TRANSPARENT

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN: Ontwikkelingen in Telemetrie � 4 � 6, 18 ��� ���

SAMEN WERKEN � 8, 22

OPLOSSINGEN: WATER � 15

��� IN BEDRIJF

��� KENNIS EN PRAKTIJK: Telemetrie � 13

��� VRAAG & ANTWOORD � 24

A U T O M AT I O N M A G A Z I N E VA N S C H N E I D E R E L E C T R I C • D R I E M A A N D E L I J K S E U I T G AV E • A P R I L 2 0 0 8 N U M M E R 1 1

TRANSPARENT WWW.TRANSPARENTINFO.NL

OVERZICHT TRANSPARENT INFO EDITIES

VOOR WOORD

�3

Water... TRENDS EN ONTWIKKELINGEN: AUTOMATISERINGSARCHITECTUUR � 3 EN PRAKTIJK: WAT IS ETHERNET? � 7,8 FACTOR � 10

���

���

���

KENNIS

HVL: KENNIS ALS KRITSCHE SUCCES -

NIEUWE PRODUCTEN � 11

���

VRAAG EN ANTWOORD � 12

A U T O M AT I O N M A G A Z I N E VA N S C H N E I D E R E L E C T R I C • T W E E M A A N D E L I J K S E U I T G AV E • N O V E M B E R 2 0 0 5 N U M M E R 1

/, -Ê Ê" /7   \Ê7 /  "" Êʽν½½

-Ê Ê*,
/\Ê

/, -Ê Ê" /7   \Ê  /Ê*,",
 , Ê

,Ê , , Êʽν½½

53&/%4
&/
0/58*,,&-*/(&/
130(3"..&3&/
0'
(&/&3&3&/

½



½½½


,&//*4


7!4)342!.30!2%.42%!$9½Ç]n½½½8%,,!#%,,%."%4/."66!."2/73%24/4

&/
13",5*+,
8"5
*4
53"/41"3&/5
.0%#64

½
 


½½½


410&%01&3"5*&
*/
)&5




#%,,%."%4/.½™½½½02/$5#4%.½££½½½62!!'%.!.47//2$½£Ó

)"35
7"/
"73

½



½½½


130%6$5&/

½



½½½


73""(
&/
"/58003%

½






,Ê , ½Êʽ™½½½*," 1 / Êʽ££½½½6,

Ê Ê
/7"", Êʽ£Ó

Êʽ£ä½½½*," 1 / Êʽ££½½½6,

Ê Ê
/7"", Êʽ£Ó


1 / " 
/  "

Ê

<

Ê 6


Ê- 

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê 


1
,ÊÓääÈÊ

1 ,ÊÓ

/,
-*
, /

TRANSPARENT

42%.$3%./.47)++%,).'%.3#!$!/&(-)½Î½½½+%..)3%.02!+4)*+

7
/Ê-Ê/ *É*¶ÊʽÇ]n½½½" Ê  /,"/   Ê °6°\Ê-
 Ê7 , Ê-Ê-
 Ê 7

! 5 4 / - !4 ) / . - ! ' ! : ) . % 6! . 3 # ( . % ) $ % 2 % , % # 4 2 ) # s 4 7 % % - ! ! . $ % , ) * + 3 % 5 ) 4 ' !6 % s - ! ! 2 4     . 5 - - % 2 

777°/,
-*
, / "° 

WWW.TRANSPARENTINFO.NL


1 / " 
/  "

"6 50 . "5 * 0 /
. " ( " ; * / &
7" /
4 $ ) / & * % & 3
& - & $ 5 3 * $
t
5 8 & &
. " " / % & - * + , 4 &
6 * 5( "7 &
t
+ 6 - *
   
/ 6 . . & 3


TRANSPARENT

/,
-*
, / 77742!.30!2%.4).&/.,

-Ê Ê*,
/\Ê-
ÊnnÊʽÇ]n½½½ Ê , 7
/ , ,
 \ʼ7Ê1

Ê

<

Ê 6


Ê- 

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê - * /  , Ê Ó ä ä È Ê

Ê6
Ê

1 ,Êx

/,
-*
, / 777°/,
-*
, / "° 

88853"/41"3&/5*/'0/-

R ERBAA

V

EER LE

NIET M

als er iets is dat ons land bezighoudt, dan is het wel water. Het vormt een bron van leven maar ook van een continue bedreiging. De stijgende zeespiegel houdt in ons land de gemoederen dan ook méér dan bezig. De komende decen-

Nr. 1 – November 2005

-Ê Ê*,
/\Ê7 Ê

/, -Ê Ê" /7   \Ê6 "Ê / /ÊʺÊÎÊÊʺººÊÊÊ

Nr. 3 – Maart 2006 Inhoud: • SCADA of HMI? • Wat is Transparent Ready?

Inhoud: • Webtechnologie • Wat is TCP / IP?

Inhoud: • Automatiseringsarchitectuur • Wat is ethernet?

/, -Ê Ê" /7   \Ê7 Ê- ,6

-ÊÊfÎfff

Nr. 2 – Januari 2006

-Ê Ê*,
/\Ê

/, -Ê Ê" /7   \Ê* Ê" /7   ÊʺÊÎÊÊʺººÊÊ-
 Ê7 , ÊʺÊÈÊÊ ºººÊÊ

*," 1 / \Ê6 "Ê / /ÊʺʣÓ]Ê£ÎÊÊʺººÊÊÊ/,
   ÊʺʣxÊÊ "/,1 ÊʺʣÈ

"  " ÊÎ{äÊʺʣÓ]Ê£Î]Ê£{ÊÊʺººÊÊÊ "/,1 ÊʺʣxÊʺººÊÊ/,
   ÊʺʣÈÊÊÊ

SERVOSYSTEMENf20, 21, 22fffEVENEMENTEN f23


1 / " 
/  "


1 / " 
/  "


1 / " 
/  "


1 / " 
/  "

Ê- 

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê

"6  ,ÊÓääÈÊ

1 ,ÊÈ

/,
-*
, / 777°/,
-*
, / "° 

Nr. 6 – November 2006 Inhoud: • Webservices • Webservices geïntegreerd in de PLC – SOAP /XML

Ê

<

Ê 6


Ê- 

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê  , 1
,  Ê Ó ä ä Ç Ê

1 ,ÊÇ

Ê

<

Ê 6


Ê- 

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê  Õ ˜ ˆ Ê Ó ä ä Ç Ê

42!.30!2%.4

42!.30!2%.4

Nr. 7 – Februari 2007

Nr. 8 – Juni 2007

777°/,
-*
, / "° 

Inhoud: • Vijeo Citect • Vijeo Citect Scada integratie

TRANSPARENT INFO EDITIES GEMIST? BESTEL ZE HIER NA! Middels de antwoordkaart in dit blad kunt u aangeven welke editie(s) u wilt nabestellen. U krijgt deze dan zo spoedig mogelijk toegestuurd.

1 ,Ên

777°/,
-*
, / "° 

Inhoud: • PLC ontwikkelingen • Software: Unity – Motion Functie

Inhoud: • Niet programmeren maar genereren • ISA 88

EN PRAKTIJK: IEC 61131 f13

Ê

<

Ê 6


Ê- 

fffSAMEN WERKEN f15fffPRODUCTEN: LEXIUM

 ,Ê  /, ÊUÊ/7

Ê



fffVRAAG & ANTWOORD f24

    - Ê 1  / 
6 Ê U Ê "  / " , Ê Ó ä ä Ç Ê

1 ,ʙ

TRANSPARENT

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN: ONTWIKKELINGEN IN VEILIGHEIDSSYSTEMEN ½4½½½ SAMEN WERKEN BELLT GGA BV ½6, 11½½½KENNIS EN PRAKTIJK: SAFEETERNET ½9 ½½½IN BEDRIJF ½12-17½½½PRODUCTEN ½18

Nr. 9 – Oktober 2007

½½½VRAAG & ANTWOORD ½20

! 5 4 / - !4 ) / . - ! ' ! : ) . % 6! . 3 # ( . % ) $ % 2 % , % # 4 2 ) # s 4 7 % % - ! ! . $ % , ) * + 3 % 5 ) 4 ' !6 % s $ % # % - " % 2     . 5 - - % 2  

TRANSPARENT

WWW.TRANSPARENTINFO.NL

Inhoud: • Controller ontwikkelingen • IEC 61131

nia hebben we onze naam hoog te houden als Nederland Waterland. Gelukkig zijn we niet alleen afhankelijk van onze windmolens en dijken. Technologische oplossingen vormen de basis voor alles wat er op watergebied gebeurt.

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN: CONTROLLER ONTWIKKELINGEN f3fffKENNIS

-"/7
, \Ê1 /9ʇÊ6 "Ê / /Ê-

Ê / ,
/ ÊÊʺÊÇÊÊʺººÊÊÊ Ê ,Êʺʙ]Ê£äÊÊʺººÊÊÊ

*," 1 / \Ê
6
/9-Ê-
,/Ê/ ,
Ê "ÊÊf££fff/,
   ÊÊf£Ó

Ê 6


Nr. 5 – September 2006

Inhoud: • Programmeren of genereren? • Wat is Transparent Modbus?

- ,6

-Ê  / ,

, Ê Ê Ê* ʇÊ-"
*ÊÉÊ8ÊÊfÇ]nfff-
 7 , ÊÊf™fff

Ê

<

-Ê Ê*,
/\Ê-"/7
, \Ê1 /9ʇÊ"/" Ê1 / ÊʺʙÊÊʺººÊÊ*," 1 / \Ê

Nr. 4 – Juni 2006

WWW.TRANSPARENTINFO.NL

Nr. 10 – December 2007 Inhoud: • Safety Automation • SafeEthernet

TRANSPARENT INFO OPBERGSYSTEEM Voor het bewaren van alle Transparent Info edities bieden wij gratis een opbergsysteem aan. U kunt het opbergsysteem aanvragen via de antwoordkaart in dit blad.

Of het nu gaat om drinkwater, afvalwater, opper­ vlaktewater of industriewater, Schneider Electric beschikt over wereldwijde ervaring en oplossin­ gen. In dit nummer van Transparent Info nemen

wij u mee langs onze producten en referentiepro­ jecten in de waterwereld. Het zal u niet ontgaan dat Schneider Electric in de drinkwatermarkt een toonaangevend positie inneemt. Iets waar we zo­ wel trots als zuinig op zijn. Wat misschien minder bekend is, is dat Schneider Electric voor afvalwa­ ter een zeer ruim aanbod kent. Met name de keuze om industrieel ethernet als communicatie­ standaard te hanteren is hier van groot belang. De afvalwatermarkt streeft steeds meer naar stan­ daardisatie. Hierbij is het natuurlijk erg belangrijk dat communicatieprotocollen geen roet in het eten gooien. De ethernetoplossing van Schnei­ der Electric, Transparent Ready, biedt u de zeker­ heid van een industriële standaard met produc­ ten volgens de laatste stand van de techniek. Ik wens u veel leesplezier! André Kruithof Segment Manager Energy & Infra

TRENDS & ONTWIKKELINGEN

� Tr e n d s & o n t w i k k e l i n g e n � 5

Ontwikkelingen in Telemetrie Telemetrie Het woord telemetrie is samengesteld uit twee griekse woorden: ‘tèle’ wat ver betekent, en ‘metron’ wat maat betekent. Meten is enerzijds het voorwerp waarmee je meet en anderzijds de uitkomst van dat meten. Vrij vertaald betekent te­ lemetrie dus “meten op afstand”. Tegenwoordig is telemetrie een zeer geautomati­ seerde communicatietechniek waarbij metingen en gegevensverzameling op afstand worden ge­ daan en voor controle worden overgebracht. Bij deze techniek gebruikt men meerdere vormen van trans­missie, zoals draadloze transmissietech­ nieken (radio, GSM en GPRS) maar ook “bedraad­ de” netwerk­technieken. Telemetrie wordt veel toegepast in: • Meteorologie (weergegevensverzameling); • Gezondheidszorg; • Ruimtevaart; • Industrie en infrastructuur. Een op afstand metend systeem bestaat uit een omvormer als inputmechanisme, een transmissie­ middel in de vorm van telefoonlijnen of radio­ golven, de apparaten van de signaalverwerking en de apparaten om gegevens te registreren of te tonen. De omvormer zet een fysische hoeveel­ heid, zoals temperatuur, druk of trilling in een overeenkomstig elektrisch signaal om, dat dan over een afstand voor meting en opname wordt overgebracht.

Toepassing van telemetrie De originele telemetriesystemen die in het begin van de 20ste eeuw werden geïntroduceerd waren toeziend van aard, bijvoorbeeld om de distributie van elektriciteit te controleren. In het vroegste sys­ teem dat in Chicago in 1912 werd geïntroduceerd, werden in een centrale controlekamer telefoonlij­ nen gebruikt om operationele gegevens van scha­ kelinstallaties te ontvangen. Andere toepassingen volgden in de loop van de decennia. Het gebruik van telemetrie in de ruimtevaart da­ teert van de jaren ‘30, waarbij door een ballon gedragen meetapparatuur werd gebruikt om gegevens over de heersende atmosferische te verzamelen. Deze vorm van telemetrie werd ge­ bruikt in waarnemingssatellieten vanaf de jaren ‘50 en van dergelijke satellieten zijn er vandaag de dag honderden in een baan om de aarde. Toepassing van telemetrie voor wetenschappelijk onderzoek wordt verder ontwikkeld en verfijnd. Een voorbeeld hiervan is de biogeneeskunde, Apparaten die chirurgisch geïmplanteerd zijn in het lichaam brengen essentiële gegevens over van de organen van een patiënt.. Ook in de industrie en infrastructuur worden tele­ metriesystemen veel toegepast om meetgege­ vens en de status van apparatuur op afstand te verzamelen, weer te geven en te besturen.

Van oudsher zijn telemetrietoepassingen: • Drinkwater: pompstations en watertorens; • Afvalwater: rioolgemalen, overstorten en meetpunten; • Oppervlaktewater: gemalen, stuwen en niveaumetingen; • Olie & Gas: compressor stations, pijpleiding controle; • Energiedistributie: middenspanning distributiestations; Tegenwoordig vinden telemetriesystemen ook hun weg naar machinebouwers om op afstand apparatuur te bewaken, gegevens te verzamelen en diagnose en onderhoud functionaliteiten te bieden. Telemetriesystemen zijn met de komst van digi­ tale en microprocessortechnieken verder verfijnd en de mogelijkheden zijn groter geworden. Zo zijn er bekende generalisten op de markt die te­ lemetriesystemen leveren, maar ook zeer veel lo­ kale specialisten die een zeer specifiek marktseg­ ment bedienen. Hiermee is ook een zeer grote diversiteit aan communicatievormen en -proto­ collen ontstaan, die samenwerking en uitwisse­ ling van gegevens tussen verschillende systemen bemoeilijken of onmogelijk maken. De diversiteit aan telemetriesystemen en -aanbie­ ders is zo groot, dat momenteel de roep naar stan­ daardisatie groter wordt. De trends hierin zijn: • Webbased communicatie en visualisatie; • Standaard programmeertalen (IEC-61131); • Toepassing van veldbussen; • Standaard “Common Of The Shelf” technieken als Ethernet, GSM, GPRS en xDSL; • Integratie van telemetrie en besturing.

Telemetrieoplossingen van Schneider Electric Schneider Electric biedt onder het Transparent Ready™ concept een keuze aan telemetrieoplossingen die gebaseerd zijn op standaard technieken: • Modicon PLC systemen Modicon M340, Premium en Quantum bieden standaard mogelijkheden zoals: – programmering conform IEC-61131-3, – communicatie middels TCP/IP, – geïntegreerde webserver voor visualisatie – geïntegreerde dataopslag en FTP server, – tijdsynchronisatie, – E-mail.

Door toepassing van een standaard PLC sys­ teem voor zowel telemetriefuncties als bestu­ ringsfuncties, kan bespaard worden op beheer en onderhoud. Als een bestaand systeem uit­ gebreid moet worden met telemetriefuncties of als een PLC systeem niet noodzakelijk is, biedt Schneider Electric: • FactoryCast gateways: De nieuwe Factorycast Gateway TSXETG3000 biedt identieke moge­ lijkheden als de Modicon PLC systemen zoals: – communicatie middels TCP/IP, – geïntegreerde webserver voor visualisatie – geïntegreerde dataopslag en FTP server, – tijdsynchronisatie, – E-mail, – geïntegreerde PSTN of GSM/GPRS modem, – geïntegreerde I/O, – RAS server, – Modbus gateway.

IN BEDRIJF

� In bedrijf � 7

Waterschap De Dommel vernieuwt besturing gemalen

“Een voordeel van de Modicon M340 is de compacte bouw” Waterschap De Dommel is in Noord-Brabant goed voor acht rwzi’s , één slibverwerkingsinstallatie en zeventig gemalen. Ook voor het transport van het afvalwater is het waterschap verantwoordelijk. “Wij hebben een afmaalverplichting”, zegt Haans. “Dat komt er simpel gezegd op neer dat het riool leeg moet blijven. Vroeger deden we dat met niet veel meer dan een pomp en een vlotter. Die tijd is voorbij. We willen nu veel meer informatie uit het proces hebben. Hoeveel water komt eraan? Wat is het energieverbruik? Wat is het niveau in de ont­ vangstkelder? Hoeveel uren hebben de pompen gedraaid? Hoeveel neerslag is er gevallen?” Proactief maatregelen nemen Haans heeft ondertussen ingelogd op één van de gemalen en een SCADA op zijn beeldscherm getoverd. Het krioelt van de cijfers en meetresul­ taten. En dat is niet alleen omdat gemeenten steeds meer willen weten over de afvoer van het afvalwater. “Hoe meer wij meten en weten, hoe beter wij het proces kunnen besturen. We kunnen proactief maatregelen nemen. Valt er in het ene gebied veel regen, dan kunnen we die aanvoer meer voorrang geven. Of we gebruiken het ene riool even als buffer, wanneer het andere gaat overstorten. Zo kunnen we de pieken bij de rwzi’s afvlakken en het water efficiënter zuiveren.” Adviseur besturingstechniek Cees Haans

De krijsende meeuwen boven de rioolwaterzuivingsinstallatie in Boxtel hebben geen idee wat er onder hen gebeurt.

Keuze voor standaardisatie Het laat zich raden dat de benodigde informatie niet uit de traditionele procesbesturing valt te ha­ len. De conventionele gemalen leveren maximaal zo’n twintig alarmen op. De informatie is beperk­

Terwijl zij azen op voedsel, wordt het water ontdaan van afvalstoffen. Het duurt ruim een dag voordat een kuub afvalwater is veranderd in ‘schone’ effluent. Adviseur besturingstechniek Cees Haans van Waterschap De Dommel legt zijn hand broederlijk op de Modicon M340 PLC naast hem. “Door de automatisering van alle gemalen, kunnen we het zuiveringsproces proactief besturen!”

ter én de communicatie via een modem is bo­ vendien eenrichtingsverkeer. Actief besturen op afstand is er niet bij. Maar dat gaat veranderen. “We zijn op twee zuiveringen begonnen met de vernieuwing volgens een standaard. Ook de ge­

malen worden nu aangepakt. Zodra de besturing aan vervanging toe is, worden ze gestandaardi­ seerd. Standaardisatie maakt het onderhoud veel efficiënter. Bovendien kunnen we elk volgend ge­ maal nu in pak ‘m beet een halve dag program­ meren. Het is een kwestie van software kopiëren, instellingen aanpassen en parametriseren. Er was veel voorwerk voor nodig, maar daar plukken we nu de vruchten van”, aldus Haans. Hij vermoedt dat het nog een aantal jaren zal du­ ren voordat alle gemalen vernieuwd zijn. Tegen die tijd kan het beheer volledig centraal plaats­ vinden, bijvoorbeeld vanuit het hoofdkantoor in Boxtel. Waterschap De Dommel beschikt over een eigen GPRS-netwerk. Via dit netwerk com­ municeren de gemalen met de hoofdpost. Om de controle op locatie te vergemakkelijken, wor­ den de gemalen voorzien van een display. Grote prestaties, kleine afmetingen Bij de keuze voor een PLC, kwam de Modicon M340 van Schneider Electric als een van de besten uit de bus. Haans vat het samen als de beste prijs/ prestatieverhouding. “Opvallend vind ik vooral de korte cyclustijden die je kunt bereiken met deze CPU. Maar ook de compacte, robuuste bouw is een voordeel. De gemalen staan in weer en wind

en de behuizing is vaak klein. Ondanks dat deze PLC ruimte biedt voor 64 I/O’s per kaart , is het een compact component”, zegt Haans, terwijl hij ter illustratie de PLC omhoog houdt. “Handig is ook dat de Modicon M340 een seriële poort heeft. Verliezen we de verbinding via GPRS, dan kunnen we via een modem berichten uitzenden.” Om de communicatie via een modem werkend te krijgen, heeft Haans samen met Schneider Elec­ tric de nodige testen uitgevoerd. “Als we vragen hebben, pakt Schneider Electric het voortvarend aan. Dat is heel prettig. Zeker bij nieuwe toepas­ singen als deze. Als Waterschap De Dommel gaan we tenslotte voor een bedrijfszekere, be­ trouwbare installatie!”

SAMEN WERKEN

� Samen werken � 9

Vitens Midden-Nederland kiest voor standaardisatie

“Niet de techniek staat centraal, maar onze organisatie”

zochten we partijen die dit project aan zouden kunnen. Dat was onder andere Alewijnse uit Nij­ megen”, knikt Doedens. “Met Alewijnse hebben we heel goede ervaring. We hebben het project in co-makership uitgevoerd en niet als opdracht­ gever en opdrachtnemer. Dat is belangrijk bij zo’n complex proces. We hadden wederzijds vertrou­ wen, staken onze energie niet in het vechten om meer- en minderwerk, maar in de oplossing!”

Productiemanager ing. Gert-Jan Doedens van Vitens keek zijn ogen uit, zes jaar geleden. Hij was op bezoek

Minste risico’s De componenten van Schneider Electric bleken uitstekend aan te sluiten bij de functionele stan­ daarden van Vitens Midden-Nederland. Het was dan ook niet alleen de prijs die de doorslag gaf. Een PLC bijvoorbeeld is een relatief kleine kos­ tenpost, maar vormt een belangrijke risicofactor. Daarom wilde Vitens Midden-Nederland alleen in zee gaan met marktleiders zoals Schneider Elec­ tric. “We hadden al goede ervaringen met de Quantum PLC. Een betrouwbare PLC die het goed

bij Schneider Electric in Nice en maakte kennis met de modernste technologieën. Zijn blik op de toekomst werd verhelderd, zijn visie concreet. Zó zou het moeten. “De techniek is niet langer de beperkende factor. Vroeger pasten we onze organisatie aan de techniek aan. Nu staat centraal wat voor organisatie we willen zijn. De techniek

doet. Dáár gaat het me om. Niet het goedkoopste of het nieuwste product, maar het product met de minste risico’s.” Besturing op afstand Het vernieuwingsproject is inmiddels lang en breed afgerond. Over de daling van het aantal uitrukken en de efficiencywinst kan Doedens geen uitspraken doen. De fusie met Vitens veranderde het speelveld drastisch. In ieder geval is zichtbaar hoe efficiënt Vitens Midden-Nederland haar au­ tomatisering heeft ingericht. “We hebben overal een SCADA geïmplementeerd die met de laptop benaderd kan worden. Als onze onderhoudsmon­ teurs internet hebben, hebben ze toegang tot de installaties. En dat is overal, dankzij UTMS en GPRS. Niet bij elk alarm hoeft er meer een mon­ teur uit te rukken, maar incidenteel. Het tekent de mogelijkheden van besturing op afstand. Moge­ lijkheden die we in de toekomst nog meer zullen gaan benutten bij Vitens!”

kan alles!” De succesvolle vernieuwing van 14 pompstations in Midden-Nederland vormt het bewijs.

Alewijnse betrokken bij standaardisatie Vitens Midden-Nederland Vitens Midden-Nederland, locatie Utrecht. Ach­ ter de architectonische glazen gevel, zeven hoog, zetelt productiemanager Doedens. Zijn ogen dwalen naar buiten, doorboren de mist, volgen het verkeer dat op de A2 voorbij raast. “Daar in Nice werd me duidelijk dat standaardisatie het sleutelwoord is. Een standaard voor proces­ automatisering vraagt om een heldere visie op automatisering en op de hele beheersstructuur. Een aantal jaren geleden – we waren toen nog Hydron Midden-Nederland – besloten we al naar een standaard te gaan. Een van de voordelen zou het hergebruik van software zijn. Als je weet hoe je een zandfilter moet aansturen en je hebt één keer een softwareblok ontwikkeld, dan hoeft het volgende zandfilter niet veel tijd te kosten.” 90 procent minder uitruk Er waren méér redenen om de automatisering te vernieuwen. De bezetting van de afdeling pro­ ductie wordt grotendeels bepaald door het aantal mensen in wacht- en storingsdiensten. Mensen die in de overige tijd onderhoud verrichten. Voor Doedens was het geen raadsel hoe hij kostenef­ ficiënter zou kunnen werken. “Dat kon alleen als we én het onderhoud slimmer zouden organise­ ren én de wachtdienstorganisatie beter zouden

Productiemanager ing. Gert-Jan Doedens

faciliteren en afbouwen. Onze onderhoudsfiloso­ fie baseerden we op de Reliability Centered Main­ tenance. Besturing op afstand zou het werk veel minder arbeidsintensief maken. Sterker nog, het doel was maar liefst 90 procent minder uitruk!” Ambitieus project De gedrevenheid en het enthousiasme van Doe­ dens verraden dat hij zowel de bedenker als de initiator en de opdrachtgever is van dit project. De nieuwe standaard werd bij de vervanging van besturingen al toegepast, maar Doedens wilde vaart maken. Besloten werd om in twee jaar tijd alle pompstations in Midden-Nederland te ver­ nieuwen. “Het was een ambitieus project. Onze grootste uitdaging als waterleidingbedrijf is dat niemand iets van ons merkt. Er moet gewoon schoon water uit de kraan komen, klaar. We kun­ nen niet zeggen: we zijn bezig met de automati­ sering, vandaag is er even geen water! Daarom

“Bij sommige projectonderdelen hebben we 70 procent van de klantbegeleidingsuren bespaard”

Installatiebedrijf Alewijnse heeft wereldwijd maar liefst 1000 mensen op de loonlijst staan. Een selecte groep van 32 mensen heeft zich gespecialiseerd in de drinkwatersector. Zij vormen gezamenlijk Alewijnse Water, gevestigd in Nijmegen, aangestuurd door directeur Michel Manders. “Wij zijn gespecialiseerd in renovaties met behoud van drinkwaterlevering. Inderdaad, zoals we dat ook voor Vitens

Directeur Michel Manders

Midden-Nederland hebben gedaan!”

SAMEN WERKEN

ANTWOORDKAART

Projectteam op locatie Dat is ook de manier waarop Alewijnse Water met Vitens Midden-Nederland samenwerkt. Ale­ wijnse Water verving de besturing van in totaal 13 objecten. Uniek was in dat verband de winst die de contractvorm opleverde: design & construct. “Normaal heb je een jaar nodig voor het enginee­ ringstraject, drie of vier maanden voor de besteks­ vorming en de aanbesteding, en vervolgens een maand of negen voor de uitvoering. Nu hebben we het volledige project – de automatisering van

ANTWOORDKAART

Schneider Electric B.V. Tav afdeling communicatie Antwoordnummer 27 2000 VC Haarlem

Alewijnse heeft al zo’n dertig jaar ervaring in ‘het drinkwater’. De specialisten hebben een schat aan kennis en ervaring opgebouwd. Kennis van de processen, kennis van klanten. “We kennen bij­ voorbeeld de voorschriften met betrekking tot hy­ giëne en veiligheid. Als branchespecialist werken we ook mee aan de standaardisatie van de pro­ cesautomatisering. Dat is de kracht van onze fo­ cus. De mensen van Alewijnse Water zijn geboeid door de techniek”, typeert Manders. “Ze streven altijd naar de beste oplossing voor de klant.”

Mooi project De pompstations waren allemaal verschillend. Soms moest alleen een PLC met een paar voe­ dingen vervangen worden, soms moesten ook de besturingspanelen en de complete e-installatie eraan geloven. “Deze renovaties, met behoud van drinkwatervoorziening, zijn ons specialisme. We weten wat geautomatiseerd moet zijn en wat we op handbediening kunnen zetten. We weten dat er te allen tijde storingsmeldingen gegenereerd moeten worden. We weten welke onderdelen we op spanning moeten houden. Kortom, we weten hoe we deze projecten moeten aanpakken.” Als specialist werkt Alewijnse Water graag sa­ men met Schneider Electric. Gezamenlijk geven ze vorm aan productontwikkeling en –testing. Bij dit project werden onder meer de Quantum PLC – met ethernetkaart en het SCADA-systeem Mo­ nitor Pro toegepast. De Advantys STB’s werden ingezet als remote I/O-units. “Dit was één van de mooiste projecten voor ons. Iedereen dacht mee. Van monteur tot projectleider. Van Vitens Midden-Nederland tot Schneider Electric!”

Schneider Electric B.V. Tav afdeling communicatie Antwoordnummer 27 2000 VC Haarlem

één object – in nog geen half jaar gerealiseerd!” Uitgangspunt waren de gegeven standaarden. Op basis van voortschrijdend inzicht werd de automa­ tisering vormgegeven. Alewijnse Water zette engi­ neers op locatie in. Specialisten met proceskennis die bijna alles konden: programmeren, tekenen, monteren, begeleiden. Ook Vitens Midden-Ne­ derland zette mensen op het project met een hoog kennisniveau. Daardoor konden op locatie, dírect, belangrijke beslissingen genomen worden. “Door deze werkwijze hebben niet alleen wij, maar ook Vitens bij sommige projecten zeker 70 procent van de begeleidingsuren bespaard!”, constateert Manders enthousiast. “We hebben ervoor geko­ zen bij de verschillende objecten steeds hetzelfde projectteam in te zetten.”

m/v

KENNIS & PRAKTIJK

E-mail:

Postcode en Plaats:

Adres:

Functie:

Contactpersoon:

E-mail:

Postcode en Plaats:

Adres:

Functie:

Contactpersoon:

Bedrijfsnaam:

O Stuur in het vervolg Transparent Info ook naar:

O Wilt u met mij contact opnemen over:

O Ik wil graag de volgende editie(s) nabestellen:

O Ik wens de Transparent Info niet meer te ontvangen

O Stuur mij het speciale Transparent Info opbergsysteem

O Wijzig mijn adresgegevens in:

O Kunt u mij meer informatie toesturen over:

m/v

Bedrijfsnaam:

O Ik wil graag de volgende editie(s) nabestellen:

O Stuur mij het speciale Transparent Info opbergsysteem

Vraag nu het gratis opbergsysteem aan. Stuur de deze antwoordkaart op

Communicatie: Telemetrie Telemetriesystemen vinden hun toepassing in een breed spectrum. In het algemeen worden ze gebruikt om meetwaarden en status van machines en installaties via een netwerk naar een centraal bedieningsorgaan te versturen. Als gevolg van het ontbreken van standaarden is de markt van telemetriesystemen zeer divers. Er zijn specialisten, die systemen ontwikkelen voor een specifiek marktsegment, en systeemleveranciers, die complete systemen leveren met geïntegreerde telemetrie functionaliteit, zoals bijvoorbeeld pompfabrikanten. Door de diversiteit van systemen is de roep van gebruikers van telemetriesystemen om implementatie van standaarden steeds meer toegenomen. Telemetriestandaarden In de wereld van industriële telemetriesystemen is een aantal standaarden beschikbaar die steeds vaker toegepast wordt. Deze standaarden bieden veelal een standaardisatie op de communicatiestructuur: – IEC 60870-5: Deze IEC standaard is in 1995 oorspronkelijk ontwikkeld voor elektrische energiedistributie. Deze stan­ daard dekt alle protocollagen af en biedt de mogelijkheid om eigen applicatie specifieke implementaties te bouwen. Het protocol kan toegepast worden over seriële verbindin­ gen (IEC 60870-5-101) en LAN/WAN netwerken op basis van TCP/IP (IEC 60870-5-104). – DNP 3.0: Het DNP 3.0 telemetrieprotocol is de Noord­ amerikaanse tegenhanger van het IEC protocol. DNP 3.0 is gebaseerd op een vroege IEC 60870 specificatie en kan net als dit protocol via seriële verbindingen LAN/WAN netwer­ ken op basis van TCP/IP toegepast worden. – IEC61850: De afgelopen jaren heeft de IEC een nieuwe standaard ontwikkeld voor de gegevensoverdracht bij stati­ onsautomatisering van elektrische energiedistributie. In de IEC 61850 zijn datamodellen opgenomen voor alle belang­ rijke componenten in een onderstation. Samen met nauw omschreven diensten leggen deze data het geheel van hoofdgegevens vast. De eerste commerciële producten volgens de IEC 61850 beginnen beschikbaar te komen. Een belangrijk gegeven bij alle telemetrie standaarden is, dat zij allen gebruik maken van Ethernet TCP/IP. Hieruit is af te leiden dat ook in de telemetriewereld Ethernet TCP/IP de werkelijke communicatiestandaard is.

Telemetrietoepassingen Een ander belangrijk gegeven is dat telemetrie steeds vaker geïntegreerd wordt in standaard componenten. Een voorbeeld hiervan is de nieuwe Modicon M340 PLC. Deze PLC biedt naast de standaard PLC functionaliteit, zoals programmering conform IEC-61131, eveneens datalogging met behulp van een SD geheugenkaart en communicatie via Ethernet TCP/IP. Schnedier Electric biedt deze functionaliteit in meerdere toepassingen onder de vlag Transparent Ready™: toepassing van standaard communicatietechniek met als doel het toegankelijk maken van informatie. Binnen het Transparent Ready™ concept worden een aantal veel gebruikte technieken gehanteerd die ook voor telemetrie zeer goed toegepast kunnen worden: – TCP/IP: communicatieprotocol dat zorgt voor de juiste adressering (IP) en aflevering van de datapakketten op de juiste plek (TCP). TCP/IP is de meest toegepaste communicatiestandaard wereldwijd. – FTP: het File Transfer Protocol. FTP is geïmplementeerd om bijvoorbeeld historische data welke is opgeslagen op een SD geheugenkaart uit te lezen. – HTTP: HyperText Transfer Protocol. HTTP is beter bekend als het protocol waarmee webpagina’s van een webserver gelezen kunnen worden. Webservers zijn in de Transparent Ready apparatuur geïmplementeerd voor bijvoorbeeld remote diagnose en remote visualisering . – SMTP: Simple Mail Transfer Protocol is de defacto standaard voor het versturen van e-mail, en kan gebruikt worden om via een PLC systeem een rapport te mailen, of een statusverandering middels SMS te versturen. – NTP: Het Network Time Protocol is een protocol waarmee computers die onderling met elkaar in verbinding staan, hun interne klok kunnen gelijkzetten aan die van andere computers.

KENNIS & PRAKTIJK

Naast deze functionaliteit, die hun origine vinden in de kantoorautomatisering, biedt Transparent Ready™ functionaliteit om real-time PLC-data te versturen. Het is echter niet altijd mogelijk om deze telemetriefunctionaliteit te verkrijgen door een nieuwe PLC te plaatsen. Voor deze applicaties heeft Schneider Electric de TSXETG3000 FactoryCast gateway ontwikkeld. De TSXETG3000 is een module dat gebruikt kan worden om bestaande installaties Transparent Ready™ functionaliteiten te geven zoals: – Koppeling via ethernet TCP/IP, – Gateway functie naar bestaande Modbus seriële apparatuur,

IN BEDRIJF oplossingen

� 15 1

– Geïntegreerde I/O voor koppeling aan apparatuur zonder communicatiemogelijkheden, – Remote diagnose en visualisering met behulp van webpagina’s, – Datalogging, – Geïntegreerd modem voor koppeling via een telefoonlijn of GSM/GPRS. Voor de configuratie van de TSXETG3000 wordt standaard software meegeleverd, welke identiek is aan de software voor de FactoryCast modulen van de Modicon PLC systemen: WebDesigner

Voorbeelden van telemetrie toepassingen met de TSXETG3000 Integratie van bestaande apparatuur op een netwerk met additionele functies De TSXETG3000 gateway is het antwoord op de vraag van de gebruikers en systeem integratoren om bestaande systemen te koppelen aan een TCP/ IP infrastructuur. Hiermee worden op een eenvou­ dige manier diagnose, monitoring en onderhoud op afstand mogelijk. Ook kan op deze wijze infor­ matie ontsloten worden om de beschikbaarheid en efficiency van het machinepark te meten (OEE). De koppeling met de bestaande apparatuur kan uitgevoerd worden via een seriële verbinding, of met I/O signalen.

modbus

Het doel dat u voor ogen heeft ....is uw gebruikers te voorzien van het juiste volume water met uitstekende kwaliteit Hiervoor is nodig: • een gestandaardiseerd automatiserings­ proces, conform de eisen van de water­ behandeling; • een uitgebreide oplossing die de complete integratie van supervisie tot instrumentatie verzorgt; • een open, flexibele en opwaartse compatibele oplossing; • een betrouwbare oplossing, bestaande uit producten ontwikkeld voor de water­ wereld; • een oplossing die voldoet aan de standaarden van de waterwereld. Schneider Electric voorziet de waterindustrie van een oplossing voor iedere applicatie.

Krachtige en effectieve toegang op afstand Met behulp van de TSXETG3000 gateway kunnen koppelingen op afstand gemaakt worden via de geïntegreerde modems of een externe modem/ router. Op deze wijze is op een eenvoudige wijze data te ontsluiten in Telemetrie toepassingen. De gateway biedt daarnaast ook de functie om de onderliggende apparatuur als PLC systemen, fre­ quentie omvormers en vermogens monitoren op afstand te configureren of te programmeren.

T1 Afvalwater behandeling

Inwonersaantal

Oplossing voor 5.000 inwoners

1.000



T3

Oplossing voor 50.000 inwoners

10.000







T4

Oplossing voor 200.000 inwoners

Oplossing voor 1.000.000 inwoners

100.000





1.500.000





Complex

▲

Eenvoudig

T2

T1, T2, T3 & T4 niveau’s houden rekening met de verschillende niveau’s van complexiteit van het proces: De complexiteit van de waterbehandeling wordt geïllustreerd d.m.v. de verschillende fasen van het proces: liften, onderzoeken, voorbehande­ ling, bassinregeling, biologische-, chemische-, en afvalbehandeling. De complexiteit van drinkwaterbehandeling hangt van het kwaliteitsniveau van het inkomen­ de water af. De milieubeperkingen (installatiegrootte, lucht­ vervuiling) en de kwaliteit die voor het drinkwater (smaak, hardheid, helderheid) worden vereist be­ ïnvloeden ook het proces.

▲

Configureerbaar apparaat en machine portaal De geïntegreerde webserver van de TSXETG3000 biedt voor machinebouwers een optie om onder­ houd server functies toe te voegen aan hun machi­ nes. Daarmee wordt monitoring en diagnose op afstand eenvoudig en kunnen zij onderhoud op af­ stand bieden aan hun klanten. Het is daarmee ook toepasbaar voor de eindgebruikers en systeem integratoren om beter onderhoud en diagnose te bieden, ook op bestaande systemen.

Waterbehandeling 4 niveau’s voor drink-, en afvalwaterbehandeling, afhankelijk van: • Volume, aantal inwoners • Complexiteit van de technologie: – kwaliteit van inkomend water, milieu (installatiegrootte, verontreiniging) – Kwaliteit van het uitgaande water (smaak, helderheid)

oplossingen

� Oplossingen � 17 Lifting stations

Remote control room GSM/GPRS/Radio/ ADSL/PSTN

1

Control room

2 3

1

GSM/ADSL/ PSTN/radio

2 3

Ethernet

7

4 10 Instrumentation

5

5

4

8

Instrumentation

6

9 - pumping - flocculation - filtering - disinfecting

Instrumentation Instrumentation

8

Aeration flocculation - filtering - disinfecting

T1

Instrumentation

Instrumentation Instrumentation

Instrumentation

Lifting screening primary treatment

Instrumentation

Instrumentation

Biological treatment

Sludge processing

Autonome water­behandeling voor 5.000 inwoners

Geïntegreerde oplossing voor 50.000 inwoners

De T1 implementatie is ontworpen voor waterbehandelinginstallaties zonder permanent per­ soneel en het op afstand besturen en controleren. Het combineert een Remote Terminal Unit en een Modicon M340 PLC welke tot 20 motoraanzetters beheert. Tevens kunnen er frequen­ tieregelaars aan een CANopen netwerk worden aangesloten. De Ositrack RFID module kan ook worden verbonden om de plaatstoegang te controleren. Middels een remote VijeoCitect SCADA cliënt kan men de T1 installatie controleren en diagnosticeren. Deze implementatie vormt een geoptimaliseerde en compacte oplossing en kenmerk zich door een hoog niveau van integratie, eenvoud van installatie, snelheid en gemak.

De T2 implementatie combineert één Premium PLC TSX57, een Vijeo Citect SCADA systeem dat het gehele proces bewaakt, en een remote aansluiting voor het besturen van liftstations. De PLC bestuurt verschillende functionele eenheden met Advantys STB, motorstarters en frequentiere­ gelaars voor het mechanisch schoonmaken, biologische-, chemische-, en modderbehandeling. Deze implementatie is een zeer flexibele oplossing die installatiegemak en uitbreidbaarheid ver­ zekert dankzij de gedistribueerde Advantys STB modules. Het waarborgt snelheid en diagnostiek op hoog niveau met Ethernet.

Karakteristieken Prestaties • Scada / HMI: – VijeoCitect voor remote monitoring Scada (1) – Een grafische display: XBT-GT aangesloten op USB poort (2) • Remote Terminal Unit: Factory Cast ETG3000 (3) • PLC: 1 Modicon M340 (4) • I/O: tot 200 digitaal of analoog (10%) • Motor besturing – Tot 16 motor starters Tesys-U, aangesloten op Modbus serial Line of CANopen (5) – Tot 4 frequentie regelaars: ATV 31/61/71 aangesloten op Modbus serial Line of CANopen (8) • Instrumentatie: 10 instrumenten (flow meter, PH analyzer, niveau meter…) (10) • Opties: RFID module (Ositrack) voor toegangscontrole (9)

Installatie • Plant type: autonome drink-, en afvalwatersite • Busbekabeling: Modbus Serial line of CANopen • Instrumentatiebekabeling: hardwired, 4-20mA • Software: Unity pro en PowerSuite • Remote aansluiting met Private line, PSTN, GSM / GPRS, radio of ADSL met extern modem Beperkingen • Geen permanente operator op locatie: – Beperking op de fysieke toegangscontrole Kosten • Lage materiaal kosten • Lage onderhoudskosten Grootte • Installatie met weinig vierkante meters Gebruikerswaarden Prijsgunstige oplossing, zonder on-site personeel

Karakteristieken Prestaties • Scada / HMI: – Locale VijeoCitect met een of meerdere operator terminals (1) – Grafische display: tot 2 XBT/GT (4) • Remote Terminal Unit: Factory Cast ETG3000 (2) • PLC: 1 Premium TSX57 of 1 Quantum (3) • I/O: tot 1.000 digitale of analoge I/O (10 tot 15%) – tot 10 Advantys STB (5) aangesloten op Ethernet (7) • Motorbesturing – tot 50 motor starters Tesys-U (6) aangesloten op Advantys STB naar Ethernet (7) of softstarters ATS 48 aangesloten op Modbus Serial line – tot 30 frequentieregelaars ATV61 aangesloten op (8) Ethernet – of ATV31 aangesloten op Modbus Serial line of via Advantys CANopen • Instrumentatie: tot 100 (10)

T2

Installaties • Plant type: Mono-site of netwerk-site • Control network: Ethernet netwerk tussen PLC en Scada • Device bekabeling: Ethernet Bus, Ster of ring topologie • Instrumentatiebekabeling: hard wired, 4-20mA • Software: Unity pro, Advantys Tool, PowerSuite • Remote aansluiting via Private line, PSTN, GSM / GPRS, radio of ADSL met extern modem Beperkingen • Geen permanente operator op locatie • Optie: Premium of Quantum Hot Standby voor grotere proces beschikbaarheid Kosten • Een concurrerende ratio prestatie/kosten Grootte • Installatie van honderden m2 Verbinding via vele kilometers met andere plants: remote monitoring systeem Gebruikers waarden Oplossing reduceert onderhoudskosten, dmv Remote I/O specifiek voor elke functionele unit (liften, onderzoeken, voorbehandeling, biologische-, en modderbehandeling.

oplossingen

� Oplossingen � 19 Operator room

Control room

2

1 Scada & serveurs

2

Engineering

GSM/ADSL/ PSTN/radio

GSM/ADSL/ PSTN/

3

Operator room

Control room

Engineering

Servers

4

3

Ethernet

4

1

Ethernet 6 7

7 9

Instrumentation

8 Instrumentation

6

Instrumentation

9

Instrumentation Instrumentation

Instrumentation

Litfing screening

Electrical distribution

Instrumentation

Instrumentation

Instrumentation

Instrumentation

Primary treatment

10

5

8 5

Instrumentation

Biological treatment

Instrumentation

Sludge processing

T3

Chemical treatment

Instrumentation

Instrumentation Instrumentation

Instrumentation Instrumentation

Lifting screening

Primary treatment

Biological treatment

Sludge treatment

Modulaire oplossing voor 200.000 inwoners

Complete oplossing voor 1.000.000 inwoners

De T3 implementatie combineert verschillende Premium TSX57 PLCs, een Scada VijeoCitect met gedistribueerde cliënts en een remote aansluiting voor het besturen van liftstations. Elke PLC bedient een functionele unit (zoals zeefinrichtingen, bezinkers of beluchtingstanks...) van het afvalwaterproces.De modulaire oplossing laat eenvoudig uitbreidingen toe. Deze implementatie biedt een oplossing voor eenvoudige diagnose en onderhoud dankzij het Transparent Ready concept. Het garandeert een hoge beschikbaarheid door de hot standby PLCs. De Unity Pro configuratiesoftware en Unity Application Generator combineren eenvoudig alle kenmerkenvoor een goede performance en productiviteit.

De T4 implementatie combineert meerdere Premium TSX57 en Modicon M340 PLCs, een redundante SCADA VijeoCitect, een dubbele Ethernet ring en een remote toegang naar liftstations. De T4 implementatie is instaat om een grote hoeveelheid apparatuur en geavanceerde behandelingen te besturen. Elke PLC bestuurt een proceslijn met een functionele unit. Deze oplossing integreert de complete installatie van SCADA tot instru­ mentatie. De engineeringkosten zijn laag dankzij Unity Application Generator software met specifieke waterobjectenbibliotheek.

Karakteristieken Prestaties • Scada / HMI: – Locale VijeoCitect met een of meerdere operator terminals en met redundante servers (1) – Grafische display: tot 8 XBTGT (2) • Remote Terminal Unit: Factory Cast ETG3000 (3) • PLC: tot 10 Premium TSX57 of Quantum tot 20 Modicon M340 (7) • I/O: – tot 5.000 digitale of analoge I/O (10 to 15%) – tot 50 Advantys STB (5) aangesloten op Ethernet (8) • Motorbesturing – tot 200 motor starters Tesys-U aangesloten via Advantys STB (6) – Soft starters ATS 48 en ATV31 aangesloten via Modbus SL – tot 100 frequentie regelaars ATV61 aangesloten op Ethernet (9) • Instrumentatie: tot 300 • Opties: – Ethernet Modbus TCP Gateway naar Modbus Serial line (ETG100/ETG1000) – Gateway naar Hart of Profibus DP/PA

Karakteristieken Prestaties • Scada / HMI: – Redundante VijeoCitect met een of meerdere operator terminals (1) (2) – Grafische display: tot 20 XBT-G / XBT-GT (4) • Remote Terminal Unit: Factory Cast ETG3000 (3) • PLC: tot 40 Premium TSX57 of Quantum tot 60 modicon M340 (6) (7) • I/O: tot 10.000 digitale of analoge I/O (20%) – tot 200 Advantys STB (8) aangesloten op Ethernet (4) • Motorbesturing: – tot 500 motorstarter TeSys-U (9) aangesloten via Advantys STB – softstarters ATS 48 of ATV31 (5) aangesloten via Modbus SL – tot 200 frequentieregelaars ATV 61 (5) aangesloten via Ethernet • Instrumentatie: tot 100 • Opties: – Ethernet Modbus TCP Gateway naar Modbus Serial Line (ETG100/ETG1000) – Gateway naar Hart of Profibus DP/PA – Aansluiting naar energiedistributieproducten (Masterpact, Sepam…) via Modbus SL (10)

Installatie • Plant type: Mono-site of netwerk site • Control network: Ethernet netwerk tussen PLCs en Scada (Ring topologie) • Device bekabeling: Ethernet Ster, Bus of ring topologie

• Instrumentatie bekabeling: hardwired, 4-20mA en aangesloten via Modbus serial line of Hart of Profibus DP/PA • Software: – Unity pro, Advantys Tool, PowerSuite – UAG met water object bibliotheek – ConneXview voor Ethernet diagnose • Remote aansluiting met Private line, PSTN, GSM / GPRS, radio of ADSL met extern modem Beperkingen • Toegangscontrole • Optie: Premium of Quantum Hot Standby voor proces beschik­ baarheid Kosten • Een concurrerende ratio prestatie/kosten • Lage engineeringkosten Grootte • Installatie van honderden m2 • Verbinding via vele kilometers met andere plants Gebruikerswaarden Eenvoudig renovatie en uitbreidingen Gemakkelijke diagnose en hoge beschikbaarheid • Flexibel en modulair dankzij verschillende supervisie en HMI oplossingen. • Hoge graad van remote diagnose via Web op elk operator station. • Efficiënt plant management door opslag en gedetailleerde analyse van data.

Installatie • Plant type: Mono-site of netwerk site • Control network: Ethernet netwerk tussen PLCs en Scada (Ring

T4

of dubbele ring topologie) • Device bekabeling: Ethernet Ster, Bus of ring topologie • Instrumentatie bekabeling: hardwired, 4-20mA en aansluiting naar modbus serial line of Hart of ProfibusDP/PA • Software: – Unity pro, Advantys Tool, PowerSuite – UAG met water object bibliotheek – ConneXview voor Ethernet diagnose • Remote aansluiting via private line, PSTN, GSM / GPRS, radio of ADSL met extern modem Beperkingen • Toegangscontrole • Optie: Premium of Quantum Hot Standby voor proces beschikbaarheid Kosten • Goede ROI (Return On Investment) • Lage engineeringkosten Grootte • Grote installatie van honderden kilometers, verbinding via vele kilometers met andere plants Gebruikers waarden Redundante oplossing op alle niveau’s voor verschillende proces lijnen. • Hoge performance qua aantal supervisie cliënts en gemanaged variabelen. • Hoge beschikbaarheid t.a.v. redundante supervisie servers en cliënt stations.

IN BEDRIJF

� In bedrijf � 19

Haagse afvalwaterzuiveringsinstallatie grondig vernieuwd

“We kunnen nu meer informatie uit het proces halen” Er staan 12 beeldschermen op een rij in de controlekamer van afvalwaterzuiveringsinstallatie Houtrust in Den Haag. In één oogopslag kunnen procesoperators Johan Roeleveld en Ad van der Meer zien hoe het ervoor staat ‘buiten’. Jaren geleden wierpen zij ’s morgens als eerste een blik op het levensgrote blindschema op de muur. “Daarop zagen we snel of er ergens problemen waren. Dat was handig. Maar de moderne procesautomatisering geeft natuurlijk veel méér informatie over het proces…!”

Houtrust was vroeger dé afvalwaterzuivering van regio Den Haag. De tijden veranderen echter en de wetgeving wordt steeds strenger. Ingrijpende modernisering was nodig om aan de Europese lozings­eisen te voldoen. “Het hele zuiveringspro­ ces is veranderd. De grootste verandering is dat de zuivering nu veel meer stikstof en fosfaat uit het water haalt. Want dáár worden we op afgerekend: de kwaliteit van het effluent”, zegt Roeleveld. Publiek-private samenwerking Omdat de nieuwe zuiveringsmethoden meer ruimte vergen, zag het Hoogheemraadschap van Delfland zich genoodzaakt een nieuwe zuivering te bouwen: Harnaschpolder. Deze zuivering is inmid­ dels zo’n anderhalf jaar operationeel. “Zowel de nieuwbouw als de renovatie en het beheer worden

uitgevoerd door Delfluent”, vertelt procescontrol engineer Alfian Polenewen. “Het is een uniek voorbeeld van publiek-private samenwerking. Het Hoogheemraadschap is opdrachtgever, een con­ sortium van vijf bedrijven is opdrachtnemer onder de naam Delfluent. Delfluent-Services B.V. is voor een periode van 30 jaar contractueel verantwoor­ delijk voor het beheer van de zuiveringen.” Maximaal zuiveringsresultaat De beide zuiveringen zijn samen goed voor een Droog Weer Afvoer van ruim 200.000 m3 per dag. Regent het de hele dag pijpenstelen, dan kan het influent zomaar verviervoudigen. Het hoogste dat Van der Meer ooit meemaakte, was een verwerking van 880.000 m3 in één etmaal. Toen stond het Westland dan ook helemaal blank. “Het is onze uitdaging om onder alle om­ standigheden goed te zuiveren”, aldus Van der Meer. “Als het regent, wordt het proces anders ingeregeld. Het gaat om een maximaal zuive­ ringsresultaat tegen een zo laag mogelijke kost­ prijs. Dat verandert niet in een uur. We krijgen elke dag analysegegevens van het zuiverings­ proces. Daarin proberen we trends te ontdekken waarop we kunnen bijsturen.” Meer informatie uit het proces Vooral de biopopulatie kan daarbij op de aan­ dacht van de procesoperators rekenen. De beestjes die ijverig een steentje bijdragen aan de zuivering, gedijen niet onder álle omstan­ digheden. Bij hevige regenval kan het afvalwater bijvoorbeeld zó dun worden, dat ze te weinig voe­ dingsstoffen hebben. Roeleveld en Van der Meer houden het proces nauw in de gaten en onderne­ men tijdig actie. “Vroeger moesten we veel zaken handmatig meten, die we nu met meetinstrumen­ ten voortdurend kunnen bewaken. We krijgen veel meer informatie uit het proces, waarbij we de verschillende procesonderdelen in hun samen­ hang zien. Daardoor gaan we het proces steeds beter leren kennen. En dat is waardevol”, vindt Polenewen. In een half jaar tijd werd de zuivering Houtrust compleet vernieuwd. De besturing is nu uitgevoerd met componenten van Schneider Electric. “Als procesoperator kunnen we met deze besturing meer doen”, concluderen Roeleveld en Procesoperators Johan Roeleveld en Ad van der Meer en procescontrol engineer Alfian Polenewen

Van der Meer tevreden. “We kunnen meer in­ formatie uit het proces halen, bijvoorbeeld met betrekking tot trending. Voorheen moesten we daarvoor met een laptop het proces in. Nu krij­ gen we de gegevens hier op ons scherm.”

Uitstekende ondersteuning Schneider Electric leverde onder meer de Quan­ tum PLC’s, en Monitor Pro SCADA systemen. Ook Polenewen is tevreden. “De procesautomatise­ ring voldoet aan onze eisen als het gaat om re­ dundantie en toegankelijkheid. De operator die storingsdienst heeft, hoeft bijna nooit meer uit te rukken. Hij kan gewoon thuis even inbellen. En dóen er zich problemen voor met de hardware, dan is Schneider Electric paraat. Dat hebben we gemerkt. Ze hebben veel kennis en bieden uitste­ kende ondersteuning!”

SAMEN WERKEN

� Samen werken � 23

Waterschap Velt en Vecht en Imtech renoveren zuiveringsinstallatie in Emmen

“Schneider Electric was de enige die motorstarters met ethernetaansluiting leverde” De spa moest in de grond bij de rioolwaterzuiversinstallatie Emmen van Waterschap Velt en Vecht. Om aan alle eisen te kunnen blijven voldoen, was groot onderhoud nodig. Bart Stokvis, projectleider elektro & besturing, pakte het grondig aan. En omdat Schneider Electric de enige leverancier was van motorstarters met een ethernetaansluiting, werden de Haarlemse specialisten bij het project betrokken. “De besturing is veel flexibeler geworden. Ik kan nu in Coevorden inloggen op de SCADA en even meekijken. Bovendien halen we realtime meetgegevens uit het proces waarop we kunnen sturen.” Mechanisch en civieltechnisch groot onderhoud, vervanging van de elektrotechniek en volledige vernieuwing van de besturing. Waterschap Velt en Vecht houdt niet van half werk. Met de gemeente is vooraf een optimalisatiestudie verricht. Het ge­ zamenlijke doel was optimale zuivering tegen zo laag mogelijke kosten. “We zijn overeengekomen dat de gemeente zoveel mogelijk regenwater op alternatieve wijze gaat afvoeren”, zegt Stokvis. “Wij krijgen daardoor minder regenwater binnen met waardoor de zuivering hydraulisch niet hoef­ de te worden uitgebreid. Het afvalwater wordt zoveel mogelijk biologisch gezuiverd.” Decentrale besturing De zuiveringsinstallatie was volledig centraal bestuurd. Het nadeel? Kilometers kabel en veel graafwerk. Voor Stokvis stond het al snel vast dat

de nieuwe besturing decentraal zou moeten zijn. Verdeeld over ‘eilanden’. “Dat scheelt kabel­ lengte én –dikte. Bovendien zijn we daardoor flexibeler. Bij een uitbreiding is het een kwestie van koppelen op de dichtstbijzijnde voeding.” De besturing is gebaseerd op ethernet. Via een redundante Citect SCADA bewaken de proces­ operators het zuiveringsproces. Twee PLC’s – op verschillende locaties, beide redundant – stu­ ren hun commando’s via een glasvezelring naar de Advantys STB remote I/O’s. De Tesys-U mo­ torstarters en Altivar frequentieregelaars met ethernetaansluiting doen vervolgens hun werk. Informatie en meetgegevens komen via de om­ gekeerde route onder het oog van de procesope­ rators. “We bedienen het proces via de SCADA. Een conventionele ‘knoppenkast’ hebben we niet meer. Dat scheelt een behoorlijke investering”, licht Stokvis die keuze toe. “In het veld hebben we alleen nog gecombineerde bedien- en werk­ schakelaars. Maar in principe kunnen we vanach­ ter elk bureau elke frequentieregelaar in het veld manipuleren. Je hoeft er niet naar toe om te we­ ten wat het ding doet.” Draadloos ethernet Bij de start van het project was Schneider Electric de enige die motorstarters met ethernetaanslui­ ting leverde. Schneider Electric kon bovendien ook de andere hardware leveren, inclusief een re­ dundante PLC. Tel daarbij op de positieve ervarin­ gen van een collega waterschap in Meppel, en de keuze was snel gemaakt door Stokvis. “Nieuw voor Schneider Electric was de toepassing van draad­ loos ethernet. In onze voor- en nabezinktanks staan bruggen die ronddraaien. Deze bruggen moeten alarmmeldingen en meetgegevens kunnen door­ seinen. Dat hebben we heel innovatief opgelost: met draadloos ethernet”, zegt Stokvis enthousiast. “Samen met Schneider Electric hebben we dat ge­ test en gerealiseerd. Het werkt uitstekend.” Realtime informatie Na de renovatie is de zuiveringsinstallatie in Em­ men klaar voor de toekomst. Niet alleen is de kwaliteit van de zuivering gestegen, ook het pro­ ces is efficiënter geworden. Dankzij biologische zuivering zijn er minder chemicaliën nodig. Een innovatieve, communale membraanfilterpers ont­ watert slib tot 27 à 30 procent droge stof. “En wat heel belangrijk is: meetinformatie uit het proces is

Vestigingsleider Marcel Rep (l) en projectleider Bart Stokvis

nu realtime beschikbaar. We kunnen nu meer aan de voorkant sturen”, zo omschrijft Stokvis het. “En dat is effectiever dan achteraf constateren dat de getallen niet goed zijn en dán bijsturen!” Een voorsprong op het gebied van ethernet­ technologie “De juiste dingen op het juiste moment doen. En dan in één keer goed.” Volgens Marcel Rep van Imtech Control Systems Noord komt het daarop aan bij de renovatie van riool­ waterzuiveringsinstallaties. Als vestigingsleider van Imtech in Kolham leverde hij het bewijs in Emmen. “Daar hebben we bovendien state of the art technologie toegepast!” Imtech gespecialiseerd in besturingstechniek rwzi’s De Kolhamse vestiging van Imtech heeft zich ge­ specialiseerd in de renovatie van rwzi’s. Nee, het echte specialisme zit ‘m niet in de technische hoog­ standjes. “Projectmanagement, dat is de kunst. De aansturing van projecten met een korte door­ looptijd en grote hoeveelheden signaalverwer­ king. Projecten die in één keer goed moeten gaan. Daar zijn wij sterk in. We kennen de proces­ sen door en door.”

Volledig ethernet Dat was voor Waterschap Velt en Vecht één van de redenen om Imtech al in een vroeg stadium bij het project te betrekken. Zo hielp Imtech in het voortraject om tot een technisch zo goed moge­ lijke oplossing te komen. Daarmee werd de basis gelegd voor een innovatieve besturing. “Geba­ seerd op ethernet”, knikt Rep. “De mate waarin dat in Emmen is gebeurd, zie je niet vaak. De hele installatie is via ethernet toegankelijk, tot op de motorstarters. Daarbij hebben we ook draadloze technologie toegepast.” Betrouwbaar en bedrijfszeker Bij dit project heeft Imtech nauw samengewerkt met Schneider Electric. Dat is bepaald niet voor het eerst. “We zitten vaker samen bij opdrachtge­ vers”, zegt Rep, en het klinkt als een understate­ ment. “Samen denken we mee over total costs of ownership, over standaardisatie, over genor­ maliseerde software, over de besturingsfilosofie. Samen komen we tot innovatieve oplossingen. De betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid van de producten van Schneider Electric zijn daarbij overtuigend. Bovendien heeft Schneider Electric een voorsprong op het gebied van ethernettech­ nologie. Het resultaat is in Emmen te zien!”

2 4 � U i t g e l i c h t | Vr a a g & A n t w o o r d �

Uitgelicht! Mijn naam is Jon Kingdon en ik werk op de service-afdeling. Als ap­ plication engineer hou ik mij vooral bezig met de ondersteuning op het gebied van (applicatie) software. Vanuit onze ruime ervaring en kennis kunnen wij u ondersteuning geven bij ontwerp, keuze, instal­ lering en onderhoud van uw applicatie. Denk hierbij specifiek aan: • assisteren bij het ontwikkelen van uw applicaties. • het maken van klantspecifieke programmamodules voor PLC en HMI (SCADA) applicaties. • het converteren van bestaande software applicaties, waarbij deze geschikt worden gemaakt voor nieuwe hardware platformen (Retrofit). Naast deze werkzaamheden hebben wij tevens een aantal ‘out of the box’ oplossingen ontwikkeld. Het meest recente voorbeeld hiervan is een zeer flexibele PLC data logger. Mocht u interesse hebben in een van de bovenstaande diensten of meer willen weten over hoe wij u kunnen assisteren om een succes van uw project te maken, bel dan met 023-5 124 124 of mail naar [email protected]

?/!

Colofon

Vraag & Antwoord

Wat is Telemetrie? Telemetrie is meten en vaak ook besturen op afstand. Hiervoor wordt een fysische grootheid zoals temperatuur of druk, omgezet naar een digitaal signaal en via een communicatieverbinding verstuurd naar een centrale besturing voor verdere verwerking of visualisatie. Voor telemetrie systemen wordt steeds vaker standaard apparatuur zoals PLC systemen toegepast, die uitgerust zijn met een hiervoor geschikte communicatiepoort. Is de TSXETG3000 een Telemetriesysteem? De FactoryCast gateway TSXETG3000 is een TCP/IP gateway en RAS server in één. Door de geïntegreerde modem kan de TSXETG3000 eenvoudig gekoppeld worden via een telefoonlijn of GSM. Dit samen met de datalogging en e-mail functie, maakt de TSXETG3000 geschikt voor diverse telemetrietoepassingen. Hoe configureer ik de TSXETG3000? De TSXETG3000 wordt geconfigureerd met WebDesigner. WebDesigner is dezelfde tool waarmee de Ethernet modulen van de Modicon PLC systemen geconfigureerd worden. WebDesigner wordt gratis meegeleverd met de TSXETG3000. Hoe maak ik mijn eigen Webpagina’s in de TSXETG3000? Voor het maken van webpagina’s kan een standaard HTML editer gebruikt worden, bijvoorbeeld FrontPage van Microsoft®.

Transparent Info is een uitgave van Schneider Electric B.V. Redactie-adres: Schneider Electric B.V. Afdeling communicatie Postbus 836 2003 RV Haarlem Telefoon 023 5124124 Teksten: Schneider Electric B.V. Rudolph tekst & concept, Barneveld Fotografie & Illustraties: Fotografie Marco Hamoen, Bodegraven Schneider Electric B.V. Plan B Grafimediabureau B.V., Haarlem Ontwerp & Opmaak: Plan B Grafimediabureau B.V. Drukwerk: Veldwijk–Van Loon Waddinxveen Oplage: 14.000 Gehele of gedeeltelijke over­ name van artikelen is alleen mogelijk na schriftelijke toestemming van de redactie.