Preek LEG 8 augustus 2004
Trots of nederigheid De keus is aan ons; de gevolgen ook! Lukas 18:14 b Want een ieder, die zichzelf verhoogt, zal vernederd worden, doch wie zichzelf vernedert, zal verhoogd worden. Vanochtend wil ik ingaan op een heel belangrijk, maar weinig aan bod komend onderwerp in onderwijs en prediking: Trots en nederigheid Ik preek tegen iedereen, maar ook vooral tegen mezelf. God heeft me dingen over mezelf getoond waar ik nog lang niet mee klaar ben. En ik heb dingen over dit onderwerp geleerd en ontdekt, waar jullie waarschijnlijk allemaal baat bij kunnen hebben. Niet omdat ik zo fantastisch ben, maar omdat het zo’n invloedrijk onderwerp is. Als je denkt dat dit onderwerp niet meer voor jou is, ben je waarschijnlijk misleid en door trots verblind. Trots is immers de schepping binnengedrongen toen Eva en Adam gehoor gaven aan de leugenachtige verleiding van satan. Zie daarom toe hoe je hoort! Alleen God weet hoeveel trots er nog in jou/u en mij zit. Naast de erfzonde in ons vlees is er ook extra voeding voor de trots in ons vanuit onze cultuur (Nederlandse eigenwijsheid, humanisme) en verkeerde rolmodellen. Het is vanochtend geen complete studie met alle argumenten en oplossingen die ik jullie geef, daarvoor is het onderwerp te groot. Het gaat me om het geven van een (hopelijk) scherper inzicht in het onderwerp en een frisse (her)start bij het aanpakken ervan. Niet persé een leuk leerproces maar wel waardevol, voor jezelf, je (naaste) omgeving, je kerk en de wereld om je heen. Mijn vrouw was en is erg blij met de lessen die ik aan het leren ben op dit gebied. En boven alles verheugt het God. Want het is naar Zijn wil en we gaan meer op zijn Zoon lijken. Wat is trots? Trots: hoogmoed, opgeblazenheid, verwaandheid, jezelf verheffen, in rook gehuld zijn, opschepperig, hovaardig, zelfoverschatting, arrogantie, minachting Het stinkt, het is een heel smerig, heel geniepig en vaak wijsvertakt gif in je systeem, je denk- en gevoelswereld, je houding, je gewoontes, en het uit zich overal: thuis, op je werk, in het verkeer, in de kerk, etc. Hoogmoed blijkt uit wat je doet, hoe je kijkt, wat je zegt (en hoe), hoe je luistert en hoe je denkt. Het zit in je hart en verontreinigt je dus. Het is verwerpelijk, niet te tolereren en te waarderen zoals in tal van culturen gewoon is (Indianen (volgens de jongensboeken en overleveringen), Midden oosten (eerwraak), Verre oosten (voorkom vooral gezichtverlies), maar ook Nederland (“15 miljoen mensen”) Wandelen in trots = geloven in leugens over jezelf, leven in een illusie, een fantasiewereld, toegeven aan de leugens van de duivel Jesaja 10:15a Zal een bijl zich beroemen tegen hem die ermee hakt? Zal een zaag pochen tegen hem die ze hanteert?
1
Ezechiel 31:14 opdat geen boom aan het water meer trots is op zijn hoogte of zijn top tot in de wolken steke, en opdat deze waterdrinkers in hun trots zich niet verbeelden in eigen kracht te kunnen staan. De Waarheid is dat we zonder Jezus kunnen we niets doen (Joh. 15:5). Alles wat we zijn en hebben komt immers van God. Als je dat anders ziet, ben je – volgens de bijbel - misleid en geloof je een leugen. Je gelooft iets te zijn, dat je niet bent. Als het goed is, is het God; als het niet goed is, ben je het zelf! Ook: Daarom zegt de bijbel in Romeinen 12:3b: Beoordeel uzelf eerlijk en denk niet te hoog van uzelf (maar ook niet te laag) Trots is ook: Op jezelf gericht zijn in plaats van op God en op anderen (staat dus ook het grote gebod in de weg)
Waarom is trots een belangrijk onderwerp? 1. Gods mening Spreuken 8:13 De vreze des Heren is het kwade te haten; hoogmoed en trots en boze wandel en een mond vol draaierijen haat ik (3 van de 4 onderdelen!) Spreuken 16:5 Iedere hooghartige is de Here een gruwel; voorwaar, hij blijft niet ongestraft. Psalmen 101:5 Wie zijn naaste heimelijk lastert, die zal ik verdelgen; wie hoog van ogen en trots van hart is, die duld ik niet. Ook: Spreuken 6:16,17 Deze zes dingen haat de Here, ja, zeven zijn Hem een hartgrondige gruwel: hoogmoedige ogen Amos 6:8 De Here Here heeft gezworen bij Zichzelf, luidt het woord van de Here, de God der heerscharen: Ik verafschuw de hoogmoed van Jakob Spreuken 16:19 Het is beter nederig van geest te zijn met de armen, dan buit te delen met de hovaardigen.
2. Het vloek van trots Je kunt je positie of verworvenheden erdoor kwijtraken en je gevoeligheid vor de Heilige Geest verliezen (Daniel 5: 20 Maar toen zijn hart zich verhief en zijn geest zich verhardde, zodat hij overmoedig werd, is hij van zijn koninklijke troon gestoten, en heeft men de eer van hem weggenomen) Spreuken 16:18 Hovaardij gaat vooraf aan het verderf, en hoogmoed komt vóór de val. Zie ook: Spreuken 15:25 Het huis der hoogmoedigen breekt de Here af, maar Hij maakt de grenspaal der weduwe vast; Jesaja 2:11-12 De hoogmoedige ogen der mensen worden vernederd en de trots der mannen wordt neergebogen en de Here alleen is te dien dage verheven. Want er is een dag van de Here der heerscharen tegen al wat hoogmoedig is en trots en tegen al wat zich verheft, opdat het vernederd worde; Maleachi 4:1 Want zie, de dag komt, brandend als een oven! Dan zullen alle overmoedigen en allen die goddeloosheid bedrijven, zijn als stoppels, en de dag die
2
komt, zal hen in brand steken (zegt de Here der heerscharen) welke hun wortel noch tak zal overlaten.
3. De zegen van nederigheid Spreuken 22:4 Het loon van ootmoed (vreze des Heren) is rijkdom, eer en leven. Job 22:29 Wanneer men vernedert, zegt gij: Omhoog! en wie de ogen neerslaat, die helpt Hij. Jakobus 4:6b God wederstaat de hoogmoedigen, maar de nederigen geeft Hij genade. 1 Petrus 5:6 Vernedert u dan onder de machtige hand Gods, opdat Hij u verhoge te zijner tijd. Zie ook: Psalmen 149:4 Want de Here heeft een welbehagen in zijn volk, Hij kroont de ootmoedigen met heil. Spreuken 18:12 Voor de val is het hart van de mens hoogmoedig, maar ootmoed gaat vooraf aan de eer. Spreuken 29:23 Eens mensen hoogmoed vernedert hem, maar een nederige van geest zal eer ontvangen. Kennis maakt opgeblazen,maar nederigheid leidt tot wijsheid (Spreuken 11:2).
4. Gebruikt en gezegend worden door God Wie werden er uitzonderlijk door God gebruikt? In het OT Mozes, waarvan geschreven wordt dat er op aarde niemand nederiger was dan hij (Numeri 12:3). In het NT Jezus (Matth.11:28 Ik ben nederig van hart) en Paulus (“Ik ben de minste der apostelen” en Handeling 20:19 “Ik diende de Heer met grote nederigheid”) Als we meer kracht van God willen ervaren, hebben we meer genade nodig van God. Ook: Verder wordt je niet langer beperkt in het niveau waarop God je kan gebruiken of zegenen, als je je vernedert. Wie trots is op zijn huidige positie, niveau, voorspoed, openbaring, zichtbare vrucht, zalving, manifestaties, etc. is, zal door God niet boven dat niveau uitgetild worden. En David, de koning naar Gods hart zegt over zichzelf: ” Here, mijn hart is niet hovaardig, mijn ogen zijn niet trots; ik wandel niet in grootse dingen, noch in dingen die te wonderbaar voor mij zijn (Psalmen 131:1).
Probleem: blindheid! Obadja 1:3 De overmoed van uw hart heeft u misleid 1 Corinthians 4:4 (NIV) Mijn geweten is rein, maar dat maakt me nog niet onschuldig. Het is de Heer die me beoordeelt. Velen herkennen het niet in zichzelf, maar oordelen wel over anderen (balk en splinter) Nogmaals, ook uit eigen ervaring: zeg niet te snel, deze boodschap is niet voor mij. Ook: Trots in onszelf is vaak verborgen achter verblinding en creëert het zelfs! Daarom hebben we soms een spiegel nodig (het Woord van God , een profetisch woord, de openbaring van de Heilige Geest, een mening van een ander).
3
Job 36:9 dan brengt Hij hen hun daden onder het oog en hun overtredingen, omdat zij overmoedig handelen (dat zagen ze zelf blijkbaar niet). Spreuken 16:2 Al iemands wegen zijn rein in zijn ogen, maar de Here toetst de geesten. De duivel was, ondanks al zijn openbaringen van God, zo verblind dat hij dacht aan Hem gelijk te kunnen worden. Trots betekent “in rook hullen”: hoe meer trots, des te meer rook, des te minder zicht Hoge risicogroepen: ?? Jeugd (1 Petrus 5:5 Evenzo gij, jongeren, onderwerpt u aan de oudsten; de overspelige vrouw (Joh. 8:9): de jongeren gingen als laatste weg!) ?? Mannen (Jes 2:11 de trots der mannen wordt neergebogen) ?? Mensen met veel zegening, openbaring, kennis (Spreuken 11:3 nederigheid leidt tot wijsheid, terwijl kennis opgeblazen maakt), positie, succes Voorbeelden: Saul, Salomo, John A. Dowie (hogepriester), William Branham (halo, Elia)
Uitingen van trots, vaak niet als zodanig herkend (zeker niet compleet, vul zelf gerust aan…., vooral principes, niet op incidenten beoordelen!) ?? Snel gekwetst of kwaad worden als je niet wordt behandelt zoals je meent te verdienen of recht op te hebben (aandacht, groet, interesse, kado op feestdag, kinderen op bezoek, etc.). Advies: verwacht niets, wees dankbaar met alles ?? Niet meer gezeglijk of corrigeerbaar zijn (ik weet het zelf wel, niemand begrijpt mij nog of zit op mijn niveau). ?? Indruk op anderen willen maken (met kleding, ander bezit, merken, kennissen, kennis, ervaringen, vakantiebestemmingen, etc.); Eigenlijk is dat nooit acceptabel, God wil altijd alle eer en terecht, je hebt immers alles van God ?? Snel een oordeel over anderen klaar hebben (zij zijn minder ..) ?? Mensen steeds in de rede vallen (je eigen verhaal belangrijker vinden) ?? Meer praten dan luisteren (Jesaja 16:6 Wij hebben gehoord van de trots van Moab, dat zeer trots is, van zijn hoogmoed , zijn trots en zijn overmoed, zijn ijdel gezwets, Psalmen 59:12 Zonde van hun mond is het woord van hun lippen; laten zij daarom in hun hoogmoed gevangen worden, en om de verwensing en de leugen die zij vertellen), vooral veel over jezelf praten (Joh 7: 18 Wie zijn eigen ideeën verkondigt, zoekt zijn eigen eer). Kernvraag: Vertel je iets om de ander te zegenen of om zelf aandacht en waardering te kunnen ontvangen? ?? Je gaat er zelf ook van liegen (Psalmen 40:4 Welzalig de man, die de Here tot zijn vertrouwen heeft gesteld, die zich niet wendt tot de hovaardigen (trotsen), noch tot hen die naar leugen afdwalen). Regelmatig iemand overtroeven met je eigen ervaringen, verhalen aandikken, overdrijven ?? Moeite hebben met excuses vragen en fouten onverbloemd en duidelijk toegeven (wanneer was de laatste keer?); ook jezelf rechtvaardigen (een verontschuldiging verpesten met een excuus) Schuld afschuiven, smoesjes/excuses verzinnen (bijv. bij te laat komen), vragen niet direct beantwoorden (wie heeft dat gedaan?) ?? Ondankbaar zijn (heel kwetsend, weinig stimulerend voor anderen) ?? Hoe ga je om met kritiek? (verdedigend reageren) of met terugplaatsing (kan een test zijn, daarna volgt promotie. Verheug je dus!) ?? Je eigen rol of inbreng ergens in duidelijk moeten maken (bij bekering, etc.) Wil je eer van mensen of van God? En als iemand pronkt met jouw veren?
4
?? Veronderstellen i.p.v. vragen (denken kennis te hebben die je niet hebt. Ook bij telefoon: “schikt het?”) ?? Niet makkelijk om hulp kunnen vragen (in huis, de weg); ook: niet kunnen toegeven waar je niet goed in bent ?? Niet echt jezelf kunnen zijn bij anderen (masker gedrag, waaronder je sterker/gezegender/geestelijker, etc. voordoen dan je bent) ?? Niet meer onder de indruk zijn van iemands verhaal (of openbaring) ?? Veel ruzie in huis hebben (Spreuken 13: 10 Door trots en stijfkoppigheid ontstaat veel ruzie) ?? Gelijk willen hebben, je zin doordrijven, domineren, de baas/leider willen zijn, discussiëren Ook: ?? Mensen op je laten wachten (mijn tijd is belangrijker) ?? Anders willen (of denken te) zijn dan anderen (superioriteit: “bij mij is dat anders”) ?? Niet goed kunnen ontvangen (geld, kado’s, gunst, etc. want je wilt het zelf hebben verdient) ?? Vastzitten aan je positie of verworvenheden (kun je ook alleen maar WC’s schoonmaken?) ?? Gek zijn op solosporten (om de verkeerde redenen: alle eer zelf bij winst, niet lijden door andermans fouten bij verlies) ?? Onbeschoft gedrag ?? Hoe goed volg je instructies op? (weet je het zelf beter?) ?? Vertrouwen op je rijkdom (1 Tim 6:17 Hun, die rijk zijn in de tegenwoordige wereld, moet gij bevelen niet hooghartig te zijn, en hun hoop gevestigd te houden niet op onzekere rijkdom, doch op God, die ons alles rijkelijk ten gebruike geeft)
Het tegengif: nederigheid Nederigheid: deemoedigheid, bescheidenheid , een diep gevoel van eigen kleinheid, laag, zachtmoedig, onbeduidend, weerloos, zwak ?? Wandelen in realiteit, waarheid ?? Dienen i.p.v. gediend (willen) worden Lukas 9:23 Hij zeide tot allen: Indien iemand achter Mij wil komen, die verloochene zichzelf Onthoud: de weg omhoog in het Koninkrijk van God is naar beneden NB
Er is ook valse nederigheid. Aan de buitenkant (verbaal of non-verbaal) doet je je anders voor dan je van binnen denkt. Bijv. denken dat je eigenlijk die lofprijzing, waardering wel verdient, maar hem voor afwimpelt. Ook: te laag over jezelf denken en daarmee over God in jou. En: bidden en vasten in het openbaar, voor erkenning door mensen.
Wat kun je eraan doen? De bijbel zegt: bekleed jezelf met nederigheid, zoek het, doe het! Blijkbaar iets dat God belangrijk en nodig vindt voor ons om te horen, als Hij het zo vaak zegt. ?? Ga trots haten zoals God het ook doet (Houd G ods mening over trots voor ogen) en houd de gevolgen voor ogen ?? Besluit om de Waarheid lief te hebben (en dus ook te lezen en bestuderen, zie ook Deut. 17:18) boven alles en iedereen en groei daarin (Jezus, de Heilige Geest, het Woord) 5
?? Jakobus 4:10 Vernedert u voor de Here , en Hij zal u verhogen (het is dus blijkbaar iets dat je zelf moet doen!); ook door vasten en aanbidding! (zie ook Psalm 35:13) ?? 1 Petrus 5:5 Omgordt u allen jegens elkander met nederigheid, want God wederstaat de hoogmoedigen, maar de nederigen geeft Hij genade; Ga anderen met andere ogen bekijken (zoek bijv. hun goede kanten) en houd ook rekening met hun belangen (Filippensen 2:3 zonder zelfzucht of ijdel eerbejag; doch in ootmoedigheid achte de een de ander uitnemender dan zichzelf; en ieder lette niet slechts op zijn eigen belang, maar ieder lette ook op dat van anderen); ?? Idem 6, 7 Vernedert u dan onder de machtige hand Gods, opdat Hij u verhoge te zijner tijd. Werpt al uw bekommernis op Hem, want Hij zorgt voor u; kortom: verhoog jezelf niet, laat dat aan God over. Vertrouw meer op God dan op jezelf (zonder Hem weet je niets, heb je niets en kun je niets dat van enig belang is!) ?? Blijf je in het onderwerp verdiepen, wees echt met het onderwerp bezig (alleen vanochtend is echt niet genoeg, je bent al jaren zoals je bent); ?? Niet gaan oordelen over trots in anderen (ook al ga je het in anderen ook zien), maar leef het goede voorbeeld aan hen voor i.p.v. tegen anderen te gaan preken (denk aan de balk); Tenslotte: bid ook om wijsheid, inzicht en openbaring om trots in je eigen leven te herkennen en ermee af te kunnen rekenen. Maar bereken eerst de kosten, want de prijs van de verhoring van zo’n gebed kan heftig zijn. Zelf heb ik zowel de prijs als de vrucht onderschat. Ze zeggen wel eens: als je echt gezalfd wil zijn, kost het je alles. In dit proces zul je iets van die kosten gaan proeven. Gelukkig is de vrucht ervan het meer dan waard. Voor onszelf en onze naasten in ons gezin en binnen en buiten de kerk. En natuurlijk voor onze God!
6
