Wijkanalyse Zuid 2011
A
Objectieve gegevens
1.
Bevolking & Wonen: aantal inwoners, aantal woningen, aantal 65-plussers, aantal jongeren (0-17 jaar) in de wijk; aandeel 65-plussers in subwijk, aandeel jongeren in subwijk (0-17 jaar). Lunetten
totaal aantal inwoners totaal aantal woningen 65-plussers %/ inw subwijk 0 t/m 17 jarigen %/ inw subwijk
2.
Utrechtzuid 26153 11767 2686 4935
Utrecht 311405 132366 30536 60354
Lunetten
Oud Hoograven, Tolsteeg
Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt
Utrechtzuid
Utrecht
4,8 5 18,2
2,8 2,6 17,4
7,6 10,1 39,7
4,8 5,4 21,6
4,3 4,9 19,9
Veiligheid: % onveilig gevoel in de buurt, ‰ woninginbraak, ‰ geweld totaal.
% onveilig gevoel in de buurt (2009) woninginbraak (‰) geweld totaal (‰)
4.
Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt 6494 2956 13% 23%
Sociaal-economisch: % werkzoekenden, % huishoudens met bijstand, % laagopgeleiden.
% werkzoekenden % totaal huishoudens met bijstand % laag opgeleiden (2009)
3.
11564 5252 7% 18%
Oud Hoograven, Tolsteeg 8095 3559 12% 17%
Lunetten
Oud Hoograven, Tolsteeg
Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt
Utrechtzuid
Utrecht
36,7 8,8 4,3
25 11,2 3,8
47,1 44 5,6
34,5 18,4 4,5
33,4 20,7 4,8
Tevredenheid over de buurt (bron: inwonersenquête 2010, gemeente Utrecht)
-Zuid scoort gemiddeld wat betreft mening over de buurt (93% positief of zeer positief); toekomstverwachting; sociale cohesie; omgang met elkaar; (heel) graag in de buurt blijven wonen (87%). -32% van de respondenten was afgelopen 12 maanden actief om de leefbaarheid en veiligheid in de buurt te verbeteren, evenveel als in Overvecht, Oost en Noordwest. -Opvallend tevreden zijn de respondenten over speelplekken, groen, park, parkeerplaatsen op straat, verkeersveiligheid, autobereikbaarheid, fietsplekken, ouderenvoorzieningen. - Buurtproblemen: vooral verkeerslawaai en luchtvervuiling, (veel) meer dan gemiddeld in Utrecht. Daarnaast vervuiling/ beheer openbare ruimte (25%) en jeugdproblematiek (21%, stedelijk 18%). Op subwijkniveau valt op dat bewoners in Nieuw-Hoograven meer dan gemiddeld ontevreden zijn over het onderhoud. Zowel van de woning als de straat, het groen en de verlichting. Laag wordt gescoord op sociale samenhang en algemeen buurtoordeel. 17% voelt zich niet thuis in de buurt. (bron: wist-u-data). Bewoners van Lunetten zijn zeer tevreden over de buurt, maar een deel verwacht dat de buurt in de toekomst slechter wordt.
5.
Participatie per wijk (bron: notitie gemeente & participatie): - 49% van de respondenten in Zuid is het (zeer) eens met de uitspraak dat de gemeente is geïnteresseerd in de mening van haar burgers. Dit is gelijk aan het gemiddelde per wijk. - 20% is het (zeer) eens met de uitspraak dat burgers voldoende invloed hebben op datgene wat de gemeente doet. - 67% vindt het (zeer) belangrijk om invloed uit te oefenen op plannen van de gemeente in uw buurt - 24% heeft afgelopen 12 maanden iets gedaan om het beleid van de gemeente te beïnvloeden. Dit percentage is gemiddeld en vergelijkbaar met Noordwest, Noordoost en Oost.
Wijkanalyse Zuid 2011 versie 4 april 2011
1
6.
Meldingen openbare ruimte:
Het aantal klachten in 2010 is ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van 2009. In 2010 is vervuiling het meest gemeld, net als in de rest van de stad. Zuid krijgt iets meer dan stedelijk gemiddeld meldingen over groen en openbare verlichting. Accenten per gebied: In Tolsteeg/ Rotsoord vervuiling; in Lunetten vooral meldingen over groen; In Nieuw Hoograven en vooral in de Bokkenbuurt verhoudingsgewijs veel meldingen over de openbare verlichting; in Oud Hoograven meer dan gemiddeld in Zuid over verkeer. BMU 2010
buurt Lunetten Noord Lunetten Zuid Nieuw Hoograven Oud Hoograven Tolsteeg Rotsoord Bokkenbuurt totaal
aantal meldingen
% meldingen tov aantal bewoners in deze buurt
vervuiling
% vervuiling van totaal aantal meldingen in deze buurt
groen
%
verlichting
%
verkeer
%
wegen
%
418 766 636 445
10% 11% 10% 9%
203 336 307 201
49% 44% 48% 45%
55 134 55 37
13% 17% 9% 8%
36 53 87 41
9% 7% 14% 9%
30 26 34 45
7% 3% 5% 10%
33 88 66 49
8% 11% 10% 11%
387 83 2735
12% 10% 10%
229 31 1307
59% 37% 48%
35 7 323
9% 8% 12%
17 27 261
4% 33% 10%
24 1 160
6% 1% 6%
40 5 281
10% 6% 10%
Wijkanalyse Zuid 2011 versie 4 april 2011
2
B
Kwalitatieve analyse
Utrecht Zuid Utrecht Zuid ligt in het zuidoosten van Utrecht, heeft 26.000 inwoners en bijna 12.000 woningen. De helft hiervan zijn sociale huurwoningen. De wijk is voor een groot deel ontstaan tussen 1930 en 1980. Zuid wordt onderverdeeld in drie subwijken: Lunetten, Oud Hoograven/ Tolsteeg en Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt. De subwijken verschillen onderling sterk, afhankelijk van de bouwperiode. Ten opzichte van andere wijken in Utrecht zijn veel bewoners als vrijwilliger actief in de buurt. Lunetten Lunetten ligt aan de zuidoostelijke rand van de stad, ingeklemd tussen snelwegen en spoorwegen. Naast milieubelasting heeft dit ook tot gevolg dat er veel (buffer)groen is. Het groen in de wijk wordt zeer gewaardeerd. Er liggen langs de rand meerdere parken en sportvelden. Daarnaast is er een volkstuinencomplex en stadsboerderij Koppelstede. De Hollandse Waterlinie is een kenmerkend element van de wijk, zowel door de waterlopen als de halvemaanvormige forten waar het gebied haar naam aan ontleent. In de wijk is een delicaat evenwicht tussen het groen enerzijds en de milieubelasting anderzijds. Lunetten kent twee buurten, Lunetten Noord en Zuid. 60% van de woningen zijn huurwoningen van woningbouwcorporaties. Zuid heeft meer dan 7.000 inwoners en 60% eengezinswoningen. Ook bevinden zich hier groeiende basisscholen. In Noord (4.400 inwoners) staan weinig eengezinswoningen. In deze buurt ligt het winkelcentrum en De Musketon, een ontmoetingscentrum met een theater en veel activiteiten voor buurtbewoners. Bewoners van Lunetten waarderen het groene en dorpse karakter in hoge mate. Mensen wonen graag in Lunetten en zijn ook zelf actief in en voor de buurt. De belangrijkste thema's de komende jaren Wonen Lunetten verandert. Er komen geleidelijk meer koopwoningen en minder huurwoningen, vooral in Lunetten Zuid. Hier zijn afgelopen 10 jaar bijna 25% van de huurwoningen verkocht. Deze ontwikkeling zal komende jaren nog veel sterker doorzetten. De woningbouwcorporaties zijn van plan het grootste deel van de huurwoningen in Lunetten te verkopen om voldoende financiële armslag te hebben voor de wijkaanpak. Met "ouderen-proof" Lunetten worden woningen en buitenruimte aangepast zodat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Op een aantal plekken worden bijzondere woonvormen als belastend ervaren. De wijkraad wil graag meer persoonlijk contact tussen verschillende groepen bewoners. Openbare ruimte. De woonwijk uit de jaren '70 en '80 heeft veel hoekjes en informele buitenruimte zoals woonerven en paden dicht op de achtertuinen van woningen. Nu de wijk 30-40 jaar oud is, wordt de buitenruimte op sommige plekken wat sleets, zowel wat betreft inrichting en gebruik als wat betreft onderhoud. De speelse opzet van de wijk werkt niet op alle plekken nog zo goed als oorspronkelijk bedoeld. Het autobezit groeit en daarmee de parkeerdruk. Nieuwe kansen worden gezien voor de woonerven, binnenterreinen en achtererven. Bewoners onderzoeken met architectuurcentrum Aorta de nieuwe mogelijkheden voor dergelijke gebieden. Leefbaarheid en wijkveiligheid In Lunetten is het aantal woninginbraken en pogingen daartoe afgelopen jaren sterk afgenomen. Autokraak en het stelen van kentekens komt voor op twee locaties. Ondernemers in het winkelcentrum hebben zich verenigd in KVO Lunetten (Kwaliteitskeurmerk Veilig Ondernemen) en willen daarmee bijdragen aan de veiligheid in het winkelcentrum. 's Zomers komt het voor dat jongeren met en zonder alcohol rondhangen op een van de vele kleine plekken achter de (tuinen van) woningen. Ondanks het geringe aantal kan dit soms tot overlast leiden door de stedenbouwkundige opzet met veel kinderspeelplekken en nabijheid van gebouwen. Een probleem is een hardnekkige groep oudere jeugd die het hele jaar door – meestal buiten- drinkt. Er zijn bovendien weinig geschikte wijkvoorzieningen zoals een voetbalkooi voor oudere kinderen. Milieu Naast de bestaande Waterlinieweg geven de spoorverdubbeling en de verbreding van de A27 zorg en onzekerheid over de nieuwe situatie wat betreft gezondheid en milieu (fijnstof, stank, zorg om toename geluidshinder). De mogelijke aantasting van het groen en de fietsverbindingen vermindert de zo gewaardeerde kwaliteit van het woonmilieu.
Wijkanalyse Zuid 2011 versie 4 april 2011
3
Hoograven Hoograven is een deel van de stad dat voor 1954 bij Jutfaas hoorde, en ligt tussen de Vaartsche Rijn, de Waterlinieweg en de A12 met sportvelden. De wijk bestaat uit de twee subwijken Oud Hoograven/ Tolsteeg en Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt. De gebieden verschillen sterk van karakter en zijn op veel terreinen elkaars spiegelbeeld. Oud Hoograven, Tolsteeg In Tolsteeg staat een woonzorgcentrum met aanleunwoningen. Oud Hoograven is een woongebied in het westelijk deel van de wijk met vooral vooroorlogse, relatief kleine koopwoningen en sociaal-economisch sterkere bewoners. De strook met bedrijfsterreinen en cultureel historisch erfgoed langs de Vaartsche Rijn transformeert geleidelijk tot een gemengd stedelijk gebied met wonen en werken. Met name Rotsoord dat tegen de binnenstad gelegen is, wordt gezien als een deel met potentie voor cultuur en creatieve bedrijvigheid in combinatie met nieuwe bewoning. Het zuidelijk deel (Liesbospark) heeft een belangrijke functie voor spel & (top)sport: de gebouwen van de drie stedelijke roeiclubs ligt langs de Vaartsche Rijn en ook sportpark Hoograven met de voetbalvereniging en de korfbalvereniging doen het erg goed. Naast sport is er recreatie met een bouwspeeltuin en de oude steenfabriek. Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt Nieuw Hoograven is een grote naoorlogse woonwijk in het oosten van Hoograven met veel sociale huurwoningen, zowel hoogbouw als eengezinswoningen en portiekflats van vier etages. Kenmerkend is de "stempel"structuur. Een drietal complexen portiekwoningen met buitenruimte zijn ontworpen door Gerrit Rietveld, een ervan is door BOEX zeer intensief gerenoveerd met behoud van de kwaliteit. Een deel van de verouderde woningvoorraad is vervangen zodat de subwijk nu ook koopwoningen heeft en huurwoningen met verschillende huurprijzen. Een aanzienlijk deel van de huishoudens heeft een (erg) laag inkomen. In Nieuw Hoograven wonen relatief veel mensen van 65 jaar en ouder. Naast de binnenterreinen die als semi-publieke tuin dienen, kent de wijk ook veel openbaar water (singelstructuur) en groen. Een deel van het groen is vernieuwd en wordt gebruikt als speelplek, voetbalterrein of sportpark (in het zuidwesten). Winkels zijn geconcentreerd in twee buurtcentra. De aanwezige basisscholen en andere buurtvoorzieningen worden vernieuwd, er komt een nieuw buurthuis en een gezondheidscentrum. Het zuidelijk deel van het gebied heeft een belangrijke functie voor sport in de wijk, zowel uit het oogpunt van gezondheid en talentontwikkeling als sociale samenhang en leefbaarheid. Bijzonder van Hoograven in de stad is het grote aandeel mensen van Marokkaanse oorsprong. Via de moskee worden veel activiteiten georganiseerd, er zijn actieve groepen als buurtvaders en vrouwen die samen koken in een pand dat door de woningbouwcorporatie beschikbaar is gesteld. Een aantal oudere Marokkanen en Marokkaanse Nederlanders wil graag oud worden in de buurt en bij elkaar oud worden, bijvoorbeeld in een woongroep. Belangrijkste thema's komende jaren in Hoograven Wonen, woonomgeving en wijkveiligheid Een deel van de woningen is recent gebouwd, een aantal complexen is verouderd. Huurprijsdifferentiatie zal meer aandacht krijgen. Invloed van toekomstige bewoners speelt een steeds grotere rol. Nieuwbouw biedt kansen om parkeerdruk te verminderen door parkeren op eigen terrein of middels gebouwde parkeervoorzieningen. De buitenruimte is een kwaliteit van het gebied maar kan soms beter worden gebruikt. De nabijheid van twee sterk verschillende subwijken in Hoograven biedt kansen om naast fysieke ook sociale verbindingen tot stand te laten komen, bijvoorbeeld in sportpark Hoograven. Het gebruik van de waterkant van de Vaartsche Rijn wordt vergroot door het maken van oostwestverbindingen bij nieuwbouw. 5 jeugdgroepen geven in meerdere en mindere mate overlast; 1-2 zijn in 2010 als crimineel gekwalificeerd. Woninginbraak en pogingen daartoe gebeurt met name plaats op een paar hotspots waarvan een in de stedelijke top 3. Op een drietal locaties wordt relatief veel ingebroken in auto's. De parkeerdruk in Tolsteeg is hoog; de drukke 't Goylaan snijdt de wijk in tweeën, een goede oversteekbaarheid blijft belangrijk. Leren en werken Nieuwbouw van de basisscholen met een breder aanbod biedt kansen voor kinderen en hun ouders in beide subwijken. De school kan snel inspelen op wat er leeft en dient als vindplaats voor andere thema's als gezondheid en sport, maar ook voor volwasseneneducatie en ontmoeting. Er komt een nieuw Centrum voor Jeugd en Gezin aan de zuidkant van het winkelcentrum Goylaan. Hoograven heeft weinig arbeidsplaatsen, maar veel kleine zelfstandigen. De zelfstandigen hebben zich verenigd. Mogelijk kan een bedrijfsverzamelgebouw op een gunstig gelegen plek met een representatieve ontvangst en enkele gezamenlijke faciliteiten een meerwaarde bieden. De verspreide aanwezigheid van winkels wordt gewaardeerd. Bij herontwikkeling is het van belang om ook kleine betaalbare werkunits te behouden.
Wijkanalyse Zuid 2011 versie 4 april 2011
4
Participatie, gezondheid en sociale cohesie Initiatieven van bewoners zijn een belangrijke impuls in Hoograven. Met Hoograven Invites You, de Briljante Ideeën en de financiële mogelijkheden van het Wijkactieplan Hoograven en het leefbaarheidsbudget heeft dit steeds meer vorm en inhoud gekregen. De resultaten zijn zichtbaar voor bewoners en professionals. Belangrijke insteek is en blijft de ontwikkeling van bewoners, het bovenbrengen van verborgen kwaliteiten. Zowel op het terrein van wonen, werk als vrije tijd. Je kan echter pas participeren als je je veilig en gezond voelt. De bewoners van Nieuw-Hoograven/ Bokkenbuurt –zowel volwassenen als jeugd- hebben in vergelijking met andere Utrechters veel fysieke en psychosociale gezondheidsproblemen, naast andere problemen als laag inkomen, schulden, geen werk, sociaal geïsoleerd zijn; zowel bij volwassenen als jeugd. In bepaalde complexen zijn gezondheidsachterstanden geconcentreerd. Vanuit de briljante ideeën zijn 5 thema's voor de toekomst in Hoograven ontstaan: Talentontwikkeling: Het versterken van de mogelijkheden en de (verborgen) talenten van bewoners. Stimuleren dat iedereen actief deelneemt en bewoners elkaar helpen. Wijkidentiteit: Het eigene en bijzondere van Hoograven behouden en meer tonen. Het ontwikkelen van een gezamenlijke identiteit leidt tot binding en trots, een brug tussen oud en nieuw. Buitenruimte: De buitenruimte gebruiken door verschillende bewonersgroepen. Zoek naar nieuwe vormen van gebruik. Hoograven kent bijzondere, onontdekte, openbare ruimte in de wijk. Laat dat zien. Maak ruimtelijke verbindingen binnen de wijk en met de Binnenstad en de Hollandse waterlinie. Ontmoeten: Het stimuleren en ondersteunen van mensen die samen dingen willen doen en organiseren. De behoefte van bewoners aan elkaar ontmoeten, elkaar leren kennen, samen zijn en samen doen in Hoograven is groot. Toch zijn er ook mensen die zich steeds minder thuis voelen. Toegankelijk maken van voorzieningen, stimuleren van ontmoetingsactiviteiten. Speciale wijkvoorzieningen. Realiseren van nieuwbouw en herontwikkeling van gebieden geeft soms de mogelijkheid extra kwaliteit te realiseren door aan te sluiten aan wensen/ vraag uit de wijk als ontmoeten of behouden van cultureel erfgoed. Ontwikkelingen De wijk heeft en krijgt te maken met een aantal ontwikkelingen van buitenaf die invloed kunnen hebben op de wijk. o Het Wijkactieprogramma Hoograven in de Lift loopt af na 2011 en daarmee de tijdelijke extra financiële middelen. Een integrale aanpak op buurtniveau in samenwerking met de corporaties blijft nodig. o De Spoorverdubbeling en de nieuwbouw van station Vaartsche Rijn tussen Hoograven en de binnenstad zal positieve en negatieve effecten hebben op de wijk. o Herontwikkeling van locaties. Een aantal schoolgebouwen wordt vernieuwd. Verschillende locaties aan de Vaartsche Rijn aan de westzijde van Hoograven bieden kansen voor vernieuwing van de wijk, zowel wat betreft differentiatie van de nieuwbouw als wat betreft buitenruimte en routes. o Nieuwe Europese toewijzingsregels voor corporaties zullen naar verwachting op langere termijn effecten kunnen hebben op delen van Zuid, zowel in Hoograven als in Lunetten.
Wijkanalyse Zuid 2011 versie 4 april 2011
5
