toezichtthema’s 2014
inhoud 1. INLEIDING
3
2. TOEZICHT HIGHLIGHTS 2013
5
3. PLANNEN RIJKSOVERHEID
6
4. AGENDA AFM 2014
9
5. AGENDA DNB 2014
13
6. CONCLUSIES
24
7. OVER 4THLINE
25
3
inleiding Binnen financiële instellingen verdienen, naast adequaat beheer in algemene zin, de eisen van de toezichthouder specifieke aandacht. De hoeveelheid ingevoerde en op handen zijnde nieuwe wet- en regelgeving in de financiële sector is groot: op vrijwel elk terrein is er sprake van vernieuwing of uitbreiding. In deze presentatie wordt een kort overzicht op hoofdlijnen gegeven van de agenda’s van de belangrijkste toezichthouders voor 2014. Doelstelling hiervan is om in samenhang de agenda’s van de diverse toezichthouders te kunnen overzien.
4
toezichthouders, wet- en regelgevers IMF (global)
Financial stability board (global)
Corporate governance code
European systemic risk board IFRS board EUROPEAN BANKING AUTHORITY/ EUROPEAN INSURANCE AND PENSIONS AUTHORITY
RIJKSOVERHEID: TOEZICHTHOUDER: DNB TOEZICHTHOUDER: AFM
Accounting van banken en verzekeraars Onder toezicht staande instelling
5
highlights 2013 In 2013 waren er voor alle instellingen een aantal centrale thema’s: Vanuit DNB onder andere: ■ Gedrag en cultuur, governance: o.a. toetsing bestuurders ■ Opties en garanties waardering ■ Betrouwbaarheid rapportages ■ Aankondiging “preliminary measures” Solvency II ■ CRD IV invoering Vanuit AFM 9 thema’s waaronder: ■ Klantbelang centraal ■ Risico’s in producten, met name derivaten ■ Verhoging kwaliteit governance, verslaggeving en accountantscontrole Vanuit Europese wet- en regelgeving onder andere: ■ AIFM ingevoerd ■ SEPA deadline komt eraan
6
rijksoverheid 2013 ■ Toezicht op klantbelang in nieuwe financiële producten ■ T oezicht op medewerkers, niet alleen op het bestuur maar ook op de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor transacties met hoge risico’s ■ Meer instellingen onder toezicht zoals kredietbeoordelaars en hedgefondsen ■ Versterking toezicht DNB en AFM (waaronder op de cultuur binnen deze instellingen) ■ DNB en AFM moeten eerder kunnen handelen ■ Meer openheid in de uitvoering van toezicht ■ Verzekeraars onder strenger toezicht ■ Waken voor onafhankelijke accountants ■ V ersterken Europees toezicht (EBA voor banken, EIOPA voor verzekeraars en pensioenfondsen, ESMA voor financiële markten) ■ Versterken internationaal toezicht op kredietbeoordelaars ■ Uitbreiding toezicht handel financiële derivaten
7
rijksoverheid 2014 In augustus 2013 heeft het kabinet, grotendeels ook in aanvulling op de in 2012 gepubliceerde maatregelen, haar visie gegeven op versterking van, met name, de bancaire sector: ■ ■ ■ ■ ■
Hogere buffers voor meer soliditeit Versterking toezicht en tot stand komen van de Europese bankenunie Meer concurrentie en financieringsvormen: wegnemen van de toetredingsbarrières Verdere versobering van het beloningsbeleid Klant centraal
Per 1-1-2014 zijn ook een aantal wetswijzigingen van kracht voor de financiële sector.
8
wetswijzigingen per 1 januari 2014 ■ Provisieverbod beleggingsondernemingen: Het verbod op provisies voor beleggingsondernemingen is gericht op voorkoming van perverse prikkels en zal gelden bij de beleggingsdiensten voor (individueel) vermogensbeheer, beleggingsadvies en “execution only” dienstverlening ■ Toezicht door AFM en DNB invoeren voor afwikkelondernemingen van elektronisch betaalverkeer ■ Hogere kapitaalbuffer voor systeemrelevante banken: hogere kapitaalbuffers voor banken die belangrijk zijn voor het financiële stelsel (“systeemrelevante banken”) ■ Daarnaast nog invoering vakbekwaamheidsregime, aanscherping algehele zorgplicht en de mogelijkheid voor AFM om informatie openbaar te maken over de kwaliteit van individuele accountantsorganisaties
9
agenda AFM 2014 De conceptagenda van de AFM bevat dezelfde 9 thema’s als in 2013, waarbij voor 4 thema’s de titels zijn aangepast: ■ K waliteit van vermogensopbouw, voorheen “vermogensopbouwproducten en advisering daarover worden verbeterd” ■ F inanciële dienstverlening aan zakelijke partijen is passend, voorheen “niet-retail klanten krijgen een passende dienstverlening van financiële ondernemingen” ■ P ensioenuitvoerders geven overzicht en inzicht in de hoogte van risico’s en pensioen, voorheen “pensioenen transparanter en passender” ■ S chade gedrag en financiële criminaliteit nemen af, voorheen “zware schendingen van integriteit worden doelgericht en snel aangepakt” Ook geeft AFM aan dat er een aantal zaken zijn die AFM onvoldoende kan tegengaan. Dit betreft de complexiteit van de nieuwe internationale wetgeving, cybercrime, afwikkelen van woekerpolisaffaires, gebrek aan herstel vertrouwen. Tevens betreft het de beperkte reikwijdte van toezicht producten (gestructureerde producten vallen daarbuiten) en de uitdaging om te komen tot duurzame bedrijfsmodellen binnen de sector.
10 20
agenda AFM 2014 Productaanbieders gaan het belang van de klant centraal stellen
›V erbeteren Klant Dashboard voor G10 (10 grootste banken en verzekeraars) ›D e AFM wil de dashboard scores publiceren ›F aciliteren andere stakeholders om G10 tegenkracht te bieden en consumenten te ondersteunen om hun verantwoordelijkheid te nemen
Kwaliteit van financiële dienstverlening wordt beter
› Nieuwe bedieningsconcepten: enerzijds innovatie die klantbelang dienen te stimuleren en anderzijds optreden tegen schadelijke modellen › Nagaan of de kwaliteit verbeterd is › Consument ondersteunen om zijn weg te vinden
Kwaliteit vermogensopbouw is beter
› Bevorderen kwaliteit beleggingsadvies › Stimuleren innovatie mogelijkheden › Implementatie provisieverbod beleggingsondernemingen ›P raktische instrumenten bieden aan consumenten om bewuster en kritischer te kunnen zijn ›A IFM-richtlijn moet leiden tot verdere implementatie van toezicht
11 20
agenda AFM 2014 Financiële dienstverlening aan zakelijke partijen is passend
›A FM krijgt inzicht in de markt en de problemen die daar spelen ›A FM oefent invloed uit zodat ook zakelijke klanten passende producten of diensten afnemen
Pensioenuitvoerders geven overzicht en inzicht in de hoogte en risico’s van pensioenen
›S timuleren ontwikkeling van pensioenregister naar pensioendashboard › Bijdragen aan uitwerking door EIOPA ›P assende communicatie rond nieuw FTK stimuleren
De kwaliteit van governance, verslaggeving en accountantscontrole gaat omhoog
› Directe relatie AFM en audit committees ontwikkelen ›A FM krijgt inzicht in accountantscontrole door de Big 4 ›S timuleren van betere verslaglegging en bijdragen aan het ontwikkelen van internationale relevante wet- en regelgeving
12 20
agenda AFM 2014 De effectenmarkten functioneren eerlijk en efficiënt en de infrastructuur blijft bestendig
›T oezicht strategie EMIR verder uitrollen met drie aandachtsgebieden: risicobeheersing OTC derivaten transacties, mitigeren centraal tegenpartij risico en transactieregister › Implementatie EU wetgeving (MAD II, MAR, MIFID II, MIFIT II en CSDR) ›O nderzoeken welke IT investeringen voor AFM nodig zijn
Gedragstoezicht draagt bij aan stabiliteit van het financiële stelsel
›S ignaleren, analyseren en agenderen van systeemrisico’s ›N auw samenwerken met het Financial Stability Committee
Schadelijk gedrag en financiële criminaliteit nemen af
› In kaart brengen van schadelijke verdienmodellen en optreden tegen misstanden in de oversluitmarkt, b.v. uitvaart, malafide producten zoals boilerrooms en flitskrediet ›S amenwerking belasting en DNB: betrouwbaarheid en niet integer handelen van beleidsbepalers › Inzicht in corruptie met focus op dienstverleningsketens van grote beheerders
13
agenda DNB 2014 Thema’s toezicht: “De toekomstbestendigheid van bedrijfsmodellen, herstel van financiële buffers, beter risicobeheer en duurzame aandacht voor integriteit, bestuur en cultuur blijven belangrijke thema’s in het themagerichte toezicht van DNB in 2014.” “Zowel op internationaal niveau als op nationaal niveau wordt regelgeving herzien, aangescherpt en geïmplementeerd. De totstandkoming van deze omvangrijke hervormingsagenda neemt meerdere jaren in beslag. Naast grote - reeds ingezette - trajecten, zoals het Single Supervisory Mechanism (SSM), Basel 3, de Capital Requirement Directive 4 (CRD 4/CRR) en EMIR, krijgt de bancaire sector te maken met de ontwikkeling en implementatie van herstel en resolutieplannen. Verder krijgt de pensioensector te maken met het nieuw Financieel Toetsingskader (FTK) en krijgen de verzekeraars te maken met aanvullende eisen als gevolg van onder meer de voorbereiding op Solvency II.”
14 20
agenda DNB 2014 voor alle instellingen Complexe ICT omgevingen, informatiebeveiliging en cybercrime
›V oorzetting periodieke self assesments: Een achterblijvende score betekent dat DNB een verbeterplan vraagt en vervolgens de uitvoering daarvan blijft monitoren ›D NB verwacht van de instellingen dat zij hun informatiebeveiliging zo snel mogelijk op het Cobit-gebaseerde ‘maturity level’ 3 of hoger zullen brengen. Dit betekent dat de beheersmaatregelen geformaliseerd zijn en aantoonbaar werken
European Market Infrastructure Regulation (EMIR)
›D NB wil in 2014 vaststellen welke specifieke risico’s kunnen optreden bij banken, pensioenfondsen, verzekeraars en overige instellingen als gevolg van de EMIR-regelgeving voor centrale en niet-centrale clearing van OTC-derivaten ›M ogelijk zal DNB in 2014 ook naleving van de rapportageverplichtingen onder EMIR onderzoeken en de toepassing van risico-inperkingstechnieken voor niet-centraal geclearde OTCderivaten
15 20
agenda DNB 2014 voor alle instellingen Manipulatie prijszetting markten
› In eerste instantie bankensector ›T wee doelen: het bewustzijn over dit integriteitsrisico vergroten en scherp krijgen welke processen binnen financiële instellingen kwetsbaar zijn voor manipulatie
Gedrag en cultuur
›V oorzetting lijn afgelopen jaren › In 2014 gericht onderzoek naar het verandervermogen van pensioenfondsen › Opvolging van alle bevindingen uit 2013
Belangenverstrengeling
› In de eerste helft van 2014 volgt nader onderzoek voor een selectie van banken, verzekeraars en pensioenfondsen; indien nodig voorafgegaan door een data-uitvraag ›D e tweede helft van 2014 via een seminar sectorbreed
16 20
agenda DNB 2014 voor alle instellingen Nieuwe betaalmethoden
› Inventarisatie of banken en betaalinstellingen in het retail betalingsverkeer actief zijn met nieuwe betaalmethoden › Innovatieve aanbieders die de regels overtreden in kaart brengen en aanpakken
Transacties met hoog risico landen
›O nderzoek naar witwassen ›O nderzoek naar de naleving en risico’s verbonden met de schending van sanctie-regelgeving, onder meer bij schadeverzekeraars (verzekering van lading onder sanctie) en meer algemeen bij betaalstromen vanuit landen die recentelijk betrokken waren bij de doorvoer van drugs en/of de financiering van terrorisme
17 20
agenda DNB 2014 pensioenfondsen Houdbaarheid bedrijfsmodellen
›M et dit themaonderzoek wil DNB in 2014 dat de besturen voldoende zicht hebben op de risico’s, de urgentie onderkennen en op tijd gepaste maatregelen nemen › Ongeveer zestig pensioenfondsen, die eerder in 2013 kwalificeerde als ‘risicofondsen’ vragen om de mate van urgentie in kaart te brengen en eventueel benodigde maatregelen te treffen en dit met de toezichthouder te bespreken
Liquiditeit in periode van stress
› In het komende onderzoek gaat DNB de jaaren kwartaalstaten doorlopen op liquiditeitrisico, inclusief derivatenposities ›N a intern onderzoek zal DNB vijf tot tien nog te selecteren pensioenfondsen bezoeken, met wie verschillende scenario’s zullen worden doorgerekend
Beheersing renterisico en marktrisico
› Beheersing en vastlegging van risico’s, processen, etc. › Ieder kwartaal zal DNB twee fondsen onder de loep nemen. DNB gaat bestuurders, leden van de beleggingsadviescommissie en de vermogensbeheerder/ uitvoerder interviewen en documentatie als risico- en performancerapportages en beleidsdocumenten opvragen
18 20
agenda DNB 2014 pensioenfondsen Wet versterking bestuur pensioenfondsen
›V olgen keuze en implementatie nieuw bestuursmodel ›B eoordeling DNB statuten, etc. ›A ls fondsen vóór 1 april 2014 hun definitieve conceptstatuten en hun (complete) aanmeldingen insturen, zal DNB vóór 1 juli 2014 uitsluitsel geven of de voorgenomen wijzigingen in overeenstemming zijn met wet- en regelgeving
Nieuw Financieel Toetsingskader (FTK)
›A lle fondsen moeten inzicht hebben in de eisen van het nieuwe FTK én de impact daarvan op de financiële opzet en bedrijfsvoering, alsmede op hun communicatie richting hun deelnemers. Daarbij zullen zij op tijd maatregelen moeten treffen zodat op 1 januari 2015 aan de nieuwe wettelijke eisen zal zijn voldaan
19 20
agenda DNB 2014 banken Robuste financiering
› In 2014 opnieuw verder komen in de richting van een integrale aanpak van de financieringsproblematiek ›D NB organiseert in het tweede kwartaal van 2014 een bijeenkomst rond dit onderwerp
Resolutieplannen
› In 2014 volwaardige operationele resolutieplannen klaar te hebben voor de Nederlandse systeemrelevante banken
SSM comprehensive assessment – Asset Quality Review
› De voorziene operationele startdatum van het SSM (Single Supervisory Mechanism) is 4 november 2014 ›D e volgende Nederlandse banken worden in het onderzoek betrokken: ING, Rabobank, ABN AMRO, SNS Bank, Bank Nederlandse Gemeenten, Nederlandse Waterschapsbank en RBS NV ›D NB heeft een interne projectorganisatie opgezet van circa 35 fte voor de uitvoering van de CA (comprehensive assessment) en de AQR
20
agenda DNB 2014 banken Visie en strategie ten aanzien van renterisico
›B orduurt voort op het thema ‘Renterisico in het bankenboek’ van afgelopen jaar ›D e vernieuwing van de EBA-richtlijnen voor renterisico – deze verkeert nog in de consultatiefase
Risk governance
›H et risk governance onderzoek bestaat uit vijf deelonderzoeken, die deels al zijn gestart: 1. Operationeel risicobeheer (gestart in 2013) 2. Risk appetite framework (gestart in 2013) 3. Rol compliance-functie bij niet transparante prijsstelling (start in 2014) 4. Belangenconflicten ALM/Treasury en Risk functie (start in 2014) 5. Opvolging nulmeting Internal Audit (start eind 2014, begin 2015)
Derivatenposities en balansmanagement
› Tweede helft 2014: een kwalitatieve en kwantitatieve uitvraag voor een goed beeld van de exacte omvang van derivaten en potentieel ook van de overige posities in het bankenboek, die gevoelig zijn voor marktbewegingen en van de achterliggende logica voor deze posities
21 20
agenda DNB 2014 banken Belastinglatenties
›D TA maken deel uit van kapitaal: DNB wil onderzoek doen hoe banken hiermee omgaan en hoe het functioneert in tijden van stress ›O ntwikkeling van een beoordelingskader voor de toezichthouders in het lopende toezicht
Effectieve overgang naar Europees Toezicht en migratie naar CRD 4/CRR
› Intensieve begeleiding door DNB voor overgang naar regels ECB ›V eel aandacht voor verslaggeving, compliance, databeheersing, etc. ›A anpassing interne organisatie DNB hiervoor › Beoordeling migratieplannen
Beter toezicht door betere rapportages
› Diepgaander toetsen door DNB ›S tringenter handhaven op opgeleverde rapportages (eventueel boetes) ›M ede om invulling te geven aan CRD 4/CRR en SSM verbetert DNB haar processen en systemen voor de ontvangst en het gebruik van toezichtdata
22 20
agenda DNB 2014 verzekeraars Toekomstbestendigheid bedrijfsmodellen
› In de eerste helft van 2014 wil DNB een heldere visie vormen met betrekking tot de marktontwikkelingen en projecties opstellen › In de tweede helft van 2014 wil DNB een analyse maken van de data en de toezichtprioriteiten in kaart brengen, zodat DNB waar nodig effectief kan optreden.
Invoering risicogebaseerd raamwerk
› Introductie van de Eigen Risicobeoordeling (ERB) en het Theoretisch Solvabiliteitscriterium (TSC) per 1-1-2014. DNB zal in 2014 hieraan bijzondere aandacht besteden ›G oede overgang naar SII: overleg met de sector, om onduidelijkheden te bespreken en - waar mogelijk - ontbrekende informatie aan te vullen
Waardering niet-beursverhandelbare activa
› Inzicht verwerven in de totstandkoming van de waardering van niet-beursverhandelbare beleggingen (b.v. hypotheekportefeuilles) ›O nderzoek naar details: bij een aantal verzekeraars waar het belang van niet-beursverhandelbare activa groot is in relatie tot de gehele balans
23 20
agenda DNB 2014 verzekeraars Functioneren interne auditfunctie
› In 2014 het functioneren van de IA bij verzekeraars onder de loep nemen. Doel van het onderzoek is dat alle verzekeraars een adequaat ingerichte en onafhankelijke IA hebben
24
conclusies Toezicht neemt wederom ook in 2014 toe langs twee sporen: ■ Meer partijen krijgen te maken met toezicht door AFM en/of DNB ■ Toezicht wordt intensiever: diepgaander en op meer onderwerpen Er zijn veel veranderingen, recentelijk en aankomend, in de wet- en regelgeving zelf. Dit wordt ook weer vertaald naar aanvullende eisen van de toezichthouder. Dit leidt tot: ■ Een veelheid aan projecten binnen instellingen ten aanzien van implementatie ■ E en toenemende rapportagedruk en aandacht van het management voor toezicht
25
over 4thline Drs Tamara Monzón RA; Tamara Monzón is een bedrijfseconome, register accountant en is sinds 2005 als zelfstandig professional actief op het gebied van risico management in de financiële sector. Zij is gespecialiseerd in ‘in control’ vraagstukken bij Nederlandse multinationals zoals risk appetite, orsa, tabaksblat, sox e.d. Hierin heeft zij een bewezen staat van dienst als adviseur en implementatiepartner van commissarissen, bestuur en hoger management.
Drs Margreet Haandrikman AAG; Margreet Haandrikman is actuaris en is sinds 2011 als adviseur actief op het gebied van risico management in de financiële sector. Zij is gespecialiseerd in vraagstukken op het gebied van financieel risico management zoals Solvency II, Value based en kapitaal management, ALM, M&A, e.d. Voorheen was zij onder meer werkzaam als directeur groepsactuariaat bij Achmea en als corporate finance adviseur. Daarnaast heeft zij meerdere bestuursfuncties vervuld binnen het Actuarieel Genootschap en the Institute of Actuaries. Anja Verscheijden; Anja Verscheijden heeft een brede achtergrond in de financiële dienstverlening. Vanuit haar rollen als product- en projectmanager bij Nationale Nederlanden en niche verzekeraar UAP Verzekeringen, heeft zij kennis van alle processen binnen het verzekeringsbedrijf. Ook was zij verantwoordelijk voor Marketing- en Productmanagement bij ABP Hypotheken en voor Detachering- & Interim Management bij Mercer. Zij is een waardevolle gesprekspartner en adviseur voor menig directielid, hoofd actuariaat of hoofd operations bij verzekeraars, pensioenfondsen en pensioenuitvoerders.
pragmatisch risicomanagement
