n e p e o r g r o o v s p ti 2012
Beste vriend van Heuvelland,
Inhoud
U komt binnenkort naar Heuvelland met uw familie, vrienden of vereniging? Een goed idee.
Praktische informatie 03 Gidsen Maaltijden Reservatie Annulering Verantwoordelijkheid Dorpscarrousel Heuvelland en Mesen 04 WO1 in en rond Heuvelland 09 Commandobunker Kemmelberg 13 Proeven van streekproducten 14 Volksspelen 18 Adventure en Outdoor 20 Landschapswandelingen 21 Heuvelland en Mesen 22 Frans-Vlaanderen 24 Over de Schreve 25
Palet aan mogelijkheden
Deze brochure maakt u wegwijs in het brede aanbod aan activiteiten en bezienswaardig heden in onze streek. Want Heuvelland is zeer veelzijdig. Elk van de acht dorpen heeft eigen troeven. Een bezoek aan het folkmuseum, de geheimen van de Heuvellandse wijnbouwers ontdekken, genieten van adembenemende panorama’s op een heuveltop, stil worden bij één van de vele oorlogsrestanten…: het is maar een greep uit onze suggesties. Niet te missen
2
www.heuvelland.be
Fe lix tow e
NEDERLAND
GREAT-BRITAIN
Zeebrugge Oostende
Brugge
Dover
A17
Geert Vandewynckel, voorzitter VVV Heuvelland vzw schepen voor toerisme Heuvelland
Rijsel en omgeving 28 Frans-Vlaanderen 30
ll Hu
Als er dit jaar één plaats is die u moet gezien hebben, dan is het de Commandobunker in Kemmel. Tot voor kort was deze bunker top geheim. Nu kunt u er zelf een kijkje nemen. Net als de site Bayernwald - de enige Duitse site uit de Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen met een unieke combinatie van een loop gravenstelsel, een mijnschacht en bunkers is dit een niet te missen topper. Maar oordeelt u vooral zelf. Doorblader de brochure, maak uw keuze en boek vandaag nog uw arrangement. We ontvangen u graag met open armen.
Torhout Dunkerque Calais Steenvoorde
19
HEUVELLAND
A2 FRANCE
E40
VLAANDEREN Poperinge Ieper A E17 Kortrijk
5 Lille
Gent
E40
praktische informatie Gidsen U kan zich tijdens uw uitstap laten begeleiden door een deskundige gids. Een gids is een meerwaarde voor uw bezoek of rondrit want hij geeft u achtergrondinformatie, vertelt anekdotes en wijst u op typische details en kenmerken waar u heel wat van opsteekt. Leg uw traject voor aan de mensen van VVV Heuvelland om samen te overlopen waar een gids nuttig kan zijn. Reken op maximum 25 personen per gids voor een begeleide wandeling of fietstocht en één gids per bus voor rondritten.
• Heuvellandse koffietafel: € 15 pp. Kinderen tot 12 jaar betalen maar de helft. Andere menu’s zijn in overleg met VVV Heuvelland altijd mogelijk.
Reservatie U kan deze arrangementen altijd boeken, behalve tijdens het laatste weekend van juni (Ypres Westhoek Rally). Ook tijdens het weekend en op feestdagen bent u van harte welkom.
Voor een gidsbeurt tot twee uur betaalt u € 50. Per bijkomend uur komt er € 25 bij, met een maximum van € 125 per dag.
Groepsexcursies kunnen vanaf 20 personen. De prijzen in de brochure gelden voor groepen vanaf 20 deelnemers. Voor kleinere groepen berekenen we u graag een aangepast tarief. Kinderen tot 12 jaar betalen maar de helft.
Maaltijden VVV Heuvelland reserveert voor u graag een maaltijd in één van onze restaurants. Uitgebreid dineren, een eenvoudig etentje, een snelle snack, een koffie met versnapering: alles is mogelijk. Enkele suggesties: • Koffie + bijschenken: € 2 pp. • Broodmaaltijd: belegde boterham met kaas, hesp of paté en groenten: € 8 pp. • Soep - halve kip met frietjes - dessert: € 15 pp. • Soep - varkensgebraad met groenten en kroketten - dessert: € 15 pp.
Informeer tijdig of de datum van uw keuze nog vrij is. Reserveer uw tickets, maaltijden en gids minstens drie weken vóór uw bezoek. Geef een week vóór uw uitstap het definitief aantal deelnemers door. Voor daguitstappen betaalt u uiterlijk 8 dagen voor uw bezoek € 125 voorschot op rekeningnummer 738-3060200-66 van VVV Heuvelland met vermelding van datum en arrangement. Op de dag van de excursie voldoet u dan de eindafrekening in het VVV-kantoor (Sint-Laurentiusplein 1 in Kemmel).
Annulering Een annulering geeft aanleiding tot volgende kosten: • tot 7 dagen voor de datum van uw bezoek krijgt u het voorschot terug min € 15 voor administratieve kosten (annulering gebeurt schriftelijk - poststempel geldt als bewijs) • minder dan 7 dagen voor de bezoekdatum verliest u uw voorschot • minder deelnemers worden slechts tot een week voor het geplande bezoek aanvaard; nadien betaalt u voor het opgegeven aantal personen.
Verantwoordelijkheid VVV Heuvelland, noch de aangeduide gidsen, kunnen verantwoordelijk worden gesteld voor gebeurlijke ongevallen of schade berokkend aan de deelnemers of derden. Ze zijn ook niet verantwoordelijk voor eventuele prijswijzigingen of andere aanpassingen in het aanbod.
Tips voor groepen 2012
3
Dorpscarrousel Heuvelland en Mesen De acht dorpen van Heuvelland – De Klijte, Dranouter, Kemmel, Loker, Nieuwkerke, Westouter, Wijtschate en Wulvergem – liggen samen met Mesen in het uiterst zuidelijke puntje van West-Vlaanderen. Het typisch glooiend karakter maakt de streek een plaats van intense natuurlijke schoonheid. Prachtige vergezichten, beboste hellingen, natuurreservaten en weidse landbouwgronden wisselen elkaar af. Een ware verademing in het dichtbebouwde Vlaanderen.
4
www.heuvelland.be
[ F ] dranouter Experience 1u30 • € 4 pp. Het [F] Experience Museum is een modern muziekmuseum over folk en volksmuziek in Vlaanderen en in de wereld. Via een interactief parcours kom je alles te weten over die volksmuziek. Je maakt er kennis met de geschiedenis, de instrumenten, de liedboeken, de verschillende dansen, de muzikanten, de festivals, enz. Je kan in de [F] Experience alles zelf beleven via computers met touchscreens, heel veel film- en geluidsfragmenten, liedjes die voor je gezongen worden, een kleine dansvloer waar je zelf een danspasje kan wagen, getuigenissen van muzikanten en allerhande leuke snufjes. Voor de jongste bezoekers is er een experimenteerruimte met een muziektapijt, een karaokebox met kinder liedjes en accordeonstoelen. De [F] Experience staat open voor jong en oud (echt wel van 4 tot 104 jaar), kenners en liefhebbers.
Tips voor groepen 2012
5
Rondrit door Heuvelland en Mesen 2u • gids De ideale manier om Heuvelland en Mesen te verkennen. Tijdens de tocht ontdek je verrassend mooie landschappen en schitterende panorama’s. Je komt over de ‘bergen’, door pittoreske dorpen en door Mesen, de kleinste stad van Vlaanderen, en langs belangrijke monumenten en sites. Interessante figuren, legendes en anekdotes, maar ook de geschiedenis van de streek komen aan bod.
Keltenmuseum Het Labyrint 1u • Gratis mits gebruik van consumptie in Het Labyrint • Gesloten op maandag en dinsdag De ontdekking in 1968 van een heuvelfort op de Kemmelberg was het eerste onomstotelijke bewijs van Keltische aanwezigheid in onze streken. Tijdens de 5de eeuw voor Christus bouwden de Kelten een versterkte nederzetting uit op het plateau van de Kemmelberg. Zij domineerden van daaruit het omliggende platteland met de 6
www.heuvelland.be
vruchtbare landbouwgronden en ze controleerden er de belangrijke zeehandelsroute op Engeland, het IJzerbekken en de zoutproductie langs het kustgebied. Naast de versterkingen werden sporen gevonden van artisanale bedrijvigheid. De resten van de pottenbakkerijen die daar ooit aardewerk hebben vervaardigd zijn uitermate belangrijk. Er zijn ook echte pronkstukken opgegraven: een bronzen aspin, parels, een gouden kraal, bronzen sierplaatjes, stukjes bladgoud en zelfs een stukje Attisch aardewerk. Deze laatste vondst bewijst maar al te duidelijk dat er handels relaties bestonden tussen de mediterrane wereld en het Noorden. De vondsten hebben veel te lijden gehad onder de nietsontziende Eerste Wereldoorlog. De resultaten van de opgravingen op de Kemmelberg zijn te zien op de eerste verdieping van Het Labyrint. Daarnaast wordt een beeld geschetst van de Kelten en hun leefwereld.
Boomkwekerij De Linde 1u30 • € 1,75 pp. • Niet te bezoeken in maart, april, november en december. Alleen tijdens de week. Aan de voet van de Kemmelberg, in een mooi stukje natuur, kan je een bezoek brengen aan Boomkwekerij De Linde. Een bezoek bestaat uit een wandeling doorheen het bedrijf met uitleg over de werkzaamheden in de kwekerij het jaar rond (enten, oculeren, organische bemesting, mechanische onkruidbestrijding, …).
Crypte Sint-Niklaaskerk 30 min. • gratis • gids Tijdens een rondrit loont een tussenstop naar de crypte van de Sint-Niklaaskerk in Mesen zeker de moeite. Deze Romaanse crypte uit de 11de eeuw is het enige geklasseerde monument van Mesen. In de crypte bevindt zich een gedenkplaat ter ere van Gravin Adela van Frankrijk, de dochter van Robert de Vrome (koning van Frankrijk), echtgenote van Boudewijn V (graaf van Vlaanderen), moeder van Mathilda (koningin van Engeland) en dus “stammoeder” van het Britse koningshuis. Tips voor groepen 2012
7
THE WIJTSCHATE • MESSINES RIDGE EXPERIENCE ®
Ierse Vredestoren en de Vredesschool van Mesen 2 uur • gids Een bezoek aan de Ierse Vredestoren in Mesen is een absolute aanrader. Het is een baken in het landschap en in de tijd. De toren en het Ierse Vredespark staan voor de erkenning van het offer van duizenden Ierse soldaten, die sneuvelden tijdens de Groote Oorlog. Tegelijk is het een symbool van verzoening tussen alle inwoners van het Ierse eiland. Het Vredespark werd officieel ingehuldigd op 11 november 1998. De bouw van de Ierse toren en de inrichting van het park maken “Messines” tot een mythische plek, waar het verleden een kader biedt om te werken aan de toekomst. In 2001 werd de Vredesschool van Mesen feestelijk geopend. Vandaag getuigen enkele fascinerende ‘murals’ van een vrij recent verleden en een bijzondere ambitie. We raden u aan om het bezoek aan de Ierse Vredestoren en de Vredesschool van Mesen te combineren. U kan de Vredeschool van Mesen alleen bezoeken met een gespecialiseerde gids.
DE GROOTE OORLOG - FIETSEN DOOR DE FRONTLIJN Mesen en de dorpen van Heuvelland liggen van oktober 1914 tot midden september 1918 aan het front. Het uitgestrekte landschap verbergt een schat aan grote en kleine verhalen van de Groote Oorlog, die zich enkel prijsgeven aan wie er de tijd voor neemt. Een begeleide fietstocht is de ideale formule om het terrein te verkennen en er achter te komen wat er aan het front is gebeurd. U krijgt ook zicht op hoe de streekbewoners met die nieuwe realiteit omgingen en hoe de Eerste Wereldoorlog het leven vandaag nog altijd mee blijft bepalen. Zo heeft u Heuvelland en Mesen beslist nog nooit eerder ervaren. Kies tussen fietstrajecten van 20, 30, 40 en 50 kilometer onder begeleiding van een gespecialiseerde gids. Halve en volledige dagarrangementen mogelijk. VVV Heuvelland verhuurt ook fietsen. Reserveer tijdig. 8
www.heuvelland.be
De Eerste Wereldoorlog in en rond Heuvelland Heuvelland draagt zichtbaar de sporen van de Eerste Wereldoorlog. De bloedigste wapenfeiten op het grondgebied Heuvelland waren de Mijnenslag van 7 juni 1917 en de Slag om de Kemmelberg in april 1918. De talrijke bunkers, mijnkraters, luisterschachten, militaire begraafplaatsen en oorlogsmonumenten zijn blijvende littekens die het verhaal van de Eerste Wereldoorlog in onze contreien vertellen.
Tips voor groepen 2012
9
ZERO HOUR film 20 min., max 30 pers., VVV-kantoor • gratis ‘Zero Hour’ was de codenaam van een militaire operatie in 1917. De documentaire is vernieuwend in alle opzichten. Het is een combinatie van luchtbeelden, live opnames, archief materiaal en re-enacting. De documentaire is een globale kennis making met de ondergrondse oorlogs voering en de voorbereidingen van 7 juni 1917. In de filmzaal kan u ook kennis maken met een gedetailleerde maquette die het verhaal van Spanbroekmolen bijzonder goed illustreert.
lettenberg 30 min. • gratis Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de Kemmelberg de Britse observatiepost bij uitstek. Vanop de heuveltop had men een volledig overzicht op de frontlijn die liep van Mesen over Wijtschate naar Ieper. In de flanken van de Kemmelberg zijn verschillende Britse ondergrondse hoofdkwartieren gegraven. De bunkers in de Lettenberg zijn in het voorjaar van 1917 gebouwd. Ze geven toegang tot een onder gronds brigadehoofdkwartier met bijbehorende slaapplaatsen. De achterliggende commandopost is niet meer toegankelijk: de houten constructie is ondertussen ingestort. Alles op de site is zo authentiek mogelijk gerestaureerd.
10
www.heuvelland.be
Bayernwald 60 min. • € 2,50 pp., € 1 pp. voor scholen De Duitse loopgravensite Bayernwald in Wijtschate ligt op een hoogte van 40 meter en heeft hierdoor een grote militair-strategische waarde. Legers op een hoogte of heuvel hebben immers een beter zicht op het front. Zo kan men de kanonnen trefzeker richten en de eigen stellingen makkelijker verdedigen. Vandaar dat Franse en Beierse soldaten in november 1914 een verbeten strijd leverden om het bezit van deze site. De Duitsers wonnen het gevecht en vanaf dat moment noemden ze de plaats Bayernwald. Van 1914 tot de zomer van 1917 bouwen zij hun Bayernwald uit tot een onneembare vesting. Wat nu nog te zien is, maakt ongeveer 10% uit van wat het in 1917 geweest is.
Pool of Peace 30 min • gratis De Pool of Peace is nu een prachtig stukje natuur. De site heeft echter een wrede achtergrond. De krater is een litteken van de Mijnenslag. Op 7 juni 1917 brachten de Britse troepen 19 ondergrondse mijnen tot ontploffing van Hill 60 tot Ploegsteert. De ontploffingen zorgden voor enorme kraters in het landschap. De grootste en meest indrukwekkende krater is de ‘Pool of Peace’, met een diepte van 12 meter en een diameter van 129 meter. Tips voor groepen 2012
11
Frans monument en massagraf 30 min. • gratis • Bij regenweer niet toegankelijk voor bussen Op en rond de Kemmelberg leveren Franse en Duitse soldaten vanaf april 1918 een harde strijd. De ‘Slag om de Kemmelberg’ groeit uit tot een totaaloffensief tegen het geallieerde front rond de heuvels. Op korte tijd veroveren de Duitsers de Kemmelberg volledig. Dankzij Amerikaanse hulp heroveren de geallieerden in september de Kemmelberg op de Duitse bezetter. De verbeten strijd kostte het leven aan 200.000 soldaten, waarvan minstens 82.000 Fransen. De dorpen en het prachtige landschap tussen Kemmel en Loker werden in vijf maanden oorlog totaal verwoest. Het massagraf kwam er op het einde van de oorlog. Na de slag bleef een groot aantal lijken op het slagveld achter. Niet-geïdentificeerde Franse gesneuvelden kregen in dit massagraf hun laatste rustplaats. De obelisk boven op de Kemmelberg stelt de Romeinse godin Victoria voor. De figuur kijkt naar de obelisk op het massagraf.
Bezoek aan een commonwealth begraafplaats 30 min. • gratis Een bezoek aan een Commonwealth begraaf plaats is een indrukwekkend verstillingsmoment. De karakteristieke witte grafstenen tekenen de hele Westhoek. Van kleine plekjes tot indrukwekkend grote begraafplaatsen, soms midden in de velden, overal kom je ze tegen. Een bezoek maakt de gevolgen van de oorlog tastbaar. De gesneuvelden, jong en oud, hebben vele nationaliteiten. www.cwgc.org 12
www.heuvelland.be
Commandobunker Kemmel 1u30 • € 2 pp. • 26 jarigen € 1 pp. • gids • max. 25 personen per groep, grotere groepen worden opgesplitst • alleen op dinsdag en zaterdag • scholen ook op donderdag In 1953 besluit de NAVO, in volle Koude Oorlog en in het grootste geheim, drie luchtafweerbunkers te bouwen om een antwoord te bieden aan de groeiende Sovjetdreiging. Eén ervan bevindt zich in de Kemmelberg. Vanaf de jaren ’60 werd deze gebruikt als commandobunker, voor oefeningen en in geval van crisis of conflict. Het museum legt uit hoe de periode van “warme vrede”, waarin de wereld soms gevaarlijk dicht aan de rand van een derde wereldoorlog stond, uiteindelijk uitmondde in de éénmaking van een Europa waarin de vrede centraal staat. De commandobunker telt ongeveer 80 trappen. Er is geen lift. De commandobunker is niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
Programma Combineer uw bezoek aan de Commandobunker met een andere Heuvellandse ervaring. Wat kiest uw groep als extra: halve dag
Commandobunker en • documentaire Zero Hour en bezoek Bayernwald • [F] Experience • bezoek aan een wijngoed • een landschapswandeling • rondrit Heuvelland en Mesen hele dag • voormiddag: Commandobunker, documentaire Zero Hour en bezoek Bayernwald,
namiddag: Frans-Vlaanderen • voormiddag: Commandobunker en [F] Experience,
namiddag: proeven van streekproducten • voormiddag: Commandobunker en bezoek aan een wijngoed, namiddag:
Heuvelland en WO1 (Zero Hour, Bayernwald, Lettenberg, Pool of Peace) Tips voor groepen 2012
13
Proeven van streekproducten Smaken verschillen. Maar over de smaak van onze streekproducten is iedereen het volmondig eens: heerlijk, eerlijk en authentiek. Maak zelf je keuze uit de verschillende degustatiemogelijkheden. Een echte zoetemondjestoer of een combinatie van één of meerdere bezoeken met een rondrit, een museumbezoek of een wandeling, alles is mogelijk. Echt iets voor levensgenieters. Duur: ongeveer 1u30 per bezoek
14
www.heuvelland.be
De Geperste Zaligheid
- Voormezele
€ 3 pp. • Van maart tot en met juni De fruitsappen van de Geperste Zaligheid zijn een natuurproduct en dus steeds een beetje ‘anders’. Na de inleiding ontdek je tijdens een wandeling het leven van flora en fauna in de boomgaard. Daarna kom je meer te weten over de verwerking van appel tot sap en als uitsmijter wordt er vers sap geperst zodat iedereen kan proeven.
’t Keizershof
- Wijtschate
30 min. • € 1 pp. Vers van de hoeve kunnen we proeven van zelfgemaakt roomijs, chocolademousse, vanillevla of yoghurt.
D’Oventote
- Dranouter
€ 3 pp. • Niet in de voormiddag behalve op maandag en dinsdag • Café “de Zon” vlak bij de bakkerij is een ideale halte voor koffie à volonté bij ons taartje • minstens € 50 per groep Dranouter is niet alleen het folkdorp bij uitstek, het herbergt ook een charmant bakkerijtje. Je krijgt er een rondleiding door de bakkerij. Hier wordt het brood nog steeds op hout gebakken zoals in de oude tijd. Zoetemondjes ontdekken al snel dat de oude etalagekasten volgestouwd zitten met overheerlijke snoepjes en natuur producten. De ludieke uitleg van de bakkerin zal je niet gauw vergeten. Nadien kan je genieten van een versgebakken rijsttaartje.
’t Lindebos
- Wijtschate € 4,50 pp. • Mogelijkheid tot aankoop. • Gesloten op zondag Op deze hoeveslagerij maak je kennis met Marleen, die heel boeiend vertelt over haar manier van werken. We zien een videofilm over het bedrijf en krijgen koffie en een proevertje van de eigengemaakte producten. Tips voor groepen 2012
15
Bezoek aan een Wijngoed Wist je dat Heuvelland ook ideaal is om aan wijnbouw te doen? De hellingen, de ondergrond van ijzerzandsteen, de bescherming door de bossen en het gematigd klimaat maken Heuvelland tot een geknipt ‘terroir’. De wijnbouwers zijn erin geslaagd Heuvelland te laten erkennen als wijnstreek en mogen dus het kwaliteitslabel ‘Appellation Contrôlée’ op hun etiketten plaatsen.
Wijngoed Monteberg - Dranouter volw. & jongeren vanaf 12j: € 5 pp. • kind 3 - 12 j: € 2,50 pp. • kind -3 j: gratis • minstens € 100 per groep Bij een rondleiding door de wijngaard kom je alles te weten over de wijnbouw. Na een degustatie van 2 soorten wijn, krijg je toelichting over het productie proces aan de hand van een film.
wijngoed Entre-deux-monts - Westouter € 5,50 pp., minstens € 110 per groep Na een korte wandeling door de wijnranken en een bezoek aan de productie ruimte, word je getrakteerd op een presentatie over het productieproces. Nadien is er een degustatie van 2 soorten wijn.
Wijngoed Klein Rijselhoek - Loker € 5,00 pp., 3 degustaties inbegrepen Tijdens een bezoek aan de wijngaard in de Galooiestraat in Loker, krijgt u uitleg over de teelt van wijndruiven en de vinificatie.
wijngoed vidaigne - westouter € 8 pp. • maximum 30 personen • duur: 3 uur Bezoek aan de tuin en de wijngaard met 2 degustaties inbegrepen.
Wijngoed lecluse - komen ten - brielen € 3.50 pp. • Rondleiding wijngaard met degustatie: 1u30 à 2 uur; Proeven van bijkomende wijnen: € 1 pp. per wijn Tijdens het bezoek aan de wijngaard in Komen Ten-Brielen, op 6 km van Wijtschate, krijg je uitleg over de handelingen die een invloed hebben op de kwaliteit van de wijn. In de wijnkelder komen de vinificatietechnieken aan bod, en hun invloed op de kwaliteit. Een degustatie van 2 wijnen rondt het bezoek af. 16
www.heuvelland.be
Kruidenwandeling Renata Bruggeman € 4 pp. • max. 40 personen • Niet op zondag Renata Bruggeman is een gediplomeerde natuur- en bosgids die groepen doorheen de boeiende natuur van Heuvelland begeleidt. Ervaar de weldaden van ‘gewone’ planten als de vlier en de brandnetel in de kruidentuin. Vroeger gebruikte men kruiden om te toveren, ook nu nog kunnen kruiden ons beschermen. Wat is eetbaar, welke kruiden kunnen ons genezen? Als afsluiter proef je een liefdesdrankje.
’t Kapelhof
- Nieuwkerke € 5 pp.
’t Kapelhof in Nieuwkerke is een traditionele boerderij die zich bezighoudt met meerdere aspecten uit de boerenstiel. Zo wordt er aan akkerbouw gedaan, teelt men aardbeien, aardappelen, ajuinen, sjalotten, rabarber, … maar ook oesterzwammen en shiitake, een bijzondere paddenstoel afkomstig uit ZuidoostAzië. Je krijgt er een rondleiding over akkerbouw, aardbeien of oesterzwammen. Als extraatje krijgt je na het bezoek nog 500 gram verse oesterzwammen mee, om naar eigen smaak te bereiden.
Ferme Brasserie Beck
- Bailleul (Belle)
€ 5 pp. Juist over “de schreve” vertelt de brouwer van Brasserie Beck in het “Vlemsch” over het hoppeveld en de hopcultuur en maken we kennis met het brouwen van “Hommelpapbier”, een bier van hoge gisting. Er is een rondleiding met degustatie.
Tips voor groepen 2012
17
Volksspelen Leuke volksspelen in typische bruine kroegen, de ideale uitlaatklep. In Heuvelland kan je op verschillende plaatsen volksspelen beoefenen. Eén spel als tussendoortje bij een daguitstap, of een heuse volkssportroute langs verschillende spelen met de bus, de fiets of de huifkar, het kan. Duur: ong. 1u30 per volksspel
18
www.heuvelland.be
Bollen door den uil gratis mits consumptie Elke speler gooit een aantal houten bollen naar de poortjes in een bak. Een bol in het middelste vak levert nul punten op. Een bol links of rechts in het poortje levert elk één punt op. Bollen door de nul werd in de volksmond wellicht omgevormd tot bollen door den uil.
Sjoelbak gratis mits consumptie Bij de sjoelbak is het de bedoeling de schijven door de poortjes in de vier vakken, die elk hun eigen puntenwaarde hebben, te schuiven. Elke speler mag proberen dertig schijven na elkaar achter de poortjes te laten glijden. Na het werpen worden de punten geteld en deze met het hoogste aantal punten wint.
Ringsteken te paard € 5 pp. Keer terug naar de Middeleeuwen, klim op de rug van een paard voor een spelletje ringsteken en word onoverwinnelijk door zo snel mogelijk de ring naar beneden te halen. Een uitdagend spel voor jong en oud. Nadien kun je op adem komen bij een drankje. De paarden zijn aangepast aan het niveau van de ruiter; zowel ervaren als onervaren ruiters komen zeker veilig terug op de grond.
Baanbolling € 15 per groep Twee ploegen, met evenveel spelers, nemen het tegen elkaar op. De rode ploeg start en probeert bollen naar het doel te rollen. De blauwe ploeg probeert op zijn beurt om dichter bij het doel te geraken door de rode bollen van de baan te bollen. De ploeg die het dichtst bij het doel geraakt, wint.
Diverse volksspelen gratis mits consumptie Toptafel, schuiftafel, ringwerpen, dammen, ganzenbord,…
Tips voor groepen 2012
19
Adventure en outdoor Voor outdooractiviteiten hoef je absoluut geen held te zijn. Outside, Sporttrack en Surf and Sail zijn gespecialiseerd in actieve en recreatieve evenementen en outdoor activiteiten in en rond Heuvelland. De organisaties houden rekening met elk niveau en alle vaardigheden. Het aanbod is even fantastisch als eindeloos. Het moeilijkste onderdeel is dan ook het kiezen uit adventuretochten, vlottenbouw, death-ride, high ropes, mountainbike, windsurfen, zeilen en nog zoveel meer. Alle activiteiten worden begeleid door ervaren monitoren.
20
www.heuvelland.be
Landschapsw andelingen Wandelingen in landschappen van topniveau, met een gezonde mix van natuur en landschap, cultuur, geschiedenis, ecologie, landschapsbeleving, wonen en werken op het platteland … Elk aanbod duurt naar keuze twee of drie uur (5 tot 8 km), een combinatie van meerdere blokken tot een volle dag is mogelijk. Een goede fysieke conditie en stevig, slijkvast schoeisel zijn noodzakelijk. Een combinatie van een busuitstap met een wandeling is, vooral voor de wandelingen in Frans-Vlaanderen, aan te raden.
Tips voor groepen 2012
21
gegidst wandelen door Heuvelland en Mesen gids: € 50 - € 75
De Rodeberg en zijn zijflanken Een landschapswandeling richting Douvevallei en de Klein Rijselhoek, met uiterst mooie vergezichten op Noord-Frankrijk. Je komt ook langs een aantal bronbosjes en natuurreservaten.
Het Provinciaal Domein De Kemmelberg Een prachtige wandeling doorheen weilanden, over glooiingen en langs de wijn gaarden. Je ontdekt niet alleen ecologisch waardevolle elementen, maar ook de sporen van de Eerste Wereldoorlog. Schitterende panorama’s krijg je er gratis bij.
De Klijte en de Scherpenberg Kriskras langs landelijke wegen met vergezichten op de Ijzervallei en op de Leievallei. De geologie van de Scherpenberg is heel merkwaardig. De overweldigende pracht van de natuurreservaten laat niemand onberoerd.
Nieuwkerke Een unieke wandeling met accenten op de Geuzentijd. Je passeert langs het uitkijkpunt De Walletjes, de oude heirweg, het Groot Westhof, maar ook de schitterende natuur in en om Nieuwkerke komt aan bod.
Mesen en Wereldoorlog 1 Bij deze verkenning van Mesen staat de Eerste Wereldoorlog centraal. Je leert er het landschap lezen vanuit een oorlogsdagboek en stapt door de frontlijnen.
Natuurgebieden om te koesteren Op deze wandeling worden twee of meer mooie natuurgebieden en -landschappen van binnenuit verkend.
Tussen hoppeveld en wijngaard Deze dagwandeling brengt ons in de voormiddag naar het laatste hoppeveld in onze gemeente. Uitleg over de hoppeteelt vroeger en nu en allerlei wetenswaardigheden komen er aan bod. De namiddag laat ons uitgebreid kennis maken met de wijngaarden tussen Rode- en Zwarteberg. Halve dag eveneens mogelijk. 22
www.heuvelland.be
Een dorp van binnen en buiten Een wandeling van ongeveer 5 km laat ons grondig kennis maken met het landelijke dorp Westouter. We staan stil bij woningen, heropbouw, geschiedenis en verhalen, kern en omliggende landschappen, etc.
Vanuit Westouter flirten met de grens Op deze ‘schreveroute’ wandel je vanuit Westouter op en over de grens. In het landschap is deze grens echter niet te zien: de overgang van Vlaanderen naar Frans-Vlaanderen verloopt heel geleidelijk en zonder opmerkelijke contrasten.
Natuursagen en legendenwandeling Ga op stap en ontdek de fantastische verhalenwereld van Heuvelland. Je snuift de sfeer op van de bosbewoners in het begin van de vorige eeuw. Sagen en legenden uit de tijd van toen lopen als een rode draad door de wandeling.
vertelwandeling ’t hellegatbos van congé payé € 5 pp. • min. 12 personen of € 60 per groep Beleef een leuke en ludieke vertelwandeling op de flanken en door ’t Hellegat bos in Westouter. ‘Kotje Pieper’ neemt je mee op deze tocht van 4,5 km. Onderweg vertelt hij ronduit over zijn leven, over dat van zijn vrouw ‘Marie Butterbille’ én over de buurvrouw, ‘Zientje van ’t Hellegat’. Hij heeft het over ‘Meniére Sjoarel’, die indertijd aan de wieg stond van de Kosmos, waar de laatste jaren al zoveel rond te doen is geweest. Boven op de berg staat de Lourdesgrot, daar vertelt ‘Kotje Pieper’ met veel grandeur de waar gebeurde historie van ‘Pater Nollet’. Onderweg schenkt ‘Kotje Pieper’ nog een jenever uit.
Tips voor groepen 2012
23
Frans-Vlaanderen De ‘bergen’ stoppen niet aan de grens. Ook net over de ‘schreve’ loopt het landschap door. Hier vind je Frans-Vlaanderen, doorkneed met tradities, levensvreugde en met een stukje mysterie. Dit houtland laat schitterende panorama’s zien. De toppen van de bergen bieden een mooie wandeling en een inspirerend religieus of literair moment.
24
www.heuvelland.be
Over de Schreve Museum van het leven op de grens (Kemmel - Godewaersvelde: 17 km) 1 uur • € 2,50 pp. • gids aanbevolen In het grensdorpje Godewaersvelde krijgen we in dit levende museum een verzameling voorwerpen te zien die ons echt doen inleven in de tijd van de smokkelaars en de kommiezen (douaniers). De verhalen van het smokkelaarsbed, de kraaien poten, de reuzehond, de kinderwagen met dubbele bodem, de aangepaste motorfiets, enz. zijn zeker de moeite waard.
De Catsberg en de trappistenabdij
(Kemmel - Catsberg: 16 km)
1u30 • € 3,5 voor het bekijken van de film • Trappistenabdij gesloten op dinsdag • gids aanbevolen De Catsberg biedt prachtige panorama’s over de streek. Bovenop de Catsberg vind je de trappistenabdij. Hier kan je halt houden om een film te bekijken over het leven in de abdij, of om de producten die er gemaakt worden te kopen. U krijgt nadien nog een souvenir van de ‘Mont des Cats’ aangeboden.
Bezoek aan de “Ferme des Templiers” in Oxelaere bij Cassel (Kemmel - Oxelaere: 33 km)
1u30 • € 3,50 pp. • gids aanbevolen In deze 18de eeuwse Tempeliershoeve maakt Marie-Christine ambachtelijk kaas, yoghurt, boter, confituur en wafels. We krijgen er uitleg in het “Vlemsch”. We kijken naar een video over het maken van hun kaas “le Boulet de Cassel”. Degustatie, drankje en aankoop mogelijkheid.
La maison de la bataille Noordpeene
(Kemmel - Noordpeene: 40 km)
1u30 • € 4 pp. • gids aanbevolen Noordpeene is één van de dorpen waar in 1677 een veldslag plaats vond. Met deze veldslag ging het “Westkwartier” van Frankrijk onherroepelijk verloren voor Vlaanderen. We vinden hier ook “Tisje-Tasje”, de Uilenspiegel van de streek, terug. Tips voor groepen 2012
25
Saint-Omer
(Kemmel - Saint-Omer: 50 km)
1 uur • gids Laat je verrassen door Saint-Omer. Al wandelend door de straten ontdek je de verschillende bouwstijlen: naast herenhuizen uit de 18de eeuw staan typisch Vlaamse huizen en andere gebouwen die herinneren aan het rijke verleden van de stad. De gotische kathedraal steekt hoog boven de stad uit. Maar ook de Vaubanvestingen of het prachtige park zijn een echte aanrader.
Boottocht Clairmarais
(Kemmel - Clairmarais: 50 km)
1 uur • € 6,50 pp. • gids Clairmarais is het Venetië van Noord-Frankrijk. In deze beschermde polders waan je je in een totaal andere wereld. De boottocht op de ‘watergangs’ laat je kennismaken met dit pittoreske landschap doorweven met kanaaltjes en rivieren.
Glasfabriek Arques
(Kemmel - Arques: 50 km)
1u30 • € 5,50 pp. • gids De glasfabriek van ARC International is indruk wekkend groot en overal aanwezig in de streek van Saint-Omer. Als je de fabriek van Arques binnengaat ontdek je bij de glinstering van gesmolten glas een geheel nieuwe wereld.
26
www.heuvelland.be
Bergues en les Chti’s
(Kemmel - Bergues: 45 km)
4 uur • gids Bergues is een groen vakantieoord, kunststad en toeristische stad met een rijk geschiedkundig verleden. Op de Groenberg stond een abdij, we zien de resten nog. De stad is ommuurd door Vauban, een meesterwerk van militaire bouwkunst, met nog 4 toegangspoorten uit de 17de eeuw. Over de St.Maartenskerk, het pandjeshuis en de belforttoren weet de gids alles te vertellen. We kunnen er een wandeling maken en een drinkstop houden. We keren terug langs een oude Romeinse heirweg, door Wormhout en met zicht op de Casselberg, en verder rijden we door het grensstadje Bailleul (Belle) en over de Zwarte- en Rodeberg, waar je eventueel een piconstop kan houden.
programma Rondrit Frans-Vlaanderen 3 uur • gids Een uitstap naar Frans-Vlaanderen is meer dan de moeite waard. Dit succes is te danken aan een mengeling van cultuur, natuur en folklore. Via de Catsberg en de Casselberg met zijn weidse vergezichten rijden we naar Arneke, waar we even halt houden bij het mooie bedevaartskerkje.
Smokkelaarsroute 3 uur • gids We rijden langs en over de “schreve” in de voetsporen van de smokkelaars. Verhalen vertellen het leven van de kommiezen en de blauwers. Van Kemmel rijden we via Nieuwkerke en “le Romarin”, de plaats bij uitstek om te smokkelen, naar Nieppe met eventueel een wandeling in het kasteelpark. Via St-Jans-Cappel komen we op de Zwarteberg, op “de schreve” om te genieten van een welverdiende Picon.
Tips voor groepen 2012
27
Rijsel en omgeving Rijsel
(Kemmel - Rijsel: 35 km)
4 uur • gids aanbevolen Een stad als Rijsel is op elk tijdstip van het jaar de moeite waard. We maken een stadsrondrit met de bus langs de belangrijkste gebouwen, onder andere La Porte de Paris. We brengen een bezoek aan het stadhuis en de benedenverdieping van het Musée des Beaux-Arts. We gaan over de Grote Markt via Porte de Roubaix naar Euralille waar we misschien de TGV zien toekomen. Het metrostation met zijn prachtige aquarellen is zeker ook de moeite waard. Vanaf Place Rihour maken we een stadswandeling door het oude Rijsel, waar het Vlaamse verleden duidelijk aanwezig is. Place Charles de Gaulle, de Oude Beurs, de Opera, de Nieuwe Beurs, het Hospice Comtesse en de Kathedraal met haar twee gezichten moet je zien. Vrije tijd voor een terrasje hoort er zeker bij.
Musée de la vie rurale steenwerck
( Kemmel - Steenwerck: 10 km)
€ 2,50 pp. • niet mogelijk op zondag • min. 15 pers. Maak kennis met het leven op het platte land. In en rond een traditionele hoeve word je ondergedompeld in het leven en de dagelijkse bezigheden aan het begin van de 20ste eeuw. 28
www.heuvelland.be
Jeneverstokerij Wambrechies
(Kemmel - Wambrechies: 30 km)
3 uur • € 5,50 pp. • gids aanbevolen Bezoek de distilleerderij Claeyssens in Wambrechies en maak kennis met het traditionele productieproces. Sinds 1817 produceert men jenever in deze Franse, geklasseerde historische gebouwen. Maak kennis met de geschiedenis van dit bedrijf en leer in de stokerij wat jenever precies is en hoe het geproduceerd wordt. Na de rondleiding kan je in de degustatie- en verkoopruimte nog wat nagenieten met meerdere proevertjes.
Parc Florial Wambrechies
(Kemmel - Wambrechies: 30 km)
1 uur • gids aanbevolen De tuinen van het Parc Florial zijn een ware verademing. Hier kan je de thematuinen vrij bezoeken. En er zijn er nogal wat: een rozentuin, watertuin, witte tuin, schaduwtuin, levende tuin, rotstuin… De overdekte binnenkoer van de hoeve uit de 19de eeuw is omgebouwd tot een prachtige bloemen- en plantenzaak. Een fleurig souvenir? Je kan er ook alle streekspecialiteiten vinden.
Rondrit met de “nostalgische tramway” uit 1901 (Kemmel - Wambrechies: 30 km)
1 uur • € 110 per tram (max. 35 pers. per tram) • gids aanbevolen Een tocht in de tijd. Langs de oever van de Deûle rijdt sinds 1995 een gerestaureerde toeristische tram uit 1901 over een 2 km lange tramlijn. Deze charmante tram met houten bankjes rijdt in de zomer langs de oevers van de Deûle van Wambrechies naar Marquette.
Prés du Hem Open op woensdag, zaterdag en zondag voor wandelaars vanaf 1 maart. Heropening van alle andere activiteiten op 7 april. Vanaf dan is het park elke dag open • Toegangsprijs varieert volgens de gekozen activiteiten • www.enm-lille.fr In Armentières - op enkele minuten van het bruisende Rijsel - vindt u meer dan 120 hectare natuur. Het meer en zijn omgeving staan garant voor tientallen activiteiten. Zowel spel, waterplezier als leerrijke bezigheden wachten op u. Om van de avonturen nog maar te zwijgen. Het park heropent op 7 april 2012. Die dag is alles er gratis. Tips voor groepen 2012
29
gegidst wandelen in Frans-Vlaanderen gids: € 50 - € 75
De Zwarteberg en het park Marguerite Yourcenar Deze wandeling biedt een grondige verkenning van het Parc du Mont Noir waar Marguerite Yourcenar, de Franse schrijfster, een deel van haar kindertijd door bracht. Ook de bredere bosomgeving met enkele bezienswaardigheden is in dit traject opgenomen.
De Catsberg in al zijn aspecten De intensieve verkenning van deze Frans-Vlaamse heuvel met zijn trappisten abdij loont zeker de moeite. Door de boeiende wandeling, met aandacht voor de geschiedenis, landschappelijke vergezichten en functieverschuivingen leer je deze streek echt kennen.
Cassel en brede omgeving Cassel heeft een bijzonder verleden. De top van deze ‘berg’ biedt ongekende vergezichten. Een intensief en veelzijdig bezoek gefocust op de uitzonderlijk mooie omgeving is zeker de moeite waard.
De Moerassen van Clairmarais. Dit uitzonderlijk moerasgebied, doorspekt met vele kanaaltjes, is gekenmerkt door intensieve groententeelt. Het natuurreservaat ‘De Romelaere’ komt eveneens aan bod, met een houten tracé en houten natuurobservatieposten.
30
www.heuvelland.be
Bij de buren Ook in de buurgemeenten van de Westhoek kan je terecht voor een interessante uitstap. In Hoppestad Poperinge kan je het hopmuseum bezoeken. Poperinge lag tijdens de Eerste Wereldoorlog achter het front, getuigen hiervan zijn het Talbot House en de Concert Hall. Ook een heuse volkssportroute is mogelijk. Ieper is de vredesstad bij uitstek. Het In Flanders Fields museum vertelt het meeslepende verhaal van de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek. Maar Ieper heeft nog veel meer in zijn mars: het aanbod voor groepen omvat zowel musea, begeleide wandelingen, rondritten en lekkere streekgastronomie. Je wordt op sleeptouw genomen door een ervaren gids die je onderdompelt in de rijke Ieperse geschiedenis. Je kan kiezen voor een vast pakket of voor een combinatie uit het à la carte aanbod. Tussen het historische Ieper en het bedrijvige Roeselare, net bij het binnenrijden van de Westhoek ligt Zonnebeke. Een rustige maar boeiende gemeente die bestaat uit vijf deelgemeenten, elk met hun eigen verleden en karakter. De herinneringen aan Wereldoorlog I lopen ook hier als diepe littekens doorheen het landschap. Het Memorial Museum Passchendaele 1917 is dé ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de oude slagvelden. Daarnaast zijn er natuurlijk de heksen en die zijn springlevend. Of smul je liever van een brokje kaasgeschiedenis in de Oude Kaasmakerij? Meer info: www.poperinge.be • www.ieper.be • www.zonnebeke.be • www.villedecomines-warneton.be • www.mesen.be • www.toerismewesthoek.be
Tips voor groepen 2012
31
vvv heuvelland vzw Sint-Laurentiusplein 1- 8950 Kemmel T. 057 45 04 55 - F. 057 44 89 99
[email protected] www.heuvelland.be Alles in deze gids is in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat de gepubliceerde informatie bij het ter perse gaan zo correct mogelijk werd doorgegeven. De uitgever kan niet aansprakelijk gesteld worden voor fouten in de gegevens zoals adressen, telefoonnummers, openingstijden, prijzen en de consequenties die hieruit voortvloeien. V.U. Geert Vandewynckel, voorzitter VVV Heuvelland vzw en schepen voor toerisme Heuvelland, Sint-Laurentiusplein 1, 8950 Heuvelland-Kemmel. Tekst: De Copywriter. Vorm: www.magelaan.be Fotografie Danny de Kievith, James & Co & BAD. Druk: die Keure, Brugge
