Tweetraps- en levenstestament fiscaal, juridisch en praktisch
S.J.C. (Bas) Schipper notaris en estate-planner
J.M.M. (Anja) Putman kandidaat-notaris en estate-planner
SBOG, 26 april 2012 1
Wat gaan we doen vandaag • • • •
Uitleg wettelijk systeem Uitleg inhoud veel gemaakte testamenten Uitleg tweetrapstestamenten Aandachtspunten
2
Het voorbeeld van deze lezing • Man en vrouw zijn gehuwd of geregistreerd partner of zij wonen samen • Zij hebben drie (eigen) kinderen • Nalatenschap is € 200.000,--
3
Vrijstellingen Erfbelasting 2011 Echtgenoot Kind/kleinkind Ouders Overige verkrijgers
€ € € €
603.600* 19.114 45.270 2.012
• Alle vrijstellingen zijn voetvrijstellingen • *maximale imputatie (=vermindering) tot € 155.930,-- i.v.m. pensioen 4
Tarieven erfbelasting (2012) Verkrijging 0 - € 115.708 vanaf € 115.708
tariefgroep : 1 1a 2___ 10 % 18% 30 % 20 % 36% 40 %
Tariefgroep 1 : langstlevende en kinderen Tariefgroep 1a : kleinkinderen Tariefgroep 2 : alle anderen (ouders, neef/nicht, buurman)
5
Wettelijk erfrecht Wettelijk erfrecht is een vangnet voor als er niets geregeld is. Systeem is de Wettelijke Verdeling (WV) • Alle bezittingen naar de langstlevende (lle) • Alle schulden naar de langstlevende • Kinderen krijgen vordering op lle • Erfbelasting betalen (althans vaak wel) • Notariële afwikkeling van de nalatenschap • Eventueel rentebetaling aan kinderen over hun vordering
6
Oude langstlevendetestamenten • • • •
Ouderlijke boedelverdeling (art 1167 Oud BW) Vruchtgebruiktestamenten Legaten-testamenten Langstlevende-alles-testamenten
7
Ouderlijke Boedelverdeling •Vader van het wettelijk systeem •Op basis van art 1167 van het (thans oude) Burgerlijk Wetboek •Erfbelasting betalen, althans vaak •Notariële afwikkeling nalatenschap •Eventuele oprenting erfdelen kinderen
8
Vruchtgebruiktestamenten • Bezit en schuld gaan NIET automatisch naar de langstlevende • Erfbelasting betalen • Inkomstenbelasting betalen • Notarieel afwikkelen van de nalatenschap • Geen oprenting van vordering van de kinderen • Waardestijging naar de kinderen
9
Tweetrapstestament (1) • Langstlevende enig erfgenaam; alle bezittingen en schulden naar langstlevende • Geen erfbelasting bij het overlijden van de eerste partner als: – nalatenschap maximaal € 603.600,-– geen pensioenimputatie
• De nalatenschap kan zeer beperkt worden afgewikkeld: – Afhankelijk van soort tweetraptestament – Boedelbeschrijving verplicht, maar kan zelf gemaakt worden
10
Tweetrapstestament (2) • Geen oprenting erfdelen kinderen – Eventueel te ‘’repareren’’ met schenkingen
• Kinderen betalen erfbelasting bij overlijden langstlevende ouder – Over twee maal de halve nalatenschap
• Vrijheid van de langstlevende is bijna onbeperkt te maken, maar desgewenst ook in te perken
11
Voorbeeld Wettelijke Verdeling bij overlijden eerste partner
Uitgaande van ons eigen voorbeeld: • Langstlevende en kinderen erven elk: € 50.000,-• Erfdeel langstlevende vrij van erfbelasting • Erfdeel kinderen belast met € 3.088,-- elk. Te betalen door de langstlevende dus 3 x € 3.088,-- is € 9.264,-• Notariële afwikkeling veelal tussen de 1 en 2 jaar met bijbehorende kosten.
12
Voorbeeld tweetrapstestament bij overlijden 1e partner
• Langstlevende erft: € 200.000 volledig vrij van erfbelasting
• Afwikkelingstijd: ongeveer 2 weken • Afwikkelingskosten € 400,-- tot € 500,-– inclusief verklaring van erfrecht – Langstlevende maakt zelf boedelbeschrijving – Erfbelastingaangifte in beginsel niet nodig (wel regelen via de notaris)
• Berekening en vaststelling erfdelen kinderen niet nodig
13
Aanvulling op en specificaties van het tweetrapstestament (extra maatwerk met extra kosten) • Kleinkinderen opnemen in het testament • Vrijstelling van € 19.114,-- per kleinkind
• Kleinkinderen opnemen kan 2x (zowel bij opa als bij oma) • Legaat woning (besparing overdrachtsbelasting) • Legaat bedrijfsvermogen (vrijstelling 1 miljoen)
14
Varianten op het tweetrapstestament •Echtscheidingssituaties Mijn kinderen mogen erven, maar bij hun overlijden mag mijn erfenis niet naar mijn ex (hun andere ouder)
•Kinderloze echtparen/samenwoners Mijn partner mag alles hebben, maar bij zijn overlijden moet ‘’het vermogen’’ wel terug naar mijn eigen familie
•Kinderen met lichamelijke of geestelijke beperking Mijn kind met beperking mag erven, maar wat er overblijft na diens overlijden moet terug naar mijn andere kinderen (tariefsvoordeel)
15
Nog meer varianten • Alleenstaande kinderen zonder afstammelingen • Buitenlandsituaties (besparing van belasting)
16
De notariële volmacht/levenstestament • U raakt in coma • U begint te dementeren • U krijgt een hersenbloeding Kortom, u bent niet of niet voldoende meer in staat uw wil te verklaren; en dan??
17
En dan?? • Juridische gevolgen van een beroerte. • Wettelijk systeem voor ‘’de oplossing’’. • Een feitelijk (zeer vaak) betere oplossing.
18
Juridische gevolgen van wilsonbewaamheid De volgende voorbeelden zijn mogelijke gevolgen. U kunt ze niet van tevoren inschatten. U kunt feitelijk niet meer (voldoende) handelen. U kunt niet meer (voldoende) uw wil verklaren. U bent niet meer mobiel. Kortom: u kunt niet meer (voldoende) gedaan krijgen wat u wilt.
19
Wat denkt men in de praktijk? Man en vrouw zijn één, dus mijn echtgenoot kan wel voor me beslissen en/of handelen. We zijn in gemeenschap van goederen getrouwd, dus wat van mij is, is ook van mijn echtgenoot. Hij of zij kan wel beslissen.
20
Helaas • Hoewel u getrouwd bent, hebt u ieder een eigen vermogen. • Bij gemeenschap van goederen is dat de helft van het totale vermogen. • Uw echtgenoot mag over uw helft niet beslissen, althans niet zonder controle.
21
Wettelijk systeem voor ‘’de oplossing’’ • U moet uw echtgenoot onder bewind of onder curatele stellen. • De kantonrechter ‘’controleert’’ dan of u op een juiste manier omgaat met het vermogen van uw echtgenoot die daarover zelf niet meer kan beslissen.
22
Nadelen wettelijke oplossing • Jaarlijks bent u rekening en verantwoording schuldig aan de kantonrechter: – – – –
u moet dus een boekhouding gaan bijhouden veel moeite en rompslomp (wellicht) kosten emotionele druk
• Gemeenschap van goederen; ook verantwoording over eigen uitgaven, omdat die het vermogen van echtgenoot raken. 23
Bij eigen woning • In verband met verzorging van uw partner wilt u kleiner of gelijkvloers gaan wonen. U kunt dit niet meer zonder de kantonrechter beslissen. • Hypotheek aanpassen zonder kantonrechter is onmogelijk. • Kantonrechter wil taxatierapport (soms twee rapporten) met alle kosten van dien. • Kantonrechter geeft over het algemeen geen toestemming tot verkoop onder taxatieprijs. • Bij slechte woningmarkt (zoals nu) geeft dit veel problemen. 24
Bij ‘’grote’’ uitgaven • Alle uitgaven boven € 1.000,-- moet u tevoren aanvragen bij de kantonrechter. • Schenken (aan bijv. kinderen) gaat (behoudens uitzondering) niet meer, dus besparing erfbelasting wordt ingeperkt.
25
Kortom • De kantonrechter controleert. Het idee is goed, maar feitelijk levert het veel rompslomp op. • U bent uw vrijheid kwijt. • Geen ‘’baas’’ meer over eigen vermogen.
26
Een betere oplossing • Het levenstestament of • De notariële volmacht: – beperkte volmacht – algehele volmacht
27
Notariële volmacht • U bepaalt wie uw zaken regelt op het moment dat u dat zelf niet meer kunt. • Vaak: – de echtgenoot/partner – opvolgend; de kinderen
• Ook iemand anders te benoemen of voor onderdelen te benoemen. Echtgenoot/partner voor privézaken en een derde voor de ondernemersbeslissingen.
28
Notariële volmacht • Risico – De gevolmachtigde kan handelen zonder uw goedkeuring. Hoe regelt u de controle: • artsenverklaring? • beperkte duur? Ook de controles moeten worden ingekleed en situaties veranderen
29
Levenstestament De notariële volmacht in meer uitgebreide vorm. Wensen opnemen omtrent o.a.: • gezondheid/behandeling/behandelverbod • uitgebreide controles op verschillende soorten vermogen • extra wensen Meer nauwkeurig, maar (dus) ook meer aan wijzigingen onderhevig. Dat kost altijd geld.
30
U bent niet standaard In deze lezing is een algemeen verhaal gehouden. Elke situatie is verschillend. U kunt de situatie van ‘’de buurman’’ niet beoordelen. U weet niets van zijn pensioen, levensverzekeringen, (verzwegen) vermogen, enz. Uw situatie laten bekijken bij ons kantoor is kosteloos, maar kan veel kosten besparen in de toekomst. We hebben goede koffie, dus maak gerust een afspraak en neem uw oude testamenten mee.
31
Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Zilverlinde 3 Postbus 74 7130 AB tel: (0544) 37 38 75 fax: (0544) 37 69 81 Email:
[email protected]
32
