Topdiensten Brabants Bibliotheeknetwerk

Topdiensten Brabants Bibliotheeknetwerk

Inhoudsopgave 1. Algemeen .................................................................................... 1 2. De klantenraad ............................................................................ 1 3. Resultaten van producten en diensten ........................................ 2 Product 1 Collecties: uitlening en raadpleging .................................................................. 2 Product 2 Vraagbemiddeling ............................................................................................. 3 Product 3 Interbibliothecair leenverkeer ........................................................................... 4 Product 4 Innovatie/productontwikkeling ........................................................................ 4 Product 5 Landelijke netwerkactiviteiten .......................................................................... 5

Realisatie Topdiensten 2009; Regulier en Innovatie Offerte Topdiensten 2009; Regulier en Innovatie Bijlagen

Eindrapportage 2009

1. Algemeen Het proces van bibliotheekvernieuwing en herstructurering heeft ook in 2009 zijn impact gehad op de Wetenschappelijke Steunfunctie (WSF), zowel in Brabant als in de rest van Nederland. Vanuit het landelijk WSF netwerk werd eind 2009 de toekomstvisie “Samen pieken voor de collectie Nederland” gepubliceerd. Daarin gaven de 14 Nederlandse WSF bibliotheken aan de collectie Nederland maximaal toegankelijk te willen maken voor iedereen. Tot de collectie Nederland behoren namelijk niet alleen de reguliere collecties van de basisbibliotheken, maar ook de zwaartepuntcollectie en de bijzondere collecties. Om dit te bereiken zal er in de toekomst op een andere manier en met meerdere partijen samengewerkt worden. Dit nieuwe samenwerkingsverband gaat van start onder de naam Plusbibliotheken. Het is de bedoeling dat in dit verband bibliotheken hun collecties en capaciteiten bundelen om de veeleisende klant met een bijzondere en diepgaande belangstelling beter te bedienen. Plusbibliotheken verrijken hiermee het brede aanbod van de openbare bibliotheken en op deze manier wordt de collectie Nederland beter zichtbaar, aantrekkelijk gepresenteerd en voor een groot publiek beschikbaar gesteld. Bibliotheken, die in de vorm van een zwaartepunt of etalage met bijbehorende dienstverleningen toegevoegde waarde kunnen leveren zijn uitgenodigd om deel te nemen aan dit initiatief. De volledige tekst van de brochure “Samen pieken voor Collectie Nederland” is als bijlage opgenomen bij deze eindrapportage. In deze brochure worden de doelgroepen waarop de Plusbibliotheken zich richten en de te ontwikkelen producten en diensten uitvoerig beschreven. Vanuit het Brabantse netwerk leveren Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Midden-Brabant een bijdrage aan de plusbibliotheken. Zij doen dit in opdracht van het netwerk in het kader van het provinciaal collectiebeleid. Hiermee vullen zij voor een groot deel de provinciale behoefte, waarin de basisbibliotheken niet zelf kunnen voorzien en vormen hiermee de sluitsteen van het provinciale netwerk en de toegang tot het landelijk netwerk, ook buiten de OB-sector. In onderstaand overzicht worden de prestaties van de Brabantse Topdiensten voor het jaar 2009 beschreven. Uitgangspunt hierbij is de offerte “Topdiensten Brabants Bibliotheeknetwerk 2009”. Bibliotheek Midden-Brabant (BMB) en Bibliotheek Eindhoven (BE) voeren in opdracht van het DOBB onderstaande Topdiensten uit ten behoeve van het Brabantse bibliotheek netwerk.

2. De klantenraad In 2007 hebben de leden van het DOBB zich unaniem geschaard achter het besluit om de Topdiensten op basis van het integratieplan 2008-2011 verder te ontwikkelen. Verantwoording voor beleid en financiën werd vanaf dat moment afgelegd aan de door het DOBB ingestelde klantenraad Topdiensten, die op haar beurt terugkoppelde aan het DOBB. In opdracht van de provincie Noord-Brabant is begin dit jaar (2009) door het DOBB en Cubiss een nieuwe commissiestructuur ontwikkeld en geïmplementeerd. Bij de start van dit nieuwe model is opgemerkt dat de klantenraad opgenomen zou moeten worden in de nieuwe commissiestructuur teneinde een goede afstemming tussen de opdracht van de commissie Collectie, Lezen & Educatie en de Topdiensten te realiseren. In de tweede helft van 2009 is afgesproken dat bovengenoemde commissie fungeert als klantenraad c.q. klankbord voor de Topdiensten.

1

3. Resultaten van producten en diensten De offerte Topdiensten bestaat uit een beschrijving van de te leveren producten en diensten, een raming van de kosten en een planning voor het innovatieprogramma. Er is een onderverdeling gemaakt in vijf kernproducten: 1. Collecties: uitlening en raadpleging; 2. Vraagbemiddeling; 3. Interbibliothecair leenverkeer (IBL); 4. Innovatie / productontwikkeling; 5. Landelijke netwerkactiviteiten. In onderstaand overzicht zijn een productbeschrijving, de vastgestelde output en de prestaties op 31 december 2009 opgenomen. Product 1 Collecties: uitlening en raadpleging Collecties op niveau HBO+, deels algemeen, deels ten behoeve van zwaartepuntdomeinen “design & kunst”, “management & marketing” en “opvoeding & onderwijs”. Om het huidige niveau van Topcollecties te handhaven is in 2009 de volgende gezamenlijk aanschaf nodig: Vastgestelde output 2009

Resultaat 2009

Gerealiseerd percentage

700 700 1.400

1.114 1.273 2.387

159% 181% 170%

90 90 180

87 83 170

96,7% 92,2% 94,5%

Databanken (euro’s) BMB BE

16.000 16.000

15.270 14.533

95,4% 90,8%

Totaal

32.000

29.803

93,1%

Jaarlijkse collectieaanschaf (banden) BMB BE Totaal Tijdschriftabonnementen (aantallen) BMB BE Totaal

Toelichting: Boeken In 2009 hebben de collectioneurs van BMB en BE gesproken over de criteria op basis waarvan zij titels aanschaffen voor de Topdienstencollectie. In het verleden waren er verschillen. Nu zijn de criteria van beide bibliotheken op elkaar aangepast. De meeste titels zijn aangeschaft met behulp van de AI-plus. Een aantal meer gespecialiseerde titels zijn gesignaleerd in andere bronnen en rechtstreeks bij de boekhandel besteld. In 2009 is het bedrag t.b.v. de afdracht Stichting WSF lager uitgevallen dan begroot. BMB en BE hebben besloten om dit overschot te investeren in de collectie voor het Brabants netwerk. Met name op het gebied van de zwaartepunten management & marketing, design & kunst en opvoeding & onderwijs zijn extra titels aangekocht. Deze extra injectie en het aanscherpen van de aanschafcriteria heeft in BMB in 2009 geresulteerd in een toename van 22% van het aantal uitleningen van de collectie Topdiensten ten opzichte van 2008. In Eindhoven is het aantal uitleningen vrijwel gelijk gebleven. Tijdschriftabonnementen Het aantal tijdschriftabonnementen in BE is ten opzichte van 2008 enigzins gedaald. Een aantal tijdschriften is in de loop van het jaar opgeheven. Daarvoor is niet per direct een passende vervanging gevonden. Begin 2010 wordt het tijdschriftenbestand weer op peil gebracht. In de eerste helft van 2009 is de tijdschriftencollectie in BMB kritisch bekeken en bleken meer tijdschriften de WSF norm te halen dan in het verleden werd aangenomen. Dit betekent dat het aantal tijdschriften aanzienlijk hoger ligt dan in 2008.

2

Databestanden In 2009 is in Eindhoven, mede vanwege een budgetoverschrijding in 2008, kritisch gekeken naar het gebruik van databanken. Dat heeft geleid tot een aantal mutaties. Het aantal zoekacties in WSF-bestanden is in Bibliotheek Midden-Brabant met ruim 6% toegenomen ten opzichte van 2008. Het betreft de bestanden: Science Direct, SpringerLink, Rechtsorde.nl, Grove Music, Art Index, BRC, Worldcat, MarketingData. De WSF-bibliotheken hebben afgesproken in deze bestanden de zoekacties als uitgangspunt te nemen voor het aanleveren van de cijfers, zodat de bibliotheken ook onderling kunnen vergelijken. In Eindhoven zijn geen gegevens bekend over het aantal zoekacties in 2008. Product 2 Vraagbemiddeling De output van de vraagbemiddeling is gebaseerd op het aantal inlichtingenvragen in de hoofdvestigingen van BE en BMB per jaar. Omdat niet precies is aan te geven welk deel van de fysieke en digitale vraagbemiddeling toe te schrijven is aan de Topdiensten gaan we uit van de aanname dat 10% van de fysieke vragen te beschouwen is als een TBN-vraag. Bij de digitaal gestelde vragen worden al@din-vragen op IB-niveau toe aan de TBN toegeschreven. Vastgestelde output 2009

Resultaat 2009

Gerealiseerd percentage

Vraagbemiddeling fysiek BMB BE Totaal

8.000 8.000 16.000

13.289 8.229 21.518

166% 102,8% 135 %

Vraagbemiddeling digitaal BMB

800

76,5 %

BE

800

612 (waarvan 33 op IB-niveau) 404 (waarvan 58 op IB-niveau) 1.016

Totaal

1.600

50,5% 63,5%

Toelichting: Naar aanleiding van de rapportage 2008 rees bij de Provincie de vraag wanneer we van aannames (de 10%) overgaan op empirische gegevens over feitelijke output. De aanname is geformuleerd in het integratieplan 2008-2011 Topdiensten Brabants Bibliotheeknetwerk (TBN): “De output van de vraagbemiddeling is gebaseerd op het aantal inlichtingenvragen in de hoofdvestigingen van Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Midden-Brabant per jaar. Omdat niet precies is aan te geven welk deel van de fysieke vragen en digitale vraagbemiddeling toe te schrijven is aan de TBN (HBO+) gaan we uit van de aanname dat 10% van de fysieke vragen te beschouwen is als een TBN-vraag”. Deze in het integratieplan (en offerte 20082011) vastgestelde norm is gebaseerd op steekproeven, die in 2006 en 2007 zijn uitgevoerd. Om te controleren of de norm van 10% nog realistisch is, heeft er in de tweede helft van 2009 een nieuw meting plaatsgevonden. De meting is gedaan d.m.v een steekproef gedurende twee weken. Uit deze steekproef bleek dat 10,8 % van de vragen werd geboekt als diepgaande speurwerkvraag. Op basis van deze steekproef zal het percentage van 10 % niet worden gewijzigd. Het aantal binnengekomen Al@dinvragen vragen is sterk gedaald t.o.v. eerdere jaren. Dat is een landelijke tendens. Bibliotheekgebruikers zijn steeds beter in staat zelf de gewenste informatie te vinden. Bovendien wordt de dienst weinig gepromoot. Binnen de digitale etalages zal het onderdeel vraagbemiddeling een prominente plaats krijgen, waardoor het aantal digitale vragen dan ook weer toe zal nemen. Sinds 1 januari 2009 heeft Bibliotheek Midden-Brabant de IB bijdrage aan het aantal kennisdomeinen uitgebreid tot 3. Naast muziek en economie & arbeid wordt er nu ook een bijdrage geleverd aan het domein algemeen.

3

Product 3 Interbibliothecair leenverkeer De Topbibliotheken vervullen een substantiële leverende taak in het bibliotheeknetwerk ”zoek & boek” en de landelijke wetenschappelijke infrastructuur. Zij streven naar een honoreringspercentage van 60 %.

IBL aanvragen (incl. IFL) BMB BE Totaal

Honoreringspercentages BMB BE Totaal

Vastgestelde output 2009

Resultaat 2009

Gerealiseerd percentage

12.000 12.000 24.000

8.115 11.967 20.082

68 % 99,7 % 84 %

Vastgestelde output 2009

Resultaat 2009

Gerealiseerd percentage

60 % 60 % 60 %

5.894 7.995 13.889

73 % 67 % 69 %

Toelichting: De dalende tendens van de afgelopen jaren lijkt te zijn gestopt. Ten opzichte van 2008 zijn de resultaten zowel in BMB als in BE toegenomen. Mogelijk doordat steeds meer bibliotheken vraaggericht gaan collectioneren en daardoor een groter deel van het budget besteden aan veelgevraagde populaire titels. Hierdoor lijkt de behoefte aan een achtergrondcollectie op HBO-plus niveau te stijgen. Dat beeld kwam ook naar voren tijdens de accountgesprekken, die vanuit de Topdiensten in september 2009 met de basisbibliotheken zijn gevoerd. Product 4 Innovatie/productontwikkeling Vanwege de beperkte toekenning van de subsidie innovatie zijn tussentijds met de voorzitter van de Klantenraad de volgende resultaten geformuleerd. 1. Het product Topdiensten on tour wordt vanwege het belang van de zichtbaarheid van de Topdiensten in de plaatselijke bibliotheek in aangepaste vorm uitgevoerd (€ 29.490). 2. Het resterende bedrag wordt helemaal besteed aan de implementaties van de digitale etalages (€ 82.510). 3. Het voorstel rond contekstualisering van de collectie vervalt. Digitale etalages Eind 2008 is het functioneel ontwerp voor digitale etalages aangeleverd. In het eerste kwartaal van 2009 heeft het traject stilgelegen, opdat er geen duidelijkheid was ten aanzien de subsidie voor het product innovatie. In april 2009 is een start gemaakt met de implementatie door het kiezen van een CMS. Uiteindelijk is dit Joomla! geworden. In juni 2009 is het offertetraject in gang gezet, dit werd in juli 2009 afgerond. Vanaf augustus is gestart met de daadwerkelijke implementatie van de drie digitale etalages. De digitale etalage werd gebouwd terwijl de redactieleden in BMB en BE informatie verzamelden en meedachten over het ontwerp. Vanaf december konden de verzamelde gegevens online worden ingevoerd. Halverwege februari 2010 wordt de etalage in een previewversie gepresenteerd aan de commissie en vanaf half maart aan de contactpersonen Topdiensten bij de Brabantse bibliotheken. Volgens planning zijn de etalages begin mei 2010 beschikbaar voor het publiek. In 2010 zullen de Topdiensten participeren in het landelijk project digitale etages, waarvan de etalage opvoeding & onderwijs een van de pilots is. Voor dit project is eind 2009 een model aangeleverd door een werkgroep, waar Bibliotheek Midden-Brabant deel van uitmaakte.

4

Topdiensten on Tour In september 2009 zijn door de coördinatoren met alle Brabantse bibliotheken accountgesprekken gevoerd. De resultaten van deze gesprekken zijn gepubliceerd in de Nieuwsbrief Topdiensten 3 (zie bijlage) en omgezet in acties in het jaarplan 2010. Overig Ter gelegenheid van de heropening van Bibliotheek Tilburg Centrum is door de BrabantCollectie en Bibliotheek Midden-Brabant een overzichtstentoonstelling van de fotografe Rees Diepen (Tilburg 1925) georganiseerd. De expositie Rees Diepen, oog voor mensen toont een selectie van foto’s uit de periode 1954-1990, haar fotoboeken en werk in tijdschriften. De expositie geeft een goed beeld van de emancipatie in het omgaan met mensen, kinderen vooral, in de naoorlogse periode. De fototentoonstelling is tot stand gekomen dankzij de financiële bijdragen van de BrabantCollectie, Schatten in Brabant en DOBB/Topdiensten Brabant. Het is een reizende tentoonstelling geworden, waarvoor de Brabantse basisbibliotheken kunnen intekenen. De looptijd is van najaar 2009 tot en met 1 januari 2011. Aan de tentoonstelling zijn geen kosten verbonden en wordt kant-en-klaar (inclusief promotiemateriaal en panelen) aangeleverd. De enige voorwaarde is dat de ontvangende bibliotheek de tentoonstelling minstens 4 weken moet huisvesten en dat er een aanvullende activiteit wordt georganiseerd. De tentoonstelling was in januari/februari 2010 te zien in BE. 2009 is uitgeroepen tot het Darwinjaar, op 12 februari was de 200 e geboortedag van Charles Darwin. De stichting WSF is één van de deelnemende partners. Vanuit de WSF-bibliotheken is er een werkgroep gevormd die een toolkit heeft ontwikkeld voor de tweede helft van het jaar. Dit pakket bestond o.a. uit een quiz voor jongeren voor lokale websites, digitale dossiers, een sprekerslijst met relevante onderwerpen, keuzelijsten, informatie en mogelijke activiteiten rond een internationaal slakkenproject etcetera. Daarnaast werden voor de kennismaand sets van drie informatiezuilen ontworpen. De gekozen thema’s waren Kennismaand, evolutie, en het heelal, zodat ook aansluiting plaatsvond bij het Darwinjaar en het jaar van de sterrenkunde. Alle Brabantse basisbibliotheken ontvingen in het kader van de TOPdiensten gratis de drie informatiezuilen die in het kader van oktober Kennismaand en het Darwinjaar zijn gemaakt. Zowel in Bibliotheek Midden-Brabant als in Bibliotheek Eindhoven werden in het kader van de kennismaand enkele workshops “Bouw je eigen aliën” georganiseerd. Deze workshops werden goed bezocht. Product 5 Landelijke netwerkactiviteiten Deelname aan het landelijk samenwerkingsverband: WSF, VOB, OCLC. Deelname aan landelijke werkgroepen en de organisatie van informatieve bijeenkomsten voor basisbibliotheken.

Vergaderingen Informatiebijeenkomsten

Raming aantallen 2009 12 PM

BMB 2009

BE 2009

19 1

13 1

Medewerkers van BMB en BE participeren in diverse landelijke overleggen binnen het landelijk netwerk van Plusbibliotheken en het Brabants netwerk. Zo wordt er deelgenomen aan het provinciaal vakoverleg digitale informatievoorziening waarmee de Brabantse Topdienste de linking pin functie vervullen tussen het landelijk overleg over digitale ontwikkelingen en het provinciaal overleg. Daarnaast participeren medewerkers in projecten werkgroepen die innovatie dan wel productontwikkeling als doel hebben, zoals bijv. de G!ds, zoek & boek, aangepast lezen, laaggeletterdheid. Op landelijk niveau is deelgenomen aan: - Stuurgroep gemeenschappelijke informatie-architectuur - Landelijke werkgroep digitale etalages - Landelijk overleg al@din - Landelijk WSF/IBL overleg - WSF online werkgroep - WSF muziek

5

-

WSF AI-plus Functioneel ontwerp en exploitatiemodel digitale bibliotheek Overleg WSF bibliotheken met partners kennismaand Algemeen bestuur WSF Dagelijks bestuur WSF

Daarnaast vonden in 2009 de volgende contacten plaats: - De contacten met de UvT hebben geresulteerd in de uitbreiding van het stadsstudiecentrum in Bibliotheek Tilburg Centrum en samenwerking met de Brabantcollectie. Studenten van de UvT worden via Surffederatie geautoriseerd om gratis te internetten. Hiermee is BMB de eerste bibliotheek, die gebruik maakt van de diensten van Surffederatie. - BMB is, samen met o.a. Fontys, als “gastconservator” betrokken geweest bij de expositie Lees in het Scryption, het museum voor schriftelijke communicatie. Een deel van deze expositie zal naar verwachting vanaf 2010 uitgezet worden bij een aantal Brabantse basisbibliotheken. - BMB participeert in een overleg met diverse onderwijsinstellingen vanaf HBO-niveau met als doel samenwerking en het vergroten van het aanbod aan de klant. - BE is partner in Material Matters. Material Matters is de spil in een kennisnetwerk op het gebied van (nieuwe) materialen en een schakel in de kennisuitwisseling tussen ontwerpbureaus, kennis- en onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven en brancheorganisaties. Ontwerpers, productontwikkelaars en ingenieurs krijgen via Material Matters toegang tot goed gedocumenteerde materialendossiers en een netwerk van materialenexperts. Material Matters fungeert als samenwerkingspartner in onderzoek- en onderwijsopdrachten, als vraagbaak met betrekking tot materialen en toepassingen en als organisator van activiteiten waarin het delen van kennis en elkaar ontmoeten centraal staan. - BE werkt nauw samen met De Krabbedans. De Krabbedans wil in de regio Eindhoven en Oost-Brabant een platform bieden aan professionele kunstenaars. Ze wil een gevarieerd publiek, laagdrempelig laten kennismaken met vernieuwende hedendaagse (toegepaste) kunst en wil dit bereiken door het organiseren van exposities, door de uitleen en verkoop van (toegepaste) kunst en door het opzetten van educatieve activiteiten. Verder wil de Krabbedans voor kunstenaars en belangstellenden een ontmoetingsplaats creëren. - In samenwerking met de Vrije Academie voor kunsthistorisch onderwijs is een cursus kunstgeschiedenis georganiseerd. Deze samenwerking wordt in 2010 nog verder uitgebreid. Om de zichtbaarheid van de Topdiensten te vergroten wordt met ingang van 1 januari 2009 elk kwartaal een nieuwsbrief verspreid. De reacties vanuit het netwerk zijn hierop erg positief. De vier nieuwsbrieven die in 2009 zijn uitgebracht, zijn als bijlage toegevoegd. In het kader van Topdiensten is een presentatie gehouden over de digitale etalage tijdens het Dommeldalcongres op 30 oktober in Geldrop en voorlichting gegeven aan collectioneurs van de verschillende bibliotheken.

6

Realisatie Topdiensten 2009; Regulier en Innovatie

7

Offerte Topdiensten 2009; Regulier en Innovatie

8

Bijlage -

Toekomstvisie Plusbibliotheken 4 nieuwsbrieven

9

Sam e n pieken voor de ColleCT ie n ederla n d

Toekomstvisie plusbibliotheken

“Wij willen het netwerk van de WSF-bibliotheken graag openstellen voor die bibliotheken die een toegevoegde waarde bieden aan de Collectie Nederland. Zo kunnen wij onze kennis en ervaring delen om samen met anderen te komen tot één topcollectie.”

rob pronk, voorzitter Stichting WSF

Samen pieken voor de de ontwikkelingen in de bibliotheeksector volgen elkaar snel op. ook de Collectie nederland is volop in ontwikkeling. om deze collectie te optimaliseren introduceren de bibliotheken met een wetenschappelijke steunfunctie (WSF-bibliotheken) het concept van de plusbibliotheek. de WSF-bibliotheken houden zich al tientallen jaren bezig met collectiemanagement en willen door andere bibliotheken bij hun netwerk te betrekken een optimaal leenverkeer faciliteren om zo te komen tot een top Collectie nederland.

nog heel veel gebeuren op het gebied van afstemming,

de Collectie nederland

plusbibliotheken

De collecties van alle openbare bibliotheken vormen

De WSF­bibliotheken willen de top van de Collectie

samen de Collectie Nederland. Ook de dienstverlening

Nederland maximaal toegankelijk en aantrekkelijk

van de Centrale Discotheek Rotterdam, de universiteits­

maken voor hoger opgeleiden die geen toegang heb­

bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek maken hier

ben tot een hbo­ of universiteitsbibliotheek. Om dit

deel van uit. De Collectie Nederland wordt via één

te bereiken, gaan de WSF­bibliotheken op een andere

presentatie, distributie, elektronische dienstverlening en strategische allianties. Branche en sectorinstituut hebben daar hun handen vol aan. Het vooruitzicht is echter veelbelovend. Vooral de combinatie met mijnbibliotheek.nl biedt veel kansen voor de zichtbaar­ heid en presentatie van de Collectie Nederland. Zo kunnen bezoekers van deze website straks bijvoorbeeld een digitaal klantprofiel aanmaken op basis waarvan zij een toegesneden aanbod van titels uit de Collectie Nederland ontvangen.

zoekweg en één portal ont­

manier en met meerdere partijen samenwerken. Dit

Chris Wiersma, directeur Bibliotheek

sloten, voorzien van digitale

nieuwe samenwerkingsverband gaat van start onder de

“Ik zeg altijd: ‘Echte intellectuelen zijn ook lid van de bibliotheek.’ De waarde die Plusbibliotheken toevoegen aan de Collectie Nederland maakt de openbare bibliotheek voor de veeleisende klant nog interessanter.”

diensten voor een groot en

naam Plusbibliotheken. Hun missie is om de openbare

divers publiek. Ze omvat lokale,

bibliotheekvoorziening interessant te houden en nog

provinciale en landelijke titels.

interessanter te maken voor de hoger opgeleide burgers

almere

die de bibliotheek gebruiken voor hun algemene (veelal Binnen drie jaar moet de

culturele) ontwikkeling. De bibliotheken bundelen hun

Collectie Nederland er voor

collecties en capaciteiten om de veeleisende klant

klanten zichtbaar, aansprekend

met een bijzondere of diepgaande belangstelling veel

en overtuigend staan. Om dat

beter te bedienen. Plusbibliotheken verrijken het

voor elkaar te krijgen moet er

brede aanbod van de openbare bibliotheken en maken

Saskia leferink, Sectordirecteur publieke dienstverlening Bibliotheek

“Plusbibliotheken hebben specialistische informatie, kennis en tools in huis, die voor de bibliotheekgebruiker met een specifieke vraag vanuit zijn eigen omgeving toegankelijk is via de Collectie Nederland. Zijn eigen openbare bibliotheek kan hem daarbij op weg helpen.” midden-Brabant

Collectie nederland de bibliotheek rijker en interessanter. De Collectie

deelnemen

Nederland wordt zo beter zichtbaar, aantrekkelijk gepre­

De Stichting Samenwerkingsver­

senteerd en voor een groot publiek bruikbaar gemaakt.

band van Bibliotheken met een Wetenschappelijke Steunfunctie

Toegevoegde waarde

wil haar stichting graag omzetten

Iedere openbare bibliotheek voegt in principe waarde

naar een verband van Plusbiblio­

toe aan de Collectie Nederland, maar voor een brede en

theken. Alle bibliotheken die in

diverse dienstverlening is er behoefte aan toegevoegde

de vorm van een zwaartepunt

waarde. De WSF­bibliotheken willen om dit doel te

of etalage met bijbehorende

bereiken graag samenwerken met andere bibliotheken

dienstverlening een toegevoegde

die specifieke content en expertise in huis hebben.

waarde kunnen leveren aan de

Ze leveren die toegevoegde waarde in de vorm van

opbouw en ontwikkeling van de

zwaartepunten en/of etalages.

Collectie Nederland zijn van harte uitgenodigd om deel te nemen

Zwaartepunten zijn collecties van bibliotheken met een

aan dit initiatief.

specialistisch of hbo­pluskarakter, dat wil zeggen dat die

ronald Spanier, projectleider

“Het concept Plusbibliotheek is een belangrijke impuls voor de ontwikkeling van etalages en de definiëring van zwaartepunten. Plusbibliotheken maken de Collectie Nederland zo op een uitdagende en aantrekkelijke manier zichtbaar voor een groot publiek.” Collectie nederland

collecties breder en dieper zijn dan die van de meeste

Voor informatie over deelname

andere openbare bibliotheken. Het kan gaan om brede

kunt u contact opnemen met Rob Pronk, voorzitter

zwaartepunten, bijvoorbeeld kunst, Nederlandse geschie­

Stichting WSF, tel. (050) 365 01 41, e­mail:

denis, bètawetenschappen, gezondheid of opvoeding.

[email protected] of Pieternel Thijssen,

Ook smallere zwaartepunten in de vorm van specifieke

beleidscoördinator Stichting WSF, tel. (013) 464 85 76,

collecties zoals new towns, water, Gerard Reve, schaak,

e­mail: [email protected]

duurzaamheid of boekdrukkunst zijn mogelijk. Etalages presenteren informatie over thema’s of

Het algemeen bestuur van de Stichting

domeinen die doorgaans tijdelijk in de belangstelling

Samenwerkingsverband van Bibliotheken met een

staan. De nadruk ligt hierbij op de prominente digitale

Wetenschappelijke Steunfunctie

presentatie van zo’n actueel thema, veelal voor speci­ fieke doelgroepen.

WSF bibliotheken

Stadsarchief en

Tresoar: Fries Historisch en

Bibliotheek midden-Brabant

Bibliotheek almere

athenaeumbibliotheek

letterkundig museum

Postbus 3195

Schrijverstraat 1

deventer

Postbus 2637

5003 DD Tilburg

1315 HW Almere

Handelskade 75

8901 AC Leeuwarden Bibliotheek Utrecht

7417 DH Deventer openbare Bibliotheek

Stadsbibliotheek maastricht,

Postbus 80

amsterdam

Bibliotheek eindhoven

Centre Céramique

3500 AB Utrecht

Oosterdoksestraat 110

Emmasingel 22

Postbus 1992

1011 DK Amsterdam

5611 AZ Eindhoven

6201 BZ Maastricht

de Bibliotheek

openbare Bibliotheek

Zeeuwse Bibliotheek

Postbus 1168

Groningen

Postbus 8004

6801 ML Arnhem

Postbus 3004

4330 EA Middelburg

9700 RE Groningen dienst openbare Bibliotheek

Bibliotheek rotterdam

den Haag

Stadsbibliotheek Haarlem en

Hoogstraat 110

Spui 68

omstreken

3011 PV Rotterdam

2511 BT Den Haag

Postbus 204 2000 AE Haarlem

een plusbibliotheek…

of de etalages op lokaal en/of provinciaal

­ is een voor iedereen toegankelijke biblio­

niveau geregeld;

theek (niet per se een openbare) die bijdraagt aan de Collectie Nederland door tenminste één zwaartepunt te onderhouden en/of periodiek etalages te ontwikkelen; ­ onderhoudt een bewaarfunctie met betrek­ king tot de betreffende zwaartepunten en/of etalages; ­ beschikt over de deskundigheid om het zwaartepunt en/of de etalages te beheren en te ontwikkelen; ­ heeft het beleid hieromtrent vastgelegd en verplicht zich de benodigde inspanningen ten aanzien van de kwaliteit en kwantiteit te verrichten; ­ heeft de financiering van het zwaartepunt

­ ontwikkelt in samenwerking met andere partijen etalages over aansluitende thema’s; ­ ontwikkelt mee aan de digitale dienstverle­ ning van de Collectie Nederland; ­ organiseert een flankerende programmering met een regionale of landelijke uitstraling; ­ stelt haar collectie ter beschikking via het interbibliothecair leenverkeer, voor zover het materiaal dit toelaat; ­ participeert in en draagt financieel bij aan het netwerk van Plusbibliotheken; ­ heeft een uitstekende dienstverlening en is zowel fysiek als digitaal toegankelijk; ­ is gecertificeerd (geldt alleen voor openbare bibliotheken).

Nieuwsbrief TOPdiensten Nr.1 - 2009 Van WSF naar TOPdiensten

TOPdiensten is de Brabantse benaming voor WSF. En WSF staat voor Wetenschappelijke Steun Functie. De Stichting WSF is een samenwerkingsverband van veertien grote bibliotheken in Nederland. Deze bibliotheken vormen de schakel tussen aan de ene kant de openbare bibliotheken en aan de andere kant de wetenschappelijke bibliotheken. Vandaar ook de naam Wetenschappelijke Steun Functie . WSF bibliotheken zorgen ervoor dat ook de klanten die wat dieper de inhoud in willen duiken van goede informatie worden voorzien. Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Midden-Brabant bekleden deze functie voor de provincie Noord-Brabant met als zwaartepunt de onderwerpsgebieden Design&Kunst (Eindhoven), Onderwijs&Opvoeding en Management&Marketing (Midden-Brabant).

TOPdiensten Brabant

In opdracht van de gezamenlijke Brabantse bibliotheken (DOBB) voeren Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Midden-Brabant de TOPdiensten uit ten behoeve van het Brabantse en landelijke bibliotheeknetwerk. De TOPdiensten richten zich vooral op de volgende producten: collecties op HBO+ niveau, vraagbemiddeling, interbibliothecair leenverkeer, innovaties/productontwikkeling en netwerkactiviteiten.

De klantenraad

De verbinding tussen bibliotheken en de TOPdiensten wordt gevormd door de klantenraad. Deze klantenraad bestaat uit vertegenwoordigers van de Brabantse basisbibliotheken en fungeert als een primair klankbord. De klantenraad komt enkele malen per jaar bijeen en bestaat uit: Luc Pruijn (Bibliotheek Dommeldal), Lia Verheijen (Bibliotheek Veldhoven), Ingrid van Beek (Bibliotheek Best) en Ankie Kesseler (bibliotheek VANnU).

Waarom deze nieuwsbrief?

Deze nieuwsbrief is bedoeld om alle betrokken basisbibliotheken op een eenvoudige en structurele manier op de hoogte te houden van ontwikkelingen in het kader van de TOPdiensten. Iedereen die geïnteresseerd is, kan zich aanmelden via [email protected]. De nieuwsbrief zal elk kwartaal verschijnen.

Coördinatie TOPdiensten

De afstemming en coördinatie van de TOPdiensten wordt gedaan door Ingrid Fest ( Bibliotheek Eindhoven) en Moniek Wegman (Bibliotheek Midden-Brabant).

Gratis informatiezuilen in het kader van het Darwinjaar

2009 is uitgeroepen tot het Darwinjaar, op 12 februari was de 200e geboortedag van Charles Darwin. De stichting WSF is één van de samenwerkende partners. Vanuit de WSF-bibliotheken is er een werkgroep gevormd die een toolkit ontwikkelt voor de tweede helft van het jaar. Dit pakket zal o.a. bestaan uit een quiz voor jongeren voor lokale websites, digitale dossiers,

een sprekerslijst met relevante onderwerpen, keuzelijsten, informatie en mogelijke activiteiten rond een internationaal slakkenproject etcetera. Daarnaast worden sets van drie informatiezuilen ontworpen. Voor de thema’s wordt gedacht aan evolutie, eten en het heelal, zodat ook aansluiting plaatsvindt bij het thema van de kinderboekenweek en het jaar van de sterrenkunde. Alle Brabantse basisbibliotheken ontvangen in het kader van de TOPdiensten gratis de drie informatiezuilen mwet bijbehorende informatie en hoeven hiervoor niet apart in te tekenen. Meer informatie is te vinden op de VOB site.

De digitale etalage

Al eens een kijkje genomen in de bètabibliotheek ? De bètabibliotheek is de eerste digitale etalage binnen het WSF verband. Een digitale etalage kan gezien worden als een themaplatform, waarin op een overzichtelijke en interactieve wijze informatie wordt uitgestald en met elkaar in verbinding wordt gebracht. In opdracht van de Brabantse Bibliotheken is in 2008 een functioneel ontwerp voor een digitale etalage onderwijs&opvoeding opgesteld. In 2009 worden de digitale etalages voor de drie zwaartepunten gerealiseerd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de etalages naadloos kunnen worden ingepast in de digitale omgeving van de Brabantse basisbibliotheken, zodat de lokale klanten er optimaal gebruik van kunnen maken.

Management & marketing

Lezing NLP door Anné Linden Anné Linden, grondlegger en directeur van het New York Training Institute for NLP, trainer en therapeut, schrijfster van het boek ‘Jezelf en de Ander - grenzen in menselijke relaties’ geeft een Engelstalige lezing over Neuro Linguïstisch Programmeren . Het taalgebruik van Anné Linden is zeer toegankelijk en geschikt voor een breed publiek. Er is iemand aanwezig om zo nodig vragen en opmerkingen van Anné Linden of het publiek in het Nederlands/Engels te vertalen. Datum: vrijdag 13 maart 2009. Tijd: 19.30 – 21.30 uur. Toegang: gratis. Locatie: bibliotheek Tilburg Centrum, Koningsplein 10. In het kader van de heropening van de gerestylde Bibliotheek Tilburg Centrum hebben alle Brabantse bibliotheken een uitnodiging ontvangen voor gratis deelname aan deze lezing en recht op voorinschrijving.

Onderwijs & opvoeding

Expositie LeeS Onder deze titel is vanaf 8 maart 2009 t/m 24 januari 2010 in het Scryption in Tilburg een grote expositie te zien over hoe we leren lezen. Hoe ging dat vroeger en hoe leren kinderen dat nu? En hoe belangrijk is het dat een kind daarin plezier krijgt? Tilburg is de bakermat van het leesonderwijs. De fraters van Tilburg hebben zich meer dan een eeuw ingezet om kinderen zo goed mogelijk te leren lezen en ervoor te zorgen dat zo weinig mogelijk kinderen een achterstand opliepen met lezen. Vanuit verschillende invalshoeken belicht LeeS het boeiende proces van (leren) lezen. LeeS sluit nauw aan bij het zwaartepunt onderwijs&opvoeding. Dat is een van de redenen dat Bibliotheek Midden-Brabant nauw betrokken is bij de totstandkoming van de interactieve expositie. Naast een aparte ruimte voor de fysieke collectie is er ook een digitaal dossier opgesteld. In het kader van UITmetjeBIEBpas krijgen alle Brabantse Bibliotheekleden 1 euro korting op de toegangsprijs.

Design & Kunst

In de centrale bibliotheek in Eindhoven is een design- en kunstetalage ingericht. Dat biedt de mogelijkheid om bepaalde thema’s uit te lichten of om de collectie breed te presenteren. Verder wordt samengewerkt met de Design Academy en Philips Design om de afdeling te laten uitgroeien tot een uitgebreide designbibliotheek. Bibliotheek Eindhoven is partner in de materialenbibliotheek Material Matters (MM). Material Matters is de spil in een kennisnetwerk op het gebied van (nieuwe) materialen en een schakel in de kennisuitwisseling tussen ontwerpbureaus, kennis- en onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en brancheorganisaties. Ontwerpers, productontwikkelaars en ingenieurs krijgen via MM toegang tot goed gedocumenteerde materialendossiers en een netwerk van materialenexperts. MM fungeert als samenwerkingspartner in onderzoek- en onderwijsopdrachten, als vraagbaak met betrekking tot materialen en toepassingen en als organisator van activiteiten waarin het delen van kennis en elkaar ontmoeten centraal staan. MM is daarbij niet alleen initiator, maar levert ook maatwerk. Zo kunnen bedrijven hun klanten of relaties uitnodigen voor een werkbijeenkomst, een lezing of een workshop onder leiding van een materiaaldeskundige.

De TOP is eraf

Dit is de eerste nieuwsbrief van TOPdiensten, die voortaan elk kwartaal zal verschijnen. In de komende nieuwsbrieven zullen we aandacht schenken aan de collecties, beschikbare databanken, vraagbemiddeling, contacten met samenwerkingspartners en andere onderwerpen. Voor vragen en opmerkingen mail naar [email protected]

Nieuwsbrief Topdiensten Nr.2 - 2009 Topdiensten Brabant

Topdiensten is de Brabantse benaming voor WSF. En WSF staat voor Wetenschappelijke Steun Functie. De Stichting WSF is een samenwerkingsverband van veertien grote bibliotheken in Nederland. Deze bibliotheken vormen de schakel tussen enerzijds de openbare bibliotheken en anderzijds de wetenschappelijke bibliotheken. Vandaar ook de naam Wetenschappelijke Steun Functie. WSF bibliotheken zorgen ervoor dat ook de klanten die wat dieper de inhoud in willen duiken van goede informatie worden voorzien. In opdracht van de gezamenlijke Brabantse bibliotheken (DOBB) voeren Bibliotheek Eindhoven en Bibliotheek Midden-Brabant de Topdiensten uit ten behoeve van het Brabantse en landelijke bibliotheeknetwerk. De Topdiensten richten zich vooral op de volgende producten: collecties op HBO+ niveau, vraagbemiddeling, interbibliothecair leenverkeer, innovaties/productontwikkeling en netwerkactiviteiten.

Topdiensten on tour

In de bijeenkomst van de klantenraad van 21 augustus 2008 is de uitdrukkelijke wens naar voren gebracht om de zichtbaarheid van de Topdiensten in de basisbibliotheken te verbeteren. Om daar invulling aan te geven zullen Moniek Wegman en Ingrid Fest in september alle bibliotheken bezoeken om te vertellen wat de ontwikkelingen op het gebied van Topdiensten zijn, maar vooral ook om kennis te maken met de basisbibliotheken en zo de wensen en vragen beter in beeld te brengen, zodat we onze diensten daarop af kunnen stellen. Binnenkort zullen we de Topdiensten-contactpersonen per mail een uitnodiging sturen om in te tekenen op een datum.

Reizende tentoonstelling fotografe Rees Diepen voor alle Brabantse basisbibliotheken beschikbaar!

Ter gelegenheid van de heropening van Bibliotheek Tilburg Centrum is door de Brabant-Collectie en Bibliotheek Midden-Brabant een overzichtstentoonstelling van de fotografe Rees Diepen (Tilburg 1925) georganiseerd. De expositie Rees Diepen, oog voor mensen toont een selectie van foto’s uit de periode 1954-1990, haar fotoboeken en werk in tijdschriften. De expositie geeft een goed beeld van de emancipatie in het omgaan met mensen, kinderen vooral, in de naoorlogse periode. De fototentoonstelling is tot stand gekomen dankzij de financiële bijdragen van de Brabant-Collectie, Schatten in Brabant en DOBB/Topdiensten Brabant. Het is de bedoeling dat het een reizende tentoonstelling gaat worden, waarvoor de Brabantse basisbibliotheken kunnen intekenen. De expositie kan in zijn geheel opgezet worden, maar ook in delen. Dit biedt dus ook mogelijkheden voor bibliotheken met beperkte ruimte! De looptijd is van najaar 2009 tot en met 1 januari 2011. Aan de tentoonstelling zijn geen kosten verbonden en wordt kant en klaar (inclusief promotiemateriaal en panelen) aangeleverd. De enige voorwaarde is dat de ontvangende bibliotheek de tentoonstelling minstens 4 weken moet huisvesten en dat er een aanvullende activiteit wordt georganiseerd. Geïnteresseerde bibliotheken adviseren wij zo spoedig mogelijk contact op te nemen met drs. Emy Thorissen, Brabant-Collectie, Universiteit van Tilburg (013-466 24 27, e.a.thorissen@ uvt.nl

Het Darwinjaar en de kennismaand

De toolkit met suggesties voor activiteiten/ tentoonstellingen en promotietips in het kader van het Darwinjaar is inmiddels gereed en te vinden op de website van de betabibliotheek. Daarbij is er het volgende te melden: vanuit Topdiensten wordt voor iedere Brabantse bibliotheek een set informatiezuilen beschikbaar gesteld. Het is echter nog enigszins afhankelijk van de belangstelling in de rest van het land of de zuilen ook daadwerkelijk worden gemaakt. Minimale afname is 100. Er is nog een stukje hierover in de nieuwsbrief van de VOB geplaatst, waarbij definitief besteld kan worden Aan de Darwinquiz voor de website wordt nog gewerkt. Naar verwachting is deze half juni klaar. Tenslotte is er op de laatste vergadering van het WSF-bestuur besloten dat de Stichting WSF officieel toetreedt als partner van Oktober=Kennismaand. Het is de bedoeling, dat er in elke WSF-bibliotheek een soortgelijke activiteit georganiseerd wordt in de Kennismaand. Wij houden u op de hoogte houden van de invulling die Bibliotheek Midden-Brabant en Bibliotheek Eindhoven daaraan geven.

Voortgang traject digitale etalages

In de vorige nieuwsbrief werd gemeld dat in opdracht van de Brabantse Bibliotheken in 2008 een functioneel ontwerp voor een digitale etalage onderwijs & opvoeding is opgesteld. Deze notitie is inmiddels beschikbaar. Momenteel wordt de volgende stap gezet en is het offertetraject gestart voor de realisatie van de digitale etalages voor de kennisdomeinen kunst&design, management&marketing en onderwijs&opvoeding. Naast de bètabibliotheek levert de website van Peace Palace in Den Haag voor de inrichting van de etalages veel inspiratie op. Deze site - gerealiseerd in joomla! – laat zien hoe op een overzichtelijke en interactieve wijze informatie bij elkaar wordt gebracht

Management & marketing

Heeft het Angelsaksische besturingsmodel zijn langste tijd gehad? En in haar kielzog de narcistische bestuurder? Deze vragen staan centraal tijdens het minisymposium “Besturing en leiderschap; het ego op de weegschaal” dat GITP op donderdag 25 juni 2009 tezamen met Bibliotheek Midden-Brabant organiseert. In het kader van het symposium is de Topdienstencollectie aangevuld met titels over het Rijnlandmodel. Het Rijnlandmodel is een management model, dat een alternatief biedt voor de individualisering, het materialisme en de onevenwichtig economische groei bekend van de Angelsaksische wereld, Amerika en Groot-Brittannië en de laatste decennia ook steeds meer in Nederland. Ook het vanuit de VOB geinitieerde HRM traject “Goudklompjes” – waar een aantal Brabantse basisbibliotheken aan deelnemen – is gebaseerd op de principes van het Rijnlandmodel. Uiteraard zijn alle titels via zoek & boek beschikbaar voor het hele netwerk.

Onderwijs & opvoeding

De maand april stond bij Bibliotheek Midden-Brabant in het teken van de opvoeding. Naast een centrale programmering van activiteiten werd uiteraard ook aandacht besteed aan de informatie en de collectie rondom dit thema, bijeengebracht in een digitaal dossier. In het dossier is ook een aparte webpagina opgenomen met een overzicht van relevante PDF bestanden en links naar websites op het gebied van onderwijs en opvoeding op HBO+ niveau.

Design & Kunst

In de Witte Dame is naast de bibliotheek ook De Krabbedans gevestigd. De Krabbedans is een Centrum voor beeldende kunst en vormgeving. De belangrijkste activiteiten van de Krabbedans bestaan uit het organiseren van exposities, een kunstuitleen en een designshop. Voor de bibliotheek een aantrekkelijke partner met een aanvullend aanbod. De Krabbedans en de Bibliotheek Eindhoven gaan op korte termijn meer gezamenlijke activiteiten ontplooien. Ondertussen worden gesprekken gevoerd over de gewenste vorm van bestuurlijke samenwerking. In het najaar zal Eindhoven weer in het teken staan van de Dutch Design Week. De laatste jaren is dit evenement uitgegroeid tot een bruisend geheel wat dat veel bezoekers trekt uit binnenen buitenland. Dit jaar wil de bibliotheek zich meer dan andere jaren profileren als designbibliotheek. Daarover wordt binnenkort gesproken met de organisatoren van de Dutch Design Week.

Op naar nieuwsbrief nummer 3!

Dit is de tweede nieuwsbrief van Topdiensten. Natuurlijk is niet alles opgenomen. In de komende nieuwsbrieven zullen we aandacht schenken aan de provinciale ontwikkelingen, de collectie, beschikbare databanken, vraagbemiddeling en andere onderwerpen die vermeldenswaard zijn. Voor vragen en opmerkingen mail naar [email protected] .

Nieuwsbrief Topdiensten Nr.3 (oktober) - 2009

Topdiensten Brabant

Voor u ligt alweer de derde nieuwsbrief van Topdiensten. Deze uitgave is helemaal gewijd aan de bezoeken die de beide coördinatoren afgelopen maand hebben gebracht aan de Brabantse basisbibliotheken. Het doel van deze bezoeken was kennis te maken met de basisbibliotheken en zo de wensen en vragen ten aanzien van de Topdiensten beter in beeld te brengen.

Topdiensten on tour

Afgelopen maand hebben Ingrid Fest (coördinator Topdiensten Bibliotheek Eindhoven) en Moniek Wegman (coördinator Topdiensten Bibliotheek Midden-Brabant) twintig keer rond de tafel gezeten met medewerkers van verschillende bibliotheken om over Topdiensten en de bijbehorende producten te praten. Soms spraken we met één persoon, soms met een groep van zes medewerkers. Maar terugkijkend waren het allemaal boeiende gesprekken. Vaak toekomstgericht met vooral veel vragen over de digitale ontwikkelingen. Maar af en toe ook met een nostalgische blik naar het verleden als we bijvoorbeeld terugdachten aan het IBL van voor de bibliotheekautomatisering. De aanvraagbriefjes die soms na een half jaar vol stempels, maar zonder boek, terugkwamen bij de aanvragende bibliotheek. Dat gaat nu veel sneller, beter en professioneler.

De collectie en het IBL

Uit deze gespreksrondes kwam duidelijk naar voren dat het onderhouden van een HBO-plus collectie en het interbibliothecair leenverkeer het hoogst worden gewaardeerd als het om Topdiensten gaat. Ook onderschreef men het belang van de Collectie Nederland en de rol van de Plusbibliotheken daarin. Zeker nu steeds meer bibliotheken hun eigen collecties meer richten op de plaatselijke vraag is het een geruststellend idee dat er in de provincie toch ook collecties op hoger niveau met minder gevraagde boeken beschikbaar zijn voor alle klanten in Brabant. Daarbij komt nog dat het percentage hoog opgeleide burgers nog steeds toeneemt. Over het IBL was iedereen tevreden, maar het zou nog beter zijn als alles aan te vragen was via Zoek & Boek en via een uniform tarief. Dus ook films, bladmuziek en de collectie die nu via Picarta wordt aangevraagd. Aan ons de taak om ons via alle mogelijke kanalen hiervoor in te spannen. Op landelijk niveau is er een werkgroep ingesteld die gaat onderzoeken of beide systemen geïntegreerd kunnen worden. In deze werkgroep participeren de WSF, de universiteitsbibliotheken, de Koninklijke Bibliotheek en de VOB. De vraag of de bewaarfunctie landelijk is geregeld konden we helaas (nog niet) positief beantwoorden. Iedere bibliotheek heeft zijn eigen afschrijfbeleid. Verder werd gesignaleerd dat afschrijfadviezen op lastige onderwerpen zoals computers, geschiedenis en literatuur op prijs gesteld zouden worden. Het idee om een gastcollectioneur in te zetten om een nieuwe impuls te geven aan bepaalde collectieonderdelen werd positief ontvangen.

Tentoonstellingen en activiteiten

Een aantal bibliotheken heeft interesse in draaiboeken voor HBO-plus activiteiten vanuit Topdiensten, die plaatselijk kunnen worden uitgevoerd. Gedacht wordt aan activiteiten rond de Kennismaand en, zoals nu, het Darwin Jaar. Dat is handig als men zelf niet de capaciteit heeft om voor iedere doelgroep iets te organiseren. Wel is het van belang dat de basisbibliotheken tijdig op de hoogte zijn van het aanbod, zodat dit meegenomen kan worden in de lokale programmering. Als het gaat om tentoonstellingen in samenwerking met de Brabantcollectie zijn veel bibliotheken geïnteresseerd. Thema’s als oude landkaarten, erfgoed e.d. zijn boeiend voor een groot publiek. Met het plaatselijk archief of de heemkundekring kan er een lokaal tintje aan worden toegevoegd. Het is wel van belang dat activiteiten en tentoonstellingen tijdloos zijn en de onderwerpen niet te specifiek.

Kennisbevordering

In het verleden werden er vanuit de WSF-bibliotheken wel eens scholingsbijeenkomsten aangeboden over bijvoorbeeld het gebruik van databanken. Daar is nu niet veel behoefte meer aan. Wel vragen de bibliotheken zich af hoe het gebruik van digitale bestanden bij de klant gestimuleerd kan worden. Binnen WSF verband zal een marketingplan opgesteld worden voor het promoten van bestanden uit het aanvullende pakket content. Er is echter wel interesse in inspirerende uitwisselingsbijeenkomsten rond een bepaald thema. Voorbeelden, die genoemd zijn, zijn de digitale collectie, E-books of een vervolg aan 23 dingen. Wie dit soort bijeenkomsten organiseert , is eigenlijk niet van belang. De Topdienstenbibliotheken kunnen het zelf doen of de signalen doorgeven aan anderen. Incidenteel was er wel behoefte aan een stagemogelijkheid bij een van de Topdienstbibliotheken.

Al@din

Tegenwoordig komen er veel minder Al@din vragen binnen bij de bibliotheken dan voorheen. Daardoor is er steeds minder routine in het beantwoorden van die vragen. Iedereen is het er wel over eens dat er geen behoefte meer is aan Al@din in de huidige vorm. Wel zou het zou fijn zijn als de vraagbemiddeling landelijk of eventueel provinciaal werd geregeld. De Topdienstenbibliotheken zouden daar een rol in kunnen spelen. Verder moeten antwoorden vanuit Al@din meerwaarde bieden, want de doorsneeklant kan zelf op Internet al veel vinden. Aanvulling van een antwoord met tekst uit een speciale databank is een voorbeeld van meerwaarde. Door de landelijke projectgroep bibliotheekinnovatie onder leiding van Bart Drenth worden alle digitale diensten zoals Al@din geëvalueerd en er zal een voorstel komen voor het vervolg hierop.

Digitale etalage

We hebben verteld dat we hard aan het werk zijn voor de digitale etalages rond de zwaartepunten onderwijs & opvoeding, design & kunst en management & marketing. En over onze ideeën over wat te vinden zal zijn in een dergelijke digitale etalage en wat we er in de toekomst nog allemaal aan toe zouden kunnen voegen. Het was goed om te merken dat onze collega’s in andere bibliotheken meteen mogelijkheden zagen en enthousiast waren. Zeker ook over de mogelijkheid om content in te laden in de eigen website waardoor de etalage voor hun eigen klanten heel toegankelijk te maken is. Onlangs is met de Koninklijke Bibliotheek afgesproken dat de content, zoals opgenomen in hun digitale dossiers , ook toegankelijk gemaakt zal worden via de digitale etalages. Graag willen wij jullie attenderen op de uitnodiging voor het digitaal Dommeldal congres op 30 oktober, die onlangs naar alle Brabantse bibliotheken is verstuurd. Daar zullen de Brabantse Topdiensten een workshop over de digitale etalages verzorgen.

Nieuwsbrief

Tot slot

De nieuwsbrief Topdiensten wordt unaniem als positief ervaren. Dus die houden we er in!

Wij waarderen het zeer dat nagenoeg alle Brabantse Bibliotheken zo snel en positief hebben gereageerd op ons verzoek om langs te komen. Hopelijk hebben de bibliotheken door dit rondje en door de sinds dit jaar verschijnende nieuwsbrief meer zicht gekregen op de producten, die door de Topdiensten geleverd worden. Uiteraard zullen wij de geleverde input zoveel mogelijk verwerken in het jaarplan 2010 en de komende nieuwsbrieven. De gezichten en namen, die bij de Topdiensten horen, zij nu bij de contactpersonen bekend. Daardoor hopen we dat we nog beter zichtbaar zijn binnen het netwerk. En dat men ons weet te vinden wanneer er vragen zijn: [email protected].

Nieuwsbrief Topdiensten Nr.4 (december) - 2009 Topdiensten Brabant Voor u ligt de laatste nieuwsbrief Topdiensten van 2009. In deze uitgave wordt o.a. aandacht besteed aan de ontwikkelingen op landelijk niveau en digitale bestanden in de Plusbibliotheken. Landelijke ontwikkelingen

De 14 Nederlandse WSF-bibliotheken willen de top van de collectie Nederland maximaal toegankelijk en aantrekkelijk maken voor hoger opgeleiden die geen toegang hebben tot een hbo- of universiteitsbibliotheek. Om dit te bereiken gaan zij op een andere manier en met meerdere partijen samenwerken. Dit nieuwe samenwerkingsverband gaat van start onder de naam Plusbibliotheken. Het is de bedoeling dat binnen dit verband bibliotheken hun collecties en capaciteiten bundelen om de veeleisende klant met een bijzondere of diepgaande belangstelling beter te bedienen. Plusbibliotheken verrijken hiermee het brede aanbod van de openbare bibliotheken en zo wordt de collectie Nederland beter zichtbaar, aantrekkelijk gepresenteerd en voor een groot publiek bruikbaar gemaakt. Bibliotheken, die in de vorm van een zwaartepunt of etalage met bijbehorende dienstverleningen toegevoegde waarde kunnen leveren zijn uitgenodigd om deel te nemen aan dit initiatief. Alle openbare bibliotheken hebben onlangs de brochure “Samen pieken voor de Collectie Nederland”, waarin de toekomstvisie van de plusbibliotheken geschetst wordt, ontvangen. Digitale bestanden in de Plusbibliotheken Afgezien van de digitale bronnen die elke openbare bibliotheek aanbiedt, zijn er in bibliotheek Eindhoven en bibliotheek Midden-Brabant specialistische bestanden te raadplegen, zoals: • Biography Resource Center Biografieën van (inter)nationaal bekende personen. • Marketing Data Samenvattingen van artikelen over branches en bedrijven, marketing en management. • Grove Music Hét naslagwerk op het gebied van de muziekwetenschap en muziekgeschiedenis. • Art Music Een full text Engelstalige kunst- en architectuurencyclopedie. • Elseviers Science Direct Ca. 2000 fulltext elektronische wetenschappelijke tijdschriften op alle vakgebieden. • SpringerLink Volledige artikelen uit meer dan 1200 tijdschriften op verschillende wetenschapsgebieden. • Rechtsorde Overzicht van openbare juridische informatie. • Pressdisplay 500 dagbladen uit 70 landen in bijna 40 talen. • Subsidie Totaal Website over subsidies, projectfinanciering en fondsen. ScienceDirect en SpringerLink zijn nog niet zo lang opgenomen in de digitale collectie van beide bibliotheken; hiermee is een substantiële hoeveelheid wetenschappelijke informatie toegevoegd aan de collectie. Dit is o.a interessant voor de HBO/WO-er die geen toegang meer heeft tot de databases van de universiteit/hogeschool.

Licenties databestanden Een landelijke werkgroep (WSF-online) houdt zich bezig met de aanschaf van geschikte databestanden voor de Plusbibliotheken. Deze werkgroep selecteert, test, evalueert en adviseert directies. Licenties worden veelal afgesloten via Surfdiensten, de licentieorganisatie voor hoger onderwijs en onderzoek. Sinds kort is er een ‘klankbordgroep Licenties’ actief, waarin naast de Plusbibliotheken ook middelgrote openbare bibliotheken zitting hebben, zoals Bibliotheek Breda. Een belangrijk aandachtspunt bij de onderhandelingen met de leverancier is altijd de mogelijkheid van thuisgebruik voor de klant. Zo bieden Bibliotheek Midden-Brabant en Bibliotheek Eindhoven haar klanten gratis thuisgebruik van Grove Music aan. Digitaal congres Dommeldal De vestiging in Geldrop van Bibliotheek Dommeldal bestaat dit jaar 60 jaar. Een goede reden om vooruit te kijken. De ontwikkelingen rond de digitale bibliotheek van morgen zijn vandaag aan de gang. Daarom organiseerde Bibliotheek Dommeldal op vrijdag 30 oktober 2009 het Digitaal Dommeldal Congres. Bestemd voor iedereen die actief betrokken is bij de vakwereld en op de hoogte wil zijn van de actuele stand van zaken. Namens de Topdiensten hebben Ingrid Fest (Bibliotheek Eindhoven) en Saskia Dellevoet (Bibliotheek Midden Brabant) een workshop verzorgd over de achtergronden en uitgangspunten van de digitale etalages. Natuurlijk hebben we ook van de gelegenheid gebruik gemaakt om andere presentaties te bezoeken en we hebben contacten gelegd met een aantal collega’s uit Nederland en België waar we in een later stadium graag nog eens mee verder willen praten. Namens Topdiensten willen wij Bibliotheek Dommeldal graag bedanken voor het organiseren van dit congres en voor de gelegenheid die we hebben gekregen om onder de aandacht te brengen over hoe we in Brabant de collectie van de Top diensten digitaal meer zichtbaar maken. Digitale etalages

In de vorige nieuwsbrieven is regelmatig verslag gedaan van de stand van zaken met betrekking tot de digitale etalages. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de drie digitale etalages (design & kunst, opvoeding & onderwijs en marketing & management), zodat deze eind januari aan het Brabantse netwerk gepresenteerd kunnen worden. Daarnaast is het de moeite waarde om de vermelden dat Stichting WSF in het kader van de bibliotheekinnovatie subsidie heeft ontvangen voor de ontwikkeling van een landelijk generiek model voor de digitale etalages. Een van de pilots binnen dit project is de Topdiensten digitale etalage opvoeding & onderwijs.

Komt dat zien!

Op 4 november vond in bibliotheek Tilburg Centrum de opening van de tentoonstelling “Komt dat zien!!” plaats. Komt dat zien geeft een beeld van de geschiedenis, het heden en de toekomst van het circus weer en is tot stand gekomen in samenwerking met o.a Fontys Academy for Circus and Performance arts en met subsidie van Schatten van Brabant. Het tentoonstellingproject is ook geschikt voor andere Brabantse bibliotheken en biedt mogelijkheden voor aanvulling vanuit de eigen collectie, lokale informatie en samenwerking met plaatselijke initiatieven. De huur van Het circusbouwwerk van Circo Circolo waarin posters, informatiepanelen, filmpjes en vitrines een beeld geven van de circusgeschiedenis in Brabant bedraagt €2000.- per maand. De tentoonstelling komt ook in een meer mobiele vorm ter beschikking. Voor verdere ontwikkeling kan een beroep gedaan worden op Schatten van Brabant. Geïnteresseerd? Neem dan contact op met Elly Scherpenisse, domeinspecialist Bibliotheek MiddenBrabant. Tentoonstelling LeeS! Zoals inmiddels bij iedereen bekend is tot februari 2010 in het Scryption in Tilburg een grote expositie te zien over hoe we leren lezen. Vanuit verschillende invalshoeken belicht LeeS het boeiende proces van (leren) lezen. Vanwege de raakvlakken met het zwaartepunt opvoeding & onderwijs is het plan opgevat om vanaf september 2010 diverse onderdelen van de tentoonstelling gratis of tegen geringe kosten beschikbaar te stellen voor de Brabantse bibliotheken. Het betreft de thema’s historie van het lezen, huidig leesonderwijs, laaggeletterdheid en dyslexie. Of de plannen doorgaan hangt deels ook af van de interesse van de Brabantse bibliotheken. Geïnteresseerd? Neem dan contact op met Moniek Wegman, coördinator Topdiensten Bibliotheek Midden-Brabant. Tot slot Wensen wij alle Brabantse bibliotheken een succesvol 2010. En graag willen wij vanuit de Topdiensten onze bijdrage aan de successen leveren. Voor vragen en opmerkingen mail naar: [email protected].