingsgraad en betekenen

+'

achtereenvolgens:

*, *' ),

• Niveau A: universitair of gelijkgesteld • Niveau B: hoger onderwijs korte type

)'

• Niveau D: lagere humaniora

(,

• Niveau E: ongeschoold

(' , '

De omvangrijkste personeelscategorieën zijn diegene die geen specifieke opleidingsvereisten stellen. Aan de top vinden we meer mannen in A en meer vrouwen in B. Ook op het allerhoogste niveau (managementteam) zijn vrouwen sterk ondervertegenwoordigd. Dit managementteam wordt gevormd

XXekXc

• Niveau C: humanioradiploma

8

9

:

;

<

mannen vrouwen Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerkt3

door de stadssecretaris, de strategisch coördinator, de stadsontvanger, de veiligheidsadviseur, de 8 bestuursdirecteurs van de bedrijfseenheden,de informatieambtenaar, de directeur van Digipolis en AG VESPA. Slechts 3 van de 15 leden in dit bestuursorgaan zijn vrouw. Verder zijn er meer vrouwen in C en meer mannen in D. Op het E niveau is er een gelijke verdeling.

3 Bij de brandweer is er een een speciale weddeschaal PB, daarin zitten 781 mannen en 4 vrouwen, deze schaal is niet opgenomen in deze grafiek.


4. Statuut

Mannen komen dus vooral voor in statutaire en vrouwen hoofdzakelijk in contractuele functies die minder werkzekerheid bieden.

Het statuut van het personeel vertelt iets over hun werkzekerheid. Statutaire functies bieden immers een grotere zekerheid dan contractuele betrekkingen. Bij de contractuele personeelsleden vinden

5. Voltijdse - deeltijdse arbeid en soorten loopbaanonderbrekingen

we 40% mannen en 60% vrouwen, bij de statutaire is dat omgekeerd, namelijk 60% mannen en 40% vrouwen.

De meeste personeelsleden van de stad Antwerpen werken voltijds (5311 personen, tegenover 2503 deeltijds). Bij de voltijds tewerkgestelden

Grafiek: verdeling van vrouwen en mannen over de statuten contractueel, statutair en politiek mandataris (2005)

vinden we 70% mannen terug en 30% vrouwen. Deeltijds werken is vooral

*,'' *''' ),'' )''' (,'' (''' ,'' '

Binnen de groep vrouwen, is deeltijdarbeid het omvangrijkste arbeidsregime:

*)*+

55% van de vrouwen zijn deeltijds tewerkgesteld. Het beeld van de mannen is hieraan tegengesteld: slechts 13% van de mannen werkt deeltijds

(/0)

bij de stad, tegenover 87% die een voltijdse betrekking vervullen. Dit wil

(-.-

dus zeggen dat 70% van de voltijdse functies door mannen worden

00+

uitgevoerd en 78% van de deeltijdse functie door vrouwen. +)

\c

\ iXZkl

ek Zf

Xì kXklk j

((

k e[XX

X

`\bd

gfc`k

Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerking: SGKB


populair bij vrouwen. Daar vinden we 22% mannen en 78% vrouwen.

De sekseratio’s binnen de verschillende soorten van loopbaanonderbreking vertellen dat vrouwen meer frequent hun loopbaan onderbreken dan

mannen vrouwen

mannen.

De onderstaande grafiek geeft een meer gedetailleerd beeld van de

“loopbaanonderbreking” de populairste categorie uitmaakt. Zowel voor

sekseratio’s voor de verschillende soorten loopbaanonderbreking.

mannen als voor vrouwen vormt de onvrijwillige loopbaanonderbreking

(‘vervroegde uittreding’ is een categorie enkel voorbehouden voor

of de “langdurige ziekte” de minst bevolkte categorie.

de brandweer.)

Vervolgens bekijken we per bedrijf deze trends. De hier gepresenteerde cijfers betreffen een momentopname op 01.06.2005.

Grafiek: verdeling van vrouwen en mannen over de soorten loopbaanonderbreking (2005)

/'' .'' -'' ,'' +'' *'' )'' ('' '

6. Bedrijven

..(

6.1. Cultuur, sport en recreatie (CS) *'0

Aantal personeelsleden: 1095 Bedrijfsdirecteur: Bruno Verbergt (M)

('' )0

-

)-

(. ((

+,

/( '

(*

j \ ^ ^ è^ \\b jkXk`\ i\bè q`\bk i\[è \ k Y \ i k i `kki\[ ` ^ \en g ` \ l l i ^ [ \ \ \ l X e [ [ [ [ i [ f f\^ f\^ e[\ XXe m`\i cXe^ mannen m\imi \id` m\imi c`^\ ffgY \ m c c j ` ] [ a f ` n c a k i vrouwen m\ mi` _Xc] Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerking: SGKB

Vaste taken: Het beheer van collecties en erfgoed, het uitbaten van musea en het bibliotheeknetwerk, het beheer van sportaccommodaties, de externe terbeschikkingstelling van materiaal, infrastructuur, financiële middelen en expertise, de ontwikkeling van een eigen programmatie, de uitvoering van promotie-acties, organisatie en ondersteuning van culturele en sportieve evenementen.

De verdeling van vrouwen en mannen over de verschillende soorten

Sekseratio: Cultuur, sport en recreatie wordt gekenmerkt door een

loopbaanonderbreking leert dat zowel voor mannen als voor vrouwen

perfecte geslachtsverhouding: de sekseratio bedraagt er fiftyfifty.


Dit bedrijf wordt gekenmerkt door een perfecte M/V.

De sekseratio voor voltijds werken is 60/40 in het voordeel van de mannen,

Ook binnen de weddenschalen is de man/vrouwverhouding

terwijl de sekseratio voor deeltijds werken 26/74 in het voordeel van

zo goed als evenredig.

de vrouwen is.

Grafiek: cultuur, sport en recreatie: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

6.2. Districts- en loketwerking (DL)

),'

Aantal personeelsleden: 504 (0, (/*

)'' (,'

()+

(+*

Vaste taken:

(*, (+(

Districtswerking:

('' ,' '

*0

Organisatie van de binnengemeentelijke decentralisatie binnen het

+0 +.

*/

ruimere kader van de stad Antwerpen.

8

9

:

mannen

;

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerkt

Binnen de groep mannen merken we een groot verschil naar werkregime op: ruim vijf keer zoveel mannen werken voltijds als deeltijds. Dit verschil is kleiner voor vrouwen. Bij de groep vrouwen loopt het aandeel voltijds werkenden en het aandeel deeltijds werkenden ongeveer gelijk.


Waarnemend bedrijfsdirecteur: Paul van Steenvoort (M)

• Ondersteuning van het lokale beleid in de districten, zowel inzake voorbereiding als uitvoering en faciliteren van de samenwerking tussen het lokale bestuur en de bedrijven. • Organisatie en bevordering van de communicatie tussen bevolking en bestuur en aanmoedigen van burgers om deel te nemen aan en in dialoog te treden met het bestuur over wat tot de lokale levenssfeer behoort. Loketwerking: Organisatie van een klantgerichte loketservice voor alle burgers in de districtshuizen en stadskantoren. Districts- en loketwerking ondersteunt

alle loketfuncties van de stad Antwerpen: • gelijkschakeling van werkmethodes, zodat de burgers overal efficiënt worden bediend; • uitbouw loketten tot flexibele contactpunten via zoveel mogelijk

Grafiek: districts- en loketwerking: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

)'' (-+

(,'

()0

aangepaste kanalen en evolutie naar centra voor geïntegreerde stedelijke dienstverlening; • coördinatie van de bedrijven in de uitbouw van loketfuncties; en ondersteuning van de professionalisering en kwaliteitsbewaking; • portaal voor interbestuurlijke dienstverlening.

(''

.( +)

,' '

)-

8

(-

0

)'

9

((

:

mannen

Sekseratio: Districts- en loketwerking is een uitgesproken vrouwelijke bedrijf. Ruim twee op de drie personeelsleden zijn er vrouw:

;

(-

< n\[[\jZ_XXc


345 vrouwen (69%) en 157 mannen (31%) van de 504 personeelsleden. Ongeacht het feit dat dit bedrijf minder hoger geschoolden telt, Het merendeel vrouwen en mannen zijn er tewerkgesteld in de niveaus C

is de verdeling binnen het niveau A toch ten voordele van mannen:

en D. Voor mannen is weddeschaal C de dominante categorie

de sekseratio bedraagt er 62/38. Op alle andere niveaus ligt de verhouding

(n=71; 45%), voor vrouwen is dat weddeschaal D (n=164; 47%).

anders met vrouwen op kop.

Het aandeel hoger geschoolden (niveau A en B) is relatief laag bij zowel

In dit bedrijf zijn de vrouwen oververtegenwoordigd: 68% van

mannen als vrouwen in dit bedrijf.

de medewerkers is er vrouw en 32% is er man.


Binnen de groep vrouwen en mannen observeren we opnieuw een grote

Grafiek: financiën: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

kloof tussen de werkregimes van de mannen: 86% van de mannen betrekt een voltijdse functie, terwijl slechts 14% deeltijds tewerkgesteld is. Bij de vrouwen is deze kloof naar werkregime minder uitgesproken: een kleine meerderheid van 54% werkt er deeltijds.

+'

*-

*, *' ),

*( )*

)' 6.3. Financiën (FI)

Aantal personeelsleden: 136 Waarnemend stadsontvanger: Hugo Vermeulen (M) Vaste taken: De inning van de stedelijke belastingen, de boekhouding van de stad, het beheer van de financiële middelen.

(,

(, (' , '

((

0 . (

(

8

9

:

mannen vrouwen

Sekseratio: Daar waar de financiële sector doorgaans bevolkt wordt door mannen, druist Antwerpen in tegen deze algemene trend. Dit bedrijf is een overwegend vrouwelijke eenheid, met een sekseratio van 38/62.

Financiën wordt hoofdzakelijk bevolkt door medewerkers op de weddeschalen C en D. Zowel bij mannen als vrouwen vormt C de meest bevolkte weddeschaal (mannen: n=23; vrouwen: n=36), gevolgd door D (mannen: n=15; vrouwen: n=31).


Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerkt

;

< n\[[\jZ_XXc

De sekseratio toont aan dat vrouwen binnen elk niveau sterker vertegen-

(47% van de 41 vrouwen) vrouwen correspondeert met een ongeschoold

woordigd zijn dan mannen, behalve op het hoogste niveau. De sekseratio

niveau. De sekseratio helt in elk niveau over naar de vrouwen, behalve

in weddeschaal A bedraagt 55/45 ten voordele van mannen.

voor de hoogste weddeschaal (niveau A, universitair). Daar is de verhouding 61/39 ten voordele van mannen.

Binnen de groep voltijdse zien we een quasi evenredige verdeling tussen vrouwen en mannen. Zelfs iets meer vrouwen dan mannen werken er voltijds. De groep deeltijdse toont echter weer een scheve verdeling tussen mannen en vrouwen: 83% van de deeltijdse zijn vrouwen tegenover slechts 17% mannen.

6.4. Integrale veiligheid (IV)

Grafiek: integrale veiligheid: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005 (0

)' (, ('

.

,

,

0

0

/

, )

Aantal personeelsleden: 68 Bedrijfsdirecteur: Tom Meeuws (M)

'

8

Vaste taken: Organiseren van de samenwerking tussen de verschillende

mannen

diensten op het vlak van veiligheid en leefbaarheid. Regie van het kern-

vrouwen

9

*

:

(

;

< n\[[\jZ_XXc

beleid Veilig.


Sekseratio: Ook in het bedrijf weegt de seksratio door in het voordeel van

Zowel de groep mannen als de groep vrouwen wordt gedomineerd door

de vrouwen: 40/60 of tweederde van het bedrijf bestaat uit vrouwen.

het aantal voltijds werkenden. Binnen de groep vrouwen is het aandeel

Het omvangrijkste niveau is voor zowel mannen als vrouwen de wedde-

deeltijds werkenden wel iets omvangrijker dan bij de mannen:

schaal E: de weddeschaal van 9 mannen (33% van de 27 mannen) en 19

44% bij de vrouwen tegenover 31% bij de mannen.


6.5. Lerende stad (LS)

Grafiek: lerende stad: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

(''' Aantal personeelsleden: 1864 Bedrijfsdirecteur: Luc Tesseur (M) Vaste taken: Ondersteunend personeel onderwijs, maar geen onderwijzend

/''

+''

lingenbegeleiders. Coördineren algemeen onderwijsbeleid, inrichtende

)''

organisatie stedelijke kinderopvang (kinderdagverblijven, thuisopvang zieke kinderen, opvanggezinnen, centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning), stedelijke jeugddienst, samenwerking met verschillende jeugd-

,/0

-''

personeel. Het gaat onder andere om secretariaatsmedewerkers en leer-

macht stedelijk onderwijsnet, coördineren kinderopvang in de stad,

./(

'

(+

8

*+

(-

9

()'

.*

:

mannen

*)

;

0*

+.

< n\[[\jZ_XXc


organisaties, organisatie buitenschoolse kinderopvang. Sekseratio: Helemaal in lijn met de verwachtingen, wordt het onderwijs-

Vrouwen zijn op elk niveau sterker vertegenwoordigd. Dit relatieve overwicht

gerelateerde bedrijf van de stad Antwerpen gedomineerd door

smelt weg op het hoogste niveau: op weddeschaal A (universitair niveau)

vrouwen: 88% van de personeelsleden is er vrouw.

zijn vrouwen nog steeds sterker aanwezig, maar het verschil is er minder uitgesproken dan op de andere niveaus.

Als we kijken naar de verdeling over de weddeschalen van vrouwen en mannen, merken we op dat vrouwen vooral geconcentreerd zijn op de

Binnen de groep vrouwen wordt vooral deeltijds gewerkt: meer dan twee

laagste niveaus: 83% van de vrouwen werkt op de niveaus E en C, terwijl

keer zoveel vrouwen werkt er deeltijds. Het beeld voor de mannen is hier-

87% van de mannen vertegenwoordigd is in de niveaus C, E, B en D.

aan tegengesteld: bijna drie keer zoveel mannen werkt er voltijds.


6.6. Marketing en communicatie (MC)

Grafiek: marketing en communicatie: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

Aantal personeelsleden: 113

*'

Bedrijfsdirecteur: Pierre De Strycker

),

Vaste taken: Interne en externe communicatie, evenementen, protocol

)'

en onthaal, grafisch centrum, huisstijl.

(,

Sekseratio: Marketing & Communicatie is een perfect evenredig verdeeld bedrijf. De sekseratio bedraagt er 50/50.

Mannen en vrouwen zijn ongeveer evenredig vertegenwoordigd in de drie

), )'

((

('

.

/

.

8

laagste niveaus: 79% van de mannen en 74% van de vrouwen zijn tewerk-

mannen

gesteld in de niveaus E, D en C. De top is ook evenwichtig.

vrouwen

/

,

, '

(/

9

+

:

;

< n\[[\jZ_XXc

Bron: bedrijf personeelsmanagement

De verdeling over de werkregimes van mannen en vrouwen, leert dat zowel mannen als vrouwen relatief meer voltijds werken. Toch is binnen de groep vrouwen het aandeel dat deeltijds werkt (27%) groter dan het aandeel deeltijds werkenden bij de mannen (11%)


6.7. Onafhankelijke diensten (OD)

Grafiek: onafhankelijke diensten: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

Bij onafhankelijke diensten behoren de brandweer,

),

het bureau voor integriteit, inspectie van financiën, interne audit,

)'

lokale politie en ombudsman en het kabinetspersoneel. Brandweer (BW)

(,

wordt in deze studie als een aparte bedrijf behandeld. Het bureau voor

('

integriteit is een virtueel bedrijf en is samengesteld uit 5 externe en interne personeelsleden, die elk behoren tot een ander bedrijf, maar het integriteitbureau er als extra taak bij nemen. Inspectie van financiën, interne audit, de ombudsman en de kabinetten van de schepenen hebben samen 102 medewerkers. Vaste taken: Verschilt al naargelang de dienst

)*

(,

(+

.

, '

(-

-

,

. (

8

9

:

mannen

;

)

< n\[[\jZ_XXc


Sekseratio: De man/vrouw-verhouding is quasi gelijk bij onafhankelijke diensten: de sekseratio bedraagt er 56/44,

De analyse van de verdeling van mannen en vrouwen over de niveaus, leert

ten voordele van de mannen.

dat mannen iets sterker vertegenwoordigd zijn in de hogere weddeschalen (A en B) en vrouwen iets meer in de lagere niveaus (C, D en E).

In de volgende grafiek werden 102 personeelsleden opgenomen, gevormd

Zowel mannen als vrouwen werken meer voltijds. Slechts drie mannen

door: inspectie van financiën, interne audit, ombudsman en het perso-

en drie vrouwen zijn deeltijds tewerkgesteld.

neel van de kabinetten.

De brandweer behoort tot de onafhankelijke diensten. Hieronder worden ze toegelicht.


Brandweer (BW)

Grafiek: verdeling van mannen en vrouwen over de weddeschalen bij de brandweer (2005)


('''

Diensthoofd: Kapitein-commandant Chris Addiers (M)

/''

Vaste taken: Brandbestrijding en andere interventies zoals het bevrijden

-''

van geknelde personen, redden van drenkelingen, vrijmaken van het weg-

+''

dek, wespenverdelging en pompen bij overstromingen, brandpreventie en

)''

het Hulpcentrum 100 bemannen. Sekseratio: De brandweer is een uitgesproken mannelijk bedrijf: 95% van de personeelsleden is man en slechts 5% is vrouw. De sekseratio bedraagt er dus 95/5.

'

./(

0

8

('

-

)

9

(.

:

mannen

(*

(

;

+

(*

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen


De overgrote meerderheid van de mannen bevindt zich in een PB-weddeschaal (781 mannen of 96%).

Zowel de groep mannen als de groep vrouwen werken het vaakst voltijds: 765 of 94% van de 814 mannen werken voltijds en 35 of 83% van de vrouwen werken voltijds.


6.8. Personeelsmanagement (PM)

Grafiek: personeelsmanagement: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005


*'

Bedrijfsdirecteur: Karin Nauwelaerts (V)

),

Vaste taken: Werving en selectie, vorming en opleiding,

)'

sociaal secretariaat, veiligheid en welzijn op het werk, sociale begeleiding Sekseratio: Personeelsmanagement is een lichtjes meer vrouwelijk bedrijf: de sekseratio bedraagt er 41/59.

Nadere studie van de verdeling van vrouwen en mannen over de niveaus

)-

(/ (,

(, ('

(*

-

, '

8

leert ons dat vrouwen meer tewerkgesteld zijn in de lagere weddeschalen

mannen

(D en E) en mannen meer in de hogere weddeschalen (A en B). Bij de

vrouwen

9

(+

.

,

:

;

+

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen is de belangrijkste weddeschaal in dit bedrijf niveau D: 41% van de vrouwen wordt betaald volgens het niveau lager middelbaar. Bij mannen maakt niveau A de belangrijkste wedenschaal uit: 41% van


de mannen is daarin tewerkgesteld. Niettegenstaande dat zowel binnen de groep vrouwen als mannen De sekseratio visualiseert het overwicht van vrouwen in het bedrijf-

de meerderheid voltijds werkt, zijn drie keer zoveel vrouwen als mannen

personeelsmanagement. Verder demonstreert deze verhouding de relatieve

deeltijds tewerkgesteld.

meerderheid van vrouwen in de lagere niveaus (niveaus E en D) en de

Ook dit bedrijf demonstreert dat deeltijds werk een typisch vrouwelijk

relatieve meerderheid van mannen op de hoogste weddeschaal (niveau A).

arbeidsregime is.


6.9. Patrimoniumonderhoud (PO)

Grafiek: patrimoniumonderhoud: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005


*''

Bedrijfsdirecteur: Kathleen Overmeer (V)

),'

Vaste taken: Onderhouden van het stedelijk patrimonium op een klant-

)''

vriendelijke manier. De dienst bijzondere opdrachten en feestmateriaal

(,'

staat in voor de technische en logistieke ondersteuning van evenementen

(''

van de stad en initiatieven van verenigingen. Het voertuigencentrum stelt voertuigen ter beschikking via aankoop of leasing, staat in voor herstelling, onderhoud en beheer van het voertuigenpark. De afdeling centrale

),.

(/0

((+

,' '

))

mannen

aan en levert ze aan de bedrijven van de stad en aanverwante organisaties.

vrouwen

++

*) /

8

aankoop en logistiek koopt verbruiks- en investeringsgoederen rendabel

Sekseratio: Patrimoniumonderhoud is een typisch mannelijk bedrijf:

(/'

,

9

)

:

;

< n\[[\jZ_XXc


de sekseratio is er duidelijk gekleurd in het voordeel van mannen met 77/23. Mannen komen er ruim drie keer zoveel voor als vrouwen.

Mannen zijn er oververtegenwoordigd op alle niveaus. Ook valt de overbemanning in de laagste weddeschalen op: 96% van de mannen is tewerkgesteld op de niveaus E, D en C. Mannen werken er duidelijk meer fulltime: binnen de groep mannen is 86% voltijds tewerkgesteld en 14% deeltijds. Hiertegenover staat dat vrouwen er meer deeltijds werken: 56% van de vrouwen is deeltijds tewerkgesteld en 44% voltijds.


6.10. Stads- en buurtonderhoud (SB)

Grafiek: stads- en buurtonderhoud: weddeschaal naar geslacht,


.''

Bedrijfsdirecteur: Sven Cauwelier (M)

-''

Vaste taken: Stadsreiniging, groenvoorziening, begraafplaatsen,

,''

sneeuw- en ijzelbestrijding.

+''

Sekseratio: Dit bedrijf is het op één na mannelijkste bedrijf.

*''

De sekseratio bedraagt er 91/9.

)''

stad Antwerpen 2005 ,0'

*'-

(*,

('' '

Het beeld van de bedrijf stads- en buurtonderhoud is een versterkte weergave van de bevindingen bij het bedrijf patrimoniumonderhoud.

-

8

-

(

+

9

:

;

mannen

Het is een nog sterker mannelijk bedrijf en lager en ongeschoold

+0

*.

.

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen

personeel zijn er nog meer vertegenwoordigd, zowel bij mannen als bij vrouwen.


Voltijdse arbeid vormt het belangrijkste arbeidsregime voor zowel vrouwen als mannen in het bedrijf. Toch zien we dat vrouwen relatief meer voorkomen in deeltijdarbeid: 23% van de vrouwen is deeltijds tewerkgesteld tegenover 9% van de mannen.

4


Brandweer is het meest mannelijke bedrijf met 95% mannen.

6.11. Stadsontwikkeling (SW)

Grafiek: stads- en buurtonderhoud: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005


()'

Bedrijfsdirecteur: Eddy Schevernels (M) Vaste taken: Studiedienst die instaat voor de aanleg van straten en pleinen, stedenbouwkundige vergunningen, monumentenzorg, dienst archeologie, bedrijvenloket, toerisme, ruimtelijke ordening en planning. Sekseratio: Ook dit bedrijf wordt ruim drie keer zoveel bemand door mannen dan door vrouwen: de sekseratio bedraagt er: 74/26. Over de hele lijn zien we hier een ondervertegenwoordiging van vrouwen. Dit is het meest uitgesproken op de niveau’s C en E.

((+ 0/

('' /'

./

-'

,)

,)

+'

*. ),

)' '

(.

8

9

/

.

:

;

mannen

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen


Zowel mannen als vrouwen zijn er voornamelijk fulltime tewerkgesteld, hoewel de kloof tussen deeltijd- en voltijdse arbeid meer uitgesproken is voor mannen. Amper 13% van de mannen bevindt zich in een deeltijds arbeidsregime, tegenover 38% van de vrouwen.


6.12. Sociale zaken (SZ)

hoger onderwijs korte type (B), ten opzichte van 30% van de mannen. Hoger opgeleide vrouwen zijn dus sterker aanwezig bij sociale zaken dan


hoger opgeleide mannen.

Bedrijfsdirecteur: Marjan Knockaert (V) Vaste taken: De 5 pijlers zijn wonen, participeren, gezondheid & milieu,

Grafiek: sociale zaken: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

diversiteit en gelijke kansen en werken. Het bedrijf sociale zaken bevordert

+'

de toepassing van democratische grondrechten die het welzijn van de

participeren in de samenleving.

*, *' ),

Sekseratio: Sociale zaken wordt gekenmerkt door een evenredige

)'

verdeling van vrouwen en mannen: de sekseratio bedraagt er 51/49,

(,

bewoners bepalen, zodat allen gelijke kansen hebben om te kunnen

of bijna fiftyfifty.

Als we kijken naar de verdeling van mannen en vrouwen over de weddeschalen, dan zien we een oververtegenwoordiging van mannen in het laagste niveau: de weddeschaal E is de voornaamste categorie voor mannen, terwijl die bij vrouwen pas op de laatste plaats komt. Er is dus meer ongeschoold mannelijk dan vrouwelijk personeel tewerkgesteld bij sociale zaken. De voornaamste categorie bij de vrouwen is het niveau B of hoger geschoolden van het korte type. In dit bedrijf heeft 43% van de vrouwen een wedde volgens het niveau van universitair of gelijkgesteld (A) en


(' , '

*.

*, *(

).

).

)-

(. (*

(* 0

8

9

:

mannen vrouwen Bron: bedrijf personeelsmanagement. Bewerkt

;

< n\[[\jZ_XXc

Een groot deel van de vrouwen werkt deeltijds: 42% tegenover 58% voltijds werkende vrouwen. Deeltijdarbeid is een weinig ingenomen arbeidspositie door mannen: slechts 13% van de mannen werkt deeltijds bij sociale zaken.

Grafiek: zelfstandige stafdiensten: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

), )'

)' 6.13. Zelfstandige stafdiensten (ZS)

Aantal personeelsleden: 90 Aangestuurd door Roel Verhaert en Paul Van Steenvoort (M) Vaste taken: Verschillende aparte zelfstandige diensten, die instaan voor

(+

(,

()

('

(( /

, '

(-

*

)

8

notulering en secretariaat, juridische aangelegenheden, stadsarchief,

mannen

secretariaat stadssecretaris en strategisch coördinator.

vrouwen

9

:

;

*

< n\[[\jZ_XXc

Sekseratio: De verdeling van vrouwen en mannen in de zelfstandige stafdiensten is zo goed als evenredig: de sekseratio bedraagt er 46/54.


De verdeling over de weddeschaal is ongeveer evenredig, al is er wel

Evenveel vrouwen als mannen werken voltijds. Bijgevolg is de sekseratio

een ondervertegenwoordiging van mannen op niveau C.

in een voltijds werkregime fiftyfifty. Voor deeltijds arbeid vinden we een sekseratio van 33/66, wat bewijst dat ook in zelfstandige stafdiensten vrouwen de voorkeur geven aan een kortere arbeidsduur.


6.14. De virtuele bedrijven gedetacheerden en onbezoldigd verlof (GO) en inactieven (INA)

Grafiek: gedetacheerden en onbezoldigd verlof: weddeschaal naar geslacht, stad Antwerpen 2005

+'

*/

Het betreft personeel gedetacheerd naar Ministeries of niet actieve personeelsleden in onbezoldigd verlof. In de normale structuur staan deze personeelsleden geregistreerd op het bedrijf personeelsmanagement. Ook GO is een fictief bedrijf.

Het betreft personeelsleden die in werkelijkheid tot het bedrijf onafhankelijke diensten (OD) behoren. Hier vindt men de burgemeester, de schepenen, de stadssecretaris, de districtsbureauvoorzitter (districts-

*' (0

)' (*

(' '

(+

((

()

8

9

,

+

)

:

mannen

;

,

< n\[[\jZ_XXc

vrouwen

burgemeester) en de districtsbureauleden (districtsschepenen) in terug.


Het bedrijf inactieven is een fictief bedrijf dat in het leven werd geroepen

Bijna in elk niveau is de sekseratio ten voordele van vrouwen.

om deze personeelsleden, naast de werkelijke OD-personeelsleden,

Uitzondering vormt de weddeschaal A, waar mannen een licht

te detecteren.

overgewicht kennen: 54/46. Wat echter opvalt voor dit bedrijf, is dat er zowel bij de mannen als de

Het virtuele bedrijf GO bestaat uit meer vrouwen dan mannen:

vrouwen meer deeltijdse dan voltijdse werken. Verhoudingsgewijs werken

80 van de 125 personeelsleden zijn vrouw; dit is 64%.

er wel meer vrouwen deeltijds dan mannen.

Zowel bij mannen en vrouwen is het niveau C de omvangrijkste weddeschaal. Voor mannen wordt die gevold door het niveau A, bij vrouwen door

De inactieven betreffen de politiek mandatarissen met een wedde.

weddeschaal B. Weddeschaal A komt bij vrouwen pas op de vierde plaats.

Zij vallen niet onder de reguliere weddeschalen, maar onder ‘overig’


en zijn in bovenstaande tabel niet opgenomen. Het betreft een overwegend mannelijk bedrijf: het is samengesteld uit 43 (80%) mannen en 11 (20%) vrouwen.

Geen enkel personeelslid van de groep inactieven betrekt een deeltijdse functie. De voltijdse tewerkstelling in het betreffende bedrijf is 100%.

Colofon O NDERZOEK EN REDACTIE : Katrien Van der Heyden, Kristien De Boodt, Nesma-consulting bvba CONCEPT EN LAYOUT : Anne Verlent DRUK: Drukkerij Sint-Joris WETTELIJK DEPOTNUMMER : D/2006/0306/111 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Marjan Knockaert, Van Immerseelstraat 11-23, 2018 Antwerpen April 2006


Meer weten? In deze brochure hopen we u aan het denken te hebben gezet over de

De dienst emancipatie creëert en stimuleert gelijke kansen door gelijke-

man of vrouw die u zelf bent en over hoe onze samenleving probeert aan

behandeling, non-discriminatie en bewustwording. Enerzijds wordt er een

uw mannelijkheid of vrouwelijkheid vorm te geven. Dat is geen neutraal

beleid gevoerd naar de ambtenaren toe, anderzijds naar de Antwerpse

gegeven en het vormt dus een belangrijke invalshoek om het beleid

bevolking. (adres zie pag.6)

gestalte te geven.

• Databank sociale planning stad Antwerpen: beschikt over een grote hoeveelheid gendergevoelige data, u kan ze raadplegen

Genoeg theorie en nu aan de slag. Deze brochure is een eerste aanzet, een landkaart die u door het proces kan leiden. U staat er echter niet

om bijkomend materiaal voor uw beleidsdomein te verzamelen. • Rosa bibliotheek Brussel: deze bibliotheek is gespecialiseerd in gender.

alleen voor: volgende instanties staan aan uw zijde met informatie,

U kan ze bezoeken of virtueel raadplegen op:

ondersteuning, bijkomende expertise:

http://www.rosadoc.be/site/nieuw/start.htm

• Dienst emancipatie stad Antwerpen: de dienst emancipatie is een

• Steunpunt Gelijke Kansen – Universiteit Antwerpen:

dienst binnen het bedrijf sociale zaken van stad Antwerpen en bestond

Wil u uw cijfers in een Vlaamse context plaatsen of bijkomend gender

in april 2004 vijftien jaar.

onderzoek raaplegen, dan vindt u hen op:

Hij werd destijds opgericht onder impuls van de toenmalige Staats-

http://www.steunpuntgelijkekansen.be/main.aspx?c=*SGK

secretaris voor Maatschappelijke Emancipatie Miet Smet, die alle gemeenten en steden de verplichting oplegde een emancipatiebeleid te voeren en daartoe o.m. een ambtenaar aan te stellen.


V ZKT GENDERGEVOELIGE BELEIDSMAKERS

Recommend Documents