Palliatieve sedatie
U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog vragen? Dan kunt u deze met uw arts bespreken.
2
Wat is palliatieve sedatie? Palliatieve sedatie is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase. Palliatieve sedatie kan worden toegepast wanneer het op geen andere manier meer lukt om ondraaglijk lijden te verlichten en als de verwachting is dat de patiënt nog maar kort te leven heeft. Het verlagen van het bewustzijn kan oppervlakkig gebeuren of diep. Zowel de oppervlakkige als de diepe sedatie kunnen tijdelijk of blijvend (continu) worden ingezet. Doel Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van het lijden. Met behulp van medicatie wordt het bewustzijn verlaagd, waardoor de patiënt soezerig wordt of, in het geval van diepe sedatie, in slaap valt. Door de palliatieve sedatie ontstaat er rust, zowel lichamelijk als geestelijk. Het sterven wordt niet versneld, want dat blijft het gevolg van de ziekte en niet van deze behandeling. Palliatieve sedatie is geen euthanasie, want het overlijden is niet het gevolg van de toegediende medicijnen. De beslissing De patiënt en zijn/haar naasten kunnen vragen om palliatieve sedatie. Het besluit om sedatie toe te passen is een medische beslissing die gebonden is aan richtlijnen en zorgvuldigheidseisen. De arts bepaalt of sedatie toegepast kan worden en wanneer deze kan starten. Is eenmaal besloten tot palliatieve sedatie, dan kan de patiënt nog verzoeken om het starten hiervan uit te stellen. Tijdelijk of continu Het is mogelijk om de patiënt alleen bepaalde dagdelen in slaap te brengen (tijdelijke sedatie), zodat hij/zij weer wakker kan worden en met naasten kan praten. Zo ontstaan er nog momenten voor contact.
3
De andere mogelijkheid is continue sedatie. Hiermee beginnen is een ingrijpende beslissing die uitgebreid met de patiënt, de naasten en verzorgenden besproken moet worden, soms al vroeg in het ziekteproces zodat patiënt en naasten zich erop kunnen voorbereiden. Dit maakt het ook mogelijk om met elkaar te bespreken op welke manier u afscheid wilt nemen. Wanneer de behandeling eenmaal is ingezet, is de kans immers groot dat praten met elkaar niet meer mogelijk is, hoewel de patiënt de omgeving wellicht nog wel hoort. Soms ontstaat er een noodsituatie, waarbij de arts in het belang van de patiënt snel moet handelen. Het is goed om van te voren ook met de arts te bespreken wat er dan moet gebeuren. Hoe gaat het in zijn werk? Voor palliatieve sedatie wordt doorgaans het medicijn Midazolam gebruikt (merknaam: Dormicum). De arts bepaalt met welke dosering en samenstelling de benodigde bewustzijnsdaling wordt bereikt. Meestal worden de middelen toegediend via een naaldje dat aangesloten is op een pomp die voor continue toediening zorgt. De verpleegkundigen bedienen deze pomp. Meestal beoordeelt de arts de situatie dagelijks in samenspraak met de betrokkenen. Het is niet goed te voorspellen hoe lang het duurt totdat het lijden voldoende is verlicht. Ook kan het voorkomen dat de patiënt na een periode van diepe slaap toch weer wakker lijkt te worden. Even iets bewegen of trekken met het gezicht wil echter niet altijd zeggen dat deze weer wakker wordt. Wanneer het bewustzijn van een patiënt sterk verlaagd is, lijdt hij/zij naar de huidige medische inzichten niet meer, ook al zijn er nog bewegingen.
4
Overige zorg Palliatieve sedatie wordt toegepast in de laatste fase van het leven. Hij/zij eet en drinkt heel weinig of helemaal niet meer. Het is ook niet zinvol en meestal zelfs ongewenst om kunstmatig vocht toe te dienen, want het lichaam vraagt er niet om. Wel is het goed de mond te blijven verzorgen en vochtig te houden. Ook kan het nodig zijn om bijvoorbeeld pijnstillende medicatie te blijven geven. Uiteraard zal de lichamelijke verzorging, voor zover mogelijk en gewenst, gewoon doorgaan. Samenvatting Palliatieve sedatie is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase. De sedatie kan oppervlakkig of diep zijn en tijdelijk of blijvend. Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van het lijden, veroorzaakt door klachten ten gevolge van de ziekte. Er zijn medische voorwaarden waaraan voldaan moet worden: - het lijden is op een andere manier niet voldoende te verlichten - en de verwachting is dat de patiënt nog maar kort te leven heeft. Palliatieve sedatie is een medische beslissing. De arts bepaalt of en wanneer het kan worden ingezet. Zorgvuldig en tijdig overleg tussen arts, patiënt, naasten en verzorgenden is zeer wenselijk. Vragen Heeft u nog vragen? Dan kunt u bij uw behandelend arts terecht. Deze is en blijft verantwoordelijk voor de behandeling.
5
Meer informatie Voor meer informatie kunt u ook terecht bij het IKNL, het Integraal Kankercentrum Nederland IKNL locatie Groningen Griffeweg 97 9723 DV Groningen tel. 088 234 60 60 Internet www.iknl.nl www.oncoline.nl www.pallialine.nl www.treant.nl Deze folder is opgesteld door de Medisch Ethische Commissie (MEC) van Treant Zorggroep De tekst is gebaseerd op de Richtlijn Palliatieve Sedatie zoals die is opgenomen in de uitgave ‘Palliatieve zorg, richtlijnen voor de praktijk’ van de Vereniging van Integrale Kankercentra.
6
7
8
TRIP002 120116
