Upgrade van stereo naar surround

Upgrade van stereo naar surround Ronald van Engelen La cocina de la información Constantijn Huygensstraat 1 5344 VM Oss Nederland +31 (412) 473619

Inhoudsopgave 1. Inleiding......................................................................................................................... 1 1.1. Zo duur is surround .................................................................................................................2 1.2. Waarom surround?...................................................................................................................2 2. Digitale schijfjes afspelen............................................................................................... 2 2.1. Alternatief A: Aanschaf goedkope DVD speler & behoud van eigen CD speler ......................3 2.2. Alternatief B: betere DVD speler als vervanging van CD speler .............................................3 2.3. Alternatief C: goedkope DVD speler, eigen CD speler + aanschaf DA-Converter...................3 3. Upgrade stereo frontspeakers (FL+FR) ........................................................................ 4 4. Upgrade naar surround ................................................................................................. 4 4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Sourround processor/receiver/versterker..................................................................................4 Center-speaker (C) ...................................................................................................................5 Surround-speakers (SL+SR) ....................................................................................................5 Actieve subwoofer (optioneel) ..................................................................................................6

5. Volledig ge¨ıntegreerde set .............................................................................................. 6 A. Formaten voor digitale audio........................................................................................ 7 A.1. Inleiding ..................................................................................................................................7 B. Winkels en Merken ....................................................................................................... 9 C. Baas op eigen buis ...................................................................................................... 13 C.1. Overzicht van maatregelen tegen vrijheid van gebruik DVD. ...............................................13 D. A brave new world: PressPlay .................................................................................... 14 D.1. Quotes from the license agreement........................................................................................15 D.2. De lobby ................................................................................................................................16

1. Inleiding In dit artikel leg ik uit waar je op moet letten bij de selectie en aanschaf van audio componenten voor een surround systeem. Ik leg uit welke formaten er zijn ontwikkeld en welk belang ze hebben voor consumenten en producenten. Ik hoop dat het na het lezen duidelijk is dat stereo nog niet dood is en dat surround vooral de doelen van de media-producenten en elektronica-fabrikanten dient.

Upgrade-Surround5 mei 2003

1

Upgrade-Surround ”Nou wil ie weer zo’n hoom-ding. Wat voor een ding? Je weet wel, zo’n hoom-ding waar ze ’t op de televisie altijd over hebben” —Bron: Bezoekers van de Osse Kijkshop in november 2002

1.1. Zo duur is surround Ter inleiding: de opvolger (http://europe.rotel.com/products/specs/ra02.htm) van de Rotel RA-840 BX3 stereo versterker kost nu ¤ 600. Wil je dezelfde kwaliteit versterking in 6 kanalen dan zou dat ¤ 1800 moeten kosten! Daarbij moeten de kosten voor DTS, Dolby Digital en MPEG processoren én licensering1 nog opgeteld worden, eventueel aangevuld met die voor een ingebouwde tuner. Dat komt grofweg uit op een versterker/processor van ¤ 2100. Als je op zoek gaat naar een surroundversterker zul je zien dat je 6 x 80W versterker van een gerenommeerd merk kunt vinden voor slechts ¤ 4002. Dat komt doordat fabrikanten grove concessies doen aan belangrijke onderdelen als voedingen, elco’s en transistoren ten gunste van de meerkanaals-eigenschappen en bedieningsmogelijkheden. Voor speakers geldt hetzelfde: stel je voor dat je met een fors budget van ¤ 1000 een surround speaker-set (met subwoofer) gaat kopen. Je komt dan uit op een stuksprijs van ¤ 1403. Je begrijpt dat je voor dit bedrag geen kwaliteits-speaker kunt kopen. Ik kan je daarom aanraden om maximale stereokwaliteit als uitgangspunt te nemen. Surround voor consumenten is vooral leuk; als je het echt goed wilt uitvoeren moet je met een budget van meer dan ¤ 5000 voor geluidsapparatuur rekenen. Het plasmascherm van dezelfde prijs heb ik hier even buiten beeld gelaten.

1.2. Waarom surround? De grote merken Philips en Sony (die toevallig ook de grootste media-leveranciers zijn) zoeken na het succes van de CD naarstig naar nieuwe manieren om hun inkomsten te vergroten. Matsushita (http://www.matsushita.co.jp/) (het moederbedrijf van de merken Panasonic en Technics) kon niet achterblijven; zo zitten we nu met de volgende nieuwe formaten voor audio: Super Audio CD (SACD) en DVD-audio 4, terwijl ze consumenten nog nooit kennis hebben laten maken met de werkelijke geluidskwaliteit van het PCM formaat5. Het bouwen van goede audio-apparatuur is nog steeds duur, terwijl consumenten geneigd zijn om apparaten in het middensegment te kopen. Er is dus maar één manier om consumenten meer te laten betalen: een verdievoudiging 6 van het aantal audio-kanalen! Ze zorgen er met ongekende marketing-energie voor dat je je als consument buiten spel voelt staan als je niet in het bezit bent van de laatste surround-apparatuur. Alhoewel het op CD gebruikte PCMformaat zijn beperkingen kent7, zul je daar als niet-extreme consument nooit tegenaan lopen. De grootste beperking van het formaat is het gemak waarmee je het kan afspelen en de mogelijkheid om er bijnaperfecte kopieën van te maken. Een belangrijke reden voor het ontstaan van bijna alle nieuwe formaten.

2. Digitale schijfjes afspelen Ook een DVD speler zou een nogal duur apparaat moeten zijn. Er zit in zo’n speler naast de normale pickup en elektronica voor de weergave van CD’s een extra pickup en elektronica voor het afspelen van DVD’s. Vaak wordt dit aangevuld met processoren en licenties voor de vele formaten.

Upgrade-Surround5 mei 2003RVEToevoeging "Geïntegreerde sets"Aanpassing bijlagenTechnische verbeteringenRVEGemaakt

2

Upgrade-Surround Koop daarom een goedkope speler en speel CD’s af met je CD-speler. Wil je een duidelijke verbetering van je CD-weergave, koop dan een goede DA-Converter (Digitaal naar analoog omzetter). Dit zijn over het algemeen redelijk dure apparaten, maar als je er eenmaal één gehoord hebt, wil je nooit meer zonder. Tip: DVD-spelers komen grofweg in 2 typen: met en zonder ingebouwde surround-processor. De spelers met ingebouwde surround-processor, hebben de mogelijkheid om het gecodeerde multikanaals audiosignaal te decoderen en om te zetten naar analoge audio. Je kunt deze spelers snel herkennen door op de achterkant te kijken: er zitten naast de standaard SCART, coaxiale en optische digitale aansluitingen, minstens 6 tulpaansluitingen bij elkaar.

Aangezien er in de surround-versterker ook decoders zitten voor meerkanaals-audio, is het over het algemeen niet nodig om dat in een DVD-speler ook te hebben. Een uitzondering kan zijn dat het een oudere surround-versterker is die geen Dolby Digital en DTS decoders heeft, maar wel een 5.1 ingang. Een bijkomend selectiecriterium is de compatibiliteit van de DVD-speler met gebrande CD-R(W) en DVD-R(W) schijven. Een aantal jaren geleden konden de Sony spelers bijvoorbeeld geen CD-R schijven afspelen; tegenwoordig lijken de meeste spelers dit wel te kunnen. Aangezien de (her-)schrijfbare DVD schijven vrij nieuw zijn, dien je bij de aanschaf van een DVD-speler op de compatibiliteit met DVD-R(W) te letten.

2.1. Alternatief A: Aanschaf goedkope DVD speler & behoud van eigen CD speler Koop een niet te dure DVD speler van niet te duur merk en speel CD’s af op je bestaande CD-speler. Er zijn naast de normale goedkope merken voor audio-apparatuur ook plakmerken die DVD-spelers met extra veel faciliteiten voor extra lage prijzen bieden. Kijk in dat geval goed naar de garantie en de service van de winkel, omdat deze fabrikanten met name op kwaliteitscontrole en service bezuinigen. Sommige winkels bieden regio-vrije spelers aan, de meeste grote winkels doen dat overigens niet. Ga daarom op zoek naar winkels die zich hierin hebben gespecialiseerd wanneer je dit belangrijk vindt. Merken: Pioneer, LG, Samsung en andere plakmerken ( Lenco, Cyberhome, Mustek e.v.a.) Prijzen: vanaf ¤ 150 (stuk)

2.2. Alternatief B: betere DVD speler als vervanging van CD speler Merken: Arcam, NAD, Marantz Prijzen: tussen ¤ 1000 en 1600 (stuk)


3

Upgrade-Surround

2.3. Alternatief C: goedkope DVD speler, eigen CD speler + aanschaf DA-Converter Om te horen wat de eigenlijke kwaliteit van het aloude CD-formaat (PCM) is, heb je externe DAConverter nodig. Je sluit de digitale uitgang van je CD-speler en/of DVD-speler aan op de ingang van zo’n vonverter. Die maakt van het digitale signaal een analoog signaal, wat je vervolgens naar een versterker-ingang voert. Afhankelijk van de kwlaiteit en leeftijd van je CD/DVD-speler, lijkt het alsof er een gordijn wordt opengetrokken. Het enige wat zo’n apparaat doet is rekenen en er zitten meestal dan ook geen knoppen op. Merken: MSB Technology, Musical Fidelity Prijzen: vanaf ¤ 600 (stuk)

3. Upgrade stereo frontspeakers (FL+FR) Omdat dit de basis van je set gaat vormen, raad ik je aan om vooral te gaan luisteren. Selecteer een goede winkel met goede luisterruimtes. Vraag of het mogelijk is te luisteren met een versterker die zoveel mogelijk lijkt op wat je al hebt of wat je wilt aanschaffen. Begin met beluisteren van (stereo) CD’s en maak op basis daarvan je keuze. Ga vervolgens na of er een bijpassende center-speaker is, zoniet probeer dan een center-speaker te vinden die er zo veel mogelijk op lijkt of van dezelfde serie en/of hetzelfde merk is. Luister ook niet teveel; je wordt dan moe en kan de (soms subtiele) verschillen dan moeilijker beoordelen. Begin daarom met de kleine(re) modellen van Dynaudio (Contour of Audience serie) en JMLab (Cobalt S serie) ; die zijn erg goed. Ook heel fijn vind ik de Q-serie van KEF, maar de kleine Dynaudio speakers zijn mijn absolute favoriet voor rond de ¤ 400. Probeer verschillende soorten muziek die je al kent om zo te zien of een speaker een bepaalde voorkeur heeft. Ga na wat je belangrijk vindt, soms is een speaker erg mooi met stemmen, maar blijft er niets van het geluid over als je heftige rock draait. Zie ook: surround speakers en subwoofer. Merken: Dynaudio, JMLab, KEF Prijzen: tussen ¤ 1000 en 1600 (paar).

4. Upgrade naar surround Wanneer je blij bent met je stereo-set, kun je gaan upgraden naar surround. Begin met de processor/receiver en vervolg je weg met de center-speaker, surround-speakers en eventueel een sub-woofer.


4

Upgrade-Surround

4.1. Sourround processor/receiver/versterker 4.1.1. Alternatief a: Goedkope surround processor met behoud van stereo-versterker Je kunt je stereo-versterker uitbreiden met een (niet te dure) surround-processor, mits die over voorversterker-uitgangen beschikt. Je sluit de digitale uitgang van de DVD speler aan op de digitale ingang van de processor. Je sluit de FL+FR voorversterker-uitgang van je processor aan op een lijn-ingang van je normale versterker (bijv. Tape in). De processor regelt de balans tussen de 6 kanalen en versterkt zelf de C en SR+SL kanalen. Deze luidsprekeruitgangen sluit je direct aan op de bijbehorende speaker-ingangen. Met deze keus heb je zowel goede stereo-weergave als de mogelijkheid voor surround-weergave. Het nadeel is dat je een extra apparaat hebt. Maar dat weegt mijns inziens niet op tegen het voordeel, zoals in de Zo duur is surroundbesproken. Merken: Yamaha, Marantz, Pioneer, Sony Prijzen: vanaf ¤ 300 (stuk)

4.1.2. Alternatief B: Goede surround versterker i.p.v. Rotel versterker Je kunt ook een wat duurdere surround versterker of receiver (=versterker & tuner) kopen. Je gebruikt dit apparaat dan als tuner, versterker en surroundprocessor. Dat is iets makkelijker te bedienen en compacter (geen extra versterker), maar kost (veel) meer geld wanneer je de stereo-kwaliteit van je bestaande versterker wilt evenaren. Merken: Rotel, NAD, Marantz Prijzen: tussen ¤ 800 en 1200 (stuk)

4.2. Center-speaker (C) Zorg ervoor dat je center-speaker zoveel mogelijk op je stereo-speakers (FL+FR) lijkt. De Dynaudio en JMLab series hebben beide goede center-speakers: de prijs is ongeveer gelijk aan die van de frontspeakers (stuksprijs). Merken: Zie Upgrade stereo frontspeakers (FL+FR) Prijzen: tussen ¤ 500 en 800 (stuk)

4.3. Surround-speakers (SL+SR) Geef niet teveel geld uit aan surroundspeakers. Deze speakers voegen vooral effect toe, en doen niet zo heel veel in vergelijking met de frontspeakers (FL+C+FR).


5

Upgrade-Surround Probeer kleine surround-speakers te cinden, zodat je ze makkelijk aan de muur kan hangen (iets achter en boven je luisterpositie). Als je er tegen aan loopt, kunnen dipool surround-speakers goed zijn. Zij stralen naar voor en achter een diffuus geluidbeeld uit en dat is precies de bedoeling van de achterkanalen. Ze lijken vaak op twee aan elkaar gelijmde normale speakers. Als je veel geld wilt uitgeven, koop dan een extra paar front-speakers (FL+FR) en gebruik die als surround-spealers. Merken: Zie Upgrade stereo frontspeakers (FL+FR). Prijzen: tussen ¤ 200 & 500 (paar)

4.4. Actieve subwoofer (optioneel) Een subwoofer kan je het heftige bioscoop-gevoel geven, maar het plaatsen en vooral afstellen kan erg nauw komen. Zeker als je front/center-speakers van het basreflex-type zijn (en dat zijn ze meestal). Het is vaak erg moeilijk om geen overlap te krijgen tussen de laagste frequenties van je front-speakers en de hoogste van de subwoofer. Als je zeker weet dat je het surround+subwoofer pad gaat bewandelen, raad ik je aan om de subwoofer meteen bij het uitzoeken van de front-speakers te beluisteren. BTW: goede subwoofers zijn duur. Merken: REL Prijzen: tussen ¤ 800 en 1300 (stuk)

5. Volledig ge¨ıntegreerde set Er worden veel ge¨ıntegreerde sets aangeboden (en verkocht). Meestal bestaan deze uit: Eén unit met daarin: DVD-speler Tuner Voor- en eindversterkers (Surround-) processoren

Een speakerset, bestaande uit: Twee front-speakers (FL+FR) Eén center-speaker (FC) Twee surround-speakers (SL+SR) Eén subwoofer

De voordelen van dergelijke sets zijn de compacte afmetingen gecombineerd met een gemakkelijke bediening (alles is tenslote ge¨ıntegreerd. Daar staat tegenover dat de eerder besproken nadelen van surround


6

Upgrade-Surround hier nog meer gelden; het is immers relatief duurder om klein te bouwen. Daarnaast is het moeilijk of onmogelijk om specifieke onderdelen te vervangen en het de set uitbreiden met nieuwe componenten. Belangrijk: Het belangrijkste nadeel is de slechte kwaliteit van de bijgeleverde speakers. Deze zijn vaak te klein en goedkoop gebouwd.

De sets lopen sterk uiteen in prijs en kwaliteit, maar je kunt er vanuit gaan dat je voor de prijs die je voor een ge¨ıntegreerde set betaald, een betere set uit losse componenten kan opbouwen, omdat je bij de verdeling van het totale budget meer kunt reserveren voor versterkers en speakers. Merken: Marantz, LINN, Yamaha, Sony Prijzen: tussen ¤ 1600 en 3100 (stuk)

A. Formaten voor digitale audio A.1. Inleiding Om van een analoog (elektrisch) signaal te komen tot een digitaal (eveneens elektrisch) signaal, moet het gecodeerd worden. De meest intu¨ıtieve codering is Pulse Code Modulation (PCM) dat o.a. voor de CD gebruikt wordt. Bij PCM wordt 44100 keer per seconde (44.1KHz) een meting gedaan van de amplitude (sterkte) van het analoge signaal. Om die amplitude vast te leggen, zijn er 16bits beschikbaar, wat neer komt op een onderscheidend vermogen (of resolutie) van 2 ˆ16= 64000. Een andere manier om dit uit te leggen is dat er tussen stilte en het luidste signaal 64000 stapjes gedefinieerd kunnen worden. In geluids-studio’s wordt tegenwoordig gewerkt met hogere waarden: een samplerate van 192KHz en een resolutie van 24bits. Zo kan er nagenoeg zonder verlies of andere negatieve bijwerkingen aan het geluid gesleuteld worden. Uiteindelijk wordt het dan weer teruggebracht naar CD-proporties: 16 bits en 44.1KHz. Een nadeel van PCM is dat het voor welk signaal dan ook de volledige ruimte inneemt: ofwel 172KB per seconde. Om 1 minuut stilte op deze manier vast te leggen kost het dus (60*172KB=) 10MB. Voor het studioformaat is dat zelfs 65MB. Daarvoor zijn grofweg twee oplossigen bedacht: Lossless coding, waaronder FLAC en MLP Perceptual coding, waaronder alle andere (zoals Dolby Digital, DTS en MPEG).

Lossless coding is een methodiek om data op dezelfde manier vast te leggen. Hier wordt echter het verschil tussen de stilte en de amplitude van het signaal gemeten en indien nodig wordt de stilte-vloer naar bovengetrokken. Dit levert ofwel een hogere resolutie bij een gelijk aantal bits (t.o.v. PCM) op, ofwel een gelijkblijvende resolutie met minder bits. Er wordt echter niets ge¨ınterpreteerd of weggelaten, zodat men spreek van Lossless-coding.


7

Upgrade-Surround Perceptual coding is het systeem waarbij m.b.v. psycho-akoestische modellen een inschatting gemaakt wordt van de luidheid van signalen in een bepaalde frequentie-band t.o.v. signalen in een andere frequentie-band. Op basis van de genoemde modellen wordt dan besloten welk gedeelte van het signaal onhoorbaar is (bijv. door oververzadiging) en wordt niet gecodeerd. Men laat dus bewust dingen weg om zo minder bits te hoeven gebruiken. Perceptual-coding is de laatste jaren enorm verbeterd, vooral door meer inzicht in de psycho-akoestiek en de toegenomen rekenkracht van processoren. Zo is de kwaliteit van MPEG 1 Layer-3 uit 1984 erg veel minder dan de nu gebruikte MPEG-4 Advanced Audio Coding (AAC) techniek1. Onthoud wel dat perceptual-coding lossy is en dus niet geschikt om audio waaraan later gewerkt moet worden vast te leggen.

A.1.1. Overzicht Tabel A-1. Formaten voor digitale audio Formaat Advanced Audio Coding (AAC)

Advanced Coding 3 (AC3)

Omschrijving Hoge kwaliteit maar lossy compressie systeem op basis van perceptual coding. Onderdeel van de MPEG-4 standaard. Synoniem voor Dolby Digital.

Adaptive TRansform Acoustic Coding (ATRAC)

Mooi acroniem voor slecht klinkende Sony Minidisc. Werkt op basis van perceptual coding.

Direct Stream Digital (DSD)

Het SACDsysteem voor filterloze AD-DA conversie. Erg mooi, wanneer het signaal tussen opname en weergave niet bewerkt hoeft te worden.

Dolby Digital (DD)

De inmiddels klassieke vorm van 6-kanaals perceptual coding, gebaseerd op Dolby’s eerdere Dolby A, B, C en SRcoderings-methodieken.

Dolby Digital EX (DD-EX)

Gelijk aan Dolby Digital, maar dan voor 8 kanalen.

Dolby Prologic (DPL)

Analoog multiplexing systeem voor het (de-)coderen van 4 kanaals audio in een 2 kanaals-signaal. Was het eerste succesvolle meerkanaals-systeem voor consumenten.

Dolby Prologic II (DPL-II)

Gelijk aan DPL, maar wordt Digitaal verwerkt en werkt met nieuwe decoderings-methodieken.

Dolby Spectral Recording (D-SR)

De moeder aller perceptual-coding methodieken, veel gebruikt in de film-industrie.

Digital Theatre System (DTS)

Met DD vergelijkbaar 6 kanaals audio-systeem. Onderscheidde zich een aantal jaren geleden door digitale opslag van audio, terwijl DD dat nog analoog deed.

Digital Theatre System ES (DTS-ES) Free Lossless Audio Coding (FLAC)

DTS, maar dan met 8 kanalen. Eerste (en enige) open source lossless coding systeem. Zie http://flac.sourceforge.net/ (http://flac.sourceforge.net/).


8

Upgrade-Surround Formaat Meridian Lossless Compression (MLP)

Omschrijving Erg mooi lossless coding systeem van de kenners.

Motion Pictures Expert Group (MPEG[1-6]) MPEG 1 Layer-3 (MP3) Pulse Code Modulation (PCM) RealNetworks Audio (RA) Super Audio CD (SACD) Windows Media Format (WMF)

B. Winkels en Merken Tabel B-1. Winkels Winkel Audio Home (http://www.audiohome.nl) Audio Oss

Dé Hifiwinkel (http://www.hifi-notes.com)

Goossen & Swagerman

Locaties

Opmerkingen

Eindhoven (Kleine Berg)

Fijne winkel met verstand van zaken en goede luisterruimtes.

Oss (nabij Kruisstraat)

Leuk winkeltje en lekker dichtbij. De eigenaar houdt niet van surround (en terecht) en weet daar weinig van (onterecht). De man is een liefhebber van analoog en heeft grote verzameling vintage Luxman (http://www.hilberink.nl/codehans/luxman.htm) apparatuur.

Eindhoven (Stratumsedijk)

Eigenzinnige winkel met veel oog voor detail en zowel een alternatief produktaanbod als website. Zijn wereldberoemd vanwege dealerschap AH Tjoeb (http://www.hifinotes.com/ahnjoetjoeb4000homeen.htm) (gemodificeerde Marantz CD speler met buizen).

Den Bosch (Vughterstraat)

Leuke zaak in centrum Den Bosch met standaard goede merken. Klantvriendelijkheid eigenaar (met baard) is verschrikkelijk; de andere medewerkers zijn uiterst kundig en behulpzaam. Open luisterruimtes dus luisteren op minder drukke dagen en tijdstippen.


9

Upgrade-Surround Winkel Locaties Opmerkingen Hobo Hifi (http://www.hobo.nl) Den Bosch (Hinthammerstraat) Inmiddels uitgegroeid tot één van de grootste ketens van kwaliteitsapparatuur door zeer commerciële bediening (errug vriendelijk). Niet alleen naar toe gaan of zonder portomonaie. Goede luisterruimtes en kundig personeel mits je door commerciële laag weet te penetreren. Voeren standaard goede merken.


10

Upgrade-Surround

Winkel Locaties Opmerkingen Raf (http://www.raf.nl), Correct, Amsterdam, Utrecht, Eindhoven De plekken waar je lekker kunt Staffhorst (http://www.staffhorst- e.v.a. staren naar apparatuur in het electronics.nl/) en Vogelzang midden-segment, aangevuld met (http://www.vogelzang.nl) een enkel verdwaald kwaliteitsapparaat. Zelf heb ik gewerkt bij zowel Vogelzang Eindhoven (http://www.vogelzang.nl) als Staffhorst (http://www.staffhorst.nl) en zo getuige geweest van hun structureel schofterige omgang met zowel personeel als klanten. Hebben een gezamelijke inkooporganisatie ( Hi-Five (http://www.raf.nl/raf/template.asp?ID=218&Men en daardoor gelijke prijzen. Meestal gestart als familiebedrijf (Vogelzang en Staffhorst) en daarna over de kop gegroeid. Zo lijkt Staffhorst inmiddels te zijn overgenomen door Raf en lijkt de gehele sluiting van Vogelzang (nadat ze eerder haar filialen in Maastricht en Den Bosch gesloten heeft) niet meer lang te duren: zie o.a. Aankondiging sluiting (http://www.vogelzang.nl/nieuw/nieuws.php) (bron: website Vogelzang) “Vogelzang weg uit Maastricht” (http://www.limburger.nl/Pagina/0,7090,311-2039--1258971-1471-,00.html) (bron: Dagblad De Limburger, 25 maart 2003) “Vogelzang Heerlen in financiële problemen: uitstel van betaling” (http://www.limburger.nl/Pagina/0,7090,311-2039--1331790-1471-,00.html) (bron: Dagblad De Limburger, 1 mei 2003)

Roooj kaaart veur mister Mooon!


11

Upgrade-Surround Winkel Locaties Opmerkingen Stassen (http://www.stassen.nl) Venlo (Centrum en luisterruimtes Groot assortiment met een in Tegelen) unieke bedrijfsvoering waarin het beste van Limburg gecombineerd wordt met com-commercialiteit. Hier kun je terecht voor grijze import van (Engelse) kwaliteitsmerken. Je krijgt dan wel een Russische handleiding. In Tegelen heeft de winkel een kasteel met luisterruimtes; leuk om te bezichtigen.

Tabel B-2. Merken Merk Denon (http://www.denon.nl)

Opmerkingen Denon is vooral goed in hun duurdere series, maar hebben dan ook last van veel (exotische) concurrenten.

Dynaudio Dynaudio is een Deense fabrikant van erg goede (http://www.dynaudiousa.com/products/audience/aud1.htm) speakers. Met name qua definitie scoren ze meestal beter dan concurrenten. Focal-JMLab (http://www.focaljmlab.fr/gb/home/cobaltS/index.htm)

Focal-JMLab is een legendarisch merk, mede door hun fantastische inverted dome-tweeters. Ik ken niet zo veel winkels die het merk voeren, maar ze zijn zeer de moeite waard.

KEF Zoals je weet heb ik zelf KEF speakers en ben (http://www.kef.com/products/qseries/qserieshome.html) daar erg blij mee. Ik zou zeker de Q serie eens beluisteren en vergelijken met JMLab en Dynaudio van dezelfde prijsklasse. Lenco Plakkerdeplak. Vooral goed in accessoires. (http://www.lenco.de/products.php?start=0&end=6&selector=rargp&group=dvd&language=en&messageflag=0) LG Electronics LG is een soort Samsung kloon, dus goede (http://www.lge.nl/producten/audio video/dvd.html) bediening, lage prijs en idem kwaliteit. LINN LINN is van oudsher een befaamd (klassiek) (http://www.classik.com//linnclassik.asp?CountryID=1) platenlabel en maker van goede analoge apparatuur. Tegenwoordig proberen ze met de Classik Movie (¤ 3200) ook de home-entertainment markt te bereiken. Marantz (http://www.marantz.com/hifi/europe/) Hollands trots in bange dagen. Marantz maakt nog immer fijne DVD en CD spelers en Surround receivers. De goedkopere modellen hebben een slechtere prijs/kwaliteit-verhouding.


12

Upgrade-Surround Merk Opmerkingen MSB Technology MSB is een eigenzinnig bedrijf en mijn (http://www.msbtech.com/Catalog/Products Prices.htm) persoonlijke favoriet. Ze kiezen voor compleet modulaire opbouw van systemen (alles los) van hoge kwaliteit en met de hand gebouwd. Zelf heb ik hun LINK DAC II DA-converter (¤ 600) en ben daar erg tevreden mee. Musical Fidelity Musical Fidelity is onder meer bekend vanwege (http://www.musicalfidelity.com/xponframeset.html) haar X-serie. Dat zijn kleine ovale audio-componenten met over het algemeen een goede prijs/kwaliteits verhouding. NAD (http://www.nad.co.uk/av receivers/index.htm) Pioneer (http://www.pioneer.nl)

Goede prijs/kwaliteit verhouding gecombineerd met sobere vormgeving. Bekend om goede versterkers. Staan bekend om goede dvd en laser-disc spelers. Ook de goedkopere zijn goed.

REL Acoustics Hét merk als het aankomt op subwoofers. Koop (http://www.rel.net/products/productrange.shtml) alleen een subwoofer van een ander merk, als dat merk een subwoofer in een set aanbied bij andere speakers. Rotel (http://europe.rotel.com)

Erg goed in (eenvoudige) versterkers. Ze hebben echter weinig aanbod in budget-surroundversterkers.

Samsung Goedkoop, veel features, goede bediening en (http://www.samsung.com/Products/DVDPlayer/index.htm) matige kwaliteit. Sony (http://www.sony.nl/view.x?loc=en NL)

Agressieve marketing gecombineerd met over het algemeen een goede prijs/kwaliteit-verhouding in de lagere prijsklassen. Meestal goede ergonomie.

Yamaha (http://www.yamahaVeel keus in budget-receivers en online.de/cat2.php?lang=h&idcat1=1&idcat2=2&archivset=&newsset=) surroundprocessors. Goede prijs/ kwaliteits-verhouding.

C. Baas op eigen buis De media-lobby heeft er werkelijk alles aan gedaan om controle te krijgen op het gedrag van haar consumenten. Alhoewel dat met het DVD-formaat grotendeels mislukt, is er van alles gedaan om die greep te verkrijgen.

C.1. Overzicht van maatregelen tegen vrijheid van


13

Upgrade-Surround

gebruik DVD. C.1.1. Gij zult niet afspelen: Regional Coding De media-distributeurs hebben de wereld in 8 regio’s (http://www.dvddemystified.com/dvdfaq.html#1.10) verdeeld, om het zo onmogelijk te maken om in Europa een Amerikaanse DVD af te spelen. Veel DVD-spelers zijn gelukkig zo aangepast, dat de regioblokkering uitgeschakeld wordt. Omdat er nogal veel van deze regio-vrije spelers verkocht worden is er weer een nieuwe vinding: Regional Coding Enhancement (RCE). Helaas is dit niet echt een enhancement voor consumenten ;). De meeste multi-regio spelers (http://www.ultimatedvd.org/nl/docs/rce.asp) kunnen echter ook RCE-encoded discs afspelen. Het systeem is bedacht door de Motion Picture Association of America (MPAA) (http://www.mpaa.org) en de lijst van partners (http://www.mpaa.org/relatedsites/index.htm) lijkt verdacht veel op die van de pressplay lobby.

C.1.2. Gij zult niet (analoog) kopi¨ eren: Macrovision Dan is er nog Macrovision (http://www.dvddemystified.com/dvdfaq.html#1.11), een bescherming tegen het kopiëren van digitaal (bijvoorbeeld DVD) naar analoog (bijvoorbeeld VHS). Deze techniek wordt overigens ook toegepast op de goeie-ouwe VHS zelf. De meeste multi-regio spelers omzijlen dit.

C.1.3. Gij zult niet (digitaal) kopi¨ eren: Content Scrambling System (CSS) Het succesverhaal van onze media-lobby moet toch wel Content Scrambling System (CSS) (http://www.dvddemystified.com/dvdfaq.html#4.8) zijn. CSS was bedoeld voor het tegengaan van digitale kopieën van digitale bronnen (van DVD) naar andere digitale dragers (zoals PC, CD of DVD) . Nog voordat de eerste DVD schijven gecodeerd met deze anti-kopieer maatregel in de winkel lagen, was het systeem al gehacked door een 14-jarige Deen. Zijn programmaatje is tegenwoordig vrij1 verkrijgbaar onder de GNU (http://www.gnu.org/home.nl.html) GPL termen en heet DeCSS (http://www.lemuria.org/DeCSS/)2.

C.1.4. Gij zult zien wat Wij willen: User Operation Control (UOP) Sommige multi-regio spelers hebben ook een ingebouwde hack tegen User Operation Control (UOP) (http://www.dvddemystified.com/dvdfaq.html#3.7), dat zich manifesteert in allerlei ongevraagde copyright en FBI waarschuwingen3.

D. A brave new world: PressPlay Wat gebeurt er als Philips, Sony, Microsoft, AOL Time Warner, BMG e.v.a. hun krachten bundelen om ons (consumenten) nog meer te bieden?


14

Upgrade-Surround Niets nieuws eigenlijk: ”Voor 2001: Bezaten 13.000 van de rijkste families een netto bezit wat gelijk staat aan dat van 20 millioen van de armsten Bezat de rijkste 1% van de Amerikanen 37% van de rijkdom -- dat is gelijk aan meer dan 90% van de armsten. Betaalde de rijkste 1% een derde van de belastingen, maar ontvingen 19% van het belastbare inkomen (in 1999).” ... ”Sinds januari 2001: Is er $2.000.000.000.000 (2000 miljard dollar) belastinggeld voor Sociale Zekerheid overgeheveld naar andere budgetten. Leven 1,3 miljoen meer Amerikanen onder de armoede grens Hebben 4 miljoen meer mensen geen verzekering voor gezondheidzorg Hebben 2 miljoen mensen in de private sector hun baan verloren” —Vertaald van: Haves and have-nots -- America’s rich get richer, and .. (http://hope.journ.wwu.edu/tpilgrim/j190/richgetricher.html)(Professor Tim Pilgrim, 2003)

Ze creeëren meer afhankelijkheid en armoede, eventueel aangevuld met meer angst voor de ander, zodat we meer thuis gaan zitten consumeren. Ze zullen proberen een grotere grip op (de inhoud en distributie van) de media te krijgen. Het zal duurder worden om media te verkrijgen en moeilijker om dat met anderen te delen 1. De kwaliteit en originaliteit van de media zullen onder druk komen te staan van de belanghebbenden en er zal censuur plaatsvinden. Het is belangrijk om te beseffen dat wanneer 1% van de mensen kan bepalen wat beschikbaar is voor 80% van de mensen, ze die 80% kunnen voorschotelen wat ze willen. Intussen zorgt de lobby van onderstaande molochen voor aangescherpte wetten op patentering en licensering zodat alles wat ze doen legaal blijft.

D.1. Quotes from the license agreement In onderstaande paragrafen leg ik uit wat bepaalde regels in de licentie overeenkomstletterlijk betekenen. Later zal ik schetsen hoe deze vorm van zakendoen er uiteindelijk uitziet.

D.1.1. DESCRIPTION OF SERVICE D.1.1.1. De letterlijke tekst ... In order to access the Service, you will need to install (or activate, if pre-installed) pressplay’s proprietary software application; from time to time, you may also be required to install other software made available through the Service (collectively the ”pressplay Client”). You may also need to install certain third-party software. ...

D.1.1.2. Wat dit betekent Hier staat te lezen dat je verplicht wordt gesteld om niet-vrije software en hardware te gebruiken. Het kan zijn dat je zelfs nieuwe hard- en/of software dient aan te te schaffen om van de door jouw betaalde muziek te kunnen genieten.


15

Upgrade-Surround

D.1.2. YOUR REGISTRATION OBLIGATIONS D.1.2.1. De letterlijke tekst You agree that you will use the Service only in the country or territory where you currently reside.

D.1.2.2. Wat dit betekent Je mag de muziek waarvoor je betaald hebt alleen in het land afluisteren waar je officieel woont.

D.1.3. Third-party Beneficiaries D.1.3.1. De letterlijke tekst You agree that the content owners that license their musical and other content to pressplay for the Service are intended third-party beneficiaries under this Agreement with the right to enforce the provisions of this Agreement that directly concern their content.

D.1.3.2. Wat dit betekent Alles wat je doet kan en zal tegen je gebruikt worden. Je (muziek)smaak en (gebruikers)gedrag zullen verkocht worden aan de hoogste bieder.

D.2. De lobby Hieronder volgen beschrijvingen van wie wat heeft en wie met wie samenwerkt. * Het gaat hier dus alleen om de samenwerkende bedrijven die PressPlay exploiteren.

D.2.1. Vivendi TODO: INLEIDING Onderdanen Universal Media Group (http://www.) Onderdanen Universal Pictures Universal Music

Seagram MCA Polygram


16

Upgrade-Surround Dreamworks

D.2.2. Time warner Onderdanen CNN News Group (http://www.) Onderdanen Fox () Onderdanen Fox Sports () Fox Searchlight () 20

th

Century Fox ()

Sky () The Sun () New York Post () The Times ()

HBO (http://www.) Time (Magazine) (http://www.) Warner Brothers (http://www.) Warner Music Group (http://www.) New Line Cinema (http://www.) America Online (AOL) (http://www.)

Doet het met RealNetworks (http://www.) Microsoft (http://www.) Amazon.com (http://www.) Walmart.com (http://www.) AT & T (http://www.) NBC (http://www.)


17

Upgrade-Surround

D.2.3. Sony Onderdanen Sony Pictures (http://www.) Columbia (http://www.) Epic (http://www.) Loews cineplex (bioscoop-keten) (http://www.)

Doet het met Philips (http://www.) RealNetworks (http://www.) Microsoft (http://www.) IBM (http://www.) General Motors (http://www.) TiVo (http://www.) Broadcom (http://www.)

Noten 1. Bedenk dat een fabrikant van DVD-spelers licenties dient aan te schaffen voor zowel MPEG II, Dolby Digital, DTS en anderen. Zie ook het onderzoek naar de kosten van DVD licensering van: Het LSDVD-project (http://www.csh.rit.edu/projects/lsdvd/devplans.shtml#licensing)van Gad Berger, Dave Klint, and Paul Volcko (allen van het Rochester Institute of Technology (http://www.rit.edu/)) 2. Bijvoorbeeld de Marantz SR-4300 . ”Als u de SR 4300 van Marantz beluistert en zijn specificaties bekijkt vraagt u zich waarschijnlijk ook af hoe Marantz dit een instapmodel kan noemen. De zes ingebouwde versterkers leveren elk een vermogen van 80 Watt en de Dolby Digital(-EX) / DTS(-ES) en Prologic II decoders maken dit een wel heel complete suroundreceiver. Een RDS tuner met 30 voorkeuze zenders maken het mogelijk om uw favorieten radiozenders gemakkelijk te vinden en te beluisteren. Via de meegeleverde afstandsbediening kunt u ook kiezen voor geluidseffecten als: Movie, Hall, Matrix en Stadium om de voor u meest realistische geluidskwaliteit te beluisteren.” —Bron: Website van Hobo Hifi, mei 2003

3. Ik heb hierbij rekening gehouden met de extra kosten voor een actieve subwoofer: 1000 / 7 = 142. 4. David Chesky (van het gelijknamige audiofiele platenlabel) heeft een goed leesbaar stuk geschreven over de werkelijke redenen voor het op de markt brengen van deze formaten, getiteld: “The Truth About SACD and DVD-Audio” (http://www.chesky.com/News/body dvdnewsdetail.cfm?fSYSID=37&fNewsDetail=True) 5. Was het potentieel van de LP al groot; dat van de CD is enorm. Om dat potentieel te benutten, moeten er goede componenten en materialen gebruikt worden. Zo moet net als in elk ander audioapparaat de voeding groot en stabiel zijn en dienen stereo-componenten op basis van (gemeten)


18

Upgrade-Surround gelijkheid gepaard te worden. Bij CD is daarnaast de kristal-klok van groot belang; die moet immers zorgen dat de interval tussen twee metingen (samples) gelijk is aan de interval waarmee ze gemasterd zijn en dat 44100 keer per seconde. Zie Formaten voor digitale audio voor een beknopte uitleg hierover. Tenslotte wordt de kwaliteit van CD-spelers (en met name van het DA-conversie gedeelte) bepaald door de kwaliteit van de (noiseshaping) filters en de toegepaste processoren voor DA-conversie en fout-correctie. 6. Om van de laatste meerkanaals systemen, Dolby Digital EX, DTS ES, nog maar te zwijgen. Alhoewel ze gepresenteerd worden als consumenten-formaten, kan geen enkele consument zich 8 kanalen hoge kwaliteit audio veroorloven. 7. Zie het de uitgebreide (en behoorlijk technische) document: “Coding High Quality Digital Audio” (http://www.meridian-audio.com/lib pap.htm), door Bob Stuart, oprichter/eigenaar van Boothroyd Stuart Meridian (http://www.meridian-audio.com/) en gastdocent op de universiteit van Essex. 1. Dit mijn subjectieve mening. Het blijkt dat de gebruikte invloed op de uitendelijke kwaliteit heeft. Zie ook de (http://faac.sourceforge.net/wiki/index.php?page=MP3) website.

encoder erg veel AudioCodingWiki

1. Behalve dan in de “Land of the Free”, daar hebben ze sinds een tijdje de waanzinnige Digital Millenium Copyright Act (DMCA) (http://www.dfc.org/dfc1/Active Issues/graphic/DMCA index.html) die je voor het gebruik van dit soort programma’s zo een paar jaar laat brommen! 2. Zie ook: DeCSS vs. DMCA rechtzaken (http://www.eff.org/pub/Intellectual property/Video/MPAA DVD cases/). 3. Inderdaad, ook op regio 2 (= niet Amerikaanse) schijven. 1. Het delen van muziek waarvoor je middels deze service betaald hebt is illegaal.


19

Upgrade van stereo naar surround

Recommend Documents