Titel: Sport en Bewegen na transplantatie Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle
Wie is Dorien Zelle - Onderzoeker in het UMCG - Gepromoveerd in bewegen en nierziekte - Maar ook sport liefhebber!
Motieven om te bewegen
Strak voor de zomer; Kampioen worden; Fitter voelen; 5 kilometer aan een kunnen joggen; Paar kilo’s eraf.
Vroeger…
Nu..
Hoge BMI niet goed voor de nier
(Aalten et al, Transpl.Int. 2006)
77% van de transplantatiepatiënten overgewicht
Buikvet = slecht vet
Richtlijn buikomtrek
Laag risico
Verhoogd risico
Sterk verhoogd risico
< 94 cm
94 tot 99 cm
> 100 cm
Vrouwen < 80 cm
80 tot 89 cm
> 90 cm
Mannen
Pilot onderzoek 29 niertransplantatie patienten Gewicht, vet%, voeding, bewegen
Transplantation 6 weeks
3 months
6 months
1 year
Fat percentage (kg)
Gewicht stijging van 5.1 kg (7%) 28.8 28.3 27.8
26.8 26.3 Expected
25.8
weight gain on
25.3
the long-term: 2 BMI points
28.0 26.0 24.0 22.0 20.0 18.0 0
3
6
9
12
24.8 0
3
6
Follow up (months)
9
12
Fat free mass (kg)
BMI
27.3
30.0
60 55 50 45 0
3
6
9
12
Bewegen onder de norm
Activity score (AU)
6000
Time x group: P<0.05
Body fat stable Body fat gain
5000
8000 Steps p/d 4000
6000 Steps p/d
3000 2000 1000 0 0
3
6
9
Time after transplantation (months)
12
Iedereen onder de norm!
Activity score (AU)
6000
Time x group: P<0.05
Body fat stable is 10.000 stappen Body fat gain
5000
Nederlandse 8000 Steps p/d
4000
Norm
Gezond bewegen!
6000 Steps p/d
3000 2000 1000 0 0
3
6
9
Time after transplantation (months)
12
Chronische nierziekte Ongewild gewichtsverlies
Vetvrije massa (spieren) Spierzwakte en inspanningsintolerantie
Bewegen
Na niertransplantatie Lage vetvrije massa(spieren) Inspanningsintolerantie Weinig bewegen
Voedingspatroon
Prednisolone Lage vetvrije massa(spieren) Verhoogde vet massa Inspanningsintoleratie
Klachten na transplantatie • Snel moe. • Spieren snel vermoeid. • Weinig energie. • Weinig kracht. • Moeilijk om sporten op te pakken. • Lichaam werkt niet mee.
Inspanningscapaciteit 150
p < 0.01 225
120
Wpeak (Watt)
200 200
90
60
p < 0.01
175 150 150 125 100 100 75 50 50
30
25 0
0
RTx
HD
Been spierkracht
CON
HD
RTx
CON
Fietstest
(van den Ham et al, AJT. 2005)
Fitheid is laag • De inspanningscapaciteit van niertransplantatiepatienten is laag. ~50% van de patienten heeft hierdoor last van functionele beperkingen. (VO2max <20 mL/min/kg)
• Gezonde mannen (50-55 jaar) VO2 max: 33-36
Conclusie Er valt nog veel winst te behalen door meer te bewegen!!
http://www.act-studie.nl/
N=219 deelnemers
Inclusie < 1 jaar na tx
Controle N=73
Bewegen N=73
Bewegen en dieet N=73
Wat meten we? Gewicht en Vet % Bloed en urine Conditie
Spierkracht Kwaliteit van leven
Beweegprogramma
Doel: Verbeteren conditie en spierkracht – Revalidatiecentrum/fysiotherapiepraktijk – Twee keer per week – Groepsverband
Training
Endurance
Dynamic strenght
Gymnastics
Swimming
Ervaringen deelnemer: mevr. Huizing
Leeftijd: 47 jaar Revalidatie in de Vogellanden te Zwolle
Waarom heeft u besloten om aan het onderzoek mee te werken?
“ Ik had geen actieve levensstijl en was vaak moe. Ik voelde daardoor geen kracht meer in mijn spieren, voelde me zwakker worden en wilde daar graag iets aan doen.”
Hoe heeft u het sportprogramma ervaren? “Ik vind het een geweldig programma en heb me hierdoor mede gerealiseerd wat ik met mijn lichaam kan bereiken. Mijn conditie is sterk verbeterd en van sommige spieren wist ik het bestaan niet van af! ”
Hoe houdt u uw leefstijlveranderingen in stand? “ Het was moeilijk om zelfstandig door te gaan, maar ik wil graag blijven sporten en wat daarbij helpt is het maken van een planning. Nu sport ik drie keer per week.”
Meedoen? • Niet langer dan 1 jaar geleden getransplanteerd • Voor vragen of aanmelden email:
[email protected] • Meer informatie bestel het informatiepakket! • Of kijk op de website: http://www.act-studie.nl
Waarom bewegen? Vroeger het advies om rustig aan te doen.
Nu weten we wel beter:
Waarom bewegen? Vroeger het advies om rustig aan te doen.
Nu weten we wel beter:
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Minder botontkalking Goed voor de glucose Meer energie
Veel bewegen minder sterfte! Weinig
% Sterfte
Gemideld Veel
Jaren ->
Zelle et al, Clin J Am Soc Nephrol, 2011
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Transplantatie en hart en vaatziekten • TX patiënten hebben een hogere kans op hart en vaatziekten. • Het is daarom extra belangrijk om hart en vaten gezond te houden
Hart en bloedvaten • De capaciteit van het hart wordt bepaald door: erfelijkheid en training. • Een getraind hart hoeft minder vaak te kloppen om dezelfde hoeveelheid bloed rond te pompen. • Sporters lagere rusthartslag • Positief effect op de vaten.
Je hart klopt langer als je beweegt! • Groot onderzoek: 31.000 werknemers van het Londense openbaar vervoer • Chauffeurs vaker hart- en vaatziekten dan de conducteurs. • Conducteurs liepen door de bus.
Positief effect op bloeddruk • Medicijnen tegen afstoting kunnen een hoge bloeddruk veroorzaken. • Een hoge bloeddruk is slecht voor uw nier. • Door voldoende te bewegen kunt u die onder controle houden.
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Bot De botten in ons lichaam worden continue vernieuwd! - Botaanmakende cellen en bot afbrekende cellen
Bot De belangrijkste functie van bot is steun geven. Bot staat tijdens bewegen bloot aan grote mechanische krachten. Materiaalmoeheid
Osteoporose = Poreus bot Door afweeronderdrukkende medicijnen meer kans op osteoporose.
Rust= verlies BOT Bedlederigheid veroorzaakt per week: 1% BOTVERLIES IN DE BENEN 1% BOTVERLIES IN DE WERVELS 3% BOTVERLIES IN DE KNIE
Botopbouw kun je stimuleren door middel van lichaamsbeweging, die leidt tot mechanische belasting.
Welke soort beweging? • Bewegingen waarbij zwaartekracht een rol speelt, zoals wandelen, hardlopen,fitness en traplopen, zorgen voor meer botopbouw dan beweging waarbij dat minder het geval is, zoals fietsen of zwemmen.
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Bewegen is goed voor de energiebalans
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Bewegen verlaagt cholesterol • Een verhoogd cholesterolgehalte kan leiden tot vernauwing in uw slagaders (slagaderverkalking). • Door voldoende te bewegen stijgt het goede cholesterol (HDL). Dat is goed voor uw bloedvaten.
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Bewegen = lagere kans op diabetes! • Door afweeronderdrukken de medicijnen hoge kans op diabetes na transplantatie! • Bewegen verlaagt de kans op diabetes! • Het vermindert namelijk de hoeveelheid glucose in het bloed, zorgt er voor dat de insuline beter werkt en stimuleert de bloedsomloop.
Waarom bewegen? Betere overleving!! Goed voor hart en bloedvaten Minder botontkalking Gunstig gewicht Goed voor cholesterol Goed voor de glucose Meer energie
Meer energy • Door bewegen worden spieren sterker • Door bewegen verbeterd de conditie • Hierdoor minder moe, en meer energie!
Tips voor bewegen! • 5 dagen in de week 30 min bewegen • Wandelen, fietsen, tuinieren of sporten • Kies een vast tijdstip om te bewegen • Zoek een beweegmaatje • Doe iets wat u leuk vind! • Begin rustig, bouw langzaam op
Waar moet ik op letten • Vertel uw trainers dat u getransplanteerd bent. • Omdat de donornier veel minder diep in uw lichaam zit, kunt u contactsporten (zoals judo, karate of boksen) beter mijden. Voetballen of teamsporten kunnen wel. • Niet sporten met koorts >38 graden • Stop met sporten en raadpleeg uw arts wanneer u: - Bloeddruk<200/100 - Zich duizelig of licht in het hoofd voelt - Pijn op de borst, nek of arm hebt
Waar moet ik op letten • De afweeronderdrukkende medicijnen verminderen uw weerstand. Overdrijf het sporten daarom niet. Sport als hobby of voor de conditie is prima. • Wilt u meedoen aan wedstrijden op hoog niveau of zelfs topsport, overleg dan met uw arts.
• Meer informatie brochure ‘ Sport en Bewegen na transplantatie’ .
