Zorgverzwaring
Uitgavenontwikkeling zorg voor ouderen en gehandicapten en zorgverzwaring voor de jaren 2010-2012 1. Inleiding In de Volkskrant van 3 mei jl. verscheen het artikel ‘Explosie vraag om zware zorg’ met onder andere de volgende uitspraken.
Ouderen, chronisch zieken en gehandicapten zijn in de afgelopen drie jaar veel vaker in aanmerking gekomen voor intensieve en dure zorg in en verzorgings- verpleeghuis dan in de periode daarvoor. Hierdoor zijn de kosten van de wet waarin de langdurige zorg is geregeld, de AWBZ, explosief gestegen.
Vooral in 2012 is er een duidelijke toename zichtbaar van de zwaardere zorg.
Beide citaten veronderstellen dat de zorgverzwaring dé oorzaak is van de AWBZ kosten stijging. In deze memo wordt op basis van de gerealiseerde productie cijfers van AWBZ zorgaanbieders nagegaan of deze citaten kunnen worden bevestigd. In het vervolg van deze memo worden ingegaan op de uitgavenontwikkeling van de V&V en GHZ zorgzwaartepakketten (ZZP’s) in de periode 2010-2012 en wordt de uitgavenontwikkeling geduid via een decompositie-analyse. De gebruikte cijfers zijn gebaseerd op de gerealiseerde zorgproductie voor de jaren 2010 en 2011. De cijfers van 2012 zijn productieafsprakencijfers uit de herschikkingsronde.
2. Uitgaven aan zorgzwaartepakketten voor ouderen en gehandicapten Ouderen in verzorgings- verpleeghuizen ontvangen hun zorg op basis van een V&V zorgzwaartepakket (V&V-zzp). Gehandicapten ontvangen hun zorg in een zorginstelling op basis van een GHZ-zorgzwaartepakket (GHZ-zzp). De uitgaven aan de V&V en GHZ zzp’s zijn de afgelopen drie jaar sterk gestegen. Tabel 1. De uitgavenontwikkeling (in mln. euro’s) van de V&V en GHZ zzp’s in de jaren 2010-2012 ZZP
2010
2011
2012
V&V
€7.379
€7.657
€8.598
GHZ
€4.401
€4.599
€5.178
€11.779
€12.256
€13.776
V&V en GHZ
Bron: NZa-publicatie, peildatum februari 2013
Uit tabel 1 blijkt dat de uitgavenontwikkeling voor de zorg voor ouderen en gehandicapten voor de periode 2010-2012 voor de V&V zzp’s uitkomt op een toename van € 1.219 miljoen. Voor de GHZ blijkt dat de uitgaven aan zzp’s zijn toegenomen met € 778 miljoen. In totaal komt de toename in de uitgaven voor de zorg voor ouderen en gehandicapten daarmee uit op bijna € 2 miljard. Grafiek 1. Uitgaven (in mln. euro’s) van de V&V- en GHZ zzp’s 2010-2012
Miljoenen
Uitgaven V&V zzp's 2010-2012 9.000 8.500 8.000 V&V ZZP-uitgaven
7.500 7.000 6.500 2010
2011
2012
Miljoenen
GHZ zzp uitgaven 5.400
5.200 5.000 4.800
GHZ zzp uitgaven
4.600 4.400 4.200 4.000 2010
2011
2012
Bron: NZa-publicatie, peildatum februari 2013
De uitgaven in de V&V zzp’s voor de ouderen zijn in de periode 20102012 met 16,5% gestegen van € 7,4 naar € 8,6 miljard. De uitgaven van de GHZ zzp’s voor de gehandicapten zijn in de periode 2012-12 met 17,7% gestegen van € 4,4 naar € 5,2 miljard.
Pagina
2 van 7
3. Decompositie van de uitgavenontwikkeling 2010-2012
Pagina
3 van 7
Volume- en prijseffect De toename in de uitgaven kan het gevolg zijn van meer cliënten in zorg of van een wijziging in de prijzen van de zorgzwaartepakketten, ofwel een volume- en/of een prijseffect. Binnen het volume-effect is er onderscheid te maken tussen een wijziging in het aantal cliënten en het effect dat het gevolg is van zorgverzwaring. Bij het zorgverzwaring-effect gaan bestaande cliënten naar een zwaardere zzp van het ene op het andere jaar en/of starten de nieuwe cliënten als groep in hogere zzp’s dan die van de bestaande cliënten. Binnen het prijseffect wordt het beleidsregelwaarde-effect en het kortingseffect onderscheiden. De beleidsregelwaarde is de maximumprijs die voor een zorgzwaartepakket mag worden afgesproken. Het kortingsverschil is verschil tussen beleidsregelwaarde en de afgesproken prijs van het ene op het andere jaar. 3.1 Decompositieanalyse van de V&V zzp’s uitgavenontwikkeling De decompositieanalyse van de uitgavenontwikkeling van V&V zzp’s laat zien dat die toename van ruim €1,2 miljard in de jaren 2010-2012 voor € 409 miljoen moet worden toegeschreven aan zorgverzwaring en voor 888 miljoen aan hogere prijzen van de V&V zzp’s. De hogere prijzen in 2011 en 2012 zijn in de eerste plaats het gevolg van de jaarlijkse indexering. Daarnaast zijn de zzp-prijzen in 2012 verhoogd met de gelden die, versleuteld in de zzp-prijzen, beschikbaar zijn gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de zorg. Het gaat voor de AWBZ in totaal om €636 miljoen. De analyse laat ook zien dat het effect de toename van het aantal cliënten met € 11 miljoen beperkt is, ofwel het aantal cliënten met een V&V zzp stabiliseert in de jaren 2010-2012.
Figuur 1. Decompositie van de uitgavenontwikkeling (mln. euro’s) van de V&V zzp’s in de jaren 2010-2012
Bron: NZa-publicatie, peildatum februari 2013
3.2 Decompositieanalyse van de uitgavenontwikkeling bij de GHZ zzp’s De decompositieanalyse van de uitgavenontwikkeling van GHZ zzp’s laat zien dat de toename van ruim € 778 miljoen euro in de jaren 2010-2012 voor € 89 miljoen euro moet worden toegeschreven aan zorgverzwaring en voor € 346 miljoen euro aan hogere prijzen van de GHZ zzp’s. De hogere prijzen in 2011 en 2012 voor de GHZ zzp’s zijn in de eerste plaats het gevolg van de jaarlijkse indexering. Daarnaast zijn de zzp prijzen in 2012 verhoogd met de gelden die, versleuteld in de zzpprijzen, beschikbaar zijn gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de zorg. Het gaat voor de AWBZ in totaal om € 636 miljoen. De analyse laat ook zien dat het effect van de toename van het aantal cliënten € 343 miljoen euro fors is, ofwel het aantal cliënten met een GHZ zzp in de jaren 2010-2012 fors toegenomen. Het gaat hier met name om verstandelijk gehandicapt. Deze toename sluit aan bij de trend die is geconstateerd in het rapport van het SCP over de groei van verstandelijk gehandicapten over de jaren 1998-2008.
Pagina
4 van 7
Figuur 2. Decompositie van de uitgavenontwikkeling (mln. euro’s) zorgzwaartepakketten voor gehandicapten in de jaren 2010-2012
Bron: NZa-publicatie, peildatum februari 2013
4. Uitgavenontwikkeling zorg voor ouderen en gehandicapten naar effect Ouderen, chronisch zieken en gehandicapten zijn in de afgelopen drie jaar veel vaker in aanmerking gekomen voor intensieve en dure zorg in en verzorgings- verpleeghuis dan in de periode daarvoor. Hierdoor zijn de kosten van de wet waarin de langdurige zorg is geregeld, de AWBZ, explosief gestegen “Explosie vraag om zware zorg” Volkskrant 03-05-2013
Grafiek 2. Uitgavenontwikkeling van de V&V en GHZ zorgzwaartepakketten in de jaren 2010-2012
aantal clienteneffect; € 354; 18%
V&V en GHZ zzp's omzetontwikkeling (mln. euro's) 2010-2012 prijseffect
zorgverzwarin g; € 498; 25%
prijseffect; € 1.145; 57%
Bron: NZa-publicatie, peildatum februari 2013
zorgverzwaring aantal clienten-effect
Pagina
5 van 7
Uit grafiek 2 blijkt dat de toename in AWBZ-uitgaven van bijna € 2 miljard in de jaren 2010-2012 voor € 1.145 miljoen, ofwel voor bijna zestig procent van de totale toename, het gevolg het is van hogere prijzen van de zorgzwaartepakketten. In deze ruim € 1,1 miljard zitten ook de € 636 miljoen, de zogenoemde Agema-gelden, die in 2012 beschikbaar zijn gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de zorg, ofwel voor meer handen aan het bed De toename is verder met € 354 miljoen voor bijna een vijfde toe te schrijven aan een toename van het aantal cliënten en met 498 miljoen voor een kwart aan zorgverzwaring.
5. AWBZ-uitgaven aan zorgverzwaring 2011-2012 Vooral in 2012 is er een duidelijke toename zichtbaar van de zwaardere zorg. “Explosie vraag om zware zorg” Volkskrant 03-05-2013 Uit tabel 2 blijkt de uitgaven voor zorgverzwaring zowel voor de ouderen als voor de gehandicapten in 2012 lager liggen dan in 2011 Tabel 2. De uitgavenontwikkeling (mln.) van zzp’s in de jaren 2010-2012 als gevolg van de zorgverzwaring ZZP
2011
2012
2011-2012
V&V
€224
€185
€409
GHZ
€56
€33
€89
€280
€218
€498
V&V en GHZ
Bron: Nza-publicatie, peildatum februari 2013
6. Conclusies Ouderen, chronisch zieken en gehandicapten zijn in de afgelopen drie jaar veel vaker in aanmerking gekomen voor intensieve en dure zorg in en verzorgings- verpleeghuis dan in de periode daarvoor. Hierdoor zijn de kosten van de wet waarin de langdurige zorg is geregeld, de AWBZ, explosief gestegen. “Explosie vraag om zware zorg” Volkskrant 03-05-2013 Uit onderzoek van de NZa blijkt dat de uitgaven voor ouderen en gehandicapten in de jaren 2010-2012 met bijna €2 miljard zijn toegenomen. De toename is voor ruim €1,1 miljard toe te schrijven aan een toename in de prijzen van de zorgzwaartepakketten, voor bijna 0,4 miljard aan nieuwe cliënten in de gehandicaptenzorg en voor 0,5 miljard aan zorgverzwaring. De €1,1 miljard voor de verhoging van de prijzen van de zorgzwaartepakketten is voor €0,5 miljard toe te schrijven aan de jaarlijkse indexering. Daarnaast zitten in de verhoging van de prijzen zitten de €636 miljoen die in 2012 beschikbaar zijn gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de zorg, ofwel meer handen aan het bed. Voor ouderen is het beeld een andere dan voor de gehandicapten. De uitgaven aan zorgzwaartepakketten voor de ouderen is voor twee derde toe te schrijven aan hogere prijzen van de zzp’s en voor een derde
Pagina
6 van 7
aan zorgverzwaring. Het aantal cliënten in de V&V stabiliseert zich in de jaren 2010-2012 op hetzelfde niveau. Bij de gehandicaptenzorg is de toename in uitgaven voor 45% toe schrijven aan hogere prijzen van de zzp’s, voor 45% aan een toename van het aantal cliënten en voor tien procent aan zorgverzwaring. Vooral in 2012 is er een duidelijke toename zichtbaar van de zwaardere zorg. “Explosie vraag om zware zorg” Volkskrant 03-05-2013 Uit onderzoek van de NZa blijkt dat de toename in AWBZ-uitgaven door zorgverzwaring €218 miljoen in 2012 bedroeg, terwijl deze in 2011 op €280 miljoen uitkwam. Dit betekent dat er in 2012 juist sprake is van een afname van de uitgaven voor zorgverzwaring: zowel voor de ouderen als voor de gehandicapten liggen de uitgaven voor zorgverzwaring in 2012 lager dan in 2011.
Pagina
7 van 7
