Toepassing van dynamische verlichting in de dienstensector. Philip Eeckhout jan 2011

Toepassing g van dynamische y verlichting in de dienstensector Philip Eeckhout Dynamische verlichting

jan 2011 1

We zijn allemaal verschillend... verschillend

Senior Care Application Guide

2

… en voelen ons beter in een comfortabele omgeving…

Dynamische verlichting


3

… wetende dat …. • Mensen werken pas sinds de jaren ‘60 frequent in een binnenklimaat maar zijn eigenlijk buitenwezens… • Belang van een aangename en comfortabele werkomgeving die bevorderlijk is voor de gezondheid en het zich goed voelen. • Wetenschappelijke studies hebben de afgelopen decennia reeds aangetoond dat mensen onderhevig zijn aan de invloeden van kunstlicht en dat deze de prestaties, het werkverzuim, het aantal fouten de concentratie, … sterk beïnvloeden. fouten, beïnvloeden • Wetgeving en subsidies stimuleren energiezuinigheid en duurzame oplossingen. • Nieuwe input : effect op schoolverlichting en zieken/bejaardenzorg.



4

Het effect van dynamische verlichting? • Licht heeft een biologisch effect op mensen: “Daarom voelen we ons fris tijdens de dag ... en moe gedurende d d d de nacht.“ ht “ • Licht heeft een positief effect op het menselijk welzijn. Het positieve p het welzijn j van kantoormedewerkers is wetenschappelijk pp j effect op bewezen. (Fleischer, 2001; Baron & Rea, 1991; Campbell, 1990). • Lichttherapie wordt sinds jaren aangewend om winterdepressies, slapeloosheid, PMS, jetlag,.. te onderdrukken en op te heffen. • Een nieuwe wetenschappelijke studie in Duitsland heeft nu ook bewezen dat dynamisch licht een positief effect heeft op de leerprestaties (Schulte-Markwort 2007-2008)



5

Natuurlijk daglicht verandert in sterkte en kleurtemperatuur ...

Idem voor kunstlicht... kunstlicht



6

Dynamische verlichting is ook de persoonlijke vrijheid bij het bepalen van het licht. Verlichtingsniveau

Hoog

Kleurtemperatuur

Koelwit licht

•

Laag


Source: Philips Research Center

Warmwit licht


7

En een aangepaste verlichting i.f.v. i f v de taak… taak norm EN12464-1

Lees- en schrijfwerk aan bureau Lees Meeting Werken op een computer

•

Philips Research en TU Eindhoven



8

VERLICHTING Invloed vanINVLOED hoge verlichtingsniveau verlichtingsniveau‘s s VERLICHTING OP ZIENTAAK in de industrie 6

6

5

5

4

4

3

3

VERHOOGDE PRESTATIES

2 1 100 200

400

600

800

2 1 1000

VERMOEIDHEID DAALT

100 200

400

lux

600

800

1000

800

1000

lux

30 25

10

MINDER FOUTEN

20

8

15

6

10

4

5 100 200

2 400

600

800

1000

100 200

lux Dynamische verlichting

MINDER ONGEVALLEN 400

600

lux Senior Care Application Guide

9

Invloed van leeftijd op verlichtingsniveau verlichtingsniveau‘s s LICHTBEHOEFTE EN LEEFTIJD

LEEFTIJD (JAREN)


LICHTBEHOEFTEN LEZEN BOEK

10

1/3(100 lux)

20

1/2(150 lux)

30

2/3(200 lux)

40

1(300 llux))

50

2(600 lux)

60

5(1500 lux)


10

Neurobiologische g verklaring g De menselijke activiteit wordt gestuurd door de hormonen Verbonden met zenuwcellen naar de hersenen.

Controleert de hormonenspiegel in het bloed Activatie: cortisol wordt g aangemaakt door koud, blauw licht.

Desactivatie: melatonine wordt aangemaakt door warm licht.

Nieuw ontdekte p op p de receptor retina (netvlies)


Senior Care Application Guide SchoolVision

11

Hormonenhuishouding gedurende de dag



12

De sfeer in de ruimte verandert volgens het lichtniveau en de kleurtemperatuur



13

S h l i i Schoolvision Dynamische verlichting

SchoolVision

14

Philips ontwikkelt innovatieve lichtoplossingen die de gezondheid en het welzijn van de mens ten goede komen. g


SchoolVision

15

De huidige situatie in klaslokalen

Inefficiënte armaturen… t

Concentratie?

Slaap…

Drukte…



16

De jeugd leeft anders… anders en dit beïnvloedt de schoolresultaten en hun leerprestaties.

Kinderen Ki d zijn ij actiever dan ooit

en worden d hi hierbij bij blootgesteld aan verschillende stimuli als:

en hebben een druk leven; school, school muziek, muziek sport, vrienden en familie, PC, GSM, msn, schoolwerk en games, chat, media… ontspanning… die sterk hun leven beïnvloeden. Dynamische verlichting

Dit maakt kt h hett moeilijker om te focussen op het schoolgebeuren

En zorgtt voor een E nieuwe uitdaging bij het onderwijzend personeel

waarbij ze dikwijls vermoeid of overactief, zich moeilijk kunnen concentreren.

dat meer en meer te kampen krijgt met depressies, burn-outs, hartklachten…


17

Philips p en scholen: betere leef- en leeromgeving g g creëren met totale lichtoplossingen.

People focused • Betere leerprestaties voor leerlingen : concentratie, yp en hyperactiviteit leessnelheid verbeteren. • Aangenamer werkklimaat voor onderwijzend personeel.

+

Partners in innovation

Meaningful solutions

• Externe en interne partners.

• Lichtoplossingen die zowel leerlingen als leraren helpen en bovendien energiezuiniger zijn.

• Research met universiteiten van Hamburg en Twente Twente. • 4 Belgische piloot-scholen.

• Ouders profiteren mee van betere resultaten.



+


19

Opzet van de wetenschappelijke studie in Hamburg

• Kan licht worden gebruikt om het leergedrag van schoolkinderen te beïnvloeden? • Wetenschappelijke studie gedurende 1 jaar. • 166 schoolkinderen h lki d van 8 ttott 16 jjaar. • 18 leerkrachten van meerdere klassen in verschillende afdelingen. • Leerkrachten kunnen het licht (verlichtingsniveau en kleurtemperatuur) manueel aanpassen aan het lesonderwerp. • Gebruik makend van instellingen (presets): • Activeren • Kalmeren • Geconcentreerd werken • Standaard verlichting verlichting. • Wetenschappelijk beproefde standaardtests voor het meten van: • Aandacht (D2-test) • Concentratieniveau. Dynamische verlichting


20

Resultaten van de studie

1,100 1,075 1,050 1,025 1 000 1,000 975 950 925 900 875 850 825 800 775 750 725 700

Aantal fouten“D2 concentratietest” neemt spectaculair p af 18.0 17.0

1,051

16.0

874

841

Aantal fouten

Aantal g gelezen woo orden

Leessnelheid stijgt significant

16.3

16.4

15.0 14.0

13.7

13.0 12.0 11.0 10.0

780

90 9.0

9.0

8.0

1

1

2

2

D Dynamisch i h Li Licht ht Standaard licht



21

Resultaten van de studie

Zichtbare e kenmerken n van opwind ding en onru ust

Hyperactiviteit daalt na 7 minuten bij de lichtinstelling “kalmeren.” 1,800 1,600 1,437 1,400 1,280 1,200

1 146 1,146

1 205 1,205

1 176 1,176

1,000 800

712

600 336

445

400 200 0 2.5min

5 min

7.5 min

10 min

Dynamisch Licht Standaard licht



22

Evaluatie “Ik merk dat de groep minder fouten maakt en veel rustiger is. is Dit motiveert mij enorm in mijn werk.”

Nood aan eenvoud Meer vertrouwen

Geen verwachting

Positieve ervaring

Routine

“In het begin was ik sceptisch maar merkte snel dat de klas efficiënter meewerkte. De leerlingen zijn meer gefocust en aandachtiger.” Dynamische verlichting


23 23

Hoe werkt het? • De SchoolVision dynamische lichtoplossing bevat 4 lichtscenario’s die verschillende activiteiten in een klaslokaal typeren. De leraar kiest via een controlepaneel voor een bepaalde scene.

Energie

Normaal • ‘ss morgens en na de lunch.

Kalmte

l • voor algemene lesactiviteiten.

Focus • wanneer leerlingen uitgelaten en overactief zijn. j



• voor concentratie (oefeningen, test...).

24

SchoolVision: verloop van een typische schooldag

Verlichtingsniveau Focus

E n e r g I e

Normaal

Wakker worden! Dynamische verlichting

Kalmte

Normaal

E n e r g I e

Normaal

En nu ernstig! Even kalmeren… Doe maar normaal… Senior Care Application Guide SchoolVision

25

SchoolVision: verlichtingstoestel 4 sferen door individuele aansturing van de lampen .

Lamp met warme kleurtemperatuur (827– 2700 K) voor kalmte. Dynamische verlichting

Activate lamp met koude kleurtemperatuur (452–14000 K) voor activatie.


26

Standaard inplanting van een klaslokaal

Armatuur

Schakelaar

Bedieningspaneel g p

OccuPlus sensor



27

SchoolVision:conclusie • Ontwikkeld om het leerproces te verbeteren en… • Tergelijkertijd toch energie te besparen… besparen • Via 4 p presets voor verschillende activiteiten • Met wetenschappelijk bewezen resultaten waabij • Een direct, meetbaar en significant effect op… • De concentratie, de activiteit en de leessnelheid.



28 28

H li g Li Healing Light gh Dynamische verlichting

SchoolVision

29

Uitgangspunten verzorgingstehuizen

Wellbeing

Ambiance

Sustainability

• Ouderen beter laten zien, zich b t voelen beter l en beter b t presteren t

• Eindgebruikers een flexibele l f leefomgeving i b bezorgen

• Goed voor het milieu

• Betere lichtkwaliteit

• Ervaring van lichtdesigners

• Biologische effecten van licht



• Lagere total cost of ownership (energie-eficiëntie en onderhoud)

30

Verzorgingstehuizen e o g gs e u e

Verzorgingstehuizen zijn servicecenters voor ouderlingen ouderlingen, op tijdelijke of permanente basis, die omwille van gezondheidsredenen, f familiale, sociale off persoonlijke behoefte, niet meer in staat zijn autonoom te functioneren in hun eigen leefomgeving.



31

Doelgroep •

Een sterk groeiend segment, met renovaties en nieuwbouw, privé en openbaar bestuurd.

•

Steeds meer vraag naar differentiatie en kwaliteitsverbeteringen(Brand image).

•

Het aantal personen van +55 jaar zal de komende 10 jaar met 13% stijgen

•

Het aantal personen van +80 jaar zal de komende 10 jaar met 16% stijgen en zijn vaak hulpbehoevend



32

Trends e ds

• •

Nieuwe technieken in energie- en kostenbesparing W t Wetgeving i en normering(VIPA) i (VIPA)

•

P Personeelstekort l k en motivatie i i

• • •

Overbezetting – wachtlijsten Bejaarden willen zo lang mogelijk onafhankelijk zijn Zijn meer en meer hulpbehoevend doordat ze langer leven en te maken hebben met typische ouderdomsverschijnselen(zicht, gehoor, mobiliteit, dementie, eenzaamheid,..)



33

Gebruikers Residentiëlen Sociaal contact

Hygiëne

Respect

Activiteit

Well-being

Veiligheid Professionele verzorging

Privacy Autonomie Dynamische verlichting

B li i Beslissingsrecht ht Senior Care Application Guide

34

Staf - personeel p

Motivatie

Verbondenheid

Communicatie

Performance

Welzijn Dynamische verlichting

Tijd

Functionaliteit

Jobtevredenheid Senior Care Application Guide

35

Bezoekers

Beste verzorging

Aandacht Gastvrijheid

Vertrouwen

Informatie

Privacy service

Hygiene

Begeleiding Positieve indruk Dynamische verlichting


Veiligheid

36

Management g

Duurzaam Kostenbesparend Geen problemen

kosten

ff Differentiatie Goede service Hoog rendement

Efficiënt Dynamische verlichting


37

Probleem : verlies van het zicht Bejaarden ontvangen minder licht op het netvlies Optische componenten • Hoornvlies • Lens • Pupil Neurologische componenten • Retina (staafjes en kegeltjes) • Oogzenuw

young old


Bejaarden B j d : kl kleinere i pupil il diameter di t • 70-85% van het zichtbaar spectrum bereikt de retina bij jongeren. • Bij ouderlingen : bij lagere verlichtingsniveau’s tot 40% minder licht .


38

Bejaarden ontvangen minder licht op het netvlies

•

Vergeling g g

•

Kristallisatie Cataract


Age fac ctor for for straylightt

Veroudering van de ooglens: • Verminderd accommodatievermogen


39

Bejaarden ontvangen minder licht op het netvlies • Verminderde conische receptoren  Maculaire Degeneratie 10% voor leeftijd 66-74 j 30% voor leeftijd 75-85 j • Afbraak van fotoreceptoren  Glaucoom 0.5% voor leeftijd <45 j 5-10% voor leeftijd >80 j • Verminderde gevoeligheid van de oogzenuw



40

Probleem : verzwakt circadiaan systeem(tijdsbesef) door pijnappelklier Verminderde amplitude van het circadiaan ritme dag • • •

Melatonine niveau’s Temperatuurs ritme Activiteiten verloop • Minder beweging • Meer indoor waar typisch lagere verlichtingsniveau’s gehanteerd worden • Gevolg : minder licht dat het menselijk lichaam stuurt



nacht

dag

nacht

jongeren ouderen

41

Slaapproblemen

Verminderde amplitude van: • Melatonine niveaus • Temperatuur ritme • Activiteiten ritme  Sneller moe ‘s avonds en sneller wakker ‘s morgens  Ondiepe slaap - slapeloosheid  Siësta overdag



42

Probleem : lagere Vitamine D - productie

Vitamine D is bepalend voor: • Osteoporose • Multiple sclerose • Immuun systeem • Groeihormoon G ih • Hartslag en insuline-niveau • Hart Hart- en bloedvaten • Bepaalde kankers



43

Geheugenproblemen

• Zwakker circadiaan systeem • Zwakkere stimuli (lage lichtniveau’s) • •

geheugen g en Verminderd g herkenningsvermogen Altzheimer • • • • •

•

Vergeetachtig Agressie Stemmingswisselingen Verwarring Verminderde primaire behoeftes(eten en drinken) en evenwicht

dementie • •

Hulpeloosheid kindsheid



44

Vicieuze cirkel…

Slaap overdag Minder melatonine

Slapeloosheid ‘s nachts Startpunt

Minder daglicht

Minder slaapkwaliteit

Vermoeidheid overdag Minder activiteit overdag g



45

Seg e tat e Segmentatie

Verzorgingstehuizen Publieke ruimtes oppervlakte

m2

Private

Sociale ruimtes

Medische

Facility

50%

25%

25%

dokter Gym Patientenkamer onderzoekskamer

Wasserij Bib Winkel Administratie Kapper Keuken kapel p Cafeteria

Outdoor

Segment

Lokalen

Inkomhal gangen en trappen recreatieruimte eetzaal

Lighting

Functioneel Emotioneel Biologiiche verlichting


Functioneel

Efficiënt


Leefruimte keuken slaapkamer BdkamerToilet

Functioneel emotioneel biologisch

Parking Façade Tuin Terras

Efficiiënt

46

Human-centric u a ce t c lighting g t g des design g Architectural lighting versus Human-centric lighting

Visual Architectural A hit t l lighting li hti Benadrukt de architectuur van de ruimte


Biological


Human centric lighting Human-centric In het belang van de residentiëlen, bezoekers en personeel Emotional

47

Light g t for o Sight S g t / Light g t for o Memory e o y concept co cept

Effect van een sterk signaal(=aangepast licht) Light for Sight

Light for Memory

Meer melatonine productie en faseverschuiving van het ritme Beter circadiaan ritme

Verbeterd zicht en alertheid

Betere slaapkwaliteit

Minder geheugenverlies

Beter hunmeur en stemming

Meer activiteit en sociaal engagement



48

Human-centric u a ce t c lighting g t g des design g Invloed van licht op het zicht

Visual

Biological

Emotional

Verlichting beïnvloedt onze doeltreffendheid • • • • • •

Verlichtingsniveau’s Kleurweergave en -herkenning Verblinding Lichtverdeling Taak, veiligheid, oriëntatie Schaduw

Bijzonder van toepassing in: • Onderzoeksruimtes • Recreatiezalen • Kantoren • Gangen en trappen



49

Light g for Sight g

Visual

Verlichtingsniveau Biological

Emotional

Meer bijkomend plaatselijk licht voor een bepaalde taak compenseert het algemeen lichttekort



50

Light for Sight

Visual

Verlichtingsniveau

Biological

Emotional

Verlichtingsniveau’s[lux] EN 12464-1 Ouderen

Sociale ruimtes

Inkom

100 lux, Reception desk 500 lux, W ht i t ) 200 llux Wachtruimte)

200 lux, Wachtruimte W ht i t 300 llux

Gang/trappen

100 lux 50 lux ‘s nachts

200 lux 100 lux ‘s nachts

Recreatiezaal

100 lux leeszaal: 300 - 500 lux

Gemeensch. leefruimte

200 lux Leeshoek: 300 - 500 lux

Eetzaal

100 lux

Dokter Medische behandeling

Medische

Facility Dynamische verlichting

Patientenkamer

Algemeen: 300 lux taak: 500 lux onderzoek: 1000 lux Al Algemeen: 300 llux taak: 500 lux onderzoek: 1000 lux Algemeen,: 100 lux, ‘s nachts: 5 lux lezen: 300 lux Onderzoek: 300 - 1000 lux

Onderzoeksruimte

500 lux onderzoek: 1000 lux

Gymnasium

Gym : 300 lux

Wasserij

Wasserij: 300 lux herstellingen: 750 lux

Administratie

Algemeen: 300 lux Taak: 500 lux

keuken

500 lux


: 200 lux Leeszaal : 500 – 1000 lux Biologisch effect: 1000 – 2500 lux verticaal 300 lux Leeshoek: 500 – 1000 lux Biologische effect: 1000 – 2500 lux verticaal 500 lux Biologische effect: 1000 – 2500 lux verticaal

Algemeen: 200 lux, lezen: 500 – 1000 lux Onderzoek: 300 - 1000 lux Biologisch effect: 1000 – 2500 lux verticaal

Fitness : 500 lux Biologisch effect: 1000 – 2500 lux verticaal

51

Visual

Light g t for o Sight Sg t

Biological

Emotional

Effect op het oog Meer blauw Oog

oorzaak

Effect

Behandeling

Lens

Aanpassingsvermogen

Presbyopie (ver-zicht)

Vergeling

Lage luminantie

Meer licht

(hogere kleurT)

Brilglazen







Minder levendige kleuren

Kunstlens







kristallisatie

Cataract

Kunstlens







P il Pupil

A Accommodatie d ti

Ouderdoms miosis

G Geen







Centraal zicht

Reductie van conische receptoren

Geen







minder druk: geneesmiddel en operatie







Breedzicht

Hogere oogdruk – minder conische receptoren


Maculaire degeneratie Glaucoom Indien geen behandeling blindheid


52

Light for Sight

Visual

Kleurtemperatuur

Biological

Een studie bij 70 tot 80-jarigen toont geen significant effect van de kleurtemperatuur op: • leessnelheid • sfeer

Emotional

70 – 80 year old

Aan te raden: • 3000 K voor sfeerlicht met lagere lichtniveau’s • 4000 K voor activiteiten bij hogere niveau’s 45 – 55 year old

internal document Geerdinck GOAL2008-039



53

Light for Sight

Visual

Verblinding • • • • • • •

Biological

Emotional

Vermijd contrastrijk licht tegen wanden of plafonds Hou rekening met natuurlijke lichtinval Voorzie licht over een grote oppervlakte Plaats taakverlichting langs de zijkanten Gebruiken schermen en gordijnen tegen reflectie vensters Unified Glare Rating (UGR) < 19 Hou rekening met schaduwvorming (tijds- en plaatsgebonden)

Verblindingslicht Dynamische verlichting

Oncomfortabel Senior Care Application Guide

Reflectie

Schaduw 54

Light for Sight

Visual

Conclusies

Biological

Emotional

Typische karakteristieken: • Hoge g verlichtingsniveau’s g : voorzie 50% meer licht dan in de norm EN12464-1 wordt aanbevolen • Goede inplanting met geleidelijke overgang tussen verlichtingsniveau’s • Weinig W i i contrasten, t t h hoge uniformiteit(3:1), if it it(3 1) geen harde h d schaduwen h d en reflecties • Voorzie minimum 300 lux voor algemene g taken van ouderen • • •

Kleurtemperatuur tussen 3000 K en 4000 K Weinig verblinding Goede kleurweergave(min. Ra 80)



55

Human-centric u a ce t c lighting g t g des design g Emotionele invloed van licht

Visual

Biological

Emo.

Licht beïnvloedt ons welzijn • • • •

Kleurtemperatuur Kl t t Contrast, sprankeling Dynamisch en flexibel Speels, verrassend en uitnodigend effect

Bijzonder Bij d b bruikbaar ikb iin: • Leefruimte • restaurant and cafés • Receptie • Gevels



56

Human-centric u a ce t c lighting g t g des design g Biologische invloed

Visual

Bio.

Emotional

Licht heeft invloed op concentratie en relaxatie • Licht op het oog • Kleurtemperatuur • Dynamisch licht(dag/nacht)

Toepasbaar p in: • Leefruimtes • Patiëntenkamer • Werkplaatsen • Ruimtes met weinig tot geen daglicht • Relax ruimtes



57

Light for Memory

Light for Memory omvat: • Licht en onze biologische klok • Alzheimer Studies bevestigen het verband tussen ‘meer licht’ en een vermindering van geheugenverlies geheugenverlies, depressies en een toename van de effectiviteit bij het uitvoeren van eenvoudige handelingen. “Light for Memory” vermindert onrustige gedragingen bij Altzheimer-patiënten en vermindert de stress-factor bij residentiëlen bezoekers en personeel residentiëlen, personeel. Biological



Visual

Emotional

58

Light for Memory

Visual

Lighting level

Bio.

Emotional

Hogere verlichtingsniveau’s hebben een positieve invloed op: • De slaap-ontwaak-cycli, • De slaapduur • De slaapfrequentie • Het geheugen(5% minder verlies) Start • De (nachtelijke) aanmaak van melatonine • … Na 4 weken extra licht

Na 8 weken extra licht



59

Light for Memory Verlichtingsniveau

Tc= 4000 K en E=1000 lux Slaapkwaliteit

Zicht en alertheid


geheugenverlies

Activiteit

Stemming


60

Light for Memory

Visual

Kleurtemperatuur

Bio.

•Het biologisch effect van koel-witte verlichting vermindert met de leeftijd.


Emotional

Effect van 17000 K in vergelijking met andere kleurtemperaturen 2700 K

6500 K

8000 K

‘jonge’ lens

200%

30 – 40 %

20%

‘ d ’ llens ‘oude’

50%

10%

2–5%


61

Andere concepten AmbiScene Licht design: Dynamisch gekleurde ruimtes ter b bevordering d i van: • Oriëntatie • Emotioneel welzijn • Sfeer en inspiratie Concept Licht varieert in: • Kleur(RGB) • contrast t t • Wit licht(AWB), • intensiteit • tijd Dynamische verlichting


62

Andere concepten Dynamic Ambience



63

64

Toepassing van dynamische verlichting in de dienstensector. Philip Eeckhout jan 2011

Recommend Documents