Uit de praktijk van praktijkschool Het Bolwerk. Nadia en Jay en hun praktische leerweg richting werk

nieuws brief Nummer 4 december 2015

Uit de praktijk van praktijkschool Het Bolwerk

Nadia en Jay en hun ‘praktische leerweg’ richting werk Eén van de zes Zeeuwse praktijkscholen is Het Bolwerk te Middelburg. Hier ontwikkelen leerlingen met een lager IQ allerlei vaardigheden om straks aan het werk te kunnen gaan. Nadia (19) ging na de basisschool naar praktijkschool Het Bolwerk. Daar heeft ze zes jaar kennis gemaakt met verschillende beroepen en competenties ontwikkeld. “Ik heb lang gedacht dat ik in de zorg terecht

zou komen,” vertelt ze, “maar voor de laatste twee jaar heb ik toch voor de richting detailhandel gekozen.” Ze haalde in die richting onder meer het niveau1-certificaat Aankomend Verkoopmedewerker en werkt sinds juli, na een stage daar, bij Albert Heijn in Middelburg. Daar ruimt ze op, vult ze de schappen bij en wijst ze klanten de weg. Nadia vindt het leuk werk, want ze helpt graag. “Ik houd ook erg van afwisseling, dus ik heb er veel zin in om straks ook

In ‘de keuken’ van Het Bolwerk, de plaats waar de praktijklessen van Jay worden gegeven. V.l.n.r: Jay, Nadia, Tom Schild en Aad van Os.

1

aan de kassa te werken.” Daarvoor gaat Nadia over een paar maanden waarschijnlijk de interne kassière-opleiding volgen. Banenafspraak Aad van Os, mentor van klas 6 en stageen uitstroomcoördinator van Het Bolwerk, vindt Nadia’s baan een succesverhaal. “Nadia is de eerste die uit een nieuwe samenwerking met Orionis Walcheren via een jobhunter aan werk is gekomen. Nadia zat niet in het doelgroepregister van de banenafspraak, maar kon toch direct aan het werk in de vorm van een ‘startbaan’, een nieuw fenomeen dat Orionis met het bedrijfsleven regelt. Albert Heijn ging onmiddellijk akkoord. Het merendeel van onze leerlingen komt op eigen kracht aan een baan, maar voor degenen die meer begeleiding nodig hebben, kloppen we aan bij Orionis. Deze kinderen krijgen dan een jobcoach en wij treden dan als school op de achtergrond. Het werkt heel goed en snel!” Met haar jobcoach heeft Nadia nog steeds contact; de jobcoach komt geregeld bij haar op de werkvloer en begeleidt Nadia waar nodig. Certificaat na examen Jay (15) is leerling van het Asteria College te Middelburg (voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen met gedragsproblemen), maar is één dag per week op Het Bolwerk. Hij draait dan mee in een groep die in de keuken les heeft. Want dat

Praktijkonderwijs, Het Bolwerk en de Zeeuwse Stichting Maatwerk Nederland telt 174 scholen voor praktijkonderwijs, met in totaal 27.000 leerlingen. Het praktijkonderwijs is bedoeld voor leerlingen voor wie het behalen van een diploma in het vmbo te hoog gegrepen is. Het praktijkonderwijs laat leerlingen competenties ontwikkelen die ze nodig hebben op het gebied van wonen, werken, burgerschap en vrije tijd. Het IQ van de praktijkschoolleerling ligt tussen 55 en 80. Praktijkschool Het Bolwerk in Middelburg (onderdeel van Respont) biedt (certificaat)opleidingen aan op het gebied van onder meer houtbewerking, lassen, groenonderhoud, bloemsierkunst, magazijn, schoonmaak, detailhandel en keuken. De school heeft momenteel 155 leerlingen en dertig medewerkers, waarvan de helft docent is en de andere helft ondersteunend personeel. Een leergroep telt maximaal vijftien leerlingen, bij praktijklessen is dat ongeveer de helft. In juni van dit jaar werden twintig leerlingen uitgezwaaid: vijf zijn verder gaan leren bij Scalda, drie gingen naar een vorm van dagbesteding en twaalf (waarvan Nadia er één is) zijn gaan werken, onder meer bij winkelketen Action en Orionis Groen. Het Bolwerk maakt deel uit van de Zeeuwse Stichting Maatwerk (ZSM), die bestaat uit de achttien Zeeuwse scholen voor praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs, en sinds dit jaar ook Scalda (entreeopleidingen). Deze onderwijsinstellingen hebben de handen ineengeslagen om iedere leerling maatwerk te kunnen bieden. Dit betekent dat leerlingen, zoals Jay, van de ene school gebruik kunnen maken van bijvoorbeeld certificaatopleidingen en trajecten op een andere school. In Zeeland zijn er onder de vlag van ZSM op deze manier momenteel zo’n vijftig uitwisselingen. Per Zeeuwse subregio zijn door de gemeenten met ESF-gelden jobhunters/-coaches aangesteld die op ‘casusniveau’ (maatwerk!) contacten onderhouden met scholen en werkgevers.

theorie. Aan het eind van dit schooljaar doet Jay examen en hoopt hij het certificaat te halen, waarmee hij later aan de slag kan in een restaurant of keuken van een instelling.

is Jay’s grote ambitie: kok worden. “We hebben op het Asteria ook kookles,” vertelt Jay, “en zo kwam ik er achter dat dit werk mij ligt. Maar bij het Asteria kan ik niet een certificaat halen en bij Het Bolwerk wel en daarom is dat zo geregeld.” Vorig schooljaar begon Jay bij Het Bolwerk met de module ‘werken in de keuken’ en de basis-horecaopleiding, waarvan hij het certificaat haalde. Het beviel Jay goed op de praktijkschool, dus koos hij ervoor door te gaan op de ingeslagen weg. En nu volgt hij een horecaopleiding die te vergelijken is met mbo-horeca niveau 1, maar met minder

De banen afspraak thermometer

Bezig met zijn toekomst Directeur Tom Schild over Jay’s aanwezigheid op twee scholen: “Het Bolwerk heeft meer leerfaciliteiten dan Asteria. Hier kan Jay onder andere massaproductie oefenen en heeft hij de beschikking over bijvoorbeeld professionele snijapparatuur en meer soorten ovens. Jay is een goed

114

0

440

2

voorbeeld van wat de Zeeuwse Stichting Maatwerk doet: uitwisselen van leerlingen, zodat ze leermiddelen en -methoden aangeboden kunnen krijgen die in de eigen school niet voorhanden zijn. Onze school heeft een aanbod in nagenoeg alle sectoren; bij ons zijn veel certificaten te halen. Logisch dus dat kleinere scholen zoals het Asteria College daar via de Zeeuwse Stichting Maatwerk gebruik van maken.” Van Os constateert dat Jay op Het Bolwerk op z’n plaats is: “Jay is hier echt bezig met zijn toekomst en hij is leergierig. Hij geniet van het werken en leren in een groep. Zijn kennis komt niet zozeer uit de boeken, maar vooral door te doen: onder begeleiding zelf gerechten maken. Dat is voor hem de beste leermethode.” Meer kansen Nog even terug naar Nadia en haar baan bij Albert Heijn, die in het kader van de banenafspraak valt. Dat ging niet zonder slag of stoot, want leerlingen van een praktijkschool komen (nog) niet automatisch in het doelgroepregister terecht, waaruit bedrijven die aan de banenafspraak mee willen doen, kunnen putten bij het zoeken naar kandidaten. Met leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs gebeurt dat binnenkort wel (zie elders in deze nieuwsbrief). Van Os: “Nadia moest dus eerst door het UWV gekeurd worden. Ze zou in een uitkering terecht zijn gekomen, als Orionis er zich niet mee had bemoeid. De jobcoach heeft heel mooi werk verricht en het gaat ook goed met Nadia op haar werk. Met wat extra inspanning en begeleiding is er zoveel te bereiken!” Schild: “Daarom zijn we er vanaf het begin een groot voorstander van dat gecertificeerde praktijkschoolleerlingen ook automatisch in het doelgroepregister komen. Dan gaat het allemaal veel sneller dan via keuringen en bovendien is het veel eerlijker; deze leerlingen zijn veelal gecertificeerd en hebben dus vaardigheden onder de knie waar in het bedrijfsleven behoefte aan is. Zo krijgen ze meer kansen. Die verdienen ze en die grijpen ze maar wat graag.”

Alle extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking die in Zeeland zijn gecreëerd, komen in deze thermometer terecht. Het totaalaantal dat eind 2016 bereikt moet zijn in het bedrijfsleven, bij de overheid en in het onderwijs is 440. De tussenstand per 1 december 2015 is 114 plaatsingen, nog ongeacht de omvang in uren en de duur.

Een medewerker van Orionis Walcheren aan het werk.

Direct in doelgroepregister Jongeren die van het voortgezet speciaal onderwijs komen, hoeven niet meer door het UWV gekeurd te worden om in het doelgroepregister voor de garantiebanen opgenomen te worden. Die toezegging deed staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid eind oktober aan de Tweede Kamer tijdens het Algemeen Overleg over de Participatiewet. Het is één van de maatregelen waarmee Klijnsma wil proberen de ‘bureaucratische rompslomp’ rondom het creëren van garantiebanen binnen de Participatiewet te verkleinen. Een grotere groep mensen toelaten tot het doelgroepregister, waarvoor soms gepleit wordt, gaat voorlopig nog niet door. Klijnsma blijft erbij dat de garantiebanen alleen voor mensen met een arbeidsbeperking zijn.

Driekwart miljoen voor Zeeuwse sw-bedrijven om zich aan te passen De vier Zeeuwse sociale werkbedrijven (sw-bedrijven; De Zuidhoek, Orionis Walcheren, De Betho en Dethon) hebben in oktober driekwart miljoen euro toegezegd gekregen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor innovatie en transformatie. Dit bedrag wordt door cofinanciering vanuit de Zeeuwse gemeenten anderhalf miljoen euro. De sw-bedrijven ontvangen dit bedrag om zichzelf aan te passen aan de per 2015 veranderende situatie op de arbeidsmarkt als gevolg van de Participatiewet. De bedrijven hebben geen nieuwe instroom meer. Dat komt omdat vanwege de banenafspraak in het Sociaal Akkoord van april 2013 voor deze mensen met een arbeidsbeperking banen dienen te worden gecreëerd in het bedrijfsleven, bij de overheid en in het onderwijs. Hierdoor krijgen de sw-bedrijven een andere rol naast de vertrouwde rol, want mensen die daar voor 2015 al werkten (de Wsw’ers, ongeveer achthonderd mensen in Zeeland), kunnen dat voorlopig nog blijven doen.

Landelijk aanjager banenafspraak overheidssector: Zeeland op goede weg Op een bijeenkomst over de banenafspraak voor (semi) overheid en onderwijs op 21 oktober in Goes sprak Hans Spigt. Oud-wethouder en oud-VNG-bestuurder Spigt is begin 2015 op voordracht van staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangesteld als aanjager voor de uitvoering van de banenafspraak in de overheidssector. Spigt onderkent dat overheden achterlopen bij het uitvoeren van de banenafspraak: “Het maken van nieuwe functies staat haaks op de bezuinigingsopdracht, het geld is er niet en het werk vaak ook niet. Overal waar ik kom, wringt het. Men wil wel, maar het gaat niet makkelijk.” Hij deed een beroep op de creativiteit van organisaties en op onderlinge samenwerking. Zeeland is op de goede weg, maar moet nog echt oogsten. Spigt: “Ik vind de pilot met onderwijsassistenten in het basisonderwijs hier in Zeeland een uitstekend voorbeeldproject. Het is elders in het land zo toe te passen.”

Het geld is toegezegd op basis van een gezamenlijk sectorplan, waarin per sw-bedrijf de te wijzigen doelstellingen en bedrijfsvoering worden beschreven. Globaal gaat het daarbij om drie soorten initiatieven: 1. plannen om Wsw’ers, mensen die nog op de wachtlijst staan of de nieuwe doelgroep van de Participatiewet met behulp van trajecten verder te ontwikkelen of aan werk te helpen; 2. plannen om de expertise van medewerkers/begeleiders van de sw-bedrijven verder te ontwikkelen, bijvoorbeeld door ze te trainen in het creëren van banen die geschikt zijn voor mensen die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen; 3. plannen om de infrastructuur van sw-bedrijven beter toe te rusten op de Participatiewet, bijvoorbeeld door in de arbeidsmarkregio samen te werken op het gebied van werksoorten, in de backoffice of bij de werkgeversdienstverlening. De aanpassingen dienen eind 2016 uitgevoerd te zijn. In de volgende nieuwsbrieven leest u hoe de vier sw-bedrijven hun plannen concreet maken.

3

Pilot zorgassistenten in het Zeeuwse basisonderwijs Met ingang van het leerjaar 2014/’15 is de pilot ‘leerwerktrajecten zorgassistenten’ van start gegaan en draait nu anderhalf jaar. Het gaat bij deze pilot om jongeren die het praktijkonderwijs of het voortgezet

speciaal onderwijs recentelijk hebben voltooid en zich willen specialiseren in een baan in het onderwijs of in de zorg. In totaal zijn er momenteel dertig zorgassistenten op Walcheren en in de Oosterschelderegio actief, vooral in groep 1 en 2 van een basisschool. Zij volgen de speciaal voor hen ontwikkelde mbo2opleiding Assistent Dienstverlening en Zorg, die bestaat uit lesdagen en een leerwerkbaan op een basisschool. Ze ondersteunen de leerkracht door een deel van zijn zorgtaken over te nemen, zoals helpen bij het aan- en uitkleden van de kinderen bij de gymlessen en bij aankomst en vertrek, de kinderen begeleiden bij toiletbezoek en eet- en drinkmomenten en het verlenen van eenvoudige EHBOwerkzaamheden. De pilot is in samenwerking met partijen als UWV, gemeenten, basisscholen,

mbo en praktijkonderwijs tot stand gekomen. De financiering, juridische en arbeidsrechtelijke faciliteiten zijn onderling afgestemd en geregeld. Stichting Gezel organiseert en begeleidt de pilot, onder meer door van iedere deelnemer de voortgang te bewaken, zodat de leerling binnen de beoogde 24 maanden daadwerkelijk in het bezit is van het mbo2-diploma. Behalve in Zeeland wordt ook in Den Haag een dergelijk pilot uitgevoerd. Beide proefnemingen worden nauwlettend gevolgd door het landelijke Arbeidsmarktplatform Praktijkonderwijs om te bekijken of de aanpak succesvol is en onder welke voorwaarden een voortzetting mogelijk is. In de loop van 2016 zal dit duidelijk worden. Meer informatie over de pilot vindt u op www.stichting-gezel.nl.

Aan de slag in Zeeland op de Contacta Wat is uw handicap? Begin november was Aan de slag in Zeeland/de Zeeuwse Werkkamer present op de Contacta in Goes om de Zeeuwse werkgevers te attenderen op de mogelijkheden voor hun bedrijf om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Medewerkers van UWV en de Werk(gevers)servicepunten (WSP’s) spraken in het shirt van Aan de slag in

Zeeland met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Er zijn ongeveer vijftig vervolgafspraken over de banenafspraak uit voortgekomen. De winnaar van het virtuele golfspel in de stand is Freek van Oorschot van het Opleidingshuys. Hij gaat met vrienden of familie een golfclinic volgen bij De Zeeuwsche in Middelburg.

Mobiliteitsbonus (premiekorting) per 2016 Bij de Tweede Kamer ligt het wetsvoorstel ‘harmonisatie instrumenten Participatiewet’, dat in moet gaan per 1 januari 2016. Het wetsvoorstel voorziet in een uniforme no-riskpolis en een gelijke mobiliteitsbonus (premiekorting op de werknemers-

verzekeringen voor arbeidsgehandicapten) voor de gehele doelgroep van de banenafspraak. De mobiliteitsbonus is een extra instrument om werkgevers over de streep te trekken om iemand met arbeidsbeperking in dienst te nemen. Het wetsvoor-

4

stel maakt het verder mogelijk dat een mobiliteitsbonus kan samengaan met een loonkostensubsidie van de gemeente. Het bedrag van de mobiliteitsbonus is per 2016 tweeduizend euro, aldus staatssecretaris Klijnsma in antwoord op Kamervragen.

Agenda Best practice: Groothandel Interjute, Kapellebrug “Een goede band met de praktijkschool” Interjute is een importeur-groothandel van verpakkingsmateriaal (van 50 kilozakken tot big bags) voor bulkproducten. De hoofdvestiging is te vinden in Kapellebrug, vlakbij België. Verspreid over de wereld zijn er nog zeven vestigingen. De zakken (niet of nauwelijks nog van jute, maar van polypropyleen) komen in containers uit het Verre Oosten. In de ‘fabriek’ van Interjute worden de zakken bedrukt met wat de eindafnemer maar wil. Grote afnemers zijn bijvoorbeeld de kunstmest-, graan- en veevoederindustrie in binnen- en buitenland. Er werken ruim veertig mensen bij Interjute en sinds juni dit jaar is Sander Everaard er daar één van. Met zijn heftruck lost Sander binnenkomende containers met zakken, alles volgens vaste procedures en codes, want er zitten verschillende soorten zakken in één container. Is er niets te lossen, dan verleent hij elders in het bedrijf hand- en spandiensten; er is altijd wel wat aan te vegen en op te ruimen. Jack Lauwers, hoofd Administratie (waaronder ook personeelszaken valt), vertelt dat twee ontwikkelingen dit voorjaar samen kwamen: “We wisten van de veranderende wetgeving en we constateerden dat er op de werkvloer behoefte was aan een extra heftruckchauffeur in combinatie met ongeschoold werk. Met beide dingen in het hoofd hadden we een gesprek met het Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen en zo kwamen we in contact met de Praktijkschool Hulst. Daar was Sander toen bijna klaar met zijn vijfjarige opleiding, waarin hij

3 maart 2016

onder meer ook het vorkheftruckdiploma heeft behaald. Hij kwam bij wijze van proefperiode zes weken op stage bij ons en dat liep prima; Sander was snel ingeburgerd. Hij was nog net in opleiding en dus nog geen Wajonger, maar zijn dienstverband, nu een halfjaarcontract, is wel in het kader van de banenafspraak. We hebben inmiddels een goede band met de praktijkschool, waar vanuit nog nazorgcontact met Sander wordt gehouden.” Die nazorg houdt in dat Sanders stageleraar regelmatig langs komt bij Interjute en met Sander en Jack praat over hoe het gaat. Zo blijft Praktijkschool Hulst enige jaren de vorderingen van de ex-leerling volgen, om waar nodig bij te kunnen sturen. Afspraken worden vastgelegd in een nazorgovereenkomst. Sander zelf heeft zichtbaar plezier in zijn werk en is buitengewoon behendig met zijn heftruck. “Het gaat heel goed,” vindt Jack, “want Sander is erg gemotiveerd. Wijkt de gang van zaken rond een te lossen container wat af, dan vergt dat van zijn directe collega wat meer tijd en uitleg. Structuur en rust zijn belangrijk. Een transportbedrijf zou te jachtig voor hem zijn. Dit is heel geschikt werk voor Sander; het komt niet op een kwartiertje aan, als de container maar wel netjes gelost wordt vandaag en de spullen volgens de codes op de juiste plaats in de juiste loods komen te liggen. Wanneer er nog eens nieuwe vacatures bij ons komen, wellicht ook bij productie of in de kantine, dan steken we zeker weer ons licht op bij de praktijkschool.”

Netwerkbijeenkomst voor Zeeuwse werkgevers over de banenafspraak, georganiseerd door Aan de slag in Zeeland/de Zeeuwse Werkkamer in samenwerking met Zeeland Business. Met medewerking van de Zeeuws-Vlaamse topkok Edwin Vinke. Programma/uitnodiging wordt eind januari 2016 verzonden. BioBase Training Center, Terneuzen, 17.45 - 22.00 uur Informatie: Zeeland Business, Jonathan de Voogd, e-mail [email protected]

Zojuist verschenen: twee brochures Voor ouders van kinderen in het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs is in oktober een informatieve brochure verschenen: Veranderingen rond werk en zorg. Alle wettelijke veranderingen per 2015 en mogelijke consequenties voor deze groep jongeren op het gebied van werk/inkomen en zorg staan in deze brochure op een rijtje. Speciaal voor de Zeeuwse werkgevers is een brochure gemaakt over nieuwe banen voor mensen met een arbeidsbeperking: In vijf stappen meedoen aan de banenafspraak én uw bedrijf verbeteren. De brochure is niet alleen praktisch, maar ook inspirerend, want er staan vier verhalen in over Zeeuwse bedrijven die al meedoen. Interesse? Mail naar [email protected] en de brochure(s) worden u toegestuurd.

5

Contactpersonen subregio’s subregio Oosterschelde

subregio Zeeuws-Vlaanderen

Emmy Schutte

Ronald de Back

subregio Walcheren

uwv werkbedrijf Zeeland

Kim van Limbergen

Toine Witters

Coördinator Werkgeversservicepunt 06-12 76 94 07 [email protected]

Manager Werkgeversdienstverlening 06-11 62 45 50 [email protected]

Coördinator Werkservicepunt 0115-45 54 53 | 06-51 44 15 00 [email protected]

Manager Werkgeversdienstverlening 06-15 54 94 45 [email protected]

Wilt u een abonnement op deze digitale nieuwsbrief? Heeft u vragen of suggesties? Mail naar [email protected]

De Zeeuwse Werkkamer Alle 35 arbeidsmarktregio’s in Nederland hebben de taak een regionaal werkbedrijf op te richten. Zeeland heeft ervoor gekozen dit werkbedrijf – geen echt bedrijf, maar een netwerkorganisatie –

de Zeeuwse Werkkamer te noemen. Hier vindt de bestuurlijke afstemming plaats over belangrijke ontwikkelingen die met de Zeeuwse arbeidsmarkt te maken hebben, met name het realiseren van de extra banen voor mensen met een arbeids-

Europese Unie Europees Sociaal Fonds

beperking (de banenafspraak). De Zeeuwse Werkkamer is eind 2014 gestart. De deelnemers zijn vertegenwoordigers van gemeenten/SW-bedrijven, UWV, werkgeversorganisaties en vakbonden.