Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Uitgaan & opvoeding 4e Nationaal Congres Opvoedingsondersteuning 1 juni 2012 Ninette van Hasselt | Aukje Sannen
Hebben ouders vragen over uitgaan?
STEFF 21 jaar oud - 34 glazen bier Volkskrant Magazine 28 Mei 2011 2
Hebben ouders vragen over uitgaan? Tot hoe laat is verantwoord? Hoe veel drinkt mijn kind als 't uitgaat? Hoe zorg ik dat mijn kind veilig thuiskomt? Hoe help ik mijn kind seksuele grenzen te bewaken en zorg ik dat 't veilig vrijt? • Wat kan ik doen: mijn kind geeft te veel geld uit aan uitgaan. Wat kan ik doen? • Moet ik me zorgen maken over drugs in drankjes?
• • • •
3
Inhoud presentatie A. Aanleiding B. Jongeren en uitgaan C. Risico's D. Ontstaan van problemen E. Hebben ouders invloed? F. Tips voor opvoedingsondersteuners G. Tips voor ouders H. Hoe verder 4
A. Aanleiding • 2006: Nederlandse jeugd zuipschuiten van Europa: te veel te vaak te vroeg • 2006-2011 Campagnes Uw kind en alcohol en Hoe pak jij dat aan: geen alcohol onder de 16 (regio + landelijk) • Resultaten: normverandering, interventies ontwikkeld, startleeftijd omhoog • Maar: 16 jaar startschot om los te gaan?, bingedrinken bij 16+, vragen van ouders • Hoe kun je alcoholopvoeding boven de 16 aanpakken? Is uitgaan geschikte kapstok? • Literatuurstudie, expertmeeting en research voor boek 5
B. Jongeren en Uitgaan – Waarom gaan jongeren uit • relaties, vriendschap, • time out, ontspanning • sensation seeking
– Voordelen • draagt bij aan identiteitsontwikkeling • ontwikkelen sociale en relationele vaardigheden
– Alcohol en drugs • waarom • welke middelen • gebruik hoger dan in andere settings:
Uitgaan & alcohol- en drugsgebruik Gebruik in afgelopen jaar
Algemene bevolking 15-34 jaar
Clubbezoekers
Partybezoekers
Alcohol
74,4
96,4
96,5
Cannabis
9,5
39,0
45,6
Ecstasy
2,7
15,6
30,8
Cocaïne
1,0
10,0
18,7
Amfetamine
0,7
6,3
11,0
Feestmeter 2008-2009
C. Risico's • Gevolgen drank- en drugsgebruik – – – – –
Acute gezondheidsproblemen Intoxicaties Agressie, vandalisme, geweld Ongewenst seksueel gedrag, spijt Rijden onder invloed
– Hersenschade, gezondheidsschade – Grotere kans op problematisch gebruik en verslaving – Gehoorschade – Verwaarlozen ontwikkelingstaken 8
D. Ontstaan van problemen
set drug
setting effect Zinberg (1987) Trimbos-instituut 2009 9
Voorbeeld: alcohol en agressie Profiel:
Alcohol:
- Jonge man, veelal in groep, probleem met impulsbeheersing
- Ontremmend
- Timeout - Weinig regels / handhaving
-versterkt groepsgevoel
- Machocultuur
- Sociale cues niet begrepen
weinig ruimte
- druk, warm,
agressie
Trimbos-instituut 2012
SET: Adolescentie is kwetsbare fase Leeftijd eerste DSM stoornis afhankelijkheid (in %)
1,8% 1.6% 1.4%
Cannabis Tabak Alcohol
1.2% 1,0% 0.8% 0.6% 0.4% 0.2% 0.0%
5 10 15 21 25 30 35 40 45 50 55 60 65 leeftijd
Bron: NIAA, 2003
11
Set: Kwetsbare jongeren • Sensation seekers • Gebrekkige impulscontrole • Positieve verwachtingen van middelengebruik: sociaal drinken niet onschuldig • Jongeren in deviante en populaire subgroepen • Meisjes met oudere vriendjes
Setting: Groeps- en omgevingsinvloed • Expliciete groepsdruk • Impliciete groepsinvloed – Norm = veel drinken – Zien drinken doet drinken – Sensation seekers gevoeliger voor groepsinvloed
• Omgevingsinvloed – Inrichting en marketing gericht op (veel) drinken
• Aanknopingspunten voor preventie!!! 13
E. Invloed ouders op uitgaansgedrag?
14
Ouders onderschatten hun invloed • Ouders nog steeds invloedrijk – door houding tav middelen – communicatie – 'bereikbaarheid'
• Niet meteen zichtbaar – Andere invloeden nemen toe – Grenzen opzoeken
• Ouders onzeker over invloed – hoe aanpakken? – voldoende kennis? 15
Ouders onderschatten middelengebruik
- Kennis bij ouders van middelengebruik en risicogedrag kind belangrijk voor uitgaansopvoeding - Middelengebruik en –gedrag echter vaak onderschat door ouders - Hoe groter de betrokkenheid ouderkind hoe beter de inschatting
Kritische perioden
• • • • •
Oud- en nieuw Carnaval Koninginnedag Op vakantie Overgang naar middelbare school
• • • •
Zestien worden Beginnend uitgaan Overgang naar studeren Overgang thuis naar uit huis wonen
F. Tips voor opvoedingsondersteuners • Vergroten probleembesef bij ouders • Ouders bewuster maken van hun invloed • Ouders vertrouwen en praktische handvatten geven in hoe zij hun invloed kunnen aanwenden • Geen kant en klare interventie 16+ • Wel tips voor opvoeders • Leren van 'Geen alcohol onder de 16' 18
Ouder-campagne
Normen en regels van ouders OUDERS
KIND
Peil 2007
HBSC 2009
Voor het eerst een slokje acceptabel <16
12-13 jaar 14-15 jaar
60 67
41* 45*
Voor het eerst een heel glas acceptabel <16
12-13 jaar 14-15 jaar
19 29
10* 16*
Ieder weekend 1 of 2 drankjes schadelijk <16
12-13 jaar 14-15 jaar
62 48
75* 69*
Iedere dag 1 of 2 drankjes schadelijk <16
12-13 jaar 14-15 jaar
96 93
98 99*
Jongeren <16 mogen af en toe alcohol
12-13 jaar 14-15 jaar
27 39
22* 26*
20
Alcohol trends opvoedgedrag
Peil 2007
HBSC 2009
Regels (mag zeker geen alcohol)
12-13 jaar 14-16 jaar
71.9 34.0
79.8* 46.6*
Maatregelen (beslist) wel effectief
12-13 jaar 14-16 jaar
50.2 46.1
56.8* 51.0
21
G. Tips en adviezen voor ouders
Trimbos-instituut 2011 22
Tips en adviezen: monitoring • Monitoren - vrijwel alle studies belangrijkste beschermende factor, meer dan positieve ouder-kind relatie (hangt daar wel mee samen) - negatieve effect van deviante peers en oudere broer of zus kan hierdoor worden weggenomen - monitoren: niet uithoren en afdwingen
Tips om beter te kunnen monitoren • In het algemeen: belangstelling tonen voor activiteiten kind • Contact met andere ouders • Weten waar kind is en met wie • Nagaan hoe toezicht is geregeld • Letterlijk en figuurlijk bereikbaar zijn in onvoorziene situaties
Normen en regels Alcohol 16+: • Ouders die permissief zijn tav alcohol stellen veelal geen of bijna geen regels tav alcohol. • Ouders die alcoholgebruik afkeuren: minder alcohol, minder bingen door kinderen • Ook bij roken: afkeuring bij ouders leidt tot minder roken door kinderen • Regels – Met oudere pubers: afspraken in overleg – Na conflict: monitoren nieuw gedrag – Drinkende pubers: stapsgewijs minder
Communicatie en voorbeeldgedrag Communicatie • Blijf in gesprek, óók maar niet alleen over middelengebruik
Voorbeeldgedrag • Sociale contacten ≠ alcohol drinken kinderen drinken minder vaak en veel. • Ook als je zelf het slechte voorbeeld geeft, heeft regels stellen zin. 26
Alternatieven • Alternatieve vrijetijdsbestedingen stimuleren (nb de 3e helft!) • Grote verschillen per sport
27
Sekse verschillen • Aandacht voor sekse verschillen – Invloed ouder zelfde sekse groter? – Mogelijk contra-productief bij jongens: afzetten tegen ouders – Sportdeelname jongens: minder drinken – Rol vaders minimaal
28
Leren uitgaan • Elkaar in de gaten houden • Later is linker, vooral als er minder mensen zijn • Negeren van geweldzoekers • Drank (en drugs) en de setting maken je kwetsbaarder en grenzelozer • Nadenken over lastige momenten, bijv weerstaan van groepsinvloed • Bereikbaarheid 29
Afspraken • • • • •
Waar slaap je Hoe laat thuis Vervoer naar huis Bereikbaarheid Middelengebruik
30
Vragen beantwoord?
31
H. Hoe verder – volgens experts • Aansluiten op bestaande communicatie- en implementatiekanalen • In elk geval ingaan op drinken, roken en seksualiteit • Uitgaan breed definiëren • Inhoudelijk benadrukken: – ouders hebben invloed; – contact en interesse van wezenlijk belang 32
De praktijk in Nederland • Weinig specifiek uitgaansopvoeding • Wel alcohol en andere uitgaansgerelateerde onderwerpen • Typen interventies: A. B. C. D.
Ouderavonden in horeca settings Online activiteiten Ouders op school Cursussen, workshops open inschrijving E. Nazorg trajecten 33
Hoe verder? • Opvoedcampagne 16 – – gestopt; werken aan borging – nieuwsbrief
• Kennis over 16+ toegankelijk maken – publicatie literatuurstudie (juni 2012) – factsheet Uitgaan en opvoeding (juni 2012)
• Financiering interventieontwikkeling (UU) • Advisering Uitgaansbeleid – Centrum Veilig en Gezond Uitgaan – Happy Drinks, oa in horeca – Uitgaan, alcohol en drugs 34
Dank voor uw aandacht!
VRAGEN?
[email protected] [email protected]
Literatuurstudie en factsheet Uitgaan & Opvoeding vanaf 20 juni te downloaden via trimbos.nl 35
