&
Uitnodiging Dag van de dilemma’s oplossingen werkconferentie over de rol van de overheid bij het omgaan met publieke risico’s
15 november 2012
&
Dag van de dilemma’s en oplossingen werkconferentie over publieke risico’s Uitnodiging
Herinnert u zich nog de spraakmakende conferentie Dag van het Risico in 2010? Tijdens die conferentie werd het begrip ‘risico-regelreflex’ geïntroduceerd. Die dag vormde de aanleiding tot het interdepartementale programma Risico’s en verantwoordelijkheden. We zijn nu twee jaar verder. Tijdens de werkconferentie op 15 november a.s. willen we graag de opbrengsten van dat programma met u delen. Het wordt een spannende werkconferentie over valkuilen en oplossingen bij het omgaan met publieke risico’s en incidenten. Zorg dat u erbij bent op deze laatste bijeenkomst!
Voor wie?
De bijeenkomst is bedoeld voor leidinggevenden, beleidsmakers, politiek adviseurs, en collega’s uitvoering, toezicht en communicatie. Met een gevarieerd programma, om te leren, te reflecteren en vooral ook, om uit te proberen.
Waar?
De werkconferentie wordt gehouden in het Museon, Stadhouderslaan 37, Den Haag (goed met OV te bereiken).
Risico’s en incidenten
Wat hebben asbest, hoog water en de Schipholbrand met Wat hebben asbest, hoog water en de Schipholbrand met elkaar gemeen? In elk geval dat er sprake is van risico’s, die al dan niet hebben geleid tot incidenten. In al die gevallen blijkt het voor de overheid moeilijk om evenwichtig met die situaties om te gaan. Het gevaar ligt op de loer dat zij besluit tot maatregelen die niet in verhouding staan tot de omvang van het risico, of waarbij zij teveel verantwoordelijkheid bij zichzelf legt. Geen wonder dat het ingewikkeld is, want het wemelt van de dilemma’s. Moet je aan mensen zelf overlaten of ze een risico willen accepteren, of blijft de overheid altijd aansprakelijk als er iets mis gaat? Als er als gevolg van maatschappelijke onrust druk ontstaat om maatregelen te nemen, adviseer je dan als ambtenaar dat maatregelen onzinnig zijn omdat ze geen veiligheid toevoegen? Of zeg je dat maatregelen, ook al zijn ze vooral cosmetisch, de enige mogelijkheid zijn om de rust te doen terugkeren?
2 |
Dag van de dilemma’s en oplossingen
We hebben in conferenties en dialogen met Kamerleden, bestuurders, journalisten, burgers en ambtenaren gemerkt dat de problematiek herkend wordt. Dat geldt ook voor andere landen trouwens. Die gesprekken en bijeenkomsten hebben veel opgeleverd: • inzicht in departementale verschillen in de omgang met risico’s en incidenten • inzicht in de mechanismen, dilemma’s en valkuilen rond risico’s en incidenten • en inzicht in manieren waarop bestuurders en ambtenaren kunnen omgaan met de dilemma’s en valkuilen kunnen vermijden. Deze inzichten willen we graag met u delen. We hebben de opgedane kennis ook verwerkt in de aanzet voor een kabinetsvisie. Of de visie wordt voltooid, hangt af van het nieuwe kabinet.
Sprekers en debatdeelnemers
U ontmoet onder meer Dick Jansen (hoofd Binnenland NOS), Pierre Heijnen (Tweede Kamer PvdA), Annemarie Jorritsma (burgemeester Almere), Rob van der Heijden (decaan Radboud Universiteit), Mark Dierikx (directeur-generaal bij ministerie van EL&I), Marlies Pernot (directeur Vereniging Eigen Huis), Vera Verdegaal (directeur Veiligheid NL) en een gewone burger. Als observator is een Belgische gast aanwezig, die ook vergelijkingen zal maken met de nuchtere Belgische omgang met risico’s en veiligheid. Dagvoorzitter van de werkconferentie is Olav Welling (directeur Organisatie en Personeelsbeleid Rijk bij het ministerie van BZK); de begeleiding is in handen van Eelco Koolhaas (Ministerie van Verhalen).
Workshops
In de middag gaat u in groepsverband langs drie van de zes workshops die georganiseerd worden. De workshops behandelen de volgende thema’s: • Sparren met de bestuurder: Wat kan je doen om overreactie van de bestuurder te voorkomen? In een interactieve setting gaat u advies geven aan een burgemeester over een risico of incident. Een van de twee aanwezige burgemeesters is Yvonne van Mastrigt, en de begeleiding is door dg Jaap Uijlenbroek en ABD-topconsultant Anita Wouters. • Vuurwerk: Is het in stand houden van de huidige oud en nieuw viering, in het bijzonder het afsteken van vuurwerk, in redelijke verhouding tot de hinder, schade, veiligheidsproblemen en maatschappelijke overlast die dat veroorzaakt? In deze workshop o.l.v. prof. Ira Helsloot (RUN) komt ook een recent advies aan de G4 ter sprake. • Verbreden moreel repertoire: Veel bestuurders en ambtenaren menen dat burgers geen risico’s willen accepteren. Dus benadrukken ze vaak de veiligheid van de overheidsplannen, gevolgd door het mantra “100 procent veiligheid bestaat niet”. Dit repertoire is niet alleen mager, het lokt ook nog eens precies uit waar men bang voor is: een risico-intolerante houding bij burgers. Met elke andere boodschappen zouden we dit repertoire kunnen uitbreiden? De masterclass wordt gegeven door prof. Michel van Eeten (TUD). • Concern assessment: Hoe geef je vorm aan de empathische reactie na een incident, hoe ga je om met de eerste emoties van burgers zodanig dat er ruimte blijft voor een rationele afweging? Deze workshop is in het Engels en wordt gegeven door de internationaal vermaarde adviseur Donald Macrae.
3 |
Dag van de dilemma’s en oplossingen
• Handelingsperspectief: Uit burgeronderzoek blijkt dat de burger redelijk is en best risico’s wil dragen, mits goed voorgelicht door de rijksoverheid over aard en omvang van de risico’s en maatregelen die men zelf kan nemen (preventief en als er iets mis gaat). Hoe doe je dat en welke dilemma’s kom je daarbij tegen? Welke goede voorbeelden zijn er en hoe pakken die uit? De workshop wordt gegeven door Willem Urlings, voormalig burgemeester van Son en Breugel. • Innovatie versus regulering: De spanning tussen innoverend vermogen en voorschriften en naleving daarvan wordt inzichtelijk gemaakt met een casus uit de spoorsector. De workshop wordt gegeven door Wijnand Veeneman (TUD).
Aanmelden
Na aanmelding ontvangt u het definitieve programma. Aanmelden kan via Roxanne van den Berg, roxanne.berg@ minbzk.nl. Na afloop van de conferentie ontvangt u onze dialogenbundel en inzichtenbundel. De Dag van de Dilemma’s en Oplossingen maakt deel uit van de Week van de Veerkracht. Andere activiteiten in die week: presentatie advies ROB over de rol van het bestuur bij risico’s en incidenten (12 november), presentatie van het TNS/ Nipo-onderzoek onder burgers (13 november) en het NIFV-congres zelfredzaamheid en lancering van het kennisen expertisecentrum zelfredzaamheid (14 november).
Het programma in een notendop Ochtend: 9.30 – 9.50
Opening door Olav Welling, opdrachtgever van programma R&V
9.50 – 10.30
De cirkel van Februari Maxim Februari merkte tijdens een eerdere bijeenkomst op dat onevenredige reacties op risico’s worden verklaard door te verwijzen naar anderen: “De ambtenaren zeggen: het komt door de politici. En de politici zeggen: het komt door de media. En de media zeggen: het komt door de lezers. En de lezers zeggen: het komt door de overheid. Je draait in een soort kring rond.” Nadat we met alle actoren apart hebben gesproken, brengen we ze nu met elkaar in gesprek.
10.35 – 11.05
Dilemma’s, valkuilen en oplossingen Anita Wouters (ABD) en Jan van Tol (BZK) bespreken de voornaamste opbrengsten van het programma R&V.
11.30 – 12.15
Helden en goede voorbeelden uit de praktijk Collage van interviews, filmfragmenten en gesprekken in de zaal.
12.15 – 12.40
Quiz over hoe burgers denken over risico’s en de rol van de overheid Gebaseerd op TNS NIPO onderzoek en een essay door Michel van Eeten. Zie voor een voorproefje hieronder.
Middag: 13.30 – 16.00
Aan de slag met dilemma’s en handvatten Leerroutes langs zes workshops, met o.a. Yvonne van Mastrigt, Michel van Eeten, Ira Helsloot, Donald Macrae, Willem Urlings en Wijnand Veeneman.
16.00 – 16.30
&
Afsluiting door de SG van BZK
Tevens aanbieding van de Dialogenbundel en de Inzichtenbundel.
16.30
Borrel
Dag van de dilemma’s oplossingen 4 |
Dag van de dilemma’s en oplossingen
Voorproefje
Onderdeel van het programma is een risicoquiz, geïnspireerd door het essay “Waarom burgers risico’s accepteren en waarom politici daarover zwijgen” van hoogleraar Bestuurskunde Michel van Eeten. Hierbij een voorproefje!
Quizvraag 1:
Quizvraag 3:
Van wie is de uitspraak ‘Never waste a good crisis’? A. Winston Churchill B. Milton Friedman C. Marcus Antonius D. Franklin D. Roosevelt [Het goede antwoord is B]
Wat is het minst overtuigende argument voor burgers om risico’s te accepteren? A. U kiest er zelf voor het risico te lopen B. We lopen allemaal hetzelfde risico C. Het risico is verwaarloosbaar klein D. Tegenover het risico staan grote voordelen waar u van meeprofiteert [Het goede antwoord is C; dit argument leidt vaak tot eenzijdige technologische discussies waarin uit beeld verdwijnt welke positieve argumenten er zijn om dat risico te accepteren]
Quizvraag 2: Welke van deze stellingen zijn juist? (1) Jaarlijks belanden ruim 3.000 kinderen door fietsincidenten met hoofdletsel in het ziekenhuis (2) Veilig verkeer Nederland en de Fietsersbond zijn voorstander van een verplichte fietshelm voor kinderen A. Stelling 1 en 2 zijn allebei juist B. Stelling 1 is juist, stelling 2 is onjuist C. Stelling 1 is onjuist, stelling 2 is juist D. Stelling 1 en 2 zijn allebei onjuist [Het goede antwoord is D; het gaat jaarlijks om 4.500 kinderen, niettemin zijn de genoemde organisaties geen voorstander van verplichting omdat men vindt dat kinderen niet ontmoedigd moeten worden om te fietsen. En verreweg de meeste mensen zijn tegen de verplichte fietshelm ]
5 |
Dag van de dilemma’s en oplossingen
Quizvraag 4: Wat is uw reactie op de uitspraak ‘Never waste a good crisis?’ A. … Zeker: onder druk wordt alles vloeibaar B. … Dan kan ik wel bezig blijven! C. … Spierballentaal; leidt tot disproportionele reacties D. … Ik zeg: never waste a good opportunity to prevent a crisis [Het goede antwoord: ….?]
Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Communicatie Postbus 20011 | 2500 ea Den Haag www.rijksoverheid.nl Oktober 2012 | B-15947
