Plasbuiskatheter (verblijfskatheter) Er is bij u een katheter geplaatst via de plasbuis. Deze plasbuiskatheter wordt ook wel een verblijfskatheter genoemd. In deze folder geven we u informatie over uw behandeling en hoe u de katheter verder kunt verzorgen.
Neem altijd uw vens verzekeringsgege wijs mee! en identiteitsbe
Waarom een katheter? In de blaas wordt de urine uit de nieren opgevangen en verzameld totdat u aandrang krijgt om te plassen. Soms lukt het niet om de blaas leeg te plassen. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Er kan een vernauwing van de plasbuis zijn door een te grote prostaat of littekenweefsel in de plasbuis. Het kan ook zijn dat de blaasspier niet meer krachtig genoeg is om de blaas leeg te knijpen. Als de blaas niet goed geleegd wordt is de kans op urineweginfecties heel groot.
Het plaatsen van een plasbuiskatheter Bij het plaatsen van de katheter wordt zo hygiënisch mogelijk gewerkt. De verpleegkundige wast met behulp van gaasjes en water de uitgang van de plasbuis. De uitgang van de plasbuis bevindt zich bij vrouwen tussen de schaamlippen en bij mannen onder de voorhuid. Daarna wordt met behulp van een spuit glijmiddel in de plasbuis gespoten. In dit glijmiddel zit een verdovend middel. Dat kan een branderig gevoel geven in de plasbuis. De katheter wordt naar binnen geschoven. Wanneer er urine uit de katheter komt, zit hij in de blaas. Nu wordt een ballonnetje dat aan de katheter in de blaas zit met water opgespoten. Hierdoor blijft de katheter in de blaas hangen en kan er niet uit vallen. Aan de katheter wordt een kraantje bevestigd en een beenzak. De urine kan nu aflopen naar de opvangzak. Na het plaatsen van de katheter kunt u nog een tijdje een gevoel van aandrang hebben. Dat komt door de verdoving in het glijmiddel, door het glijden van de katheter door de plasbuis en bij mannen door de (vergrote) prostaat. Hiervoor kunt u 2 paracetamol tabletten innemen.
2
Plasbuiskatheter (verblijfskatheter)
Urine-opvangzakken Aan het einde van de katheter is een katheterzak bevestigd. Er zijn twee soorten urine-opvangzakken, de dagzak en de nachtzak. De dagzak De dagzak, ook wel beenzak genoemd, is een zak die met behulp van een bevestigingssysteem aan uw been wordt gehangen. Dit kan een soort netkousje/zakje zijn waar de katheterzak in hangt of twee banden die u om het been bevestigd met klittenband. De knopen die daarop zitten doet u door de knoopsgaten in de katheterzak. Een beenzak moet lager hangen dan de blaas. Wanneer u het grootste deel van de dag zit, wordt de dagzak om het onderbeen bevestigd. , Wanneer u rondloopt kan de dagzak om het bovenbeen. Let op dat het kraantje van de urine-opvangzakken goed dicht is om lekkage te voorkomen. De nachtzak Als u naar bed gaat kunt u de nachtzak onder aan het kraantje van de dagzak koppelen. Dit kraantje zet u dan open. De nachtzak legt u in een emmer naast het bed, met het onderste kraantje dicht. De volgende ochtend koppelt u dit weer los en laat de nachtzak leeglopen in het toilet. Let op, bij deze handeling moet het kraantje van de dagzak dicht zijn. U spoelt de nachtzak door met kraanwater en hangt deze ergens te drogen. De dagzak, de nachtzak en het kraantje (flipflow) dat tussen de katheter en de dagzak geplaatst kan worden, moeten een keer per week vervangen worden.
3
Het vervangen van de katheter Uw arts heeft met u besproken hoelang u de katheter dient te dragen. Is deze periode langer dan zes weken, dan wordt de katheter vervangen. Het verwisselen van de katheter gebeurt om de zes tot twaalf weken. Dit kan worden gedaan door de huisarts, de wijkverpleegkundige of in het ziekenhuis op de polikliniek Urologie. U kunt hiervoor zelf een afspraak maken.
Aandachtspunten Voldoende drinken is belangrijk. Wij adviseren u dringend minstens twee liter vocht per dag te drinken. Dat zijn zeven tot negen grote glazen. Hierdoor produceert u namelijk voldoende urine en worden de afvalstoffen uit het lichaam afgevoerd. Let op uw stoelgang, deze dient regelmatig te zijn. Verstopping van de darmen kan het afvoeren van urine belemmeren. We adviseren u vezelrijke voeding, zoals vers fruit, groente en volkorenbrood te eten. Uw normale dagelijkse bezigheden kunt u gewoon blijven doen. Wij raden u aan om dagelijks te bewegen. Ook sporten hoeft geen probleem op te leveren als u een katheter heeft. Vrijen met een katheter vraagt wat aanpassingen. Het is eventueel mogelijk een condoom om de penis en de katheter te doen.
4
Plasbuiskatheter (verblijfskatheter)
Adviezen voor de verzorging Hygiëne Wij adviseren u dringend de plasbuisuitgang en het gebied onder de voorhuid dagelijks met water schoon te maken. Dit mag onder de douche. Droog de huid wel goed af en gebruik geen crème of talkpoeder. Een katheter kan er voor zorgen dat er wat meer afscheiding uit de plasbuis komt. Normaal stroomt deze afscheiding weg met de plas, nu loopt dat langs de katheter. Als u een makkelijk bloedende prostaat hebt kan bij deze afscheiding ook wel wat bloed zitten. Dit is dan vaak ook het geval vlak na het plaatsen of verwisselen van de katheter. Was uw handen voordat u het kraantje of de opvangzak loskoppelt of vervangt. Was uw handen ook na elke stoelgang. Urineproductie Het is nodig dat u voldoende drinkt zodat u minstens anderhalve liter urine per dag produceert. De blaas reageert op een katheter door extra slijm te vormen. Als er veel slijm of slijmvliesvlokken in uw urine zitten, of wanneer uw urine donker van kleur is en sterk ruikt, adviseren wij u dringend meer te drinken. Wij adviseren u om voldoende te bewegen. Dit bevordert de afvoer van urine en de werking van uw darmen. Om een goede blaasfunctie te bevorderen kunt u het kraantje op de katheter gebruiken. Als u aandrang krijgt (of in ieder geval maximaal om de vier uur), gaat u naar het toilet om uw blaas leeg te laten lopen via de katheter. ’s Nachts kunt u de nachtzak aankoppelen voor een ongestoorde nachtrust. In sommige gevallen mag in de eerste weken na het plaatsen van een katheter het kraantje nog niet gebruikt worden. Als de blaas erg overrekt is geweest door teveel urine (voller dan 500 ml) dan moet de blaas eerst een aantal weken rusten. In dat geval gebruikt u dag en nacht een afvoerzak.
5
Als u een pleister gebruikt om de katheter te fixeren op het been, is het nodig dat u iedere dag wisselt van been. Er ontstaat snel een drukplekje aan de binnenkant van de plasbuis in de eikel wanneer u de katheter steeds naar dezelfde kant laat aflopen. U voorkomt dit door te wisselen. Zwemmen /sporten Door gebruik te maken van het kraantje en de dagzak af te koppelen kunt u zich vrijer bewegen. Op deze manier kunt u gewoon naar het zwembad. De katheter kan in de zwembroek gelegd worden. Sommige mensen dragen een stuk knoopsgatenelastiek om hun middel om de katheter op een bepaalde plaats in de kleding te houden. Zoek voor uzelf een manier waarop het prettig draagt en laat u er vooral niet te veel door beperken.
Wat te doen bij problemen Het kan zijn dat u thuis problemen krijgt met de katheter. Hieronder leest u wat u dan kunt doen. • Wanneer er urine lekt langs de katheter via de plasbuis kan de katheter geknikt zitten of verstopt zijn. Controleer de slang, verander van houding en probeer even te bewegen. Als u materialen voor een blaasspoeling in huis hebt, kunt u proberen te spoelen. Wanneer de katheter verstopt blijft, kunt u contact opnemen met de polikliniek Urologie of met de thuiszorg om de katheter te laten doorspoelen of verwisselen. • Uw blaas kan reageren op de katheter door middel van blaaskrampen. Hierdoor kan er via de plasbuis urine langs de katheter lekken. U kunt dan het volgende doen. Gebruik het kraantje overdag. Uw blaas vult zich dan, waardoor de punt van de katheter minder tegen de wand van uw blaas aanligt. Blijft u last houden van krampen, neem dan contact op met de polikliniek Urologie om medicijnen tegen de krampen aan te vragen.
6
Plasbuiskatheter (verblijfskatheter)
• Door beweging van de katheter in de blaas, bijvoorbeeld na lichamelijke inspanning, kan er bloed in de urine ontstaan. Rust nemen en meer drinken zorgen er vaak voor dat het bloed verdwijnt. Blijft u een paar dagen bloed in uw urine houden, neem dan contact op met de polikliniek Urologie. Neem altijd contact met ons op als u ,behalve bloed in uw urine last krijgt van koorts en buikpijn en u zich ziek voelt. Verstopping van de darmen veroorzaakt vaak ook problemen met de afvoer van urine uit de blaas. Om problemen met de katheter te voorkomen raden wij u aan bij een verstopping zo snel mogelijk maatregelen te nemen. U kunt hiervoor terecht bij de huisarts of apotheek.
Meer informatie Heeft u vragen over deze behandeling, dan kunt u overdag contact opnemen met de polikliniek Urologie en in de avond/nacht en het weekend met de Spoedeisende Hulp Polikliniek Urologie Rijnstate Arnhem 088 - 005 7705 Spoedeisende Hulp Arnhem 088 - 005 6680
7
Materialen bestellen De meeste materialen die u nodig heeft voor de katheter kunnen een week gebruikt worden, daarna moeten de beenzakjes, nachtzakken en kraantjes verschoond worden. Als u de katheter in het ziekenhuis heeft gekregen wordt hier een doos met materialen bij geleverd voor een periode van ongeveer drie weken. Dit gaat via de firma Medireva. Op de bijgeleverde papieren staat een telefoonnummer dat u kunt bellen voor het bijbestellen van de materialen. De levertijd is een werkdag. We raden u aan hiermee rekening te houden. Wanneer u de katheter in het ziekenhuis heeft gekregen kunt u geen materialen bij uw apotheek bestellen.
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate
Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088 - 005 8888 E
[email protected] www.rijnstate.nl
100506/2015-10 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2015
Als u de katheter via de huisarts of huisartsenpost gekregen heeft, kunt u nieuwe materialen bestellen via uw apotheek.
