Kunstspeuren
Kunstspeuren
Kunstspeuren
Kunstspeuren
Kunstspeuren Kunstspeuren Kunstspeuren Kunstspeuren
DIT BOEKJE IS VAN:
Hallo, Fijn dat jullie met mij op tocht gaan.
Ik heb zelf al eens een kijkje genomen in het museum, maar ik heb nog een heleboel vragen.
Kunnen jullie me helpen een antwoord te vinden?
Naam: Datum:
2
Eerst zoeken we een portret van een familie die in levendige groepjes rond een tafel staat en
zit. Vereenvoudigd ziet het er ongeveer zo uit:
3
Gevonden ? Goed zo !
Op welke moderne instrumenten gelijken ze?
Aan de muur in de kamer hangt een portret van een man die net gestorven is. Met wie denk jij dat hij getrouwd was?
Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij?
Van welke man is hij de vader?
In welk jaar werd het geschilderd?
Van wie is hij de grootvader?
Hoeveel vrouwen staan er op het schilderij afgebeeld?
Welke dieren zijn erop afgebeeld?
Deze familie wil laten zien dat ze goed overeenkomen en een hechte groep vormen. Ze maken samen muziek, kijken naar elkaar, raken elkaar aan. Wanneer ervaar jij zo'n sterk groepsgevoel?
Noem vier vruchten die op het witte tafelkleed liggen: 1.
3.
2.
4.
Wat doen de mensen rond de tafel?
Welke instrumenten herken je?
4
Symbolen
Weet je wat een symbool is? Je kent vast wel het hartje als symbool voor de liefde of de duif als symbool voor de vrede. Liefde, vrede, goedheid kun je moeilijk schilderen. In plaats daarvan gebruik je een kleur, een dier of een voorwerp. In dit schilderij wil de familie tonen dat ze goed overeenkomen met elkaar. Vind jij enkele symbolen terug die de schilder gebruikte om het gevoel ‘samenhorigheid’ uit te beelden?
5
Dit schilderij lijkt op het eerste gezicht erg rommelig. Mensen en dieren wemelen door elkaar en zijn allemaal met de gekste dingen bezig.
Wat is de naam van de schilder?
Toch heeft iedereen een welbepaalde plaats.
Hoe heet het schilderij?
Wanneer ik de mensen weglaat en enkel de lijnen van de gebouwen teken, krijg je dit:
In welk jaar werd het geschilderd?
Vind jij de volgende landschapselementen terug in het schilderij? Schrijf de cijfers op de juiste plaats in de tekening: 1. dorpsplein 2. rivier 3. herberg 4. kasteeltoren 5. heuvel met akkers Hoe heet de herberg?
Kopie
Vind jij dit schilderij ?
6
Pieter Bruegel de Jonge schildert De Spreekwoorden in 1607. Het lijkt heel erg op een schilderij van zijn vader. Dat Pieter Bruegel de Jonge zijn vader kopieert wil niet zeggen dat hij te weinig inspiratie heeft! Heel veel mensen vinden de schilderijen van vader Bruegel mooi en willen er één kopen. Maar vader Bruegel sterft jong en drukkerijen en kopieermachines bestaan nog niet. Naschilderen is de enige manier om een gelijkend schilderij te maken. Pieter Bruegel de Jonge is zo goed, dat hij een eigen bedrijfje opstart en veel geld verdient.
7
3
2
1
8 9
B
C
____ 2 ____ 1
___________________________________________________
____ 3
D ____
E ____
B ____
D1- D2
A ___
____ 2
C ____
Rooster– nummer
___________________________________________________
Een stok in de wielen steken.
Op hete kolen zitten.
Door de mand vallen.
De kat de bel aanbinden.
___________________________________________________
Met het hoofd tegen de muur lopen.
Grote vissen eten de kleine.
D
E
men de put.
Elkaar foppen, bedriegen.
Ingaan tegen de algemene opvatting.
Een onderneming belemmeren.
Ongeduldig wachten.
Betrapt worden.
De eerste stap doen om een gevaarlijk plan uit te voeren.
Nutteloos uitgeven.
Door te sterke tegenwerking niet kunnen bereiken wat men nastreeft.
De machtigen verrijken zich ten koste van de armen.
De fout herstellen als het ongeluk gebeurd is.
Verklaring
• Als het kalf verdronken is, dempt • Zijn geld in het water smijten. • Tegen de stroom opzwemmen. • Elkaar bij de neus nemen.
___________________________________________________
Spreekwoord
Vul de spreekwoorden en de roosternummers aan. Kies voor de spreekwoorden uit:
A
Het jongetje dat jullie hiernaast op de foto zien, is weggelopen uit een veel groter schilderij.
Wie vindt het ?
Wie zou de mevrouw zijn die het kindje bij de hand houdt?
❏
de oudere zus
❏
de moeder
❏
de kinderjuf
Welk stuk fruit of groente zou jij uitkiezen?
Wat is de naam van de schilder?
Hoe heet het schilderij?
In welk jaar werd het geschilderd?
Het lijkt wel alsof dit schilderij verticaal in twee delen kan gesplitst worden.
Wat zie je links?
Wat zie je rechts?
De groenten en het fruit zijn net geoogst. In welke maand van het jaar situeer je het tafereel?
Teken hieronder zelf één van de volgende dingen van het schilderij: het jongetje met de hazewind de kruiwagen met de groenten erop de ton met de kruik, de ketel en de potten
> > >
Wat doen de mensen op dit schilderij?
De kunstenaar schilderde ook twee heel nieuwsgierige vrouwen. Waar vind je ze terug?
10
11
De stad Antwerpen staat in lichterlaaie. Kanonskogels vliegen door de lucht. Het is oorlog. Foto’s en televisie bestaan nog niet. Enkel een schilder of een tekenaar kan een beeld maken van zo’n dramatische gebeurtenis. Er is een duidelijk verschil tussen televisie en een schilderij. Wat brengt een televisiereportage méér over zo’n brand dan dit schilderij?
Het jaar waarin dit schilderij werd gemaakt, vertelt waarover het gaat. Wat gebeurde er toen met ons land?
Tegen wie vechten wij?
Een klein schilderij over een grote brand van een schilder met een gekke familienaam.
Vinden jullie het ?
Op het schilderij staan fregatten, kanonneerboten en een korvet. Duid jij ze aan op de tekening? A: Fregat (een oorlogsschip met drie masten) B: Korvet (een oorlogschip met twee masten) C: Kanonneerboot Hoeveel kanonskogels tel je op het schilderij?
Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij?
Breng het schilderij tot leven. Word reporter ter plaatse en vertel wat er gebeurt. Schrijf het kort op om het later in de klas te vertellen.
In welk jaar werd het geschilderd?
12
13
Vergelijk dit schilderij
met ‘Brand in het Antwerpse stapelhuis’
Welk gevoel geeft de kleur grijs?
Als we veronderstellen dat het op het vorige schilderij heel warm is, gaan we nu op zoek naar een schilderij waarop het erg koud is. Het tegengestelde dus.
Een kleur noemen we soms warm en soms koud. Benoem het grijs.
Vind je het schilderij ? Wat is de naam van de schilder?
Beschrijf het water.
Hoe heet het schilderij? In welk jaar werd het geschilderd?
Waaraan zie je dat het heel koud is?
Een schilder zet meestal zijn naam op zijn werk. Waar vind je hier de handtekening van de kunstenaar?
Welk moment van de dag is op het schilderij weergegeven?
Waar ligt de horizon?
Zouden de schilders elkaar kunnen gekend hebben? Hoe oud werd Pieter Jan Schotel? Hoe oud werd Andreas Schelfhout? Hoeveel ouder werd Andreas Schelfhout?
14
15
In het rooster zit een slang met de naam van het volgende schilderij. F
M
S
T
A
I
E
E
L
I
F
E
Gevonden ? Zoek dan nu het schilderij !
Zijn deze mensen arm of rijk? Waaraan merk je dat?
Kijk naar het schilderij en benoem de elementen waaraan je ziet dat het om een feest gaat.
Stel, jij geeft een feestje bij je thuis. Wat mag er zeker niet ontbreken? Som op.
Onderlijn in de twee lijstjes de elementen die overeenkomen
Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij? In welk jaar werd het geschilderd? Welke eeuw is dat?
16
Soorten schilderkunst
Er zijn verschillende soorten schilderijen. Voor elke soort bestaat een naam. De naam hangt af van wat je ziet. Je hebt: • taferelen uit het leven • portretten • verhalen uit de geschiedenis of uit boeken • landschappen • abstracte (onherkenbare) schilderijen • stillevens Taferelen uit het dagelijkse leven noemen we genreschilderkunst. Dit familiefeest is daar een voorbeeld van. Historieschilderkunst is een naam voor schilderijen met afbeeldingen van moedige daden, ontleend aan de bijbel of de klassieke literatuur. Het volgende kunstwerk is een voorbeeld van historiekunst.
17
Het kantoortje Dit is niet zomaar een kastje. Het is een heel kostbaar en rijk versierd kastje. We noemen dit soort meubel een kantoortje: een ladenkast om documenten en kostbaarheden in op te bergen.
De borduurwerkjes op de schuifjes lijken heel erg op prenten uit een boek dat toen net gedrukt was. Verbind de prent met het juiste schuifje.
In het begin van de 16de eeuw is het een handige kist om mee te nemen op reis, nadien wordt het een mooi pronkmeubel. Aan welk detail kun je zien dat de kist vaak verplaatst werd?
Ceres zoekt haar dochter en verandert een jongen in een hagedis
De kern van het meubel bestaat uit eikenhout, maar voor de bekleding gebruikte men heel wat andere materialen. Noteer bij de afbeelding de juiste materiaalsoort. • • • • •
palissanderhout schildpadschelp ivoor spiegel borduurwerk
Cadmus en zijn vrouw Hermoniona veranderen in een slang
Hoeveel
schuifjes tel je?
Latona verandert vrouwen en boeren in kikkers
18
19
van het en maak s iu id v O boek van ortje. het kanto je uit het p k o u st g a it z d Lees g zoals je en tekenin e l a a h r e v
M inyas’ dochters blijven almaar aan het werk. Zij bekommeren zich niet
om Bacchus en zijn feest. Waarop hun weefgetouw – ’t is ongelooflijk – groen verkleurt. En het doek bebladerd wordt met klimopranken. De zusjes vluchten en zoekend naar een donkere plek, veranderen ze in vleermuizen.
20
Mythen
De Oude Grieken zijn meesters in het verzinnen van verhalen of mythen. Hun wereld is niet alleen bevolkt met mensen en dieren, maar ook met goden, halfgoden en eigenaardige wezens. In zijn boek Metamorfosen verzamelde de dichter Ovidius (geboren 43 voor Christus, gestorven 17 na Christus) allerlei verhalen over liefde, wraak en wonderlijke gedaanteveranderingen. Men noemt het boek ook de schilderbijbel, omdat vele kunstenaars onderwerpen uit zoeken om te schilderen.
21
Compositie
De manier waarop een schilder alles ordent op een schilderij, noemen we compositie. Diagonale, schuine en kromme lijnen roepen een gevoel van dynamiek, beweging of onrust op. Horizontale en vertikale lijnen geven stabiliteit en rust.
Teken in enkele lijnen de bomen, het water, de oever en het pad. Welke lijnen overheersen? Welk gevoel geeft dat? Op het schilderij dat we nu zoeken, staat de rivier geschilderd die door Lier stroomt. Hoe heet die ook alweer? De naam van de rivier komt ook in de titel van het kunstwerk
Zoeken maar !
Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij? In welk jaar werd het geschilderd? Welk stadsdeel van Lier zie je tussen de bomen?
In het platte vlak van het schilderij maakt de schilder duidelijk wat dichtbij is en wat veraf staat. Hoe doet hij dat?
Welke twee kleuren werden het meest gebruikt? Welke tinten groen herken je?
Ligt de verf er dik op of niet? Gebruikte de schilder dikke of dunne penselen?
22
Schilders gaan op zoek naar de beste manier om dingen, gevoelens, licht en lucht weer te geven. Raymond de la Haye kiest voor kleine vlekjes en streepjes naast elkaar. Van ver gezien lijken de kleuren in elkaar te vloeien. Hij kan het licht zo schilderen dat je kunt zien of het ochtend, middag of avond is, bewolkt, regenachtig of zonnig. We noemen het een lichtkunstenaar, een luminist. Kijk naar het rivierlandschap en vertel welk seizoen en welk moment van de dag het is. Probeer op school of thuis ook eens een landschap te maken met krijt- of verfstreepjes.
23
Het schilderij dat hieronder afgebeeld staat, is makkelijk te vinden. Bekijk het werk aandachtig zodat je het later kunt inkleuren.
Zoek dan nu het schilderij !
De meeste schilderijen zijn geschilderd op doek of op hout. Waarop is dit werk geschilderd? Welke geometrische vormen herken je?
Welke voorwerpen herken je op het schilderij?
Welke kleuren vallen jou het meest op?
Speelt de situatie zich ‘s nachts af of overdag? Waaraan zie je dat?
Techniek Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij?
Dit schilderij is geen normaal schilderij; de kunstenaar koos glas als materiaal om op te schilderen. We noemen het een achterglasschildering. Om het te maken, moet je omgekeerd denken. Dat is niet makkelijk! Een schilderij bestaat uit verschillende lagen verf op elkaar. In dit geval schildert de kunstenaar eerst de bovenste laag: de details. Hij eindigt met de onderste laag.
In welk jaar werd het geschilderd?
24
25
Hé kijk eens, dit is het schilderij waar ik in woon.
Hoeveel mensen tel je op het schilderij? Iedereen kijkt naar mij. Wat doe ik? Ga je ook eens staan zoals ik? Beeld je even in dat je in het schilderij kunt stappen: Welke muziek hoor je? Welk gevoel voel je? Op welk instrument speelt de geknielde jongen?
Zag je in het echt al eens een groepje mensen die samen buiten zitten, muziek maken en dansen? Waar? Wat voelde of dacht je toen? Wat is de naam van de schilder? Hoe heet het schilderij? In welk jaar werd het geschilderd?
Ze noemen ons bohémiens. Wat zou dat betekenen? Hoe wonen wij?
26
Wij zijn geschilderd in zachte kleuren. De kunstenaar zag ons vaak toen
hij kind was en koestert die herinnering. Geef jij mijn jurk op de volgende pagina een fel kleurtje? Benieuwd hoe anders het schilderij dan wordt!
Stijl
Kunstenaars zoals Floris Jespers en Edgard Tytgat willen de werkelijkheid niet zomaar naschilderen, zij tonen enkel de hoofdzaak. Bijvoorbeeld door te overdrijven of te vereenvoudigen. Die kunst noemen we expressionisme. De term komt van het woord expressie of uitdrukking. Expressionisten geven uitdrukking aan gevoelens. In eenvoudige lijnen en kleurvlakken brengen zij naar buiten wat ze binnenin voelen.
27
28 29
Benieuwd hoe ik er dan uitzie!
Tytgat schilderde de zigeuners in zachte kleuren. Geef jij mijn jurk felle kleuren?
Museumregels Knap gedaan, jongens en meisjes! We hebben nu de belangrijkste kunstwerken uit het museum gezien en besproken. Ik hoop dat jullie de opdrachtjes leuk vonden. Onthoud wel dat er nog enkele moeten afgewerkt worden.
In een museum moeten enkele regels gerespecteerd worden. Verzamel je groep bij aanvang van het museumbezoek in een zaal en overloop in willekeurige volgorde deze stellingen. Met een kleurpotlood kunnen de kinderen aangeven of het wel (groen), niet (rood) of soms wel, soms niet (geel) mag.
Dit mag wel: • • • • • • •
vragen stellen aan je juf of meester kijken naar een schilderij een opdracht doen wandelen op de grond zitten zachtjes praten een tekening maken op je werkblaadje
Dit mag niet: • • • • • • • • •
hard lopen: je kunt vallen en iets beschadigen met een rugzak door het museum lopen – je kunt tegen een kunstwerk stoten vechten: vechten mag nooit eten: zo maak je vlekken roepen en hard praten: daarmee stoor je andere mensen een kunstwerk meenemen: stelen mag nooit met je potlood een kunstwerk aanraken: zo beschadig je het je werkblaadje tegen de muur houden om er iets in te schrijven: je potlood en jijzelf komen te dicht bij het schilderij tegen de muur leunen: er is te veel kans dat je op die manier een kunstwerk beschadigt
Realisatie :
Didactisch advies :
Eindredactie:
Grafisch ontwerp :
Lierse Stedelijke Musea in samenwerking met de Vrienden van de Lierse Musea v.z.w.
Griet Van Opstal, Frieda Tibax, Els Verstreken, Luc Coenen, Rebecca Müller
30
Wettelijk depotnummer : D/2000/9030/1
Hilde Roziers, Kristin Peeters, Isabel Alpaerts, Lieve Van Houtven, Pol Van Houtven, Luc Michiels
T'Hi graphic design LIZZ - Liesbet Everaerts, GCD - Geert Deveuster
31
Kunstspeuren Kunstspeuren Kunstspeuren Kunstspeuren
