Uitkomsten vervolgonderzoek toekomst SW Noord Veluwe Presentatie t.b.v. Raadsbijeenkomst 17 juni
Ad Baan Berenschot
1
Inhoud 1
Aanleiding en opdracht
2
Uitkomsten marktconsultatie en businesscase
3
Conclusies
4
Bartiméus en Proson
5
Mogelijke richtingen en advies Berenschot
6
Reflecties
2
1
AANLEIDING EN OPDRACHT
Wat is de belangrijkste vraag?
3
Aanleiding onderzoek
Doel onderzoek Onderbouwing van de te maken keuzes door de zeven gemeenten ten aanzien van de toekomstige uitvoering van de sw en – in het verlengde daarvan - het uitvoeren van de Participatiewet Gevolgen Participatiewet: • De sw wordt vanaf 2015 afgebouwd • gemeenten verantwoordelijk voor de groep arbeidsgehandicapten • De re-integratiebudgetten van de gemeenten dalen nog verder De uitvoering van de sw kan niet los gezien worden van: • de bredere uitvoering van de Participatiewet • de impact van de decentralisaties Wmo en Jeugd • de nog recente vorming van nieuwe arbeidsmarktregio’s met de vorming van de nieuwe regionale werkbedrijven
4
De onderzoeksopdracht (o.b.v. gezamenlijke besluiten)
1. Werk een businesscase uit op basis van scenario 4 van Iroko met betrekking tot vervreemding/privatisering van (onderdelen van) de Inclusief Groep NV. 2. Onderzoek parallel aan het opstellen van de business case welke rol en welk aanbod de Inclusief Groep NV en Proson BV kunnen hebben/doen bij de uitvoering van de Participatiewet voor de gemeenten. 3. Breng in beeld wat de consequenties voor de bedrijfsvoering van de Inclusief Groep NV zijn. 4. Onderzoek en beschrijf welke bestuurlijk-juridische (eigendoms)structuur het beste past bij de uitkomsten van het onderzoek en langs welke weg die structuur te realiseren is. 5. Mogelijke uitvoeringsopties voor de Noord-Veluwse gemeenten in beeld.
5
Stappen die in dit onderzoek zijn genomen:
1. Samenhang van de SW-uitvoering met de bredere uitvoering van de Pwet 2. Marktconsulatie 3. Businesscase 4. Rol van de IG en Proson 5. Opties voor de uitvoering van de Participatiewet 6. Juridische structuur.
6
Visie gemeenten zoals vastgelegd in de beleidsstukken Gezamenlijke beleidsmatige uitgangspunten • Werk staat voorop. • Meerjarige uitgaven dienen binnen de beschikbare budgetten te blijven • De beschikbare middelen worden door de gemeenten overwegend ingezet op mensen met afstand. NB: voor Nijkerk geldt dat mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt prioriteit hebben en bij Oldebroek de jongeren. • Klant gaat zelf aan de slag! Consulent zit er bovenop. • Nieuwe doelgroepen vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. • Beschut Nieuw wordt ingezet voor de groep met 0-30% loonwaarde. Uitvoering Participatiewet leidt regionaal ook tot verschillen: • Indeling in drie arbeidsmarktregio’s. • Ten aanzien van de taken die gemeenten zelf doen c.q. uitbesteden.
7
2
UITKOMSTEN MARKTCONSULTATIE EN BUSINESSCASE
Wat is de belangrijkste vraag?
8
Uitkomsten Marktconsultatie, de partijen interesse aanwezig in WOL en in het geheel, niet in beschut alleen
Stap 1: Selectie van tien partijen, waarvan verwacht kon worden dat zij goed inzicht kunnen bieden in de voorwaarden voor overname vanuit de markt. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Dolmans DonkerGroen Goedwerkt Magis010 De Meewerkers Vebego Sight Landscaping Novon Schoonmaak Zalsman Drukkerij Van Werven
Zes van de tien benaderde partijen bleken daadwerkelijk geïnteresseerd in overname. Met vijf is een uitgebreid gesprek gevoerd. Er is in het kader van de marktconsultatie ook een gesprek met Bartiméus gevoerd.
Uitkomsten marktconsultatie, hoofdpunten
1. Voor de marktpartijen is overname van het SW-bedrijf of van onderdelen daarvan niet aantrekkelijk zonder dat daar garanties op werk van gemeenten tegenover staan. 2. Zowel interesse voor onderdelen van het SW bedrijf als voor het geheel 3. Bereidheid om personeel (zowel SW-personeel als regulier personeel) en locaties over te nemen. 4. In de private variant is er een kostenvoordeel te behalen. 5. Marktpartijen die geïnteresseerd zijn in overname van het gehele bedrijf stellen afspraken over instroom van nieuwe doelgroepen als voorwaarde .
10
Uitkomsten a.d.h.v. de punten die zijn meegenomen in de marktconsultatie (punt 1- 3) 1.Overname Sw personeel alleen als daar ook werk tegenover staat • Bereid verantwoordelijkheid voor onbepaalde tijd voor het al het sw personeel te nemen via detacheerconstructie • NB: alleen als daar aan gekoppeld is het huidige niveau van gemeentelijk werk voor een periode van 5 tot 10 jaar 2. Regulier personeel • partijen in principe bereid regulier personeel over te nemen met uitzonderling van personeel van de holding • Worden mogelijk wel anders ingezet 3. Locaties • Meeste partijen willen wel de ‘doellocaties ‘(bv groen) overnemen • Hoofdgebouw: meeste partijen willen wel huren, niet kopen
11
Uitkomsten a.d.h.v. de punten die zijn meegenomen in de marktconsultatie (punt 4 en 5) 4. Instroom nieuwe doelgroepen • Wens/voorwaarde is vooraf duidelijkheid over instroom nieuwe doelgroepen met de middelen die daar bij horen • Dat vergt ook loonkostensubsidie + vergoeding begeleidingskosten (WOL: begeleidingskosten in de orde van € 3.000 tot € 4.000 per persoon) • Voor onderdeel beschut is overname alleen interessant als er instroom van arbeidsmatige dagbesteding en/of beschut nieuw zal zijn 5. Bedrijfsonderdelen • Aantal partijen alleen geïnteresseerd in (deel van ) WOL • Aantal partijen geïnteresseerd in het geheel • Geen partij geïnteresseerd in alleen beschut: te kleine schaal, minder persoonlijke ontwikkelmogelijkheden • Proson: eventueel, wordt wel als complicerende factor gezien relatie met Bartimeus
12
Uitkomsten a.d.h.v. de punten die zijn meegenomen in de marktconsultatie (punt 6 en 7) 6. Gemeentelijke contracten • Alle partijen willen in beginsel al het sw-personeel met contract voor onbepaalde tijd overnemen via deta-constructie • Maar alleen als minimaal huidige gemeentelijk werk mee komt. Geen mensen zonder werk. In het algemeen eisen partijen 5, 7 of 10 jaar contracten, die eventueel via aanbesteding mee kunnen komen. • Alleen indien langdurig ziek: terug naar GR 7. Zekerheden • ‘WOL-partijen’: als met sw-ers ook gemeentelijk werk mee komt zijn de risico’s beperkt. Echter: altijd aparte bv. Als het echt niet meer lukt, dan houdt het op. • ‘Geheel overnemers’: hiermee is minder ervaring en het risico is groter. Intentie om bedrijfsrisico te nemen, maar als het niet lukt houdt het op. • Constructies met Partnership denkbaar waarbij deel van ‘de upside’ bij de gemeente komt.
13
Uitkomsten a.d.h.v. de punten die zijn meegenomen in de marktconsultatie (punt 8 en 9) 8. Transactiestructuur • Sw-ers bij GR; daar vallen rijkssubsidie en sw-lonen onder • Ondernemersrisico bij ondernemer 9. Prijs • Voor overname van alleen het WOL-deel (met name groen) geldt: als al het personeel wordt overgenomen tarief rond € 7 - € 9 per uur realistisch. NB: Dat betekent een resultaatverbetering t.o.v. operationeel resultaat (nu € 7.000) met 0 - € 2000 per fte per jaar nu. Daarnaast is er sprake van mogelijk voordeel in natura voor gemeenten bij uitbesteden groen, bv door ‘total cost of ownership’). NB: IG biedt ook nu al die constructie (samen met Sight Landscape). • Voor overname gehele bedrijf geldt: kan tot verbetering leiden, maar dat is nu niet te becijferen ; daarvoor willen partijen geen prijs noemen.
14
Vergelijking operationeel resultaat aan de hand van vier opties
1. O.b.v. uitgangspunten Iroko 2. O.bv. Uitgangspunten IG en uitkomst marktconsultatie
A. Publiek -0,1 mln
B. Privaat +0,4 mln
C. Verschil 0,5 mln
+ 0,7 mln
0,7- 1,1 mln
0 – 0,4 mln
Oorzaken van de verschillen in de publieke kolom (A): • IG treft maatregelen waar Iroko geen rekening mee heeft gehouden: a) indikken fte en b) uitstroom compenseren met instroom van regulier Oorzaken van verschillen tussen kolom publiek en privaat bij: • uitgangspunten Iroko (rij 1): Iroko rekent niet met een overnameprijs en gaat er vanuit dat er uitsluitend door instroom verbetering ontstaat in de private optie; • rij 2: Voor Groen en Schoonmaak ontstaat op jaarbasis een meerprijs van 0-2000 euro per fte 15
Toelichting op de matrix (1) Twee routes leiden tot ongeveer dezelfde besparing Verschil tussen publiek (A) en privaat (B) is in beide gevallen ongeveer 400.000. Via twee verschillende routes komen we op dit zelfde bedrag: • route 1: Op basis van de door de partijen genoemde detacheringsvergoedingen (7 - 9 euro per uur) • Route 2: besparen van de kosten van de overhead van de holding. Kanttekeningen bij dit geraamde voordeel: • Als er zoals IG aangeeft, sprake zal zijn van een verschuiving van kosten naar gemeenten als het gevolg van het verdwijnen van de huidige overhead, neemt het financiële voordeel van privatisering navenant af. • Voor zover er sprake is van de door IG aangegeven negatieve ontvlechtingseffecten*), neemt ook daarmee het financiële voordeel af. • *) De mogelijke ontvlechtingseffecten zijn: 1) Overhead; 2) Minder mogelijkheid reciprociteit; 3) Minder mogelijkheid cross selling; 4) Minder mogelijkheid mobiliteit; verlies van (deel van) instrumentarium P-wet. NB: Op basis van de beschikbare cijfers zijn deze ontvlechtingseffecten maar beperkt hard te maken. 16
Toelichting op de matrix (2)
Het subsidieresultaat is onafhankelijk van de vier kwadranten Voor alle vier de kwadranten geldt dat vanwege onzekerheid in de rijksbekostiging voor de komende jaren voor het subisidieresultaat rekening van IG rekening gehouden moet worden met een bandbreedte van -0,2 (meest positieve schatting) tot -1,8 mln (meest negatieve schatting). Invloed subsidieresultaat op operationeel resultaat: IG IG geeft aan ook bij meest negatieve schatting van subsidie resultaat tot 2020 uit de rode cijfers te kunnen blijven
NB: Bandbreedtes a.g.v. verschillen in prognoses Door onzekerheid over de onderliggende aannames en verschillen in de landelijke prognoses moet in beide situaties (privaat en publiek) rekening gehouden worden met een forse bandbreedte.
17
3
CONCLUSIES
18
Conclusies over al dan niet privatiseren (per optie)
Wol-overnemers: • Weinig risico • Afspraken over nieuwe doelgroepen gewenst • Vergt mee-aanbesteden gemeentelijk werk • Voordeel voor gemeente niet via alleen via deta vergoeding maar ook via kosten onderhoud te verlagen via total cost of ownership Geheel-overnemers: • Betreden nieuw terrein • Daardoor geen zekerheden of prijsverbetering vooraf • Duidelijkheid over instroom beschut nieuw / arbeidsmatige dagbesteding van belang • Betalen geen prijs. NB: wordt nu ook slechts 50 ct per uur ‘winst’ gemaakt
19
Conclusies over al dan niet privatiseren (voor beide)
Nadelen: • Geen wezenlijke verandering met de huidige situatie behalve vergrote private betrokkenheid • Het bedrijfsrisico is niet volledig weg. • Vooraf afspraken nodig over nieuwe doelgroepen en gemeentelijk werk • Sturing op de samenwerking in de regio is in de private varianten lastiger, wat invloed kan hebben op de samenwerking met de regionale werkbedrijven. Voordelen : • Bestuur en management eenvoudiger • Meer mogelijkheden/kansen om buiten de regio te opereren • Tucht van de markt, innovatie, verbinding, expertise vanuit de markt • Werk uit andere takken van hetzelfde bedrijf / aansluiten • Leidt tot vergrote private betrokkenheid
20
Afweging benodigde Instrumenten voor uitvoering P-wet Rol als ‘gewone’ werkgever: werk bieden aan arbeidsbeperkten Beschut nieuw
IG en Proson Ja
alternatief Reguliere werkgevers
Ja
Werken in de wijk door gemeente of zorg instelling idem
Arbeidsmatige dagbesteding ihkv WMO
Ja
Begeleiden van arbeidsbeperkten
Ja
Payroll functie Re-integratie trajecten en trajecten werknemersvaardigheden Diagnose geschiktheid tot werk
Ja Ja
Matching van arbeidsbeperkten
Ja
Regietaak bij verbinden begeleiding aan arbeidsbeperkten
Ja
Ja
Sociale dienst of werkgeversservicepunt uitzendbureau Sociale dienst of reintegratiebedrijf Sociale dienst of reintegratiebedrijf Sociale dienst of reintegratiebedrijf Sociale dienst of werkgeversservicepunt 21
4
AANVULLENDE INFORMATIE OVER BARTIMEUS EN PROSON
22
Uitkomst gesprekken met Bartiméus
Doel Bartimeus: juiste begeleiding voor groep blinden en slechtzienden: - Door andere partij als Bartimeus er van op aan kan dat die dat duurzaam waarborgt - En als dat niet verzekerd is, door Bartimeus via Proson
Echter: Proson alleen duurzaam levensvatbaar met nieuwe instroom vanuit Putten, Harderwijk, Ermelo: -
Nieuwe doelgroep beschut nieuw Arbeidsmatige dagbesteding Trajecten werknemersvaardigheden Relatief hoogwaardig beschut werk beschikbaar!
Optie vanuit Bartimeus is werkbedrijf te vormen voor Harderwijk, Ermelo en Putten, inclusief beschut medewerkers vanuit Inclusief Groep. Echter: zonder tekort voor rekening van Bartimeus. 23
Goedkoper om SW medewerkers Proson over te nemen inclusief werk en faciliteiten Proson: • 136 fte, waarvan de helft blind of slecht ziend • Wonen vrijwel allemaal in Ermelo, in begeleid wonen van Bartimeus
• Financieel (2015 in mln): Subsidieresultaat (loonkosten – rijkssubsidie): - € 0,5 Operationeel resultaat: (opbrengsten, regulier personeel enz): + € 0,2 Totaal: - € 0,3 • Werk met relatief hoge opbrengsten voor beschut werk want blinden die beschut werken hebben relatief hoge loonwaarde Daarom: financieel interessanter om niet alleen sw medewerkers maar ook het werk, de opdrachtgevers en de faciliteiten over te nemen Vergt onderhandeling tussen bestuur gemeenten en bestuur Bartimeus
24
5
MOGELIJKE RICHTINGEN
25
Regiopuzzel
26
Vijf mogelijke richtingen
Optie 1: Privatiseren naar 1 partij Optie 2: Groen en schoonmaak privatiseren Optie 3: fusie IG met Proson, P-wet dienstverlening als ‘plus-pakket’
Optie 4: IG en Proson herverkavelen en aansluiten bij sociale diensten Optie 5: IG en Proson en alle sociale diensten fuseren
27
Toetsing o.b.v. ‘ijkpunten’ 1
1. Exploitatieresultaat van de nieuwe uitvoering in 2020
2
3
4
.
5
+
2. Zo laag mogelijke frictiekosten (tot 2020) 3. Onrust voor de doelgroep op korte termijn 4. Gevolgen voor de doelgroep op lange termijn 5. Regie/sturingsmogelijkheden voor gemeenten op de uitvoering van de P-wet
H
T
H
T H T
8
6
6. Gevolgen voor de eenheid/synergie van de regionale werkgeversbenadering 7. Streven naar zo regulier mogelijke werkplekken
H T
8. Kansen voor de combinaties in uitvoering decentralisaties 9. Mate waarin gemeenten bedrijfsmatig risico lopen 10. Juridische consequenties
11.Ondernemerschap/vrijheid voor de uitvoerder(s) van de Pwet Aantal x groen
3
4
8
28
Advies Berenschot
Optie 3, eventueel in combinatie met optie 2 korte termijn (komende twee jaar) te kiezen voor optie 3, ‘Fusie IG met Proson en Participatiewetdienstverlening als ‘plus-pakket’. Daarbij adviseren we om uit de IG een bv P-wet te ontvlechten die diensten aanbiedt waarvan het gemeenten vrij staat deze in te kopen. Afhankelijk van de ontwikkeling van de IG en Proson als uitvoerder, van de ontwikkeling in de markt en van de verdere ontwikkelingen rond de arbeidsmatige dagbesteding, zouden de gemeenten dan op middellange (2-4 jaar) kunnen bekijken of een combinatie met Optie 2 ‘Groen en schoonmaak alsnog wenselijk is. Lange termijn: optie 5 • zo congruent mogelijk instrumentarium van gemeenten in Noord-Veluwe
We zien daarbij de volgende aanknopingspunten om de gewenste omslag bij de IG en Proson te bewerkstelligen: betere aansluiting op de gemeentelijke agenda, eenduidige opdrachtverlening door gemeenten met heldere resultaatafspraken (mee te nemen in het nieuwe sociaal economisch contract), eerlijke verdeling van baten en lasten tussen gemeenten.
29
6
EERSTE REFLECTIE EN VERVOLG
30
Voorlopige eerste weging
• Optie 3: fusie IG met Proson, P-wet dienstverlening als ‘plus-pakket’ • Optie 2: Groen en schoonmaak privatiseren Aandachtspunten IG heeft het goed gedaan maar staat nog steeds niet in de goede ‘P-wet stand’: • Prikkel/resultaatafspraak • Juridische vorm Geldt ook voor SW-oud Maximaliseren regulier werk Evenwicht in aanbesteding Proces/besluitvorming: • Ontwikkeling markt, ontwikkelingen 3-D • Vinger aan de pols • Rol IG daarbij Besluitvorming gemeenteraden 31
Vervolgproces
• 18 juni, eerste reflectie in PO EWA (nog geen standpuntbepaling!) • September, ambtelijk advies in PO EWA • Oktober / november 2015, besluitvorming in colleges en raden
32
