TOERISME 12-13

2

SOCIAAL Gehandicapt en toch bestuurder van een aangepaste wagen Stimulansen voor seniorenraden : een nieuw decreet dient de participatie van ouderen te bevorderen De toegelaten beroepsbezigheid voor gepensioneerden vanaf 1 januari 2004 Een terugblik op het ouderenparlement: 22 maart 2004 te Brugge Uitbreiding van de EU Verhoogde inkomensgarantie voor ouderen die bij kinderen inwonen De prijs van de verkeerszonde

4-5 5 6 7 7 8-9

Lichamelijke activiteit verbetert kwaliteit van leven van ouderen Kloof levensverwachting mannen en vrouwen blijft Grootouders zijn nu ook speelgoed Seniorassistenten in de kleuterscholen te Japan In 2040 telt Chin 400 miljoen seni ren Het syndroom van diogenes Nieuwe hoop voor vroegtijdige detectie van dementie Oostenrijk opent een superma~kt voor senioren Populatieverde ing in 2050

10-11

3

ACTUEEL

TOERISME 12-13 CULTUUR Tentoonstelling Brusselse)
14 15 16-17 18

19 19

VOEDING Geuze, de "Champagne" onder de bieren Recepten: Nestje van kwarteltjes met krokante jonge groenten in een sausjevan geuze Flan van aardappelen

23-24 25 25

CURSIEFJE Ik ga eerst eten!

26

UIT DE PROVINCIES Antwerpen, Brabant, Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen

27-31

3

GEHANDICAPT EN TOCH BESTUURDER VAN EEN AANGEPASTE WAGEN gen zoals ieder van ons. Nadat zij geslaagd was in het rijexamen heeft ze zich een aangepaste auto aangeschaft. De wagen heeft vele aanpassinqen verkregen. Deze aanpassingen werden uitgevoerd door "Welzorg Autoaanpassing" in 's Hertogenbosch (Nederland).

Voor een persoon met een handicap is het vaak noodzakelijk dat de auto aangepast moet worden voordat hij/zij ermee kan rijden. Zo ook voor mevrouw Regine Proesmans. Regine rijdt reeds gedurende 13 jaar met de wagen. Toen haar man in 't ziekenhuis verbleef, heeft ze aan de lijve ondervonden als moeder van 2 kinderen, hoe moeilijk het is om ergens te geraken wanneer je gehandicapt bent. Daarom besloot ze om contact op te nemen met "Het Vlaams Fonds" en heeft ze alle hulp gekregen, om zo spoedig mogelijk met haar auto te kunnen laten aanpassen. Dit was nodig om het sociaal contact van haar kinderen te waarborgen en haar zelfredzaamheid verder te kunnen ontplooien. Regine moest een hele weg afleggen voor ze achter het stuur van de wagen kon. Eerst bracht ze een bezoek aan CARA (Centrum Aangepast Rijden Andervaliden) te Brussel, waar ze verschillende aangepaste wagens mocht uitproberen. Vervolgens diende de behandelende arts de nodige formulieren te ondertekenen om Regine rijgeschikt te verklaren. Met een aangepaste wagen van CARA ging Regine vervolgens autorijschool vol-

De technische snufjes zijn als volgt: De deuropening heeft een voldoende afmeting waardoor het instappen vergemakkelijkt wordt. Wanneer ze op een knop duwt, draait de stoel naar buiten tot op haar hoogte. Ze leunt op het zitvlak en de stoel brengt haar in de wagen. De auto start pas na het indrukken van een bepaalde code. Aan het stuur werden de bedieningsknoppen voorzien voor de gas en de rem. In de wagen bevinden zich verschillende spiegels. Haar handicap belet haar om zich naar achteren te keren. De aangebrachte spiegels geven haar een volledig beeld van hetgeen er zich achter haar/auto gebeurt. De wagen is aangepast met hydraulische pompen en voorzien van een noodstuursysteem. Hierdoor heeft Regine nog 10 minuten om op de pechstrook te gaan bij een defect. Bij een eventuele panne (wat eerder zeldzaam is) moet de wagen naar Nederland, (het is een blijft een dure investering). Eenmaal per jaar wordt de wagen in Nederland aan grondige controle onderworpen. Ondertussen maakt Regine meestal een uitstapje. Want haar motto is "Haar, wagen is haar vrijheid". De wagen brengt haar waar haar benen het niet kunnen. De troetelnaam van haar wagen is "Herbie". De auto kent veel succes, regelmatig moet ze deze demonstreren zoals bij de verpleegsterschool en in Pellenberg bij Professor "De Queker" en z'n assistenten reumatologen. Zij geniet van een vrijstelling van de verkeersbelasting. Dit houdt in dat zij zich in de wagen dient te bevinden wanneer deze op de openbare weg zich bevindt. Zon iet kan zij deze vrijstelling verliezen.

Wanneer een gehandicapte een nieuwe wagen aankoopt dient men terug bij Cara een test af te leggen op rijvaardigheid. Het Vlaams Fonds komt tussen voor eventuele aanpassingen van de wagen. Hiervoor dient men een dossier te openen vóór men 65 jaar is geworden. De omniumverzekering voor een gehandicapte is volgens Regine onbetaalbaar, de berekening wordt gemaakt op de extra aanpassingen. Ooit zal het noodlot (hopelijk niet te snel) toeslaan. Regine wil er niet aandenken. Want dan is ze haar zelfredzaamheid volledig kwijt en zal ze een beroep moeten doen op een chauffeur of een andere dienst. Het aangepast vervoer waar ze met de elektrische rolstoel in kan rijden is enorm duur. Haar droom in de toekomst, moest haar toestand zo ver komen, een wagen te laten ombouwen die reageert op het commando van haar stem. Regine wij wensen u nog veel rijgenot toe met uw "Herbie".

o Monique

Muës

4

STIMULANSEN VOOR SENIORENRADEN EEN NIEUW DECREET DIENT DE PARTICIPATIE VAN OUDEREN TE BEVORDEREN Het gebeurt niet altijd dat een Vlaamsparlement eensgezind een decreet goedkeurt. . Het is des te verheugender wanneer het decreet in kwestie de participatie van ouderen aan het beleid wil bevorderen. Dit was het geval op 21 april dit jaar. Het . voorstel van decreet houdende een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen kon op goedkeuring van meerderheid en oppositie rekenen. Het decreet regelt de oprichting van een Vlaamse Ouderenraad en biedt stimulansen aan lokale besturen om ouderen nauwer bij het beleid te betrekken. Oude eis Nochtans is aan de goedkeuring ervan heel wat vooraf gegaan. Het Vlaams Ouderen Overleg Komitee (OOK) is al jaren pleitbezorger voor het betrekken van ouderen in het beleid van de Vlaamse en de lokale overheden. Daarbij werd steeds uitgegaan van een decretale verankering 'verplichting' van de ouderenadviesraden, zowel op Vlaams, provinciaal als op lokaal niveau. In elke Vlaamse gemeente dient een adviesraad opgericht te worden, samengesteld uit ouderen die adviezen uitbrengt inzake alle thema's die op enig wijze van belang zijn voor de ouderen. De reden ligt voor de hand. 22% van de bevolking van het Vlaamse Gewest is ouder dan 60 jaar. Verwacht wordt dat dit cijfer in 2010 zal oplopen tot 24% en in 2040 tot 32% van de bevolking. Het aandeel van de zestig plussers in de bevolking groeit in 40 jaar dus van minder dan een kwart tot bijna eenderde. Tegenover de aangroei van de oudere bevolking bestaat nog steeds de tendens om zestigplussers te vereenzelvigen met niet-actief, kwetsbaar, hulpbehoevend en zelfs een beetje lastig. Zoals het hardnekkige stereotypes toehoort, geven zij een beeld weer dat ver van de werkelijkheid staat. Wie vandaag op pensioen gaat, heeft nog meer dan een kwart van het leven voor de boeg waarin men de kans krijgt om op velerlei vlakken bij te dragen aan de maatschappelijke noden van onze samenleving. Denk maar aan de zorg voor de eigen (hoog)bejaarde ouders, de oppas van de kleinkinderen en de vele vormen van vrijwilligerswerk die ons rijke verenigingsleven draaiende houden.

Zowel de numerieke als de intrinsieke waarde die ouderen in onze samenleving vertegenwoordigen dient naar verhouding erkend en gehonoreerd te worden en een van de manieren om dat te bewerkstelligen is hen betrekken bij het beleid en de beleidsvorming.

plan, dat een onderdeel dient te vormen van het sociaal lokaal beleidsplan. Hierin formuleert de gemeente de concrete doelstellingen, geplande acties en de effecten die men met het ouderen beleid wil bereiken en de middelen die hiervoor worden ingezet.

De principes van het nieuwe decreet Het decreet, waarvan de uitvoeringsbesluiten nog dienen te verschijnen, gaat niet zo ver om elke gemeente de verplichting op te leggen om een ouderenadviesraad op te richten. Het nieuwe decreet wil lokale besturen vrijblijvend stimuleren om op een planmatige wijze het lokale ouderenbeleid te ontwikkelen. En de oprichting van een ouderenadviesraad is daar een middel toe, maar niet het enige. Het uitgangspunt van het decreet is namelijk dat ouderenbeleid een inclusief beleid dient te zijn. Een ouderenbeleid gaat verder dan alleen maar zorg, het strekt zich uit over alle beleidsdomeinen en -niveaus die betrekking hebben op ouderen. Om in het kader van het decreet aanspraak te kunnen maken op een jaarlijkse subsidie (in het oorspronkelijke voorstel zouden gemeenten naar rato van 1 EUR per oudere inwoner krijgen, maar dit werd na amendering niet weerhouden) van de Vlaamse overheid, dient de gemeente aan een aantal voorwaarden te voldoen, waarvan de voornaamste verder in deze bijdrage besproken worden.

Het gemeentebestuur dient tevens een schepen aan te wijzen die verantwoordelijk is voor het ouderenbeleid. Daarnaast en naar analogie met het gemeentelijk jeugdbeleid, wordt een ouderenbeleidscoördinator aangesteld. Deze hoeft echter niet tot het personeelskader van de gemeente te behoren, maar kan ook een 'seniorenconsulent' zijn, bijvoorbeeld een gepensioneerde die een specifieke vorming heeft genoten en die voldoende thuis is in de materie. We kunnen ons hierbij echter de vraag stellen of het aanstellen van een externe en vrijwillige consulent voldoende waarborgen biedt voor een pluralistische en professionele benadering van het lokale ouderenbeleid.

Stimuleren of verplichten? Het feit dat de adviesraden op lokaal niveau niet verplicht worden, is een toegeving aan de gemeenten en steden, die naar eigen zeggen nu al te kampen hebben met een inflatie aan inspraak- en beleidsadviesorganen, wat efficiënt besturen niet altijd bevordert. Wie het verslag naleest van de Commissie Welzijn en Gelijke Kansen, waar het voorstel van decreet besproken werd, merkt dat zowel de oppositie- als regeringspartijen een stimuleringsbeleid verkiezen boven een verplichte oplegging. Immers, de talrijke gemeentelijke mandatarissen van de partijen zijn als de dood voor de toenemende planlast en betutteling van bovenaf. Voorwaarden Een eerste voorwaarde is de opmaak en de uitwerking van een lokaal ouderenbeleids-

Vervolgens zijn we aanbeland bij de voorwaarde om over een ouderenadviesraad (het mogen er ook meer zijn ...) te beschikken. Over de samenstelling van deze raden zegt het decreet dat deze 'een pluralistische afspiegeling van de oudere bevolking' dient te zijn. De indieners van het decreet hebben verder zo goed als geen bepalingen over de samenstelling ervan opgenomen, dit om de autonomie van de lokale besturen te respecteren. Niet alleen de samenstelling wordt overgelaten aan de lokale besturen, ook de werking wordt door hen bepaald. Het decreet schrijft ook voor dat het lokaal bestuur de deelname van ouderen aan andere lokale adviesraden en de beheerraden van ouderenvoorzieningen dient te stimuleren. Gemeenten die het decreet wensen toe te passen, zullen dus er voor moeten zorgen dat ook ouderen een vaste stem krijgen in de sportraad, cultuurraad, milieuraad, enz. Of de gemeentebesturen ook de legitimiteit bezitten om aan te sturen op meer vertegenwoordiging van ouderen in ouderenvoorzieningen (bijvoorbeeld het OCMW-rusthuis) is zeer de vraag, daar deze raden statutair en via verkiezingen worden samengesteld.

5

Over de hierboven opgesomde voorwaarden dient een afspraken nota opgesteld te worden, met daarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het gemeentebestuur en de betrokken ouderen, adviesraden en instellingen.

ieder geval aanwezig om de Vlaamse Ouderen raad op te richten vanuit de kern van het Vlaams Ouderen Overleg Komitee. Dit zou ook voor onze vereniging de garantie bieden om een blijvende stem te hebben in het Vlaamse ouderenbeleid.

Een laatste voorwaarde, en hier wordt het interessant voor de sociaal-culturele seniorenverenigingen, betreft de ondersteuning van de plaatselijke betrokken verenigingen. De gemeente heeft de optie om dit te doen via een subsidiereglement waarbij een totaalbedrag besteed dient te worden \ dat minstens gelijk is aan 1 EUR per oudere inwoner of door het gratis ter beschikking stellen van gemeentelijke infrastructuur.

Een halfvolle doos Alhoewel we bezwaarlijk kunnen spreken van een 'lege doos', houdt het decreet al bij al weinig garanties in voor de participatie van ouderen op lokaal vlak.

Een Vlaamse Ouderenraad Het decreet voorziet ook in de oprichting van een Ouderenraad op het niveau van de Vlaamse Gemeenschap. Deze Vlaamse Ouderen raad krijgt de opdracht om adviezen uit te brengen omtrent alle aangelegenheden die ouderen aangaan. Dit kan op verzoek van het Vlaams parlement, de Vlaamse regering, of op eigen initiatief. Totdat de uitvoeringsbesluiten verschijnen, blijft de samenstelling en de precieze werking van deze ouderenraad voorlopig nog een vraagteken. De politieke wil blijkt in

De verwachting is dat vooral de lokale besturen die reeds over een goed draaiende seniorenadviesraad beschikken en nu al werk maken van een echt ouderenbeleid, er gebruik van zullen maken. Voor andere gemeenten blijft het financieel gezien hoogstens een nuloperatie. Ook is er een terminologische discussie. Adviesraden zijn wat ze zijn: organen die het beleid suggereren, voorstellen doen of een mening geven. Het zijn de verkozenen des volk die het beleid bepalen. De oprichting van een Vlaamse Ouderenraad is hoe dan ook een stap in de goede richting.

o Frederik

Fluyt

leden (M/V) van seniorenadviesraden mét ervaring Het huidige landschap van de gemeentelijke seniorenraden is divers: van feestcomité tot gerespecteerd adviesverstrekkend orgaan voor het gemeentelijk ouderenbeleid. We weten dat in veel gemeenten waar LBV een afdeling heeft, er ook een vertegenwoordiging is terug te vinden in de senioren raad. Graag hadden we uw ervaringen vernomen m.b.t. tot de werking en het functioneren van gemeentelijke adviesraden: wordt de raad au sérieux genomen, is de samenstelling ervan democratisch en representatief, hoe wordt de raad voorgezeten, ... L8V voorziet n.a.v. het nieuwe decreet een reeks vormingssessiesover de werking van seniorenadviesraden, hierbij wil/en we ook praktische ervaringen opnemen. Maak uw bevindingen of uw mening omtrent het onderwerp over aan: Frederik Fluyt, Stafmedewerker L8V-secretariaat Livornostraat 25 - 1050 Brussel E-mail: [email protected]

DE TOEGELATEN BEROEPSBEZIGHEID VOOR GEPENSIONEERDEN VANAF 1 JANUARI 2004 Beroepsactiviteit als

Werknemer (incluis mandaat, ambt of post) (2) (bruto beroepsinkomsten) met kinderlast Zelfstandige (2) (netto beroepsinkomen) met kinderlast

Rustpensioen en Overlevingspensioen na de wettelijke

Rustpensioen en Overlevingspensioen voor de . wettelijke pensioen leeftijd (1)

Uitsluitend Overlevingspensioen voor 65 jaar (1)

7.421,57

14.843,13

13.556,68

11.132,37

18.553,93

17.267,48

5.937,26

11.874,50

10.845,34

8.905,89

14.843,13

13.813,97

pensioen leeftijd

(1)

(I)

De wettelijke pensioenleeftijd is 65 jaar voor werknemers en zelfstandigen, door het geleidelijk optrekken van de pensioenleeftijd voor vrouwen is die vandaag 63 jaar (uitgezonderd voor zeevarenden, mijnwerkers en voor leden van het vliegend personeel van de burgerluchtvaart). Voor de gepensioneerden van de openbare sector, zowel mannen als vrouwen, is de wettelijke pensioenleeftijd 65 jaar.

(2)

Voor een activiteit als werknemer geldt het bruto beroepsinkomen, voor een activiteit als zelfstandige geldt het netto inkomen. Het netto inkomen zelfstandige is gelijk aan 80% van het bruto beroepsinkomen werknemer.

6

EEN TERUGBLIK OP HET

OUDERENPARLEMENT

I

(êst~V/aanderen o Het mooie weer en de ontluikende lente konden 550 ouderen er niet van weerhouden om op 25 maart te verzamelen in het congrescentrum van Oud Sint-Jan te Brugge. Ook LBV was ruim vertegenwoordigd, met delegaties uit de 5 provincies. Onder de noemer 'Ouderen maken toekomst' belichtte het Vlaams Ouderen Overleg Komitee vier actuele thema's die de ouderen van vandaag en morgen aangaan. Centraal stonden de conclusies van de voorafgaande hoorzittingen die in het najaar van 2003 in alle Vlaamse provincies en in Brussel gehouden werden. Na het welkomstwoord van gedeputeerde Dirk De fauw namens het provinciebestuur van West-Vlaanderen, blikte Goddie De Smet, voorzitter van het OOK, terug op 10 jaar Vlaams ouderenoverleg. Dat er in die 10 jaar van gezamenlijk overleg heel wat gerealiseerd is mag blijken uit de waslijst van verwezenlijkingen. We onthielden ondermeer de erkenning door het raadgevend comité van de pensioensector, de opstelling van een 21-punten programma, de organisatie van de Ouderenweek en het Ouderenparlement, de publicatie van een eigen nieuwsbrief en de uitbouw van een onafhankelijk secretariaat. Maar misschien is de belangrijkste realisatie van het OOK wel dat er over de ideologische en levensbeschouwelijke grenzen van de ouderenorganisaties heen, men er in geslaagd is om een platform op te richten dat als spreekbuis fungeert voor alle ouderen in Vlaanderen.

Hierop aansluitend nam Oswald Van Ooteghem het woord. In zijn betoog schetste hij de uitdagingen die het OOK de komende jaren te wachten staat. De heer van Ooteghem benadrukte ondermeer de officiële rol die het OOK toebehoort als gesprekspartner van de overheid. De erkenning van het OOK als kern van de toekomstige Vlaamse Ouderenraad is in dit opzicht een van de eerste voorwaarden. Vervolgens werden de bevindingen van de provinciale hoorzittingen over de thema's beleidsparticipatie, sport en bewegen, multicultureel samenleven en intergenerationeel samenleven toegelicht. Telkens werd benadrukt wat de individuele oudere, de ouderenorganisaties en het overheidsbeleid kan doen rond het respectievelijke thema. Zoals het er op een parlement aan toe hoort te gaan, diende elk voorstel de toetsing van de deelnemers te doorstaan. De uitslagen van deze stemming zijn te raadplegen op www.seniornet.be of via het OOK-secretariaat. Dagvoorzitter Hugo De Ridder wees er terecht op dat we die dag te doen hadden met een geëngageerd maar kritisch publiek. In de namiddag nam Guido Verbrugghe, directeur van LBV en tevens ondervoorzitter van het OOK, a.d.h.v. een sterk geïnspireerde toespraak het voorbije ouderenbeleid onder de loep. De heer Verbrugghe beperkte zich niet tot een loutere opsomming van wat wel en niet verwezenlijkt werd, maar plaatste ook enkele kritische

25 maart 2004 te Brugge kanttekeningen m.b.t. de gangbare houding tegenover ouderen in onze samenleving: "Ik durf stellen dat zolang het competentiemodel met betrekking op leeftijd, zoals dit door alle bij ons aangesloten organisaties verdedigd wordt, niet door en door in onze maatschappij geïntegreerd wordt, we blijvend zullen moeten vechten tegen de discriminatie op basis van leeftijd. Ouderen zijn in de eerste plaats dynamisch actief, zelfbetrokken. Ze zijn geen zorgbehoevende sukkelaars." aldus de spreker. Vervolgens betrad OOK-secretaris Jul Geeroms het spreekgestoelte om de krachtlijnen van het OOK-memorandum t.a.v. de nieuwe Vlaamse regering uit de doeken te doen en dit in aanwezigheid van de vertegenwoordigers van de Vlaamse democratische politieke partijen. In haar toespraak prees minister Byttebier de voorbije werking en riep ze het OOK op om in de komende "tienerjaren" verder de ingeslagen weg in te volgen en te blijven werken aan een beleid dat alle ouderen in Vlaanderen ten goede komt. De dag werd tenslotte afgerond met een debat tussen het publiek en vertegenwoordigers van de politieke partijen. De vraag of de fracties in het Vlaams Parlement eerstdaags het ontwerp van decreet betreffende de ouderenparticipatie zullen goedkeuren, werd door de aanwezige politieke vertegenwoordigers met een volmondig "Ja" beantwoordt. Of de heren politici zich ook aan hun woord hebben gehouden, leest u elders in deze Courant.

o Frederik

Fluyt

LBV-Ieden die geïnteresseerd zijn in beleidsmateries over senioren en op de hoogte gehouden wensen te worden over de werkzaamheden van het Vlaams Ouderen Overleg Komitee kunnen de gratis nieuwsbrief van het OOK aanvragen op het nummer: 02/2093451 of mailen naar: mie. [email protected]

~~t\AAL

7

UITBREIDING VAN DE EU Na een geslaagde groei van zes naar vijftien leden, maakt de Europese Unie zich nu op voor de grootste uitbreiding ooit voor wat betreft omvang en diversiteit. Dertien landen hebben het lidmaatschap van de EU aangevraagd: tien van deze landen - Cyprus, Tsjechië, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slowakije en Slovenië - zijn op 1 mei 2004 toegetreden. Deze landen worden nu wel de toetredingslanden genoemd. Bulgarije en Roemenië treden hopelijk toe in 2007 terwijl Turkije momenteel nog niet onderhandelt over haar lidmaatschap. Om lid te kunnen worden van de Unie, moeten ze voldoen aan de economische en politieke voorwaarden die bekend staan als de 'criteria van Kopenhagen'. Volgens deze criteria moet een toekomstig lid: - Een stabiele democratie hebben die de rechtstaat, de eerbiediging van de mensenrechten en de bescherming van de minderheden waarborgt; - Over een functionerende

markteconomie

beschikken;

- De gemeenschappelijke regels, normen en beleidsmaatregelen pus van EU-wetgeving vormen.

aanvaarden die het cor-

De EU assisteert deze landen bij het overnemen van EU-wetgeving en biedt financiële bijstand om de infrastructuur en de economie te verbeteren.

r •

De Europese

•

Uitbreiding Mogelijke

uitbreiding

Wachtkamer

PAaIta

•

.~

J'

Unie (15 landen)

vanaf 2004 (10 landen)

Tur1
'Cyprus

vanaf 2007

PERSBERICHT

VERHOOGDE INKOMENSGARANTIE VOOR OUDEREN DIE BIJ KINDEREN INWONEN Op voorstel van de heer Frank Vandenbroucke, Minister van Werk en Pensioenen, keurde de Ministerraad twee ontwerpen van koninklijk besluit goed betreffende de wet tot instelling van een inkomensgarantie voor ouderen. Het eerste ontwerp voorziet het optrekken van het basisbedrag van de inkomensgarantie voor ouderen met 10 euro per maand, en dit op 1 september 2004, 1 december 2005, 1 december 2006 en 1 december 2007. Het tweede ontwerp voorziet, binnen het kader van de inkomensgarantie voor ouderen, dat gerechtigden die bij hun kinderen samenwonen als alleenstaande worden beschouwd en het verhoogd basisbedrag ontvangen, zonder rekening te houden met de bestaansmiddelen van de kinderen bij wie ze wonen. Deze maatregel treedt in werking op 1 mei 2004. Dit is een verhoging van 50%: in de plaats van 419 euro krijgen ze 629 euro. Momenteel ontvangen ouderen die bij hun kinderen wonen het "basisbedrag IGO", dat dus 50% lager ligt dan het verhoogd basisbedrag, omdat ze beschouwd worden als samenwonend met mensen die over een inkomen beschikken. Met dit laatste gegeven zal bij het al dan niet toekennen van de IGO en bij het bepalen van het bedrag ervan geen rekening meer gehouden worden. Omdat dit tot nu toe wel het geval is, valt een aantal ouderen uit de boot. Ouderen die in een instelling blijven krijgen nu al een verhoogde IGO. Het gevolg daarvan is dat ouderen er belang bij hebben zich te laten opnemen. Dit staat haaks op het streven van de overheid om ouderen ertoe aan te zetten om zo lang mogelijk thuis te blijven. De maatregel kost op jaarbasis 1 miljoen euro in 2004; 1,3 miljoen euro in 2005; 1,6 miljoen euro in 2006 en 1,9 miljoen euro in 2007. Wie denkt in aanmerking te komen voor de aangepaste regeling, kan zich wenden tot zijn of haar gemeentebestuur.

8

DE PRIJS VAN DE VERKEERSZONDE Op 1 maart 2004 werden de nieuwe verkeersboetes van kracht. Weet u wat u precies moet betalen wanneer u meer dan 10 km/u te snel rijdt of wanneer u onder invloed rijdt? Wie een verkeersovertreding maakt (tot en met de 2de graad) kan onmiddellijk betalen via zijn bank- of kredietkaart. De politie beschikt immers over ongeveer 2000 draadloze bancontact toestellen. Wie geflitst wordt krijgt via een overschrijving (bevel tot betaling) de boete. Wie echter de zaak voor de rechter laat komen, riskeert zwaardere straffen. Gewone overtredingen • Snelheidsovertreding van minder dan 10 km/u • Gsm'en achter het stuur zonder handsfree-kit • Niet gebruiken van richtingaanwijzers • Veiligheidsgordel of helm niet dragen Onmiddellijke inning: 50 € Bevel tot betaling: 50 € Boete opgelegd door de rechter: 1.375 €

55 tot

Zware overtredingen van EERSTEgraad • Parkeren op trottoirs, fietspaden, op voor gehandicapten voorbehouden plaatsen, bus- en tramhaltes • Geen veilige afstand bewaren • Meer dan 10 km/u te snel rijden

• Inhalen op een overweg • Rijden of parkeren in voetgangerszone zonder over toelating te beschikken • Leesbaarheid van de nummerplaat schaden Onmiddellijke inning: 150 € Bevel tot betaling: 15D € Boete opgelegd door de rechter: 275 tot 1.375 €. De rechter mag het rijbewijs intrekken. Zware overtredingen van TWEEDE graad • Snelheidsovertreding van meer dan 20 km/u • Meer dan 40 km/u in zone 30 • Meer dan 20 km/u te snel rijden in schoolomgevingen • Door het rood licht rijden • Over een volle witte streep rijden • Geen acht slaan op de voorrangsregels • Een bestuurder links inhalen die had aangegeven dat hij links wilde afslaan • Versnellen of niet uiterst rechts rijden als men wordt ingehaald • Geen snelheid matigen wanneer de bestuurder van een schoolbus door zijn richtingaanwijzers aanduidt dat kinderen gaan in- of uitstappen • Een militaire colonne, een groep scholieren of een wielerwedstrijd doorbreken • Met een niet ingeschreven voertuig rijden. • De nummerplaat bedekken of er kunstgrepen op uitvoeren

Onmiddellijke inning: 175 € Bevel tot betaling: 175 € Boete opgelegd door de rechter: 275 tot 2.750 €. De rechter mag het rijbewijs intrekken. Zware overtredingen van DERDE graad • Meer dan 40 km/u te snel rijden • Sneller dan 50 km/u rijden in een zone 30 • Inhalen op een helling als er geen zicht op tegenliggers mogelijk is • Rechts inhalen waar dat verboden is • Op een snelweg achteruit rijden, rechtsomkeer maken of een dwarsverbinding gebruiken • Snelheidswedstrijden houden zonder vergunning Onmiddellijke inning niet mogelijk Bevel tot betaling: 300 €

Onmiddellijke intrekking van het rijbewijs I Personenauto's

e.d.

Autobussen/-cars, vrachtwagens +7,5 ton

Buiten de bebouwde

kom

I

In de bebouwde

> 40 km/u te snel

> 30 km/u te snel

> 20 km/u te snel

> 10 km/u te snel

Ongeacht het wegtype, bij zichtbaarheid < 100 m (mist, sneeuwval en bij hevig regenval) OF In zones 30 op plaatsen waar speciaal veel kinderen komen Personenauto's

e.d.

Autobussen/-cars, vrachtwagens + 7,5 ton

kom

> 20 km/u te snel > 10 km/u te snel I

9

Boete opgelegd door de rechter: 550 tot

tijdens een diner altijd water en wijn vragen! Drink per glas wijn steeds een glas water - de zwaarlijvigheid - als men nuchter is "stijgt de alcohol sneller naar het hoofd" - vrouwen verdragen alcohol doorgaans minder goed dan mannen - de leeftijd (-18 en +60 jarigen moeten opletten) - de gewenning (iemand die gewoon is te drinken riskeert vlugger het strafbare gehalte te overschrijden - ook al vertoont hij minder tekens van dronkenschap - dan iemand die maar af en toe drinkt. Wat niet wil zeggen dat zijn gedrag veiliger is) - de gevoeligheid van het moment: zenuwachtigheid of stress... Men begrijpt dus dat het erg riskant is om een precieze overeenkomst vast te leggen

2.750 €.

De rechter

moet het rijbewijs intrekken.

0,5 %0 - wat mag ik nog drinken Het is onmogelijk een sluitend antwoord te geven op deze vraag. Alcohol heeft immers op elk individu een andere uitwerking. Zo is ook degene die drinkt de ene dag niet dezelfde man of vrouw als de andere dag, het verschilt ook van weekend tot weekend. Het alcoholgehalte hangt min of meer af vkn gekende omstandigheden, zoals: het drinkritme en de gedronken hoeveelheid - het alcoholgehalte en de aard van de drank - het niet combineren van alcohol met water of (natuurlijk) fruitsap. Daarom

tussen het aantal gedronken glazen en de stijging van het alcoholgehalte. Niettemin brengt één glas GEMIDDELD een alcoholgehalte in het bloed van: 0.2 %0 voor een man van 75 kg 0.3 %0 voor een vrouw van 60 kg De alcohol wordt ongelijk door de organismen geëlimineerd (van 0.08 %0 tot 0.22 %0 per uur). Het algemeen gemiddelde van 0.15 %0 kan dus eveneens in twijfel worden getrokken. Na al deze bedenkingen kunnen we stellen dat (zonder er een juist cijfer op te plakken): 5 %0 (0.22 mg/l ual) = - ± 2 à 3 glazen (man) - ± 1.5 à 2 glazen (vrouwen)

Alcoholcontroles I vanaf 0.22 tot 0.35 mg/l UAL (5) (vanaf 0.5 %0 tot 0.8 %o)

Minnelijke schikking

137,50 €

vanaf 0.35 tot 0.50 mg/l UAL (vanaf 0.8 %0 tot 1.2 %o)

400 €

(1)

Intrekking rijbewijs (15 dagen)

Rijverbod

i

I 3 uur

Nee

,-

.vanaf 0.50 tot 0.65 mg/l UAL (vanaf 1.2.%0 tot 1.5 %o)

550 €

vanaf 0.65 mg/l UAL (vanaf 1.5 %o) ~

700 €

Dronkenschap Weigering ademtest, ademanalyse of bloedproef zonder geldige reden

(2)(3)

Minimum 6 uur

vanaf 0.70 mg/l UAL: altijd

Altijd

~'

fI

Altijd

~

'lij I

700 €

(2)

Bij verkeersonveilig gedrag of

dronkenschap

Bij niet-betaling, verkeersonveilig gedrag of ongeval met gekwetsten

Boete van 1.100 € tot 11.000 € en/of 15 dagen tot 6 maanden gevangenisstraf

,)

,,~

I'

+ 8 dagen tot 5 jaar

·'I~•.•

verval van recht tot sturen (zwaardere straffen bij herhaling binnen de 3 jaar)

~

..

(4)

er wordt eerst een onmiddellijke inning voorgesteld . niet van toepassing bij verkeersonveilig gedrag of ongeval met gekwetsten! of vorming voor min 25-jarigen. alternatieve sancties mogelijk.

(5)

UAL = uitgeademde alveolaire lucht. Is niet hetzelfde als promille.

(3)

Boete van

137,50 € tot 2.750 €

Bij niet-betaling, verkeersonveilig gedrag of ongeval met gekwetsten Idem

Altijd ~

=

(2)

I

vanaf 0.70 mg/l UAL: altijd

nee

Weigeren Positief blazen

(1)

I Bij niet-betaling

Bij verkeersonveilig gedrag

(2)(3)

Voorziene straffen (4)

Vervolging

I

""y~~

AtTtAEEl

10

LICHAMELIJKE ACTIVITEIT VERBETERT KWALITEIT VAN LEVEN VAN OUDEREN

Regelmatige lichamelijke inspanning heeft een positief effect op depressie- en angstsymptomen bij ouderen en bevordert de zelfwaardering en een ontspannen slaap. Dit concluderen Roemeense onderzoekers (Reunic e.a., 2003) die het effect van een fitnessprogramma op de lichamelijke en geestelijke gezondheid van oudere patiënten in een revalidatiekliniek onderzochten. Er werkten 42 ouderen tussen de 62 en 74 jaar aan het onderzoek mee. Het trainingsprogramma duurde vier maanden, vijf dagen per week, en bestond uit gewichtheffen (4 kilogram), fietsen op een fietsergometer en spierversterkende oefeningen. Er werden twee groepen gevormd: een groep van actieve mensen (controlegroep) en een groep met mensen die vooral een zittend leven leidden, overgewicht hadden of depressief waren en slaapstoornissen vertoonden. De fysieke training had positieve effecten op de depressiescores en de nachtelijke behoefte aan slaap. De verbeterde stemming bleek onder meer samen te hangen met een vermindering van het stresshormoon cortisol en een toename van testosteron. De verbeterde bewegingscoördinatie had ook een positief effect op het zelfvertrouwen. AI met al werd geconcludeerd dat het trainingsprogramma een positief effect had op het welbevinden en de geestelijke gezondheid en daarmee op de kwaliteit van het leven van deze ouderen.

KLOOF LEVENSVERWACHTING MANNEN EN VROUWEN BLIJFT De kloof tussen mannen en vrouwen inzake levensverwachting wordt ook dit jaar weer een stukje kleiner. Tot ergens in de jaren 80 is het verschil groter geworden, maar sindsdien is het elk jaar wat afgenomen. Demografen uit Nederland, Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk, Noorwegen, Zweden, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk J<wamen tot dezelfde vaststelling: mannen zijn hun "achterstand" op vrouwen aan het inhalen. Meestal wordt verondersteld dat dit komt doordat de verschillen in levensstijl en in risicogedrag (verkeer, roken, voeding, alcohol, medische controles, blootstelling aan zon) aan het afnemen zijn, maar harde bewijzen voor deze hypothese ontbreken voorlopig nog. Het NIS berekende ook de levensverwachting op het niveau van de provincies. Omwille van de betrouwbaarheid van de gegevens werd hierbij gekozen voor periodes van drie jaar (periode 1999 tot 2001). Uit deze berekeningen blijkt dat VlaamsBrabantse mannen en vrouwen de hoogste levensverwachting hebben. In de Vlaamse provincies wordt men over het algemeen ouder dan in de Waalse provincies. Alleen Waals-Brabant is een uitzondering: de levensverwachting daar ligt meer in de buurt van die in de Vlaamse provincies. De levensverwachting in Brussel situeert zich daartussenin.

Levensverwachting bij de geboorte, per provincie (periode 1999/2001) Mannen Brussels Hoofdstedelijk gewest Antwerpen Vlaams Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburq Waals Brabant Henegouwen Luik Luxemburg Namen

Vrouwen

74,99

81,39

76,32 76,48 76,10 75,48 76,20 75,97 72,45 73,92 73,58 73,08

81,79 82,37 82,33 81,71 82,08 81,84 80,31 80,47 81,02 80,61

Levensverwachting in jaren bij de geboorte. Berekeningen gebaseerd op cijfers van het Rijksregister.

Uit de cijfers blijkt ook opnieuw dat inwoners van ons land met een vreemde nationaliteit een iets hogere levensverwachting hebben dan Belgen. Het verschil bedraagt telkens ongeveer een half jaar: 0,52 jaar bij mannen en 0,50 jaar bij vrouwen. Bron: Artsenkrant

1550/2003

GROOTOUDERS ZIJN NU OOK SPEELGOED

Even voorstellen: papyen mammie Barbie! De eerste in plastiek gegoten senior mannequins zijn op de speelgoedmarkt. Zij is elegant en heeft enkele rimpeltjes in de hoeken van de oogjes. Een beetje zoals Hillary Clinton met enkele grijze haartjes in haar moderne haartooi. Hij heeft zilveren haren, een flink uitgeknipt mannelijk gezicht, de bril bij de hand en een Richard Gere glimlach. In het bijgevoegde verhaaltje wordt verteld dat ze bij Barbie thuis komen met de armen vol van geschenkjes. De nieuwe generatie ouderen komt eraan. Is dit nu het juiste beeld?

SENIORASSISTENTEN IN DE KLEUTERSCHOLEN TE JAPAN 2700 Japanse kleuterscholen kunnen gebruik maken van parttime seniorassistenten. Betrokkenen werken vijf dagen per week en verdienen hiervoor een maandsalaris van 1.060 euro. De meeste kandidaten zijn mannen ouder dan zestig jaar. Ze hebben hiervoor een bijzondere theoretische en praktische opleiding gevolgd. Zelfs luieren van baby's stond hierbij op het programma. Het inschakelen van senioren in een educatief kader heeft vier belangrijke ambities: het ontwikkelen van intergenerationele banden, het verbeteren van de begeleiding van de kinderen, het verzekeren van de veiligheid in de scholen en het creëren van werkgelegenheid voor ouderen. Tot op heden is dit initiatief een groot succes.

Bron: NIS, Bevolkingsstatistieken Bron: Internationaal

Psychogeriatics, 2003

Bron: Actuele gerontologie

AtTtAEEl

11

POPULATIEVERDELING IN 2050 In 2050 zit de populatieverdeling er in vergelijking met 1950 en 2000 als volgt uit:

60

De totale levensverwachting wordt dan geschat op 83,8 jaar. Voor mannen is dat dan van bij de geboorte 81,8 jaar en voor vrouwen 86,7 jaar.

2000

1950

2050

Male

•

60+

o

0·59

20

10

Bron: Wereldstatistieken van de Verenigde Naties

HET SYNDROOM VAN DlOGENES Het syndroom van Diogenes is een uitgesproken gebrek aan zorg van de persoon voor zichzelf en zijn thuis. Het zou niet specifiek gebonden zijn aan armoede. De gemiddelde leeftijd op het ogenblik van de diagnose ervan ligt rond de 75 jaar en komt zowel voor bij mannen als vrouwen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat het syndroom vaak voor komt na het verlies van een partner of een naastbestaande. Het gaat dikwijs gepaard met verzamelwoede of hamsterwoede van allerlei voorwerpen waardoor de vitale ruimte erg wordt ingeperkt en er soms sprake is van sterk onhygiënische toestanden. Het is niet duidelijk in welke mate het gedrag te verklaren is vanuit een persoonlijke levenskeuze of eerder als een werkelijke ziektetoestand. Dit maakt correct ingrijpen moeilijk. Zeldzame studies hieromtrent tonen trouwens ontgoochelende resultaten.

Bron: Artsenkrant

OOSTENRIJK OPENT SUPERMARKT VOOR SENIOREN De Oostenrijkse distributiegroep ADEG, opende in mei 2003 vier supermarkten "Aktiv Market 50 Plus". Een jaar later, voorziet ze dit aantal reeds uit te breiden tot een tiental. De etiquettering van de produkten gebeurt in grote letters en cijfers en de hoogte van de uitstalkasten is verlaagd tot op 1,70 m. Daardoor hoeven de senioren zich niet op de toppen van de tenen te hijsen.

o

10

10

Percenlage

o

10

Percenloge

In de afdeling charcuterie en crèmerie zijn voor slechtzienden vergrootglazen ter beschikking en wie het wenst kan bij de ingang van het warenhuis standaard leesbrilletjes bekomen. De ruimten tussen de uitstalkasten werden vergroot en een bijzondere antisliplaag werd op de vloer aangebracht. Zitruimten werden op verschillende plaatsen voorzien. De karretjes zijn perfect bruikbaar voor rolstoelpatiënten en zijn tot stoeltje transformeerbaar. De parkings van het magazijn werden uitgetekend met bredere parkeerplaatsen en uitritten. De groep ADEG is alles behalve een filantroop. Vermits één derde van de Oostenrijkse bevolking ouder is dan 50 jaar, steekt de directie het niet onder stoeIen of banken dat het de koopkracht van deze burgers is die de motor vormt van het initiatief.

Bron: Seniorscopie

IN 2040 TELT CHINA 400 MILJOEN SENIOREN Volgens een recent rapport van het centrum voor internationale en strategische studies, wordt China geconfronteerd met een spectaculaire stijging van de ouderenpopulatie. Dit zou voor de toekomst van het land bijzonder zware gevolgen kunnen hebben op economisch en sociaal vlak. Volgens het rapport moet China dringend een stevig systeem van sociale zekerheid opbouwen binnen welke een sterk gefinancierd pensioensysteem centraal moet staan. In 2040 verwacht men dat de populatie van mensen van zestig jaar en ouder groter zal zijn dan het totaal van de populatie van België,

10

o

10

Percenloge

Frankrijk, Italië, Japan en de US. Ondertussen heeft de weinig bevolkte provincie Gansu in het noordoosten van China, beslist om aan alle inwoners ouder dan honderd jaar een supplement je van 100 euro toe te kennen. Voor diegenen die in de leeftijdscategorie van 90 tot 95 jaar vallen wordt de premie teruggeschroefd tot 30 euro per maand.

Bron: Chinese associated press

NIEUWE HOOP VOOR VROEGTIJDIGE DETECTIE VAN DEMENTIE Vijftig procent van mensen met vastgestelde lichte intellectuele en sociale stoornissen ontwikkelen binnen de vijf jaar een dementie. Een vroegtijdige opsporing is dus belangrijk want hoe later de ziekte wordt vastgesteld, is het des te moeilijker om de evolutie ervan tegen te gaan. Het is nu mogelijk om de ziekte van Alzheimer op te sporen vooraleer de symptomen ervan verschijnen. Via de techniek van magnetische resonantie, hebben neurobiologen van de universiteit van Stanford, vastgesteld dat bepaalde delen van de hersenen bij mensen in rust, toch actief blijven. Deze activiteit is duidelijk minder bij mensen met beginnende dementie. De test zou betrouwbaar zijn voor 80%. Deze nieuwe techniek is op dit ogenblik nog onvoldoende verspreid en blijft ten slotte bijzonder kostelijk.

Bron: neuropraxis

o Guido

Verbrugghe

12

T~ER\~tI\E

OP VERKENNING IN ...

HET LAND VAN GAUME Het gebied ten zuiden van de Semois in de provincie Luxemburg en het noordoosten van Frankrijk wordt doorgaans aangeduid als Lotharingen. De grensstreek tussen beide landen is het land van Gaume. Veel toeristen blijven hangen in de beter bekende Ardennen, maar wie even doorrijdt tot het uiterste zuidelijke puntje van ons land, komt terecht in een erg aantrekkelijk gebied met een Provençaalse toets. Proloog Een vroege ochtend in mei. Slaapdronken en snakkend naar een kop koffie kruip ik uit m'n berijmde tent. Neen, van een goede nachtrust was geen sprake. De ganse nacht weerklonk uit het nabij gelegen beekdal de kekkerende roep van tientallen boomkikkers en bovendien hielden twee nachtegalen in de houtkant vlakbij m'n tent een wedstrijdje 'om 't er luidst zingen'. "Die rotnachtegalen produceren

meer decibels dan een opstijgend vrachtvliegtuig boven de noordrand van Brussel" mompel ik tegen mijn maat die ondertussen het gasvuurtje heeft ontstoken. "En

dan zijn er mensen die het over 'de stilte van de natuur' hebben", repliceert hij. Naarmate de koffie ons ochtendhumeur verdrijft en de opkomende zon onze ruggen verwarmd krijgen we oog voor het omringende landschap. De hooilanden worden hier afgezoomd door bloeiende meidoornhagen die als rechtlijnige witte linten het glooiende landschap verkavelen. In geen verten valt een woning of kerktoren te bespeuren. Zo moet het er bij ons 200 jaar geleden hebben uitgezien. Enfin, op die kerktoren na waarschijnlijk. Plots weerklinkt ergens een aanzwellend 'poepoe-poe'. De roep doet meteen een belletje rinkelen. Als de bliksem grijpen we naar onze verrekijkers om de producent van dit mediterrane geluid te vinden. "Ja, daar zit 'm, in die dode wilgentak." Een prachtige hop laat zich prima bekijken. De kleurrijke, exotisch aandoende vogel is een algemeen verschijnsel in Zuid-Europa, maar zo noordelijk hadden we hem niet verwacht. Het grensgebied van Zuid-België en het noordelijk deel van de Franse Lorraine herinnert ons op nog meer vlakken aan het middellandse zeegebied. Niet voor niets wordt de Gaume-streek de 'Provence van België' genoemd.

Land van cuesta's De Gaume bevindt zich in het verste zuidelijk uithoekje van ons land en gaat onzichtbaar over in Frans Lotharingen (Lorraine). Daar waar de Ardennen gekenmerkt worden door diepe rivierdalen, abrupte hoogteverschillen en uitgestrekte, donkere sparrenwouden, vinden we hier vooral zachtglooiende plateaus terug met akkers, weilanden en verspreid staande loofbossen. Typisch voor de streek zijn de cuesta's. Dit zijn heuvels die aan de ene zijde een steile en aan de andere zijde een zachte helling vertonen. Deze cuesta's vormen een buffer tegen koude noordenwinden. Daarom is het hier altijd ietsje warmer dan in de rest van het land, u moet bij het eerstvolgend weerbericht op televisie maar eens op de weerkaart letten. Op een van deze cuesta's, meer bepaald nabij het dorpje Torgny zijn enkele wijngaarden aangelegd. De zuidelijk gerichte hellingen warmen snel op in de winter en de kalkbodem houdt de warmte vast tot laat in de herfst. Hier werd reeds wijn verbouwd in de Romeinse tijd. Tot de 19de eeuw besloegen de wijngaarden een oppervlakte van 4,45 ha, totdat de druivenluis ongenadig toesloeg en een hele wijncultuur verwoestte. Enkele decennia geleden is m'n terug begonnen met de oude traditie. De plaatselijke Pinot Blanc, Pinot Noir en zelfs een Chardonnay kan men in het dorpje Torgny proeven.

Vanwege de ietwat manke verhouding tussen prijs en kwaliteit raden we niet aan om hier een voorraad wijn in te slaan, maar een fris geserveerd wit wijntje op een zonbeschenen terras in het pittoreske Torgny valt best te smaken. Orval: de abdij, het bier en de legende Nabij het Gaumse stadje Virton bevindt zich verscholen in de bossen de Abdij van Orval, De fundamenten van deze cisterciënzerabdij stammen uit de 12de eeuw. 5 eeuwen lang heeft de kloosterorde bloei gekend, dan weer werd ze getroffen door allerlei rampen. De oorlogen in de 15de en 16de eeuw richtten grote verwoestingen aan, gevolgd door tijden waar het economisch beter ging, mede door de oprichting van een ijzersmelterij op het grondgebied

Orval, een uniek Gaums Trappistenbier.

T~ER\á~E van de abdij. De genadeslag kwam er met de Franse Revolutie. Alle bezittingen werden verbeurd verklaard en in 1793 plunderden de troepen van de opstandelingen de abdij en staken - naar goede gewoonte - de gebouwen in brand. Op de fundamenten van de vroegere abdij werd tijdens het interbellum een nieuw klooster opgetrokken in neo-romaanse stijl. Er is mogelijkheid om de ruïnes van de vroegere abdij te bezoeken en ter plaatse enkele steekproducten te kopen. Orval is echter vooral bekend voor zijn TrrPpistenbier. Van de 5 officiële 'trappistenbieren', een benaming die enkel gedragen mag worden door bieren die binnen de kloostermuren wordt gebrouwen, is Orval het buitenbeentje. Het blonde bier haalt slechts een alcohol percentage van 5,2 vol. proe. daar waar de meeste trappistenbrouwerijen heel wat sterkere en zwaardere bieren uitbrengen. Maar vooral door zijn uitgesproken bittere en kruidige smaak bekleedt Orval een unieke positie onder de Belgische bieren. De benaming Orval en het etiket met een vis verwijzen naar de legende van de Mathildebron, gelegen in de abdijruïnes. Tijdens een bezoek van Mathilde van Toscanië (1046-1115) aan de abdij, verliest zij haar gouden trouwring in een fontein. Een ramp natuurlijk, want probeer maar eens bij thuiskomst aan manlief uit te leggen dat je je trouwring verloren hebt uitgerekend in een klooster vol monniken! Om een echtelijk drama te vermijden riep Mathilde de hulp in van OnzeLieve-Vrouw, waarop prompt een forel verschijnt met de ring in zijn bek. Daarop roept de gravin uit dat zij zich bevindt in een gouden dal, Val d' Or, wat verbasterd is tot Orval. Voor rustige ontdekkers en natuurliefhebbers Wie van het sfeertje van winkelt jesmet-Ardeense-worsten, wi Idparken en citadels met kabelliften houdt, heeft in de Gaume niets te zoeken. De menselijke activiteit concentreert zich hier nog in authentieke boerendorpjes. Eerder noemden we al Torgny, dat met zijn huisjes opgetrokken uit de okerkleurige zandsteen van de streek en de Romeinse dakpannen erg Provençaals aandoet. Typisch Gaums, maar al duidelijk toeristisch, is het dorp Florenville, waar u voortreffelijke forel kunt eten. Voor je het weet passeer je hier de grens met Frankrijk. Plan dan zeker een bezoek aan

Avioth, een ingeslapen Frans dorpje met amper 100 inwoners, maar waar in de dorpskern een ware gotische basiliek uit oprijst. De statige kerk werd gebouwd op het kruispunt van drie pelgrimroutes naar Santiago de Compostela. In de buurt, maar dan weer op Belgische bodem, ligt Montquintin. Zoals de naam doet vermoeden, ligt het dorpje bovenop een berg, die de vallei van de Ton beheerst. Aandachtstrekker hier is, buiten het fenomenale uitzicht, de kasteelruïne uit de 10de eeuw. Vlakbij bevindt er zich ook een museumpje van het Landelijk Leven. De natuurlijke rijkdom in de Gaume-streek is uitzonderlijk. Vooral de kalkhellingen zijn botanische pareltjes en van heinde en verre komen natuurliefhebbers afgezakt om in het voorjaar de rijke orchideeënflora te bekijken. In mei vergaapten wij ons aan orchideeën met klinkende namen als poppetjesorchis, bleek bosvogeltje, horzelorchis en bergnachtorchis. Ook noteerden we andere plantensoorten die hier hun meest noordelijke areaal bereiken, zoals het giftige peperboompje en de wilde peer.

13

in het oude gebouw een luxueuze zaal van weleer, met onberispelijk geboende meubelen en een prachtige monumentale schoorsteen. Ook worden in het museum werken over de Monseigneur van Hontheim, die in Montquintin woonde, en oude geschriften tentoongesteld. Montquintin Van hieruit hebt u een prachtig uitzicht op het land van de Gaume en Lotharingen. Dichtbij het kerkje verrijzen de ruïnes van een burcht uit de 10de eeuwen bevindt er zich een klein museum. Dit museum toont plattelandsinterieurs van de 18de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw in hun oorspronkelijke omgeving. Bezoekers kunnen vrij rondwandelen en de laatste zuchten opsnuiven van een levensstijl die in deze streek nu grotendeels is verdwenen. Torgny Het dorpje nodigt uit om te wandelen en doet denken aan de Provençe. De charmante huisjes uit de 18de en 19de eeuwen de centrale waspiaats zijn erg fotogeniek. Hogerop kunt u de wijngaarden bezoeken en het natuurreservaat je 'Raymond Mayné' met zijn orchideeën. Museum van Buzenol (La moissonneuse des Trévires) Het Steen museum van Montaubansous-Buzenol telt een tiental sculpturen in bas- of haut-reliëf. Het gaat over gebeeldhouwde blokken van Gallo-Romeinse grafstenen, die opnieuw werden gebruikt tijdens de bouw van de Gallo-Romeinse omwalling van Montauban.

De horzelorchis, één van de wilde orchideeën die in het Land van Gaume voorkomen.

5 BEZIENSWAARDIGHEDEN IN HET LAND VAN GAUME Gaums museum in Virton Een groot aantal Gaumse meubelen van uitzonderlijke kwaliteit maken hun opwachting in het Gaums museum. Zo is de zaal Edmond Fouss op het gelijkvloers

Billy-sous-Mangiennes Een lukraak gekozen Lotharings boerendorpje een eind over de grens en een mooie uitvalsbasis voor wandelen fietstochten in de Franse Gaume. In de omgeving vinden we veel overblijfselen, monumenten en soldatenkerkhoven uit de 1ste wereldoorlog. Immers, deze streek lag in de frontlijn van de beroemde slag van Verdun. Meer info: MAISON DU TOURISME DE GAUME Rue des Grasses Oies, 2B Virton E-mail: [email protected] Tel.: 063/57 89 04

o Frederik

Fluyt

·14

aALT\AREEl

TENTOONSTELLING

500 JAAR VLEESHUIS 2 april - 24 oktober 2004 - Vleeshuis te Antwerpen Het Antwerpse Vleeshuis wordt vijfhonderd. De oude dame vertelt haar levensverhaal met een grote tentoonstelling die nog loopt tot 24 oktober 2004.

Het Vleeshuis is één van de oudste openbare gebouwen van Antwerpen en een zeer fraai voorbeeld van burgerlijke bouwkunst in Brabantse Gotiek. Het is een rijzig gebouw in baksteen met "speklagen" uit witte steen. Sinds bijna honderd jaar biedt het onderdak aan een museum met een buitengewone rijke collectie. 500 jaar Vleeshuis schetst de bouwen de architectuur van het pand. Dan komt het slagersambt aan bod. Dat heeft het gebouw 3 eeuwen lang als verkoophal en gildenhuis gebruikt. Er was plaats voor 62 banken waar de slagers hun vlees mochten verkopen. Na de afschaffing van de slagersgilde gebruikt een wijnhandelaar het Vleeshuis als opslagplaats. Hij verhuurt er ateliers aan schilders als Niçaise De Keyser en Gustave Wappers en er zijn zelfs toneelvoorstellingen.

In 1899 koopt de stad Antwerpen het gebouw. Architect Alexis Van Mechelen restaureert het tussen 1904-1913. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog opent een museum v,oor toegepaste kunst er zijn deuren. De collectie komt uit het overvolle Museum voor Oudheden in het Steen. 500 jaar Vleeshuis staat stil bij de evolutie van de rijke en verscheiden verzameling, die intussen bijna 100.000 stukken telt: van Egyptische oudheden over affiches, ijzersmeedwerk, tin, koper en brons, glas meubels, ceramiek, schilderijen en wapens tot muziekinstrumenten. Objecten die vele decennia niet meer getoond werden, zijn opnieuw te zien. Het laatste deel van de tentoonstelling laat u kennismaken met de buurt van het Vleeshuis. Die ondergaat sinds de Tweede Wereldoorlog drastische veranderingen. Tijdens de grote kaalslag van de jaren 1960-1970 komen waardevolle huizen in Bokrijk terecht. Maar er rijst protest. .. De maquette van de Antwerpse binnenstad anno 1860, vóór de rechttrekking van de scheldekaaien, is speciaal voor 500 jaar Vleeshuis gerestaureerd. Archeologische vondsten en fragmenten van verdwenen woningen voeren u naar het verre verleden van de wijk. Foto's bieden u een impressie van 20 verdwenen straten. Fragmenten van speelfilms en documentaires brengen het volksleven in de schaduw van het Vleeshuis opnieuw tot leven. 500 jaar Vleeshuis beslaat 3 verdiepingen: gelijkvloers, eerste verdieping en kelders. Van op de eerste verdieping krijgt men via grote openingen in de zolderingen een kijk op het monumentale dakgebinte. Zo

biedt de tentoonstelling op het gebouw.

een globale kijk

PRAKTISCHEINFORMATIE Waar: Museum Vleeshuis Vleeshouwersstraat 40 2000 Antwerpen Tel.: 03/233.64.04 Fax: 03/231.47.05 e-mail: [email protected] Website: http://museum.antwerpen.be/vleeshuis Open: Disdag tot en met zondag van 10 tot 17.00 uur. Gesloten op maandag. Toegangsprijs: € 2,50: individueel € 1,25: groeperingen vanaf 15 deelnemers en kaarthouder (CJp,BIG, studenten, OKV, +3pas, WIGW, werkzoekenden) Gratis: -18 jaar, inwoners van Antwerpen, kaarthouder (ICOM, Sodipa, VMV, Leraren, Vrienden, Stadsgidsen), begeleiders mindervalide, groepen (school, Antwerpse jeugd- of ouderenverenigingen) Rondleidingen: Dienst Toerisme/Gidsenbeurs Tel.: 03/232.01.03 Zoektocht: Vanaf mei is er een zoektocht beschikbaar voor gezinnen met kinderen tussen 2 en 12 jaar. De tocht leidt je door het museum en de wijk. Gratis verkrijgbaar bij een bezoek aan de tentoonstelling. Bereikbaarheid: • Wagen: Antwerpen-Centrum • Trein: Station Antwerpen-Centraal • Premetro/tram: 2, 3, 8, 15 (Groen plaats), 7 (St. Pietersvliet), 10 (Melkmarkt) • Bus: 6 (Suikerrui, Steenplein), 25, 26 (Groen plaats), 290 (Tunnelplaats)

o Petra Lauwrijs

aAlTIAREEl

15

TENTOONSTELLING

B USSELSE KA T: van realiteit tot fictie

23/04/2004-31/12/2004 - Museum voor het Kostuum en Kant te Brussel Kant met de vermelding 'Brussels' kan vandaag op iedere straathoek in het centrum van de hoofdstad gekocht worden. Daarbij vertelt men graag dat het vervaardigen van kant een nog levende traditie is. Helaas is dit een fictie en geen realiteit. .. De tentoonstelling BRUSSELSE KANT - Van realiteit tot fictie - doet de bezoeker even het huidige onderzoek naar het praktische en economische aspect vergeten en verleidt met stukken die enkel ontstaan zijn uit een ultiem verlangen en behagen.

Brusselse kant een democratisering maar ook het einde van de grote bloei. De veranderingen in het dagelijkse leven na WO 11,het invoeren van synthetische stoffen, het 'praktische' dat primeert op het esthetische, bestendigen het einde van di~fabelachtig artistiek avontuur. Op deze eerste volledig aan de Brusselse kant gewijde tentoonstelling wordt een waaier aan technieken, decors en toepassingen voorgesteld. Meer dan honderd meesterwerkjes van reëel raffinement worden getoond, waarvan een groot deel voor het eerst. De tentoongestelde stukken, kostuums, accessoires, modeprenten en foto's maken alle deel uit van de permanente collectie van het Museum voor het Kostuum en de Kant. Verder wordt het geheel geïllustreerd met schilderijen en andere documenten van de Musea en de Archieven van de Stad Bf.l,lssel. .' Een öijschriftenboekje verkrijgbaar in het Nederlands, Frans of Engels wordt de bezoekers gratis aanqeboden bij de aankoop van een toegangsticket. ,

Galarok, geappliceerde klos- en naaldkant op tule. Brussel, rond 1868. Museum voor het Kostuum en de Kant.

Vanaf het einde van de 17de eeuw kent de Brusselse kant een hoogtepunt van succes op de Europese modemarkt. Die faam heeft hij te danken aan de fijnheid van het linnen, de behendigheid van de kantwerksters en vooral aan de geraffineerde patronen. In de loop der tijd zal het ambacht zich aanpassen aan de grillen van de mode. Tal van versieringen voor mannelijke en vrouwelijke kledingstukken (kragen, dassen, volants, waaiers, etc.) en ook stukken met grote afmetingen (baljurken, bedspreien), vervaardigd volgens het geniale Brusselse procédé van de kant, in delen worden verkocht tegen buitengewoon hoge prijzen. Aan alle Europese hoven stond het in die tijd goed om Brusselse kant te dragen. Het verschijnen van de machine tijdens de industriële revolutie betekent voor de

zijn er nieuwe reserveruimten die noodzakelijk zijn voor de conservering van de collecties van het museum. Ook de oude tentoonstellingszalen werden ten dele gerenoveerd: op de gelijkvloerse verdieping van het gebouw werden vitrines geplaatst die een betere presentatie van de stukken mogelijk maken. De ingang voor het publiek bevindt zich voortaan in het nieuwe bijgebouw, op nr. 12 van de Violetstraat. PRAKTISCHE INLICHTINGEN Plaats: Museum voor het Kostuum en de Kant Opgelet! Nieuwe ingang na uitbreidingswerken: Violetstraat 12, 10pO Brussel Data: Van 23/4/2004 tot 31/12/2004 Openinqsuren.

'.:,

~

Tijdens de week "van 10.00 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 17.00 uur {gesloten op woensdag). ~ Zaterdag en zondag van 14.00 tot 17.00 uur.

Het Museum voor het Kostuum en de Kant Rondleidingen mogelijk na reservering: Het Museum voor het Kostuum en de Kant Educatieve dienst: 02/27943 55 werd geopend in 1977, in overeenstemming met de wens van de toenmalige overheden Ingangsprijs: € 3,00 om het patrimonium op het gebied van texTalrijke reducties tiel van de stad Brusseleen plaats te geven. Het museum verzamelde sinds een kwartInformatie: 02/213 44 50 eeuw een bijzonder rijke en gevarieerde www.brucity.be collectie: kostuums, oude en hedendaagse kanten, borduurwerken en originele acceso Christine Moreau soires worden op wisselende thematische tentoonstellingen getoond. De verzameling weerspiegelt echter niet alleen het aankoopbeleid vermits een groot gedeelte afkomstig is van milde privé-schenkingen. Naar aanleiding van de opening van de tentoonstelling Brusselse Kant huldigt het museum het nieuwe gedeelte in dat 400 m' beslaat. Er zijn twee nieuwe zalen voorzien, de ene voor tijdelijke tentoonstellingen en een andere voor de prachtige borduurMuseum voor het Kostuum en de Kant: werken, de 'vier jaargetijden' bezoekersingang door het nieuwe bijgebouw. (0 . Detiffe - Arch.: A2RC-Int. Arch.: A. Derasse- Sixtine) van Hélène De Rudder. Verder

ttA LTtAR EEL

16

TENTOONSTELLING

66GESPEK

EDEKT"

Smaakvolle tijden in Velzeke, Ename en Oudenaarde - van 1 mei tot 3 oktober 2004 Nog tot 3 oktober 2004 loopt "Gespekt en gedekt", een tentoonstelling rond eetcuttuur, op drie locaties. In de loop der eeuwen heeft de mens eten en drinken onderworpen aan regels en rituelen. Men creëerde steeds nieuwe hulpmiddelen . van een eenvoudig vuurstenen mes tot kunstig zilverwerk· en heeft eten en drinken verheven tot een kunstvorm. Het Provinciaal Archeologisch Museum (pam) Velzeke en Ename en het stadsbestuur van Oudenaarde schoven de tafels bijeen en pakken uit met een overzichtstentoonstel· ling die verschillende aspecten van het 'tafelen' door de eeuwen heen belicht. Pam Velzeke verdiept zich in de vroegste geschiedenis van onze gebieden. Hier worden de prehistorische en de Romeinse tafel gedekt. Bijna onze ganse geschiedenis leefde men van wat de natuur te bieden had. Een belangrijk deel van het voedsel werd verzameld, terwijl jacht en visvangst het rijk gevarieerde menu aanvulden. Pas 7.500 jaar geleden werd bij ons de landbouwen veeteelt geïntroduceerd. Dit betekende een ware revolutie in onze eetgewoontes. Culinaire uitspattingen als truffels, ganzenlever, lijsterborstjes en pauwentongen waren de Romeinen niet vreemd. Deze verfijnde mediterrane keuken beïnvloedde ook het noorden van het Rijk. Het levend bewijs hiervan vinden we bij het prachtige tafelzilver, fraaie glas en aardewerk uit onze gebieden. Kenmerkend voor deze periode vormt de internationale wijnhandel en het transport van voedselproducten over grote afstanden.

Zo vonden tal van voordien onbekende groenten, fruit en diersoorten hun weg naar het noorden. Deze rijke cultuur en de internationale handel gaat tijdens. de vroege Middeleeuwen verloren. Men voedde zich vooral met wat de eigen boerderij of tuin opbrengt. In Pam Ename maken we kennis met de nieuwe culturele opbloei tijdens de hoge en late Middeleeuwen. Er werd een evocatie gemaakt van een 15de-eeuwse voorraadkamer van de abdij. Dat de provisiekasten van de monniken steeds goed gevuld waren, weten we uit de vele overgebleven rekeningen van de abdij. Dankzij de archeologie kennen we ook de potten en pannen die zij gebruikten en ook wat zij aten en niet mochten eten.

Naast oorden van gebed waren abdijen ook veelzijdige culturele centra. De kloosterkeuken is de basis van de Europese eetcultuur. De meeste kloosterbibliotheken bezaten niet alleen kopieën van bv. de Romeinse Apicius, de monniken noteerden ook de eigen keukenrecepten. Aangezien ze niet altijd wisten wat ze schreven, slopen er veel fouten in de teksten. Vandaar het "keukenlatijn". Toch vormen ze een bijzondere bron voor onze kennis van de voeding en haar seizoensgebondenheid, de oudste kookmethodes, keukentermen, menu's, gebruikte gereedschappen en ingrediënten, de inhoud van de voorraadkamer en wijnkelder. Als opvangcentra voor gas-

ten, armen en zieken waren de abdijen ook de voorlopers van onze hotel-restaurants. Benedictus regelde wanneer en hoe men mocht eten, ook in Ename. Hij verbood alle vlees van viervoeters. Vis, "waterdieren" en koudbloedigen kon men wel eten. Kreeft, krab, oesters en diverse schaaldieren, vandaag luxeproducten, behoorden zelfs tot de vastenkost! Hoe bewaarde men het voedsel in tijden toen er nog geen ijskast bestond? Pekelen, drogen, roken, het gebruik van azijn, honing, kruiden, het maken van confituur: het waren slechts enkele manieren om etenswaren voor langere tijd te bewaren. In het Oudenaardse stadhuis starten we met een voorstelling van een sprookjesachtig banket van de Bourgondiërs. Bourgondische feestmalen gingen gepaard met heuse spektakelstukken tussen de vele gangen door. Een maaltijd telde wel4 gangen met elk 10 à 15 gerechten. Ook dolfijnen, pauwen en roodborstjes stonden op het menu! Handelscontacten met het Verre Oosten en Zuid-Amerika hebben in de 16de eeuw tot de introductie van talrijke exotische producten als tomaat, aardappel, kalkoen, koffie, thee en chocolade geleid. Met de 17de eeuw staan we ook aan de vooravond van grote veranderingen. Die periode voert de Franse smaak hoog in het vaandel. Naast een barokke eetkamer gaat speciale aandacht uit naar de voorstelling van luxewaar in de befaamde 17de-eeuwse stillevens. De tentoonstelling belicht eveneens de wijn- en biercultuur. Bier was immers eeuwenlang de belangrijkste alcoholische

17

drank in de Nederlanden én volksdrank bij uitstek. De wijncultuur wordt belicht aan de hand van pronkerig drinkgerei in edele metalen. Eten met mes en vork zijn in West-Europa een norm, nochtans was dit niet altijd zo. Lepels en messen waren reeds in de oudheid gekend maar de vork doet pas haar intrede in de 17de eeuw. Het 18de-eeuws porseleinen tafelgerei ontstond mede door de introductie van een meer verfijnde tafelcultuur. Tijdens de 20ste eeuw kent men er opnieuw een grote omwenteling: de evolutie van de plattebuiskachel (Leuvense stoof) naar het elektrische kookfornuis. Het zal onze eetcultuur voor altijd veranderen.

PRAKTISCHE INFORMATIE DE LOKATIES • Pam Velzeke, Paddestraat 7, Zottegem (Velzeke) Tel: 09/360 67 16 E-mail: [email protected] Open: maandag tot vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur. Op zater-, zon- en feestdagen van 14.00 tot 18 uur • Pam Ename - Provinciaal Archeologisch Museum, Lijnwaadmarkt 20, Oudenaarde (Ename) Tel.: 055 30 90 40 E-mail; [email protected] Website: www.ename974.org Open: dinsdag tot vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Op zater-, zon- en feestdagen van 10.30 tot 18 uur Gesloten op maandag. • Stadhuis Oudenaarde, Markt 1, Oudenaarde Tel.: 055/31 72 51 E-mail: [email protected] Open: dinsdag tot vrijdag van 14.00 tot 17.00 uur. Op zater-, zon- en feestdagen van 14.00 tot 18.00 uur Gesloten op maandag. Toegang: € 5,00 met mogelijkheid reductie Rondleidingen en arrangementen: Dienst toerisme, stadhuis, Markt 1 Tel.: 055/31 72 51 Mail: [email protected]

o Christine

Moreau

tot

ENAME 974 EEN ERFGOEDPROJECT MET INTERNATIONALE AMBITIES Ename (provincie Oost-Vlaanderen) is gelegen aan de rechteroever van de Schelde. Men krijgt er een rijkdom aan cultureel erfgoed te zien: een archeologisch park met resten van een benedictijnenabdij, een unieke Ottoonse kerk, sporen van een burcht en handelsnederzetting, een, vernieuwend archeologisch museum en een historisch bos met ecologische waarde. Rond het jaar 1000 lag langs de Schelde een belangrijke burcht en handelsnederzetting die deel uitmaakten van het Ottoonse keizerrijk. Na de verovering door Vlaanderen werd het militaire bolwerk in 1050 tot een abdij omgebouwd. Dit bleef zo gedurende meer dan zeven eeuwen, tot de Franse Revolutie, toen de abdij werd afgeschaft. Om deze evolutie levendig voor te stellen, sloegen archeologen, historici, museumverantwoordelijken en computerdeskundigen de handen in elkaar. Ze ontwierpen het Tijdsvenster, een driedimensionaal computerprogramma dat weergeeft hoe de plaats - waar nu alleen nog ruïnes te vinden zijn er vroeger uitzag. Vanuit een 'kiosk' ziet men op een beeldscherm de opgegraven abdijfunderingen live gepresenteerd. Via het scherm kan de bezoeker kiezen uit verschillende periodes waarvan het door de computer gereconstrueerde beeld bovenop de bestaande beelden wordt geprojecteerd. Zo krijgt men een mooi beeld hoe de gebouwen die hier ooit stonden eruit zagen. Het systeem kreeg meerdere prijzen waaronder de Nederlandse Gouden Scarabee en de Vlaamse Monumentenprijs. Het Tijdsvenster in Ename heeft ondertussen internationaal weerklank gevonden. Inmiddels kent Ename twee bijkomende soorten tijdsvensters: het tweede bevindt zich in de museumtuin en belicht het globale Ename-project, het derde staat binnen in de Sint-Laurentiuskerk. Bij deze laatste versie kan de bezoeker een virtueel bezoek brengen aan de bidplaats die zoveel mogelijk in haar oorspronkelijke toestand van rond het jaar 1000 werd teruggebracht. Via het Tijdsvenster kan men de latere bouwfasen, de verwijderde bouwelementen en de opgravingswerken die er plaats vonden bekijken. In het museum wordt de 1000-jarige geschiedenis gekoesterd. Ook hier wordt gebruik gemaakt van hoogtechnologische middelen. Zo is er de Tijdslijn waarin voorwerpen uit tien eeuwen op een interactieve manier gelinkt worden aan hun virtuele

realiteit. Dat linken gebeurt aan de hand van gebruikersvriendelijke computers die de bezoekers zelf mogen bedienen: de collectiestukken worden in plaats en tijd gesitueerd. Of door het indrukken van knoppen waardoor tegelijk een voorwerp én een corresponderende mens in de vorm van een levensgrote pop worden belicht. Tegelijkertijd start een filmpje, waarin die mens uit het verleden op een projectiescherm een verhaal vertelt, zijn verhaal. Interactie is de rode draad. Aan alle details merkt men dat gepoogd wordt om het verleden op een begrijpbare manier dichter bij de bezoeker én bij het kind te brengen. Op de eerste verdieping is zelfs een heuse educatieve ruimte ingericht waar een tvscherm in een teletijdmachine is geïntegreerd en doe-dozen allerhande projecten bevatten. Ook hier is de code interactie, en worden kinderen aangemoedigd om bronnen te raadplegen, te overleggen én conclusies te trekken. PRAKTISCHE INFORMATIE Plaats: Provinciaal Archeologisch Museum (pam) Ename - Tel.: 055/30 90 40 Openingsuren: Het museum is dagelijks toegankelijk, behalve op maandag. Open van 9.30 tot 17.00 uur. Tijdens toeristisch seizoen (1/431/10) gelden enkel tijdens het weekend andere uren: van 10.30 tot 18.00 uur. Het archeologisch park is vrij toegankelijk. Het Tijdsvenster volgt de uren van het museum. Toegang: Volwassenen: € 2,50 Groep vanaf 15 personen: € 1,25 Kinderen -12j: gratis Info en begeleide rondleidingen: Tel.: 055/30 9040 - Fax: 055/30 99 01 E-mail: [email protected]

o Marie-Claire

Van der Donkt Conservator Museum Ename

VLAAMS LIBERAAL FAMILIEWEEKEND ENERGIE 2004 4 EN 5 SEPTEMBER2004 BURCHTPLEINTE HERZELE Kruis nu reeds zaterdag 4 en zondag 5 september 2004 aan in uw agenda! Tijdens dit weekend vindt immers het Vlaams Liberaal Familieweekend plaats onder de naam ENERGIE2004. Als locatie werd het Burchtplein te Herzele uitgekozen. Zaterdag 4 september 2004

SENIORENNAMIDDAG van 13.30 tot 18.00 uur lBG Oost-Vlaanderen bestaat dit jaar 30 jaar en de afdeling lBG De Voorzorg blaast maar liefst 45 kaarsjes uit! Reden genoeg voor een spetterend feest. Op zaterdag 4 september 2004 verwelkomen wij alle senioren op een fantastische amusementsnamiddag met optredens van Willy Sommers, Lisa Del Bo, luc Steeno, Garry Hagger, Tony Cabana en Paul Severs. De deuren van dit groots evenement gaan open omstreeks 13.30 uur en het voorziene programma loopt van 14.00 tot 18.00 uur. Voor een democratische prijs van slechts 3 euro bieden wij u een spetterende vedettenparade, een taartje en een kopje koffie aan. Inschrijving en info bij uw provinciale lBV-verantwoordelijke.

Zondag 5 september 2004:

Familiedag Energie 2004 van 11.00 tot 19.00 uur Op zondag 5 september 2004 nodigen wij zowel jong als oud uit om deel te nemen aan de Liberale Familiedag «Energie 2004». Voor deze gelegenheid wordt het Burchtplein te Herzele omgetoverd tot een plaats vol amusement, events en show, en kunt u kennis maken met het bruisende liberaal sociaal-culturele leven in ons landje. Via onze shuttledienst brengen wij u vanaf één van de talrijke parkings naar het energiedorp en omgekeerd. Droom even met ons mee, wat er allemaal op de familiedag te beleven valt. KINDERDORP De kinderen kunnen zich naar hartelust uitleven in het kinderdorp vol met leuke en verrassende attracties zoals ballenbad, speelbed, spring kastelen, speeltorens, klim- en klauterparcours, enz... De iets oudere kids kunnen hun kunsten tonen op benji- of maxi-trampolines, hindernissenbaan, airtrack. enz ... Of wat dacht u van muurklimmen, bmx met rampen of A-frame lopen? Tot de leeftijd van 6 jaar is er kinderopvang voorzien. EVENEMENTENWEIDE Tijdens de ganse Familiedag maken tal van nationale en internationale artiesten hun opwachting op het podium van de evenementenweide. De presentatie is in handen van Katja Retsin. 11.30 uur: M-kids 14.00-18.30 uur: Abba Gold, Soda Pop, Mama's Jasje, Sonny O'brien, Natalia, Astrid, Underdog Project LIBERAAL DORP Vele liberale sociale en culturele organisaties participeren aan Energie 2004. In het Liberaal Dorp zullen zij hun diensten en activiteiten voorstellen.

SMULDORP In de grote tent naast de evenementenweide kunt u de innerlijke mens versterken. Wij bieden u een ENERGIE-lUNCH aan bestaande uit: warme beenhesp op klem, gesneden frietjes en peper- of champignonroomsaus. Prijs: - € 12,00: volwassenen en kinderen + 12 jaar - € 8,00 euro: kinderen -12 jaar Het middagmaal moet op voorhand besteld worden via het hiertoe bestemde inschrijvingsstrookje. Dit ligt ter beschikking van uw provinciaal lBV secretariaat. VLAAMSE KERMIS Tussen pot en pint kunt u genieten van een vleugje nostalgie op onze Vlaamse Kermis. ludieke volksspelen komen weer tot leven: bakschieten, sjoelbak, pudebak, tonspel, hoefijzerwerpen, schijfschieten, enz ...

Familiedag Energie 2004 op zondag 5 september 2004 is

GRATIS! De gratis toegangskaarten zullen binnenkort ter beschikking liggen in alle kantoren van ons ziekenfonds en op alle secretariaten van de deelnemende organisaties.

U komt toch ook! Deelnemende organisaties Crejaksie, Eunomia, Gymna Uniphy, J-Club, Kinderbijslagfonds «het Gezin», landsbond van Liberale Mutualiteiten, Liberale Mutualiteit - Vlaams Gewest, Liberale Mutualiteit provincie Antwerpen, Liberale Mutualiteit limburg, liberale Mutualiteit van Brabant, Liberale Mutualiteit van Oost-Vlaanderen, WestVlaams Liberaal Ziekenfonds,- Maas en Schelde, Orthoshop. Solidariteit voor het Gezin en V.U.B.

6EZ~~D*E'D

19

CHOLESTEROL IN BELGIE:

WAAROM WACHTEN? de geldt ook: als het cholesterolgehalte laag is, is het risico klein.

Alarmerende cijfers, veel jongvolwassenen die ermee geconfronteerd worden, de sociale zekerheid in een impasse... Tijd voor preventie en actie om de gezondheid aan te pakken. De cijfers van het cholesterolgehalte in België zijn zorgwekkend: meer dan acht volwassenen op tien heeft een gehalte van meer dan 200 mg/dl, en bij ongeveer één volwassene op vijf is dit gehalte zelfs zeer hoog (> 250 mg/dl). Het is ook duidelijk dat dit probleem niet enkel betrekking heeft op de senioren: 77% van de volwassenen tussen 35 en 54 jaar heeft een cholesterolgehalte van meer dan 200 mg/dl. En deze situatie schijnt zich niet te verbeteren. Uit recente gegevens die ingezameld werden bij ziekenhuispatiënten blijkt dat ongeveer 50% van de patiënten tussen 25 en 35 jaar een cholesterolgehalte van meer dan 200 mg/dl heeft. Maar nu hebben de verenigingen van internationale deskundigen de maximale limiet voor het cholesterolgehalte op 190 mg/dl bepaald. De bevolking moet dus gesensibiliseerd worden, en er moeten specifieke inspanningen geleverd worden naar de leeftijdscategorie van 35 tot 54 jaar toe. Curatieve benadering in een impasse Voor veel Belgen is een behandeling met geneesmiddelen noodzakelijk, maar preventie dringt zich geleidelijke aan op als de enige mogelijke oplossing om de situatie

Veranderingen in de voeding zijn de beste preventie voor cholesterol en het cardiovasculair risico. De principes van een Mediterrane voeding hebben hun nut bewezen voor de gezondheid van het hart en de bloedvaten, en dit rechtvaardigt dat gezondheidsdeskundigen deze voeding promoten. Toch moet men toegeven dat de toepassing van deze principes moeilijk blijft. Wat dieetadvies betreft, is het vaak gemakkelijker gezegd dan gedaan ... onder de bevolking te verbeteren. De Tijd voor actie socio-economische aspecten tonen immers Het gebruik van nieuwe voedingsmiddelen de limieten van de curatieve benadering die de cholesterol kunnen verlagen zoals aan, vooral sinds de nieuwe voorwaarden producten op basis van stanolen kunnen voor de terugbetaling van de cholesterolgemakkelijk geïntegreerd worden in de verlagende geneesmiddelen: vroeger werd dagelijkse voeding. pas een behandeling met geneesmiddelen voorgeschreven als het cholesterolgehalte Bovendien versterken ze het cholesterolmeer dan 250 mg/dl bedroeg. Nu zijn de verlagende effect dat wordt verkregen terugbetalingcriteria van het RIZIV gebadoor een dieet en/of door een geneesmidseerd op het globaal cardiovasculair risico, delenbehandeling op basis van statines. met als drempelwaarde een cholesterolgehalte van 190 mg/dl. Het budget van de sociale zekerheid zou significant verhogen, Bron: Hili and Knowlton International België mochten alle mensen met een hoog en matig cardiovasculair risico behandeld worden met geneesmiddelen! Heeft u last van:

POLLENKALENDER

Preventiemiddelen Cholesterol wordt erkend als een cardiovasculaire risicofactor. Deskundigen beschouwen dit zelfs als een causale factor (die rechtstreeks verband houdt met de oorzaak van de aandoening). Dat is bijvoorbeeld niet het geval voor homocysteïne, dat gewoon een marker van het cardiovasculaire risico zou zijn, maar geen risicofactor. Als het cholesterolgehalte hoog is, is het risico groot. Het omgekeer-

• • • • •

kriebel in de neus, dat leidt tot niezen zelf tot overvloedig niezen, hoesten, waterige neusloop en neusverstopping, tranende ogen, dan kan het zijn dat u lijdt aan een pollenallergie. Hieronder vindt u de piekmomenten van bloeiende pollen.

Pollen

Periode in bloei

Piekmoment

hazelaar

januari-april

midden maart

els

februari-april

midden maart

berk

maart-mei

eind april

eik

april-juni

eind mei

beuk

april-mei

midden mei

bijvoet

juni-september

juni eind augustus

20

6EZ~WD#E\D

AARDAPPELEN IN DE KIJKER De aardappel is een zeer gegeerd voedingsmiddel in het westelijke halfrond. Zijn "roots" liggen in Zuid-Amerika maar dankzij nieuwsgierige ontdekkingsreizigers werd hij sinds de zestiende eeuw ook in Europa en elders populair.

was, werd het in het begin vooral door de arme bevolking gegeten. Geleidelijk aan raakte de aardappel echter algemeen ingeburgerd in de dagelijkse voeding ter vervanging van brood en andere granen. Een apotheker, Antoine Augustin Parmentier (1737-1813), heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Als krijgsgevangene in het Pruisische leger had hij de aardappel leren waarderen. Hij slaagde erin een groot banket te organiseren aan het Franse hof van Louis XVI te VersailIe waarin volgens de verhalen twintig gerechten op basis van aardappelen werden opgediend. De aardappel werd door de notabelen gesmaakt en veroverde zo spoedig het hele land. Parmentier schreef diverse boeken en pamfletten over aardappelen en kon er ook volop mee experimenteren op een door de koning beschikbaar gesteld zandlandje dichtbij Parijs. Als eerbewijs aan Parmentier dragen verschillende aardappelbereidingen nog steeds zijn naam.

Aardappelen vinden hun oorsprong in Zuid-Amerika. Voor de Inca's vormden aardappelen samen met maïs en bonen het basisvoedsel. In het midden van de zestiende eeuw overspoelden Spaanse veroveraars het huidige Peru en Chili op zoek naar goud en zilver. Daarbij stuitten zij ook op de "papa" of aardappel. Zij brachten deze mee naar Europa. Vanuit het zuiden van Europa maakte de aardappel vervolgens langzaam maar zeker opmars naar het noorden en raakte uiteindelijk in heel Europa bekend.

De aardappeleters De Nederlanders hadden geen koninklijke aanbeveling nodig om aardappelen te eten. Het klimaat en de bodem bleken uitstekend geschikt voor het verbouwen van aardappelknollen. In Vlaanderen en het huidige Nederlandse Brabant bestond de voeding in de 1ge eeuw nagenoeg uitsluitend uit aardappelen en karnemelk. Het beroemde schilderij "De aardappeleters" van Vincent Van Gogh is hiervan een mooie getuigenis. Omstreeks 1848 brak de aardappelziekte uit. Het was toen ook nog niet bekend dat het uit den boze is om aardappelen steeds op dezelfde plaats te telen. In Ierland had men dit al enkele jaren eerder ondervonden. De gevolgen van de aardappelziekte waren zo dramatisch dat honderdduizenden leren de hongersnood stierven en miljoenen mensen besloten te emigreren naar Amerika om daar een nieuw bestaan op te bouwen. In Ierland bestaat nog steeds het spreekwoord dat twee zaken te ernstig zijn om er grapjes over te maken: het huwelijk en aardappelen.

Een wapen in de hongerstrijd Als winterharde en gemakkelijk te verbouwen plant bleek de aardappel een welkom wapen in de strijd tegen grote hongersnoden die het Europese continent in de zestiende eeuwen later teisterden. De explosief groeiende bevolking kon dankzij de aardappel toch worden gevoed. Men moest wel leren dat niet het loof eetbaar was, maar enkel de knol. Wie per ongeluk de besjes of de bladeren at, kon aardig ziek worden. Ook de spruiten en groene delen van de aardappel moesten worden gemeden. Voor arm en rijk Omdat de aardappel eenvoudig te verbouwen en een goedkoop voedingsmiddel

Aardappelen in de wereld De Inca's kenden de aardappel onder de naam "papa". Zij teelden ook de zogenaamde zoete aardappel of "batata", een gewas uit de windefamilie en dus niet aan

de aardappel verwant. Beide zijn in Europa door de Spanjaarden ingevoerd en werden nogal eens met elkaar verward. Zo is het Spaanse woord "patata" door contaminatie ontstaan. Hieruit ontstond verder het Franse "patate" en het Engelse "potato". Het woord bleef ook behouden in "patates frites". De Engelsen noemen frieten "French Fries". De term "French" zou niet verwijzen naar de Fransen maar naar de Engelse term "to french" of "in repen snijden". De benaming "French Fries" zou dus de afkorting zijn van "frenced and fried patatoes". Het Nederlands-Germaanse woord "aardappel" bestond allang voor de aardappelplant voet aan Europese wal zette. Het was toen een verzamelnaam voor allerlei eetbare knollen, zoals ook het woord "appel" in de middeleeuwen op verschillende vruchten kon slaan. De aardappel werd in de Nederlanden aanvankelijk vaker" aardpeer" genoemd. Naast "Kartoffel" dat met truffel samenhangt, kent het Duits ook de "Erdapfel", in het Frans "pomme de terre" . De wetenschappelijke Latijnse naam voor de aardappel, Solnum tuberosum, betekent "troostrijke knol" wat betrekking heeft op de rustgevende eigenschappen van veel planten die tot de familie der So/anaceae behoren, waarin ook het woord "soelaas" te herkennen is.

AARDAPPELEN: LEKKER ÉN GEZOND De aardappel is een vaste waarde in onze keuken. De laatste jaren komt hij echter regelmatig onder vuur te liggen in het

6EZ~~D*E\D kader van de toenemende prevalentie van obesitas. Onterecht, want de aardappel op zich is een gezond voedingsmiddel dat weinig calorieën bevat. Aardappelen zijn bovendien vrij goedkoop, eenvoudig te bereiden en licht verteerbaar. Let er bij de aankoop op dat ze stevig, gaaf en niet vochtig zijn en geen uitlopers of groene plekken vertonen. De basis van een goede voeding Aardappelen vormen samen met (volkoren) graanproducten zoals brood de basis van een goede voeding. Zij brengen complexe of meervoudige koolhydraten, voedingsvezels, plantaardige eiwitten, mineralen en vitaminen aan. In tegenstelling tot granen zijn aardappelen bovendien bijzonder rijk aan kalium en vitamine C. Gekookte en gestoomde aardappelen krijgen volgens de voedingsaanbevelingen, zoals weergegeven in de voedingsdriehoek, de voorkeur. Hoe meer bewerkingen aardappelen ondergaan, hoe minder voedingsvezels en vitaminen ze bevatten. Zodra aardappel bereidingen meer dan 30 energieprocent vet bevatten (bv. frieten, kroketten en chips) verhuizen ze in de voedingsdriehoek van de tweede bouwlaag naar de restgroep. Tot de restgroep behoren alle voedingsmiddelen die strikt genomen niet nodig zijn in een evenwichtige voeding. Hoewel deze voedingsmiddelen niet essentieel zijn, zijn ze niet verboden. Er wordt aangeraden ze slechts met mate te qebruiken, Ze leveren meestal veel energie in de vorm van vet en/of suiker en weinig of geen voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen. In het kader van een evenwichtige voeding varieert de gemiddelde aanbeveling voor aardappelen van drie tot vijf aardappelen per dag (150-250 g). Iemand die zware lichamelijke arbeid verricht of intesief sport heeft meer energie nodig en mag dus meer aardappelen en graanproducten eten dan iemand die alleen administratief werk uitvoert en niet aan sport doet. De aanbeveling is met andere woorden mede afhankelijk van de leeftijd, het geslacht en de dagelijkse fysieke activiteit. Gezonde energieleveranciers In het kader van de toenemende problematiek van overgewicht en de terechte waarschuwingen voor een overdreven calorie-inname zou men bijna vergeten dat een mens dagelijks voldoende energie nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Het is zaak om voor nutriëntdense energieleveranciers te kiezen.

Aardappelen vormen samen met brood en andere graanproducten een goede bron van complexe koolhydraten die volgens de Belgische voedingsaanbevelingen voor minstens de helft van onze dagelijkse energiebehoefte moeten instaan. Aardappelen zijn gezonde energieleveranciers omdat zij behalve energie ook voedingsvezels, mineralen zoals ijzer en kalium, vitaminen van het B-complex (vooral B1 en B6) en vitamine C leveren. Aardappelen op zich bevatten ten slotte geen vet. Aardappelen sluiten met andere woorden goed aan bij de hedendaagse voedingsaanbevelingen en misstaan dan ook niet in een gezond menu. Aardappelen bevatten voedingsstoffen die ook rijkelijk aanwezig zijn in groenten zoals vezels, kalium, vitamine C en antioxidanten. Daarom worden aardappelen in sommige eetculturen eerder bij de groep van de groenten gerekend. Dit is bijvoorbeeld het geval in de VS en in Frankrijk. Bevat de schil meer voedingsstoffen? Zowel de schil als het binnenste van de aardappel zijn rijk aan verschillende voedingsstoffen. In de schil vind je wel meer ijzer en vezels. Wens je de schil mee op te eten, was en schrob deze dan grondig schoon onder stromend water. Extra aandachtspunten Aardappelen zijn rijk aan kalium. Een voedingspatroon op basis van voedingsmiddelen die een goede bron zijn van kalium en weinig of geen zout bevatten, kunnen het risico op hoge bloeddruk en beroerte verminderen.

Zoete aardappelen

21

Aardappelen behoren tot deze categorie van voedingsmiddelen. Een portie gekookte aardappelen levert ongeveer 40% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid kalium. Kalium beperkt bovendien de calciumexcretie via de nier, wat van invloed kan zijn op de vorming en het behoud van sterke botten.

KEUZE TE OVER Er zijn wereldwijd honderden aardappelrassen, elk met hun oogstmoment, bewaareigenschappen en keukengedragingen. En het gamma breidt zich verder uit. Dankzij dit ruime aanbod, zijn aardappelen het hele jaar door verkrijgbaar. Enkel de primeur- of nieuwe aardappelen zijn alleen vroeg in het seizoen te koop, namelijk van begin juni tot 15 augustus. De verschillende aardappelvariëteiten worden volgens de houdbaarheid, het kaliber en het culinaire type of de kookeigenschappen ingedeeld in de volgende soorten. Volgens de houdbaarheid: • Primeuraardappelen of nieuwe aardappelen kunnen maar enkele dagen worden bewaard. Het zijn broze piepers met een flinterdunne pel. Schil ze niet voor het koken of het stomen en laat ze niet langer garen dan nodig. Zij moeten na het oogsten jong en snel worden gegeten. Bij langere bewaring gaat kun kwaliteit snel achteruit. Nieuwe aardappelen zijn een echt seizoenproduct van begin juni tot 15 augustus (bv. Doré, Eersteling, Frieslander, Première).

Rode eerstelingen

De roodachtige schil bedekt een oranje of wit vruchtvlees. loet van smaak.

Primeuraardappel met rode schil en geel vruchtvlees. Geschikt voor alle bereidingen.

Nicola

Francine

Geel vruchtvlees, snel gaar en uitgesproken smaak. Geschikt voor alle bereidingen.

Deze aardappel is van Franse afkomst. Stevig vruchtvlees en een rode schil.

22

• Bij bewaaraardappelen blijft de schil vastzitten wanneer je erover wrijft. September en oktober zijn de voornaamste oogstmaanden voor de bewaaraardappelen. De geoogste aardappelen gaan direct een geventileerde schuur in. In het donker en bij een temperatuur van 7°C kunnen de meeste aardappelen tot een jaar worden bewaard (bv. Agria, Astérix, Bintje, Charlotte, Corne de Gatte, Désirée, Donaid, Nicola, Franceline). Volgens het kaliber: • Krielaardappelen zijn primeuraardappelen of bewaaraardappelen met een grootte van 17 ot 35 mmo Volgens de kookeigenschappen: • Vastkokende aardappelen hebben een fijne structuur en behouden hun vorm perfect na het koken. Omdat ze zo vast zijn, vragen ze een iets langere kooktijd. Zij zijn bij uitstek geschikt om gekookt of gebakken op te dienen (bv. Charlotte, Corne de Gatte, Nicola, Ratte, Franceline). Het buitenbeentje onder de vastkokende aardappelen is de zwarte aardappel, ook Chinese truffel genoemd. • Bloemige aardappelen vertonen na het koken een bloemig karakter en zijn nagenoeg voor alle toepassingen geschikt: koken, bakken, poffen, frituren. Hoe hoger het zetmeelgehalte, hoe bloemiger de aardappel (bv. Agria, Bintje, Désirée, Première, Sante). Zoete aardappelen bevatten meer suiker (3 tot 6%) en calorieën dan de gewone aardappel maar zijn eveneens rijk aan vitamine C. De rood-oranje soorten bevatten tevens veel p-caroteen. Bataten lijken op zoete aardappelen maar zijn geen familie van de gewone aardappel. Wel zijn beide afkomstig uit ZuidAmerika. Er zijn twee hoofdsoorten: de rode en de witte bataat. De rode heeft zoetig, oranje vruchtvlees en smaakt lekker als puree bij gebraden vlees. De witte bataat is kleiner en heeft geel vruchtvlees dat wat droger is. Hij is geschikte om te bakken of te koken of voor verwerking in stoofschotels.

6EZ@~D#E\D VERSTANDIG FRITUREN Gefrituurde producten en frieten in het bijzonder zijn populaire voedingsmiddelen. De reden hiervoor ligt wellicht in hun uitgesproken aangename sensoriële eigenschappen. Niet enkel de smaak en de geur spelen hierbij een rol, maar ook de kleur en het mondgevoel. Dit palet van senoriëIe prikkels ontstaat tijdens het frituren als gevolg van de wisselwerking tussen de aardappel en het frituurvet. Deze wisselwerking is bijzonder complex en omvat de volgende processen: transportfenomenen, mechanische veranderingen, fysische reacties. Deze hebben vooral betrekking op de kwaliteit van het frituurvet maar zo indirect ook op deze van de afgebakken frietjes. Naast de sensorisch waarneembare kwaliteitsfactoren zoals kleur, smaak en geur vormen ook de voedingswaarde en de voedselveiligheid van de afgebakken frieten belangrijke aandachtspunten. Van aardappel tot friet Tijdens het frituurproces wordt een belangrijke hoeveelheid warmte (energie) getransporteerd van het verhittingsmedium (frituurvet) naar het te frituren product (frietaardappel). Als gevolg van deze warmtetransfer begint het water in de aardappel te koken en komt er een massatransport van water op gang van de aardappel naar het frituurvet en finaal naar de omgeving. Het vochtverlies brengt een aantal mechanische veranderingen in de gefrituurde aardappel op gang. Ondanks een zekere krimp van de friet, verhoogt zijn porositeit en ontstaat er een krokant en aangenaam korstje aan het oppervlak. Een te lang volgehouden frituurproces, een te hoge baktemperatuur of een combinatie van beide resulteert in een te hoog vochtverlies, met onaangenaam harde en sterk gekrompen frieten als resultaat. Het zetmeel in de aardappel ondergaat ten gevolge van de opwarming een fysischchemische verandering. Het aanwezige zetmeel gelatiniseert waardoor de harde textuur van de rauwe aardappel zacht wordt. Omwille van dit gelatinisatieproces wordt aanbevolen om frieten in twee keren te bakken. Tijdens de eerste bakbeurt bij een lagere temperatuur (140160°C) wordt voornamelijk aangestuurd op het zachter maken van de aardappel. In de tweede fase, bij de hoogste temperatuur (170-180°C) worden de nog ietwat slappe frietjes afgebakken tot er een krokant korstje en de gewenste goudgele kleur ontstaat.

Frituurtips Gefrituurde aardappelbereidingen zoals frieten en kroketten leveren naast complexe koolhydraten ook een portie vet en daarmee ook meer calorieën. In tegenstelling tot gekookte aardappelen kunnen gefrituurde gerechten daarom gemakkelijk de weegschaal doen aantikken bij al te frequent gebruik. Er wordt aangeraden om frituurbereidingen in het algemeen te beperken tot maximaal 1 maal per week. De volgende frituurtips zijn bovendien belangrijk: • Bewaar aardappelen niet benden de 8°C. • Verhit het frituurvet tot maximum 175°C en idealiter niet hoger dan 170°C. De aanbevolen maximum temperatuur is 5°C lager dan hetgeen op de verpakking van frituurvet staat, om zo de vorming van acrylamide te beperken. • Spoel de aardappelen voor het bakken goed met water. • Dep de frieten/kroketten droog alvorens ze onder te dompelen in het frituurvet. • Doe nooit te veel frieten/kroketten ineens in het draag mandje. Bij het onderdompelen veroorzaakt dit een te grote temperatuursdaling van het frituurvet waardoor de frieten/kroketten onvoldoende snel dichtschroeien en meer vet opnemen. Het wisselende proces van verhitten en afkoelen bevordert bovendien de oxidatie en de vorming van afbraakproducten in het vet. • Bak de frietjes letterlijk niet te bruin, bak ze goudgeel. • Laat de gefrituurde gerechten uitlekken op een absorberend papier. Verwijder met een schuimspaan of een zeef de verbrande restjes na elk gebruik van het frituurvet omdat zij het afbraakproces versnellen. • Bewaar het afgekoelde frituurvet op een koele en donkere plaats. • Vervang tijdig het frituurvet. Volg hiertoe de raadgevingen op het etiket. Zodra het frituurvet stroperig en donker van kleur wordt en gaat schuimen moet het hoognodig worden vervangen (na zes tot acht bakbeurten). Er vers frituurvet bijdoen volstaat niet om het vet te verschonen. • Maak de frituurpan en het draagmandje zorgvuldig proper alvorens er vers frituurvet in te doen. Door verstandig te frituren en aandacht te hebben voor een evenwichtige en gevarieerde voeding, blijft af en toe een lekker frietje misschien wel een zonde, maar zeker geen doodzonde. Bron: Nitrinews - Special aardappelen

V~ED\tJ6

23

GEUZE, DE "CHAMPAGNE" ONDER DE BIEREN

Brussel kan je op velerlei manieren bezoeken. Maar wie in de sfeer van Jaques Brels "C'était au temps ois Bruxelles rêvait ... " zijn dorst wil lessen, moet op de Warmoesberg 7 zijn. Hier ligt, verscholen tussen afzichtelijke kantoorgebouwen 'A la Mort Subite'. Dit café, waarvan het interieur sedert 1927 ongewijzigd is gebleven, ontving naast voornoemde chansonnier, gasten als Salva dor Dali, de toenmalige prins Albert en tal van andere voorname gasten uit artistieke, politieke en zakelijke middens. Oh ja, u bestelt hier natuurlijk de specialiteit van het huis, een geuze. Niet het stroperig commercieel brouwsel dat onder dezelfde naam op vrijwel elke bierkaart prijkt, maar de échte geuze, want deze wordt hier nog op ambachtelijke wijze geschonken en gedegusteerd. Sentei! Geuze is dan ook onlosmakend verbonden met Brussel en het nabij gelegen Pajottenland. De basis van geuze is 'lambik', een bier dat kan buigen over een traditie van 400 jaar en dat in al die tijd min of meer onveranderd is gebleven. In het Pajottenland gold het gebruik dat de boeren hun landarbeiders gedurende het winterseizoen inschakelden om voor eigen gebruik korenwijn of 'lambik' te brouwen, een tarwebier met spontane gisting, dus zonder toevoeging van gist. Bij de intrede van de postkoetsen, ontstonden aan de belangrijkste kruispunten 'afspanningen' waar ook de lokale bieren werden aangeboden. Evenredig met de stijgende vraag, werden her en der brouwerijen uit de grond gestampt en haast elk dorp bezat een of meerdere brouwerijen. In de zeventiende eeuw kende de streek rond Brussel niet minder dan vijftig lambikbrouwerijen.

Het verhaal gaat dat een cholera-epidemie lelijk huishield in de hoofdstad. Er vielen honderden slachtoffers door het drinken van besmet water. Lambik werd de reddende drank en, verwierf al vlug naam en faam. Over de etymologische afkomst van het woord lambik bestaat geen eensgezindheid. Mogelijk werd het afgeleid van het Franse woord a/ambic, dat distilleertoestel betekent. Een andere theorie is dat het bier verwijst naar Lembeek, bij Halle, ooit van heinde en verre geroemd om zijn bieren. De lam bik die rechtstreeks van de ton komt is plat en schuimloos. Op het einde van de 19de eeuw kwamen enkele brouwers op het idee om oude en jonge lam bik te mengen en in champagneflessen te bottelen. Door menging ontstond een tweede gisting in de fles. Door deze revolutionaire techniek werd het lambikbier, vrij schraal van smaak en zonder koolzuurgas, na ongeveer een jaar omgetoverd tot een heerlijk schuimende goudgele geuze met een fluweelzure smaak. De geuze was geboren en kende ondermeer dankzij de introductie op de wereldtentoonstelling van 1897 te Brussel al gauw een groot succes. Zo ver zelfs dat een Brusselse burgemeester op een receptie geuze liet schenken in plaats van champagne en meteen maar in de kelders van het stadhuis een 'caveau' inrichtte voor het stapelen van de flessen geuze die met vele duizenden werden aangekocht. Spontane gisting Maar op welk vlak wijkt geuze nu af van de andere bieren? Omdat te begrijpen is een elementair inzicht in het brouwprocédé noodzakelijk. De basisgrondstoffen van bier zijn water, gekiemde gerst (mout), hop en water. Tijdens de eerste stap in het brouwproces wordt de mout met water vermengd en opgewarmd tot 75°. Door opwarming komt er een proces op gang waarbij het aanwezige zetmeel in de mout omgezet wordt in suikers. De substantie wordt vervolgens gefilterd en aan de kook gebracht. Tijdens het koken wordt hop toegevoegd wat leidt tot de typische

bitterheid van het eindproduct. Na afkoeling wordt aan de vloeistof of 'wort' een streng geselecteerde gistcultuur toegevoegd die de aanwezige suikers omzet in alcohol en koolzuurgas. Dit laatste kan gerecupereerd worden om later toegevoegd te worden bij het bottelen, dan wel om het bier vanuit de herbergkelder naar de tapkraan te stuwen. Bij het vervaardigen van lambik gaat men enigszins anders te werk. Allereerst wordt gerst deels vervangen door tarwe. Na filtratie wordt hop toegevoegd en brengt men het beslag aan de kook. Uniek is dat lambik, in tegenstelling tot ander bier, gebrouwen wordt met overjaars hop.Deze heeft namelijk haar bitterheid grotendeels verloren, maar behoudt wel antiseptische en conserverende eigenschappen. Het meest kenmerkende van lambik is de spontane fermentatie. Daar waar men in de moderne bierindustrie als de dood is voor infectie van buitenaf, gaat men bij de productie van lambik juist de nog warme wort blootstellen aan de buitenlucht. Het resultaat is dat wilde gistcellen, met namen als Bretanomyces bruxellensis en Bretanomyces lambicus een voedingsbodem vinden in het suikerrijke wort en een natuurlijke, spontane gisting op gang brengen. Dit gebeurt door de nog warme wort over te hevelen naar grote, ondiepe basins om vervolgens gedurende een nacht blootgesteld te staan aan allerlei, wilde micro-organismen die alleen in de buurt van de brouwerijen in het Brusselse en in het Pajottenland voorkomen. Precies vanwege deze spontane gisting, is lambik een echt seizoensbier en kan het enkel van oktober tot maart gebrouwen worden. In de zomermaanden, wanneer de kans op infectie door rottingsbacteriën te groot is, wordt de productie stilgelegd. Het fermentatieproces zelf gebeurt in houten vaten en neemt twee tot drie jaar in beslag. Hierbij zijn meer dan 80 microscopische organismen betrokken die uiteindelijk de typische, ietwat zurig-frisse smaak geven aan het bier. Nadat de wilde gisten hun werk hebben gedaan is het weer de beurt aan de lambikbrouwer of de 'steker'. Brouwsels van jonge en oude lambik worden geproefd en oordeelkundig gemengd en gebotteld, waarbij er zich een tweede

24

gisting in de fles volstrekt. Na nog eens jaar rusten, is de geuze op fles rijp en volwassen genoeg om gedegusteerd te worden. Het resultaat is een uniek, levend en gezond bier. Omdat het bier natriumarm is, vrij van vetstoffen en door de lange gistingsperiode en het relatief laag alcoholgehalte weinig koolhydraten bevat, kan geuze (de échte geuze) in aanmerking komen als dieetbier, uiteraard in overleg met de arts. Bovendien is de aanwezige gist in het bier leverancier van het vitamine B-complex. Voor alle alcoholische dranken geldt uiteraard een matig gebruik! Degusteren Na bovenstaande uitleg gelezen te hebben beseft u allicht dat geuze vanwege zijn fragiel brouwproces en de grote tijdsinvestering die ermee gepaard gaat, een betere behandeling verdient dan eender welk ander bier. Vooraleer een fles geuze ontkurkt kan worden, dient de fles minstens twee maanden horizontaal in een koele kelder bewaard te worden. Zodoende kunnen de resten van de gist in de fles bezinken, de zogenaamde 'fond', en voorkomen we dat het bier troebel is. Geuze mag geserveerd worden aan keldertemperatuur, echte liefhebbers verkiezen zelfs een temperatuur van 11 à 12 graden. Helemaal fout is een geuze serveren die recht uit de koelkast komt, helaas een praktijk die door mening caféhouder zonder gène beoefend wordt! De fles wordt vanaf de kelder tot het uitschenken steeds horizontaal gehouden, met het bezinksel op de bodem. Leg de fles in een rieten wijnmandje zodat je voorzichtig kan ontkurken. Uitschenken doen we traag maar regelmatig zodat er zich een mooie, doch geen overdadige schuimkraag kan ontwikkelen. Voorzie dat de laatste inhoud, met het gistbezinksel, in de fles blijft. Naast de typische geuzeglazen, kan je ook witte wijnglazen gebruiken, zeker wanneer het geserveerd wordt als drank bij een warme maaltijd. Vooraleer het edele vocht aan de lippen te zetten, wordt het glas even bij de neus gehouden om de heerlijke mix van fruitige nuances en wilde geuren op te snuiven. Tenslotte - of eindelijk - kan men degusteren. Wie opgegroeid is met cola of andere overdadig gesuikerde frisdranken zou zich bij de eerste slok wel eens durven verslikken in de ietwat zerpe, rinse smaak. Voor hen

V~ED\~6 en andere zoetebekken kan men er een klontje suiker toevoegen. Nog niet zo lang geleden was het de gewoonte om bij een schuimende geuze twee klontjes suiker te serveren en een 'stoemper', een suikerstamper waarmee het suikerklontje in het glas gemakkelijk verbrijzeld kon worden. Teloorgang en wedergeboorte in mineur Tot voor de eerste wereldoorlog ging het de geuze voor de wind. De opkomst van de Angelsaksische bieren en vooral de Pils werd echt fataal voor het bier. Brouwers gingen zich ook meer toeleggen op commerciële imitatiegeuzen: zoeter, gefilterd, zonder fond en in flesjes met een capsule. De smaak van dit brouwsel komt nog het meest in de buurt van een verschraalde pint waaraan suikersiroop is toegevoegd. De oude generatie die de echte geuze nog gekend heeft verdwijnt in de jaren vijftig, alsmede het ritueel van de horizontale flessen, het langzaam ontkurken en het decanteren. Geuze werd 'het bier van opa'. Ongeveer twintig jaar geleden kende de traditionele en ambachtelijke geuze een bescheiden revival, die samenviel met een stijgende aandacht voor inlandse en Europese streekproducten. Pogingen om op wettelijke basis een 'Appelation Contrölée' voor de echte geuze in te voeren, werden allicht door het lobbywerk van de grote tenoren op de Belgische biermarkt in de kiem gesmoord. Vandaag hebben enkele grote warenhuizen de artisanale geuze mét kurk opgenomen in hun bierassortiment, evenals de meer gespecialiseerde drankenhandelaars. Maar de champagne onder de bieren zal nooit meer de roem kennen als aan het begin van de 20ste eeuw.

Een levend museum van de geuze In Brussel bevinden zich nog 2 brouwerijen waar lam bik wordt gebrouwen. Een er van, Brouwerij CantilIon, gelegen in de Gheudestraat in Anderlecht, is ingericht als levend museum voor de geuze en ontvangt onder deskundige leiding van een gids (inclusief het sappige Brusselse accent) groepen om hen wegwijs te maken in het mysterieuze brouwproces van de Brusselse Champagne. Verwacht geen opgepoetste koperen kuipen of een smetteloze productieruimte die u slechts achter glas mag bewonderen. U wordt er langs de graanzolder, de kookketels en de houten tonnen gistende lam bik geloosd. Ja kan een parcours volgen doorheen de verschillende zalen, waarin alle etappes in de fabricage van dit heerlijk brouwsel aan bod komen. Uiteraard wordt er afgesloten met een degustatie van het brouwsel en is er de mogelijkheid om zelf een voorraadje geuze, kriek of andere fruitbieren op basis van lambik in te slaan. In combinatie met een andere bezienswaardigheid in Brussel is dit een aanrader om met uw afdeling te bezoeken! Brussels museum van de Geuze Gheudestraat 56, 1070 Anderlecht Tel.: 02 521 4928 E-mail: [email protected] Openingsuren: Maandag-vrijdag: 9.00-17.00 uur Zaterdag: 10.00-17.00 uur. Toegangsprijs: 3,50 EUR

o Frederik

Fluyt

V~ED'~G

25

RECEPT MET "GEUZE" EN "AARDAPPELEN"

NESTJE VAN KWARTELTJES MET KROKANTE JONGE GROENTEN IN EEN SAUSJE VAN GEUZE Voor 4 personen: 4 kwartels 8 fijngesneden plakjes gerookt spek 3dl bruine fond 2 fijn geraspte aardappelen 4 aardappelen 8 jonge worteltjes 2 tuiltjes jonge ajuintjes 2 tuiltjes jonge prei 3 cl stroop van esdoorn 1/2 I geuze lambik Ontbeen de kwarteltjes. Laat de karkassen en de vleugeltjes in de oven bruineren met ajuin en worteltjes. Breng alles in een pan en overgiet met 5 dl gevogeltebouillon. Kruiden, zout en peper naar smaak toevoegen. Laat op een zacht vuurtje reduceren tot de helft van de vloeistof. Giet alles door een zeef en laat de fond afkoelen. Ontvet de verkregen bruine fond. Breng frituurolie op temperatuur en maak nestjes met de geraspte aardappelen. Houd de nestjes warm. Breng in elk ontbeend half kwarteltje een plakje gerookt spek aan, vouw dicht en prik vast. Bak de kwarteltjes mooi bruin aan elke kant en houd warm. Stoof zachtjes de groenten in een weinig boter tot wanneer ze krokant gaar zijn. Zout en peper naar smaak toevoegen. Bak ondertussen ook de aardappeltjes. Het braadvocht van de kwarteltjes verwijderen, de geuze en de fond in de pan brengen, de esdoornstroop toevoegen en tot de helft laten reduceren. De saus aandikken met een weinig boter. Serveer de kwarteltjes in het nestje samen met de groenten en de gebakken aardappelen. Breng de saus aan. Smakelijk!

FLAN VAN AARDAPPELEN

De wanden van vier vuurvaste schoteltjes met boter insmeren en in de koelkast zetten.

Voor vier personen: 8 kleine aardappelen (ong. 100gr stuk) 2 soeplepels opgeklopte slagroom 60 gr gesmolten boter 2 eieren muskaatnoot 1 soeplepel gehakte verse bieslook of platte peterselie

Met een houten lepel de boter, de eieren, de slagroom en de gehakte bieslook voorzichtig met de puree mengen.

De oven voorverwarmen

Met dit mengsel vult u de schoteltjes die worden afgedekt met boterpapier. U plaatst ze dan in de oven in een met voor de helft met kokend water gevulde schotel.

op 2000•

De aardappelen spoelen en zonder drogen in aluminiumfolie inpakken. Laat ze in de oven gaar worden. De aardappelen pellen en pletten tot puree. Alles warm houden.

Na twintig minuten de schoteltjes uit de oven halen en een kwartier wachten vooraleer ze uit hun vorm te doen.

o Guido

Verbrugghe

t\ARá'Ef~E

26

,

• "Ben je niet beschaamd hier nu nog te komen binnenvallen?" De deur vliegt pal voor mijn neus dicht. Welkom in Frankrijk. Een seconde later gaat ze opnieuw open en de vrouw roept dat het bijna half tien is en dat ze sluit om acht uur. Veiligheidshalve zet ik maar meteen mijn voet tussen de deur. Ik had gereserveerd. En nee, ik ben uiteraard niet van plan om in de tuin te kamperen en nog minder om op te stappen. Dan herpakt ze zich: "Ik ga eerst verder eten en dàn pas laat ik u binnen!" Het gif spuit eraf. Ik trek mijn voet weg, de deur vlamt opnieuw dicht en het bordje 'ne pas disturber' bengelt vrolijk heen en weer achter het glas. Ik knoop mijn jas dicht en tik op de GSM ons telefoonnummer in. "Ben je al onderdak?" vraagt mijn vrouw. "Heuh, ja en nee ..." Ik vertel dat ik wel al tot aan de jeugdherberg geraakt ben, maar dat ik er voorlopig niet in mag. Gerda raadt me aan om een klachtenbrief te sturen. Zal ik zeker doen, maar dat zijn zorgen voor later. Ik beloof 's anderendaags rond de middag weer te bellen. Terwijl de temperatuur vrolijk omlaag duikelt, kijk ik wat rond: een prachtige FransVlaamse hoeve, maar voor een select gezelschap, want haast hermetisch afgesloten. Mijn hoop op nog een lekker wijntje aan de bar vóór het slapengaan kan ik laten varen. Het al wat oudere koppeltje dat in een achterafkamertje een homp brood zat te

kauwen, is ook verdwenen en mijn trouwe fiets is nu mijn enige gezelschap om tegen te lullen. Ik ben moe en plakkerig en heb pijn in de billen, kou en een droge keel. Bijna kom ik in de verleiding om een oorzakelijk verband te zoeken met de opmerking van enkele jongere collega's: je bent een profiteur als je als veertiger nog goedkoop overnacht in een jeugdherberg. In de loop der jaren is mijn geweten er wat rekbaarder op geworden: dankzij ons komt er tenminste nog volk over de vloer, want veel jongeren zie je er niet meteen. "De jongeren willen er niet meer naartoe omdat het al vol zit met die oude gasten," luidde het antwoord. Ik schrik even als ik plots de stem van Madame in mijn nek hoor: "Kom mee! Je Kaart! Heb je lakens? Elf euro!" Haar woorden dreunen als kogels uit een machinegeweer. Ik probeer haar wat milder te stemmen: "Het spijt me dat ik wat laat ben, maar ik heb honderdtwintig kilometer in de benen vandaag." Geen kreten van bewondering: "En ik heb twaalf uur gewerkt. En door jouw schuld dertien!" Ze gooit me een pak lakens toe en wijst me een kamer: "Je had toch voor twee personen gereserveerd?" Dat klopt, maar mijn maat is de vorige dag plots ziek geworden. Ze haalt haar schouders op: "Weeral een plaats die ik niet kan verhuren!"

Haar commerciële spirit houdt meteen weer op wanneer ik vraag tot hoe laat we 's morgens kunnen ontbijten: "Je denk toch zeker niet dat ik nog koffie ga zetten voor jou!" "In de jeugdherberg van Brugge kregen we vanmorgen anders wel ontbijt." "Voor één euro zestig geef ik je een sleutel van de keuken en dan kan je zelf iets gaan kopen in de supermarkt." Ze mag haar sleutel houden: ik betaal liever minder dan een uur langer te blijven. En ze heeft me nog belogen ook: op de website staat het helemaal anders. Een reden temeer dat er geen jongeren in de jeugdherberg zitten. 's Morgens fiets ik naar het centrum voor een stevig ontbijt: het café op de markt serveert er geen, maar ik kan wèl een broodje bij de bakker halen en het daar opeten. Pech: heeft die bakker toch wel geen belegde broodjes op een feestdag! Ik neem dan maar enkele mierzoete koffiekoeken en ga terug naar het café voor een bijbehorende koffie. "Tu manges trop de snoep!" hoor ik de bazin even later tegen een andere klant zeggen, terwijl ze met haar vinger in zijn dikke pens prikt. Zelf knabbelt ze op een korst brood. Nooit begrepen waarom ze Frankrijk zo'n culinair paradijs noemen.

o Frans

Sportieve ontspa.nning "Oor de

tvueede

Bent u op zoek naar een ideale combinatie tussen sport en ontspanning, dan vindt u zeker iets in ons aanbod.

Jeugd

fietsvakanties Lo (6-10 sept.) Maaseik (13-17 sept)

VRAAG ONZE VOLLEDIGE BROCHURE!

rugscholing vakantiecentrum Liberty te Blankenberge (11-15 oktober)

Tel.: 056/31.10.01 Fax: 056/26.44.21

gastronomie + wandelen leper (28-30 sept.)

[email protected] www.blijfaktief.be

\I1\T DE PR~V\tJt\E.

______ ANTWERPEN LBG -LVSW Energie 2004 - Herzele Zaterdag 4 september 2004 Energie 2004 gaat dit jaar door op het Burchtplein te Herzele, dat voor deze gelegenheid zal worden omgetoverd tot een plaats vol amusement, showen cultuur. LBG Antwerpen richt collectief busvervoer in op zaterdag 4 september 2004 om deel te nemen aan de seniorennamiddag. In de voormiddag worden we te Herzele 9ntvangen met een kopje koffie en een vjdeovoorstelling. We maken een geleide sightseeing met de autobus langs alle deelgemeenten en na het middagmaal bezoeken we Energie 2004 waar een heuse vedetteparade voor senioren gebracht wordt met muzikale optredens van o.m. Willy Sommers, Lisa Del Bo, Luc Steeno, Garry Hagger, ... en vele anderen. Busophaalplaatsen: Antwerpen en Mechelen of andere indien voldoende inschrijvingen.

Kon. Poppenschouwburg Van Campen "Fee, de Smid" Woensdag 13 oktober 2004 Koninklijke Poppenschouwburg Van Campen laat op de poppenvloer de oude Antwerpse tradities en folklore van lange tijd geleden een beetje herleven, zij het dan op verkleinde schaal. Elke opvoering wordt door de acteurs-poppenspelers "live" gebracht en daarbij worden de dialecten in alle toonaarden gebruikt. Af en toe wordt met een knipoog naar de actualiteit een kwinkslag ingebracht en de lachsalvo's blijven dan ook niet uit. Plaats: Poppenschouwburg Van Campen (St. Niklaaskapel) - Lange Nieuwstraat 3 2000 Antwerpen Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 6,50 (leden Lib. Mut.) € 8,00 (niet leden Lib. Mut.) Inbegrepen: 1 drankje (bier, frisdrank, koffie) tijdens de pauze

Groepsverblijven voor gepensioneerden en invaliden in Vakantiecentra liberty en Cosmopolite te Blankenberge Er zijn nog enkele kamers beschikbaar voor de periodes september en oktober nl.: Cosmopolite: 04/09-11/09 & 09/10-16/10 Liberty: 27/09-04/10

ACTIVITEITEN KALENDER 55+ Actief Antwerpen 14 september, 28 september: Bewegingsles Plaats: "De Meirminne" - Antwerpen Aanvang: 10.00 uur 8 juli: Geleid bezoek aan de Matongéwijk te Brussel

_

27

BRABANT LBG-LVSW

13 juli,

Gegidste wandeling: "Bijzondere verhalen, hoekjes en winkeltjes in de Brusselse vijfhoek" Wanneer: woensdag 28 juli Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 5,00

Seniorenclub "Help U Zelve" 7 juli: Algemene verqaderinq + voordracht "Generische geneesmiddelen" 16 september: Rad van Fortuin Plaats: zaal "De Meirminne" - Antwerpen Aanvang: 14.00 uur

Gegidste wandeling: "Ukkel in het groen" Wanneer: donderdag 12 augustus Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 5,00

L.B.G. Hoboken 6 juli: Geleide stadswandeling door OudAntwerpen in het teken van Rubens 18 augustus: Rad van Fortuin Aanvang: 14.00 uur L.B.G. Willebroek

19 juli: Kwis 16 augustus: Geheugentraining Plaats: lokaal "Casino" - Willebroek Aanvang: 13.00 uur L.B.G. Mortsel

22 juli: Ledenbijeenkomst 23 september: volksspelen Plaats: lokaal "De Vleghel" - Mortsel Aanvang: 13.30 uur L.B.G. Hemiksem

Gegidste bootexcursie vanuit Halle naar Ronquière Vanuit Halle (busvervoer) in één boottocht, en over het Hellend Vlak van Ronquières (10 u) en door de spectaculaire scheepslift van Strepy-Thieu (17 u) varen we op het kanaal Charleroi-Brussel en op het Centrumkanaal. Wanneer: dinsdag 31 augustus Prijs: € 36,00 (leden Lib. mut.) € 39,00 (niet-leden Lib. mut.) Inbegrepen: bustranfert, ontvangst met koffie en koffiekoek, 2 belegde broodjes/koffie 's middags, koffie en taart namiddag "Islamitische" wandeling doorheen Brussel Wanneer: donderdag 2 september Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 5,00

27 augustus: Kwis Plaats: lokaal "Ons Huis" - Hemiksem Aanvang: 14.00 uur L.B.G. Kapellen

28 september: Geleid bezoek aan ChinaTown te Antwerpen Bijeenkomst: Astrid Park Plaza Hotel te Antwerpen Aanvang: 11.00 uur L.B.G. Boom 14 september: Kwis Plaats: zaal "Palace" - Boom Aanvang: 14.00 uur

Inschrijvingen en info bij: LBG/LVSW Antwerpen Lauwrijs Petra Lange Nieuwstraat 109 2000 Antwerpen Tel.: 03/203 76 91

Fax.: 03/225 02 35 E-mail: [email protected]

Uitstap Denderland Geraardsbergen + het unieke "Hospitaal van Onze-lieve-Vrouw met de Roos" te Lessen Een prachtige getuigenis van de kunst om het lichaam en geest te verzorgen van de Middeleeuwen tot vandaag. Dit museum biedt onderdak aan een ziekenzaal, een kleinere versie van die van het Hospice van Beaune, voorwerpen, medische instrumenten uit een ander tijdperk en kunstschatten zorgvuldig bewaard door de eeuwen heen. Wanneer: • dinsdag 21 september: regio Diest, Aarschot, Tienen, Leuven ... • woensdag 22 september: regio Brussel, Vilvoorde, Pajottenland ... Prijs: € 35,00 (leden Lib. mut.) € 37,50 (niet-leden Lib. mut.) Inbegrepen: bustransfert, ontvangst met koffie en koek, volledig middagmaal, bezoek mattentaartenbakkerij met proeven ...

28

_____

Veertiendaagse vliegtuigreis naar Kreta Half pension Hotel Thearthemis, cat. A Wanneer: 24 september tot 8 oktober 2004 Prijs: € 664,00 voor tweepersoonskamer (€ 654,00 voor boekingen vóór 30 juni) € 12,50 toeslag niet-leden Lib. Mut.

ACTIVITEITEN KALENDER Gespreksnamiddagen en creatieve ateliers in verschillende LBV en LVSW kringen, openstaand voor al onze leden PVV Senioren en 50 Plussers Leuven 30 augustus: Audiovisuele namiddag: "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: Café Sport, Martelarenplein Aanvang: 14.00 uur LBG Dworp 7 september: Audiovisuele namiddag: "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: Café "In de Welkom", Molenveld 79 Aanvang: 14.00 uur LVSW Diest 9 september: voordracht "Diabetes" Plaats: Zaal Casino, Grote Markt Aanvang: 14.00 uur

"1\T DE PR~V\tJt\E~ LBG Galmaarden 28 september: Voorstelling dienst "solidariteit voor het gezin" Plaats: Zaal Willem Teil, Tollembeek Aanvang: 14.30 uur Voor inlichtingen, reservaties en inschrijvingsformulieren kunt u terecht bij: LBG - LVSW Brabant Liliane Vannieuwenborgh Koninginneplein 51-52 1030 Brussel Tel.: 02/209 49 30 ' Fax: 02/209 01 54 E-mail: [email protected]

LIMBURG LBG - MIVAL LBG Provinciaal 15 september: Oogaandoeningen op latere leeftijd Plaats: Lokaal De Markies Hasselt Aanvang: 14.00 uur september of oktober: Provinciale dag te Lommel (uitnodiging en programma volgt) ACTIVITEITEN KALENDER LBG

LVSW Aarschot 14 september: voordracht: "Diabetes" Plaats: Liberale Mutualiteit Aanvang: 13.30 uur VLD Senioren Leuven 15 september: voordracht: "CO, de stille moordenaar" Plaats: Café Sport, Martelarenplein Aanvang: 14.00 uur LBG Herne 16 september: voordracht: "Gezond slapen, fit ontwaken - slaapmedicatie bij senioren" Plaats: Liberale Harmoniezaal, Stations-straat Aanvang: 14.30 uur LBG Zemst 17 september: Audiovisuele namiddag: "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: Chalet Molenveld, Elewijt Aanvang: 14.30 uur LVSW Asse 20 september: Audiovisuele namiddag: "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: "In Den Bloeyenden Wijngaerdt", Markt 14 Aanvang: 14.30 uur

LBG Beringen 15 juli: Educatieve boottocht 29 juli: Gezonde voeding: grillen 16 september: Educatieve natuurtocht: herfst 23 september: Educatief bezoek aan De Wissen Plaats: Taverne Modern Aanvang: 14.00 uur LBG Dilsen-Stokkem en Omni-Sport 19 juli: Benecol 13 september: Wokken 11 Plaats: Paviljoentje Stockheim Aanvang: 14.00 uur LBG Eisden 14 en 28 september: Gezonde voeding: koken voor mannen 28 september: Creatief atelier: zuiltjes in granietstructuur Plaats: Lokaal Harmonie Aanvang: 14.00 uur LBG Ham 8 september: Educatieve kwis Plaats: Lokaal OCMW Aanvang: 13.30 uur

_ LBG Leopoldsburg 10 augustus: Natuurexploratie Maand september: Deelname Monumentendag Plaats: CC Kastanjedreef Aanvang: 14.00 uur

aan Open

LBG Linkhout 16 september: Wokken Plaats: Lokaal Oosterhof Lummen Aanvang: 14.00 uur LBG Lommel Elke dinsdag samenkomst om 13.00 uur 13 juli, 10 augustus, 14 september: natuurexploratie 27 juli, 24 augustus, 21 september: Creatief atelier: bloemschikken Plaats: Zaal Heuvel VV Aanvang: 13.30 uur LBG Maaseik In juli en augustus: Wandelzoektocht Plaats: CC Achter Olmen Aanvang: 14.00 uur LBG Sint-Truiden Maand september: Uitstap naar Maastricht Bijeenkomst: Liberale Mutualiteit Aanvang: 14.00 uur Provinciale samenkomsten en kaderdagen MIVAL 27 september: Met de winter voor de deur - Het toegankelijkheidsbureau Plaats: Lokaal St. Kristoffel Hasselt Aanvang: 10.00 uur

ACTIVITEITENKALENDER MIVAL Mival Aktief 28 augustus: Natuurexploratie 25 september: Creatief atelier Plaats: Lokaal Ons Heem Aanvang: 13.30 uur Mival Alken 1 september: creatief atelier: bloemschikken Plaats: Lokaal Rijksbasisschool Aanvang: 14.00 uur Mival Bilzen 14 juli: Uitstap naar Blankenberge 28 juli, 18 augustus, 8, 15 en 29 september: Creatief atelier 11 augustus: Educatieve uitstap 25 augustus: Gezonde voeding: grillen 22 september: Gezond: koken met fruit Plaats: CC De Kimpel Aanvang: 13.30 uur

______

tA'T DE PR~V'~t'E:--

Mival Borgloon Elke dinsdagnamiddag creatief atelier 24 augustus: Educatieve kwisnamiddag 21 september: voordracht "De wereld van de energie" 26 september: Hobby tentoonstelling Plaats: Lokaal Burgerwelzijn Aanvang: 14.00 uur

Mival Overpelt-Neerpelt 14 september: Educatieve uitstap Plaats: De Schakel Aanvang: 13.30 uur

Mival Halen 26 augustus: Natuurwandeling aan het Schulensmeer 9 september: Milieuvriendelijk huishouden Plaats: Lokaal De Koorgalmen Aanvang: 14.00 uur Mival Herk-de-Stad 31 augustus: De digitale wereld: gebruik van de gsm 28 september: Educatieve uitstap Plaats: The Gillis Touch Aanvang: 13.30 uur

het

Mival Heers 5 september: Viering 20 jaar Mival Heers Plaats: 't Hoekje Horpmaal Aanvang: 14.00 uur Mival Hoepertingen 13 september: Reuma en voeding Plaats: Lokaal Ons Heem Aanvang: 13.30 uur Mival Kortessem 6, 13, 20, 27 juli en 7, 14, 21 en 28 september: Creatief atelier Plaats: Lokaal Fikske Aanvang: 14.00 uur Mival Leopoldsburg 13 september: Bachbloesems Plaats: Lokaal Harmonie Aanvang: 14.00 uur

Mival Lommel 7 augustus: Treinuitstap Plaats: Seppenherberg Aanvang: 13.30 uur Maasmechelen

2 september: creatief atelier: Tasje in lood 16 september: Milieuvriendelijk den Plaats: De Maasvalei Aanvang: 14.00 uur

Mival Tessenderlo 7 september: voordracht-Reuma Plaats: Lokaal OCMW Aanvang: 14.00 uur Mival Tongeren 13 september: Modeshow Plaats: Zaal St. Jan Aanvang: 14.00 uur Mival Visclub 12 juli: Hengelwedstrijd met barbecue 6 september: Hengelwedstrijd Plaats: Stalkerwijer Aanvang: 12.30 uur Mival Wandelclub Gaat weer de educatieve toer op met verschillende natuurtachten: 7 juli: Herk 14 juli: Piringen 28 juli: Stevoort 4 augustus: Ruilingen 11 augustus: Bovy 18 augustus: Nieuwenhoven 25 augustus: Schulen 8 september: Helshoven 15 september: Kuringen 22 september: Sint-Truiden 29 september: Guigoven Plaats: Telkens vertrekpunt Lokerstraat 80 Aanvang: 13.30 uur Mival Wellen 18 juli en 18 augustus: Uitstap met rolstoelgebruikers 8 juli, 12 augustus, 9, 15 en 29 september: Samenkomsten Plaats: Lokaal Vloeikerk 26 Aanvang: 14.00 uur

Mival Lummen 16 september: Koken met eieren Plaats: Oosterhof Aanvang: 14.00 uur

Mival

Mival Riemst 22 september: Gezonde voeding: zoetmiddelen Plaats: Lemmekes Aanvang: 14.00 uur

huishou-

Voor inlichtingen kan u terecht: LBG-MIVAL Limburg Monique Muës Geraetsstraat 20 - 3500 Hasselt Tel.: 011/29.10.24 Fax: 011/22.20.67 E-mail: [email protected]

_

29

OOST-VLAANDEREN LBG - MIVAL LBG-ZELE - 30 JAAR JONG Op zaterdag 8 mei jl. was het feesten geblazen in de Zeelse LBG-afdeling. Het plaatselijk bestuur hield er immers aan 30 jaar (het kan meer zijn) werking in herinnering te brengen. In zijn inleidende en in naam van de LBV/LBG gehouden gelegenheidsrede stelde Bob Schatteman, educatief medewerker LBG OostVlaanderen, dat het liberaal gedachtengoed altijd sinds mensenheugenis aanwezig is geweest in het Zeelse politieke en sociaal-culturele landschap. Althans voortgaande op de waaier van inmiddels verdwenen of nog bestaande liberale verenigingen en organisaties. Uit verrichte studies over het politieke leven in ZeIe, blijkt dat de rode draad - de kleur komt hier eigenlijk niet zo tot zijn rechtdie doorheen deze studies loopt er een is van machtsverhoudingen waarbij de katholieke verenigingen inzake hun aantal, in het aantal leden als in subsidies die ze krijgen van de gemeente, de sterkste groep uitmaken en door een sterke aanwezigheidspolitiek de machtspositie bestendigen. Machtspositie waartegen de liberale verenigingen moesten opboksen. Gesteld werd dat dezelfde rode draad ook loopt door de werking van de Zeelse LBG-afdeling, namelijk met de middelen die men heeft tegen de stroom in roeien, geschraagd door een gedegen, creatieve vrijwilligersploeg. Vrijwilligerswerk dat leidt tot aktie, zodanig dat iedereen er gelukkig kan mee zijn. Vandaar dat deze lustrumviering de ideale gelegenheid bleek om het plaatselijk bestuur in de persoon van de voorzitster, Mevr. Juliette Van De Voorde, in naam van LBV en LBG OostVlaanderen figuurlijk en letterlijk in de bloemen te zetten voor haar actieve rol in tal van organisaties en instanties die raakpunten of bindingen hebben met volwassenenvorming in het algemeen en de werking van de Zeelse LBG-afdeling in het bijzonder.

LBG-Zele 30 jaar: de plaatselijke voorzitster, Juliette Van Voorde (rechtstaand in het midden) zetten jubilerende leden in de bloemetjes, in aanwezigheid van hun burgervader Patrick Poppe (I.)

30

_____

De aanwezige Zeelse burgemeester, geflankeerd door een aantal mandatarissen, sloot zich bij deze huldiging aan en benadrukte op zijn beurt het belang van het vrijwilligerswerk. Hierbij lanceerde hij een oproep tot onderlinge werking tussen de bonden van eigen signatuur . en deze van andersdenkende strekkingen. De overhandiging van een originele ets zette deze oproep kracht bij. Een feestmaaltijd, een huldiging van getrouwe leden (zie foto), een optreden van de 'Spaghettidansers' en een muzikale inbreng van 'Jo en Gill' rondden het geheel af. Kortom: de Zeelse LBG-afdeling schreef en blijft geschiedenis schrijven. Nog eens 'Proficiat'. KADERDAG TE ASTENE DONDERDAG 27 MEI 2004 In de landelijke en rustieke omgeving van Astene had in 't Koekoeksnestje de tweede provinciale kaderdag van het lopende werkingsjaar van LBG Oost-Vlaanderen plaats. Na de afhandeling van het administratieve gedeelte werd het talrijk opgekomen deelnemersveld vergast op een boeiende uiteenzetting over de 'Vrijmetselarij in Vlaanderen' door Suzanne Theyskens, stafmedewerkster van het Willemsfonds. Inleidend werd gesteld dat de vrijmetselarij als besloten wereldomvattende, maar per land afzonderlijk georganiseerde, etische en initiatieke genootschap, de maçon confronteert met het grote 'levensmysterie' dat geen naam heeft, dat niet te benoemen is en onmogelijk strikt rationeel kan verklaard worden. Er wordt gearbeid ter ere van de 'Opperbouwmeester van het Heelal', een onnoembare zijnswijze zonder de minste doctrinaire of dogmatische inhoud. Als progressief-filosofische en menslievende instelling wil de vrijmetselarij universeel zijn door haar principes van verdraagzaamheid en solidariteit, en door haar ideaal van vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid. De ontstaansgeschiedenis van de vrijmetselarij gaat terug naar de oude operatieve metselaarsgilden van kathedraalbouwers en later naar de moderne speculatieve vrijmetselarij, met de Constituties van Anderson (1723) als fundamendentele tekst. Na de historische evocatie van het ontstaan en de verspreiding van de vrijmetselarij werd stilgestaan bij de Belgische vrijmetselarij en nader ingegaan op de maçonnieke begrippen, de werking, de symboliek, de functies, de graden, de pauselijke veroordeling van de vrijmetselarij, de anti-maçonnieke propaganda en tal van andere aspecten. In de namiddag brachten de deelnemers een bezoek aan het Museum van Deinze en Leiestreek. In dit wit gebouw, eenvoudig en

"1'T DE PR~V'Nt'E:......-strak van lijn, konden de aanwezigen onder deskundige begeleiding kennismaken met een omvangrijke en belangrijke collectie die het museum rijk is. Zo leerden de deelnemers kijken naar werk van kunstenaars uit Sint-Martens-Latem en uit de omringende bucolische Leiestreek, zoals Emile Claus, George Minne, Albijn Van de Abeele, Albert Servaes, Constant Permeke, Frits Van den Berghe, Gustave van de Woestyne, Leon en Gust De Smet, Roger Raveel ... om er maar enkele te noemen. Uit deze educatieve momenten viel heel wat te leren. Misschien een idee dat navolging en programmatie verdient. Althans dit leek ons de mening van alle participanten te zijn, die, voorzien van een documentatiebundel over de Leiestreek (verzorgd door de Dienst Toerisme en bezorgd door het plaatselijk LBG-bestuur, waarvoor onze dank) en op alle lijnen voldaan, tevreden huiswaarts keerden.

ACTIVITEITENKALENDER 4 september: Viering 30 jaar LBG OostVlaanderen en Energie 2004' Plaats: Herzele

16 september: Provinciale 'd'Enaemsche Vierschaere'. Plaats: Ename

Kaderdag

_

WEST-VLAANDEREN LBG - LVSW - 50 ACTIEF Margriet Hermans in concert Donderdag 30 september 2004 Concertgebouw 't Zand te Brugge Margriet Hermans brengt eigen werk van vroeger en nu, doorweven met een mengeling van acts gebracht door Dirk Bauters, de pianist van de destijds bekende tv-serie Rosa en goochelaar - illusionist Rafaël. Voor de 16e opeenvolgende keer organiseert LBV West-Vlaanderen een provinciale namiddag om U tegen te zeggen. Reserveer nu voor dit wervelend spektakel! Deze activiteit is rolstoelvriendelijk (melden bij inschrijving). Ticket: € 12.50 Aanvang: 14.00 uur Deuren open: 13.30 uur - 30 minuten pauze - einde programma: 17.00 uur. Voor informatie, reservatie en inschrijvingen: LBV West-Vlaanderen vzw Groeningelaan 40, 8500 Kortrijk Tel.: 056/25.72.61 - Fax: 056/22.96.26 E-mail: [email protected] - Of via de verenigingen 50 actief, LBG en LVSW, Inschrijvingen zijn pas definitief na storting op rekening LBV West-Vlaanderen.

in ACTIVITEITEN KALENDER 50 actief Brugge

28 september: Kaffee Zimmermann Namid-

28 september: het Belgisch Koningshuis

dagconcert met het ensemble 11Gardellino. Plaats: Handelsbeurs, te Gent

Plaats: WLZ-center Aanvang: 14.00 uur

3 oktober: Gezinswandeldag van de Liberale Mutualiteit Oost-Vlaanderen. Plaats: St.-Martens-Latem

21 september: Kruiden van tuin naar keu-

24 november: 'Portret van een verloren lente', door het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Plaats: 't Eilandje, te Antwerpen

50 actief leper ken die helpen bij kleine kwaaltjes Plaats: In de Koperen Haan Aanvang: 14.00 uur 50 actief Jabbeke 6 september: Geleid stadsbezoek te Gent

25 november: Provinciale Kaderdag Plaats: Dendermonde 9 december: Viering 45 jaar LBG De Voorzorg en 30 jaar LBG Oost-Vlaanderen. Plaats: Eeklo, in het CC De Herbakker en de Mimosa Salons Voor inlichtingen en inschrijving terecht bij: LBV Oost-Vlaanderen • Bob Schatteman • Aimée De Vos Hoogpoort 37 -9000 GENT Tel.: 09/225 18 17 of 09/265 82 03 Fax: 09/223 71 04

50 actief Knokke 7 juli: Daguitstap naar Maastricht met de trein 20 september: Halve daguitstap 28 september: Leven in de Brugse gevangenis Plaats: CC Scharpoord Aanvang: 14.00 uur

kunt u 50 actief Kortrijk 26 augustus: Wandeling provinciaal domein "Sterrebos" te Rumbeke 2 september: Achter de schermen van de collaboratie Plaats: Jeugdcafetaria KV Kortrijk Aanvang: 14.30 uur

______

tA\T DE PR~V\t+Jt\E'-----

50 actief Oostende 6 september: Garnaalvissen met Crangon 20 september: Bloemschikken 27 september: Petanque Plaats: Feestzaal Hertendale Aanvang: 14.00 uur

LBG Mesen 22 september: Kookdemonstratie Plaats: 't Hobbyhuisje Aanvang: 13.30 uur

50 actief Veurne 7 september: Zien met nieuwe ogen Plaats: WLZ Aanvang: 15.00 uur LBG Ardooie 5 ,juli en 2 augustus: Fietstocht 23,augustus: Dagreis naar Brugge 6 september: De bende van Bakelandt Plaats: CC 't Hofland Aanvang: 14.30 uur LBG Brugge 5 juli: Bedrijfsbezoek "Alpentuinkwekerij" te Brugge LBG Eernegem 19 augustus: Fietstocht LBG Gullegem 6 september: Gezonde voeding als je ouder wordt 20 september: Mimi & Didi Plaats: Feestzaal Vijverhof Aanvang: 14.30 uur LBG Ingelmunster 8 juli: Daguitstap LBG Knokke 20 september: Halve daguitstap LBG Kortrijk 28 september: Ouderenzorg in Vlaanderen Plaats: ABA Aanvang: 14.30 uur LBG Kortrijk Serviceflats 15 juli: Petanque 19 augustus: Optreden dansgroep Bekaert 16 september: Met een sensuele zucht Plaats: Serviceresidentie De Korenbloem Aanvang: 14.30 uur LBG Kuurne 6 september: Muzieknamiddag met de Gypsy's Plaats: Salons Vaernewijck Aanvang: 14.30 uur LBG Lauwe 12 juli: Verrassingsreis 20 september: Zich ziek lachen is gezond Plaats: Cultureel Centrum Aanvang: 14.30 uur

LBG Moorsele 5 juli: Gezonde kijk op voeding Plaats: 't Vijverhof Aanvang: 14.30 uur LBG Oostkamp 14 september: Muziek en dansnamiddag Plaats: 't Boldershof Aanvang: 14.30 uur LBG Poperinge 1 september: De nieuwe diensten van het OCMW voor de 3e leeftijd Plaats: 't Belfort Aanvang: 14.30 uur LBG Staden 26 augustus: Bedrijfsbezoek LBG Torhout 22 september: Elektrisch koken Plaats: CC De Brouckère Aanvang: 14.00 uur LBG Wervik 5 juli: Uitstap - verkenning van vegetatie van de Balokken en de St.-Medarduskerk 2 augustus: Boottocht 6 september: Treinreis LBG Zedelgem 7 september:Verzorgenen onderhoud van rozen Plaats: Den Oliemeulen Aanvang: 14.00 uur LBG Zwevegem 15 september: Diavoorstelling Plaats: 't Boldershof Aanvang: 14.00 uur

_

31

LVSW leper 6 september: Daguitstap naar Brussel LVSW Kortrijk 8 juli: Daguitstap voor iedereen 2 september: Achter de schermen van de collaboratie Plaats: Jeugdcafetaria KV Kortrijk Aanvang: 14.30 LVSW Menen 31 augustus: Wat eten wij vandaag 14 september: Oude volksspelenen petanque Plaats: Zaal Eendracht Aanvang: 14.30 uur LVSW Oostende 18 augustus: Uitstap 15 september: Zich ziek lachen is gezond Plaats: Feestzaal Hertendale Aanvang: 14.00 uur LVSW Revill 2 september: Geleid bezoek aan het psychiatrisch centrum St. Amandus te Beernem LVSW Roeselare 7 september: Goed voorbereid naar het ziekenhuis en je rechten als patiënt Plaats: Zaal achter WLZ Aanvang: 14.30 uur LVSW Torhout 14 september: Rondneuzen in de Vlaamse volksmuziek Plaats: 't Lusthof Aanvang: 14.00 uur LVSW Wervik 27 juli: Bezoek aan het Vlas- Kant- en Linnenmuseum te Kortrijk 21 september: Bingonamiddag Plaats: De Teerling Aanvang: 14.00 uur

LVSW Brugge 15 juli: De Islam Plaats: WLZ-center Aanvang: 14.00 uur 16 september: Geleid bezoek aan de bibliotheek "De Biekorf"

LVSW Zedelgem 28 september: goed voorbereid naar het ziekenhuis en je rechten als patiënt Plaats: Den Oliemeulen Aanvang: 14.00 uur

LVSW Ichtegem 5 juli: Veilig voedsel van in de grond tot in de mond 6 september: Diavoordracht winter- en lentebloeiers, vaste planten, heesters en bomen Plaats: New Capri Aanvang: 14.00 uur

Voor inlichtingen en inschrijving kunt u terecht bij: • LBG en 50-actief - Nadine Fiems • LVSW - Madie Coevoet Groeningelaan 40 - 8500 Kortrijk Tel.: 056/25 72 61 Fax: 056/22 96 26 Email: [email protected] Email: [email protected]

COURANT is het driemaandelijks tijdschrift van de v.z.w. Liberale Beweging voor Volksontwikkeling Redactie A. DE Vos, C. MOREAU, N. FIEMS,P. LAUWRIJS,M. COEVOET M. MUES, L. VAN NIEUWENBORGH, R. VAN HEE, B. SCHATIEMAN,F. FLUYT G. VERBRUGGHE, A. VERNIMMEN Hoofdredacteur Guido VERBRUGGHE Zetwerk - Lay-out en abonnementenbeheer Christine MOREAU Briefwisseling en verzendadministratie Alle briefwisseling in verband met de redactie, de abonnementen en de advertenties dienen gericht Courant, Livornostraat 25, 1050 Brussel Telefoon: 02/538.59.05 Fax: 02/538.20.82 E-mail: [email protected] Website: www.lbvvzw.mut400.be Abonnementen 7,00 € door betaling het rekeningnummer Prijs per afzonderlijk

op 310-0005171-19 van de L.B.V. nummer: 2,50 €

Verantwoordelijke uitgever Jacky Raymaeckers, Kasteellaan Druk Drukkerij

Diederik,

Adegem

33, 3500 Hasselt

- 050/71.23.26

aan: