TUGAS AKHIR
KAJIAN QUANTITY SURVEYOR PADA TAHAP PRE CONTRACT DAN POST CONTRACT STUDI KASUS PROYEK AD-PREMIER OFFICE – JAKARTA
Diajukan sebagai syarat untuk meraih gelar Sarjana Teknik Strata 1 (S-1)
Disusun oleh : NAMA : AGUS SUSANTO NIM : 41113120030
PROGRAM STUDI TEKNIK SIPIL FAKULTAS TEKNIK PROGRAM STUDI TEKNIK SIPIL, TERAKREDITASI A NOMOR : 241/SK/BAN-PT/AK-XVI/S/XII/2013 2015
http://digilib.mercubuana.ac.id/
http://digilib.mercubuana.ac.id/
http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR ISI
DAFTAR ISI
Halaman Judul ..................................................................................................... i Lembar Pengesahan ............................................................................................. ii Lembar Pernyataan .............................................................................................. iii Abstrak ................................................................................................................. iv Motto .................................................................................................................... v Kata Pengantar ..................................................................................................... vi Daftar Isi .............................................................................................................. vii Daftar Gambar ...................................................................................................... xii Daftar Tabel ......................................................................................................... xiii
BAB I
PENDAHULUAN …………………………………………………..I-1
1.1. Latar Belakang ............................................................................................. I-1 1.2. Tujuan Penulisan ........................................................................................... I-2 1.3. Identifikasi dan Rumusan Masalah .............................................................. I-3 1.4. Batasan Masalah ........................................................................................... I-3 1.5. Sistematika Penulisan ................................................................................... I-5
BAB II TINJAUAN PUSTAKA …………………………………………. II-1 2.1. Dasar-Dasar Managemen Proyek.................................................................. II-1 2.1.1
Pengertian Managemen .................................................................... II-1
2.1.2
Pengertian Proyek ............................................................................ II-2
vii http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR ISI 2.1.3
Tahap Proyek Konstruksi ................................................................. II-3
2.2. Jenis-Jenis Kontrak Konstruksi .................................................................... II-5 2.2.1 Kontrak Lump Sum .............................................................................. II-5 2.2.2 Kontrak Harga Satuan ......................................................................... II-6 2.2.3 Kontrak Sistem Gabungan ................................................................... II-6 2.2.4 Kontrak Sistem Presentasi ................................................................... II-6
2.3. Quantity Surveyor (QS) ................................................................................ II-7 2.3.1 Sejarah Quantity Surveyor (QS) .......................................................... II-7 2.3.2 Pengertian Quantity Surveyor (QS) ..................................................... II-7 2.3.3 Lingkup Jasa Quantity Surveyor (QS) ................................................. II-8 2.3.4 Peran Quantity Surveyor (QS) ............................................................. II-7 2.3.5 Ilmu Quantity Surveyor (QS) ............................................................... II-7
2.4. Pengertian Pre Contract dan Post Contract dalam Quantity Surveyor (QS) II-11 2.5. Istilah-istilah dalam Pelaksanaan Pre Contract dan Post Contract pada Quantity Surveyor (QS) ................................................................................ II-11 2.5.1 Pemberi Tugas (Owner) ...................................................................... II-11 2.5.2 Managemen Konstruksi ....................................................................... II-11 2.5.3 Konsultan Perencana Arsitektur .......................................................... II-12 2.5.4 Konsultan Perencana Struktur ............................................................. II-12 2.5.5 Konsultan Perencana Mekanikal Elektrikal ........................................ II-12 2.5.6 Konsultan Quantity Surveyor (QS) ...................................................... II-12
viii http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR ISI 2.5.7 Konsultan Khusus ................................................................................ II-13 2.5.8 Panitia Tender ...................................................................................... II-13 2.5.9 Peserta Tender
............................................................................... II-13
2.5.10 Proses Tender .................................................................................... II-14 2.5.11 Pemborong ......................................................................................... II-16 2.5.12 Wakil ................................................................................................. II-16 2.5.13 Pekerja ............................................................................................... II-16 2.5.14 Dokumen Tender ............................................................................... II-16 2.5.15 Bill of Quantity (BQ) ......................................................................... II-17 2.5.16 Rencana Kerja dan syarat-Syarat (RKS) ........................................... II-17 2.5.17 Kontrak ............................................................................................. II-17 2.5.18 Harga Kontrak .................................................................................. II-17 2.5.19 Gambar-Gambar .............................................................................. II-17 2.5.20 NSC (Nominated Sub Contractor) .................................................... II-18 2.5.21 Pembayaran (Payment) ..................................................................... II-19 2.5.22 Variation Order ................................................................................ II-19 2.5.23 Addendume ....................................................................................... II-19 2.5.24 Berita Acara ...................................................................................... II-20 2.5.25 Final Account .................................................................................... II-20
BAB III METODE PENELITIAN ..……………………………………….. III-1 3.1. Data Umum Proyek ...................................................................................... III-1 3.2. Jenis Data ...................................................................................................... III-2 3.3. Jenis Penelitian .............................................................................................. III-2
ix http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR ISI 3.4. Sumber Data .................................................................................................. III-2 3.5. Proses pengolahan Data ................................................................................ III-2
BAB IV DATA DAN ANALISA................…..…………………………….. IV-1 4.1. Tahap Pelaksanaan Pre Contract dan Post Contract pada Quantity Surveyor ............................................................................................................... IV-1 4.1.1 Tahap Pelaksaan Pre Contract .......................................................... IV-1 4.1.1.1 Desain .......................................................................................... IV-2 4.1.1.2 Dokumen Tender ......................................................................... IV-2 4.1.1.3 Bill of Quantity (BQ) ................................................................... IV-3 4.1.1.4 Urutan Keberlakuan Dokumen Tender ....................................... IV-3 4.1.1.5 Aanwijzing .................................................................................. IV-4 4.1.1.6 Tata Cara Pemasukan Penawaran ................................................ IV-5 4.1.1.7 Evaluasi ....................................................................................... IV-8 4.1.1.8 Klarifikasi dan Negosiasi ............................................................ IV-8 4.1.1.9 Jadwal Pre Contract Proyek AD-Premier Office ........................ IV-2 4.1.2 Tahap Pelaksaan Post Contract ......................................................... IV-10 4.1.2.1 SPK (Surat Perintah Kerja) ......................................................... IV-11 4.1.2.2 Dokumen Kontrak ....................................................................... IV-13 4.1.2.3 Proses Konstruksi ........................................................................ IV-15 4.1.2.4 Berita Acara Serah Terima I (BAST I)........................................ IV-22 4.1.2.5 Final Account .............................................................................. IV-22 4.1.2.6 Berita Acara Serah Terima II (BAST II) ..................................... IV-23 4.2 Standart Methode of Mesurement ................................................................... IV-23
x http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR ISI 4.3 Pricing Notes .................................................................................................. IV-29 4.4 Pembuatan Estimasi Biaya .............................................................................. IV-31 4.4.1 Perhitungan Estimasi Biaya ................................................................ IV-31 4.4.2 Perhitungan Luas Gross Bangunan .................................................... IV-31 4.4.3 Perhitungan Volume Estimasi Biaya .................................................. IV-32 4.5 Pembuatan Bill of Quantyties (BQ)................................................................. IV-39 4.5.1 Perhitungan Estimasi Biaya ................................................................ IV-39 4.5.2 Rekapitulasi Bill of Quantyties (BQ) .................................................. IV-40 4.6 Analisis Estimasi Biaya dan Bill of Quantyties (BQ) ..................................... IV-51 4.6.1 Analisis dari Segi Quantity (Volume) ............................................... IV-51
BAB V PENUTUP……………………………….…………………………….. V-1 5.1 Kesimpulan ...................................................................................................... V-1 5.2 Saran ................................................................................................................ V-2 DAFTAR PUSTAKA LAMPIRAN LEMBAR ASISTENSI
xi http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR GAMBAR
DAFTAR GAMBAR
Gambar 1.1 Formulasi Permasalahan pada Pre Contract.................................... II-6 Gambar 2.1 Siklus Hidup Proyek Konstruksi ...................................................... II-3 Gambar 2.2 Ilmu Dasar QS................................................................................ II-10 Gambar 2.3 Hubungan Kerja Pemberi Tugas, Konsultan dan Kontraktor ........ II-13 Gambar 3.1 Bagan Alir Penelitian ......................................................................III-4 Gambar 4.1 Bagan Alir tahap Pelaksanaan Pre Contract ................................. IV-1 Gambar 4.2 Bagan Alir tahap Pelaksanaan Post Contract ............................. IV-10 Gambar 4.3 Standart Operation Procedure Progress Payment ........................ IV-16 Gambar 4.4 Standart Operation Procedure Pekerjaan Tambah Kurang (VO) . IV-21
xii http://digilib.mercubuana.ac.id/
DAFTAR TABEL
DAFTAR TABEL
Tabel IV.1 Perhitungan Luas Gross Bangunan ............................................... IV-31 Tabel IV.2 Penggunaan Rasio Struktur Estimasi Biaya .................................. IV-33 Tabel IV.3 Rekapitulasi Volume Estimasi Biaya ............................................ IV-34 Tabel IV.4 Analisa Harga Pekerjaan Struktur ................................................. IV-36 Tabel IV.5 Rekapitulasi Estimasi Biaya (Preliminary Estimate) .................... IV-38 Tabel IV-6 Rekapitulasi Perbandingan antara Estimasi Biaya dengan Bill of Quantyties (BQ) ............................................................................................... IV-51
xiii http://digilib.mercubuana.ac.id/