Uro-Tainer® Katheteronderhoud
Gids voor de juiste behandeling
Introductie De zorg en onderhoud van alle verblijfskatheters, zowel transurethrale als suprapubische, is van groot belang om problemen zoals verstopping te voorkomen. De verschillende oorzaken kunnen worden geminimaliseerd door een proactieve aanpak. Het Uro-Tainer® concept is ontwikkeld ter vervanging van de standaardspoeling met een spuit, om de hiermee gepaard gaande risico’s van contaminatie en te hoge druk en/of zuiging op de b laaswand te verminderen (Getliffe K.A. 1996)(1). De meest voorkomende indicatie is het bestrijden en voorkomen van katheteraanslag en verkalking. Het onderzoek van professor Getliffe (Getliffe K.A. 1994)(2) toonde reeds aan dat bij 50 % van de verblijfskatheters verkalking optreedt, met als mogelijk gevolg het blokkeren van de katheter. Deze gids geeft u een leidraad tot het effectief gebruik van Uro-Tainer® oplossingen voor katheteronderhoud. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, maar zijn geen vervanging voor uw professionele beoordeling en handelen.
Meest voorkomende problemen bij verblijfskatheters. Infectie: • Urineweginfecties, geassocieerd met verblijfskatheters, vormen ongeveer 45% van alle ziekenhuisinfecties (Winn C. 1996)(3) • Onderzoek wijst uit dat na 3 weken al in 62% van de gevallen een significante hoeveelheid bacteriën aanwezig is in de blaas (Kumon H. et. al 2001)(4). Lekkage langs de katheter: Lekkage langs de katheter is een veel voorkomend probleem bij patiënten met een verblijfskatheter. De meest voorkomende lekkages worden veroorzaakt door: • Verstopping van de katheter • Geknikte afvoerslang naar de urineopvangzak • Onjuiste maat katheter of ballongrootte • Verhoogde druk op de katheter door obstipatie • Instabiliteit van de blaasspier: wanneer de blaasspier spontaan samentrekt veroorzaakt dit blaasspasmen en hierdoor lekkage langs de katheter. Deze contracties kunnen sterk genoeg zijn om de katheter uit de blaas te drukken 2
• Trigonumirritatie/blaasspasme vaak als gevolg van prikkeling door verkeerde maat katheter, ballon of tractie aan de katheter (Rew M. & Woodward S. 2001)(5) Pijn en ongemak: Als de patiënt klaagt over pijn dient te worden onderzocht of: • De katheter de juiste CH maat en/of lengte heeft • Er geen tractie wordt uitgeoefend op de katheter • Er geen blaasspasmen zijn • Er geen urineweginfectie is Afhankelijk van de oorzaak, dienen de juiste maatregelen genomen te worden. Blokkering: Er zijn meerdere oorzaken waardoor de katheter kan verstoppen: • Constipatie • Geknikte leiding naar urineopvangzak • Afvoeropeningen van de katheter worden afgesloten door de blaaswand, bijvoorbeeld door zuigkrachten • Verkalking • Vorming van debris Elke blokkering kan leiden tot urineretentie, ongemak voor de patiënt en lekkage langs de katheter. Verkalking en debrisvorming zijn de meest voorkomende oorzaken van blokkering (Getliffe K.A. 1996)(1). Verkalking: Verkalking is de meest voorkomende oorzaak van verstopte katheters (Getliffe K.A. 1996)(1). Bacteriën in de urine, zoals de ‘Proteus mirabilis’, produceren het enzyme urease. Deze splitst ureum in ammoniak en kooldioxide. Dit resulteert in een stijging van de pH en de urine wordt alkalisch waardoor de ideale condities ontstaan voor de ontwikkeling van kristallen, zoals magnesium-ammoniumfosfaat en calciumfosfaat. Deze kristallen vormen zich rond de ogen, op de ballon en in het interne lumen van de katheter. Katheter met kalkaanslag
3
Grofweg is de groep katheterdragers in te delen in twee categorieën: 1. Blokkers: deze groep ontwikkeld binnen enkele dagen tot weken verkalking 2. Niet-blokkers: deze groep heeft niet of nauwelijks last van verkalking, zelfs niet na een lange periode van weken of maanden
Bacteriën Ammoniak
Urease
Kooldioxide
pH 6.8 - 9.5
Neerslaan kristallen
Verkalking
Debrisvorming: Debrisvorming kan de katheter blokkeren. Oorzaken hiervan zijn: • Urotheliale cellen van de blaaswand • Tumorcellen • Infectie • Bloed door ziekte, urologische chirurgie of trauma Voldoende vochtinname bevordert een goede natuurlijke ‘flush’. Levensduur van de katheter. Er zijn verschillende oorzaken die tot het verstoppen van de katheter kunnen leiden. Het is dan ook van belang om de exacte oorzaak van de blokkering te achterhalen. Het frequent wisselen van de verblijfskatheter geeft namelijk een verhoogd risico op infectie en ongemak voor de katheterdrager. Zodra de levensduur van de katheter bedreigd wordt door verkalking of debrisvorming, kunnen interventies met de juiste Uro-Tainer® spoelvloeistoffen, naast gezonde voeding en voldoende vochtinname, de levensduur van de katheter verlengen. 4
Het is wenselijk om vanaf de allereerste katheter de datum van inbreng en de reden van verwijdering vast te leggen in het behandelplan. In de regel is er na de beoordeling van drie tot vijf katheters een duidelijk beeld van de levensduur van de katheter (Norberg B. et al 1983)(6). Beoordeling en behandeling van verkalking. Een blokkering door verkalking is doorgaans vast te stellen aan de hand van de volgende punten: pH-indicator: Controleer regelmatig de pH-waarde van de urine, aangezien een alkalische urine (aangegeven door een hoge pH) een sterke indicatie is voor een mogelijke verkalking (Getliffe K.A. & Dolman M. 1997)(7). De pH kan worden gemeten met behulp van de gebruikelijke pH strips. pH 6.8
pH 7.1
pH 7.4
pH 7.7
pH 8.0
pH 8.3
Stijgende alkaline
Gebruiksaanwijzing voor het gebruik van de pH indicator strips: 1. Deze strips worden gebruikt om de pH van de urine, alkalisch of zuur, te bepalen 2. De strips worden gebruikt door medisch of verpleegkundig personeel en patiënten. 3. De frequentie van gebruik is afhankelijk van individuele behoeften en de medische aandoening. 4. Procedure: a. Neem een vers urinestaal uit de katheter b. Dompel de pH-strip in het urinestaal gedurende 3 sec. c. Vergelijk de strip met de kleurcode op de verpakking d. Hoe hoger de pH hoe meer alkalisch de urine Kweek: Bacteriën in de urine, zoals de ‘Proteus mirabilis’, in combinatie met alkalische urine scheppen de ideale omstandigheden voor het ontstaan van verkalking.
5
Inspectie: Bij vermoeden van blokkering door verkalking is het raadzaam dit, na verwijdering van de katheter, te controleren door de katheter in de lengte open te snijden. Als de verstopping van de katheter te wijten is aan verkalking is de juiste ‘oplossing’ UroTainer® Suby G. Als de Uro-Tainer® Suby G niet voldoende resultaat geeft, kan worden gekozen voor Uro-Tainer® Solutio R. Het is raadzaam is om Uro-Tainer® Solutio R niet langer dan 2 tot 3 opeenvolgende weken te gebruiken en daarna terug over te stappen op Suby G. De hoge zuurtegraad van Solutio R kan de blaaswand irriteren. De periode dat de katheter in situ is, moet blijvend worden gevolgd en gedocumenteerd. De effectiviteit van de Uro-Tainer® Suby G of de Uro-Tainer® Solutio R kan dan worden beoordeeld en het behandelplan kan worden verder gezet of aangepast.
Belangrijk: Onderzoek toont aan dat een spoeling met 30 ml Suby G of Solutio R direct gevolgd door een tweede spoeling met 30 ml beduidend effectiever is in het oplossen van verkalking dan één spoeling met een grotere hoeveelheid (100 ml). (Getliffe K.A. et al 2000)(8) Opgepast ! Het reinigen van de blaas is een verpleegkundige handeling die moet worden voorgeschreven door een arts.
Uro-Tainer® Twin Suby G B. Braun Indicatie: Een lichte hypotone vloeistof die minder irriterend is door toevoeging van magnesium (pH 4.2). Deze vloeistof is speciaal bedoeld ter voorkoming van kristallisatie van fosfaten en voor het oplossen van bestaande verkalking bij de verblijfskatheter. Frequentie: 2 à 3 keer per week(*) afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. De vloeistof moet 5 min. ter plaatse blijven in de katheter en de blaas. Samenstelling: per 100 ml: citroenzuur monohydraat 3.23 g licht magnesiumoxyde 0.38 g natriumbicarbonaat 0.70 g dinatriumedetaat 2H2O 0.01 g in water voor injectie (*) Bij regelmatig gebruik is het aan te raden een tussenstuk (vb. driewegskraan) te gebruiken om een gesloten systeem te behouden.
6
Uro-Tainer® Twin Solutio R B. Braun Indicatie: Een licht hypotone vloeistof die door de hogere concentratie citroenzuur en gluconolacton speciaal bedoeld is voor katheters met hardnekkige verkalking en waarbij Suby G niet voldoende resultaat geeft. (pH 4.0) Daarnaast minimaliseert deze vloeistof het trauma bij het verwijderen van de verblijfskatheter. Frequentie: 2 à 3 keer per week(*) afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. De vloeistof moet 5 min. ter plaatse blijven in de katheter en de blaas. Samenstelling: per 100 ml: citroenzuur monohydraat6.00 g gluconolacton 0.60 g licht magnesiumcarbonaat 2.80 g dinatriumedetaat 2H2O 0.01 g in water voor injectie Beoordeling en behandeling van debrisvorming. Als de katheter verstopt is en men geen verkalking maar wel debrisvorming waarneemt, geeft dit een goede indicatie dat debrisvorming de oorzaak is van de verstopping. Als de verstopping van de katheter veroorzaakt wordt door debrisvorming is de juiste ‘oplossing’: Uro-Tainer® NaCl 0.9%. De periode dat de katheter in situ is, moet blijvend worden gevolgd en gedocumenteerd. De effectiviteit van de Uro-Tainer® NaCl 0.9% kan dan worden beoordeeld en het behandelplan kan worden verder gezet of aangepast. Uro-Tainer® NaCl 0.9% B. Braun Indicatie: Deze isotone vloeistof wordt voornamelijk gebruikt voor mechanische reiniging van de blaas en de katheter, zoals bij debrisvorming in de blaas. (pH 7.0) Frequentie: 1 à 2 keer per dag(*) afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. Samenstelling: per 100 ml: natriumchloride 0.9%
(*)bij regelmatig gebruik is het aan te raden een tussenstuk (bv. driewegskraan) te gebruiken om een gesloten systeem te behouden.
Opgepast ! Het reinigen van de blaas is een verpleegkundige handeling die moet worden voorgeschreven door een arts.
7
Gebruiksaanwijzing Gebruiksaanwijzing Uro-Tainer® 100 ml. 1) Verwarm de Uro-Tainer® indien gewenst in handwarm water. Ontsmet(*) ondertussen grondig uw handen. (*) bv. met Softalind® Viscorub of Softalind® Hand Gel
2) Scheur de sterile plastic verpakking open en haal de Uro-Tainer® uit de verpakking
3) Sluit met behulp van de schuifklem de canule van de Uro-Tainer® af.
4) Verwijder de veiligheidsring en trek de beschermkap van de kathetertip van de Uro-Tainer® zonder de kathetertip aan te raken.
5) Open de canule door de schuifklem terug te schuiven. Laat een aantal druppels van de Uro-Tainer® vloeistof door de katheter druppelen zodat alle lucht uit de canule is.
6) Sluit de kathetertip van de Uro-Tainer® aan op de katheter.
8
7) Laat door middel van de zwaartekracht de vloeistof inlopen. Laat de vloeistof 15 min. in de blaas zitten door de klem te sluiten, tenzij de Uro-Tainer® als mechanische reiniging (NaCl 0.9%) wordt gebruikt.
8) Maak de klem weer open en laat de vloeistof terug lopen door de Uro-Tainer® omlaag te houden. Wanneer deze vol is, sluit de klem en koppel de Uro-Tainer® los van de katheter. Gooi de Uro-Tainer® weg, deze is bestemd voor eenmalig gebruik.
Gebruiksaanwijzing Uro-Tainer® Twin. 1) Verwarm de Uro-Tainer® Twin indien gewenst in handwarm water. Ontsmet(*) ondertussen grondig uw handen. (*) bv. met Softalind® Viscorub of Softalind® Hand Gel
2) Scheur de steriele plastic verpakking open en haal de Uro-Tainer® Twin uit de verpakking
3) Sluit de beide canules van de Uro-Tainer® met de groene en de witte klem.
4) Verwijder de veiligheidsring.
10
5) Trek de beschermkap van de kathetertip van de Uro-Tainer® Twin zonder de kathetertip aan te raken. Open de canule met de witte klem. Laat een aantal druppels van de Uro-Tainer® Twin vloeistof door de katheter druppelen zodat alle lucht uit de canule is en sluit de witte klem
6) Sluit de kathetertip van de Uro-Tainer® Twin aan op de katheter.
7) Hou de Uro-Tainer® Twin boven het niveau van de blaas, open de witte klem en laat de vloeistof uit de eerste kamer in de katheter en de blaas vloeien. Om eventueel trauma te vermijden, gebruik geen kracht.
8) Sluit de witte klem
9) Laat de vloeistof 5 minuten ter plaatse en open daarna de witte klem. Hou de Uro-Tainer® Twin onder het niveau van de blaas en laat de vloeistof terugvloeien. Sluit daarna de witte klem.
10) Herhaal punt 7, 8 en 9 met de groene klem.
11) Kijk na of beide klemmen nu gesloten zijn. Verwijder de kathetertip uit de katheter door zachtjes te draaien. Sluit de katheter aan op een steriele opvangzak. Gooi de UroTainer® Twin weg, deze is bestemd voor eenmalig gebruik.
Referentielijst. (1) Getliffe K.A. (1996), “Bladder instillations and bladder wash-outs in the management of catheterised Patients. “, Journal of Advanced Nursing 23, 548-554. (2) Getliffe K.A. (1994), “The characteristics and management of patients with recurrent blockage of long term urinary catheters.”, Journal of Advanced Nursing 20:1, 140-149. (3) Winn C. (1996), “Catheterisation. Extending the scope of practice.”, Nursing Standard 10(52), 49-54. (4) Kumon H., Hasimoto H., Nishimura M., Monden C., Ono N. (2001), “Catheter-associated urinary tract infections: impact on catheter materials on their management.”, International Journal Antimicrobial Agents 17, 311-316. (5) Rew M. & Woodward S. (2001), “Troubleshooting common problems associated with longterm catheters. “, British Journal of Nursing 10 (12), 764-774. (6) Norberg B., Norberg A., Parkhede U. (1983), “The spontaneous variation in catheter life in long stay geriatric patients with indwelling catheters.”, Gerontology 29, 332-335. (7) Getliffe K.A., Dolman M. (1997), “Promoting Continence, A Clinical and Research Resource.”, Bailliere Tindall, London. (8) Getliffe K.A., Hughes S.C., Le Claire M. (2000), “The dissolution of urinary catheter encrustation.”, British Journal of Urology International 85, 60-64.
Uro-Tainer® gamma CNK-code
Artikel nummer
Inhoud
Minimale Bestel hoeveelheid
Beschrijving
Uro-Tainer® Twin 2737-377
9746609
2x30ml
10
Uro-Tainer® Twin Suby G
2737-385
9746625
2x30ml
10
Uro-Tainer® Twin Solutio R
Uro-Tainer® NaCl 0.9% 0095-000
FB99833
100ml
10
Uro-Tainer® NaCl 0,9%
2738-433
FB99853
100ml
10
Uro-Tainer® M NaCl 0,9%
10
Uro-Tainer® Chlorhexedine 0,02%*
Uro-Tainer® Chlorhexedine 0093-468
FB19838
100ml
* Pharmaceutisch product, enkel verkrijgbaar via de apotheek.
B. Braun Medical N.V./S.A. Woluwelaan 140b 1831 Diegem www.bbraun.com
[email protected]
