Urologie
Verblijfskatheter
Katheter à demeure
Urologie
Inleiding U heeft zojuist een katheter gekregen om de urine uit de blaas te laten lopen. U zult deze katheter gedurende korte of langere tijd inhouden. De verpleegkundige heeft u uitleg gegeven over de verzorging van de katheter thuis. In deze folder kunt u de informatie nog eens rustig nalezen.
De katheter De katheter wordt ingebracht door een arts of verpleegkundige. De katheter gaat door de plasbuis naar de blaas. Een katheter is een soepele holle slang. De katheter blijft op zijn plaats door een klein ballonnetje dat wordt opgeblazen binnenin de blaas. U kunt niet meer normaal plassen wanneer u een katheter heeft. De urine loopt weg door de katheter, zonder dat u dat merkt. Urine opvangen De urine die door de katheter loopt komt in een opvangzak. Er zijn twee soorten opvangzakken: de beenzak en de nachtzak. Overdag draagt u de beenzak, een kleine zak waar een halve liter urine in kan. De beenzak draagt u op uw boven- of onderbeen. De beenzak kunt u bevestigen met beenbanden met klittenband (zie tekening 1). Als de beenzak zich heeft gevuld met urine kunt u het kraantje aan de onderkant openzetten en de urine in het toilet laten lopen. Als u moeilijk ter been bent, kunt u de urine natuurlijk ook ergens anders in laten aflopen. Vergeet niet het kraantje dicht te zetten nadat u de opvangzak heeft leeggemaakt.
1
Verblijfskatheter
Tekening 1
’s Nachts gebruikt u de nachtzak, dit is een grotere zak met een langere slang waarin twee liter urine kan. De nachtzak moet altijd lager hangen dan uw blaas. U kunt de zak aan de rand van het bed bevestigen met een beugel. De beugel heeft u bij de zakken gekregen. U kunt de nachtzak ook op een krukje leggen naast uw bed. Leg de nachtzak niet boven op de dekens (tekening 2).
2
Urologie
Hang de opvangzak altijd lager dan de blaas fout
goed
} urine-opvangzak
Tekening 2
3
blaas
Verblijfskatheter
Let op! Een goede doorstroming van de urine kan veel narigheid voorkomen, zoals vieze urine, ontstekingen en de vorming van steentjes. U kunt zelf voor een goede doorstroming zorgen door: • De beenzak regelmatig te legen. • De opvangzak altijd lager te hangen dan de blaas, zodat de urine goed afloopt. • Minimaal twee liter per dag te drinken, zodat er veel urine komt.
Het vervangen van de opvangzakken De beenzak kunt u ’s avonds losmaken en doorspoelen met water. De volgende dag kunt u de beenzak weer gebruiken. De beenzak kunt u maximaal vier dagen gebruiken. De nachtzak kunt u ’s morgens losmaken en doorspoelen met water. ’s Avonds kunt u de nachtzak weer gebruiken. Gebruik de nachtzak niet langer dan een week. Wanneer u pas geopereerd bent aan de blaas en/of urinewegen, dan krijgt u mogelijk het advies om de urinezakken vaker te wisselen. De verpleegkundige heeft u uitgelegd hoe u nieuwe opvangzakken en beenbanden kunt bestellen. Als u geen plastic opvangzakken of rubberen beenbanden op uw huid kunt verdragen, dan bestellen wij voor u speciale stoffen beschermzakken en banden. Het vervangen van de katheter Krijgt u een katheter voor langere tijd, dan moet u deze na ongeveer zes weken laten wisselen door de thuiszorg of huisarts. De verpleegkundige heeft u uitgelegd hoe u nieuwe katheters kunt bestellen. Meestal is er ook al contact geweest met de thuiszorg.
4
Urologie
Uw dagelijkse verzorging U kunt dagelijks gewoon wassen of douchen. Wanneer u onder de douche of in bad gaat, kan het handig zijn om de katheter tijdelijk af te sluiten. Hiervoor gebruikt u een katheterstopje. U verwijdert de opvangzak en plaatst het katheterstopje op het uiteinde van de katheter. Was de huid rondom de katheter tweemaal per dag met lauw water. De afscheiding op de katheter kunt u verwijderen met water en zeep. Voor mannen is het belangrijk om met name onder de voorhuid zorgvuldig te wassen. Vrouwen moeten erop letten de schaam lippen goed te spreiden. Na de ontlasting raden wij vrouwen aan om van voren naar achteren af te vegen en zich te wassen.
Mogelijke problemen Aandrang om te plassen Vooral direct na het inbrengen van de katheter kunt u het gevoel hebben alsof u moet plassen. Dit is echter loze aandrang. Meestal verdwijnt dit gevoel na enkele dagen. Gaat de aandrang om te plassen niet over, dan is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. Er komt geen urine in de opvangzak Als u merkt dat er geen urine meer in de opvangzak komt of dat de urine langs de katheter loopt, ga dan het volgende na: • Zit er een knik in de slang? • Bevindt de opvangzak zich lager dan de blaas? • Heeft u voldoende gedronken? Lukt het u niet om deze problemen op te lossen en loopt de urine nog steeds niet, dan vragen wij u contact op te nemen met de huisarts. 5
Verblijfskatheter
U heeft hulp nodig bij de verzorging van de katheter In overleg met de arts of verpleegkundige van het ziekenhuis kunt u hulp krijgen van de thuiszorg. U kunt ook thuiszorg regelen via uw huisarts.
Aanvullende informatie Blaasspoelen Soms moet de blaas worden gespoeld. Bijvoorbeeld wanneer er te veel vlokken met de urine meekomen. De verpleegkundige overlegt met u of u het blaasspoelen zelf gaat doen of hulp krijgt van de thuiszorg. Activiteiten Met een verblijfskatheter kunt u alles doen wat u gewend was. Ook sporten is mogelijk. Heeft u hierover nog vragen, bespreek ze dan met de arts, verpleegkundige of met uw huisarts. Seksualiteit Zowel mannen als vrouwen met een katheter kunnen gemeenschap hebben. Daarbij gebruiken ze het katheterstopje. Vrouwen kunnen de katheter op de buik vastplakken. Mannen kunnen de katheter langs de penis leggen en een condoom omdoen.
6
Urologie
Vragen Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, stel ze dan bij het eerstvolgende bezoek aan uw arts of verpleegkundige. U kunt ook telefonisch contact opnemen met een medewerker van de polikliniek Urologie, het telefoonnummer is (050) 361 21 67. Dit nummer is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 - 12.00 en van 13.00 - 16.00 uur. www.urologie.umcg.nl Het (web)adres voor informatie over de afdeling Urologie van het UMCG.
7
Verblijfskatheter
Aantekeningen
8
Patiënteninformatie vlc 281/1303
