Ontwikkeling financiële functie:
TOP 50 REGISTERCONTROLLERS 2013
MCA publiceert de tweede editie van de Top 50 registercontrollers. Welke registercontrollers (RC’s) zijn dit jaar het meest invloedrijk in het Nederlandse en internationale bedrijfsleven? 14
Drs. Andrea Willemse, drs. Edward Smit RC en Christiaan van Dijk: De top Aantal RC’s
8 6 4 2
. xe pr od
po rt ns dr
an
k/ lu
Tr a
ie log
Te lec om
l tai
hn o
Re
Te c
ige er Ov
ie str du In
rle
die
g&
iěl e
din
nc
Vo e
Fin a
uw , in
fra
ns
, In
tve
ge n
ieu
rs
ni ng
0
Bo
drie is ongewijzigd ten opzichte van 2012. Ron Wirahadiraksa, sinds 2011 CFO van Royal Philips, voert de lijst wederom aan. De nummers twee en drie zijn Gijsbert de Zoeten, sinds 2010 SVP Finance Unilever Europe en Chris Dik, CFO Ahold Europe vanaf 2009. Opvallend is dat de RC’s in de top drie nog steeds werken bij de bedrijven waar ze in de jaren tachtig van de vorige eeuw hun carrière gestart zijn.
12 10
Sectoren
Observaties De Top 50 kent ten opzichte van 2012 zestien nieuwe toetreders en dus evenzoveel afvallers. Hekkensluiter is Nynke Dalstra. Zij is financieel eindverantwoordelijk bij HaskoningDHV Nederland (jaaromzet 466 miljoen euro). Nynke Dalstra is een van de vijf vrouwen die de lijst dit jaar telt, in 2012 waren dat er nog vier. De gemiddelde leeftijd van de personen in de ranglijst is 47 jaar. Hans van Slooten (nr. 17, Financieel Directeur Randstad Nederland) en Pim Naarding (nr. 31, Directielid Plukon Food Group) bezitten als enigen in de lijst naast het dienstmerk RC ook de RA-titel.
Grafiek 1. Verdeling naar sectoren waarin RC’s uit de Top 50 werkzaam zijn
CFO/Financieel Directeur CEO/Algemeen Directeur (Senior) Vice President
Analyse Bij de verdeling naar sectoren (grafiek 1) valt op dat 60 procent van de RC’s uit de Top 50 werkzaam is in de sectoren Industrie, Technologie of Voeding & drank/luxe producten. De andere sectoren, inclusief Financiële dienstverlening, zijn beduidend minder vertegenwoordigd. Grafiek 2 laat zien dat slechts een kleine minderheid van de Top 50 werkzaam is in een niet-financiële functie, zoals General Manager, Algemeen Directeur of CEO. Grafiek 3 toont dat het merendeel van de bedrijven uit de lijst beursgenoteerd is; het grootste deel in Nederland.
Grafiek 2. Verdeling naar functiecategorieën waarin RC’s uit Top 50 werkzaam zijn
AEX AMX AScX
Over de Top 50 In navolging van de Top 50 Accountants in business (met RA’s en AA’s), die jaarlijks in het tijdschrift Accountant verschijnt, is MCA in 2012 begonnen met de Top 50 RC’s. Deze lijst laat zien in welke functies, bedrijven en branches ambitieuze RC’s na hun opleiding terechtgekomen zijn. De ruim 3.500 ingeschreven RC’s worden vertegenwoordigd door de Vereniging van Registercontrollers (VRC). Voor
30
Notering in buitenland Geen notering
Grafiek 3. Verdeling naar beurzen waaraan bedrijven uit de Top 50 genoteerd staan
MCA: december 2013, nummer 6
NAAM
TOP 2013
TOP 2012
FUNCTIE
BEDRIJF
BEURSNOTERING
OMZET 2012 (X 1.000)
Drs. Ron Wirahadiraksa RC
1
1
Lid RvB, CFO
Royal Philips
AEX
€ 24.788.000
Unilever Europe
Drs. Gijsbert de Zoeten RC
2
2
SVP Finance Europe
AEX
€ 13.879.000
Drs. Chris Dik RC
3
3
Lid Executive Team, CFO Ahold Europe
Ahold: AEX
€ 12.729.000
Drs. Steven van Schilfgaarde RC
4
19
Lid RvB, CFO a.i.
Koninklijke KPN
AEX
€ 12.700.000
Ingo Bank RC*
5
4
CFO
Philips Healthcare
Philips: AEX
€ 9.983.000
Drs. Erik Swelheim RC
6
-
Lid ExCo, CFO
KLM Royal Dutch Airlines
Air France-KLM: AEX € 9.473.000
ABP
Geen
€ 9.292.000
Philips Lighting
Philips: AEX
€ 8.442.000
René van de Kieft RC MAC
7
5
Lid Bestuur en Beleggingscommissie
Drs. Paul Verhagen RC
8
7
CFO
Drs. Godert Vinkesteijn RC**
9
6
Lid ExCo KPN, CFO KPN NL
Koninklijke KPN
AEX
€ 7.532.000
Ir. Jan van Leeuwen RC
10
10
CFO
Philips Consumer Lifestyle
Philips: AEX
€ 5.953.000
Annemieke Kooijmans RC
11
-
Lid ExCo, Glob. Head Prod. & Supply Finance
Syngenta Prod. & Supply
SWX
€ 5.617.995
Tata Steel Nederland
Tata Steel Ltd.: Mumbai
€ 5.404.000
RWE: FSE
Drs. Co van Dort RC
12
11
Director
Drs. Arjan Blok RC
13
8
Lid RvB, CFO
Essent
Drs. Jolanda Poots-Bijl RC***
14
12
Lid RvB, CFO
Kon. Volker Wessels Stevin Geen
€ 4.892.250
Ir. Ivar Blanken RC
15
13
VP Finance Turkey, Russia, MENA
Unilever Turkey, Russia, MENA
€ 4.500.000
Unilever: AEX
€ 5.269.600
Koos Kramer RC
16
14
Lid RvB, CFO
Corbion
AMX
€ 3.315.700
Hans van Slooten RA RC
17
15
Financieel Directeur
Randstad Nederland
Randstad: AEX
€ 2.825.000
Drs. Maarten de Vries RC
18
-
CEO
TP Vision
HKSE
€ 2.687.000
Drs. Maartje Bouvy-van Boxtel RC
19
21
CFO
KPN Netco
KPN: AEX
€ 2.621.000
Drs. Hans Janssen RC
20
16
Lid RvB, CFO
Mediq
AMX (2012)
€ 2.606.500
Drs. Renier Vree RC
21
17
Lid Executive Board, CFO
ARCADIS
AMX
€ 2.544.462
Harald van Boxtel RC
22
18
Financieel Directeur
Vion Food Nederland
Geen
€ 2.011.853
Drs. Ronald Eikelenboom RC
23
-
CFO EMEA
Univar
Geen
€ 1.800.000
Drs. Lourens Schouwink RC
24
26
CFO
Samsung Electronics Benelux
Samsung: LSE, KSE
€ 1.695.693
Drs. Wouter Vosmeer RC
25
22
CFO
Molson Coors Canada
Molson Coors: NYSE, TSX
€ 1.585.305
Drs. Ronald Touwslager RC EMFC MAC
26
20
CEO
Obvion
Geen
€ 1.564.259
Drs. Huub Ooms RC EMFC MAC
27
-
JT International
TSE
€ 1.535.000
Drs. Pim Vervaat RC****
28
-
RPC Group
LSE
€ 1.393.442
Regional VP Finance MENEAT & WWDF Lid Board of Directors, CFO Lid Executive Board, Group CFO
Drs. Arjan Kaaks RC
29
23
Maxeda DIY Group
Geen
€ 1.320.000
Drs. Theo Bruijninckx RC
30
24
Vz. RvB, CEO
Ballast Nedam
AScX
€ 1.296.000
Drs. Pim Naarding RA RC
31
28
Lid Directie
Plukon Food Group
Geen
€ 1.269.918
Drs. Robbert van Nes RC
32
-
Finance VP Retail Western Europe
D.E Master Blenders 1753
AScX (2012)
€ 1.251.000
Drs. Han Jansen RC
33
-
CFO Metals & Minerals
Harsco
NYSE
€ 1.092.777
Geen
€ 1.010.040
Ing.drs. Frans den Houter RC
34
-
CFO
Heerema Marine Contractors
Cees Buren MBA RC
35
27
Lid RvB, CFO
UMC St. Radboud
Geen
€ 950.579
Drs. Peter Paul Coppes RC
36
-
Lid Directie Emerging Markets
D.E. Master Blenders 1753
AScX (2012)
€ 784.000
Drs. Hielke Sybesma RC
37
31
Lid RvB, CFO
Accell Group
AScX
€ 772.546
Drs. Remco Smit RC
38
-
CFO
Fokker Technologies
Geen
€ 768.999
Drs. Roland Gelauff RC
39
-
VP Finance Flooring Div.
Forbo
SWX
€ 725.100
Directeur Management Services Member Board of Directors, CFO
Macintosh Fashion Nederland
ASxC
€ 701.000
Caldic
Geen
€ 644.543 € 643.500
Drs. Angela Ramakers - Hultermans RC
40
-
Drs. Bernard Witte RC
41
32
Drs. Peter van Tilburg RC
42
33
CFO
Aviko Groep
Geen
Drs. Han Stoop RC
43
34
CFO
Swets & Zeitlinger
Geen
€ 596.203
Ir. Bas Bonnier RC
44
-
General Manager Turbocharger Div.
Mitsubishi Turbocharger & Engine Europe
Geen
€ 564.512
Drs. Peter Wit RC
45
-
CFO
Dockwise
Oslo, Amsterdam (2012)
€ 539.444
Sanoma: HSE
€ 525.000
Drs. Steven Flipse RC
46
35
CFO
Sanoma Media Netherlands
Ir.drs. Bram Sijbers RC
47
-
Unit Controller
Utility Support Group
Geen
€ 493.727
Drs. Peter ter Horst RC
48
36
CFO
Teijin Aramid Group
Teijin: TSE
€ 493.307
Drs.ing. Ben van der Klift RC
49
39
Lid RvB, CFO
Corio
AEX
€ 475.600
Ir. Nynke Dalstra RC
50
29
Corporate Director Finance
HaskoningDHV Nederland
Geen
€ 466.000
*Ingo Bank is per 1 september 2013 lid van het managementteam en CFO van Parexel International Corporation. **Godert Vinkesteijn is per 1 augustus 2013 lid ExCo Koninklijke KPN, CFO KPN International. ***Jolanda Poots-Bijl is per 1 juni 2013 lid Raad van Bestuur en CFO van Ordina. ****Pim Vervaat is per 1 mei 2013 lid Board of Directors enChief Executive RPC Group.
MCA: december 2013, nummer 6
31
deze beroepsvereniging is het van belang dat bedrijven en instellingen die op zoek zijn naar een financieel professional bekend zijn met het dienstmerk RC en overtuigd raken van de meerwaarde die een RC biedt ten opzichte van een financieel professional zonder postdoctorale opleiding en permanente bijscholing.
Werkwijze en criteria De Top 50 bestaat uit RC’s met een aantoonbaar eindverantwoordelijke positie binnen hun bedrijf of een in de markt herkenbaar bedrijfsonderdeel. De positie in het klassement wordt bepaald aan de hand van de omzet over 2012 van het bedrijf of bedrijfsonderdeel. Indien een persoon in de lijst (financieel) eindverantwoordelijk is voor een bedrijfsonderdeel, staat de jaaromzet van dat bedrijfsonderdeel vermeld. Bij het samenstellen van de Top 50 is de overheid buiten beschouwing gelaten. Semi-overheidsbedrijven zijn wel in ogenschouw genomen.
Bronnen Bij de totstandkoming van de Top 50 zijn de hoogste bestuursorganen van bedrijven en bedrijfsonderdelen gescand op de aanwezigheid van RC’s. Daarnaast heeft een groot aantal RC’s in de lijst gereageerd op de oproep die de VRC aan haar leden heeft gestuurd. De vermelde jaaromzetten zijn voor het merendeel ontleend aan de database van Companyinfo.nl. Daarnaast zijn de websites van bedrijven bezocht om de omzet nader te analyseren en/of hebben RC’s zelf de jaaromzet van hun bedrijf of bedrijfsonderdeel doorgegeven.
Onderzoek voor dit artikel is verricht door drs. Edward Smit RC, senior stafmedewerker VRC. De Top 50 registercontrollers 2013 is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld, maar pretendeert geen juistheid en volledigheid. Over niet-beursgenoteerde ondernemingen is correcte en volledige informatie vaak niet eenvoudig en systematisch beschikbaar. Een aantal RC’s heeft aangegeven dat zij niet vermeld willen worden in de lijst.
32
INTERVIEW:
Annemieke Kooijmans RC, Global Head of Production & Supply Finance bij Syngenta en nummer 11 in de Top 50: ‘Kom achter je bureau vandaan en maak de link met de business’ Annemieke Kooijmans (1971) volgde in 2001 en 2002 de internationale RC-opleiding aan de Universiteit van Maastricht en de Universiteit van Amsterdam. Momenteel is zij Global Head of Production & Supply Finance bij Syngenta AG in Basel (Zwitserland), een van ’s werelds grootste agro-industrie bedrijven. Syngenta is gespecialiseerd in het ontwikkelen, produceren en vermarkten van gewaszaden en gewasbeschermingsproducten voor de wereldwijde landbouw. Eerder werkte Annemieke bij Royal Philips NV als controller in verschillende functies. Kunt u iets vertellen over het werk van Syngenta en uw functie? ‘In 2050 zijn er 9 miljard mensen op de wereld. Bedrijven als Syngenta dragen eraan bij dat er voldoende voedsel is voor al die mensen. Ons doel is om door geavanceerde research & development producten en diensten te ontwikkelen die landbouwopbrengsten verhogen, het milieu beschermen en de gezondheid en kwaliteit van leven verbeteren. Ik ben financieel verantwoordelijk voor een divisie van Syngenta die zich richt op productie en supply. Om een indruk te geven van onze omvang: er werken in ons bedrijfsonderdeel 8.000 van de ruim 26.000 mensen binnen Syngenta. We hebben 90 productielocaties over de hele wereld, beheren 7,5
MCA: december 2013, nummer 6
miljard dollar aan kosten en werken met 38.000 zaadtelers en meer dan 1.000 chemische leveranciers. Het bedrijf wordt wereldwijd aangestuurd vanuit Zwitserland. Daar werk ik nu drie jaar. Daarvoor werkte ik voor Syngenta in Frankrijk en in Enkhuizen.’ Wat betekenen compliance en risk management voor het bedrijf? ‘Wij produceren gewasbeschermingsproducten en zaden voor bijvoorbeeld groente, mais en zonnebloemen. Daarbij hebben we te maken met een grote volatiliteit. Wij zijn afhankelijk van allerlei factoren, zoals het agrarische prijsniveau en regelgeving in landen over de hele wereld, de rol van ngo’s en natuurlijk de weersomstandigheden. De vraag kan omhoog schieten en in elkaar zakken door allerlei externe factoren. Daarom denken wij continu na over nieuwe groeikansen, maar ook over risico’s die zich mogelijk gaan voltrekken en de gevolgen daarvan voor bijvoorbeeld onze bezetting. Om flexibel te zijn in onze capaciteit en voldoende innovatief te zijn, werken wij veel met partners. Wij hechten er veel waarde aan dat de compliance in orde is, ook bij onze partners.’ Wat is voor u de belangrijkste ontwikkeling in het vak? ‘Wat mij momenteel bezighoudt, is hoe je nog beter waardevolle informatie kunt halen uit de enorme hoeveelheid data die beschikbaar is. Dan heb ik het niet alleen over financiële data, maar over allerlei interne en externe informatie. Waar het uiteindelijk om draait, is dat je op basis van deze informatie goede businessbeslissingen kunt nemen. Syngenta doet veel acquisities en de systemen van de verschillende bedrijven moeten allemaal worden geïntegreerd. Het is niet eenvoudig om al die systemen direct goed op elkaar te laten aansluiten, terwijl het wel belangrijk is dat je data kunt uitwisselen en samenvoegen. Dat is een grote uitdaging.’ Bent u vooral op Finance georiënteerd of voelt u zich een businesspartner? ‘Zeker in de seniorrollen draait het niet alleen om cijfers, maar wordt verwacht dat je bijdraagt aan het beleid en de business. Dat zit ook sterk in mij en mijn manier van leidinggeven. Wij hebben een aantal onderdelen van Finance uitbesteed, bijvoor-
beeld het transactionele gedeelte. Natuurlijk blijven wij eindverantwoordelijk voor alle onderdelen van controlling, ook de onderdelen die door outsourcingpartners worden uitgevoerd. Ik zet me in voor een goede relatie met deze partners en om de hele wereldwijde Financeorganisatie bij elkaar te houden.’ Wat zijn belangrijke competenties voor een RC? ‘Uiteraard moet je goed zijn in accounting en analytisch zijn. Maar waar het werkelijk om draait, is begrip van het bedrijf in de markt. Waar vindt de waardecreatie plaats, wat zijn de businessdrivers, waar wordt de winst gemaakt en waar zitten de kosten? Als je dat kunt doorgronden, kun je waardevolle analyses doen waarmee je de business kunt uitdagen. Je kunt dan bijvoorbeeld bespreken wat de juiste portfoliobalans is, gegeven de markt en de kostenstructuur. Ik bezoek vaak onze productielocaties, praat met leveranciers en klanten en ga mee op salesgesprekken. Dan ervaar ik dat inlevingsvermogen en communicatieve vaardigheden belangrijke competenties zijn. De beste modellenmakers zijn niet altijd de beste controllers. Het gaat erom dat je achter je bureau vandaan komt en de link met de business maakt.’ ‘Natuurlijk is het belangrijk dat je objectief, nuchter en realistisch blijft. Dat is soms niet eenvoudig, in een draaikolk van ambitie en enthousiasme binnen de organisatie. Maar soms moet je op de rem trappen en zeggen: “alles goed en wel, maar dit telt niet op, we moeten het anders aanpakken”. Je moet in een businessteam kunnen werken, maar er ook weer uit kunnen stappen.’ Bent u er trots op dat u RC bent? ‘Ik werk in een internationale omgeving en buiten Nederland is het dienstmerk niet bekend. Het dienstmerk RC heeft voor mij daarom minder toegevoegde waarde. Toch ben ik blij dat ik de opleiding gevolgd heb. Als ik terugkijk op vakken als AO, heb ik daar veel profijt van. Wat de opleiding veel meerwaarde geeft, is dat je deze volgt terwijl je werkt. Dat geeft de theorie direct een verdiepingsslag.’
MCA: december 2013, nummer 6
33
INTERVIEW:
Frans den Houter, CFO Heerema Marine Contractors en nummer 34 in de Top 50: ‘Het geeft mij een kick als het team boven target levert’ Frans den Houter (1974) studeerde Financieel Management aan de Universiteit van Amsterdam. In 2006 en 2007 volgde hij de internationale RC-opleiding aan de Universiteit van Maastricht en de Universiteit van Amsterdam. Sinds 2012 is Frans CFO van Heerema Marine Contractors, een van ’s werelds grootste offshoreaannemers gespecialiseerd in het transporteren, installeren en ontmantelen van offshorefaciliteiten voor de olie- en gasindustrie. Voordat hij in 2010 als finance manager bij Heerema startte, was hij werkzaam bij ExxonMobil en Shell. Waarom besloot u de RC-opleiding te volgen? ‘Ik werkte in die tijd voor Shell en had behoefte om
34
mijn kennis te verbreden en verdiepen. Het was fijn om na een aantal jaren businesservaring weer eens in de schoolbanken te zitten. Je leest de vakliteratuur op een andere manier en voert andere, meer op de praktijk gerichte discussies. Shell hecht veel waarde aan een gedegen opleiding en accreditatie “to bridge the large gap between a gifted amateur and a seasoned professional”. Ik heb de internationale variant van de RC-opleiding gedaan. Een intensief programma dat bestaat uit een aantal blokken van veertien dagen. De groep was heel divers en van een hoog niveau, wat interessante discussies opleverde. Misschien heb ik daar wel het meeste van geleerd. Daarbij is het een interessant netwerk.’ Wat is voor u de waarde van het dienstmerk RC? ‘Voor Nederlandse bedrijven is het een keurmerk voor professionaliteit. Internationaal is het dienstmerk helaas vrij onbekend. De vergelijking met bijvoorbeeld CMA ligt het meest voor de hand, maar de RC-opleiding is toch heel anders. Wij volgen een
MCA: december 2013, nummer 6
intensief programma en er is meer “face time”. Het is dus belangrijk om aansluiting te krijgen bij het internationale platform en duidelijk te maken waar ons dienstmerk voor staat. Een ander aandachtspunt is het kwaliteitsniveau van de verschillende RC-opleidingen. We zijn als beroepsgroep gebaat bij een consistente hoge kwaliteit van alle opleidingen, want het dienstmerk is zo sterk als de slechtste opleiding.’ Welke ontwikkeling ziet u in het controllersvak? ‘Wij worden soms met een knipoog “boekhouder” genoemd. Daar heb ik geen moeite mee, want het opleveren van betrouwbare verslaggeving is een kerntaak. Maar binnen een bedrijf dat grote, complexe projecten uitvoert, soms in landen waar we jaren niet gewerkt hebben, wordt van een controller meer verwacht. Hij moet kunnen schakelen met tax, legal en met de klant. Ook op het vlak van risk management en compliance spelen de controllers binnen Heerema een belangrijke rol. Een belangrijke trend binnen het vakgebied is de groeiende rol van de controller op het gebied van informatiearchitectuur. Voor de bedrijfsprocessen is het cruciaal dat de juiste data op tijd beschikbaar en makkelijk toegankelijk zijn. Informatie ondersteunt het realiseren van de visie van de onderneming. Daar moet een sterke informationmanagementstrategie aan ten grondslag liggen.’ Wat zijn de belangrijkste competenties van een CFO? ‘Integriteit is voor mij een basiswaarde. Ik ben mij bewust van mijn voorbeeldfunctie en van het feit dat de gedragingen van het management consistent dienen te zijn met het beleid en de cultuur die we nastreven. Leiderschap is een tweede competentie die van belang is. Voor mij betekent dit het vermogen om een winnend team om je heen te bouwen. Het geeft mij een enorme kick als een team een “outperformance” levert, dus boven target presteert. Niemand heeft alle wijsheid in pacht dus je hebt goede mensen om je heen nodig die gepassioneerd zijn over het bedrijf en hun eigen rol. Verder is het vanzelfsprekend dat je een Financeprofessional moet zijn die alle facetten van Finance beheerst. Je moet in staat zijn de juiste discussies te voeren met banken, accountants, klanten, leveranciers et cetera. Ik gebruik het PE-programma om
vakinhoudelijk goed bij te blijven. Als laatste kerncompetentie wil ik een goed begrip van de business noemen. Heerema Marine Contractors is een projectorganisatie. Wij voeren over de hele wereld grote projecten uit die risico’s met zich meebrengen. Het is belangrijk dat je de risico’s kunt doorgronden. Niet alleen om ze te kunnen beheersen en mitigeren, maar ook om ze te vertalen naar de – mogelijke – financiële realiteit.’ U bent ook engineer. Biedt die opleiding toegevoegde waarde in uw functioneren? ‘Veel mensen bij Heerema zijn technisch geschoold. Het helpt natuurlijk dat je de basis van techniek enigszins begrijpt; de juiste vragen kunt stellen. Eigenlijk vertonen engineers en financials meer overeenkomsten dan je zou verwachten. Both play it by the numbers.’ Wat zou u de VRC willen meegeven? ‘IFRS-wetgeving verandert continu en in mijn ogen niet altijd naar een meer logische definitie. Nieuwe standaarden voor pensions, leases, revenue recognition en joint ventures geven aanleiding tot veel discussie. Soms vooral omdat ze moeilijk uit te leggen zijn, maar wel impact hebben aan de kant van de business. De VRC zou zich sterk moeten maken voor een framework dat werkbaar blijft en waarin duidelijk is wat het belang is van de regels. Derhalve zou ik het goed vinden als de VRC zou bijdragen aan de discussie met de IASB over de IFRS-wetgeving.’
MCA: december 2013, nummer 6
35
