l3
q
TIJDSCHRIFT T lJ D S C H R l F T VAN V A N HEEMKUNDEVERENIGING H E E M KU N D EV E R E N l G lN G D E BONGARD B O H G A R D DE S l M P E L V E L D - BOCHOLTZ B O C H O LT Z SIMPELVELD
JA A RGA N G 7 7 JAARGANG
M ed e w er k er s : Medewerkers:
N U M M ER 2 2 NUMMER
J U N l 1995 19 9 5 JUNI
lN H O U D INHOUD
Inhoudsopgave. l n h ou d sop g av e
18 18
Wie W i e was w as Anoldt A no ldt Dydden? D y dden'!
19 19
Ons rijk r j!i k en mooi dialect. dial ect
23 23
A u w e r weëde. w eëd e Auwer
24 24
T r i er e r - Hoofdstad H o o f d st a d van v a n het h e t Westen W e st e n Tri
26 26
Correspondentie-adres: C o r t esp on den ti e-ad r es :
N lgi.e......,') N osta ostal g1e
32 32
Mevr.M. Vliex-Hensgens M ev r .M .V l i ex -H en sgen s S t a t i o n s t r a a t 3d 3d Stationstraat 6369 6 3 6 9 VG V G Simpelveld Si m pel v el d
Zoekplaatje. Z oek pl aatj e
34 34
M . L . C r o m b a c h -J a c o h s M.L.Crombach-Jacohs M.G Vliex-Hensgens M .G .H. .H .V l i ex -H en sgen s H .C r o m ba ch Il.Crombach J P J a n sse n J.P.Janssen P . H .J . J a n s s e n P.H.J.Janssen W.J.Meijers W .J .M eij er s W. A..A A..FF..Str Strolenherg W .A ol enher g
t e l . 045 O 4 5 - 44 4 4 10 1 0 74 74 tel.
De D e auteurs auteur r zijn zij n verantwoordelijk verantwoordelij k voor voor de inhoud i nhoud van v an hun artikel. art i kel . Niets of N i ets uit deze uitgave mag worden wor deQ verveelvoudigd ver veel voudigd en/of en/of openbaar gemaakt gem& ikt door middel middel van druk, dr uk , fotocopie, microfilm mi a o of op welke wen e andere wijze wij ze dan ook zonder zonder voorafgaande r oorafgaande schriftelijke schrift el ij ke toestemming toestemmi ng van de redactie. redactie. Dit D it tijdschrift tij 9 chri H verschijnt verschij Qt vier r i er maal per jjaar aar en is is gratis g at is voor leden l eden van vaQ "De Bongard". Bongar d". Kosten lidmaatschap li dmaatschap fl.25,= fl . 25, = per jjaar. Mr A an mel di n gen : Secretariaat Secr etar i < "De "D e Bonglil,rd", Bongprd ", Wilhelminastraat W el minastraat 29, 29 , 6351 63i l GN Bocholtz. B ochol tz . Tel. T el . 045 Od5 - 441117. 44 11l 7 . Aanmeldingen:
18 18
W lE W A S AARNOLDT R N O L D T DDYDDEN? Y D D EN ? WIE WAS
EEen e n sstukje t u kj e 4familiegeschiedenis. a m i l i eg eJc"h i ed e n i s .
door nD nDYDDEN". yD O E N n
do( r
Ar Amoldt noldt Dyddeii Dydden was was regutier regulier likanunnik anunnik'j1l van van de de Praemonsti Praemonstratenzer2l atenzer?) dhdi abdijj "Bt "Beaurepart" aurepart" ((ook ook
in LLuik. "Bellireditus" genoemd) in "Bell ii e
eui dc met in voorgangei-, Bollandt. vvan dn R o l l a n (i t . Pastoor DDydden noteert in in lihet "Memoriehoek" : Pastoor y dden noteert et "M emor ie¡L ) oek " ^
'
. h
l 4
ta6r
GP
J
i( ,krg g i LT
^3
r
siuq,b3.cL)Qr c i cp rE) vr
^ !
l
cV
m
a
"Anno nae doet Hendrich vanP2 "A n n (J 157 l S 7 ll,, n ae d o v t rHeer i eer H Pn d r i c^Pi vii Bollandt, worden van SYmi>i!i Sympelvelt B ol l aitdt, is ypastoir Listr i r woY den ii(in cel : I>ydden, alias Offèrmans. " Heer Aret H eer A r et D3 dden , a l i uj- OJJer inai J,r. "
Arnoldt Dydden D3idden tekent in in het "Memoriehoek" "Meni orieboek " ook zijn ziin familiewapen familiewapen . Hieruit zijn ziin de de familiet amj lierelaties r e l a t i e s af a f te t e leiden. l e i d e ri . (N .B. .R De De "ronde" "rc')nde" vorm vc)rni geeft aan dat de de betreffende betr efi ende tot de dc "Geestelijke "GeesteIiihc Stand" Stand" behoort. li eh<)c)i t Kwartier K w iart iier J: l: A A Dydden. D r dden In I n rood: i vod Een Een gouden gc)uden gewei ge\rvei met de de letters let.ters A D. D Het wapen wapen Arnoldt A i nc>ldt Dydden. Dydden Over Over de de familie fairiiljc Dydden Dydden vinden vinden we we een eer interessant intercssant gegeven gcgeven in in de de Leenregisters Leenregisters van v,¡G n het li el Huis Huis 3 Schinnen Sch i n ne n3)>: De V e omschrijving oni schriiving van van 1538 l 538 van van de (ft Leen-erfpacht Leen-er1pacht op <)p de de goederen g<)ec1ei en van van Hegemshof Hesein, ho1 en eii de de HuJsenhof H ulsenh )t te te Puth-Schinnen Puth-Schinii en geeft geeft aan aan dat dat Margret M ar gret Offermans Ot t er mans de de huisvrouw huisvrei iw is is van \'an Meester M eester Thomas, T homas, "Goltsmit "G ol tsmit van v an Tricht". T r icht " Hieruit Hisr uit volgt vclgt dat dat de defamilienaam t-dmilienaam Dydden V ydcten afgeleid afgeleid is isvan vdn Thomas. T homac;. De De apostel apostel Thomas Fhc)iii asnoemde noemde men immers ook "Dydimus". Dydden betekent in weze: "Zoon van Thomas". Latijn iiien immers on isisen en dat dat de deoverdracht overdracht geschiedt geschiedt in i n naam naam van v i de de Deken Deken van van St. St. Peter Peter in in Luik. Lui k.
Kwartier K w a r t i e r IJ: I J: B B Offerman(s) O f f er m an ( s) ( Ot'fer man =- koster) koster ) In I n goud: goud: Drie Drie rode rode ruiten. ruiten. Het Het wapen wdpen Offermans. Offerindns (Offerman
19 19
^vi ^it q--i s
.i f
-
- ir h ' '
p
"d X .!l: -^ i
r ar"xi
s ' e
g.Ci ^ 'kr--ri i S , ,;x<'a.- i ^ ' .
mr n T ] i
rL: i
- l
l
'b. $
il
&g
-
-^ "i t ;
D ll
Het van Arnoldt Dydden. H et ffamiliewapen a m i l i ewap en va n A r n o l dt D ydd en . (tekening uitt het het "M "Memorieboek (tekeni ng ui emor ie6oek ")")
20
20
KKwartier w ar t i er l lil: I I : CCartyls art y l s CC. . In rood: Een bruin-zwait kruis I n r ood . E en h r u in -zu ait kr u i s.. HHet et \rwapen \iapen CCaityls iut 'ls
het testament testament van van AArnold de HHoensbroek (Cartyls), groot van St St.. LLamhen in IIn ii het r nol d de c en sbr oek (Cartyl s) , groc >t VDeken eketi van hmberi in alsmede in het het "M "Memorieboek" wordt genoemd: LLuik, ui k , al smede in emoii ehoeh " w or dt genc )cmd : De Eerwaarde Eerwaarde Heer Heer M Martinus (alias: Dq Dydenius), van St St.. Petei^ Peter in in LLuik en Dc art i Qu s DDydden y dden (alias: ^denius) , DDeken eken van uik cn vvice-Archediaconus ice-A I cli edi acc) nus4)4> vvan hn HHishanië ishanie55!,l, die egel miitig opti-eedt e bi oer de die rregelmatig optreedt als als getui: getuige biji gev gevoerde processen.
r r c, c e s s e n
Martinus Dydden Dydden is js de de stichter stichter van van het het armen-hospitaal armen-hospitaal \van Mdrtinus an Bavière. de gevel gevel vvan dit hospitaaI hospitaal vvinden we een ge gevelsteen met Bav i r e. IIn n de an dit iii den \v , e cen ^el steen in et zUn wapen, wapen, waarin waarin de de kwartieren kwartieren D)idden Dydden en en Offermaii Offermans elk twee twee ziin s elk
U\v<x>
~u 1
Het wapen van H el way en vu ii
zijn afgebeeld. kkeer eei- zi in af gel eel d . U i t het an M ait inu s, ov er leden in 6 l O, bl i ikt ddt n Uit het testament testament vvan Martinus, overleden in l1610, blUkt dat zi,j zijn Marguerite Offermans was. moeder M moeder a r gu e r i te O f f er m an s w as Hij had dr drie zusterss en en een één br broer: H ij had ie ziister oer A A)) M Maria: ar i a: Echtgenote Echtgenote vdn van Bart Barthélemé heleme de de Roin Romseéuit \et iiit LLuik. uik 7Zij i i was was
huishoudster Martinus. hui shoudster hbij ii M ar ti n us B) M Marguerite: van M Michel Sproelans uit St St.. TTruiden B) ar guer i te : fEchtgenote chtgenote vdn ichel Spi c)eIan\ uit ruiden.. C)) El Elisabeth: van Robert Robert Sdr Sdroegen uitt LLoos (BorgC i sabeth : Echtgenote vaii oegen ui oo\ (Bor gloon). lc )on )
D)) A n Arnoldt: r nol dt : lIn n genoemd genoemd testament testament :aat laat hi hiji ziin zijn l,roer broer A Arnoldt rnoldt een een gouden rring en enkele gewaden (o.a. vier bovenkleden en een ing ( o.a. soutane iin puur Dit broer Amoldt geestelijke it ,geeft eeft aan dat br oer A r noldt ook peesteli ike iis. s. soutane n p u ur kkant) ant ) nna. a D
Martinus Dydden. M arl ii us O 3,dden
Tevens worden dit T ev ens u o r d e n iin n d i t ttestament e st am e n t vvermeld: er m eI d ^ Martin Offer Offermans Wuestenraedt), Deken van van St. Jan Bapti Baptist Luik. Martjn ni ans (alias: (aIias: Wuestenr aedt) , Deken St . Jiin st in in L uik Mathieu Liers. M athi eu Sdroegen, Sdr oegen, pastoor van L i er s. Kwartier K w a rt i e r IV: I V : Drempt B r e m p t D: D: In zilver: Drie horizontale I n zi l v er : D r i e hor i zo ntal e blauwe b lau ,v e strepen. srr epen . Het H et wapen \rv ap en Brempt. Br em pt . (De ( De relatie relatie met het geslacht Brempt is is vooralsnog vooral snog niet bekend.) hekend.]) Andere A n d e r e familieleden. f am il jeIeden . Toen Toen Amoldt Arnc>ldt Dydden Dydden naar Simpelveld Simpelvelci kwam k,vam nam nam hij hi,i familieleden familieleden mee, inee, óf (j f zij zii waren waren hier reeds i eeds woonachtig: w oonacht i S ^ Machteld Machtel d Wevers: W ever s: Komen Komen wij wi,i tegen tegen in in 1584 l 584 met met haar haar kinderen kindei^en Getruydt Getruydt en en Thomas T homa\ Dydden. Dydden. Zij Zii was was dus dus echtgenote echtgenote (weduwe?) (weduwe?) van van een een Dydden. Dydden. Van Van Getruydt Getruydt zegt zegt de de pastoor dat het zijn bloedverwante is. dat het zii n bloedverwante i s. Getruydt Getruydt en en Thomas Thomas hebben hebben als ais mombers momhei-s (voogden): (vc)ogden) Johannes Jo h an n e s Wuestenraedt W v est eQr aed t (burger ( bu r ger van v an Luik). L uik) . Zif! Zie bovengenoemd liovengenoemd Testament Testament Martinus Martitius Dydden Dydden en en diens dieiis erfgenaam erfgenaam Martin Martin Offermans Offermans (alias ( aii dc Wuestenraedt). W vesteri raedt) Joannes Joannes Sdroegen Sdr oegeQ (burger ( burger van van Trajectem T raj ectem = = Maastricht) Maastricht) Zie Zie Elisabeth Elisabeth (zuster (zuster van van Amoldt Arnoldt en en Martinus Martinus Dydden, Dydden. gehuwd Eehuwd met met Robert Rohert Sdroegen.) Sdroeben.) N.B. Mathieu Sdroegen, pastoor van Liers, wordt als erfgenaam van Martinus N.B. Mathieu Sdroegen, pastoor van Liers, wordt als erfgenaam van Martinus Dydden D 'dden genoemd. genoemd . Meerten Meertee Sdrocgen Sdroegen isis in in 1586 l 586 halfwinner halfwinner op op de de pastoriehof pastoriehof in in Simpelveld. Siiiipel\r'eld. In In 1596 1j 96overlijdt overIijdt een eenThomas ThomasDydden Dydden ininSimpelveld Simpelve1den en 1603 l 603wordt wordt een eenThomas ThomasDydden Dydden genoemd genoemd als al s koster. k oster
21 2 1
Was van l?eii heicfon de zoc zoon Mechleld Wevers en wcll wellicht neef vvan Martinus en \hi as réén ; n \ian lt i7 de !i i \ivan an M ecJi tcld W ev crs en icli t teen en ner:t an lvl ai ti n!i s en De geeft een *tei sterke richting. Arnoldt'! A rii oldt'! D e \voornaam ci oi rid,irit TThomas hornal &et ft izeker ckcr- een ke laanwijzing ,ii7¡zv ij zing iin n cdie l ie i-]Lhtiiii g. Ook in hhet "Memoriehoek" de kkinderen Winken Offerrnans en zi zijn Nees O o k \worden ior dera in ct "M e tr c)r i etioek " dc i ii dcr en vvan aii W i nk eh O t f er m a n r; eii in. zzuster iister N <e s Oppem genoemd. vvan an O p p e m geii c)ein d .
Zetten we alle gevonden gegevens een rrij~je: Z ettcn w r dl le gevoii dt ii gegev ens op een i it,ie ' De: familie-achtergronden van pastc pastoor Arnoldt Dydden werden voor een y,i groot ge** D¡D t?ii i j ie-achtei-si or d ** Gel)c Geboorteiorte- eii, en over overlijdensdatum li jdensdatuiii van van kAmoldt i ncldt DEddeii Dydden zi.in zijn rnog i )u ';tec steeds ds rii niet t t l,bekend. cheii j .
*
Hij werd niet Simpelveld " H ji w er d ni et in iri Si in pel v cid l,begraven. egr av en..
Norbertijnen vast verbonden aan e; één huis eti en volceri volgensi hiin hun tprincipe "Stabilitas Nc ii l>cr iij nen rwaren iai'eti vL st vci boriden ;ian n huir r iii c.ipe "Stabiiita(; loci"" !(op één plaats gelokaliseerd!!) keerden zi.i -- ieveii levend of terug naar naar tit hett londeii . * lInn l1616 komt 9Antbonius Jamar naar Siiii Simpelveld. Hij volgt A Arnoldt Dydden Y 6 l v komt ntl ion j u s Jam ar ndar pelveId . H i,i \;oIgt r ii c,l dt D y ddt n op als Jpastoor. >d5l OC)l .
J<)i i- een bei er inzïcli ni sti] e publ icJtie\ rraden ii.den w dn ^ Voor beter inzichtt in tockc toekomstige publicaties wijj i U U raan: IBewaar e w a r en n su l te e r b o v e n * t a an d e ffamilierelaties a m i 1i er e l a t i c * c n iinformaties. n f o r n Pd ti e (; . n j \'er (;r n am en u jt en co consulteer bovenstaande en Diverse namen uit
het verleden komt ongetwijfeld in cde toekomst "Dydden" tegen. 'er leden k< .imt llJT c !ngetw i it eld iii :e tc ,ckoiri\ t ibij i,i "D y (lde7 ' tPgi ii . NOTEN: .l1 )):: Regulier kanunnik: Geestelijke die op op de de lijst (canon) van i'i eenn orderis: ordensgemeenschap vermeld staat Rc :bul icr k;i uunni A. Gecsr. ( Iij ke die i j sl (canc )n) vaii enieeii<;i hap verrii clJ st.:i¡D il en di diee vvolgens kloosierregei eii ol %cii s tt~n kn k l<>c)sti r r ecei lkeft. tv [t. 2): Pracmonstratcnzcrs: Norhertijnen, van 3c de (,orde reguliert: kamnrniken r! :. Pr aeni onsi r al t iii Lr s: I\j cfr hertij neii , leden vaii rd.e van regul ierr: k7iii. i iiaii k9n idie i < iin ii l 121 l 2 1 werd c^crcl door Norhertus Van de Franse ]plaats Prémontré L'Aisne) rgesticht est.i cii t dno .r N i?r hed us V an rGennep Lii iie], iinii c le tir3[isc i 1 ¡D i ls Prt tn ontrL (Departement ! n er>:ir tt mcnl L -.4 i ,sne! . N O r E N -
3): 3)
·1..ee1l-erfpacht "rR erL-crTp acht op o] i de goe,lere,i g oeiI er ei , van va n Hegems-hof H eXerrts-h o/ e,i en den der Hulsenhof H ul Jen h oJ Ee P u t h - Schinnen. Sr h in n en . te PuthGcreijt G i rcij l Offermans O f fer rni Ii s ingen ii7gcn Porten Poi !ci7 van \rJii Racde Ra e heefft li ee ffi. ingebracht i ]l oebr ?c]i L ende verclee. vercl r e.r.lt dat hij fii i ontfangcn ont l an6r n heefft h f ft sijnen sij neri pacht, pacSt , den dcn hij l ii i jaerlijkx j aei l j ik ; heeft her rt op Hegems ¡LIe, Lms goet ende cii de Hijlsen H i i l st n goet !r()et te Puth Pi ith dal d:il. welch w^Ll cli goet hoet voors v cc)r .s. leenrorich l cei ir or i ch is i s aen ¡D i eii den r s . pacht I )i : hl l i t c f l l voormaels v c, o r rr i a c l S heefft Syll Sy l l Wesseler V essel cr van v an Tricht T r icli r ontfangen ( n tf?ri p;en mit ii i it eenen eencn pundiger p iind i ger merck i i er ck aan a¡D i n Willem ,V i l l c n¡Ava11 v a i i Kessel, K essel , dam·nae (l a <: i nac Gere\jt G Prci j t. Offermans O f fe]-.ni aiis van v ¡D i n Raede, Rae(le , ende cnde na ii i n i a(; der d e r Goltsmit G c!l l sn i i t van v an Trichl; T r i ch l ; 1566 l 56 6 22 2 2 November N <>v ctii be r Leen L <'vii Hilgers H i l gcr s Stercken S terck ci i soon so <, n als a l s voorgenger v i-,o r oei i gc r Meester Thomassen huijsvrouw Margret Offermans; 1ee,st .r l h ?m :i ,sseii hi iij t v r oi iw M ar ' r cl O f fer .i i ians, Nu N u Robert R obe i-l Stroghen Str c) ohen der dcr eijdum; cij d iim ; ... .. . van HulleJ1broek Modo M oclo . . . . . . v n H ii l l eli br eek in i n tijt tij t Borvelts; S or vel ts, 9h o d i > Cornelis C c)m c : i s van ^i a n Randernede R i n d e r a e d e in ^n den d t i i naem ii a e n i van v a n den d c n Deken V e k c n van v an Modo St. Peter tot Luijck; St.. P ctcr t ol L i i i cl ; l 64 j 8 S Juni J i i n i de d e Grneffinne G r a e f ¡´i ri n e van v a n Amstenrnede A ir i s l c n i7 e d e door d o o r haernn h a c i e n volmachv o l ti i a c t ! 1643 tiger Johan Knoren; ti oer Johdn K ni>r en , 1686 l 6 8 6 16 l 6 Februari F Lt,r i r i Wijnand ' ij ii an d Hoven H o v ei i als al s volmachtiger v o l rnach ti ger van v :tri Hi.::cr 9 Lcr DocD o ct o r Messen M e s s e r i in i ri .naeme .n a e rn e van v iu i de d e Princesse P r i n c e .s s c Salm." Sa liii . " tor
4): 4) 5): s)
Archidiàcoous: A r ch i d i aco oi i s : Vroegere V roegeri titel ! i tt l voor , ^oor Aartsdiaken, 4 ar tsdi ake7 , hoofd hoofd van v?n verschillende rrer scli i l l ende dekenaten. dekcii i l en . Raadsheer l a;idsheer van van versphiiiende Dekenaten. Bisschop en mede-bestuurder van een .Bisdom. . versLfiilieiidt .Dekedaten. Rii sc.hc,p ei! ^ inedc-btsluiirder van een Bisi oni . Hisbantë: H i s' * ti ic : Aartsdiaconaat .E ar tsdiacoii aat Eiasj:ie11gouw, l i i six iigoil rl , behorende hehi)rt nde tot tot het ht l Bisdom Bi sdom Luik. J, iiik.
22 22
ONS RIJK EN MOOI DIALECT O N S R lJ K E N M O O l D lA L E C T door H. van Wersch.
d o o r H . va n W e r s ch .
Err wor wordt door bepaalde bepaalde mensen mensen,, vvooral door hen hen di die aan een een soort soort "hol "hollanditis", E dt door oor al door e llijden ij den aan landi ti s", beweerd dat dat men men gedachten gedachten,, begrippen begrippen en en omschr omschrijvingen heter kan kan weer weergeven het AABN beweerd ij vi ngen beter geven iin n het BN Beschaafd Nederlands) dan iin het dial dialect. ((Algemeen A l gemeen B eschaaf d N eder l ands) dan n het ect . het tegendeel tegendeel hier hiervan te tonen tonen llaten we hi hieronder begrippen waarvoor Om het v an aan te aten we er onder twee begr ippen vvolgen olgen waarvoor wee in in ons nplat "plat"" tal talloze uitdrukkingen hebben.. w loze ui tdr uk kingen hebhen Probeer dát maar eens ABN P r o h e er d i it m a ar ee n s iin n hhet et A B N !! !!
Mocht U hog nog meer meer ui uitdrukkingen weten,, dan houd houd iik mij aanbevoten aanbevolen!! ochr U tdr uRRi ngen weten R mij Het begrip "dronken H et beg rip "9 on ken zzijn": ij n n
"gek zij zijn", niet goed bij Het begrip bij ver ver-H et begr ip ngek n n, niet stand zij zijn: stand n^
h eë is v o l
gek heë iis s gek
h e e i s k n i il
heë h eë iis s kknàt~jgek n at si gek
heë is vol heë is knul h e ë iis s kkotse o t se vvol ol heë heë iiss hagel hagelee vvol ol heë iiss sjtrónks sj tr 6n ks vvol ol heë kanonnevol h e ë iis s k an o n n ev o l heë wie dausent man h e ë iis s vvol ol w ie d a u se n t m an heë besofe h e ë iis s b e so f e heë is be~jwiepst is h esi w i epst h e ë is i s blow b lbw heë heë is i s blow bl ow gesofe gesof e ~jtuk heë hat ee h eë sjtuk i heë heë hat hat ee ee sjtuk sj tuk in in de de bient bient heë hat ee sjtuk in der kraag sj tuk i n k raag heë bat hat ee sjtuk sj tuk in i n de vot v ot heë hat ee ~jtuk situk in i n de konk heë hat ee sjtuk sj tuk in de huuve huuv e heë hat ee stjuk stj uk in de kloeëte k loeëte heë hat ee sjtuk sj tuk in i n de hakke hakk e heë bat hat ee sjtuk sj tuk in i n de vioeël v i oeël heë hat ee sjtuk sj t uk in i n der zak heë hat enge sjwieps sj w ieps in in h e ë h a t z e k l e ë v e heë bat ze kleëve heë h e ë hat h at ze z e zitte z i t te heë h e ë hat h a t ze z e um um heë h eë bat hat ze nit ni t lotte l ofte sjtoa sj to a heë bat hat ze nit n it umgesjtoeëse um gesj toeëse
23 23
göd gek gek heë iiss god heë is verrukt getiet~jt heë iiss geti etsi t heë iiss op der al le der kop gev gevalle h e ë i s d u r c h e e heë is durch ee beklopt heë iiss h ek l opt heë iiss vvan an de tr ap gevalle gev al l e trap h e ë iis s döl döl heë heë is rief h eë i s r i ef vuur v uur enkel en kel Venray V enr ay heë is i s gevietst gev i etst heë hat ze nit ni t nui op 'n rei r ei heë hat zenit ze ni t nui nu i op d'r d 'r krisboom k r i shoom heë hat ze nit nui gekroamd gek r oamd heë hat ze nit göd god gekroamd gek roamd h e ë bat h at ze z e nit n i t alle a l l e vunnef v u n n ef heë sj r oef Jos los heë hat eng sjroef heë bat ee sjrüf ge los hat sj r üf l os h e ë hat h at ze z e nit n i t mieë m i e ë bei b e i ee ee heë heë hat eng sjtang si tang los l os i s enge op der leuf l euf dem is doe tikst t i k st nit n i t richtig r i chti g doe bis bi s uvvergesjnapt uv v er gesj n apt doe bas do e h as eng en g pan p an oes o es doe has has enge hiep hi ep doe bis bi s nit ni t göd g6d wies w i es doe bis bi s nit ni t bei versjtand v er sj tan d dea dea bat hat enge sjlaag sj l aag in 't 't köffer kof fer dea bat hat enge enge sjlaag sj laag mit mit der der wieksbusjtel wiekshusj tel dea gehad h eë i s v er m k t
A U W E R WEëDE. W Eë D E . AUWER A o d weëde w eë d e wille w i l l e vier v i er allemoal, a l l em o u l , Aod
mè n aod a od zieë zi ei i dat da t is i.s jjüs i is de kwaal. k w oa l . Ins I n s zalle z a l l e ze vuur v u ur ós o,s 't rekwieum r ek w i e um zinge, z i i 2! e , of ste erm bis of riech, dat geld of er ni of r i ech, da l g el d vuur vuur gidderinge. gi dder i nge
Bróch. Zieëvè Fieng Z iei ve kinger ki nger hauw ha uw 't F i ei ig oes d'r d 'r B r och, 't Hauw H u uw ziech zi er h gegeëve, g eg ei ve, 't 'r vong von,p 't genóg. g en o! . Wen iech ier h die mer mer ins groeët gr oei l han, l2aii, daal duat 't'* ummer ummer bij hij ziechzelf, zi echzef dan waal da n bin 6 i n iech i ech tsevreië, tsevr eii , mè , wa a l wiet w i et uvver uw er de helf heJ 't 'l Hauw H a uw jjonge onge en Pn meëdjes, i >2ei dj es, ze woare woa r e verdeeld ver deel d en vuur 't Fieng en d'r Küeb ing richtige vuur F i eng d 'r K i ieh i np r ichtige weeld. weel d Dan get vuur D a n hant ha nt vier vi er wenigstens wei tigsl ei 2s gel vuu r d'r d 'r auwe a uwe daag da ag en ei i op op 't Fieng F iPrtg zie zi e gezich gezi ch doa koam koa m inge i nge laach. l aach
gras Dee kinger gruiëte D ki nger die di e gr ui ëtc nog fJlotter l otter wie wi P 't 't gr a3 en 't't Fieng F i eri,e woar i i;oar gelukkig, gel wkk ig , 't hauw ha uw richtieg r i cl i ti e,e sjpas. sj p a s. D'r D 'r Küeb, K üeb . deë dee ziech r iech giddere g idder e mörge noa n oa de bus h us moeët moei it begeëve, hegei ive, gong wirke ziee leëve. Mii rke mit iii i t vräud. vr ä ud . want nia nt dat da t waar woa r zi l ei Ye.
Vuur Vuur 't Fieng F i eng en ei i de kinger l i i iger woar woar 'm dan ooch nüks ni iks tse veul, veul . döks kapot gewirkt en toch to( li nog iiog tsiet vuur vuur gèt get fflauwe Tauwe keu/. keul . V e u l vräud v r i iu d en e n leed l e e d hant h a n l ze r e tsezame tsez a m e kinne k i n n e beleëve, 6 e l eë ve , Veul mè n noe i2oe is i,s 'tt dan d a it zoeëwiet zoeëu ^iet dat d a l 't de kinger k i np er an a n inge i ngr angere a ng er e mót m cit geëve. g cëve Noe N oe weët wei l 't't wer u er richtig r i chtig sjtil sj ti l i gen gei i hoes, want wan t ze Ze gunt gii n l sjtuk sj tuk vuur vuur sjtuk sj tuk de dP duur eroes. er oes. D'r D 'r Küeb K ü h en 't Fieng F i eng zunt l un t ,we toe werm wer m gans p a ns alling a l l i ng en ei i zage zagP teëge teege ziechze/f: zi echzef . "Häuë "H ä ui vier vi er de kinger ki iiper nog werm wer m 'ns ns kling" kl i i iRi ' Ze Z e gonge g onpe nit ni t treure tr eur e mè ne doge dog e alles a l l es dra dr a geëve, g e@ve,
um tsezame tseza m e nog n og hieël h i ei l veul veul sjön sj ön jjoare oa r e tse l Je kinne k i n ne beleëve. hel eëve Mè dat hauw ging joare mieë gedoerd, M e da t li a uw g i ng j oa r e mi ei 6 edoer d , doe koam k oa m d'r d 'r doeëd urn um d'r d 'r èk ek geloerd. g el oer d D'r D 'r Küeb K üeb deë alles a l l es ummer u m mer hauw ha uw kinne k i n ne verdrage, ver dr a p e , woeët nit mieë wakker 't Fieng woei t ni l mi ei; wakker F i eng wóar woa r tsersjlage. tser sj l age. Wie Wi e kèn ken noe zoeëget zaeë zoei fflot !ot gebeure, geheur e, 'tt FFieng mil de kinger die zate i ei ip m i t k i ng e r d i e zo tP tse treure. tr eu r e. D'r pap, D 'r p ap , deë ummer ummer weë zoeë hel hel hauw uw gewerkt, gewer k t, woar ga1ZS häusj vertrókke 't hauw ginge oa r ga ns hä usj ver tr (j kke /ca uw nog g i iige gemerkt. gemer kt 't Fieng F i eng wot zoo t in i n d'r d 'r sjtool sj tool en kieket k ieket mer rner de vinster vi nster oes. De goa,, want die hauwe D e kinger ki nper moeëte rnoeëte poa ha uwe hön hi in eege hoes. Menige M en ig e troan tr oa n gong g ong doe zienge z i enge vrije vr ij e loof l oof Zieëve kinger en iech zit hei mit Z i eëve ki nger i ech i t k i mi t ieëlend i eël end - inge i nge ganse hoof hoof Va wéch bis wéch gong 't Fieng hingeroes, w; ch 6 is wech F i enp h i nger oes, 't koeët koeet nit ni t mieë n iiei i blieve bl i eve - 't moeët moeï t oes gen hoes. h oes. pas Doe D oe gong g ohg de ieëlend i eël en d p a s richtig r ich tig beginne, 6eg i nne. 't moeët gedoa - ze moeëte toch gèt moeet gèt g; t weëde pedoa gi t verzinne. ven i nne. 't äudste hauw de mam wel geër, mè 't woar zelf ä udste ha u w wel peer , woa r Zelf ummer ummer krank, k r ank , en eR 't jjungste un g ste koeët k oeëf ze nit n i t broeche h r o eche - dat d at hauw ha uw drei d r ei kinger k i ng er an a n de hank. h a nk
24 24
woa dd'r ummer zoei zoeë pek gek mi mil woar. EEn i t dd'r 'r j jong, ong . woa 'r ppap a] J ummer l ,voa r moaget ni nit van vrauw en dat dat vool vool 'm 'm ssjwoar. moaget t va n zizie11g ei ig vr a uw en j woa r middelste klinge DD'r 'r mi ddel ste -- dd'r 'r kl i nge SSjül, j ii l , deë zaat zaat gee gee woad woad en en vr vrievet ziech i2 'ns de tiil tül.. dee ievet ziech s llangs angs de die anger anger drei drei woar woar nit nit mit mit tse tse kal kalle, dMit i t die le. die zunt zr zelf derhij ziech tse verpa vergalle. di e zunt f der h ij zi ech 't't lleëve eëve tse l l e. Ze hauwe hauwe zoeëveul zoeëveul gekald gekald en en koame koame gaar gaar nit nit dr droes, oes, doa woar woar nr mer besjlissing bejaardehoes. doa r iing ng besj l is,sing - 't't hej aardehoes. /
will van van de de ma mam woeët gaar gedaad, AAan an dd'r 'r wi m woei it paa r nnit i t gedaad, die mer ummer ummer,, ha han iech doa doavuur zieëve ki kinger di e ddaad aa d rner n iPch vu ur zieëve nger ggroeës r oees hbraat. r aal Kójjer gepakt en ee ee gezich gezich vol vol trtroane gong 't't tePge teëge dd'r zeen 't't K o] f er gep ak! en oane gonp 'r zeen bij 't't be bejaardehoes de duii duurr er ereen. bij j aar dehoes de een. De kinger die hauwe hön pplicht gedoa D e ki nger di e ha uwe hön l i cht gedoa ". en Za zate "Adieë mam, vier en te .: "A d i eï nui m , vi er iimótte tte ggoa oa ". Allerieësjte hauw 't ziech ziech de ffoto van dd'r Küeb oe. oesgepakt 't A ller ieësj te hQuw i,l o van 'r Küeh i gepakt hauw die di direk op 't naa naatskèske gezat. eni ha ei u w die r ek op tsi eske gezat. En hauw daag Pn en gong gong 't't nit E n ha uw 't't iinge nge daag i i t imieë, niei , beënet ummer: "Hergötje, mech doch doch bij bij dd'r Küeb zieë. dan bei nel 'l't umn r .' "H ergöt e, llos os mech 'r K i ieb iwem1 er m ziei Zoeë begon vuur vuur 't't FFieng d'r daag,. Z oeë bepon i eng d 'r aauwe uwe daag inge l/aach. Veul ntit mit iing Veul ng troan nmè ooch döks mit iiige aach. klingkinger hooi 't ziech ummer ummer vr vrieë, Went de kl ingkinger koame, hool iee, daad, die zient ze nnit mieë. 't d aad , went d i e diech zi enl kkriesje, r iesj e. da kkome omP zP i t mi ei verga11ge. Zoeë Z oeë woare jjoare oare toch verpaitge. mè 't FFieng hauw, 't)t hiei hieëll got gót uw uvversjtange. ieng hauM ersj l arti e. Giddere oavend oavend nwent foto van d d'r Küeb ent 't de goto 'r K üeb i gen heng hauw gehad, koeët koei t 't toch rruiig ui ig sjloffe, sj l of fe, ooch al at kriesjet kr iesj et 't ziech 'ns zat. znl . waal. Dat D a l is 't noadeel noa deel van va n auwer a uwer weëde iveëde toch to ch n'a al. Doa D oa weëd noeëts mit gerechent gereck nt - doe vings 't'r normaal. nor maal . 't 'd Fieng F ieng hat zelf zef noe i-gezieë, i -gezieë, bij bij ee van de dP kinger dat geel geet nit mieë. mieë. Doch Ooch al han haii iech die zieëve gót ,pot groeës gr oeës gebraad, ge6r aad, mè m; dat dat die die ing mam rnam hant, hant, weëd weëil winnig aa gedaad. gedaad
Noe N oe veult veul t 't ziech z iech doa toch richtig r i chtig heem, heem , egaal egaal wie wie 't't lupt, tupt, 't't vingt vingt nüks nüks mieë mieë sjleèm. sj leem. Noe 't't döks, Noe dink di döks, went wei2t de de tsiet vuur miech gekoame gekoame is, is, d'r Küeb, want dem han iech goan iech noa poan iech noa d'r Küeb, want dem han iech lang tang genóg genog gemist. gemist En En kunt kunt 't't bij bij d'r d 'r Petrus, Petr us, da da zeët zeët 't't gans gans verleëge, verlei ge, dat da t is is noe noe 't't noadeel ioa deel van va n 't't auwer a uwer weëde. weëde.
Jeanny Jea y Wilhelmus-Jacobs W i l he1mus-Jacobs
Simpelveld, Simpel veld, 111aart maad 1994 1994
25 25
TTRIERR lER - H O O F D S T A D VVAN AN H ET W ES T EN HOOFDSTAD HET WESTEN
door Drs. Huub Franssen
d o o r D r s . H u u b F r a n ss e n
Trier is een een stad stad van van bij bijna inwoners, gelegen gelegen aan aan deMoezel de Moezel,, niet niet ver ver van van de de Tr ier is na l100.000 .OOOinwoners, Luxemburgse en Franse Franse grens, grens, in in de de Duilse Duitse deetstaat deelstaat Rheinland-Pfalz. Rheinland-Pfalz. Lw emburgse en De sage. D e sa ge . Trier een oude oude ststad. Maar zo oud oud T r i er iis s een ad . M aar nniet i et zo
provincie provincie strekte strekte zich zich uit uit van^ van de de Moezel Moezel tot oor dzee ov er N oor d-F r ank r ij k en de NNoordzee over Noord-Frankrijk en tot de
alss de de TTrierse sage ons ons wi will wij wijsmaken. Die al ri er se sage smaken . D ie dat de de stad stad 13OO 1300 jjaar ouder iiss &dan vvertelt ert elt dat aar ouder ui
Zuid-België. ater werd n tweeën Zuid-België. LLater werd ze ze iin tweeën
R ome eQ o6r 2OOO r . gest icht Rome en du duss vvóór 2000 vv.. Ch Chr. gesticht
Belgica B el gi ca PPrima. r im a .
wel door door de de AAssyrische prins iis. s. EEn n wel ssyr i sche pr ins TTreberebeta, die die moest moest vluchten vluchten omdat omdat zij zijn stiefmoeta, n sti ef moeder Semi Semiramis het hem hem last lastig maakte, een der r am i s het ig maak te, een soort geschiedeni geschiedeniss als van van Jozef Jozef en en de · soort Potifar bijbel. daar-vvrouw r ouw vvan an Poti f ar iin n de bij bel . IIets ets daar van is te lezen op het het hui huiss Rote H Haus linkss van aus liiik van de Steipe, het feesthui feesthuiss op de M Marktarktplatz. pl atz . Uit het ver verhaal spreekt belangrijU it het haal spr eekt de wens bel angr ij ker,, groter groter en ouder ouder te zij zijnn dan de moederker stad RRome waarvan het alss rresidentie stad om e w aar v an h et al esi den ti e vvan an was geworden, althans kkeizers ei zer s de rrivaal iv aal w as gew or den , alth an s Trierse inzichten.. vvolgens olgens T r ier se inzichten
gedeeld en en werd werd Trier Trier de de hoofdstad. hoofdstad van van gedeeld EElke Uie pr ovincie was ngedeeld in provincie was weer weer iingedeeld in di stricten of itates, genoemd of civ civitates, genoemd naar naar de de districten stam e er oonde . TTrier r i er w as du er wwoonde. was duss ook ook de de stam di die hhoofdstad o o f d stad vvan an de i v i t as TTreverorum. r ev er o r u m . D e de CCivitas De
grenzen van van die die civitates. civitates zij zijn niet altij altijd grenzen n niet d
zeker en neemt d Si mzeker.. M Men neemt aan aan dat dat in in die die tij tijd Simpelveld en Bocholtz Bocholtz (de (de Romeinse Romeinse villa's villa's pelveld en en pj es en ken tot tot de en de de dor dorpjes en de de stad stad A Aken de CiviCivi~ tas ungror um (T ongeren) behoorden tas TTungrorum (Tongeren) behoorden,, terwij eerlen waarschij nli ik in terwijll H Heerlen waarschijnl~jk in de de Civitas Civitas
Cugemorum lag lag (hoofdstad (hoofdstad X Xanten ofwel Cugernorum anten ofwel Coloni lpi a T r ai ana . Coloniaa U Ulpia Traiana. A ctiv iteiten . · Activiteiten.
De D e werkelijkheid. w er k el ij k hei d . Na N a de verovering v er ov er ing van v an Gallië G al li ë door door Julius Jul i us Caesar in i n de jaren j aren 58 tot 51 5 1 v. v . Chr. Chr . legden de d e Romeinen R o m e i n en aan de d e er er wonende w on en d e Keltische K e l ti sc h e stammen stam men hun wil w i l op,· op , regelden r egel den het bestuur en verzorgden v er zor gden de infrastructuur i nf i astr uctuur ten behoet hoeve v e van hun leger l eger en de economie. economi e. Ze Ze stichtten st i ch t ten in i n 14 14 v. v . Chr. C h r . als al s handelsh an d el s- en bestuurscentrum b estuu r scent r u m de stad stad Augusta A u g usta TreveroT r ev er o rum, r um , genoemd naar de de stichter, sti chter , keizer kei zer Augustus en naar de er wonende Keltische A ugustus en de wonende K e1ti sche volksstam v ol ksstam de de Treveren. T r ev er en . Op O p die di e plaats pl aas lag l ag tevoren ook het politieke en economische tev oren ook het pol iti eke en economi sche centrum cen b v m van v an die di e Treveren. T r ev er en . Omstreeks O m st r eek s het h et jaar 50 werd de stad verheven tot Colonia j aar 50 werd de stad verheven tot Col onia Augusta A ugusta Treverorum T r ev er or um (CAT). ( CA T ) .·Hoofdstad. H o o f d st a d . Voor V oor het het bestuur best uu r was w as·-het het Romeinse R o m ei nse rijk r ij k verdeeld v er d l d in i n provincies. prov inci es.· In I n, onze onze streken str ek en waren waren dat dat de de provincies pr ov i nci esGermania G er mani alnferior I nf er ior of Secunda Secunda·met met dé de· hoofdst:ad hoofdst d Keulen; K eu1en , en en of Belgica Belgi ca met met de de hoofdstad hoofdstacl Trier. T r ier . Deze D eze
T r i er was w as een centrum cenbu m van v an wijnbouw, w ij nbouw , Trier tex ti el - en keramiekindustrie k er am i ek i n dv str i e en ook waw atextielpenindustrie. Bovendien Bovendien een belangrijk helangrij k penindustrie. verkeersknooppunt, v er k eer sknooppunt , en voorzien v oor zien van v an een hav en . Al A l vóór v 66r zijn zij n echte bloeitijd bloeitij d goede haven. w aren er thermen, ther men , een arena, arena , een amfitheamfi thewaren ater, ater , grote regeringsgebouwen r eger ingsgebouw en en natuurnatuur l ij k woonhuizen woonhui zen voor de de functionarissen, f uncti onar issen , lijk ambtenaren , handelaars handel aar s en ambachtslieden, ambachtsl i eden , ambtenaren, v a n wie w i e ·vele v e l e veteranen v e t e r a n e n waren. w a r en . van D e stadsmuur stadsmuur werd w er d opgetrokken opgetr ok ken omstreeks om streek s De 2OO. Ze Z e was w as 2,5 2 ,5 km k m lang, 1an g , 77 m m hoog, hoog , telde tel de 200. vier grote grote poorten, poorten , waarvan waar van de de noordelijke noordelij ke vier bew aar d is i s gebleven, geblev en , en en 47 47 ronde r onde torens. tor en s. bewaard Z e omsloot om sl oot een een gebied gebi ed ·van v an 285 285 ha., ha. i en en Ze daardoor daar door was w as de de stad stad bijna bij na dire di re keer k eer groter gr oter b ui het het beroemde ber oem de Keulen. K eu l en . Dat D at zegt zegt wel w el dan het iets i etr over ov er .· ^ het belang bel an g van v an Trier. T r i er .
Bloeitijd. B l o ei t ij d . V an 260 2 6 0 tot t o t 270 2 7 0 was w a s Trier T ri er de d e residentie r e si d e n t i e Van v an de de .tegenkeizer. tegenk ei zer Postumus, Postumus, in in opstand opstand van gekomen tegen tegen het het centrale centra1e gezag. gezag . Na N a zijn zij n gekomen
26 26
d o o d en e n na n a verwoestende v e N vo e st e n d e invallen i n v a l l e n van v an de de dood hulp hu lp plaatselijke pl aatsel ij k e militie, m i l i ti e , en als al s enige eni ge orgaor gaGermanen nisatoren G er m an en in i n 275, 2 7 5 , ook o ok in i n onze o n z e streken, str ek en , n i sator en enkele en kel e grootgrondbezitters, gr ootgr on dbezi t ter s, ambam bwas de tijd gekomen voor een reorganisatie telijke w as tij d gek om en v oor r eor gani sati e tel ij k e functionarissen f un cti on ari ssen en de bisschoppen bi sschoppen v a n het h e t bestuur. b e st u u r . van die di e in i n elke eU<e civitas ci v i tas gevestigd gev est igd waren. w aren . K e i z e r Diocletianus D i o c l e t i a n u s verdeelde v e r d e e l d e in i n 284 2 8 4 het h et Keizer V er v al . tijk Verval. r i i k in i n vier v i er delen del en met m et aan het hoofd hoof d een deelkeizer, de tetrarchie. Trier deeU<ei zer , tetr arch i e . T r i er was w as weerloos w eer l oos tegen de aanstormende aan stor m ende West-Europa, Germanen. W est-E ur opa, in dit geval gev al Spanje, Spanj e, Gallië G all i ë G er m an en . Tussen T u ssen 407 4 0 7 en e n 460 4 6 0 werd w er d de de en Engeland, kwam onder het gezag van stad drie keer verwoest en geplunderd, E ngel and , k w am on der v an dr i e k eer v er w oest gep l u n der d , Constantinus C on stan ti n us Chlorus, C hl or us, getrouwd getr ou w d Ki>ulen M,1111z m e t Helena H e l e n a en e n vader v a d e r van v a n ConC onmet stantijn stantij n de Grote. G r ote . Trier T r i er werd w er d zijn hoofdstad. Daarmee begon zij n hoof d stad . D aa r m ee een eeuw van v an grote g rote bloei bl oei op ffE?toom ga pDom allerlei gebied. Grote al l er l ei gebi ed . G r ote paleizen palei zen werden till Bas,lika w er den gebouwd, gebov w d , een tweede tw eede ge Bas'li"a thermencomplex aangelegd, de ther m encompl ex aan gel egd , K e i z e r t h e r m e n . Het H e t ambtenarenam bten aren Keizerthermen. Paleis van Victorinus "" r - Forum KaisertherlTll!fl Amphnheater corps werd uitgebreid, cor ps w er d ui tgebr ei d , handel ha ndel en ] ntjverheid Tempelgebied ni!i v er hei d bloeiden. bl oei den . Trier T r i er telde t,--.._ \~l1h11r.hl11I 8 0 . OOO inwoners i n w o n e r s en e n werd w e r d de de 80.000 :~ :). ,empell : . . . . -,\, grootste stad stad ten noorden noor den van v an de i, r-1l \i Alpen. A lpen . l ] ~1] Tempelgebied TampelOsbisd / I I vin Con stantij n werd w er d de keizer k ei zer die ci e Constantijn _____ /l \l]la ,Lenusna Mors Mars het christendom ch r i stendom vrijheid v r ij hei d gaf. gaf . Straatsburg Deze D eze godsdienst godsdi enst had al eerder eer der SOOm 0 tv1t>1z uitbr ei di ng gekregen gekr egen in onze uitbreiding streken, voornamelijk door str ek en , v oor namel ij k door Trier T r i e r in i n de d e Romeinse R o m e i n se tijd. l ij d . so l d at en en e n handelaars. h a n d e l a ar s . Ook O o k de de soldaten kerkelijke k er k el ij k e organisatie or gani sati e in i n Trier T r i er door de Vandalen, V an dal en , de Sueben Su eben en de FranF r anbestond al vóór v r Constantijn. C on stantij n . Ze Z e werd w er d nu ken. De grote pronkzaal van het keizerlijk ken . D e gr ote pr onkzaal v an kei zer l ij k echter door door de keizerlijke k ei zer l ij k e familie f am i l i e gesteund. gesteund . paleis palei s werd wer d vernield. ver ni eld . Bij Bij opgravingen opgrav i ngen na K ei zer i n Helena H el en a zou z ou aan aan de d e stad de IIHeili" H ei l i Keizerin de laatste oorlog onder de dom zijn l aatste oor l og zij n fresfr esge Rock" Rock " hebben geschonken, geschonken , het zonder co's geborgen die uit Constantijns Constantij ns tijd tij d naad geweven gew even kleed kl eed dat Jezus droeg en dateren. Ze zijn gerestaureerd en te bezichdater en . Z e zij n gerestaureer d bezi chwaarom waar om bij bij zijn zij n kruisdood k r ui sdood gedobbeld gedobbel d tigen ti gen in het bisschoppelijk bi sschoppel ij k museum. museum . werd. w er d . Dit D i t reliek r el i ek en het h et lichaam l i ch aam van v an de Trier werd tijdelijk residentie T r ier tij delij k residenti e van FrankiF rankiapostel Matthias M atthi as maakten Trier T ri er tot een sche koningen, koni ngen , die echter echter al al in de 6e 6e eeuw bedevaartplaats bedevaar tplaats die talloze pelgrims pelgrims trok. trok . hun verblijf verplaatsten naar Metz. v erbl ij f v er pl aatsten M etz . De De De D e volgende toning toni ng van de relieken, ook Germanen, niet gewend aan steden, verkoGer manen , ni et stedeQ, v erkov an de "H.Rock", "H .R ock " , vindt v i nat plaats pl aats in mei van zen het platteland. De steden raakten platteland. 19 9 6 . 1996. v er l aten en vervielen. v er v i el en . Als A l s de samenleving sam enl ev i ng verlaten Naast N aast materiële m ater i ël e bloei bl oei was. w as^er er ook ook culturele cul turel e weer enigszins op adem komt en de steden enigszins activiteit, activ iteit , vooral voor al onder keizer kei zer Gratianus. Gr at ianus. hun oude rol weer opnemen, w eer opnemen , worden wor den de Tot T ot 400 blijft h1ij ft Trier Tr ier residentie. Dan D an trekken antieke gebouwen g~bruikt gebr uikt als als bouwgroede Romeinse legioenen terug om Italië te ve. Hoe groter en hoe belangrijker ve. belangrij ker de stad beschermen tegen de steeds gevaarlijker gevaarlij ker wordt, wor dt , hoe meer er aan Romeinse R omei nse overov er wordende w or dende invallen i nv al l en van v an de Germanen. G er m anen . Ze Ze blijfselen verdwijnt. In Keulen is bovenb1ij fselen verdwij nt. IQ is l aten onze streken sb eken achter met slechts ·als al s laten Circus(?)
.
Ol
P i le )s v a n V a ori n ii s
k lIR th r m n
Am phir hea l er
Rom inse br ug
T emp lOab'1
Paleis
In i n hflt h h
........ - . : ,
\
8 i r ba r a l
l
A ll hM l ll Rl
rmen
l
r
]
l
van
/
ii
S t r a . ts b u r q
O
27 27
5 OO m
R e i rn s
hh r i z
gronds navwelij nauwelijks nog iets iets te te vi vinden. gronds ks nog nden. IIn n
mag dus dus met met zes zes andereQ anderen de de nievwe nieuwe keizer keizer mag
wordt de Por Porta Nigra gered doordat TTrier r i er w or dt de ta N i gra ger ed door dat
k i ez en .
wordt een kkerk. zze e vveranderd er an d er d w or d t iin n een er k .
.
De stad stad blij blijft in de de middeleeuwen middeleeuwen ;rer ~er ten ten De ft in achter bij bij KKeulen, dat er er meer meer achter eul en , vvandaar andaar dat
kiezen.
VVoor oor de jke bemoei geestelijke bemoei-de stad stad zelf zelf iiss die geesteli
ing niet niet altij altijd bevorderlijk. probeert ing d bevorderlij k . Ze probeert zi ch onder sschoppel ij k jjuk uk uit zich onder het het bi bisschoppelijk uit te te
Romeinse ervan R o m ei n se hbouwwerken ou w w er k en oof f rresten e st en er v an tte e
wor stelen en ij e tirijksstad j lcsstad te worstelen en vr vrije te worden worden,,
zijn. Het middeleevwse middeleeuwse Tr Trier beslaat zien zij n. Het ier beslaat niet de hel helft van de Romeinse stad. nog niet
maar tevergeefs. m aar tev er geef s. IIn n de ij ke de 17e eeuw eeuw komen komen daar daar nog nog de de talr talrijke
Buitenzijde van de Porta Nigra met het Simenonskoor.
A a r t s b i s d o m en e n keurvorstendom. k e u r v o r st e n d o m . Aartsbisdom Na N a de val v al van v an het h et Romeinse R om ei nse rijk ri j k moet m oet Trier T r i er tevreden tev r eden zijn zij n met een bescheiden beschei den rol. r ol Alleen A l leen op kerkelijk k er kelij k gebied gehied wordt w or dt het toonaangevend. aangev end . Het H et bisdom bi sdom wordt w or dt aartsbisdom, aart sbi sdom , met m et als al s bisdommen b i sdom m en Metz, M etz , Toul T ou l en Verdun V er du n o n d e r zich. z i c h Als A i s deze d e z e steden st e d e n in i n 1556 1 5 5 6 Frans F r an s onder worden w or den is i s Trier T r i er afgesneden af gesn eden van v an een groot g r oot deel van zijn achterland. v an zij n achter l and . De D e verwoesting v er w oesti ng door de plunderende pl under ende NoorN oor mannen in 882 is de laatste ramp (voorlom ann en i n 882 i s l aatste r am p ( v oor l opig) pi g) die di e de stad stad treft. treft . In I n 958 krijgt k r ij gt de stad stad marktrecht (het marktkruis). De aartsbism ar k trecht ( het m arM kr ui s) . D e aar tsbi sschop schop wordt, w or dt , zoals. zoal s in i n Keulen K eu l en en Luik, L ui J<, ook wereldlijk w er el dl ij k vorst. v or st . Zijn Z ij Q gebied gebi ed strekt st rek t zich zi ch uit ui t langs l angs de de ·Moezel M oezel tot tot ver v er over ov er de de ~jn R i jn bij bij Koblenz. K ob1enz . In I n 1150 1150 wordt w or dt hij hij keurvorst k eur v or st en en
verwoestende v er w oestende oorlogen oor l ogen bij, hi i , terwijl ter w ij l de keurk eur vorst v or st vaker v aker in i n het centraal centr aa l liggende l i ggende en sterster ker e K obl enz r esi deert . G ev ol g : i n 1720 kere Koblenz resideert. Gevolg: in 1720 T ti er nog maar 3000 3OOO inwoners. i nw oner s. telt Trier V on der Leyen. L ey en . Von De D e naam van v an een der vorst-aartsbisschopv or st-aart sb i sschop m oet ons on s bekend bek end in de oren or en klinken: k l ink en . pen moet Carl Caspar von der Leyen, 1652-1676. Car l v on L ey en , 16S2- 1676 . H ij is i s een ver v er of of nabij familielid f ami l i e1i d van v an Hans H an s Hij Caspar v on der L ey en , die i n 1630 tr ouw t Caspar vonder Leyen, die in 1630 trouwt met m et Anna A nna Margaretha M argaret ha van v a n de Bongard B ongard en v an Simpelveld Simpelv el d wordt. w or dt . De D e derde der de zo heer van heer h eer heet h eet trouwens trou w en s ook Carl C ar l Caspar. C asp a r . De D e keurvorst k eu rv or st Von V on der Leyen L ey en laat l aat nog tijdens tij dens zijn t ij n leven l ev en de de westabsis w estabsi s van v an de de dom dom i nr ichten tot tot zijn zij n grafkapel. grafk apel . Het H et stucwerk stucw er k inrichten
2 8 28
nogtetebew bewonderen, voorhet hetgrgrafmoi siserernog onder en , v oor af monument moet je naar het . bisschoppelijk num ent m oet j e naar het bi sschoppel ij k museum.
BBezienswaardigheden. ez i ensw aar di gh eden . T Trier r i er i siseen oene, knusse eengrgroene, knussestad stadmet metv eel veel
uiteenl opende bezi ensw aar di gheden . .. I nIndede uiteenlopende bezienswaardigheden
m u s e u m
ca;i
C iR r'i'icr
oor l og v voor oor een oorlog een
-
groot er w oest , grootdeel deelv verwoest, --- r
mmaar aa r op l t st eop een eenu uitste-
k kende en de mmanier an i er ggereser es*
tav r eer d
taureerd.
DDe e PPorta o r ta NNigra i g r a wwas as
-
de del i l k e stadsdenoor noordelUke stads-
ppoort, oo r t ,
ggebouwd eh ou w d
oomstreeks m st r e e k s
2200, 00 ,
vvolgens ol gen s an der en een anderen een of
w ee eeu w en of t twee eeuwen Z e is 30 m later. Ze is 30 m. hoog eed hoog,, 36 36 mm. br breed en ep DDe e en 22 22 mm. didiep. bei de bogen zij n 7 beide bogen zijn 7 bij ,5 m e stenen bij 44,5 m. DDe stenen 7 zij n n i et m et cem ent zijn niet met cement m a ar m et iJz er en maar met IJzeren st a v e n aan el k aar staven aan elkaar gek l onk en V eel geklonken. Veel -" t kkrampen r ampen zl jn al n zUn al 1in de m i d d el eeu w en de middeleeuwen ger oof d, maar geroofd, maar de de p o or t st aat nog poort staat nog st ev i g stevig. I n 1028 10 2 8 betrok b e t r o k de de In G n e k se k l u i z en aar Griekse kluizenaar $' r , s 1meon de de poort poort als al s Simeon PE kluis Na N a zijn zij n dood dood kluis. i n 10 3 5 w e r d z e v er in 1035 werd ze verh o u w d tot t o t een e e n dubdu h bouwd b el e kerk k er k en en rijk n Jk bele v e r si e r d D a t i s zo versierd. Dat is zo gebleven tot tot in in de de gebleven Franse tijd, tij d, en en het het isis de de redding redding van van de de Franse poort poortgeweest. geweest Ernaast Ernaastligt ligthet hetSimeonsstift Simeonss ft v an 1150, l 150 , nu nu o.a. o a terrasrestaurant. terr asr estaur ant van De D om is gebouwd opde deplaats plaatsvan vanhet het De Dom is gebouwd op paleisvan vanHelena Helenaen enConstantijn, Constantij n,ininde de4e4e paleis eeuw In I n 1030 1030 werd w er d de de huidige hui di ge dom dom gegeeeuw. bouwd, met nog zichtbare resten vaQ de bouwd, met nog zichtbare resten van de Romeinse muren. mur en Het H et oostelijk oostel iJk koor koor dadaRomeinse teert van 1160, de kapel van de H Rock teert van 1160, de kapel van de H.Rock van 1716. 17 16 Ernaast Em aastligt li gtde deLiebfrauenkirL iebfr auenki rvan de che, oor spronkeliJk ook 4e eeuws, de che, oorspronkelijk ook 4e eeuws; huidige huidigegotische gotischebouw bouw isiseen eenzeldzame zeldzame
l ater
l
9
- k l l r'd
De Dom D e D om
Karl K a r l Marx. M ar x . Tri Tner er isisde degeboorteplaats geboorteplaatsvan van de defilosoof, fi losoof , econoom en journalist Karl Marx, econoom en j our nalist K arl Manr, door door velen velen vereerd, ver eer d, door door anderen anderen verguisd. vergui sd Je Je st e l l e n kunt k unt hem hem niet ni et verantwoordelijk v er antw oor del iJk stellen voor v oor het het communisme comm sme en en zijn ziJn gevolgen, gev ol gen , want w antdat datisi seerder eer der een eenkarikatuur k ar ikatuur van v an zijn ziJn ideeën. In de Brückenstrasse 10 staat het i deeën I n de Br uckensb asse 10 staat het huis hui swaarin waarin hij hij ini n 1818 1818 geboren geboren is, is, en en waarin nu het Karl Marx-museum gevesw aa r i n n u h et K ar l M ar x -m u seu m gev estigd tigdis,is,eneninindedeSimeonstrasse Simeonstrasse1010woonde woonde hij van 1819 tot 1835. hij van 1819 tot 1835
292 9
^ >
YVald; ta Yon
W ldfreigehege
J d rberge sS,
Wald-
ch ---ulo---eiB hausw a!d \ ,s. lelvpRe.^ d a.9 ^^ . r!Faichh4op
Ka O.ne n o a hn
o
Y ~
/
0 O
/ /
^ q
. ^ e \
E
,
*
i
' 3
!igL'/^i ^ / g
th.Akademie
8
e
Nes
,i
ll
i
) '
'
i
.h
ll l
i-'sl-,l
l
/
:kO S ]?ka3C s i'. li .
'
]
.
I
'
i t
M a r[e r sä
*
'
i
'
,
a
/
o l
r
Z
1
/
i
i
l
KralnenSii] i
,liE Au ka ro dp em ie
-
l
1
,ltl/,
f
l
i
i
!
B
l
,
U>
f
s' ?
qa\C 3i5
nm c0 rsf,;ne-C
.m ^,
r^ i s
9
k
n , "
R
\
l e)
e
cke
^r:! e! o
i
i h
i=
tl
l-
, Tj
^^- -
l
-
Hochbu?ker Sp ag e
\ \
m r
'
'
o
l
'
i
, ! b
e : g ! O
-
-
-
! l
i
l
:"
lee "
/
^
P
b
-
<3
R . La n d e i
Eb kib la io-thekn8 ^l
r
^e
Pa
*
u in
" 2Dpli,pe Ltherm i
- .!ZeUse!si,aR
)
F
^
c
en?esst$o,
s ; :o
^E< a
'. gC *
cGc
c
' aq
J e
c !
e
¡D rt L! ! - 3Re
(
, Rahnenstrt
0
,
m
m
bq30,r
R k iD
m s
,
-3
/
K u r li i sl
^r
- 2
, -!t
-Gd nf :,28e
7
bk
in f o r m a t ion
Tuchfabri lp
r
'v
'$ >
7
^., "a
i
' l
4
W e t tl ^ c -
e
rS 8ta ^^ dltt - p rl
E m
E o
P .--^- fii!l!ers^^ -apP
z
aH E -JW !i-O (ek gl
,' l
$
Re
.
c
o
iisro
-
E
i '
iialastaUa
r
c
,
l
alie r ^
c 4P%
l
lBarbaadennen,
li
c
, ,
e E
Q
.Q
/
: r^
,B P9s'
Ri im
- W8in
\
.. -w,w: l
i,Tum
e
:: s9
C'l 'bDa
-
: ! l 1p" J(
ii Rota
u s
-ilB CL r! -:,i-;hq5C.Bol!Wed!str9ie^coqRa c
$l
H l
/s$ "
u"
aad ,e.S /tA nto n iU S 4 'ü ? n d ,a em rT ih se!r'-m aen
e
ahnt
?Oilr], a J?
B ld u üi s -
De*o( c.5s,raae )/
^
'
n
t
t
,'9ndsta?e
bo ,i pO
d -M a a -
oib
- B
,
j
u m
t-
Hw
E k
l
B
Steip
' pe\ 9
.43 .s
l
'o c ^E,F5??;i
o
1S;
Q^
i
,c giKhii ?
turm
'
"u reilkonigen--.rO G h?
\ hdnn ae_Z
ne n
nrer 4n)tollar?!
;i i _ .
L l
", aR c
l
P
1
Bo n o m a e
u a g '
'
'
t
Sa n
rCarCE
S t M a x im in
/
l
'
il\ l l l l1ll
-
.- ay'r^ rsti;a?e
j
D
/
dS \
S t P i u lin
2S0m
'aqp
,q
F ken- '
rm inen zm s 5a/*ghs!(JR e
l
l
a^ i 3!iL.SSl
.^^ raa b :o" eT: Uem, h ,,
8dhC ?tra8e
l
i
i /
c (l
henha uP
St
l
l
/ /
(t ; ,
Ev. K
, c.oK aleelsS t.rP aulp us-slO p O /e 7 c te hg s!U raR D e acaP s R 9 la rd uie )n-
l
10D , l O
/
ii
'
i>'Z \
5D
l
,. +
l
i
^ D
f ne dM fen
s
s
\
^."
c" ^
9srr gf -E .\rF z- t' $
/
/
/
C
Z\ 4 , U gan
,
'
Uni
,-n- qZ r..':d $an '^ z\]'/9 h K -g u -n hd s!R -te S tm M eu oseum -,.,N-.
l
^ A l / 4
i4'S .S .- /
iy .
-l
\
l
\
pC
Kp
i Asi?.>a-Qg ;a oabd le> riuial/en
,
c9$ 9^"' P
l :, i '
b
^s9a., fi\ocKen9'eD ebl($e
/
/
^ cp k
t
LEB
ee/iJrae_
St Mam n
^
Z?k
-n ,
1G
4q
t
'\
M o s e l-
S t a d io n
,y4)
Tr/de
/
r
l
Gd
/
9d
i B ^
, cs //P $O ',/.g / H, l
/
F r e ib a d N o r d
/
- -- _ ,
L
e
',0 b
c
p >
r , '
-.tnhcio(erslaR ea .t9^ r?/
l
-
r
eei
l
t/
-
eipii " (60t
.
ol(^'$a
/
/
\-$^ l i
\
i
r
i
'
t\ >
s l
ph
aterO "
--C liql-v'sr---~ .i? - ;a.,,tO i( \
~
- -
l ~ -
i
van centrum van Trier. PPlattegrond l a ttcg r o nd va n hhet et cen l r um va n Tr i er .
30
30
llni
' k
De Basilica.
D e B a s i l i ca
centraalbouw van de jjaren 1235-1260.. centraalbouw ar en 1235-1260 is de paleisaula De Basilica D e Basi l i ca i s pal ei saula en troonzaal van keizer v an kei zer Constantijn, Constantij n , gebouwd 310 3 10 op de plaats van een plaats van een vroeger vroeger regeringsgebouw. regeringsgehouw . Ze is i s 67 m. m . lang, 27 m. m . breed en 30 m. m. hoog, en ondanks het gemis van de vroehoog, ondai s gemi s de vroegere mozaïeken en het stucwerk de gere mozaï eken en het stucwerk de indrukindr ukwekkendste w ek ken d st e binnenruimte bi M en r ui m te van v an de stad. stad . Nu Nu is i s het een protestantse pr otestantse kerk. kerk . De D e keizerthermen kei zer ther men zijn zij n uit 300-350. 3OO-350 De De Barbarathermen B ar b ar at h er m en dateren dater en van v an 150. 150 Het H et amfitheater am fi th eater is i s van v an het het jaar j aar 100. 1OO. Het H et is is een een ovaal ovaal van v an 75 75 bij hij 50, 50 , eromheen eromheen 24 24 rijen r ij en zitplaatsen. zitplaatsen. Er Er was was plaats p1aats voor voor 20.000 20.OOO toeschouwers. toeschouwer s. In I n grootte grootte is i s het het tiende ti ende van v an de bekende theaters, gelijk aan Verona. de bek ende theater s, gelij k aan V er ona Het van de Het isisde deplaats plaatsvan debekende hekendeen engeduchgeduchtete gladiatorenen dierengevechten. gladiatoren- en dierengevechten. Het Het keurvorstelijk kevr vor stelij k paleis pal ei s isis van van de de 17e 17e eeuw, de zuidvleugel aan de parkzijde eeuw, de zuidvleugel aan de parkzij de dateert d at eer t van v an 1760. 17 6 0
31 3 1
H et B i sch o f l i ch es M u seu m m et de ei de kkeiHet Bischöfliches Museum met
zersfresco' s. H et R hei n i sch e s L an d e sm u seu m m et de Het Rheinisches Landesmuseum met de I geler zuil en het schip van Neumagen. Neumagen . !geler D e St. St . Gangolph Gangolph of of Marktkerk: M ark tker k : 13e_ 13e_15e 1y De eeuw ; toren tor en van v an 1507. 1507 eeuw; Steipe: het het feesthuis feesthuis voor voor de de Trierse Trierse elite, elite, Steipe: 1430- 14 83 . Ernaast E r naast het Rote R o te Haus, H au s , 1684. 16 84 . 1430-1483. I n de buurt buur t is i s de oudste oudste apotheek van v an In D uitsland, genoemd genoemd in in 1241 124 1.. Duitsland, h et V er der e bezienswaardigheden bezi ensw aar di gheden zijn: zi in ^ het Verdere in M ar k tk r u i s van v an 985, 9 85 , gerestaureerd ger estaur eer d in Marktkruis 1724 en en de de fontein f oQt ei n uit ui t 1595. 1595 . De D e FrankenF r an k en 1724 t ur m uit uit 1100, l 1OO, het het Dreiköningenhaus D r ei koningeQhav s uit uit tunn 1230, de Romeinse Moezelbr og uit de 1230, de Romeinse Moezelbrug uit de tweede eeuw, eeuw , en en twee twee kraantorens k raantor ens op op de de tweede oev er v an 14 13 en 1774 . Buiten het cenoever van 1413 en 1774. Buiten het centrum liggen liggen nog nog vier vier oude oude stiftskerken sti ftskerken trum gebouwd gebouwdop opRomeins Romeinsen envroegchristelijke vroegchristelij ke begraafplaatsen. begraaf plaatsen . z e r sf r e s c o ' s
NOSTALGIE N O S T A L G l E ...... . . . . ?? door
Franssen.
W.. F r a n s s e n . door W
Wie W i e hherinnert er i n n er t zzich i ch nnog og de geur geur van van de de versgehakken versgebakken "poetes", "poetes", de de rogaten in logstij d, de smaak smaak van van "d'r "d'r moekefoek moekefoek"" en en de de andere andere sur surrogaten in de de oor oorlogstijd,
de stank stank van van de de "baar" "baar" met met ingemaakte ingemaakte honen, bonen, de de wasketel wasketel en en de de overgekookte overgekookte meU melk< de op het het fornuis, fornuis, een een verstopte verstopte beerput, beerput, en en de de WC's WC's op op het het schoolplein schoolplein van van de de op Jongensschool,, Jongensschool geur van van de rode rode sterappeltj sterappeltjes zolder,, de geur es op zolder de m meikevers, hhet et zzoemen o e m en vvan an de ei k ev er s , Angelusklokjee en van de kleppers kleppers het geluid van "d'r Loekas" op de kermis, van het Angelusklokj dee m misdienaars met Pasen, vvan an d i sd i e n a a r s m et P a sen , smaak "zoerhlaar" en vvan "zeemcaramellen", de sm aak vvan an de "zoer h l aar " en an de "zeem caram el l en " , wekelijkse beurt in de "wes "wesjbuut", de wekel ij kse beurt ibvut ", gesjouw "kaar schlam schlam"" en het maken van " 't't gedek gedeks", s" , het ges j ouw met de "kaar "
n de de "grieze" van de de Marechaussee-kazerne Marechaussee-kazerne tegenover tegenover de Mei~jesschool de de "grieze" van de Meis .iesschool im Kloosterstraat, K l o o st er st r a a t ,
het h et "kluutes", "k l u u te s " , de d e steenfabriek, steen f ab r i ek , "d'r "d 'r Pool" Pool " aan de Stampstraat, Stam p str aat , het geliefde gel ief de vrij-wegge(je v rij -weggetje langs langs "d'r Hoeëge H oeëge Berg", Ber g" , de weidefeesten weidef eesten met de traditionele tr aditionel e attracties: attracti es: het pyramidebouwen pyr amidebouwen van v an de turnverenitur nver eni ging gi ng en de concerten op de kiosk, k iosk , "d'r "d 'r Boa", Boa " , "d'r " d 'r kakke k ak k e Joehan", Joe h an " , "d'r "d 'r Hennesjoeë H erui esj oeë en d'r d 'r Pitterjoeë", Pi ttej oeë " , " 't't nunksge nu nk sge van v an d'r Stamp", Stamp ", "
"" 't't nunksge nunksge vaWeësj" v aW eësj " ("nonk" ( "nonk " Leo L eo van v an Wersch), W er sch) , Zuster Z u ster Jocunda Jocunda van v an de de kleuterschool, k l euter school , Pater Pater Hilarius H i l ar iu s op op zijn zij n motor, mot or , de de missie-optochten mi ssie-optochten en en de de processies processi es waarbij w aarbij versierde v er sier de heiligenbeelden heil igenbeel den in i n ramen r amen en en deuren devr en stonden stonden en en de de straat straat belegd belegd was was met met kleurige kl eur i ge zandzand- en en bloemtapijten, bloemtapij ten , "d'r " d ' r sjoester" sj oe st er " Peter P eter Jongen, Jo n gen , 32 32
het slslachthuis Creusen, het achthui s vvan an C r eu sen , de sm smederij Notebom, de eder ij vvan an N oteh or n , de duivemenier duivemelker "N "Neat" Wings, langs de de llijn b~j de de VV.V.Simpelveld "op d'r d'r berg", berg", de eat n W ings, langs ij n bi,j .V .Si mpelv el d "op op spel spelers en schei scheidsrechter, kknotterend n ot ter end op er s en dsr echter , de busonder busondernemingen Bisschoff, Hein Merx, en Jan Jan de de VVries, de nemi ngen vvan an FFelix eli x Bi sschof f , H ein M er x , en ri es, alss ze ze niet niet hr brandde, de carbi carbidlamp op de de ffiets en de de bekeur bekeuring die jje de dl amp op iets en ing die e kkreeg reeg al andde, ((nu nu rrijdt ij dt haast ni niemand meer met haast em an d m eer m et llicht), i cht) , "de Ju Juf" de vvroedvrouw), "de f " ((Mevr.Lefarth-Brouns, M ev r .L ef art h -B r oun s, de r oedv r ou w ) , Pölke Doamen", " 't't Pö U<e D oam en " ,
( '
"d'r 't LLeike" Van Wersch, "d 'r kkino" i no " vvan an "" 't ei ke " V an W er sch , het Patronaat Patronaat onder onder lleiding "d'r Great en 't't M Marie" Broekmans, het ei di ng vvan an "d 'r Gr eat en ar i e " Br oek man s, de lan lange biechtstoelen met Pasen Pasen,, de ge rrijen ij en vvoor oor de bi echtstoel en iin n de kkerk er k met elke av avond bidden thuis, hhet et eUke on d b i dden vvan an de rrozenkrans o zen kr an s th u i s, de w wateroverlast Dorpsstraat, door het het ov overstromen beek,, ater ov er l ast iin n de D or pssb aat , door er stromen vvan an de heek de "fl "fliknieënesje", i k ni eënesj e " , "kowtlatte" spreiden met "gaffel" het de "k ow tl atte " spr ei den m et de "gaf f el " vvóór oor h et vvoetballen, oetbal l en , 't snoepwinkel~je Karel Rutten"" met het kkuikendraad diefstal, snoepw ink elti e vvan an "d'r "d 'r K arel Rutten uikendr aad tegen di ef stal , d'r vverkeskessel", de "sjwelmentjere "sj w el men5 er e oes d'r er k esk essel " , dokter dok ter Buysrogge Buy sr ogge en dokter dok ter Dirken, D i rk en , het opruimen opr ui men van v an het kerkhof ker khof rond r ond de kerk k er k rond r ond 1932-1933, 1932- 1933, het "rinken" "r ink en " met m et de hoepel, hoepel , en het "knoolen", "k nool en " , de ijsbloemen ij sbloemen op het slaapkamerraam sl aapk amerr aam in de winter, w inter , d'r Wiel W iel Abrahams, A brahams, voetbalcoach en begeleider bege1eider van de elftallen elf tallen van V.V. V .V . Simpelveld, Simpelv eld, Den Willem D en Pelzer, Pel zer , verzetsman, v er zetsman , één een van v an de leiders l eider s van v an V.V. V .V .W i l lem IV, l V , man van v an de EDAH, EDAH , pastoor Grispen, Gr ispen, kapelaan Loo, L oo, pastoor Gillissen Gi lli ssen en kapelaan Rothkrans. Rothkrans
Misschien is is het nostalgie. nostalgie. Maar ongetwijfeld ongetwij feld zijn zij n bij het lezen lezen allerlei allerlei beelden, beelden, herinneringen herinneringen en bij U opgekomen. en anecdotes anecdotesbij opgekomen. Zeker Zeker bij bij de de vijftig-plussers. vij f tig-plussers. Het Het zou zoujammer j ammer zijn zij n als alsdat dat alles alles in i n de de tijd tij d verloren v er l or en gaat. gaat . Daarom, Daarom, heeft heeft U U herinneringen herinneringen aan, aan, of of weet weet U U anecdotes anecdotes over over bovens~de bovenstaande -- of of andere andere mensen mensen of of begrippen, Degrippen, schrijf schrij f ze ze dan dan op op en en stuur stuur ze ze in in als als kopij kopij voor voor "De "De BONGARD". BONGARD ". Of vertel vertel ze ze in in een een interview. interview . Een Een telefoontje telefoontje naar naar de de redactie r edactie is i s voldoende. v oldoende. We W e nemen nemen dan dan Of contact met U op. co n tact m et U o p .
33 33
ZZOEKPLAATJE O EK PLA A T J E
zijn kennelijk in onze onze zoekpiaatj zoekplaatjes niet thuis thuis te te brengen. brengen. We We hebben hebben geen geen LLandschappen andschappen zij n keNi elij k in es niet enkele rreactie gekregen op ons ons vvorige plaatje. enkele eacti e gek regen op or i ge pl aatj e . We proberen het het .dus dus maar maar weer weer eens eens met met een een groepsfoto. groepsfoto. W e proberen de hewoners bewoners van van de de Huls Huls aanspreken. aanspreken. Het Het is is Onderstaand plaatje plaatje zal zal waarschij waarschijnlijk Onderstaand nlij k de namelijk een groepsfoto groepsfoto van van Fanfare Fanfare Eendracht Eendracht uit uit -- waar waarschijnlijk 1928. namelij k een schij nlij k -- 1928. We zoeken de de namen namen vvan de af afgebeelde personen en ev eventueel het jjuiste W e zoeken an de gebeel de per sonen en entueel het u i ste jjaartal. aar tal . Misschien een aar aardige klus om om een een regenachtige regenachtige vakantiedag vakantiedag of of -avond -avond aaan te te spenderen. spenderen. Mi sschien een dige klus Succes ermee!
Su cces er m ee !
Uw alss gew gewoonlijk graag aan: U w rreactie eact i e al oon l ij k gr aag aan der Smissen Smissen,, Sov Sougnezstraat 6369 EJ Si Simpelveld. 045 - 44 44 17 17 30 30.. FF.van .v aa der gnezstr aat 66,, 6369 mpel vel d . TTel. el . O4S
W^ ^' li '^:':- ./i i:"P .
a ka L
a
h *
t
-
r
34 34
