Toezeggingen Aan:
Raadsleden
CC:
Leden van het college, DT, R. Reuvekamp
Van:
Albert IJbema
Datum:
30 januari 2013
Betreft:
bomen Hoofdstraat
Portefeuillehouder:
de heer S. Lok
Vraagsteller:
dhr. Schipper (PvdA)
Vraag:
Herinrichting Hoofdstraat:
Afstemming: ja
In hoeverre is er ruimte binnen het plan om de bomen dichter naar de waterkant te planten, waardoor de ruimte naar de straat groter wordt en er mogelijkheden zijn voor andere (toekomstige) ontwikkelingen.
Antwoord: 1. Groeiplaats nieuwe bomen: Als de bomen dichter naar het water worden geplant blijft de ruimte tussen de bomen en de rijbaan nodig voor boomwortels om de bomen op termijn stabiel te laten staan. De gewonnen ruimte kan in de toekomst niet voor andere doeleinden worden ingericht zonder ernstige schade aan de bomen toe te brengen. Zie ook bijlagen 1 en 2: notitie bomen en principeprofiel.
2. Ruimtelijk: Om de doelstellingen van de herinrichting te realiseren (verblijfszone, jaagpadpark, versterken relatie met het water) is het gewenst de afstand tussen de bomen en het water groter te houden dan tussen de weg en de bomen. Zie bijlage 3: memo Arcadis.
3. Antwoord: De bomen dichter naar de waterkant planten heeft niet tot gevolg dat er ruimte ontstaat voor andere (toekomstige) ontwikkelingen. Ruimtelijk is het gewenst de afstand naar het water groter te houden dan naar de rijbaan. De beste afstand voor het planten is ca. 2 meter uit de rijbaan.
Notitie
Benodigde ruimte voor de nieuwe bomen aan de Hoofdstraat
Uitgangspunt bij de herinrichting van de Hoofdstraat is dat het historisch beeld van de monumentale imposante bomenrij langs het kanaal zo snel mogelijk weer ‘beleefd’ wordt. Om dit gewenste eindbeeld te bereiken is het van belang de groeiplaats zo gunstig mogelijk maken. De ruimte die de nieuwe bomen daarvoor nodig hebben, is niet in normen of richtlijnen vastgelegd. De ontwikkeling in groei en stabiliteit hangt af van de kwaliteit van de groeiplaats. De nieuw te planten bomen aan de Hoofdstraat hebben een stamomtrek van minimaal 50 cm. en een kroonoppervlakte van 20 m2 (5 m. doorsnee). De onderlinge plantafstand is tijdens het planproces bepaald op de (ook vroeger toegepaste) maat van 8 meter. Deze plantmaat is nadien ook voorgeschreven in de kapvergunning. Over de exacte behoefte aan goede grond is geen dwingende uitspraak mogelijk, die hangt af van de eisen die worden gesteld. Accepteer je een mindere groei of zelfs stilstand? Algemeen wordt aangehouden dat bij een kroonoppervlakte van 20 m2 voor een voorspoedige groei ongeveer 16 m3 (16 m2) goede grond nodig is. Over 30 jaar zouden de bomen een kroonoppervlakte moeten hebben van ca. 110 m2 (12 m doorsnee). Voor voldoende vitaliteit en stabiliteit hebben de bomen dan 90 m2 goede en doorwortelbare grond nodig. In het herinrichtingsplan is een groenstrook voorzien van 5,50 meter breed. De eerste meter langs de rijbaan is nodig voor de stabiliteit van de wegconstructie. Tussen de beschoeiing en de weg blijft 4,50 m breedte over voor de plantsleuf. Per boom is dus 36 m2 beschikbaar. Als de beschikbare goede grond door de boom geheel is opgesoupeerd, kan de groei kunstmatig worden bevorderd. Ten aanzien van de stabiliteit moeten we accepteren dat de boom ook buiten de sleuf (onder de rijbaan) zal gaan wortelen om voldoende stevig te blijven staan. Voor eventuele toekomstige ontwikkelingen kan er voor worden gekozen om de bomen dichter langs het kanaal te planten. Maar in de toekomst al doorwortelde grond verwijderen voor bestrating of zelfs zware wortels kappen moet vermeden worden. Met andere woorden: die ruimte mag nu bij aanleg al niet doorwortelbaar zijn. Als er een strook van 2 meter beschikbaar moet blijven voor toekomstige ontwikkelingen, wordt de breedte van de plantsleuf teruggebracht van 4,50 naar 2,50 meter. Dat is 20 m2 per boom. De nieuwe bomen zullen enkele jaren goed groeien. Zodra de beschikbare ruimte volledig is benut, zal de verdere groei stagneren. De boom heeft geen mogelijkheden steunwortels te ontwikkelen buiten de strook van 2,50 meter. Zoals gezegd kan de groei kunstmatig worden bevorderd. De stabiliteit echter niet. Voor de stabiliteit van de gewenste toekomstige omvang van de bomen is een doorwortelbare strook van 2,50 meter breedte volstrekt onvoldoende.
23 januari 2013, afd. Ruimte A. IJbema M. Bresser
ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus 673 7300 AR Apeldoorn Tel 055 5815 999
MEMO
Fax 055 5815 599 www.arcadis.nl
Onderwerp:
Bomen Hoofdstraat Ter Apel Apeldoorn,
Projectnummer:
15 januari 2013
076578783.
Van:
Opgesteld door:
Leonoor van der Linden
Leonoor van der Linden
DIVISIE WATER
Afdeling:
Divisie Water Apeldoorn Aan:
Kopieën aan:
Albert IJbema
Jan Bolwijn
Herinrichting Hoofdstraat Ter Apel – locatie bomen In deze memo wordt aan de hand van de thema’s visueel ruimtelijk en cultuurhistorie de randvoorwaarden gegeven voor de locatiekeuze van de nieuwe bomen langs de Hoofdstraat. Ter Apel is één van de weinige nog intacte, typisch veenkoloniale kanaalprofielen in Europa. De opbouw van het veenkoloniale profiel is: bebouwingslint, weg, bomenrij, jaagpad, het kanaal, bomenrij, weg en bebouwingslint. Het is een (variabel) a- symmetrisch historisch kanaal profiel. Met aan de noordoever veel ruimte achter de bomen voor de voormalige scheepsjagers. De bomen staan dicht op de rijbaan.
De Hoofdstraat en het kanaal nu
Het kanaal met de Hoofdstraat vroeger
Pagina
1/4
Door de herinrichting van de Hoofdstraat ontstaat een afwijkende situatie ten opzichte van andere delen langs het kanaal en langs de Hoofdstraat. Met name het oost-west lopende deel van het kanaal: Westerstraat-Hoofdstraat en een deel van de Oosterstraat, kan nu als een uniform geheel worden gezien. De keuze om bij Ter Apel een aantrekkelijk voetgangers/winkel- en verblijfgebied te maken en het parkeren aan de zijde van de lintbebouwing te plaatsen heeft de consequentie dat het voetpad wordt verbreed en de rijbaan en de bomenrij in zuidelijke richting opschuift. Welke plantafstand vanaf de rijbaan ook voor de bomen wordt gekozen, het kanaalprofiel zal altijd meer symmetrisch worden, en er zal altijd een afwijking van de bomenlijn optreden ten opzichte van de rest van het kanaal. Voor de verspringing in de bomenrij is een logische knip gekozen. Aan de westzijde de brug in het verlengde van de Marktstraat richting Hoofdkade, aan de oostzijde de brug in het verlengde van Hooiland. Als momenteel in de huidige bomenrij bomen uitvallen, dan worden de nieuwe bomen langs de Hoofdstraat veelal in de huidige rij geplant. Op plekken langs het kanaal waar grotere groepen, die meer als een losstaande eenheid gezien kunnen worden, geplant worden dan is de plantafstand t.o.v. de rijbaan soms groter dan in de huidige situatie (zie foto ter hoogte van aansluiting Klooster).
Herplant in de huidige rij
Herplant op grotere afstand van de rijbaan
Ons kenmerk:
:
Pagina
2/4
Cultuurhistorisch De cultuurhistorische waarde van Ter Apel wordt grotendeels bepaald door het kanaal en de Hoofdstraat. De straat was vroeger het economische hart van het dorp. De combinatie van wonen en werken is terug te voeren naar de tijd dat de Hoofdstraat het economische centrum van Ter Apel was. Deze cultuurhistorische waarde wordt als zeer hoog ervaren. In de Verklaring van Groningen (opgesteld naar aanleiding van de Internationale World Canals Conferentie in Groningen van september 2011) staat geschreven dat nieuwe ontwikkelingen langs de kanalen in harmonie moeten zijn met de historische waarden. In de nieuwe situatie is het wenselijk om de cultuurhistorische basisprincipes in stand te houden. Hierbij zijn met betrekking tot de bomen 2 onderdelen van belang. Het in stand houden van de beleving van het historische jaagpadprincipe. Dit houdt in de afstand tussen de bomen en het water groter is dan de afstand tussen de weg en de bomen. De afstand tussen de bomen en de weg. De bomen hebben altijd op een relatief kleine afstand van het zandpad /de weg gestaan en dichterbij de weg dan het water (los van het jaagpadprincipe). In de nieuwe situatie is het wenselijk om dit historische principe te handhaven.
Visueel Ruimtelijk Vanaf het water - nu Vanaf de boot ervaart men een groen, a- symmetrisch kanaalprofiel. Aan de noordzijde de Hoofdstraat met een brede grasberm (voormalig jaagpad) en bomen op circa 6,3 tot 7,7 meter vanaf het talud. Aan de zuidzijde Hoofdkade met bomen op een afstand tussen 3 a 4 meter. Vanaf het water - straks In de nieuwe situatie wordt een vlonder langs het water aangelegd. Hierdoor zal de beleving vanaf het water verstedelijken. Een a- symmetrische profiel blijft in elk geval in stand door aanleg van de vlonder. De verspringing van de bomenrij loopt van brug tot brug en loopt tevens samen met de aanwezigheid van een vlonder. Zolang de bomen op enige afstand van de keerwand en vlonder worden geplaatst zal naar verwachting de verspringing door de watersporters beperkt waar worden genomen. Door het parkeren onder de bomen weg te halen en naar de winkelzijde te verplaatsen ontstaat een aantrekkelijk beeld vanaf het water en wordt de relatie met de Hoofdstraat versterkt.
Ons kenmerk:
:
Pagina
3/4
Vanaf de weg - nu De bomen staan dicht langs de rijbaan, circa 1,20 meter vanuit de rand van de verharding. In de loop der jaren is de afstand verkleind door het vernieuwen en verbreden van de wegen. In de huidige situatie vormen de stammen van de bomenrij en de geparkeerde auto’s veelal de visuele begrenzing van de weggebruiker en de voetganger langs de Hoofdstraat. Hierdoor is de beleving van het kanaal beperkt. Vanaf de weg - straks Door het parkeren onder de bomen weg te halen en naar de winkelzijde te verplaatsen wordt de relatie van met het kanaal versterkt en de zichtbaarheid ervan vergroot. Door de bomen verder van de weg te plaatsen wordt het zicht van de weggebruiker en de voetganger verruimd en hiermee de relatie met de groenzone en het kanaal versterkt. Dit heeft een positief effect op het versterken van de relatie tussen winkelgebied en kanaal en is een belangrijk onderdeel van het nieuwe plan. Het is hierbij wel wenselijk om, o.a. door het visueel beleven van het jaagpadprincipe, de afstand tussen de bomen en het water groter te houden dan tussen de weg en de bomen. Door de bomen verder van de weg te plaatsen wordt afgeweken van de continuïteit van de wegbeleving. Echter ter hoogte van Ter Apel zorgt het winkel/verblijfsgebied al voor een afwijkende situatie. Door de bomen iets meer richting het water te plaatsen en daarmee het beeld van de weggebruiker visueel te verbreden, wordt het doorgaand karakter van de Hoofdstraat afgezwakt en de verblijfsfunctie versterkt.
Jaagpadpark Langs de Westerstraat is ter hoogte van het voormalige jaagpad een smal wandelpad van beton aangelegd. Langs de Hoofdstraat wordt tussen de Boslaan en de Stationsstraat ook een dergelijk pad aangelegd. Ter hoogte van het winkelgebied van Ter Apel zal dit pad aansluiten op de vlonder. Het is, om versnippering van de ruimte te voorkomen en gebruikers te concentreren, niet wenselijk om ook in het winkelgebied het jaagpad op het maaiveld door te zetten. Om het karakteristieke, groene, dorpse en enigszins lommerrijke karakter te handhaven is het van belang dat de verhouding tussen verhard oppervlak (voetgangersgebied + parkeren + rijbaan) en de groene zone met bomen, in balans te houden. Zodanig dat het gebied wordt ervaren als een parkachtige zone en niet als een berm met bomen. Ook hier is het wenselijk om de afstand tussen de bomen en het water groter te houden dan tussen de weg en de bomen. Het is niet wenselijk om in de nieuwe situatie de rijbaan nog verder richting het kanaal op te schuiven of om nu - of in de toekomst - meer te verharden door bijvoorbeeld aanleg van extra parkeerplaatsen.
Ons kenmerk:
:
Pagina
4/4
