UITVOEREN VAN WERKEN IN BELGIE Aandachtspunten bij de aannemingsovereenkomst

UITVOEREN VAN WERKEN IN BELGIE Aandachtspunten bij de aannemingsovereenkomst Lore Derdeyn NKVK – 13 oktober 2015

Overzicht 1. Bewijs van de aannemingsovereenkomst 2. Belangrijke clausules van de aannemingsovereenkomst

3. De rechtstreekse vordering van de onderaannemer

2

1. Bewijs van de aannemingsovereenkomst  Principe  Geen geschrift vereist voor geldige totstandkoming tussen handelaars  DUS: overeenkomst kan mondeling tot stand komen

 Maar in de praktijk is een geschrift vereist voor bewijsvoering (art. 25 W. Kh.), want getuigenbewijs in handelszaken is zeer zeldzaam

 Advies: documenteer schriftelijk (fax, e-mail,…) de stand van de transactie    

Is er een contract? Is er een offerte die aanvaard werd? Over welke punten is er een akkoord? Waarover is er nog geen overeenstemming? Waarover moet nog onderhandeld worden?

3

2. Belangrijke clausules van de aannemingsovereenkomst A. B. C. D. E.

Prijs Uitvoering Overmacht en imprevisie Aanvaarding van de werken: de oplevering Bevrijding van aansprakelijkheid: exoneratiebedingen

4

2.A. Prijs (1/2)  Aanneming tegen onbepaalde prijs:  Aannemer loopt geen risico aangaande de prijs (noch van materialen, noch van omvang werken en werkuren)  Aannemer is niet gebonden door plan of bestek, zijn eerder indicatief, aannemer mag de werkelijk uitgevoerde werken aanrekenen

 Aanneming tegen vaste/bepaalde prijs (art. 1793 B.W.):  Aannemer draagt alle risico’s: prijs, materiaal, werkuren, moeilijkheden in uitvoering van de plans  Geen verhoging van prijs voor verhoging van loon of materiaal, maar een herzieningsclausule is wel geldig

5

2.A. Prijs (2/2)  Aanneming op bestek (prijslijst):  Aannemer loopt geen risico voor onvolledige plannen of fout in de inschatting van het werk  Aannemer draagt wel risico voor wijzigingen in waarde van het materiaal en loon van de werkkrachten (partijen kunnen indexeren)

6

2.B. Uitvoering van de aannemingsovereenkomst (1/2)  Goed uitvoeren:  Volgens de plannen en bestekken en de regels van de kunst  Raad geven en waarschuwen  Bewaren en bewaken (werfpolitie)  Architect: controleren en bepalen van de technische elementen  Tijdig uitvoeren:  Zoals bepaald in de overeenkomst of binnen redelijke termijn  Opletten voor een mogelijk schadebeding

7

2.B. Uitvoering van de aannemingsovereenkomst (2/2) • Voorbeeld “Ingeval de werken binnen [ ] werkdagen na het verstrijken van de voornoemde termijn nog niet voltooid zijn, dient de aannemer zonder voorafgaande ingebrekestelling het door de opdrachtgever ondergane nadeel (schade en winstderving) te vergoeden. Deze vergoeding wordt forfaitair vastgesteld op [ ] euro per werkdag vertraging, te berekenen vanaf de [ ] werkdag na het verstrijken van de in het eerste lid van dit artikel bepaalde termijn of vanaf de eerste dag volgend op de datum die in deze aannemingsovereenkomst was bepaald als voorlopige oplevering.”

8

2.C. Overmacht en imprevisie (1/2)  Overmacht =  Onmogelijkheid om de overeenkomst (tijdig) uit te voeren onafhankelijk van de wil van degene die ze moet uitvoeren  Voorbeeld: “Als overmacht geldt elke gebeurtenis die tijdelijk een onoverkomelijke hinderpaal vormt voor de normale uitvoering van de verplichtingen van de aannemer zoals brand, oorlog, algemene of gedeeltelijke stakingen.”

9

2.C. Overmacht en imprevisie (2/2)  Imprevisie =

 Onredelijkheid om van de debiteur te eisen dat hij de overeenkomst onder de voorwaarden van het contract uitvoert omwille van veranderde economische omstandigheden  Voorbeeld: “In geval van een fundamentele verandering van de omstandigheden die tot gevolg heeft dat aan een partij een onredelijke last wordt opgelegd, zullen de partijen overleggen om tot een rechtvaardige aanpassing van deze overeenkomst te komen. Bij gebreke van een akkoord binnen … dagen, stelt elke partij een expert aan die samen zullen oordelen of het economisch evenwicht van de overeenkomst fundamenteel is aangetast ten gevolge van een onvoorzienbare gebeurtenis.” 10

2.D. Aanvaarding van de werken: de oplevering 

Principes:  Oplevering kan uitdrukkelijk maar ook stilzwijgend (bv.: door volledige betaling en ingebruikname, door verhuring of verkoop van het gebouw…de rechter oordeelt)  Voorlopige oplevering: vaststelling van de conformiteit van de reeds geleverde werken met de plannen en van de nog uit te voeren werken en/of herstellingen  Definitieve oplevering: bevrijding voor lichte zichtbare gebreken en vertrekpunt voor tienjarige aansprakelijkheid



Maar  Mogelijkheid om te bedingen dat de voorlopige oplevering toch de lichte zichtbare gebreken dekt.  Mogelijkheid om te bedingen dat de voorlopige oplevering geldt als definitieve oplevering en dus geldt als vertrekpunt voor de tienjarige aansprakelijkheid.

11

2.E. Exoneratieclausules (1/2)  Contract met handelaar (art. 1641 e.v. Burgerlijk Wetboek)  Exoneratie voor lichte fout  Exoneratie voor zware fout  Exoneratie voor zware en opzettelijke fout van aangestelden  GEEN exoneratie voor eigen bedrog of opzettelijke fout  Contract met consument (artikel VI.83, 13° Wetboek van economisch recht van 28 februari 2013)  Exoneratie voor lichte fout  GEEN exoneratie voor zware fout  GEEN exoneratie voor zware of opzettelijke fout van aangestelden  GEEN exoneratie voor eigen bedrog op opzettelijke fout

12

2.E. Exoneratieclausules (2/2)  Advies:  Contractuele aansprakelijkheden en verzekeringsverplichtingen op elkaar afstemmen en overeenstemmen van schadeposten gedekt door verzekeringen met mogelijke schadeposten ten gevolge van contractuele aansprakelijkheid

 Voorbeeld: “X wijst uitdrukkelijk elke aansprakelijkheid af voortspruitend uit haar activiteiten in de mate dat de schade, waarvoor ze aansprakelijk gesteld zou kunnen worden, per voorval meer beloopt dan € 5.000.000 aan lichamelijke letsels of € 5.000.000 aan materiële en immateriële schade.”

13

3. Rechtstreekse vordering (1/5)  Principe Bouwheer

Aannemer

Rechtstreekse vordering

Onderaannemer



Art. 1798 B.W.: “Metselaars, timmerlieden, arbeiders, vaklui en onderaannemers gebezigd bij het oprichten van een gebouw of voor andere werken die bij aanneming zijn uitgevoerd, hebben tegen de bouwheer een rechtstreekse vordering ten belope van hetgeen deze aan de aannemer verschuldigd is op het ogenblik dat hun rechtsvordering word ingesteld. De onderaannemer wordt als aannemer en de aannemer als bouwheer beschouwd ten opzichte van de eigen onderaannemers van de eerstgenoemde.”

14

3. Rechtstreekse vordering (2/5) 

Titularissen van de vordering:  Metselaars, timmerlieden, arbeiders, vaklui  Onderaannemers   





Slechts in 1ste en 2de graad? Rechtspraak: geen reden om het voordeel van de rechtstreekse vordering te beperken Grondwettelijk Hof, 02/02/2012: Er wijst niets op dat de wetgever het voordeel van die bescherming heeft willen beperken tot de onderaannemers in de 1ste en de 2de graad. De rechtstreekse vordering moet derhalve toegekend worden aan de onderaannemers in de 3de graad en verder. Nuance: enkel de onderaannemer heeft RV t.a.v. bouwheer. De onderaannemers in 2e, 3e, etc. graad hebben slechts een RV tegen resp. hoofdaannemer, onderaannemer in 1e graad, onderaannemer in 2e graad, etc.

 De bij een overheidsopdracht gebezigde werklieden en onderaannemers Zijn GEEN titularissen:   

Leveranciers van de aannemer Bedienden van de aannemer Arbeiders van de onderaannemer 15

3. Rechtstreekse vordering (3/5)  Karakteristieken 

Dit is een eigen recht = de opbrengst van zijn vordering komt de onderaannemer exclusief toe, zonder enig vorm van samenloop met andere schuldeisers van de hoofdaannemer (wel met andere schuldeisers van de opdrachtgever)



Onvolmaakte karakter: het bestaan en/of de omvang van de rechtstreekse vordering wordt bepaald op het ogenblik waarop de vordering wordt ingesteld



Dwingend karakter: de bouwheer en de hoofdaannemer kunnen in de aannemingsovereenkomst de toepassing ervan door de onderaannemer niet uitsluiten (Gent 5 maart 2007, T.Aann. 2009, 31, noot B. Van Lierde)

16

3. Rechtstreekse vordering (4/5)  Toepassingsgebied : Rechtstreekse vordering > voorrecht (artikel 20, 12° Hyp. W) 

Voorrecht: alle vorderingen van de onderaannemer op de hoofdaannemer mbt werken aan het gebouw van de bouwheer. Bovenop de hoedanigheid van onderaannemer, wordt aldus een interventie op de bouwplaats vereist.



Rechtstreekse vordering: kan worden uitgeoefend mbt alle werken die bij aanneming zijn uitgevoerd, dus ook werken aan roerende goederen

 Voorwerp  Al hetgeen de bouwheer aan de hoofdaannemer verschuldigd is op het moment de rechtstreekse vordering wordt ingesteld 

Geen vormvoorschriften  De onderaannemer moet ondubbelzinnig doen blijken dat van zijn aanspraak op rechtstreekse betaling van de bouwheer  

Hof van Beroep te Antwerpen, 30/05/2005: het leggen van een bewarend derdenbeslag is gelijk aan een ondubbelzinnige aanspraak op rechtstreekse betaling Cassatie, 10/06/2011: een brief van de advocaat van de onderaannemer aan de bouwheer is voldoende

17

3. Rechtstreekse vordering (5/5)  Aandachtspunten:  

 

Best bij aangetekend schrijven om latere discussies mbt ogenblik instellen vordering te vermijden Schuld van de bouwheer moet niet voortvloeien uit de aannemingsovereenkomst mbt werken waarvoor onderaannemer nog niet is betaald Rechten onderaannemer pas gefixeerd op ogenblik uitoefenen rechtstreekse vordering Evenredige verdeling tussen verschillende onderaannemers bij onvoldoende onderpand

18

Vragen? [email protected] [email protected] [email protected]

© Lydian, oktober 2015. Deze presentatie verstrekt enkel algemene informatie en houdt geen advies in.