Torres Einde :39 Pagina 1 Einde

Torres Einde 26-08-15 11:39 Pagina 1

Einde



Fernanda Torres

Einde Vertaald door Kitty Pouwels

2015 Amsterdam


De vertaler ontving voor deze vertaling een werkbeurs van het Nederlands Letterenfonds.

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt dankzij een subsidie van het Ministério da Cultura do Brasil/Fundação Biblioteca Nacional – Obra publicada com o apoio do Ministério da Cultura do Brasil/Fundação Biblioteca Nacional.

Het citaat uit De goddelijke komedie van Dante op pagina 90 is afkomstig uit de vertaling van Ike Cialona en Peter Verstegen (Athenaeum–Polak & Van Gennep, 2001). Cargo is een imprint van Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam | Antwerpen Copyright © 2013 Fernanda Torres Copyright Nederlandse vertaling © 2015 Kitty Pouwels Oorspronkelijke titel Fim Oorspronkelijke uitgever Companhia das Letras, São Paulo Omslagontwerp Alceu Chiesorin Nunes / Wil Immink Design Omslagbeeld © Cássio Vasconcellos / Fotospot Foto auteur Jorge Bispo Vormgeving binnenwerk CeevanWee, Amsterdam Druk Bariet, Steenwijk isbn 978 90 234 9254 2 nur 302 www.uitgeverijcargo.nl


Voor mijn oudjes João Ubaldo Ribeiro Domingos de Oliveira Mario Sergio Conti Luiz Schwarcz Mijn broer en mijn vader



Inhoud

einde Álvaro 11 Sílvio 69 Ribeiro 111 Neto 157 Ciro 185 epiloog De volgende 217 Dankwoord 239



einde



á lva r o * 26 september 1929 † 30 april 2014



Een trage dood aan de ellendige Portugees die het mozaiektrottoir heeft uitgevonden. Die verdomde Dom Manuel met z’n gevolg. Onregelmatige vierkante steentjes, met de hand gelegd. Met de hand! Natuurlijk gaat dat loszitten, daar kun je op wachten! Wit, zwart, wit, zwart, de golven van de zee bij Copacabana. Wat moet ik met de golven van de zee bij Copacabana? Geef mij maar een effen stoep, zonder die hobbelige nekbrekertjes. Stomme mozaïeken. Mozaïeken overal. Bak cement eroverheen en gladstrijken die handel. Kuilen, gaten, losse stenen, ontploffende putdeksels. Als je boven de zeventig bent, wordt het leven een eindeloze reeks obstakels. Vallen is voor bejaarden het grootste gevaar. ‘Bejaarden’, vreselijk woord. Bijna net zo erg als ‘senioren’. Vallen is de scheidslijn tussen oud zijn en totale seniliteit. Door de smak wordt de keten tussen hoofd en voeten verbroken. Vaarwel, lichaam. Thuis schuifel ik langs meubels en muren van vensterbank naar vensterbank, douchen doe ik zittend. Van de leunstoel naar het raam, van het raam naar het bed, van het bed naar de leunstoel, van de leunstoel naar het raam. Kijk, daar heb je er weer een, zo’n verraderlijk steentje

13


dat me te grazen wil nemen. Op een dag val ik, maar niet vandaag. Op een dag. Op een dag was vroeger zo ver weg. Ik kwam Ribeiro tegen, in de rua Francisco Sá, we hadden elkaar in geen eeuwen gezien en hij zei dat we ‘een dezer dagen’ eens moesten afspreken. De volgende dag was hij dood. Wat een gruwel daar in Caju, die Auschwitz-oven. De grafstenen leken te smelten. In het crematorium werd ik niet goed, ze dachten dat het door de emotie kwam. Dat ook wel. Ribeiro was altijd in topvorm. Hij speelde strandvolley tot zijn laatste zonsondergang, kwam van het strand en stierf onder de douche – hartaanval. Ik heb geen levende vriend meer over, Ribeiro was de laatste. Ik was er zeker van dat hij mij zou begraven, hij rende, hij zwom, hij was op z’n veertigste gestopt met roken maar peinsde niet over stoppen met neuken.Volgens zijn zus kwam het door de viagra. Ribeiro heeft heel wat afgeneukt, dat betekende veel voor hem. Voor hem ging Sílvio. Of Ciro? Nee, Ciro was de eerste – kanker, nog voor Neto en Neto’s vrouw. Neto kon Célia niet uitstaan, maar hij stierf een jaar na haar. Onbegrijpelijk. Célia was al niet te harden, dus als oude vrouw werd ze een verbitterde, lelijke zuurpruim. Neto kon niet tegen de stilte. En dan te bedenken dat Célia als bruidje een verdomd lekker ding was. Ze had toen moeten doodgaan, op haar hoogtepunt. Als Neto het allemaal van tevoren had geweten, had hij niet zo staan grienen voor het altaar. De mens is een raar beestje. Sílvio ging de pijp uit op een carnavalsdag in februari. Hij was op vrijdag begonnen en ging tien volle dagen door. De tweede zondag liet hij drie sletjes, klaar voor de start, in zijn appartement achter en ging eropuit voor nog wat coke,

14


combineerde dat met de rest en z’n hart begaf het. Hij werd vooroverliggend op straat gevonden in Lapa, vlak bij de Avenida Mem de Sá, met een flesje poppers in zijn hand en vijf gram coke op zak. Sílvio hield altijd al van een glas, gewoon, maar toen de menopauze kwam – ik weet dat het andropauze is, maar ik hou niet van andropauze; net zoiets als vingeren, walgelijke benaming, geef mij maar aftrekken, ongeacht het geslacht – afijn, de menopauze kwam en Sílvio draaide door. Hij ontmoette een paar geile jonge meiden uit het zuiden, drugssmokkelaars, en werd hun slaaf. Door die gaúcha’s verwaterde ons contact, ze haalden hem uit de circulatie. God heeft twee frigide duivelinnen gestuurd om een eind aan hem te maken. Het was een straf. Welk jaar was dat ook weer? Weet ik veel, er zijn er zoveel voorbijgegaan: jaren en vrienden. Nog niet zo lang geleden kostte het me van mijn huis naar de praktijk van Mattos – Mattos is mijn huisarts – tien minuten te voet. Nu is het veertig. Lopen is geen onbewuste handeling meer. Ik let angstvallig op mijn stappen, mijn knieën, ik hou mijn aandacht bij de weg. Alles doet me zeer, om uiteenlopende redenen, allemaal terug te voeren op de ouderdom. Mattos heeft me al naar meer dan tien specialisten gestuurd. De een wil een staaroperatie, de ander een galblaasoperatie, en allemaal proppen ze me vol met medicijnen. Dokter Rudolf denkt dat mijn bloeddruk veel te hoog is voor mijn aderen, hij wil stents aanbrengen in mijn bovenbeen, mijn aorta. Ik hou m’n mond en doe of ze het niet tegen mij hebben. Een stel ijdele, neurotische bruten, die artsen. Laat ze hen maar eens opensnijden. Ho! Hondenpoep. Ook dat nog. Bij mij in de flat woont een vrouw met van die hysterische keffertjes. Elk weekend

15


gaat ze op stap en sluit ze die beestjes op in het washok. Ze janken van eenzaamheid. Ik geef haar nog eens aan wegens dierenmishandeling, dat wijf van 704. Poep oprapen met een plastic zakje, ik vind het vernederend. Ik snap het best als mensen het laten liggen, ik begrijp alleen niet dat je überhaupt een hond in huis haalt. Ik heb spijt van alle huisdieren die ik heb gehad. Miserabele, behoeftige, smerige beesten. Vier honden en een kat. De eerste ging dood van ouderdom, blind, mank en stinkend. De kat werd door z’n vader aan stukken gereten, dat dier had een gigantisch oedipuscomplex, hij was geobsedeerd door zijn moeder. De andere honden gaven de geest door verschillende oorzaken, allemaal even gruwelijk: hondenziekte, een tumor en vergiftiging. Mijn moeder strooide rattengif in de tuin en vergat Boris aan te lijnen. Ik heb haar nooit meer vertrouwd. Het arme mens, ze zorgde steeds dat hij een schone krant had, gaf hem schoon water en bracht hem naar de dierenarts, ze huilde alsof ze een kind verloren had, maar toch heb ik het haar nooit vergeven. Niets zo egoïstisch als een kind. Ik kan mijn kleinkinderen niet uitstaan. Ze wonen ver weg en dat is ook maar beter voor ze. Wat een uitgekookte herrieschoppers.Van mijn dochter hield ik tot ze vijf was, daarna werd ik niet goed van dat hysterische gedoe van haar, van mijn vrouw met haar, van haar met de hulpen. Ik verzon de gekste dingen om maar niet naar huis te hoeven. Misschien ben ik alleen maar wat met Marília begonnen om ergens heen te kunnen na het werk. Heerlijk huis had ze, ik bleef daar hangen tot een uur of tien, drankje erbij, en liet dat gebabbel van haar m’n ene oor in en het andere uit gaan. De seks hoefde van mij niet zo, ik deed meer mijn best voor haar. Waar ik van hield was dat kleine maar fijne huis

16


in Jardim Botânico, met een plaatsje op de begane grond waar ze schildpadden hield. Ik ben nooit zo van de woeste seks geweest. Als ik eenmaal bezig was genoot ik wel, maar ik had geen haast om te beginnen. En vrouwen zien het als een mannelijke plicht om zin te hebben. Aangezien ik dat nooit had, duurden mijn relaties zo lang als nodig was om in bed te belanden. Het huwelijk is de ideale burgerlijke staat voor mannen die, zoals ik, niet graag met anderen samenleven. Niets vermoeiender dan het moeten bijhouden van afspraakjes en verwachtingen. Een slecht huwelijk kan prima werken voor beide partijen, en bij mij was dat het geval. Irene liet verleidingen links liggen en ik ook, we leefden comfortabel met aparte slaapkamers, heel treurig en beschaafd. Op een dag kreeg ze in de gaten dat ze ouder begon te worden, dat dit haar laatste kans was om met passie te neuken, klaar te komen en lief te hebben, dat soort dingen waarvan vrouwen denken dat ze bestaan. Volgens mij was het Rita’s puberteit die Irene over het randje duwde. Ze ging in groepstherapie en begon iets met Jairo, de manager van de club, heel vervelend. Geen man kan ertegen als zijn vrouw vreemdgaat. Ik moest stoppen met zwemmen – ik zwom graag in de club, maar het lidmaatschap stond op haar naam. Irene kreeg spijt, maar toen was het te laat. Zo zat ik ineens alleen, schuldloos, want zij was degene die was weggegaan, en ik sloeg nog een paar meiden aan de haak, in tegenstelling tot Irene, die de mist in ging en geen enkele vent meer kreeg na die roeier van de club. Die was getrouwd, en binnen een maand nam hij de telefoon niet meer op. Vrouwen zijn zo naïef. We hebben elkaar in geen dertig jaar gezien, en we zijn vijftien jaar samen geweest. Sinds Aurora, mijn tweede vriendin na Irene, begon ik erec-

17


tieproblemen te krijgen. Nee, ik lieg, met Irene ging het al niet meer zo goed, maar vanaf Aurora was het definitief. Ik heb er heel wat jaren onder geleden, tot ik het losliet.Vaarwel hormonen, vaarwel meisjes, vaarwel pijnlijke stilte in de slaapkamer, vaarwel meelijdende blikken. Ik word een franciscaan. Een sater en een franciscaan. Mijn vader was net als Ribeiro, hij accepteerde niet dat hij hem niet meer omhoog kreeg. Ik herinner me een zekere paasdag, mijn moeder en hij straalden en ik vroeg naar hun geheim. Mijn vader gaf mijn moeder een tikje op haar dij en zei dat zijn levenselixer ‘deze vrouw hier’ was. Ik was trots op ze. Op haar vijfenzeventigste verjaardag nam mijn moeder me apart en zei dat ze het beu was de pik van mijn vader stijf te moeten zien te krijgen. Het was een heidens karwei, ze was het moe, ze voelde zich gedwongen, ze wou niet meer. Ze had zelfs tegen mijn vader gezegd dat hij maar een ander moest zoeken, dat het haar niet uitmaakte, maar het huis was te klein geweest. Ik voelde me hoogst ongemakkelijk, Irene zat net midden in haar crisis en ik ben er altijd op tegen geweest dat ouders met hun kinderen over seks praten. Of ik hem duidelijk wilde maken dat hij haar met rust moest laten. Ik deed de slaapkamerdeur open, alles potdicht, hij met een kwaaie kop in bed. Ik vroeg hoe het ermee ging en hij antwoordde: slecht, heel slecht: mijn moeder had een affaire met de verzekeringsagent.Volkomen doorgedraaid. Door de aderverkalking werd mijn vader een paranoïde, ziekelijk jaloerse man met waandenkbeelden, die zijn vrouw beschuldigde van overspel met een lange lijst mannen die ze al kenden sinds hun bruiloft. Uitgerekend zij, die haar maagdelijkheid voor hem bewaard had en naar geen ander durfde omkijken. Hij had een pistool in huis en begon van die

18


dingen te zeggen, dat hij mijn moeder zou doodschieten en vervolgens zelfmoord zou plegen. Ik gooide het ding in zee. Mijn moeder nam ik bij ons in huis, wat Irene nog galliger maakte. Ik werd een magneet voor familieproblemen – Rita bleef zitten, de kokkin nam ontslag, de laatste hond kreeg de stuipen, de wc lekte, alles zat tegen. We lieten mijn vader opnemen in een verzorgingstehuis in Maricá, waar hij overleed in de volle overtuiging negenenvijftig jaar met een dwangmatige overspelpleegster te hebben samengeleefd. Irene had met hém moeten trouwen. Ze zouden tot op heden aan het copuleren zijn. Moet je die fiets zien! Fietsers zijn moordenaars, moordenaars met zelfmoordneigingen. Ik kijk in het spiegeltje en zie tante Suzel. Dat is het oestrogeen, heeft Mattos me uitgelegd. Dat maakt dat oude mannen een oudevrouwengezicht krijgen en omgekeerd. Tante Suzel was maagd en ongetrouwd toen ze op zesentachtigjarige leeftijd stierf. Van die zesentachtig jaar had ze er zesentwintig gesleten met het zich toewaaien van de muffe lucht van Andaraí, keer op keer zeggend dat ze dood wilde. Je kreeg er zin van haar een handje te helpen. Op een middag viel tante Suzel van de trap – de val – en daarna werd ze nooit meer de oude. Ze woonde met haar nichtje in een gebouw van drie verdiepingen zonder lift. Vandaag brengt ze me een bezoekje in de spiegel. Het stoplicht staat op rood, er komt geen auto aan, maar ik riskeer niets, ik wacht als een welopgevoede Duitser tot het groen wordt. Het lijkt hier wel de Sahel. Ik heb in mijn kinderjaren aardig wat eitjes gebakken op de stoep van Penha. Rio is altijd een smoorhete stad geweest, dat is niks nieuws, heeft niks te maken met die Greenpeace-larie. Het einde van de wereld is al nabij sinds ik besta.

19


Ik heb alleen vage herinneringen aan het effect van testosteron. Ik weet niet meer hoe het is om jong te zijn, net alsof het over een ander gaat. Zo heel actief ben ik nooit geweest. Ribeiro en ik gingen vaak uit, we dronken veel te veel. Ik leefde ’s nachts en sliep overdag, werd dikker, kreeg een buik ondersteund door twee spillebeentjes, en een dikke nek waarop mijn glanzende kale kop balanceert. Zo niet Ribeiro. Die ging van de nachtclub direct naar het strand; pas als hij van Posto 1 naar Posto 6 en terug had gerend, aan één stuk, ging hij slapen. Hij verloor zijn haar pas laat, wat hem nog wat extra jaartjes als actieve donjuan van Copacabana gaf. Ribeiro bleef ongetrouwd, hij gaf gymnastieklessen en had een obsessie voor zeventienjarige cursistes, hij heeft nog eens een vader op zijn nek gehad. Vandaag de dag zou hij in de bak hebben gezeten. Ik heb altijd gedacht dat Ribeiro onsterfelijk was. Niemand is onsterfelijk. Wie zal er op mijn begrafenis komen? Ik ben na Ciro getrouwd en was een van de laatsten die ging scheiden. Binnen tien jaar deden we allemaal hetzelfde. Alleen Neto niet. Neto hield het tot het bittere einde met Célia uit. De stakker heeft nooit geweten wat het is om met open deur op de plee te zitten, voor de televisie te slapen, in je slaapkamer te roken, op bed te eten en niet te hoeven praten of soapseries te kijken. Als je het mij vraagt is Neto getrouwd gebleven omdat hij een mulat was. Ik durf niet echt wat te zeggen over iemands huidskleur; zelfs Monteiro Lobato, de grote kinderboekenschrijver, werd voor racist uitgemaakt. Maar Neto heeft zich omdat hij mulat was – en gooi me maar naast Baron Maïskolf op de brandstapel als het niet zo is – altijd gedistingeerd willen voordoen. Hij dacht dat het huwelijk sta-

20


tus gaf. Ik oordeel niet, ik snap het zelfs wel. Is dat racisme? Mij best, naar de hel met Zumbi. Sílvio, een kalende blonde Pool, kon het geen bal schelen wat een ander van hem dacht.Volgens mij heeft dat z’n redenen. Ik wende snel aan het vrijgezellenleven en verhuisde naar een bouwvallige achterwoning in de Hilário de Gouveia. Irene kreeg het huis, ik de auto. In die metallic blauwe Chevette deed ik het met Aurora en die andere. In Barra da Tijuca, toen dat nog een zandvlakte was. Op de terugweg gingen we dan in een motelletje een pornofilm kijken. Als het me lukte, herhaalde ik mijn prestatie. In die tijd lustte ik er nog pap van, al kreeg ik hem niet meer zo goed overeind. Het lag aan de vrouwen dat ik mijn belangstelling verloor. Irritante, aanhankelijke huilebalken. Ze vinden het heerlijk de sukkel met wie ze zijn de schuld te geven van hun ongeluk. Ik heb ze nooit de ruimte gegeven. Je hoeft maar een zucht te slaken en ze tetteren je drie pagina’s keukenmeidenroman in je oor. Mijn god, wat kunnen die wijven kletsen, ze weten van geen ophouden. En daarna zetten ze het kraantje open in de hoop dat je medelijden krijgt. Vrouwen, ik hou er niet van.Van niemand, trouwens. Ik hield van Neto, van Ciro, van Sílvio en van Ribeiro. Mannen praten niet. Wij zeggen om beurten wat stoms, we lachen, we drinken en kijk aan: een fantastische avond. Vrouwen willen altijd meteen een galabal. O, groen. Het duurt een eeuw voor het groen wordt en dan krijg je twee seconden voor het weer op rood springt. Daar ga ik, zo kwiek als de schildpadden van Marília. Nee hè, nu alweer aan het knipperen... Rood! Zei ik het niet? Dat rotding staat alweer op rood en ik moet nog een derde van het zebrapad. Op wat voor iemand is dat ding afgestemd, Speedy Gonzales? Wat moet je? Wou je over me

21


heen rijden? Toe maar, stuk ongeluk, ram mijn knie maar tot moes met je dure koplamp. Ja, jochie, ik snap het, je wilt erlangs. Op een dag word je oud, als je geluk hebt, en dan komt een gehaaste snotaap jouw been aan stukken rammen, en dan kun je de rest van je dagen in een incontinentieluier lopen, in paniek als je een straat over moet. Putdeksel, hoge stoeprand, stinkwalm, Argentijnen. Ik lees geen kranten, geen tijdschriften, niets. Mijn ogen zijn ook niet best meer. Ik kijk alleen televisie. Voetbal, de hele dag.Voetbalpraatprogramma’s, ben ik dol op. Ik ben blijven steken bij de videorecorder, nee, da’s niet waar, ik heb een dvd-speler die gratis was bij de 40-inch televisie, maar ik heb nooit met de afstandsbediening overweg gekund.Vroeger huurde ik nog weleens een film onderweg naar Mattos, maar die videotheek is gesloten. Ik mis er niks aan. Tot mijn geluk ben ik rokend oud geworden. Ik doe niet aan afvalscheiding of recycling, gooi m’n peuken in de plee, gebruik spuitbussen, sta langdurig onder de hete douche en poets mijn tanden bij de lopende kraan. De mensheid kan naar de hel lopen. Tegen die tijd ben ik toch al weg. Stemmen doe ik al dertien jaar niet meer, al die narigheid om ons heen komt niet door mij. Omleiding wegens werkzaamheden. Daar zijn ze dol op, werkzaamheden. Van die smerige pylonnen op straat, auto’s die rakelings langsscheren, zien ze niet dat ik hier loop? Boorgeratel. Boorgeratel. Boorgeratel. Hoe houdt die stakker het vol? Die leeft niet lang. Veel mist-ie niet, nee, da’s niet waar, hij mist vast wel iets; geen idee wat, maar iets. De dood heb ik nooit als een mogelijkheid beschouwd. Niet dat ik nou zo gehecht was aan iets bepaalds in het leven,

22


maar de dood bestaat gewoon niet. De dood is een chronische ziekte. Ik weet nog dat ik, toen ik nog jong was, Sílvio’s hand zag trillen en dacht dat hij een kater had. Maar op de begrafenis had Ribeiro van zijn zoon gehoord dat dat al parkinson was geweest. Volgens die Inácio was zijn vader nog steeds druk doende zijn vrouwelijke slachtoffers te kwellen en zich op zijn beurt te laten kwellen door de gaúcha’s, maar begon hij steeds vaker de tijdstippen voor zijn medicijnen te vergeten, en namen, en zijn huisnummer. Sílvio was mager, elegant en verdorven. Door en door. De lul. Hij heeft gewoon zelfmoord gepleegd tijdens dat carnaval. Er zijn zoveel manieren. De vrouwen zagen hem niet staan, maar ze hoefden maar twee woorden met hem te wisselen of ze waren geheel in zijn ban. En hij speelde met ze: eerst heel veel aandacht aan ze besteden en dan ineens niet meer bellen, doen alsof hij een ander had, ze rot behandelen op hun verjaardag.Vrouwen vinden het heerlijk om rot behandeld te worden. Dat was in het begin. Op zijn tweeëndertigste trouwde hij met Norma en werd hij wat rustiger. Maar toen kwamen de kinderen; na de tweede kreeg Norma een postnatale depressie en werd een enorme zeur. Tot overmaat van ramp trok haar moeder bij hen in. Het huis werd één klaagmuur. Oeverloos gezanik, ’s avonds de soapseries en de hele dag kindergedoe: kinderbadjes, kinderprutjes, kinderschooltjes, kinderspeeltjes, kindersnotjes, kinderschijt. Het kwam hem de strot uit. Hij deed de oudste op kostschool in Petrópolis, waar het joch alleen met kerst even uit kwam om z’n gezicht te laten zien, de jongste liet hij door zijn schoonmoeder verzorgen, hij nam afscheid van Norma en vertrok

23


naar het rendez-vousflatje dat hij erop na hield in Glória. Sílvio was niet rijk, maar zeker ook niet arm. Hij had z’n koffers nog niet uitgepakt of hij had al een afspraakje met drie meiden, en dat was op de dag van de verhuizing. Sílvio hield wel van een orgie. Hij raakte verslingerd aan de gaúcha’s en vertrok naar het zuiden. We toostten op zijn afscheid. Op een feest in Leme zopen we ons klem, en we namen ook wat pilletjes waar Sílvio mee aankwam. Hij wilde ons leren leven. Bij dageraad werden we eruit gegooid, Ribeiro, Neto, Ciro, Sílvio en ik. Vijf zombies en een handvol lellebellen. Sílvio stelde een afterparty voor, in zijn bat cave. Het idee werd met gejuich onthaald. Hij begon zich al uit te kleden terwijl hij naar binnen liep, hij had het warm, zei hij. Ciro sloot zich in de slaapkamer op met de Argentijnse, die wist altijd hoe je de dingen in stijl deed. Ik geloof dat Neto ervandoor was gegaan, en waar Ribeiro uithing weet ik niet. Ik bleef in de huiskamer achter met Sílvio in onderbroek, het meisje dat ik had meegesleept, het kind dat over was van Neto en het donkere meisje van Sílvio, dat voor ik er erg in had met hem bezig was op de jarenvijftigfauteuil. De andere twee stortten zich op mij zonder te vragen of ik wilde, in de belendende kamer begon Ciro te kreunen terwijl de Argentijnse riep: sneller, sneller! Ik kreeg een gigantische slappe. Een van de meisjes, het blondje uit de provincie, probeerde de situatie recht te zetten, maar ik stopte haar wat geld toe en stuurde haar weg. Sílvio viel met het donkere meisje van de stoel en stond niet meer op. Ook Ciro moet in slaap zijn gevallen, want er kwam geen geluid meer uit de slaapkamer. Zo tegen elf uur ’s ochtends verliet ik het pand met een gruwelijke migraine. Ik dronk een espresso in de broodjeszaak en ging knock-out op het tapijt in de hal. Het duurde

24


eenentwintig uur voor ik weer bijkwam. Misschien deden Ciro en Sílvio dit vaker, maar ik niet. Dat was de eerste en de laatste keer dat ik bijna deelnemer was aan een potje groepsseks met vrienden. In elke vriendschap tussen mannen zit een homoseksueel element. Dezelfde vrouwen neuken is ergens toch een manier om elkaar te neuken. Gebeurt dat ook nog in dezelfde ruimte, dan ben je er nog maar een klein stapje vandaan. Toch kan ik me niet voorstellen, zelfs niet voor de lol, zelfs niet ladderzat, gewoon totaal niet, dat ik zou zoenen met Neto, Sílvio, Ribeiro of Ciro. Misschien met Ciro. Ja, met Ciro, absoluut. Boven de veertig verschuift je seksuele voorkeur. Ciro had vrouwen bij de vleet; ze wreven nog net niet hun pruim in zijn gezicht. Hij leerde Ruth kennen op een feest van Juliano en zette zich in het hoofd dat hij in de kerk wilde trouwen, met zijn bruid in het wit en alles erop en eraan. Hij was smoorverliefd op Ruth. Ze wás ook mooi, en intelligent, en sexy. Ciro dacht dat de grote liefde de poorten der monogamie voor hem zou openen. Het duurde een jaar of tien voor het huwelijk een einde had gemaakt aan Ciro’s stijve. En een Ciro zonder stijve was geen Ciro. Hij belandde in een vreselijk dilemma en had het nergens anders meer over: hij wilde Ruth niet bedriegen omdat hij wist dat er dan geen weg terug meer was, maar Ruth was intussen zijn moeder, echtgenote, levensgezellin en zus geworden – alles behalve zijn minnares. En toen begon hij ruzies met haar uit te lokken, akelige ruzies zonder reden. Ik weet niet of hij het zo plande of dat het uit wanhoop was, maar van het ene op het andere moment kon hij boos worden over een zin, een glas, een luchtverfrisser. Om niets pakte hij zijn koffers en vertrok met slaande deuren. Ruth werd helemaal gek, ze bleef thuis van

25


haar werk, viel kilo’s af, en hij ook. Na een week kwam hij dan weer terug en neukten ze alsof ze elkaar net hadden leren kennen. Dat werkte een paar jaar, hij kreeg z’n kleur weer terug, tot die ruzies een nog slopendere routine werden dan de dagelijkse sleur van voorheen. Marta was de eerste met wie hij iets begon, of was het Cinira? Ik weet het niet meer. Hij deed het met een van beiden of met beiden tegelijk, afijn, wat ik wel weet is dat zodra de sluisdeuren opengingen, Ciro in krap een jaar over half Rio heen was geweest. Ruth kwijnde weg.Vrouwen koesteren zo’n fantasie dat ware liefde mannen kan veranderen. Als dat dan niet gebeurt – en het gebeurt nooit – verliezen ze hun trots en veranderen in de slonzen die je overal ziet. Ciro was nog erger dan Sílvio, want Sílvio heeft nooit van iemand gehouden, maar Ciro hield veel van Ruth. Ze was zo gechoqueerd door de ontsporing van haar man, zijn gebrek aan respect voor haar, zijn gebrek aan geduld voor zijn gezin, dat ze een vreemd soort apathie over zich kreeg. Het begon op de dag dat ze Ciro in Sílvio’s vrijgezellenflat betrapte met de vrouw van een cliënt van hem. Ruth stormde gillend naar binnen, de minnares verstopte zich onder de lakens en Ciro rende naar zijn broek. Later kreeg Sílvio van de vereniging van eigenaren een verbod om zijn appartement te verhuren. Ciro hield het hoofd koel, kleedde zich aan en vertrok zonder een woord. Ruth stond nog op de gang te gillen toen de lift al naar beneden zoefde. Hij pakte de eerste taxi die voorbijkwam en ging razendsnel naar huis, kun je nagaan wat een koelbloedigheid. Hij komt thuis, neemt een douche, trekt zijn pyjama aan en gaat op de bank voor de tv zitten. Ruth arriveerde pas na een dik kwartier, ziedend stond ze in de deuropening, klaar om het uit te knokken. Maar Ciro, het genie, een klootzak maar een genie, deed

26


poeslief. Ruth barstte los over de flat met de sloerie, en hij zei met een stalen gezicht dat hij niet wist waar ze het over had, hij zwoer dat hij gewoon thuis was geweest, dat hij het raar had gevonden dat ze er niet was en maar tv was gaan kijken. Geleidelijk aan speelde hij een opkomende verontwaardiging omdat zij los was gegaan op een stel dat ze niet eens kende, nog wel in de flat van Sílvio! En hij uitte zijn ongerustheid over de mentale gezondheid van zijn vrouw. Nog geen week later zat Ruth in een sanatorium. Ciro vergaf het zichzelf nooit, maar hij deed er ook niets tegen. Hij liet wat er van Ruth over was achter in het huis van haar zus en verhuisde zelf naar een kleine flat, een penthouse in Santa Clara waar alleen hijzelf in paste. En ging verder met het afstrepen van namen in zijn balboekje. Gemiddeld waren het er zo’n drie, vier per week, al naar gelang zijn behoefte. Ik had nooit gedacht dat Ciro zo wreed kon zijn. Van Sílvio had ik alles verwacht, maar die kilheid van Ciro tegenover Ruth was schokkend. Ik ben mijn leven lang jaloers geweest op Ciro. Hij was bloedmooi, en hij was zo iemand die alles kan, snookeren, voetballen, peteca, pokeren, en altijd moeiteloos wint. En zelfs in de meest liederlijke situaties, zoals dat bijna-bacchanaal bij Sílvio, wist Ciro zich hoffelijk te gedragen. Hij sleepte die Argentijnse mee naar de slaapkamer, hij bleef een heer. Door hem ben ik getrouwd. Omdat ik nog vrijgezel was, viel ik buiten hun zondagse lunches. Neto en Sílvio gingen erheen met hun echtgenotes, en Ribeiro en ik bleven over. Irene was een vriendin van Ruth, ze organiseerden een ontmoeting, beter kon niet, wat mij betrof.Vervolgens wijdden de twee vriendinnen zich jarenlang aan het belasteren van ons, mannen. Ik dacht dat Ciro zo mager begon te worden door de

27


lange nachten en de algehele overdaad. Op een zonnige dinsdag belde hij me of ik een kop koffie met hem wilde gaan drinken en vertelde me dat hij kanker had, alvleesklier, terminaal. Hij was net vijftig. Ik wist niet wat ik moest zeggen. Ik dacht terug aan de dag waarop hij, op dat feest van Juliano, Ruth had leren kennen, aan het mooie stel dat ze waren geweest. Ciro was onze Kennedy. Zes maanden na die kop koffie was hij er niet meer. Ik bleef uit zijn buurt, ik was bang, wilde hem niet zien. Maar ik heb wel de kist helpen dragen. Ruth bleef weg. Daar komen wat bendejochies mijn kant op. Hoe vaak ik al niet ben overvallen, ik ben de tel kwijt. Zo vaak dat ik alleen nog het huis uit ging met niet meer dan de kleren aan mijn lijf. En toen, op een doodgewone middag, kwam ik van de mri-scan in Botafogo en werd ik ineens ingesloten door twee rotjochies. Toen ze erachter kwamen dat ik niets bij me had, geen geld, geen mobiele telefoon, helemaal niks, gaven ze me een pak slaag. Tegenwoordig heb ik altijd wat kleingeld op zak, voor de overval. Ze zijn doorgelopen. Zul je net zien, waren het goudeerlijke jochies. Zwart, in korte broek, op slippers en zonder hemd, maar goudeerlijk. Geef Monteiro Lobato maar de schuld. Van mijn vader kreeg ik met kerst een keer de complete serie van Het dorpje van de Gele Specht. Ik was twaalf. De verzameling overleefde het en ik gaf haar aan Rita, in de waan dat ik haar een fantastisch cadeau gaf, maar Rita trok een lang gezicht omdat ze een Barbie had gewild. En ik proberen haar wiskunde te leren met de Baron, geschiedenis met Dona Benta, grammatica met Emília, maar ze kreeg een hekel aan het dorpje, ze klaagde dat er geen plaatjes in stonden. Rita groeide op tot een oppervlakkige onbenul. In haar puberteit smeekte ik de goden dat ze niet dik zou

28


worden, want met het iq van mijn dochter kun je hooguit hopen dat ze wat goeds aan de haak slaat. Het werd wat middelmatigs, een radioloog uit Uberaba. Zijn vader had een echokliniek en de zoon trad in zijn voetsporen. De twee leerden elkaar kennen tijdens haar vakantie in Ouro Preto. Mijn schoonzoon is een eersteklas rund, van het soort dat verkondigt dat stress de oorzaak van alle kwaad is. Oké, stress, mij best. Als ik met hem zit te praten overvalt me telkens een hypnotische slaap. Of ik nou sta of zit, in de auto of op zo’n stierlijk vervelend feestje, zo’n oud-en-nieuwgebeuren. De kleine Felipe en Marcelo hinniken keihard om me te wekken en zingen met mongolenstemmetjes dat opa kinds is.Weten zij veel, ik bescherm mezelf alleen maar tegen de eindeloze saaiheid van die waardeloze vader van ze. Een vader van wie ze de helft van hun middelmatige genen hebben, terwijl de andere helft afkomstig is van hun moeder, die van mij de slechtste genen heeft geërfd, de genen die een hekel hebben aan Monteiro Lobato. D’r zit niet veel in, Felipinho en Marcelinho. Jullie kinderen worden net zulke dikzakken als jullie, op school gepeste moederskindjes, ja, lachen jullie maar, jullie hebben geen idee wat je te wachten staat: acne, kleine lulletjes, kaalheid, hoge bloeddruk, cholesterol, hoesten, slechte adem, haar uit je oren, kortademigheid, zwakke blaas, beroerte, ik ga het allemaal volgen vanaf de voorste rij. Het eerste het beste straatschoffie zit genetisch beter in elkaar dan jullie. En nu hup naar jullie slaapkamer, want ik wil weer wegsoezen bij het gezever van jullie vader. Rita komt twee keer per jaar op bezoek in Rio, ze wil dat ik naar Uberaba verhuis, mooi niet. Alsof ik het in Uberaba zou uithouden, en zij met mij, en ik met dat kroost van haar. Dan liever naar het bejaardentehuis, veel liever; in Ma-

29


ricá. Als ze komt probeer ik me te gedragen, met die stompzinnige man van haar er de hele tijd bij. Ik spreek altijd ’s avonds af, op het uur van de slapeloosheid, in de hoop dat ik indommel bij dat geouwehoer. Krachtig slaapmiddel, het gebabbel van mijn schoonzoon. Mijn huizenblok! Nog zevenenvijftig stappen en ik ben er. Ik tel graag stappen. Niet dat ik vaak buiten kom, waar moet ik heen, ik werk al achttien jaar niet meer. Laatst bedacht ik dat ik in dienst ben bij mijn gezondheid, een fulltimebaan. Elke maand de maandelijkse check-up, elk jaar de jaarlijkse, elk halfjaar de halfjaarlijkse, zodra de ene is afgelopen is het alweer tijd voor de volgende. En dan moet je ze inplannen, je moet de formaliteiten vervullen, het briefje bewaren, wachten op je beurt. Of je nou particulier verzekerd bent of via de staat, het komt op hetzelfde neer. Mattos’ praktijk zit hier in Copacabana in een kantorencomplex boordevol seniele artsen. Af en toe gaat er een de pijp uit. Ik kom er elke week, ik ken de afstand, de tijd, de stappen van het totale traject en van de afzonderlijke blokken, het ritme van de stoplichten, de plantsoenen, de lantaarnpalen en de stenen op de weg. Nu Ribeiro dood is, is er niemand meer die ik op het kruispunt kan tegenkomen, zelfs niet bij toeval. Ik ga alleen naar de artsen en die moet ik niet. Kosten doet het me niks. Het geld voor de ziektekostenverzekering komt van de huuropbrengst van een winkel in Copacabana die ik van mijn vader heb geërfd, en de rest komt van mijn pensioen. Ik eet worst, karbonades, kipkroketten en zeboebult, drink water uit de kraan en heb niemand nodig. Wat is dat voor sirene? De brandweer, ik dacht dat het een ambulance was. Het fijne van een sirene is dat ik even niet dat gezoem hoor, die zwerm bijen die een jaar of vijf

30


geleden eerst in mijn linkeroor en daarna in mijn rechteroor kwam, stereo, en het wordt almaar erger. Ik begin doof te worden. Morgen heb ik een afspraak voor een nieuwe gehoortest. Ik geloof dat ik mijn bril thuis heb laten liggen. Wat is dat nou weer voor sirene? O, een parkeergarage die opengaat. De parkeergarage van mijn gebouw! Ik ben er. Ik heb niet eens fatsoenlijk geteld, ik was in gesprek. Met wie? In gesprek met wie? Met mezelf, degene met wie ik graag praat. Een auto komt met een moordgang de oprit op, ik kan er maar beter de pas in zetten. Het is die tang van 704, ze ontvlucht de honden, ja, ga maar op stap, lafaard. Ik geloof niet dat ze me gezien heeft. Nee, ze heeft me niet gezien. Boven aan de oprit komt de auto even los van de grond. Ze rijdt als een gek met de telefoon aan haar oor en ziet me niet. Leg dat stomme ding neer en kijk wat voor je staat! Ik! Ik sta voor je! Hèhè, eindelijk, ze ziet het, ze wil remmen, ze trapt ernaast. Hoezo ernaast? Van de zenuwen, ja allicht. Hoe oud is dat wijf? Hoe is die door de rijvaardigheidstest gekomen? Mag je überhaupt nog rijden op die leeftijd? En die honden in het washok? Ze remt! Ze heeft de rem gevonden, ik hoor de banden gieren. De auto rijdt nog; hoe kan het dat hij nog rijdt? Is hij geslipt? Gaat hij niet stoppen? Krijgt ze hem niet meer onder controle? Ze kijkt me met een medelijdende blik aan en sluit haar ogen om niet te zien wat ze met me gaat doen. Ogen open, misselijk kreng, kijk wat je me flikt. Waarom heb ik je niet aangegeven bij de dierenbescherming? Ik had moeten weten dat iemand die zijn eigen honden zo behandelt geen respect heeft voor een mensenleven. Ik voel het blik al tegen het polyester van mijn broek. Ik spring. In hoeveel jaar heb ik al niet meer gesprongen? Ik buig mijn rechterknie, strek mijn linkerbeen en

31


gooi me naar voren. Lopen, het blik tegen mijn broekspijp! Lopen is niet langer een onbewuste handeling. Ik geef de commando’s. Ik buig, ik strek, ik bevind me in de lucht, bereid me voor op de landing, de punt van mijn voet raakt de klinker, ik ontspan mijn gewicht... zit-ie los? Hoezo zit-ie los? Ik gooi mijn skelet op de klinker en die zit los? Welke randdebiel heeft dat ding erin gebikt? Waar is de aannemer? Waar is de burgemeester, waar blijft die? Er is geen weg terug, mijn voet zwikt en ik val, de auto scheert rakelings langs, maar de zwaartekracht trekt me al naar het trottoir. De val. Mijn val, de val die me zal doen terugverlangen naar de dag dat ik nog mijn stappen telde op weg naar Mattos. Van het ene moment op het andere word ik tante Suzel. Mijn hand schaaft over de grond, zoekt steun, tevergeefs. Mijn elleboog wordt ontveld, mijn heup ontwricht en mijn hoofd stort neer op het brute graniet van de stoeprand, raakt het en dreunt als een kerkklok. Zwart, zwart, zwart, zwart, zwart, waar is het wit? Waar zijn de golven van de zee? De heks van 704 is een toegetakelde nep-blondine, zo een die meurt naar poeder en eau de cologne, met mantelpakjes in één kleur. Mijn engel des doods.Wie had dat gedacht? Ik vroeg ooit aan een boeddhist die in reïncarnatie geloofde wat er nou eigenlijk reïncarneert. Hij zei dat dat een zo minuscuul deeltje was dat daarin geen spoor zat van het individu van daarvoor. Er komt bloed uit mijn hoofd. Het wijf van nummer 704 stapt geagiteerd uit, de portier komt aangerend. Ik voel niets, geen pijn, geen spijt. Ik lig hier goed. Het was fijn terug te denken aan mijn vrienden, alles heeft zijn reden. Als er nog een leven was, zou het fijn zijn ze te treffen, Ciro en Sílvio, ze op te zoeken in de hel, dat

32


zou wat zijn. Maar er is geen ander leven. De dood bestaat niet. Zelfs de reïncarnistische boeddhist denkt niet dat hij terugkomt zoals hij was. Ik kom terecht in de plant, in het kwijl van de hagedis die de plant opvreet. Ergens. Het is ook mooi geweest, ik was moe. De onverschilligheid hier bevalt me. Ik heb veel slechts over vrouwen gezegd, en dat verdienen ze. Mannen zijn ook waardeloos. En de een is niet voor de ander geschapen. Ik ga op in de lucht boven Copacabana. Ooit las ik ergens dat de dood het betekenisvolste moment van het leven is, en dat is zo. De mijne was goed, is goed, niet zo lang meer.

33

Torres Einde :39 Pagina 1 Einde

Recommend Documents