SII6
symfonisch ii-6 2013-2014 53e seizoen
TWEE GITAREN OP KONINGSDAG zaterdag 26 april 2014 14.15-16.10 uur
Radio Filharmonisch Orkest Hans Graf dirigent Izhar Elias gitaar Florian Magnus Maier elektrische gitaar Joris van Rijn viool Leo Samama 1951 Koningsfanfare voor koperblazers en slagwerk, opus 84 2014 opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee, wereldpremière Wolfgang Amadeus Mozart 1756-1791 Sechs deutsche Tänze KV 571 1789 Florian Magnus Maier 1973 Schattenspiel, voor gitaar, Moog gitaar en groot orkest 2013-2014 opdrachtwerk ntr radio 4, op verzoek van ntr zaterdagmatinee, wereldpremière pauze
Franz Schmidt 1874-1939 Intermezzo (uit Notre Dame) 1902-1904 Jean Sibelius 1865-1957 Vier humoresken opus 89 1917 nr. 3 Alla gavotta nr. 4 Andantino nr. 5 Commodo nr. 6 Allegro Alexander Borodin 1833-1887 Polovetser dansen (uit Vorst Igor) 1875
SII
6
Florian Magnus Maier in NTR Podium
Nieuwe brochure De brochure 2014-2015 is verschenen. U kunt de brochure inzien via de website van Radio 4.
Aanbieding: zie p13 zaterdagmatinee.nl nieuwe bestel nu uw op abonnement w.nl ! ou eb tg er conc
Facebook en Twitter Volg het laatstenieuws rond de NTR Zaterdag Matinee op onze eigen Facebook-pagina en klik ‘vind ik leuk!’ ... en op twitter: @ZaterdagMatinee
2
zo 4 mei 13.00 uur · ma 5 mei 0.05 uur Metalgast in Concertgebouw Regisseur Marcel Goedhart volgt Florian Magnus Maier tijdens het componeren van Schattenspiel. De allereerste jamsessie van Izhar en Florian, de repetities met orkest tot aan het daadwerkelijke concert van vandaag, over zijn ‘vlucht’ uit Beieren naar Rotterdam, waar hij flamencogiTV-registratie taar en compositie ging studeren, het studiowerk voor een Dit concert wordt nieuwe plaat van zijn metalband opgenomen voor Dark Fortress. uitzending in NTR ntr.nl/ntrpodium Podium op Nederland 2.
NTR Podium documentaires en concertregistraties op ned 2 zo 27 april 13.00 uur · ma 28 april 0.15 uur André Kuipers & Ralph van Raat - Hoe klinkt het heelal? Pianist Ralph van Raat was als kind al lid van een vereniging voor sterrenkunde. Astronaut André Kuipers kreeg van zijn oma science-fictionboekjes en kwam nooit meer los van de wereld van het ruimtepak, de raket en het wetenschappelijke experiment aan boord van een ruimteschip. De twee werkten een concept uit voor een aantal concerten. Centraal staan daarbij de foto’s en opnamen die André Kuipers maakte tijdens zijn reis door de ruimte. Het verhaal van de astronaut wordt verklankt door de pianist. Hij speelt werk van o.a. Bach, Schumann, Skriabin, Adams en Cage. Het leek Van Raat een ideale manier om de complexe klanken van sommige hedendaagse muziek begrijpelijk te maken. Verder: een portret van altvioliste Esther Apituley, het gezicht van het Viola Viola Festival in Haarlem. ntr.nl/ntrpodium
53e seizoen 26 april 2014
Twee gitaren op eerste Koningsdag Een jaar geleden wisten we het nog niet, maar vandaag wordt de eerste Koningsdag gevierd. De NTR ZaterdagMatinee pakt uit met een bont en vrolijk programma dat (wonderwel) prachtig aansluit bij deze dag. Ook spelen invloeden van andere muziekstijlen en culturen in dit concert een belangrijke rol. Dat de klassieke muziek geen hermetisch afgesloten westers reservaat is, wordt flink benadrukt. Dus is zigeunermuziek een rode draad, en klinkt de wereldpremière van de Duits-Nederlandse Florian Magnus Maier, die symfonische klank combineert met flamenco en metal.
Koninklijke fanfare De aftrap vormt een nieuwe Koninklijke fanfare van Leo Samama. Al blijkt het geen echte fanfare. “Wie is Koning Willem Alexander?”, vraagt Samama zich af. De componist kwam in zijn voormalige functie als artistiek directeur van het Residentie Orkest vaak in contact met Koningin Beatrix en Prins Claus: echte klassieke-muziekliefhebbers. Voor Prinsjesdag schreef Samama eens een fanfare, die klonk tussen de troonrede en het moment dat Beatrix in de Gouden Koets weer vertrok. Ook componeerde hij, voor de herdenking door de Staten Generaal in de Ridderzaal, de rouwmuziek bij het overlijden van Prins Claus.
“Maar Willem Alexander, die ken ik niet zo goed,” bekent Samama. “Wel heb ik de sterke indruk dat hij houdt van juichen en springen. Dus moest het op Koningsdag geen al te serieuze fanfare worden. Ik mik in plaats daarvan op een hardrocksound, zij het zonder gitaren.” Het werk opent contemplatief, waarna een traditionele fanfare ingezet lijkt te worden. Maar die passage sterft al snel weer uit. Wat volgt is swingende muziek in 7/8ste maat, waarbij de tegenaccenten worden benadrukt. “Ik wil zo graag de aandacht vestigen op het levendige, bruisende karakter van de Koning,” licht Samama toe. “Beatrix hield van groot decorum, Willem Alexander stond in een oranje jasje te juichen in Sotsji. Ik hoop dat het een lekker koperstuk is geworden, niet al te tam, en dat de Koning de opname te zijner tijd zal waarderen.” Leo Samama
Habsburgse dansen
NATALIA KEMPIN
Florian Magnus Maier
alle lagen van de bevolking toeliet. Met het gezicht achter een masker was iedereen voor één avond gelijk. Dat Mozart zelf een groot dansliefhebber was, valt aan de aanstekelijke muziek wel af te horen. De oorspronkelijke bezetting van de zes Duitse dansen KV 571 uit februari 1789 was klein, met naast een aantal blazers slechts drie strijkers. In de laatste dans klinkt ‘Turkse’ muziek door in het slagwerk en in zigeunereske intervallen, of althans een exotische pastiche die mode was in achttiende-eeuws Wenen: tijdens de Oostenrijkse campagnes tegen de Turken (1788-91) werd de Turkse muziek immers vooral geassocieerd met militaire marsinstrumenten als piccolo en tamboerijn.
Ook Mozart had ervaring met het huis van Oranje. In 1766 schreef hij op negenjarige leeftijd een reeks variaties Twee gitaren op het ‘Wilhelmus van Nassauwe’ voor Wat doen een klassieke gitaar, een de inhuldiging van Willem V als Stadelektrische gitaar en een symfonieorhouder. Het was wellicht een aardige kest op één podium? Op die vraag moest oefening voor latere koninklijke opcomponist en gitarist Florian Magnus drachten, toen Mozart inmiddels Maier een antwoord krijgen, toen hij werkte als hofcomponist in Wenen. Zo van de ZaterdagMatinee opdracht kreeg schreef hij de meeste van zijn Deutsche tot het schrijven van een compositie Tänze als ‘Kammermusicus’, een functie voor gitarist Izhar Elias, het Radio die hij onder keizer Josef II vervulde. Er Filharmonisch Orkest en hemzelf. Maier moest immers gedanst kunnen worden weet: “Een klassieke gitaar is heel teder, in de Redoutensaal (balzaal) van het een elektrische gitaar het tegendeel Habsburgse paleis Hofburg in Wenen: daarvan. Een groot orkest zal een gitaar juist vanaf de jaren ’80 van de achtal snel overstemmen. Zonder de gitaren tiende eeuw beleefde de Weense danszou het kortom een heel ander stuk zijn cultuur een enorme opleving; de geworden. Maar de kans om voor een grondslag voor wat nu een Nieuworkest van tachtig man te schrijven krijg jaarstraditie is, werd toen gelegd. je niet elke dag. Dus bedacht ik: het Hoogtepunten vormden in die jaren de orkest is een schaduw van de solisten, Carnavalsbals, waar de liberale keizer die een eigen leven leidt en bij de
4
climax van het werk op de voorgrond treedt.” Zo ontstond de titel Schattenspiel. En toen begon de inspiratie te stromen. Zoals de toelichting in de partituur het verwoordt: “Schaduwen zijn krachtige, verraderlijke dingen. Ze hebben geen substantie, maar verwringen de vormen die hen voortbrachten; ze verheerlijken die vormen of bespotten hen, vergroten, verachten en verleiden hen. Ze dansen met hen. Ze zijn niets, maar lijken groter, waarachtiger, mooier en vreeswekkender dan het echte object.” Schattenspiel lijkt een bonte mix van flamenco, metal en symfonieorkest, maar is in feite een getrouwe weergave van de rijke muziekcarrière van Florian Magnus Maier. De van oorsprong Beierse Maier was jaren werkzaam als flamencogitarist, tot een rechterduimblessure de vingervlugheid bemoeilijkte. Met een plectrum kon Maier niettemin uitstekend doorspelen; in metalbands Dark Fortress en Noneuclid is Maier nog altijd actief als elektrisch gitarist en leverancier van ‘extreme metal vocals’. Tussen optredens door leerde hij het compositievak bij Klaas de Vries in Rotterdam, waar hij in 2001 cum laude afstudeerde. Sindsdien schreef hij voor
studentenorkesten zowel als grote Nederlandse orkesten en ensembles. De metal is bij Maier zelden ver weg, getuige bijvoorbeeld een schurend orgelconcert met pompende finale voor strijkorkest Lundi Bleu en het Orgelpark.
Arabische wortels Na een optreden bij tv-programma Vrije Geluiden van Maier en klassiek gitarist Izhar Elias zei presentator Melchior Huurdeman: “jullie moeten eens sámen iets doen.” Dus toen de ZaterdagMatinee Elias benaderde voor een optreden, was het plan voor een dubbelconcert snel gemaakt. Elias zal aanvankelijk de boventoon voeren, met virtuoze versieringen die door de elektrische gitaar worden geschaduwd. Maar naarmate dynamiek en geluiddichtheid toenemen, treden elektrische gitaar en orkest steeds meer op de voorgrond. De enorme climax op tweederde speelt een sleutelrol. Maier: “Symfonisch, metal en flamenco: al die genres worden gekenmerkt door een gepassioneerd betoog dat bijna onvermijdelijk naar een hoogtepunt werkt. In de extremen raken ze elkaar.” Een andere overeenkomst is de Arabische muziekgeschiedenis, die volgens Maier aan elk van deze stijlen
“Schaduwen zijn krachtige, verraderlijke dingen. Ze hebben geen substantie, maar verwringen de vormen die hen voortbrachten. Ze dansen met hen. Ze zijn niets, maar lijken groter, waarachtiger, mooier en vreeswekkender dan het echte object.” 5
voorafgaat. “Elk westers instrument, met uitzondering van de piano, is afkomstig van Arabische voorgangers. Het symfonieorkest heeft dus Arabische wortels. En de flamenco ontstond in het door Moren bestuurde Spanje.” Dus zullen verwijzingen naar Arabische muziek niet ontbreken, en wellicht als ‘waarheidsgetrouwer’ overkomen dan de Turkse muziek van Mozart. Schattenspiel voegt bovendien aan die lange instrumentgeschiedenis een nieuw hoofdstukje toe. Maier bespeelt namelijk een Moog Guitar, die de vernieuwende eigenschap heeft om tonen langer vast te houden. “Normaliter bestaat het gitaargeluid uit korte noten, maar de firma Moog ontwikkelde een techniek waarbij ik op meerdere snaren tegelijk een lange noot kan vasthouden, als een soort elektrisch orgel. Voor mij is dat, na dertig jaar gitaarspelen, zeer verfrissend. En voor een componist biedt dit eindeloze nieuwe mogelijkheden.”
Intermezzo In minder dan vier minuten weet Oostenrijkse Franz Schmidt een smachtend sfeervol ‘intermezzo’ neer te zetten, dat doet verlangen naar de hele opera Notre Dame (1914) waaruit dit instrumentale tussenspel afkomstig is. Het Intermezzo schreef hij echter ruim vóór de opera; Schmidt liet het werkje samen met Karnavalsmusik in december 1903 in Wenen in première gaan onder de titel Zwischenspiel aus einer unvollständigen romantischen Oper. Pas later vond het als intermezzo een plek in Notre Dame, een opera gebaseerd op Victor
Hugo’s De klokkenluider van de Notre Dame. De Franse situering ten spijt klinkt hier het Wenen door van het fin-de-siècle, en een stadscultuur die melancholisch lijkt terug te verlangen naar de gloriedagen toen Mozart zijn eerste dansjes schreef. Ook hier ontbreken multiculturele invloeden niet: de Oost-Europese verklanking van het door zigeuners opgevoede meisje Esmeralda, een personage uit de opera, is direct herkenbaar.
Weemoedige Humoresken Duister, broeiend, expansief en melancholisch is het beroemde Vioolconcert van Jean Sibelius. Van een heel andere aard lijken diens Zes humoresken voor viool en orkest. De humoresken, uitgegeven in twee groepen (opus 87 en 89), schreef Sibelius als onderdeel van een reeks commercieel aantrekkelijke opdrachten om de economisch zware nasleep van de Eerste Wereldoorlog te boven te komen. Weliswaar kon niet elk van die bescheiden composities, zoals een mars en een suite, zich meten met de kwaliteit van Sibelius’ grootschalige
6
symfonieën. Maar de Humoresken staan ten onrechte in de schaduw van het Vioolconcert, en bevatten meer weemoed dan de titel doet vermoeden. Er zijn sporen van de groot-symfonische componist terug te vinden in deze miniaturen. De tweede humoreske, bijvoorbeeld, bevat eenzelfde rusteloze onderstroom die in de symfonieën vaak uitmondt in kolkende rivieren. Of neem de tedere opening vol dubbelgrepen van nummer vier: soms lijkt de violist op andere, meer capricieuze gedachten te komen, maar telkens trekt het orkest hem terug in een donzige dromenwereld. En ook in de Humoresken wordt, zoals bijna deze hele middag, gedanst: nummer drie heeft de aanduiding ‘alla gavotte’, al geeft Sibelius met gedempte strijkers en een virtuoos zigeunereske vioolsolo een eigenzinnige draai aan de barokke hofdans.
Nikolaj Roerich: Polovtser meisjes en krijger, toneelschets voor Borodins opera, 1943
mend noemt hij Vorst Igor een “stomende borsjtsj van haremmeisjes, kerkklokken, hoog nationalisme en basso profundo” en vermoedt een ideologisch geladen plot. Het verhaal draait rond de Russische Vorst Igor die ten strijde trekt tegen de Polovtsen, een Tataarse nomadische stam. Igor wordt prompt gevangen genomen door de chan, terwijl zijn zoon Vladimir valt voor de chans dochter Kontsjakovna. Eenmaal terug uit gevangenschap accepteert Igor het Trotse Rus huwelijk alleen wanneer Kontsjakovna Net als het Oostenrijk van Mozart zag ook het Rusland van Alexander Borodin zich tot het christendom bekeert. Zo aanvaardt ze de superioriteit van de een exotische tegenstander in de Russische beschaving ten opzichte van Turken. En niet alleen in de Turken: in het barbaarse achterland. de negentiende eeuw was Rusland De beroemde Polovetser dansen uit de onder tsaar Alexander II druk bezig de machtsinvloed in heel Centraal-Azië uit tweede akte, vanmiddag los uitgevoerd, zijn een knap staaltje oriëntalistische te breiden. In dat licht bezien kan de opera Vorst Igor, waar componist/chemi- muziek. Chromatische guirlandes, cus Borodin achttien jaar parttime aan zwoele timbres en opzwepende volkse ritmiek: het is duidelijk hoe sensueel werkte maar die hij nooit wist te de slavinnen zijn waarmee de chan hier voltooien, gezien worden als een zeer prins Igor probeert om te kopen. Maar nationalistisch werk dat aan die tsaristische campagne muzikale goedkeuring Igor is een trotse Rus, en buigt niet. verleende. Dat is althans de stelling van Floris Don musicoloog Richard Taruskin. Vlam-
7 Jean Sibelius
SII
6
53e seizoen 26 april 2014
uitvoerenden Hans Graf
CHRISTIAN STEINER
8
9
MARCO BORGGREVE
De Oostenrijkse dirigent Hans Graf was chef-dirigent van het Houston Sym phony (2001-2013; nu ‘conductor laureate’), en daarvoor bij het Calgery Philharmonic, het Orchestre Nationale Bordeaux Aquitaine en het Mozarteum orchester Salzburg. Hij stond en staat voor alle grote Noord-Amerikaanse orkesten, waaronder het Cleveland Orchestra, het Philadelphia Orchestra, het New York Philharmonic en het Los Angeles Philharmonic. Meerdere keren leidde hij het Houston Symphony in Carnegie Hall (New York). In Europa dirigeerde Hans Graf onder andere de Wiener Philharmoniker en het London Philharmonic, het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het Gewandhausorchester in Leipzig en het Budapest Festival Orchestra. In juni 2012 leidde hij zijn orkest uit Houston in Moskou, met Bruckners Negende symfonie, de Russische première van de Doctor Atomic Symphony en Sjostakovitsj’ Elfde symfonie. Vorige zomer bracht hij tijdens de Salzburger Festspiele een nieuw werk van zijn landgenoot Gerhard Wimberger in première met het Mozarteum orchester, en dirigeerde een opvallende multi-media/tv-productie van Mozarts Die Entführung aus dem Serail met Camerata Salzburg.
Als ervaren operadirigent – hij leidde in 1981 voor de eerste maal de Wiener Staatsoper – werd Hans Graf gevraagd door de operahuizen van onder andere Berlijn, München, Parijs en Rome, waarbij hij dikwijls nieuwe werken in première bracht. Op cd legde hij de complete symfonieën van Mozart en Schubert vast, Zemlinsky’s opera Es war einmal en het complete orkestwerk van Henri Dutilleux, en verder onder meer De houten prins van Bartók, Mahlers Lied von der Erde en de werken van Hindemith voor altviool en orkest (met Tabea Zimmermann). Hans Graf werd in Linz geboren, en studeerde viool, piano en directie
(onder andere bij Franca Ferrara, Sergeu Celibidache en Arvid Jansons). De Franse overheid benoemde hem tot Chevalier de l’Ordre de la Legion d’Honneur, en Oostenrijk verleende hem het Goldenes Ehrenzeichen für Verdienste um die Republik Österreich. Sinds oktober 2013 bekleedt Hans Graf de post van professor orkestdirectie aan de Universität Mozarteum in Salzburg. Eerder in de Matinee: Ligeti Clocks and Clouds, Ravel L’Enfant et les sortilèges & Debussy Nocturnes (2007), Berg Vioolconcert & Sjostakovitsj Tiende symfonie (2009), Debussy Prélude à l’Après-midid’un faune, De Vries Wake & Ravel Daphnis et Chloé (2009), Rihm Quo me rapis, Rihm Vers une symphonie fleuve VI (NP) & Schumann Manfred (2012), Ketting Ada- gitaar uit 1812 (waarvan de aanschaf gio, Mahler Lieder eines fahrenden Gesel- mede mogelijk werd gemaakt door het len & Zemlinsky Die Seejungfrau (2013) Prins Bernhard Cultuurfonds). Elias werkt regelmatig samen met componisten, choreografen, filmmakers en Izhar Elias theaterregisseurs en onderneemt De gitarist Izhar Elias (Amsterdam, internationale tournees met het Ensem1977) verdiept zich in de historische uitvoeringspraktijk (Barok en de vroege ble Cordevento, dat zich vooral richt op repertoire uit de zeventiende eeuw. negentiende eeuw), speelt kamermuIzhar Elias (1977) kreeg vanaf zijn ziek, maar ook hedendaags repertoire, dikwijls met multi-media-elementen. In zevende jaar gitaarles, studeerde aan de 2011 ontving hij, als eerste gitarist ooit, conservatoria van Groningen en Den de Nederlandse Muziekprijs, de hoogste Haag, bij het Groningen Guitar Duo en bij Zoran Dukic´, en aan de Accademia staatsonderscheiding voor musici in di Studi Superiori l’Ottocento bij Carlo ons land. Op de recent uitgebrachte cd Barone in Italië (uitvoeringspraktijk ‘Adelaide, Beethoven and the guitar’ brengt hij negentiende-eeuwse arrange- negentiende-eeuwse muziek). Van William Carter, Adrián Rodriguez van menten van werken van Beethoven. In der Spoel en Lex Eisenhardt kreeg hij 2009 bracht hij de eerste opname uit van vroeg-negentiende-eeuwse arrange- lessen barokgitaar. Van de violist Kees menten van Rossini’s opera Semiramide, Hendrikse kreeg hij interpretatielessen. www.izharelias.com gespeeld op zijn unieke Guadagnini-
Florian Magnus Maier
10
Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) bezet een prominente plaats in het Nederlandse muziekleven. Door een onuitputtelijk streven naar de hoogste artistieke kwaliteit en een uitgebalanceerde programmering groeide het momenteel honderd musici sterke orkest uit tot een van de beste orkesten van Nederland. Het orkest werd in 1945 opgericht door Albert van Raalte en werd nadien geleid door achtereenvolgens Paul van Kempen, Bernard Haitink, Jean Fournet, Willem van Otterloo, Hans Vonk, Sergiu Comissiona, Edo de Waart en Jaap van Zweden. In 2012 werd Markus Stenz aangesteld als chef-dirigent. De Amerikaanse dirigent James Gaffigan is vaste gastdirigent sinds het seizoen 2011-2012. Met ingang van augustus 2013 maakt het RFO deel uit van de Stichting Omroep Muziek, samen met het Groot Omroepkoor en samenwerking met Benjamin Schmid en Janine Jansen maakte hij in datzelfde de productie-afdeling van de concert jaar de cd ‘24 Capriccios for violin from series van Radio 4 (NTR, Avro en Tros). Het RFO werkte samen met befaamde the Netherlands’. Als lid van het Ruysgastdirigenten als Leopold Stokowski, dael Kwartet maakte hij cd’s ls ‘First Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Riccar Steps’ en ‘Russian Generations I, II en III’ met alle strijkkwartetten van Prokof- do Muti, Kurt Masur, Charles Dutoit, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, jev en Tsjaikovski. Met het Ensemble Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, Cameleon verscheen in 2011 de cd ‘Young Hearts on Fire’ (jeugdwerken van Vladimir Jurowsky en Valery Gergiev. Korngold en Mendelssohn). Hiernaast is Het RFO levert belangrijke bijdragen aan de NTR ZaterdagMatinee en Het Joris van Rijn artistiek organisator van Zondagochtend Concert in het Amsterhet Linari Classic festival della Musica damse Concertgebouw, en aan De Classica in Toscane, Italië. In 2012 Vrijdag van Vredenburg te Utrecht. Het speelde hij in De Vrijdag van Vredenburg het Vioolconcert van Stravinsky met RFO excelleert in bijzonder geprogrammeerde symfonische concerten en het Radio Filharmonisch Orkest waar concertante opera-uitvoeringen, waarhij sinds 2002 concertmeester is. IVAR PEL
De in München geboren Florian Magnus Maier studeerde compositie bij Klaas de Vries (Rotterdams Conservatorium; cum laude afgesloten in 2001), en aan hetzelfde instituut flamencogitaar bij Paco Peña. Sindsdien heeft Maier met veel Nederlandse en internationale topensembles, orkesten en solisten samengewerkt. Zijn oeuvre omvat symfonische muziek, ensemble- en kamermuziek, solostukken, werk met elektronica, muziek voor dans, film, theater en bands, en wordt wereldwijd uitgevoerd. Zijn werk won verschillende prijzen of nominaties (Gaudeamusprijs, Musica Nova, Matthijs Vermeulen Aanmoedigingsprijs en de Prijs voor compositie van het Rotterdams Conservatorium). Van het Tanglewood Music Center in Massachusetts ontving hij twee beurzen en de Paul Jacobs Memorial Award. Voor Operator (geschreven voor de Radio Kamer Filharmonie) ontvingen hij en dichteres Saskia de Jong 2010 een aanbeveling van het UNESCO International Rostrum of Composers. Behalve als componist treed Maier ook op als solist met onder andere het Metropole Orkest, het Orchester des 13. Tons, het ASKO!Schönberg, het Nieuw Ensemble, het Doelen Ensemble en Orkest De Volharding, en is hij als gitarist, componist en zanger verbonden aan de extreme metalbands Noneucliden Dark Fortress. Als arrangeur werkte hij onder andere voor Devin Townsend en Paradise Lost. Hij is grondlegger van het internationale
virtuozenensemble The Hungry Gods en lid van het multidisciplinaire kunstenaarscollectief Quantum Ether. Maier woont en werkt in Rotterdam. www.florianmagnusmaier.com
Joris van Rijn Joris van Rijn studeerde viool bij Els Krieg aan het Zwolsch Conservatorium, Jaring Walta aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en, als Fullbrightstudent, aan de Juilliard School in New York bij Glenn Dicterow, concertmeester van de New York Philharmonic Orchestra, en Robert Mann (Juilliard Quartet). In 1999 won hij de tweede prijs (en de AEX-prijs voor de intrepretatie van de verplichte hedendaagse compositie). In
11
bij het regelmatig eerste uitvoeringen in Nederland en wereldpremières betreft. Naast de concerten in de omroepseries was het RFO onder andere te horen op het Festival Musica 2008 en tijdens de BBC Proms 2011 in de Royal Albert Hall. Het Radio Filharmonisch Orkest heeft een indrukwekkende plaat- en cd-catalogus opgebouwd. Op verschillende labels verschenen vanaf de jaren ’70 legendarische grammofoonplaten met dirigenten als Leopold Stokowski en Antal Doráti. Onder leiding van Jean Fournet werd een serie cd’s gerealiseerd met Frans repertoire. Opnamen van de complete symfonieën van Mahler onder leiding van Edo de Waart verschenen op cd, alsook een unieke Wagner-box en de
complete orkestwerken van Rachmaninov. Cd’s met werken van hedendaagse componisten als Jonathan Harvey, Klas Torstensson en Jan van Vlijmen werden onderscheiden met prijzen en eervolle vermeldingen. Met dirigent Mark Wigglesworth werden de symfonieën van Sjostakovitsj op cd vastgelegd, en onder leiding van Jaap van Zweden verscheen een Bruckner-cyclus. De live-registratie van Wagners Parsifal, in de NTR ZaterdagMatinee onder leiding van Van Zweden, werd onderscheiden met de Edison Klassiek 2012 in de categorie Opera. www.radiofilharmonischorkest.nl volg het Radio Filharmonisch Orkest op twitter (@radiofilhorkest) en facebook
Radio Filharmonisch Orkest BESCHERMHEER
EERSTE VIOOL
CELLO
HOORN
Bernard Haitink
Nadia Wijzenbeek Fred Gaasterland Roswitha Devrient Maria Escarabajal Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Julija Hartig Kerstin Kendler Anna Korpalska Pamela Kubik Leonie Mensink Pieter Vel Ruud Wagemakers Theo Ploeger
Michael Müller Anton Istomin Harm Bakker Winnyfred Beldman Mirjam Bosma Crit Coenegracht Anneke Janssen Arjen Uittenbogaard
Annelies van Nuffelen Fréderick Franssen Laurens Otto Rebecca Grannetia
CHEF-DIRIGENT
Markus Stenz HONORARY CHIEF CONDUCTOR
Jaap van Zweden ERE-DIRIGENT
Edo de Waart VASTE GASTDIRIGENT
James Gaffigan ASSISTENT-DIRIGENT
Karel Deseure
CONTRABAS
Rien Wisse Wilmar de Visser Walter van Egeraat Annika Hope Stephan Wienjus Marijn van Prooijen
TWEEDE VIOOL
Andrea van Harmelen Sarah Loerkens Ian van den Berk Esther de Bruijn Michiel Eekhof Wouter Groesz Annemarie van Helderen Esther Kövy Guido Muller Renate van Riel Alexander van den Tol Robbert Honorits
12
Hans van Loenen Jacco Groenendijk Raymond Rook Hans Verheij TROMBONE
Jaume Gavilan Agullo Victor Belmonte Albert Brandt Attema TUBA
FLUIT
Bernard Beniers
Ingrid Geerlings Ellen Alberts Maike Grobbenhaar
PAUKEN
HOBO
SLAGWERK
Hans Wolters Yvonne Wolters Gerard van Andel
Hans Zonderop Mark Haeldermans Vincent Cox Esther Doornink Juri Kuefner (drums) René Oussoren Greg Smith (drums)
KLARINET
Arjan Woudenberg Esther Misbeek Sergio Hamerslag
ALTVIOOL
Francien Schatborn Frank Brakkee Igor Bobylev Sabine Duch Annemijn den Herder Erik Krosenbrink Robert Meulendijk Lotte de Vries Ewa Wagner Leon van den Berg
TROMPET
Paul Jussen
HARP FAGOT
Jos Lammerse Birgit Strahl Desirée van Vliet
Ellen Versney Veronique Serpenti
13
zaterdag 10 mei april 2014, 13.00 uur ! Concertgebouw Amsterdam
LEONARDO VINCI: OPERASTER NAAST VIVALDI EN HÄNDEL Concerto Köln Diego Fasolis dirigent Artaserse Vince Yi countertenor Mandane Max Emanuel Cencic counter tenor Arbace Franco Fagioli countertenor Artabano Daniel Behle tenor Semira Valer Barna-Sabadus countertenor Megabise Yuriy Mynenko countertenor Vinci Artaserse, dramma per musica nederlandse première
Dankzij de explosieve belangstelling voor opera’s uit de barok zijn sinds kort ook de spots gericht op de grandioze Napolitaan Leonardo Vinci (1696?-1730). De componist, geboren in Calabrië en opgeleid in Napels, werd een grote operaster. Zijn werken kunnen goed staan naast die van Vivaldi en Händel. Aan zijn carrière kwam – naar verluidt – een vroegtijdig eind door een mysterieuze vergiftiging (na een amoureuze escapade met een adellijke dame). Vinci’s Artaserse, de opera die Concerto Köln naar Amsterdam brengt, geldt als een van zijn beste werken. Dat is te danken aan het ijzersterke libretto van Metastasio en de plastische en hoogst expressieve muziek van Vinci. Vijf countertenors – onder wie Max Emanuel Cencic – en slechts één tenor brengen het beroemde verhaal over de moord op de Perzische koning Darius en de spannende intriges rond zijn zoon en opvolger Artaxerxes (Artaserse). Een zinderende mix van liefde en politiek, die uitloopt op een gelukkig einde.
VERRASSENDE VERBINDINGEN
Symfonisch II
in 2014-2015
Een monument voor J.S.B.
OM
4 okt
NDR Sinfonieorchester o.l.v. Thomas Hengelbrock; Arabella Steinbacher viool Bach Vierde orkestsuite BWV1069 Berg Vioolconcert Brahms Vierde symfonie
Sonoor koper
6 dec
Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Dennis Russell Davies; Stefan Dohr hoorn Wagner Ouverture Tannhäuser Rihm Hoornconcert nederlandse première Prokofjev Zesde symfonie
Also sprach Zarathustra
6
BESTEL ALLE VANDAA EN G MET 1 0% KORTIN G MET D E FLYER D IE U NA DIT CON CER ONTVAN T GT
Oorlog en schoonheid
28 feb
Polyphony & Britten Sinfonia o.l.v. Stephen Layton Sjostakovitsj Kammersinfonie opus 110a Pärt Berliner Messe Haydn Missa in angustiis ‘Nelson’
Op fundamenten van de traditie 11 apr Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Jaap van Zweden Matthias Goerne, bariton Larcher nieuw werk opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee, gewandhausorchester leipzig en national symphony orchestra washington wereldpremière Schubert Negende symfonie ‘Grote’
31 jan
Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. François-Xavier Roth; Alexander Gavrylyuk piano Mantovani Schlemihl opdrachtwerk teatro alla scala di milano, ntr zaterdagmatinee, orchestre de paris en bozar brussel - nederlandse première Grieg Pianoconcert Strauss Also sprach Zarathustra
oude muziek 2013-2014
14
15
vrijdag 23 mei 2014, 20.15 uur Vredenburg Leidsche Rijn Utrecht
CARMEN EN DE LEGENDARISCHE LEMMINKAÏNEN Radio Filharmonisch Orkest Pietari Inkinen dirigent Barnabas Kelemen viool Keuris Sinfonia Saint-Saëns Introduction et rondo capriccioso Bizet/Waxman Carmen Fantasy Sibelius Lemminkaïnen Suite
VOLGEND SEIZOEN TERUG NAAR VREDENBURG! Na zeven jaren keert De Vrijdag van Vredenburg volgend seizoen eindelijk terug naar de zaal waar het allemaal begon: de ‘oude’ Grote Zaal in het nieuwe TivoliVredenburg. Op radio4.nl/vrijdagvanvredenburg vindt u het complete programma.
16
