Uitvoeringsplan GGD - Gemeente 2014

Uitvoeringsplan GGD - Gemeente 2014

Inhoudsopgave

pagina

1.0

Inleiding

2

2.0

Ontwikkelingen binnen gemeenten: de drie decentralisaties

2

3.0

De Veiligheidsregio en de GGD Limburg Noord

2

4.0

Financieel

3

5.0

Gemeente Gennep

6

5.1

Inleiding

6

5.2

Gezondheidsgegevens

6

5.3

Lokale afspraken

7

5.3.1

Lokale accenten binnen het regionale basistakenpakket

7

5.3.2

Markttaken

8

5.4

Tot slot

8

Bijlage 1. Het regionale meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid 2013-2016 1.0 De programma's publieke gezondheid 2.0 Nieuwe preventieprojecten binnen het meerjarenbeleidsplan 2.1 Gezond Gewicht (GG7) 2.2 Extra Contactmoment adolescenten 2.3 Preventieve ouderenzorg - preventienetwerkanalyse - zelfredzaamheidsacademie - ontwikkelen van een digitale signalerings- en advieslijst voor ouderen 2.4 Vertaling van vernieuwende lokale projecten naar andere gemeenten in de regio 2.5 Overige taken Bijlage 2. Factsheet Gezondheid in Beeld

20

^0 leiding Metdeiovoenngvanhetmee^renbe^ jaad^s opsteen van een uitvoenngsp^n per individuele gemeente in het werkgebied van de regio Limburg Noord, in 2013 zijn de eerste uitvoeringsplannen gemaakt. Uit de ervaringen van dit jaar is geconstateerd dat het voor de GGO belangrijk is om prioriteit in het uitvoeringsplan te leggen op het bundelen van de afspraken tussen de individuele gemeente en de GGO. Ooor de reorganisatie van de VRtN kon pas later in het jaargestart worden met het uitvoeringsplan 2014. Het uitvoeringsplan 2014beoogt daarbij vooral een werkdocument te zijn waarbij in samenspraak met de betrettende gemeenten de individuele afspraken steeds bijgesteld kunnen worden en eventueel een doorkijk gemaakt kan worden naar 2015. Het uitvoeringsplan start met een overzicht van de landelijke ontwikkelingen die o p d l t m o m e n t sterk van invloed zijn op het takenpakket van de gemeenten (zieparagraaf2). Vervolgens wordt kort ingegaan op de Veiligheidsregio en in het bijzonderde GGO in relatie tot de gemeente (paragraaf3)en het regionale basistakenpakket. In paragraaf4wordt kort ingegaan op de financiële kaders.Tot slot wordt in paragraaf 5 ingegaan op de afspraken voor 2014tussen de GGO (zowel de lokale accenten binnen het regionale basispakket als de markttakenjen de gemeente Gennep. ^0

O n t ^ i l d ^ l i n ^ n binnen ^en^enten^ O e d r i e d e ^ e n t r ^ i ^ t i e ^

Alle gemeenten in Nederland bereiden zich voor op een uitzonderlijk grote decentralisatie opgave. Oe stelselwijzigingen in het sociaal domein, de drie decentralisaties, zullen grote impact hebben op zowel overheidsorganisaties als (zorgjaanbieders, verzekeraars en niet in de laatste plaats op cliënten en inwoners. Per Ijanuari 2015 komen extra taken op het gebied van de Jeugdzorg, deAWBZ/Wmo en werk^inkomen (Participatiewet) naargemeenten toe.Oe omwenteling in beleidsverantwoordelijkheid, budgetten, taken en uitvoering tussen rijk, provincie en gemeente is ongekend. Oe toenames van verantwoordelijkheden en budgetten voor gemeenten zijn navenant groot. Gp dit moment zijn de gemeenten vooral gericht op de realisatie van de transitie perljanuari 2015, maar het uiteindelijke doel is een transformatie van de beleidsterreinen. Bij het implementeren van de decentralisaties zoeken gemeenten elkaar op om dit in regionaal verband vorm te geven. Oaarin schuilt de paradox van de drie decentralisaties: taken worden gedecentraliseerd omdat gemeenten dichter bij de burger staan, maartegelijkertijd is de omvang van de taken zo omvangrijk dat gemeenten als direct gevolg van de decentralisatie organisatorisch moeten opschalen om al deze taken uit te kunnen voeren. Oaar waargemeenten lokaal invulling geven, gebeurt dit vaak zo dicht mogelijk bij de burger.Ous'gedecentraliseerd' binnen de gemeente zelf,op wijkniveau. Voorbeelden zijn sociale teams, wijkteams, dorpspilots, etc. 300e^ei^beid^reg^ende^0^mbur^^o^rd Oe g e m e e n t e l i j is één van de vijftien gemeenten in de regio timburgNoord waarvoor de GGOals zelfstandig onderdeel van de Veiligheidsregio timburgNoord, taken uitvoert op het terrein van publieke gezondheid. Inde bestuurscommissie van de GGOvan november 2011 is het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid 20132016 vastgesteld. Oe uitgangspunten in het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid zijn: l j de omgeving als aanknopingspunt voor preventie, 2) dialoog met burgers, 3) flexibele samenwerkingsverbanden, 4) integrale benadering.

5) verbinden van onderzoek beleid en p r a k t e Oeze uitgangsponten sluiten goed aan bij de drie decentralisaties (zie paragraaf^. Het regionale basistakenpakket van de OGO (zoals beschreven binnen bet meerjarenbeleidsplan publieke gezondbeidj zijn opgenomen in bet schema op p a g i n a l Het takenpakket van de GGO bestaat voor een groot deel uit het regionale basistakenpakket. Oit regionale basistakenpakket bestaat hoofdzakelijk uit wettelijke taken die op regionaal niveau worden uitgevoerd, maar biedt de gemeente tegelijkertijd de mogelijkheid om op onderdelen lokale accenten aan te leggen. Naast het regionale takenpakket voert de GGO voor verschillende gemeenten markttaken aan. Oeze staan los van de regionale besluitvorming en hierover worden afspraken gemaakt met de individuele gemeente. Het uitgangspunt voor de GGO is dat deze regionaal zijn producten organiseert en lokaal uitvoert en lokale accenten legt bij die onderdelen waar dit een meerwaarde oplevert voor de zorg en de uitgangspunten van de transities. Oenk hierbij bijvoorbeeld aan het bevorderen van d e l g e z i n l p l a n systematiek. Op deze manier kan zorg optimaalgeorganiseerd worden en kan op wijkniveau samen met burgers op basis van leefzorgplannen de zorgbehoefte en eigen mogelijkheden van betrokken burgers in kaart worden gebracht (gemeentelijk beleidj. jeugdgezondheidszorg^ Oit doet de GGO door het basistakenpakketjeugdgezondheidszorg dichtbij de burger te organiseren (scholen en consultatiebureaus) en daar waar mogelijk-binnen het regionale takenpakket aan te sluiten bij de lokale behoeften die op ditterrein worden georganiseerd (op dit moment voornamelijk pilots).Het vaststellen van het nieuwe baslstakenpakketJeugdgezondheidszorg zal plaatsvinden in het Besluit publieke gezondheid waarbij het streven is om dit gelijk van kracht te laten worden met de in werking treding van de voorgenomen Jeugdwet. Oe GGO streeft daarbij naar het bevorderen van een optimale samenwerkingsvorm en naar regionaalgelijkwaardige continuïteit van zorg voor alle jeugdigen (schema pagina^en bijlagel). Inhet kader van de transitie van dejeugdzorg heeft de GGO hiervooreenadviseurTransitie aangewezen die bevordert dat zowel op strategisch, tactisch als operationeel niveau deze werkwijze wordt bevorderd. Oaamaast participeert de GGO in gemeentelijke overleggen rondom de transitie(nadere invulling in paragraaf 5.3.1) en kan de GGO op verzoek van de gemeenten hierin adviseren (zoals in de samenwerking met huisartsen). Ouderengezondheidszorg^ Rondom het beleidsveld van de WMO ziet de GGOvooral een taak om vanuit de Wet Publieke Gezondheid (Wpg) de gemeente te adviseren rondom preventie tervoorkomingvan ziekten en het beroep doen op duurdere maatschappelijke voorzieningen. Oit doet de GGO op basis van signalen en monitors van bijvoorbeeld sociale wijk of dorpsteams of andere methodieken. Ook ligt hierin mogelijk een rol voor de GGO in het bevorderen van de afstemming tussen preventie en curatie. Voor de GGO staat hierbij steeds een integrale en samenhangende aanpak dichtbij de gemeente en de burger centraal. lokale accenten. Voor een deel van het regionale basistakenpakket en met name rondom de activiteiten in het kadervan het gezondheidsbeleid is gemeentelijk maatwerk gewenst. Oegemeente zelf blijft verantwoordelijk voor het lokale gezondheidsbeleid en kan de GGO hiervoorals adviseur op het terrein van preventie en gezondheid inschakelen. ^O^in^n^eel Het uitvoeringsplan 2014gaat niet in op de financiële afspraken tussen GGO en gemeenten.Oeze laatste worden meegenomen in het project Harmonisatie dat gericht is op het realiseren van één geïntegreerde regionale begroting voor Veiligheid en Gezondheid met een hierop afgestemd dienstverleningsportfolio. Bij dit traject

worden de bestuurscommissie GGD en he^

timburg-Noord

uitdrukken betrokken. Gp basis bienBaostreett de GGO ernaar om met de gemeenten met betrekking tot GGD gerelateerde zaken jaariijks afspraken te gaan maken die passen binnen de regionale begroting van bet meerjarenbeleidsplan en de regionale gemeentelijke taakstellingen enerzijds en anderzijds en over de individuele markttaken. Verder is bet relevant te vermelden dat de GGO naast doelrealisatie ook op bet terrein van efficiency een ontwikkelproces door om de optimale prijs en prestatieverhouding te realiseren en bet sturend vermogen alsook de transparantie richting opdrachtgevers te vergroten.

Schema 1. Overzicht Programma's Meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid (voor een uitgebreidere beschrijving en speerpunten 2014 zie bijlage 1) Programma 1. Gezond en Veilig opgroeien 1.1 Gezond en veilig ontwikkelen

Activiteiten op hoofdlijnen

Neonatale hielprik en gehoorscreening Huisbezoek prenataal, postnataal, op indicatie Contactmomenten CB Periodieke gezondheidsonderzoeken bij alle 0-19 jarigen Logopedische screening Bereikbaarheid voor korte en inhoudelijke vragen. inloopspreekuren Rijksvaccinatieprogramma Toelatingsonderzoek SO Zorg voor Asielzoekers en Pl

Programma 2. Zelfstandig en veilig ouder worden 2.1 Ouder worden met een gezonde en veilige leefstijl

Activiteiten op hoofdlijnen

2.2 Ouder worden in een veilige en gezonde leefomgeving

Project Zelfredzaamheidsacademie

RookStopProgramma

Programma 3. Vertrouwen in gezondheidsbescherming 3.1 Algemene Infectieziekten (incl. reizigersvaccinatie)

Project Preventie-netwerkanalyse Project Digitale en Signaleringslijst

3.2 Tuberculosebestrijding

3.3 Seksuele gezondheid 3.4 Technische hygiënezorg

1.2 Aanleren gezonde leefstijl

1.3 Competente opvoeders en verzorgers 1.4 Opgroeien in een veilige en gezonde omgeving

Bevorderen en stimuleren van systematische aanpak van gezondheidsbeleid leefstijl op scholen (Gezonde Veilige School) en bij gemeentelijke lokale aanpak (zie lokale keuze via regionaal pakket) Lekker Friz

3.5 Milieu en gezondheid

Competentieversterkende methodieken bijv. Samen Starten 3.6 Crisisbeheersing

3.7 Forensische geneeskunde

Activiteiten op hoofdlijnen

Programma 4. Kennis en innovatie

Algemeen: Surveillance en monitoring Bron- en contactopsporing Preventie en netwerkfunctie

Gezondheidsonderzoeken

Specifiek Coördinatie Outbreakmanagement Vaccinaties algemeen en specifiek (hepatitis/BCG) en risicogroepen 24-uurs bereikbaarheid Zie algemeen 3.1 Behandeling en begeleiding Vaccinaties (BCG) zie algemeen 3.1 SOA-poli/Sense Zie algemeen 3.1, Controles groepsaccommodaties en prostitutiegelegenheden Inspecties tattoo- en piercingshops Advisering bij evenementen en inrichting van gebouwen; (zoals legionella-preventie) Verzamelen, registreren, analyseren en adviseren rondom milieu- en gezondheid -Behandelen van vragen, klachten en meldingen -Uitvoeren van Gezondheid Effect Screening (GES) om in een vroegtijdig stadium in de ruimtelijke planvorming rekening te kunnen houden met milieuen gezondheidsaspecten -voorlichting en preventie rondom milieu en gezondheid -Adviseren gezondheidsrisico's bij gevaarlijke stoffen bij calamiteiten (GAGS) -Psychosoc. Hulpverlening bij calamiteiten Uitvoeren op verzoek van gemeenten. politie, justitie, reclassering (o.a. arrestantenzorg, middelencontroles/monsterafname) -Opstellen letselbeschrijvingen - Rapportages lijkschouw - Vastlegging euthanasiemelding

Informatie ontsluiten uit gezondheidszorgregistratie s intern Adviseren bij lokaal gezondheidsbeleid

5 0 Oe gemeente Genoep inleiding Voor de gemeente Gennep is hienn het programmaplan OMO(Ontmoeten, Meedoen en Ondersteunen) richtinggevend. Uitgangspunt voor de GGO is dat deze regionaal haar producten organiseert en lokaal uitvoert en lokale accenten legt hij die onderdelen waar dit een meerwaarde oplevertvoor de zorg en de uitgangspunten van de transities.Op deze manier kan zorg optimaal georganiseerd worden vanuit de hehoetten van de hurgers en dichthij de hurgers. lokale accenten. Naast het regionale overzicht van de GGO taken wordt in het uitvoeringsplan een overzichtgemaaktvan de lokale accenten van de GGO activiteiten (die georganiseerd worden hinnen het regionale hasistakenpakketvan de GGO).Oeze accenten komen steeds tot stand in overleg met de gemeente. Oaamaast kan een gemeente extra activiteiten atnemen hij de GGO. Oe afspraken hierover staan in paragraat 5.3 beschreven.

5 ^ Gezondheidsgegevens Gennep Oe GGO heett onderzoeken uitgevoerd in Noord timhurg, waaronder Gennep, op het terrein van leefstijl en aandoeningen hij de 19 64 jarigen en hij 65 plussers. Oit de eerste resultaten (zie bijlage 2)blijkt dat in Gennep diabetes de hoogste score kent binnen de regio timburgNoord. Hetaantal mensen dat weinig beweegt, niet dagelijks groente en fruit eet en minder dat^stuks fruit per dag eet is het laagste van de gemeenten in de regio timburg Noord. Oe overige leefstijlcomponenten komen even veel voor als in de andere gemeenten in timburg Noord. Wat betreft de jongeren is op dit moment geen nieuwe informatie beschikbaar.Wel is de jeugdmonitor in 2013 uitgevoerd en de resultaten hiervan komen in de loop van 2014beschikbaar. Oegemeente Gennep is, samen met de noordelijke gemeenten in timburggestart met het project Gezond gewicht (zie bijlagel, paragraaf 21) 5^3 tokale afspraken GGO Gennep Naast het regionale aanbod kunnen gemeenten ook extra marktproducten inkopen bij de GGO die liggen in het verlengde van het basistakenpakket. Achtereenvolgens wordt aangegeven: a) op welke wijze lokale accenten van het regionale basistakenpakket in de gemeente Gennep worden vertaald (paragraaf 5.3.1) b) welke marktproducten de gemeente Gennep extra afneemt bij de GGO (paragraaf5.3.2).

5.3.1 Lokale accenten voor Gennep binnen regionale basistakenpakket GGD: GGD-rol De GGD is trekker van de regionale aanpak Lekker Friz en kan daarin op verzoek optreden als adviseur rondom de aanpak van genotmiddelen voor de gemeenten afzonderlijk waarbij uitgangspunt is dat de gemeente dan over een integraal netwerk op het gebied van alcohol- en drugspreventie beschikt. In de gemeente Gennep is hier nog geen concrete vraag voor.

Aansluiting gemeente Zou nog ontwikkeld moeten worden

GGD-programma Gezond en veilig opgroeien

Gezonde veilige school. Het regionale project wordt ook toegepast in de gemeente Gennep waarin scholen gestimuleerd worden om onder andere gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Continueren van het project Gezond Gewicht (GG7) in samenwerking met zeven Noord-Limburgse gemeenten, dat in 2013 is gestart. In het project wordt gestreefd naar aansluiting bij lokale netwerken en het bevorderen voor eens systematische aanpak van leefstijl binnen 0-19 factoren (zie bijlage 1, paragraaf 2.1)

Lokale nota gezondheidsbeleid

Gezond en Veilig opgroeien

OMO-beleid

Gezond en veilig opgroeien

De GGD adviseert de gemeente bij het opstellen van het lokale uitvoeringsplan gezondheidsbeleid

Lokale nota gezondheidsbeleid/OMO

De GGD voert het project Digitale en Signaleringsadvieslijst uit in Gennep (en Horst a/d Maas). Gemeentelijke rapportage volwassenen en seniorenmonitor (eind mei) en jeugdmonitor (december 2014) Op verzoek van de gemeente adviseert de GGD aan de ontwikkelingen rondom een sociaal wijkteam en lokale interventies op het terrein van preventie. Zij doet dit op basis van ervaringen van de preventieprojecten voor ouderen in andere gemeenten.

Aansluiting tbv OMObeleid Lokale nota gezondheidsbeleid

Gezond en Veilig opgroeien/Zelfstandig en veilig ouder worden Kennis en innovatie Zelfstandig en veilig ouder worden Kennis en innovatie

Ter ondersteuning van het OMO-beleid

Kennis en innovatie

* Er wordt een valide Digitale vragenlijst ontwikkeld en uitgetest, met daaraan gekoppeld een sociale kaart. Deze vragenlijst brengt kwetsbare ouderen in beeld. Het voorkomen of uitstellen van kwetsbaarheid maakt dat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Om kwetsbaarheid bij ouderen te voorkomen/ uit te stellen wordt ingezet op preventie van die aspecten die kwetsbaarheid kunnen doen ontstaat/ bevorderen. Deze gegevens kunnen vertaald worden in beleidsinformatie.

^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ m ^ ^ G ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ G G ^ ^ ^ ^ o ^ ^ ^ ^ ^ o ^ m o m ^ Inde regio Limborg Noord lopen ve^ch^ende pilots w ^ contactmoment voor adolescenten in het kader van gezonde leefstijl in te vullen Oe gemeente Gennep kan hesluiten om in 2014hierover samenwerking met de GGO te realiseren en dit komt dan onder het markttakenpakket van de gemeente. Oe intentie van de gemeente Gennep is om aan te sluiten hij de pilots mits het een effectief product hetreft. ^emodo^^sfss^o^ensoc^eweer^or^d Oegemeente heeft aan de GGOgevraagd om themadagen voor leerlingen van groepBvan alle gezamenlijke basisscholen te organiseren gericht op het bevorderen van de sociale weerbaarheid. Oe scholen hebben voor dit project landelijke financiering toegekend gekregen. Oe GGO draagt zorg voor de uitvoering van het project^.Oegemeente dient voor de aanvullende financiering te zorgen. ^G Het GIG wordt gecontinueerd en afhankelijk van de ontwikkelingen en pilots in de transities van de Jeugdzorg herbezien en vanaf het najaarvia het klantcontactcentrum. ^ Over

zijn aparte afspraken gemaakt, deze zijn niet opgenomen in het uitvoeringsplan. Voor

2015 is het streven om dit ook op te nemen in het uitvoeringsplan. D

^sc^o^w^ Oe dienstverlening tijdens kantoortijden vindt plaats via het basispakket en de overige inzet buiten werktijd vindt plaats op basis van declaraties.

D

^sp^es^ro^ps^ccommod^es Oit product wordt niet door degemeente afgenomen bij de GGO.

^

^sp^ct^s^^^ Oit product wordt niet door de gemeente afgenomen bij de GGO.

5^Totslot Uitgangspunt is dat bij nieuwe ontwikkelingen/initiatieven in onderling overleg tussen gemeente en GGO wordt bekeken welke vraag en behoefte hieraan ligt en of hiervoor ruimte beschikbaar is binnen het takenpakket van de GGO. Voorwaarde is dat de onderwerpen passen binnen het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid 2013 2016.

Bijlage 1. Het (regionale) meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid 1.0

De programma's publieke gezondheid

De belangrijkste wettelijke basis voor het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid 2013-2016 ligt bij de Wet op de Publieke Gezondheid (Wpg), de Wet op de kinderopvang (WKO) en de Wet op de Lijkbezorging. In het meerjarenbeleidsplan is dit nader uitgewerkt in vier programma's . Voor een uitgebreidere beschrijving wordt verwezen naar het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid en de visie publieke gezondheid. Hieronder vindt u een korte beschrijving van de activiteiten die de GGD in dit kader uitvoert. De speerpunten voor 2014 zijn gebaseerd op een doorontwikkeling en zijn mede als gevolg van de reorganisatie intern bepaald.

Programma 1. Gezond en Veilig opgroeien Deelprogramma 1.1 Gezond en veilig ontwikkelen Neonatale hielprikscreening De neonatale hielprikscreening heeft als doel het opsporen van enkele ziektes waarbij interventies kort na de geboorte voor de rest van het leven van het kind grote gezondheidsvoordelen opleveren. Neonatale gehoorscreening De neonatale gehoorscreening heeft als doel om bij zuigelingen gehoorverlies aan een of beide oren vroegtijdig op te sporen, zodat vóór de leeftijd van een halfjaar al gestart kan worden met een passende interventie. Beide screeningen worden bij alle nieuwe zuigelingen voor het merendeel uitgevoerd in de thuissituatie. Prenataal huisbezoek van de verpleegkundige Op basis van signalen van de verloskundige, gynaecoloog of naar aanleiding van eigen signalen, brengt de verpleegkundige Jeugdgezondheidszorg een bezoek aan huis. Zo komen we al vóór de geboorte in contact en starten we de preventieve zorg op. Postnataal huisbezoek door de verpleegkundige De ouders van nieuwe zuigelingen worden thuis bezocht om kennis te maken met elkaar, de preventieve zorg op 2

te starten en ouders vragen te laten stellen. Dit gebeurt bij 98% van alle pasgeborenen. Huisbezoek 'op indicatie' door verpleegkundige Naar aanleiding van een zorgvraag van de ouders of een andere indicatie brengt de verpleegkundige één of enkele huisbezoeken, totdat de vraag is opgelost of wordt overgenomen door een andere zorgverlener. Contactmomenten op het consultatiebureau Ouders en kinderen van 0-4 jaar bezoeken op afgesproken contactmomenten het consultatiebureau en krijgen daar onderzoek van hun kind. Dit is tevens het moment voor ouders om vragen te stellen en voorlichting op maat te krijgen. De afspraken over de contactmomenten worden in overleg met de ouders flexibel gemaakt, hierbij wordt rekening gehouden met de individuele situatie. Uitvoering Rijksvaccinatieprogramma Het Rijksvaccinatieprogramma wordt uitgevoerd bij kinderen van 0-19 jaar. 2 Bij alle zorg gaat het om: screening, het vroegtijdige opsporing van risico's en het geven van kortdurende hulp en voorlichting waar nodig. Daarnaast het in gang zetten van verder zorg daar waar dit nodig blijkt. De registratie van de zorg in het Digitaal Dossier JGZ maakt het mogelijk de kinderen en groepen kinderen te volgen en monitoren.

9

Periodieke gezoodheidsooderzoekeo Oe periodieke gezondheidsonderzo^ jaar uitgevoerd. Op versehiiiendeieettijden is het de assistente bevindingen een verpleegkundige otartsinsehakeitvoorvervoigonderzoek. Periodieke gezondheidsonderzoeken Speciaal Onderwijs Kinderen die het speciaal Onderwijs bezoeken, worden hij plaatsing (toelatingsonderzoek) onderzocht door de JGZ arts.Vervolgens houden deze kinderen regelmatig contact met de JGZ4At9 via periodieke onderzoeken.Oe JGZ arts biedt daarvoor de kinderen tot hun 8 ^ jaarelkeZjaar een onderzoek aan en vanat de leeftijd vanBjaar elke^jaar. Korte inhoudelijke of planningsvragen Ouders ofverwijzers kunnen per telefoon gedurende hele werkdagen inhoudelijke vragen stellen of afspraken verzetten.Hier wordt met name door ouders van jonge kinderen intensief gebruik vangemaakt (tientallen vragen per dag). Spreekuren We bieden ouders en/ofjongeren de mogelijkheid tot het stellen van vragen tijdens inloopmomenten. Oeze inloopmomenten worden op verschillende locaties ingezet zoals: consultatiebureau locaties, peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en in het Gentrum voor Jeugd en Gezin(GJG'sj. Inzetverpleegkundigen ofandere medewerkersJGZ in CJG's In de regio zijn verschillende vormen van het Gentrum voor Jeugd en Gezin (GJG's)te herkennen.In de GJG's spelen medewerkers van de JGZ019 verschillende rollen in de uitvoering vanuit hun expertise. Speciale zorg voor kinderen in een asielzoekerscentrum In de gemeenten Venlo en Baexem bezoeken de verpleegkundigen JeugdgezondheidszorgOAt9 de asielzoekerscentra. In de gemeente 5cht komen de kinderen uit het asielzoekerscentrum naar het consultatiebureau. Het gaat hier om vroegtijdige opsporing van risico's, het geven van kortdurende hulp en het in gang zetten van verdere zorg waar nodig. Oeze activiteiten worden extern gefinancierd. Huisbezoeken in het kader van zorgcoördinatie Oit speelt bij een specifieke groep kinderen waar meer problemen tegelijk spelen en meerdere hulpverleners in het gezin aanwezig zijn. Oeelnameketenoverleg en afstemmingsoverleg Jeugdartsen (419) en verpleegkundigen (019) leveren in extern keten en afstemmingsoverleggen en Zorg advies Teams (ZAT) hun expertise en casuïstiek aan. Inzetvan Logopedische expertise Op indicatie van onder andere hetJGZ team worden logopedisten ingeschakeld om via nader onderzoek expertise in te zetten. Zo worden in een vroeg stadium spraak en taalproblemen gesignaleerd en voorkomen. Speciale zorg voor kinderen waarvan de moeder in de Pl verblijft Kinderen die bij hun moeder in de Pl verblijven krijgen preventieve zorg vanuitJGZ aangeboden.Oe artsen en 10

verpleegkundige van het betreffende team hebben in de afgelopen jaren specialistische kennis opgedaan rondom deze kinderen en passen deze kennis toe bij de preventieve zorg. Speerpunten deelprogramma 1.1 Voor 2014 geldt dat de GGD zich richt op: -

Transitie van de jeugdzorg, aansluiting bij de diverse vormen van wijkgericht werken in de verschillende gemeenten (zie ook paragraaf 5.3.1). Reorganisatie van de massavaccinatiecampagnes;

-

Implementatie van de werkwijze 1 gezin 1 plan Het beleid rondom het stimuleren van borstvoeding wil implementeren Het implementeren van het beleid en implementeren van maatregelen voor kinderen die niet in beeld zijn van de jeugdgezondheidszorg.

Deelprogramma 1.2. Aanleren van een gezonde leefstijl Integraal en structureel aandacht aan gezondheid en veiligheid binnen het onderwijs Vanuit de Gezonde en Veilige School ondersteuning en advisering bieden aan scholen op het gebied van thema's zoals voeding, bewegen, roken, alcohol, seksuele gezondheid, sociale veiligheid en weerbaarheid. Voorbeelden zijn Tegengif, Trainen van docenten rondom seksuele voorlichting, voorlichtingsavonden op scholen rondom roken en drugs. In overleg met gemeenten worden lokale keuzen gemaakt voor het bevorderen van een gezonde leefstijl Voor de specifieke afspraken wordt verwezen naar paragraaf 5.3 Integrale aanpak alcohol- en drugspreventie De GGD neemt deel aan lokale- en regionale integrale netwerken op het gebied van alcohol- en drugspreventie en zoekt hierbij nadrukkelijk de samenwerking met veiligheid. Op regionaal gebied is er afstemming tussen gemeenten in het kader van het project Lekker Friz .

Speerpunten voor 2014 Het uitvoeren van het overbruggingsplan Overgewicht dat erop gericht is om overgewicht op te sporen, te signaleren, te adviseren en te begeleiden om een verdere gewichtstoename te voorkomen bij jeugdigen tijdens de reguliere contactmomenten . 3

Extra aandacht voor voeding en beweging op VMBO en speciaal onderwijs

Deelprogramma 1.3 Competente opvoeders en ondersteuners

meer buiten spelen en bewegen, regelmatig en goed ontbijten, verminderen van gebruik van gezoete frisdranken en fastfood, minder voor Tv of computer zitten. 3

11

Competentieve^erkende methodieken Competendeversterkende methodieken erop gedcht om de competentie van ouders en opvoeders te versterken. Oe eigen verantwoorde^^^^ vermogen om zeit regie te voeren staan hierhin centraal. Voorheeid hiervan is het werken met de systematiek, Samen Starten, het toidermateriaai en de inzichten uitTripieP. Levering expertise in zorgnetwerken^BO. Oe JGZ deskundigheid en consultatie is heschikhaarvoor Zorg AdviesTeams (ZAT) van MBOschoien op het terrein van medische en geestelijke gezondheidszorg. Integrale aanpak hij twijfelachtig ziekteverzuim. Oe artsen en verpleegkundigen gaan scholen adviseren hij twijfelachtig ziekteverzuim om te voorkomen dat zorgwekkende zorgsituaties ontstaan. Oit wordt integraal opgepakt, in samenwerking met ouders, school, gemeente (leerplichtamhtenaarj en GGO. Deelprogramma 1.4 Opgroeien in een veilige en gezonde omgeving Inspecties Wet Kinderopvang In het kader van de Wet Kinderopvangverricht de GGO in opdracht van gemeenten inspecties van kinderdagverhlijven,huitenschoolse opvangen, gastouders en gastouderbureaus. Hierhij wordt getoetst of deze kinderopvangorganisaties voldoen aan de wettelijke voorwaarden.

12

Programma 2. Zelfstandig en Veilig ouder worden

Deelprogramma 2.1 Ouder worden met een gezonde en veilige leefstijl Deelprogramma 2.2 Ouder worden in een veilige en gezonde leefomgeving Vanuit de Wet Publieke Gezondheid ligt sinds 2010 de verplichting om preventieve zorg voor ouderen te ontwikkelen. Door de GGD zijn hiervoor nieuwe projecten ontwikkeld die in het kader van bovengenoemde thema's worden uitgevoerd namelijk de projecten 1) preventienetwerkanalyse 2) zelfredzaamheidsacademie en 3) digitale signalerings- en adviseringslijst voor ouderen. Deze projecten worden beschreven bij programma 4 in paragraaf 2.3 van deze bijlage. Deze projecten zullen daarbij vooral aansluiting zoeken bij de rondom de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo en de ontwikkelingen in het sociaal domein. RookStopProgramma (RSP) De GGD biedt samen met de private partner GlaxoSmithKline, eigenaar van het RookStopProgramma, het stoppen met roken via een website aan aan gemotiveerde stoppers. Deelname aan dit programma wordt vergoed door de zorgverzekeraar en ondersteunt door de Universiteit Maastricht en GGD Nederland.

13

Programma 3. Vertrouwen in gezondheidsbescherming Deelprogramma 3.1 Infectieziekten waaronder reizigersvaccinatie De werkzaamheden die het taakveld van infectieziekten omvatten, bestaan uit algemene infectieziektenbestrijding, activiteiten met betrekking tot seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) en tuberculose bestrijding (TBC). Tenslotte wordt aanvullend op deze taken invulling gegeven aan crisisbeheersing. De taken die de GGD uitvoert in het kader van infectieziekten bestaan uit de volgende onderdelen: Surveillance en monitoring: het voortdurend verzamelen, analyseren en interpreteren van (ontwikkelingen ten aanzien van) infectieziekten. Verwerking van meldingen die in het kader van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) bij de GGD moeten worden gedaan. Beleidsadvisering met betrekking tot infectieziekten op gemeentelijk niveau in relatie tot de volksgezondheid Preventieve taken, zoals voorlichting, informatievoorziening, en adviseren over te nemen maatregelen. Actieve bron- en contactopsporing als gevolg van een melding. Netwerk- en regiefunctie binnen een lokaal/regionaal netwerk met ketenpartners Vangnetfunctie voor infectieziekten, in relatie met de bovenvermelde taken Coördinatie van 'Outbreakmanagement' zoals omschreven in de WPG. Participeren in epidemiologisch en wetenschappelijk onderzoek naar infectieziekten binnen een regionaal expertisecentrum. Als voorportaal van infectieziektebestrijding heeft reizigersadvisering en -vaccinatie als doel het beschermen van burgers (individueel en collectief) tegen de import van (besmettelijke) ziekten. Ook mensen die risico op besmetting lopen vanwege hun beroep of opleiding in Nederland en werknemers en/of studenten die uit hoofde van hun beroep of opleiding naar het buitenland gaan, maken gebruik van de reizigerspoli van de GGD. Speerpunten voor 2014 zijn: Samenwerking met naburige regio's (Zeeland, Brabant, Limburg) en Duitsland en België versterken Verbeteren samenwerking met instellingen voor verstandelijk gehandicapten.

Deelprogramma 3.2. Tuberculosebestrijding (TBC) Op het gebied van TBC worden dezelfde taken uitgevoerd als bij de algemene infectieziektebestrijding. In de WPG worden deze taken ook expliciet genoemd. Voor TBC zijn deze taken uitgebreid met het begeleiden- en behandelen van (actieve) besmettingen of het zelf uitvoeren van de behandeling op basis van medicatie.

Speerpunten voor 2014: Evaluatie van het regionale risicogroepenbeleid

14

Deelprogramma 3.3 SOA-zorg/seksualiteitshulpverlening Om de kwaliteit van SOA-bestrijding te verbeteren, worden landelijke eisen gesteld aan de SOA-bestrijding. Om dit te realiseren werkt de GGD zeer nauw samen met de GGD Zuid Limburg in het centrum voor seksuele gezondheid. In het kader van Sense-zorg kunnen jongeren tot en met 24 jaar gratis bij de GGD terecht met alle vragen en problemen op het gebied van seks(ualiteit), bijvoorbeeld anticonceptie, onbedoelde zwangerschap en seksueel misbruik. Daarnaast is het centrum voor seksueel geweld, waarin hulpverleners samenwerken, om slachtoffers van aanranding of verkrachting zo snel mogelijk na de gebeurtenis te kunnen helpen. Daarnaast worden voorlichtingen en trainingen gegeven aan bijv. leerkrachten en scholieren van het basis en voortgezet onderwijs. Voor SOA-zorg kunnen jongeren tot en met 24 jaar kunnen gratis bij de GGD terecht voor alle hulpvragen. Vanaf 25 jaar kan men bij de GGD terecht voor soa onderzoek als je tot één van de risicogroepen behoort (mannen die seks hebben met mannen, prostituees, swingers). Speerpunten voor 2014: Evaluatie van het risicogroepenbeleid Samenwerking met huisartsen op het terrein van seksuele gezondheid bevorderen Deelprogramma 3.4 Technische Hygiënezorg Onvoldoende hygiëne is een belangrijke oorzaak van het ontstaan van besmettingsbronnen voor infectieziekten. In het kader van de Wet Publieke Gezondheid (WPG) dienen gemeenten zorg te dragen voor het bevorderen van technische hygiënezorg, met als doel het voorkomen, terugdringen en beperken van besmettelijke ziekten en besmettingsbronnen. Technische hygiënezorg is vooral van belang waar kwetsbare groepen een risicofactor vormen voor de verspreiding van infectieziekten. •

De GGD monitort, signaleert en adviseert. Monitoring en signalering betreft het in kaart brengen va alle instellingen en voorzieningen met een verhoogd risico op (verspreiding van) infectieziekten en het nemen van aanvullende maatregelen bij meldingen, klachten etc. Advisering betreft het samen met de GHOR adviseren van gemeenten en organisatoren van evenementen inzake hygiëne- en infectieziektepreventie (o.a. legionellapreventie).

•

Inspecties tattoo- en piercingshops worden uitgevoerd conform landelijk gestelde richtlijnen in het Warenwetbesluit tatoeëren en piercen. De GGD is hierin vergunningverlener.

Speerpunten voor 2014: Versterken samenwerking kinderdagverblijven en instellingen voor verstandelijk gehandicapten Ontwikkelen van een protocol tussen gemeenten, GGD en politie voor integraal toezicht

Deelprogramma 3.5 milieu en gezondheid Een toenemend aantal gezondheidsproblemen wordt toegeschreven aan fysische-, chemische- en biologische (milieu) factoren. Volgens de Wet Publieke Gezondheid (WPG) dient de gemeente zorg te dragen voor het bevorderen van medisch milieukundige zorg. Hier wordt in ieder geval onder verstaan:

15

Het v e r z a m e l r e g i e r e n en a n a ^ s e ^ Beleidsadvisenng gemeenten Het behandelen van vragen, dachten en meningen op het terrein van milieu en g e z o n d Het geven van voorlichting rondom gezondheid in relatie tot milieu. Deelname aan de landelijke projectgroep Intensieve Veeteelt en Gezondheid en in het kernteam Ouurzame Veehouderij ten hehoeve van de gemeentelijke heleidsadvisering Speerpunten voor2014: Het project'^ewustwordingsproject Binnenmilieu basisscholen" uitvoeren IVIeer samenwerking te realiseren tussen gemeenten, GGO en politie bij integraal toezicht op terreinen waar ook medische risico'szijn project integrale advisering volksgezondheid Veiligheidsregio Woningbouwverenigingen adviseren en voorlichten mbt binnenmilieu Oee^ogramma^C^sbeheersmg Be^ng^kbmnendeWPOisdewets^ verantwoorden is voo^ ^

het via onderzoek verwerven van inzicht in de gezondheidstoestand van degen^^ worden getrotten;

D

het adviseren van de hevoiking over risico's, inciusietgezondheidskundig advies over gevaarlijke Stötten, in het hijzonder hij rampen ot dreiging van rampen;

^

het bevorderen van psychosociale huip hij rampen;

^

algemene intectieziektehestrijding en de voorhereiding op de bestrijding van een epidemie van een intectieziekte.

Speerpunten voor 2014: Oe samenwerking bij psychosociale hulpverlening bij incidenten en calamiteiten doorontwikkelen. Opstellen van een grensoverschrijdende aanpak rondom incidenten met gevaarlijke Stötten. Oe^pmgramma 3.^ Foreosische Geneeskoode Onder forensische geneeskunde v e r s ^ de handhaving van de rechtsorde. Verschwende wetten zijn hierop van toepassing zoais de We^ levensbeëindiging en de Wegenverkeerswet, het Wethoek van strafvordering en de Wet op de tijkhezorging. Het hetreft lijkschouwing, waartoe ook euthanasierneidinghehoren,rnedisch onderzoek hij geweid en beschrijving van letsels of monsterafname op verzoek van politie en/of justitie en arrestantenzorg. Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) OeOGOvoert voor asielzoekers, net als voor alle inwoners in de regio timburgNoord,taken uit op het terrein van de publieke gezondheidszorg. Oit gebeurt op basis van een overeenkomst van het CentraalOrgaan opvang asielzoekers met OOO Nederland.OePGA omvat onder meer: de jeugdgezondheidszorg0totl9jarigen, infectieziektebestrijding, gezondheidsvoorlichting, tuberculosebestrijding en epidemiologie.

16

Programma 4. KENNIS & INNOVATIE In dit programma worden nieuwe verbindingen gelegd tussen kennisontwikkeling, kennisvertaling en -prioritering en kennistoepassing (kennis, beleid en uitvoering). Gezondheidsmonitors De gemeente en haar ketenpartners krijgen door middel van de resultaten uit de volwassen-, senioren- en jeugdmonitor van de GGD inzage in de gezondheid en potentiële gezondheidsrisico's van specifieke doelgroepen en risicogroepen binnen de regio. Gezondheidsrisico's kunnen zich bevinden op het gebied van bijvoorbeeld leefstijl en de fysieke- en sociale omgeving. Rapportage vindt plaats op gemeenteniveau. Beleidsadviesfunctie aan gemeenten bij lokaal gezondheidsbeleid Door een integrale en innovatieve aanpak, samen met partners in het kennisnetwerk publieke gezondheid, krijgt integrale beleidsadvisering aan de gemeente vorm. Dit ten behoeve van het lokale gezondheidsbeleid en aanverwante beleidsterreinen. Het kennisnetwerk verbindt lokale kennis en gegevens van de GGD, de gemeente en ketenpartners. Proactieve advisering Wanneer signalen uit de uitvoeringspraktijk dit noodzakelijk maken, adviseert de GGD deze aan de gemeenten. Hierbij maakt de GGD bij voorgenomen besluiten van B&W, afspraken met de gemeente over de adviesrol van de GGD (denk hierbij bijv. aan projecten op het terrein van de ruimtelijke ordening) Speerpunten voor 2014 het beschikbaar stellen van gemeentelijke cijfers op basis van de jeugd-, volwassen en seniorenmonitors. Het delen en genereren van kennis ten behoeve van de transitie van de jeugdzorg.

17

2.0 Nieowe preventiepro^ten binnen het m e e ^ e n b e ^ i d s ^ a n Oe GGO is in 2013 gestart met vernieuwende p r e v ^ meerjarenheieidspiao te realiseren. Het hetrett de volgende projecten: 1.

Gezond Gewicht (GG7j

2.

Extra Contactmoment adolescenten

3.

Preventieve ouderenzorg a.

Preventienetwerkanalyse

h.

Zeltredzaamheidsacademie

c.

Ontwikkelen van een digitale signalerings en advieslijst voor ouderen

2.1 Project Gezond Gewicht (GG^) Landelijk is al jaren een toename te zien van overgewicht onder de diverse geledingen in de hevolking. Oit is in Noord timhurg niet anders en dit vormde de hasis om gezamenlijk een regionale aanpak te ontwikkelen om deze stijgende lijn om te huigen. Het project Gezond Gewicht is gestart in 2013 in zeven Noord timhurgse gemeenten te weten Beesel, Bergen, Gennep, Horst a/d Maas, Peel en Maas, Venlo, Venray.ln de gezamenlijke projectgroep, waarin vertegenwoordigers van de GGO en de zeven gemeenten participeren is in 2013 vooral gewerkt aan het ontwikkelen van een gezamenlijkdraagvlaken speerpunten. In de diverse gemeenten worden pilots uitgevoerd. In overleg met de gemeenten wordt er een gewijzigde projectstructuur en aanpak gehanteerd.Voor 2014staat het regioplan overgewicht centraal met als belangrijkste doel om bestuurders meerte kunnen betrekken hij activiteiten rondom overgewicht. 2.2 Project ^ t r a Contactmoment adolescenten Het extra contactmoment is gericht op het bevorderen van de gezondheid en gezond gedrag van adolescenten om participatie van jongeren te vergroten, zodat zij (later) kunnen deelnemen aan de maatschappij. Het contactmoment kan behalve gezond gewicht (tegengaan van over en ondergewicht), ook gericht zijn op het bevorderen van seksueel gezond gedrag, de aanpakvansociaalemotionele problematiek/bevorderen van weerbaarheid en preventie van middelengebruik (waaronder alcohol). Alle gemeenten hebben hiervoor met ingang vanljanuari 2013 structureel middelen toegevoegd gekregen aan de Oecentralisatieuitkering Centra voor Jeugd en Gezin. In het voorjaar 2013 hebben enkele gemeenten aangegeven geld gereserveerd te hebben voor uitvoeringvan dit contactmoment adolescenten via de GGO.In 2014wil de GGO in deze gemeenten pilots uitvoeren, zodat (als succesvol geblekenjdeze in 2015 breder in de regio uitgezet kunnen worden.Na overleg met deze gemeenten worden in een aantal gemeenten pilots uitgevoerd. Oetinanciering van het project maakt dus geen onderdeel uit van het aanbod van de GGO, maarpast^ua inhoudelijke kaders uitstekend binnen het meerjarenbeleidsplan publieke gezondheid (markttaak). 2.3

Projecten preventieve ouderenzorg

Voor het onderdeel preventieve ouderenzorg is in 2013 gestart met deze projecten. Het betretten pilots die in enkele gemeenten worden uitgevoerd en in de looptijd van het meerjarenbeleidsplan zal bekeken worden ot en op welke wijze deze pilots ook in de rest van de regio ingevoerd kunnen worden in het kader van het lokale gezondheidsbeleid en samenhang vertonen met de transities in de gemeenten.

13

^ ^ ^ ^ ^ ^ o o m ^ ^ o c ^ m ^ Ooordeacdvi^eovandeZe^edzaam^ z e ^ a n d i g t e b ^ n wonen en te p a l p e r e n aan de m a a ^ c ^ Ze^redzaamheidacademie is het burgerpanel B e l a n g t e onderdelen v a n ^ van behoeden en tricties van burgers. Op hasis van deze intormatie kan in dialoog met de hurger een dienstenaanbod ontwikkeld worden, waarhij gekeken worden wat de hurger zeit hierin kunnen betekenen en wat zij hiervoor nodig zouden hebben om daarzeltop in te kunnen springen. OeZeltredzaamheidacademie dient gezien te worden als een eontinu proces. Het project wordt uitgevoerd in Roerdalen. In 2014 staan monitoring en evaluatie van het project centraal. -

^rp^ectpreven^enetwer^ono^s^

Oepreventienetwerkanalyseis een methodiek om in een bestaand netwerk ot een bij elkaar gebracht netwerk een gezamenlijke doelstelling te bepalen om tot ettectieve(preventieve)ouderengezondheidszorg te komen. Oeze methodiek kan het beste omschreven worden als een continu p r o ^ s von openteren en o r ^ o n ^ e r e n ^ m^dd^von^ventor^er^^^ wer^t, wot beter ^ o n e n ^ ^ v e r r e de ^ e r w o c ^ n ^ e n z ^ n w o o r ^ m o ^ toepasbaaris op diverse niveaus, subgroepen otthema's. Voorop staat dat er zoveel mogelijk linken gelegd worden tussen reeds bestaande structuren en/otaanbod. Het project wordt uitgevoerd in Beesel en Roermond (deze start in 2014).In 2014staan monitoring en evaluatie van het project centraal. ^rc^ectO^to^^^^n^s

en^dv^es^st^^

5r wordt doorOOO, welzijnsinstellingen en gemeenten een valide digitale vragenlijst ontwikkeld en uitgetest, met daaraan gekoppeld een sociale kaart. Oeze vragenlijst brengt kwetsbare ouderen in beeld. Hetvoorkomenot uitstellen van kwetsbaarheid maakt dat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Om kwetsbaarheid bij ouderen te voorkomen/uit te stellen wordt ingezet op preventie van die aspecten die kwetsbaarheid kunnen doen ontstaan/bevorderen.Oe gebruikersvan de lijst (welzijnsinstellingen en gemeenten) weten de lijstte gebruiken(na training) en de uitkomsten om te zetten in beleidsinformatie.Het project wordtuitgevoerd in Oennep en Horst aan de Maas. In 2014 staan monitoring en evaluatie van het project centraal. 2.4 Vertalingvanvernieuwende lokale projecten naaranderegemeenten inde regio Oe projecten rondom preventieve ouderenzorg zijn intensiefen worden doorde 0 0 0 in een aantal gemeenten uitgevoerd. In de beleidsperiode 2013 2016 worden deze projecten geëvalueerd en wordt bekeken of en op welke wijze deze projecten ook in andere gemeenten kunnen worden uitgevoerd, en passend binnen het sociaal domein van de WMO en rekening houdend met het kader van de OOO begroting en de wensen en behoeften van van gemeenten. Hierover blijven wij met gemeenten periodiek in overleg. 2.5

Overige taken

Naast het merenjarenbeleidsplan (inclusief de vernieuwende programma's) voert de OOO in overleg met gemeenten taken uit op hetterrein van de voor en vroegschoolse educatie (VV5),aanvullende taken rondom OIO en hygiënecontroles en inspecties groepsaccommodaties. Hierover worden steeds apart lokale afspraken gemaakt. Hetstreven is om deze afspraken ook met ingang van 2015/2016 samenhangend aan te bieden bij de gemeente.

10

Bijlage 2. Factsheet Gezondheid in Beeld: Volwassenen en ouderen in Limburg-Noord (2012).

20

Limburg-Noord

GEZONDHEID IN BEELD Resultaten volwassenen en ouderen monitors in 2012 in de regio Limburg-Noord

I I De factsheet 'Gezondheid in beeld' beschrijft per thema de belangrijkste resultaten van de GGD Gezondheidsmonitor. De monitor is afgenomen in 2012 onder volwassenen en ouderen in de regio Limburg-Noord. Onder volwassenen wordt verstaan de 19-65 jarigen en onder ouderen de 65-plussers. Daar waar mogelijk is een vergelijking gemaakt met Nederland en met cijfers uit de monitors 2008/2009.

INHOUDSOPGAVE 1. Ervaren gezondheid 2. Overgewicht 3. Roken 4. Alcohol 5. Beweging en voeding 6. Eenzaamheid 7. Chronische aandoeningen 8. Diabetes 9. Hart- en vaatziekten 10. Mantelzorg

Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

3 4 5 6 7 8 10 11 12 13

1. ERVAREN GEZONDHEID Ouderen zijn negatiever over hun gezondheid Ervaren gezondheid geeft aan hoe mensen zélf hun gezondheid beoordelen. Eén op de vijf volwassenen en 42% van de ouderen vindt zijn/haar gezondheid niet goed. Voor volwassenen wijkt dit cijfer niet af van het Nederlandse gemiddelde, terwijl de ouderen in Limburg-Noord negatiever over hun gezondheid oordelen dan hun leeftijdsgenoten in Nederland. Verder oordelen laagopgeleiden negatiever over hun gezondheid. Ervaren gezondheid (niet goed) naar leeftijd in%

19-24

25-39

40-54

55-64

65-74

75+

Leeftijd in jaren

2. OVERGEWICHT Overgewicht stijgt Overgewicht is het resultaat van een verstoorde balans tussen voeding en beweging. Bij het ontstaan van overgewicht spelen psychische en sociale factoren én de inrichting van de omgeving een rol. Overgewicht hangt samen met tal van chronische aandoeningen. Na roken draagt overgewicht het sterkst bij aan de totale ziektelast. Het percentage met overgewicht is de afgelopen jaren gestegen. Overgewicht komt in de regio Limburg-Noord even vaak voor als in Nederland: 47% van de volwassenen kampt met overgewicht. Mannen en mensen met een lage opleiding hebben vaker overgewicht. Met de leeftijd stijgt het percentage mensen met overgewicht. i2009 12012

Overgewicht 19-64 jarigen naar leeftijd (Trend 2009-2012) in%

19-24

25-39

40-54

55 - 64

- Leeftijd in jaren

3. ROKEN Toename rokers met een lage opleiding Roken is dé vijand van onze volksgezondheid. Het is de grootste vermijdbare doodsoorzaak en draagt van alle leefstijlfactoren het meeste bij aan de totale ziektelast. Stoppen met roken leidt direct tot positieve gezondheidseffecten. In de regio Limburg-Noord ligt het percentage rokers lager dan in Nederland. 23% van de volwassenen en 11% procent van de ouderen rookt. Volwassenen met een lage opleiding en jongvolwassenen roken het meest. Het percentage rokers is de afgelopen jaren gelijk gebleven, terwijl het percentage rokers met een lage opleiding is toegenomen. Roken 19-64 jarigen naarSES (Trend 2009-2012) in%

12009 12012

22

17 1

Laag Midden (LO, MAVO, LBO) (HAVO, VWO, MBO)

Hoog (HBO, WO)

4. ALCOHOL Overmatig alcoholgebruik: hoogopgeleide ouderen vormen een risicogroep Overmatig alcoholgebruik wordt gedefinieerd als meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen. Alcoholgebruik hangt samen met tal van aandoeningen. Alcoholgebruik wordt beïnvloed door persoonlijke factoren zoals sociaal economische status en door omgevingsfactoren zoals de betaalbaarheid en verkrijgbaarheid van alcohol. In vergelijking met Nederland drinken ouderen minder en bij volwassenen is er geen verschil. Mannen, hoogopgeleide ouderen en jongvolwassenen drinken het meest. Overmatig alchoholgebruik 65+ers naar SES in% Overmatig alcohol man > 21 glazen per week vrouw >14 glazen per week

12

Laag (LO)

Hoog (HBO, WO)

6

58EWEG^GENVOE0^G denderde van do mwooors beweegt to woinig De Nede^aodse Norm Oezeod Bewegen ( N N O ^ h e u d t i ^ m i o i m a e l ^ dagen per week minstens een half uur per deg metigtet intensief bewegen Veideende bewegen bevordert de kweiiteit ven ieven,verieegt bet risioo op ziektenen bevordert bet beioop ven een eenteiobronisobe eendoeningen Eeotoren eis sooieie en fysieke veiiigbeid en sport en groenvoorzieningen in de omgeving stimuleren tot meer bewegen. ^owei in Nederiend eis in de regio Timburg Noord beweegt een derde ven de inwoners te weinig. Vrouwen voldoen minder veek een de NNOB. Bij volwassenen voldoen voorei de boogopgeleiden bet minst een deze norm. Bij de ouderen zijn dit vooral de laagopgeleiden en de 75 piussers jongvolwassenen eten to weinig groenten en fruit Voeding speelt een belangrijke rol bij een gezonde leefstijl In Nederland wordt aanbevolen om élke dag te ontbijten, voldoende groenten of rauwkost en minimaal^stuks fruit te eten.

In de regio Timburg Noord ontbijt18% van de volwassenen en 7% van de ouderen minder danskeer per week.Het zijn vooral volwassen mannen, jongvolwassenen en laagopgeleiden die minder vaak ontbijten. Deze peroentages zijn sinds 2009 gelijk gebleven. O^oe^e^ Ongeveer zes op de tien inwoners van Timburg Noord eet niet elke dag groenten of rauwkost. Dit zijn vooral jongvolwassenen en lager opgeleide ouderen

Fruit Zeven op de tien volwessenen in de regio Limburg-Noord, waarven met name jongvolwassenen, voldoen niet aan de fruitnorm van minimael 2 stuks fruit per deg. De helft van de ouderen in de regio eet onvoldoende fruit. Vooral mannen eten onvoldoende fruit. Onvoldoende voeding en beweging in%

• Beweegt onvoldoende (<5 dg pw '30 min pd) o Groente/rauwkost (niet dagelijks) • Fruit/sap (< 2 stuks pd) • Ontbijt (< 5x pw)

63 58

32

L

19-64

65H

Leeftijd in jaren

6. EENZAAMHEID Laagopgeleiden zijn vooral ernstig eenzaam Gevoelens van eenzeamheid worden veroorzaakt doordet mensen een gebrek ervaren in het aantal of de kwaliteit van relaties. Eenzaamheid kan leiden tot depressie en suïcide en verhoogt de kans op vroegtijdig overlijden. In de regio Limburg-Noord komt ernstige eenzaamheid in vergelijkbare mete voor als in Nederlend: 7% van de volwessenen en 9% van de ouderen is eenzaam. De afgelopen jaren zijn deze percentages gelijk gebleven. Risicogroepen zijn vooral laagopgeleiden en 75-plussers. Ernstige eenzaamheid 65+ers naar SES in% 12

Laag (LO)

Hoog (HBO, WO)

7. CHRONISCHE AANDOENINGEN Door vergrijzing meer chronische aandoeningen Chronische aandoeningen leiden vaak tot lichamelijke beperkingen, die invloed hebben op het dagelijks functioneren en daarmee de kwaliteit van leven. Door de vergrijzing zal het aantai mensen met een chronische aandoening verder toenemen, met als gevolg een verdere toename van zorgkosten. In de regio Limburg-Noord komen chronische aandoeningen vaker voor dan in Nederland: 58% van de volwassenen en 87% van de ouderen heeft minimaal één chronische aandoening. De afgelopen jaren is er spreke van een stijgende trend. Risicogroepen zijn vooral lager opgeleiden en vrouwen. Chronische aandoeningen naar leeftijd in%

19-24

25-39

40-54

55-64

10

65-74

75+

Leeftijd in jaren

8. DIABETES Meer diabetici Diabetes is onder te verdeien in diabetes type 1 en diabetes type 2. Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte en diabetes type 2 wordt beschouwd ais een weivaartsziekte. De risicofactoren voor het ontstaan van diabetes type 2 zijn onder andere (ernstig) overgewicht, buikomvang en roken. De stijging van het aantai mensen met diabetes wordt veroorzaakt door vergrijzing van de bevolking en gerichte vroege opsporing door huisartsen. Diabetes verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, depressie en ziekten van ogen, nieren en zenuwen. In de regio Limburg-Noord komt diabetes even vaak voor als in Nederland: 4% van de volwassenen en 17% van de ouderen. Bij 65plussers is er sprake van een stijgende trend. Laagopgeleiden lopen het hoogste risico op het ontwikkelen van diabetes. Diabetes naar leeftijd (Trend 2009-2012) in%

19-64

12008/2009 12012

75+

65-74

ii

- Leeftijd in jaren

9. HART- EN VAATZIEKEN Vrouwen van 65-plus hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten Eén derde van alle sterfte wordt veroorzaakt door hart- en vaatziekten. De ontwikkeling van deze ziekten wordt onder andere beïnvloed door roken, ongezonde voeding en onvoldoende beweging. Veertien procent van de volwassenen en 44% van de ouderen in de regio Limburg-Noord kampt met hart- en vaatziekten. Risicogroepen zijn laagopgeleiden en vrouwen van 65-plus. Hart- en vaatziekten 65+ers naar geslacht in% 47

Man

Vrouw

12

10. MANTELZORG Vooral vrouwen geven en ontvangen mantelzorg Mantelzorg is vrijwillige en onbetaalde hulp die wordt gegeven aan een hulpbehoevende uit de eigen sociale omgeving. Deze hulp bestaat uit praktische of emotionele hulp, verpleging of verzorging en wordt minimaal 3 maanden of minimaal 8 uur per week gegeven. Mantelzorg geven In de regio Limburg-Noord zijn er procentueel evenveel mantelzorgers als in Nederland: 12% van de volwassenen en 13% van de ouderen. Mantelzorgers zijn vaak vrouwen en hoogopgeleide ouderen. Mantelzorg ontvangen Het percentage mensen dat mantelzorg ontvangt in de regio LimburgNoord is sinds 2009 jaren gelijk gebleven: 4% van de volwassenen en 17% van de ouderen. Hieronder vallen vooral vrouwen, laagopgeleiden en 75-plussers. Mantelzorg geven (minimaal 3 mnd. of 8 uur per week) naar leeftijd en geslacht in% I Man I Vrouw

19-39

40-64

65+ 13

-Leeftijd in jaren

11. CONCLUSIES Op het gebied van leefstijl is er voor volwassenen en ouderen nog veel gezondheidswinst te behalen. Door de vergrijzing stijgt ook het percentage mensen dat kampt met problemen op het gebied ven lichemeiijk, geestelijk en sociaal welbevinden. Risicofectoren stabiliseren op een ongunstig hoog niveau. Het terugdringen van ongezonde leefgewoonten stagneert, vooral onder laagopgeleiden. Verder laten ondersteande tabellen zien dat er tussen gemeenten verschillen bestaan op het gebied van leefstijl en gezondheid. Dit biedt kansen voor het vormgeven van lokaal gezondheidsbeleid dat het beste aansluit bij de behoeften van lokale bevolking. 19-64 jarigen In regio Limburg-Noord

%

LEEFSTIJL roker overgewicht ontbijten (<6 daqen pw) groente/rauwkost (niet dagelijks) fruit/sap (< 2 stuks per dag) beweegt te weinig overmatig alcohol

23 47 18 63 69 35 8

AANDOENINGEN ervaren gezondheid (niet goed) chronische aandoeningen diabetes aandoeningen van hart-vaatstelsel hoge bloeddruk ernstig eenzaam hoog risico op angststoornis of depressie

K 20 58 4 14 14 7 5

%

%

%

%

%

%

%

%

%

%

%

m

%

%

%

%

%

%

%

HI

[zn

M

jlaagste percentage ]hoogste percentage

14

%

%

Hi Hi

Hi Hi

Hi

m %

%

%

%

Hi

%

%

%

%

65+ers in regio Limburg-Noord

3

tfy/j'.

^ ) ! % ^ % % % %

LEEFSTIJL roker overgewicht ontbijten [<S dagen pw) groente/rauwkost (niet dagelijks) fruit/sap (< 2 stuks per dag) beweegt te weiniq overmatig alcohol

11 60 7 58 49 32 7

AANDOENINGEN ervaren gezondheid (niet goed) chronische aandoeningen diabetes aandoeningen van hart-vaatstelsel hoge bloeddruk ernstig eenzaam hoog risico op angststoornis of depressie

42 87 17 44 42 9 4

%

%

V, %

%

%

%

%

%

%

%

_ Mn

J

laagste percentage hoogste percentage

15

%

%

INFORMATIE Voor meer informatie over 'Gezondheid in beeld': www.reqionaaikompas.ni/limburq-noord Of neem per mail contact op met: Niels Boots (n.boots®)vrln.nl) Jolanda Stokx (i.stokx(S)vrln.nl).

ADRESGEGEVENS GGD Limburg-Noord, onderdeel van de Veiligheidsregio Drie Decembersingel 50, 5921 AC Venlo-Blerick Postbus 1150, 5900 BD Venlo Telefoon: 0 8 8 - 119 12 00

cd)

limbuig-Noord

ONDERDEEL

v e i l i g h e i d s i eg io ^

^

lim*«,,

••••«